1.

W niniejszym odwołaniu Larko Geniki Metalleftiki kai Metallourgiki AE (zwana dalej „Larko” lub „wnoszącą odwołanie”) wnosi o uchylenie wyroku Sądu Unii Europejskiej z dnia 1 lutego 2018 r., Larko/Komisja ( 2 ) (zwanego dalej „zaskarżonym wyrokiem”), w którym Sąd oddalił jej skargę o stwierdzenie nieważności decyzji Komisji 2014/539/UE z dnia 27 marca 2014 r. w sprawie pomocy państwa SA.34572 (13/C) (ex 13/NN) wdrożonej przez Grecję na rzecz Larco General Mining & Metallurgical Company S.A. ( 3 ) (zwanej dalej „sporną decyzją”).

2.

Zgodnie z wnioskiem Trybunału w niniejszej opinii ograniczę się do analizy pierwszej części zarzutu drugiego, dotyczącej przede wszystkim błędnej wykładni pojęcia „korzyści gospodarczej” w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, oraz zarzutu czwartego odwołania, dotyczącego przede wszystkim naruszenia art. 14 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. [108 TFUE] ( 4 ), odnoszącego się do odzyskania pomocy.

3.

W wyniku mojej analizy zaproponuję Trybunałowi oddalenie pierwszej części zarzutu drugiego i zarzutu czwartego jako bezzasadnych.

4.

Artykuł 14 rozporządzenia nr 659/1999, zatytułowany „Windykacja [odzyskanie] pomocy”, stanowi w ust. 1:

„W przypadku gdy podjęte zostały decyzje negatywne w sprawach pomocy przyznanej bezprawnie, Komisja podejmuje decyzję, że zainteresowane państwo członkowskie podejmie wszelkie konieczne środki w celu windykacji [odzyskania] pomocy od beneficjenta […]”.

5.

Sekcja 2.1 wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw (zwanych dalej „wytycznymi dotyczącymi ratowania i restrukturyzacji”) ( 5 ), zatytułowana „Pojęcie »przedsiębiorstwa zagrożonego«”, stanowi w pkt 9–11:

6.

Punkt 2.1 obwieszczenia Komisji z dnia 20 czerwca 2008 r. w sprawie zastosowania art. [107] i [108 TFUE] do pomocy państwa w formie gwarancji (zwanego dalej „komunikatem w sprawie gwarancji”) ( 6 ), dotyczący art. 107 TFUE i zatytułowany „Uwagi ogólne”, stanowi w akapicie trzecim:

„W związku z tym, aby uniknąć wszelkich wątpliwości, należy wyjaśnić pojęcie zasobów państwowych w kontekście gwarancji państwowych. Korzyścią z gwarancji państwowej jest przejęcie przez państwo ryzyka związanego z gwarancją. Takie ryzyko ponoszone przez państwo powinno być normalnie wynagradzane odpowiednią stawką. Zrzeczenie się przez państwo całości lub części takiej stawki stanowi zarazem korzyść dla przedsiębiorstwa oraz uszczuplenie zasobów państwa. W ten sposób nawet, jeśli okaże się, że w ramach gwarancji nie wystąpiły żadne płatności ze środków państwowych, gwarancja może stanowić pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu. Pomoc udzielana jest w momencie udzielenia gwarancji, a nie w momencie, w którym gwarancja zostanie anulowana [uruchomiona] ani nie w momencie dokonywania płatności na podstawie gwarancji. To, czy gwarancja stanowi pomoc państwa, a jeżeli tak, to w jakiej wysokości, należy ocenić w momencie udzielenia gwarancji”.

7.

W pkt 3.2 tego komunikatu, zatytułowanym „Gwarancje indywidualne”, przewidziano:

„Jeśli chodzi o indywidualne gwarancje państwowe, Komisja uznaje, że spełnienie wszystkich wymienionych poniżej warunków wystarcza, aby wykluczyć istnienie pomocy państwa:

Aby stwierdzić, czy należy przyjąć, że kredytobiorca ma problemy finansowe, stosuje się definicję zawartą we wspólnotowych wytycznych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji […].

