Choose the experimental features you want to try

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 62019CJ0616

    Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 10 grudnia 2020 r.
    M.S. i in. przeciwko Minister for Justice and Equality.
    Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez High Court (Irlande).
    Odesłanie prejudycjalne – Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości – Polityka azylowa – Procedura nadawania i cofania statusu uchodźcy – Dyrektywa 2005/85/WE – Artykuł 25 ust. 2 – Podstawy niedopuszczalności – Odrzucenie przez organy państwa członkowskiego wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej jako niedopuszczalnego ze względu na uprzednie udzielenie wnioskodawcy ochrony uzupełniającej w innym państwie członkowskim – Rozporządzenie (WE) nr 343/2003 – Rozporządzenie (WE) nr 604/2013.
    Sprawa C-616/19.

    ECLI identifier: ECLI:EU:C:2020:1010

     WYROK TRYBUNAŁU (pierwsza izba)

    z dnia 10 grudnia 2020 r. ( *1 )

    [Tekst sprostowany postanowieniem z dnia 24 marca 2021 r.]

    Odesłanie prejudycjalne – Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości – Polityka azylowa – Procedura nadawania i cofania statusu uchodźcy – Dyrektywa 2005/85/WE – Artykuł 25 ust. 2 – Podstawy niedopuszczalności – Odrzucenie przez organy państwa członkowskiego wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej jako niedopuszczalnego ze względu na uprzednie udzielenie wnioskodawcy ochrony uzupełniającej w innym państwie członkowskim – Rozporządzenie (WE) nr 343/2003 – Rozporządzenie (WE) nr 604/2013

    W sprawie C‑616/19

    mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez High Court (wysoki trybunał, Irlandia) postanowieniem z dnia 2 lipca 2019 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 16 sierpnia 2019 r., w postępowaniu:

    M.S.,

    M.W.,

    G.S.

    przeciwko

    Minister for Justice and Equality,

    TRYBUNAŁ (pierwsza izba),

    w składzie: J.-C. Bonichot, prezes izby, R. Silva de Lapuerta (sprawozdawczyni), wiceprezes Trybunału, C. Toader, M. Safjan i N. Jääskinen, sędziowie,

    rzecznik generalny: H. Saugmandsgaard Øe,

    sekretarz: A. Calot Escobar,

    uwzględniając pisemny etap postępowania,

    rozważywszy uwagi, które przedstawili:

    [sprostowany postanowieniem z dnia 24 marca 2021 r.] w imieniu M.S. – C. O’Dwyer, SC, J. Buckley, barrister, i J. Brick, solicitor,

    [sprostowany postanowieniem z dnia 24 marca 2021 r.] w imieniu M.W. – O’Dwyer, SC, J. Buckley, barrister, i J. Watters, solicitor,

    [sprostowany postanowieniem z dnia 24 marca 2021 r.] w imieniu G.S. – M. Conlon, QC, D. Leonard, barrister, i C. Ó Briain, solicitor,

    [sprostowany postanowieniem z dnia 24 marca 2021 r.] w imieniu Minister for Justice and Equality i Irlandii – M. Browne, G. Hodge i A. Joyce, w charakterze pełnomocników, wspierani przez R. Barrona, SC, i S. Kingston, barrister,

    w imieniu Komisji Europejskiej – J. Tomkin, A. Azéma i M. Condou-Durande, w charakterze pełnomocników,

    po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 3 września 2020 r.,

    wydaje następujący

    Wyrok

    1

    Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 25 dyrektywy Rady 2005/85/WE z dnia 1 grudnia 2005 r. w sprawie ustanowienia minimalnych norm dotyczących procedur nadawania i cofania statusu uchodźcy w państwach członkowskich (Dz.U. 2005, L 326, s. 13).

    2

    Wniosek ten został przedstawiony w ramach trzech sporów między, odpowiednio, M.S., M.W. i G.S. a Minister for Justice and Equality (ministrem sprawiedliwości i równości, Irlandia), dotyczących odrzucenia przez tego ministra ich wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej ze względu na posiadanie już przez nich statusu ochrony uzupełniającej w innym państwie członkowskim.

    Ramy prawne

    Prawo Unii

    Dyrektywa 2005/85

    3

    Motywy 1, 6 i 22 dyrektywy 2005/85 brzmią następująco:

    „(1)

    Wspólna polityka azylowa, w tym Wspólny Europejski System Azylowy, jest częścią składową wytyczonego przez Unię Europejską celu, polegającego na stopniowym ustanowieniu przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości otwartej dla tych, którzy, zmuszeni przez okoliczności, poszukują zgodnie z prawem ochrony we Wspólnocie.

    […]

    (6)

    Zbliżenie przepisów dotyczących procedur nadawania i cofania statusu uchodźcy powinno pomóc w ograniczeniu wtórnego przepływu osób ubiegających się o azyl między państwami członkowskimi, w przypadkach gdy tego rodzaju przepływ byłby spowodowany różnicami w ramach prawnych.

    […]

    (22)

    Państwa członkowskie powinny rozpatrzyć wszystkie wnioski pod względem merytorycznym, to jest ocenić, czy dany wnioskodawca spełnia warunki statusu uchodźcy zgodnie z dyrektywą Rady 2004/83/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie minimalnych norm uznawania obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców za uchodźców lub osoby, które z innych względów wymagają ochrony międzynarodowej, statusu tych osób oraz zakresu przyznawanej pomocy [(Dz.U. 2004, L 304, s. 12)], z wyjątkiem przypadków, w których niniejsza dyrektywa stanowi inaczej, w szczególności w przypadku, gdy można w sposób rozsądny przypuszczać, że inne państwo rozpatrzyłoby wniosek lub zapewniłoby wystarczającą ochronę. W szczególności, państwa członkowskie nie powinny być zobowiązane do merytorycznej oceny wniosku o udzielenie azylu w przypadku, gdy pierwsze państwo azylu przyznało wnioskodawcy status uchodźcy lub przyznało inną wystarczającą ochronę, a wnioskodawca będzie podlegał readmisji do tego kraju”.

    4

    Zgodnie z art. 1 dyrektywy 2005/85 jej celem jest ustanowienie minimalnych norm dotyczących procedur nadawania i cofania statusu uchodźcy w państwach członkowskich.

    5

    Artykuł 2 tej dyrektywy, zatytułowany „Definicje”, głosi:

    „Do celów niniejszej dyrektywy:

    […]

    k)

    »pozostawać w państwie członkowskim« oznacza pozostawać na terytorium, w tym na granicy lub w strefach tranzytowych państwa członkowskiego, w którym wniosek o udzielenie azylu został złożony lub jest rozpatrywany”.

    6

    Artykuł 25 wspomnianej dyrektywy, zatytułowany „Wnioski niedopuszczalne”, stanowi:

    „1.   Oprócz przypadków, w których wniosek nie jest rozpatrywany zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 343/2003 z dnia 18 lutego 2003 r. ustanawiającym kryteria i mechanizmy określania państwa członkowskiego właściwego dla rozpatrywania wniosku o azyl, wniesionego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego [(Dz.U. 2003, L 50, s. 1)], nie wymaga się, aby państwa członkowskie rozpatrywały, czy wnioskodawca spełnia warunki statusu uchodźcy zgodnie z dyrektywą [2004/83], w przypadku, gdy wniosek jest uznany za niedopuszczalny na mocy niniejszego artykułu.

    2.   Państwa członkowskie mogą uznawać wniosek o udzielenie azylu za niedopuszczalny na mocy niniejszego artykułu, jeżeli:

    a)

    inne państwo członkowskie przyznało już status uchodźcy;

    b)

    państwo niebędące państwem członkowskim jest uważane za pierwszy kraj azylu dla wnioskodawcy, na mocy art. 26;

    c)

    państwo niebędące państwem członkowskim jest uważane za bezpieczny dla wnioskodawcy kraj trzeci, na mocy art. 27;

    d)

    wnioskodawcy zezwolono na pozostanie w danym państwie członkowskim na innych podstawach i w wyniku tego przyznano mu status o równoważnych prawach i świadczeniach co status uchodźcy na mocy dyrektywy [2004/83];

    e)

    wnioskodawcy zezwolono na pozostanie w danym państwie członkowskim na innej podstawie, która chroni go przed wydaleniem w oczekiwaniu na wynik procedury określania statusu na mocy lit. d);

    […]”.

    Dyrektywa 2013/32/UE

    7

    Dyrektywa 2005/85 została przekształcona na mocy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/32/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wspólnych procedur udzielania i cofania ochrony międzynarodowej (Dz.U. 2013, L 180, s. 60).

    8

    Motyw 58 dyrektywy 2013/32 głosi:

    „Zgodnie z art. 1, 2 oraz art. 4a ust. 1 Protokołu nr 21 w sprawie stanowiska Zjednoczonego Królestwa i Irlandii w odniesieniu do przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, załączonego do TUE i do TFUE, oraz bez uszczerbku dla art. 4 tego protokołu, Zjednoczone Królestwo i Irlandia nie uczestniczą w przyjęciu niniejszej dyrektywy, nie są nią związane ani jej nie stosują”.

    9

    Zgodnie z art. 1 tej dyrektywy jej celem jest ustanowienie wspólnych procedur udzielania i cofania ochrony międzynarodowej na mocy [dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/95/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie norm dotyczących kwalifikowania obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców jako beneficjentów ochrony międzynarodowej, jednolitego statusu uchodźców lub osób kwalifikujących się do otrzymania ochrony uzupełniającej oraz zakresu udzielanej ochrony (Dz.U. 2011, L 337, s. 9)].

    10

    Artykuł 33 dyrektywy 2013/32, zatytułowany „Wnioski niedopuszczalne”, ma następujące brzmienie:

    „1.   Oprócz przypadków, w których wniosek nie jest rozpatrywany zgodnie z [rozporządzeniem Rady (UE) nr 604/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca (Dz.U. 2013, L 180, s. 31)], nie wymaga się, aby państwa członkowskie rozpatrywały, czy wnioskodawca spełnia warunki statusu uchodźcy zgodnie z dyrektywą [2011/95], w przypadku, gdy wniosek jest uznany za niedopuszczalny na mocy niniejszego artykułu.

    2.   Państwa członkowskie mogą uznać wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej za niedopuszczalny wyłącznie, jeżeli:

    a)

    inne państwo członkowskie udzieliło już ochrony międzynarodowej;

    […]”.

    11

    Artykuł 53 dyrektywy 2013/32, zatytułowany „Uchylenie”, stanowi w akapicie pierwszym:

    „Dyrektywa [2005/85] traci moc w odniesieniu do państw członkowskich, które są nią związane, ze skutkiem od dnia 21 lipca 2015 r., bez uszczerbku dla obowiązków państw członkowskich dotyczących terminu transpozycji do prawa krajowego dyrektywy określonego w załączniku II część B”.

    Rozporządzenie Dublin III

    12

    Motywy 2 i 41 rozporządzenia nr 604/2013 (zwanego dalej „rozporządzeniem Dublin III”), które uchyliło i zastąpiło rozporządzenie nr 343/2003 (zwane dalej „rozporządzeniem Dublin II”), głoszą:

    „(2)

    Wspólna polityka azylowa, w tym wspólny europejski system azylowy (WESA), jest integralną częścią celu Unii Europejskiej, jakim jest stopniowe ustanowienie i przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości otwartej dla wszystkich tych, którzy, zmuszeni okolicznościami, słusznie szukają ochrony w Unii.

    […]

    (41)

    Zgodnie z art. 3 oraz art. 4a ust. 1 Protokołu nr 21 w sprawie stanowiska Zjednoczonego Królestwa i Irlandii w odniesieniu do przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, który to protokół jest załączony do TUE i TFUE, te państwa członkowskie powiadomiły o chęci uczestniczenia w przyjęciu i stosowaniu niniejszego rozporządzenia”.

    13

    Rozporządzenie to ma na celu, jak wynika z jego art. 1, ustanowienie kryteriów i mechanizmów dotyczących wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej, przy czym zgodnie z definicją zawartą w art. 2 lit. h) dyrektywy 2011/95, do której odsyła art. 2 lit. b) rozporządzenia Dublin III, takie wnioski mają na celu uzyskanie statusu uchodźcy lub statusu osoby potrzebującej ochrony uzupełniającej.

    14

    Artykuł 18 ust. 1 lit. d) wspomnianego rozporządzenia stanowi:

    „Odpowiedzialne państwo członkowskie na podstawie niniejszego rozporządzenia jest zobowiązane do:

    […]

    d)

    wtórnego przejęcia, na warunkach ustanowionych w art. 23, 24, 25 i 29, obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca, którego wniosek został odrzucony, i który złożył wniosek w innym państwie członkowskim lub który przebywa na terytorium innego państwa członkowskiego bez dokumentu pobytu”.

    15

    Artykuł 48 tego samego rozporządzenia stanowi:

    „Rozporządzenie [Dublin II] traci moc.

    […]

    Odesłania do uchylonego rozporządzenia lub artykułów należy odczytywać jako odesłania do niniejszego rozporządzenia, zgodnie z tabelą korelacji w załączniku II”.

    Prawo irlandzkie

    16

    Zgodnie z art. 21 ust. 2 lit. a) International Protection Act 2015 (ustawy o ochronie międzynarodowej z 2015 r.) wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej uważa się za niedopuszczalny, jeżeli inne państwo członkowskie przyznało wnioskodawcy status uchodźcy lub status ochrony uzupełniającej.

    Postępowania główne i pytania prejudycjalne

    17

    M.S., M.W. i G.S. są obywatelami państw trzecich, którzy po uzyskaniu statusu ochrony uzupełniającej we Włoszech wjechali w 2017 r. do Irlandii, gdzie złożyli wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej w International Protection Office (urzędzie ochrony międzynarodowej, Irlandia).

    18

    Decyzjami z dni 1 grudnia 2017 r., 2 lutego i 29 czerwca 2018 r. urząd ochrony międzynarodowej odrzucił ich wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej, uzasadniając to tym, że wnioskodawcom przyznano już status ochrony uzupełniającej w innym państwie członkowskim – mianowicie we Włoszech.

    19

    M.S., M.W. i G.S. wnieśli odwołania od tych decyzji do International Protection Appeals Tribunal (sądu apelacyjnego do spraw ochrony międzynarodowej, Irlandia), który oddalił je orzeczeniami z dni 23 maja, 28 września i 18 października 2018 r.

    20

    Skarżący w postępowaniu głównym zaskarżyli te orzeczenia do High Court (wysokiego trybunału), domagając się ich uchylenia.

    21

    Powołując się na pkt 58 i 71 wyroku z dnia 19 marca 2019 r., Ibrahim i in. (C‑297/17, C‑318/17, C‑319/17 i C‑438/17, EU:C:2019:219), sąd odsyłający przypomina, że art. 33 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2013/32 uprawnia państwo członkowskie do odrzucenia wniosku o udzielenie azylu jako niedopuszczalnego, jeżeli wnioskodawca uzyskał ochronę międzynarodową w innym państwie członkowskim, niezależnie od tego, czy dotyczy to statusu uchodźcy, czy statusu ochrony uzupełniającej. Tymczasem w systemie ustanowionym w art. 25 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2005/85 uprawnienie to ograniczało się do przypadków, w których wnioskodawcy przyznano w innym państwie członkowskim status uchodźcy.

    22

    W związku z tym w oparciu o przepisy dyrektywy 2013/32 w związku z przepisami rozporządzeniem Dublin III żadne państwo członkowskie nie jest zobowiązane do rozpatrzenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, jeżeli w innym państwie członkowskim wnioskodawcy przyznano już status ochrony uzupełniającej.

    23

    Sąd odsyłający podkreśla jednak, że chociaż Irlandia uczestniczy w przyjęciu i stosowaniu rozporządzenia Dublin III, postanowiła nie uczestniczyć w przyjęciu i stosowaniu dyrektywy 2013/32, skutkiem czego wspomniane państwo członkowskie nadal jest związane przepisami dyrektywy 2005/85.

    24

    W tym kontekście sąd odsyłający zastanawia się w istocie, czy w przypadku gdy państwo członkowskie jest związane przepisami dyrektywy 2005/85 w związku z przepisami rozporządzenia Dublin III, art. 25 tej dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie przepisom tego państwa członkowskiego pozwalającym na odrzucenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej jako niedopuszczalnego, jeżeli wnioskodawcy udzielono już ochrony uzupełniającej w innym państwie członkowskim. W szczególności sąd odsyłający zastanawia się nad zakresem podstaw niedopuszczalności przewidzianych w art. 25 ust. 2 lit. d) i e) wspomnianej dyrektywy, zwłaszcza w odniesieniu do wykładni zawartego w tych przepisach pojęcia „danego państwa członkowskiego”.

    25

    Ponadto sąd odsyłający dąży do ustalenia, czy złożenie przez obywatela państwa trzeciego, któremu przyznano status ochrony uzupełniającej w jednym państwie członkowskim, wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej w drugim państwie członkowskim, stanowi nadużycie prawa, a jeśli tak, to czy to drugie państwo członkowskie może uznać taki wniosek za niedopuszczalny.

    26

    W tych okolicznościach High Court (wysoki trybunał) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

    „1)

    Czy zawarte w art. 25 ust. 2 lit. d) i e) dyrektywy 2005/85 odniesienie do »danego państwa członkowskiego« oznacza: a) pierwsze państwo członkowskie, które udzieliło osobie ubiegającej się o udzielenie ochrony międzynarodowej ochrony równoważnej azylowi; b) drugie państwo członkowskie, w którym złożono kolejny wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej; czy też c) jedno z tych państw członkowskich?

    2)

    Czy w sytuacji, w której obywatel państwa trzeciego, któremu udzielono ochrony międzynarodowej w formie ochrony uzupełniającej w pierwszym państwie członkowskim, przenosi się do drugiego państwa członkowskiego, złożenie kolejnego wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej w drugim państwie członkowskim stanowi nadużycie prawa takiego rodzaju, że owo drugie państwo członkowskie może przyjąć środek przewidujący, iż taki kolejny wniosek jest niedopuszczalny?

    3)

    Czy art. 25 dyrektywy 2005/85 należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie temu, aby państwo członkowskie, które nie jest związane [dyrektywą 2013/32], ale które wiąże rozporządzenie [Dublin III], mogło przyjąć uregulowanie takie jak analizowane w niniejszej sprawie, pozwalające na uznanie za niedopuszczalny wniosku o udzielenie azylu złożonego przez obywatela państwa trzeciego, któremu wcześniej udzielono ochrony uzupełniającej w innym państwie członkowskim?”.

    W przedmiocie pytań prejudycjalnych

    W przedmiocie pytań pierwszego i trzeciego

    27

    Poprzez pytania pierwsze i trzecie, które należy rozpatrzyć łącznie, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 25 ust. 2 dyrektywy 2005/85 należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie przepisom państwa członkowskiego, do którego ma zastosowanie rozporządzenie Dublin III, lecz które nie jest związane dyrektywą 2013/32, zgodnie z którymi to przepisami wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej jest uznawany za niedopuszczalny, jeżeli wnioskodawcy przyznano już status ochrony uzupełniającej w innym państwie członkowskim.

    28

    Na wstępie należy zauważyć, że jak wynika z pkt 8, 11 i 12 niniejszego wyroku, Irlandia z jednej strony postanowiła nie uczestniczyć w przyjęciu i stosowaniu dyrektywy 2013/32, która uchyliła w odniesieniu do związanych nią państw członkowskich dyrektywę 2005/85, a z drugiej strony uczestniczyć w przyjęciu i stosowaniu rozporządzenia Dublin III, które uchyliło i zastąpiło rozporządzenie Dublin II.

    29

    W konsekwencji w zakresie unormowań procedury azylowej Irlandia podlega przepisom dyrektywy 2005/85 w związku z przepisami rozporządzenia Dublin III.

    30

    Zgodnie z art. 25 ust. 2 dyrektywy 2005/85 w określonych w tym przepisie sytuacjach państwa członkowskie mogą uznać wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej za niedopuszczalny.

    31

    Jak wynika z pkt 24 niniejszego wyroku, sąd odsyłający zastanawia się nad kwestią, czy podstawy niedopuszczalności określone w art. 25 ust. 2 lit. d) i e) dyrektywy 2005/85 pozwalają państwu członkowskiemu na odrzucenie jako niedopuszczalnego wniosku o udzielenie azylu złożonego przez obywatela państwa trzeciego, który uzyskał wcześniej status osoby uzupełniającej w innym państwie członkowskim. Zdaniem tego sądu byłoby tak wówczas, gdyby zawarte w tych przepisach sformułowanie „dane państwo członkowskie” należało interpretować w ten sposób, że może ono odnosić się do państwa członkowskiego, w którym wspomniany obywatel otrzymał wcześniej ochronę uzupełniającą.

    32

    W tym względzie art. 25 ust. 2 lit. d) dyrektywy 2005/85 stanowi, że państwa członkowskie mogą uznać wniosek o udzielenie azylu za niedopuszczalny, jeżeli wnioskodawcy zezwolono na pozostanie „w danym państwie członkowskim” na innych podstawach i w wyniku tego przyznano mu status o równoważnych prawach i świadczeniach co status uchodźcy na mocy dyrektywy 2004/83.

    33

    Co się tyczy art. 25 ust. 2 lit. e) tej dyrektywy, głosi on, że państwa członkowskie mogą uznać wniosek za niedopuszczalny, jeżeli wnioskodawcy zezwolono na pozostanie „w danym państwie członkowskim” na innej podstawie, która chroni go przed wydaleniem w oczekiwaniu na wynik procedury określania statusu na mocy art. 25 ust. 2 lit. d) tej dyrektywy.

    34

    Podczas gdy sformułowanie „inne państwo członkowskie” zawarte w art. 25 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2005/85 oznacza państwo członkowskie, w którym wnioskodawca uzyskał wcześniej status uchodźcy, sformułowanie „dane państwo członkowskie” użyte w art. 25 ust. 2 lit. d) i e) tej dyrektywy odnosi się do państwa członkowskiego, w którym wnioskodawca ma prawo pozostać z innych określonych w tych przepisach względów.

    35

    Jak zauważył rzecznik generalny w pkt 41 opinii, użycie różnych pojęć w art. 25 ust. 2 lit. a) z jednej strony i w art. 25 ust. 2 lit. d) i e) dyrektywy 2005/85 z drugiej strony wynika z faktu, że prawodawca Unii zamierzał uregulować dwie odmienne sytuacje, wobec czego sformułowania „dane państwo członkowskie” nie można uważać za tożsame ze sformułowaniem „inne państwo członkowskie”.

    36

    Wynika z tego, że „dane państwo członkowskie”, o którym mowa w art. 25 ust. 2 lit. d) i e) dyrektywy 2005/85, nie może oznaczać państwa członkowskiego, które wcześniej przyznało danemu wnioskodawcy status ochrony uzupełniającej.

    37

    Wykładnię tę potwierdza kontekst, w jaki wpisują się te przepisy. Otóż w art. 2 lit. k) tej dyrektywy sformułowanie „pozostawać w państwie członkowskim” zdefiniowano jako odnoszące się do pozostawania na terytorium państwa członkowskiego, w którym wniosek o udzielenie azylu został złożony lub jest rozpatrywany. Tymczasem przepisy art. 25 ust. 2 lit. d) i e) wspomnianej dyrektywy odnoszą się szczególnie do sytuacji, w której wnioskodawca jest uprawniony do pozostania w danym państwie członkowskim lub na terytorium danego państwa członkowskiego.

    38

    W konsekwencji, jak w istocie zauważył rzecznik generalny w pkt 44 opinii, sformułowanie „dane państwo członkowskie” użyte w art. 25 ust. 2 lit. d) i e) dyrektywy 2005/85 odnosi się do państwa członkowskiego, w którym obywatel państwa trzeciego złożył wniosek o udzielenie azylu i na którego terytorium może on pozostać albo ze względu na to, że owo państwo członkowskie przyznało mu już status obejmujący prawa i świadczenia równorzędne ze statusem uchodźcy, albo dlatego, że nadal toczy się postępowanie dotyczące określenia takiego statusu.

    39

    Wynika stąd, że podstawy niedopuszczalności określone w art. 25 ust. 2 lit. d) i e) tej dyrektywy nie pozwalają państwu członkowskiemu na odrzucenie jako niedopuszczalnego wniosku o udzielenie azylu złożonego przez obywatela państwa trzeciego, który uzyskał wcześniej status ochrony uzupełniającej w innym państwie członkowskim.

    40

    Prawdą jest, że w art. 25 ust. 1 dyrektywy 2005/85 uściślono, iż podstawy niedopuszczalności wymienione w ust. 2 mają charakter dodatkowy w stosunku do „przypadków, w których wniosek nie jest rozpatrywany zgodnie z rozporządzeniem [Dublin II]”, oraz że jedna z podstaw odmowy rozpatrzenia wniosku wymieniona w art. 16 ust. 1 lit. e) tego rozporządzenia przewiduje, że państwo członkowskie odpowiedzialne za rozpatrywanie wniosku o udzielenie azylu na podstawie tego rozporządzenia jest zobowiązane do przyjęcia z powrotem obywatela państwa trzeciego, którego wniosek został odrzucony i który przebywa na terytorium innego państwa członkowskiego bez pozwolenia.

    41

    W tym względzie w kontekście stosowania dyrektywy 2005/85 w związku z rozporządzeniem Dublin II Trybunał orzekł, że art. 25 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2005/85 pozwala na odrzucenie wniosku o udzielenie azylu jako niedopuszczalnego wyłącznie w sytuacji, gdy wnioskodawcy przyznano w innym państwie członkowskim status uchodźcy (zob. podobnie wyrok z dnia 19 marca 2019 r., Ibrahim i in., C‑297/17, C‑318/17, C‑319/17 i C‑438/17, EU:C:2019:219, pkt 58, 71). Państwo członkowskie, w którym obywatel państwa trzeciego korzystający z ochrony uzupełniającej w innym państwie członkowskim złożył wniosek o udzielenie azylu, nie może zatem odrzucić tego wniosku jako niedopuszczalnego na podstawie art. 25 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2005/85. Jednakże to pierwsze państwo członkowskie zawsze może wszcząć procedurę wtórnego przejęcia na podstawie art. 16 ust. 1 lit. e) rozporządzenia Dublin II.

    42

    Należy jednak przypomnieć, że jak wynika z pkt 28 niniejszego wyroku, Irlandia, w której nadal znajduje zastosowanie dyrektywa 2005/85, uchylona przez dyrektywę 2013/32, postanowiła uczestniczyć w przyjęciu i stosowaniu rozporządzenia Dublin III, które uchyliło rozporządzenie Dublin II. To państwo członkowskie nie jest zatem związane ani dyrektywą 2013/32, ani rozporządzeniem Dublin II.

    43

    Odesłanie do rozporządzenia Dublin II zawarte w art. 25 ust. 1 dyrektywy 2005/85 należy zatem rozumieć jako odesłanie do rozporządzenia Dublin III zgodnie z art. 48 tego ostatniego rozporządzenia. Ponadto zgodnie z tabelą korelacji zawartą w załączniku II do rozporządzenia Dublin III podstawa odmowy rozpatrzenia wniosku, która była przewidziana w art. 16 ust. 1 lit. e) rozporządzenia Dublin II, jest obecnie przewidziana w art. 18 ust. 1 lit. d) rozporządzenia Dublin III.

    44

    Tymczasem w odniesieniu do stosowania podstawy odmowy rozpatrzenia wniosku przewidzianej w art. 18 ust. 1 lit. d) rozporządzenia Dublin III, w kontekście łącznego stosowania dyrektywy 2013/32 i rozporządzenia Dublin III, Trybunał orzekł, że państwo członkowskie nie może skutecznie zwrócić się do innego państwa członkowskiego o przejęcie bądź wtórne przejęcie – w ramach określonych w tym rozporządzeniu procedur – obywatela państwa trzeciego, który złożył wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej w pierwszym z tych państw członkowskich po przyznaniu mu ochrony uzupełniającej w drugim z nich. W takiej bowiem sytuacji prawodawca Unii uznał, że odrzucenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej powinno się raczej dokonywać na mocy decyzji stwierdzającej niedopuszczalność na podstawie art. 33 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2013/32, a nie za pomocą decyzji o przekazaniu i nierozpatrzeniu na podstawie art. 26 rozporządzenia Dublin III (postanowienie z dnia 5 kwietnia 2017 r., Ahmed, C‑36/17, EU:C:2017:273, pkt 39, 41; a także wyrok z dnia 19 marca 2019 r., Ibrahim i in., C‑297/17, C‑318/17, C‑319/17 i C‑438/17, EU:C:2019:219, pkt 78, 79).

    45

    W związku z tym, zważywszy, że Irlandia nie jest związana ani dyrektywą 2013/32, ani rozporządzeniem Dublin II, w sytuacji gdy osoba ubiegająca się o azyl korzysta z ochrony uzupełniającej w innym państwie członkowskim, właściwe organy irlandzkie nie mogą ani wydać decyzji stwierdzającej niedopuszczalność na podstawie dyrektywy 2013/32, ani wszcząć procedury przejęcia lub wtórnego przejęcia na podstawie rozporządzenia Dublin II, co sprawia, że organy te są co do zasady zobowiązane do rozpatrzenia wniosku o udzielenie azylu.

    46

    Jednakże takie rozwiązanie, nawet gdyby wynikało z decyzji Irlandii o niestosowaniu niektórych środków w ramach wspólnego europejskiego systemu azylowego, byłoby nie tylko sprzeczne z logiką tego systemu, lecz również z celami realizowanymi przez dyrektywę 2005/85 i rozporządzenie Dublin III.

    47

    W tym względzie, jak wynika z pkt 41 i 44 niniejszego wyroku, prawodawca Unii uznał, zarówno w ramach stosowania dyrektywy 2005/85 w związku z rozporządzeniem Dublin II, jak i dyrektywy 2013/32 w związku z rozporządzeniem Dublin III, że państwo członkowskie nie jest zobowiązane do rozpatrzenia wniosku o udzielenie azylu, jeżeli wnioskodawca korzystał już z ochrony uzupełniającej w innym państwie członkowskim. Stwierdzenie to znajduje potwierdzenie w motywie 22 dyrektywy 2005/85, zgodnie z którym państwa członkowskie nie powinny być zobowiązane do merytorycznej oceny wniosku o udzielenie azylu w przypadku, gdy pierwsze państwo azylu przyznało wnioskodawcy status uchodźcy lub przyznało inną wystarczającą ochronę, a wnioskodawca będzie podlegał readmisji do tego kraju.

    48

    W tym kontekście należy przypomnieć, że zasada wzajemnego zaufania między państwami członkowskimi, na której opiera się wspólny europejski system azylowy ma w prawie Unii, fundamentalne znaczenie, gdyż umożliwia utworzenie i utrzymywanie przestrzeni bez granic wewnętrznych (zob. podobnie wyrok z dnia 19 marca 2019 r., Ibrahim i in., C‑297/17, C‑318/17, C‑319/17 i C‑438/17, EU:C:2019:219, pkt 84).

    49

    Tymczasem zgodnie z art. 25 ust. 2 lit. b) i c) dyrektywy 2005/85 państwo członkowskie może odrzucić jako niedopuszczalny wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej złożony przez obywatela państwa trzeciego korzystającego z ochrony uznanej za wystarczającą w państwie trzecim.

    50

    W tych okolicznościach, jak w istocie zauważył rzecznik generalny w pkt 70 opinii, zmuszenie Irlandii, która uczestniczy w rozporządzeniu Dublin III, do rozpatrzenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego przez obywatela państwa trzeciego, który uzyskał wcześniej ochronę uzupełniającą w innym państwie członkowskim, nie byłoby spójne z okolicznością, że Irlandia mogłaby odrzucić jako niedopuszczalny taki wniosek złożony przez obywatela państwa trzeciego korzystającego z ochrony uznanej za wystarczającą w państwie trzecim.

    51

    Ponadto jak wynika z motywu 6 i art. 1 dyrektywy 2005/85, jej celem jest ustanowienie minimalnych norm dotyczących procedur nadawania i cofania statusu uchodźcy w państwach członkowskich, aby ograniczyć wtórny przepływ osób ubiegających się o azyl między państwami członkowskimi, w przypadkach gdy tego rodzaju przepływ byłby spowodowany różnicami w unormowaniach państw członkowskich. Co się tyczy rozporządzenia Dublin III, Trybunał orzekł, że ma ono właśnie zapobiegać takim przepływom, dzięki ustanowieniu jednolitych mechanizmów i kryteriów zmierzających do ustalenia państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej (zob. podobnie wyrok z dnia 2 kwietnia 2019 r., H. i R., C‑582/17 i C‑583/17, EU:C:2019:280, pkt 77 i przytoczone tam orzecznictwo).

    52

    Tymczasem gdyby państwo członkowskie związane dyrektywą 2005/85 i rozporządzeniem Dublin III, takie jak Irlandia, było zobowiązane do rozpatrzenia wniosków o udzielenie azylu złożonych przez obywateli państw trzecich, którzy korzystają już z ochrony uzupełniającej w innym państwie członkowskim, sytuacja ta mogłaby zachęcać tych obywateli do udania się do innych państw członkowskich, powodując w ten sposób wtórne przepływy, którym rozporządzenie Dublin III ma właśnie zapobiec (zob. analogicznie, w odniesieniu do rozporządzenia Dublin III, wyrok z dnia 17 marca 2016 r., Mirza, C‑695/15 PPU, EU:C:2016:188, pkt 52).

    53

    Wynika z tego, że skoro państwa członkowskie mogą odrzucić wniosek o udzielenie azylu jako niedopuszczalny, jeżeli wnioskodawca korzysta z wystarczającej ochrony w państwie trzecim, to, biorąc pod uwagę kontekst i cele wspólnego europejskiego systemu azylowego, tym bardziej powinny one móc to zrobić w sytuacji, gdy wnioskodawcy udzielono już ochrony uzupełniającej w państwie członkowskim.

    54

    W świetle powyższych rozważań na pytania pierwsze i trzecie należy udzielić następującej odpowiedzi: art. 25 ust. 2 dyrektywy 2005/85 należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie przepisom państwa członkowskiego, do którego ma zastosowanie rozporządzenie Dublin III, lecz które nie jest związane dyrektywą 2013/32, zgodnie z którymi to przepisami wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej jest uznawany za niedopuszczalny, jeżeli wnioskodawcy przyznano już status ochrony uzupełniającej w innym państwie członkowskim.

    W przedmiocie pytania drugiego

    55

    Mając na uwadze odpowiedź udzieloną na pytania pierwsze i trzecie, udzielenie odpowiedzi na pytanie drugie nie jest konieczne.

    W przedmiocie kosztów

    56

    Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

     

    Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje:

     

    Artykuł 25 ust. 2 dyrektywy Rady 2005/85/WE z dnia 1 grudnia 2005 r. w sprawie ustanowienia minimalnych norm dotyczących procedur nadawania i cofania statusu uchodźcy w państwach członkowskich należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie przepisom państwa członkowskiego, do którego ma zastosowanie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 604/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca, lecz które nie jest związane dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/32/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wspólnych procedur udzielania i cofania ochrony międzynarodowej, zgodnie z którymi to przepisami wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej jest uznawany za niedopuszczalny, jeżeli wnioskodawcy przyznano już status ochrony uzupełniającej w innym państwie członkowskim.

     

    Podpisy


    ( *1 ) Język postępowania: angielski.

    Top