[…]

Jak wskazano w pkt 2.1, ponoszone ryzyko powinno być normalnie wynagradzane odpowiednią stawką za kwotę będącą przedmiotem gwarancji lub regwarancji. Kiedy cena gwarancji jest co najmniej tak wysoka jak właściwy poziom odniesienia stawki za gwarancję na rynkach finansowych, gwarancja nie zawiera elementu pomocy.

Jeśli na rynkach finansowych nie można znaleźć właściwego poziomu odniesienia stawki za gwarancję, należy porównać łączny koszt finansowy gwarantowanego kredytu, w tym stopę procentową kredytu i stawkę za gwarancję, z ceną rynkową podobnego kredytu bez gwarancji.

[…]”.

8.

W pkt 4.1 omawianego komunikatu, dotyczącym kwestii ogólnych odnoszących się do gwarancji zawierających element pomocy, wskazano:

„Jeśli gwarancja indywidualna lub program gwarancji jest niezgodny [są niezgodne] z zasadą inwestora w gospodarce rynkowej, uznaje się, że stanowi on [stanowią one] program pomocy państwa. W związku z tym element pomocy wymaga kwantyfikacji, aby sprawdzić, czy pomoc można uznać za zgodną ze specjalnym zwolnieniem pomocy państwa. W zasadzie uznaje się, że element pomocy to różnica pomiędzy właściwą ceną rynkową gwarancji udzielonej indywidualnie lub w ramach programu a faktyczną ceną zapłaconą za ten środek.

Uzyskane roczne równowartości dotacji gotówkowych należy zdyskontować do wartości bieżącej z zastosowaniem stawki referencyjnej i dodać, aby uzyskać łączną równowartość dotacji.

Przy wyliczaniu elementu pomocowego w gwarancji Komisja zwróci szczególną uwagę na następujące elementy:

Komisja stwierdza, że w przypadku spółek mających trudności [zagrożonych przedsiębiorstw] gwarant działający w warunkach rynkowych, jeśli istnieje, w momencie naliczania gwarancji naliczyłyby wysoką stawkę, uwzględniając spodziewany współczynnik braku spłaty, jakiego oczekuje; jeśli prawdopodobieństwo, że kredytobiorca nie będzie w stanie spłacić kredytu staje się szczególnie wysokie, taka stawka rynkowa może nie istnieć, a w wyjątkowych okolicznościach element pomocowy gwarancji może okazać się tak wysoki, jak kwota skutecznie zabezpieczona tą gwarancją;

[…]”.

9.

Okoliczności powstania niniejszego sporu przedstawiono szczegółowo w zaskarżonym wyroku, do którego odsyłam w tym względzie ( 7 ). Elementy, które są istotne i niezbędne dla zrozumienia niniejszej opinii, można streścić w następujący sposób.

10.

Larko jest przedsiębiorstwem specjalizującym się w wydobywaniu i przetwarzaniu rudy laterytu, wydobywaniu lignitu oraz produkcji żelazoniklu i produktów ubocznych.

11.

Utworzono ją w 1989 r. jako nowe przedsiębiorstwo po likwidacji Hellenic Mining and Metallurgical SA. W czasie zaistnienia okoliczności faktycznych leżących u podstaw sporu miała ona trzech akcjonariuszy: państwo greckie, które posiadało 55,2% akcji za pośrednictwem Hellenic Republic Asset Development Fund, prywatnej instytucji finansowej, National Bank of Greece SA, który posiadał 33,4% akcji, oraz Public Power Corporation (głównego producenta energii elektrycznej w Grecji, którego większościowym akcjonariuszem jest państwo), który posiadał 11,4% akcji.

12.

W marcu 2012 r. Hellenic Republic Asset Development Fund poinformował Komisję o programie prywatyzacji Larko.

13.

W kwietniu 2012 r. Komisja wszczęła z urzędu procedurę wstępnego badania wspomnianej prywatyzacji, zgodnie z przepisami obowiązującymi w dziedzinie pomocy państwa.

14.

Badanie dotyczyło sześciu środków, z których jedynie drugi, czwarty i szósty, przedstawione poniżej, mają znaczenie dla niniejszej opinii, ponieważ jedynie te trzy środki są przedmiotem pierwszej części zarzutu drugiego i zarzutu czwartego odwołania:

15.

W trakcie tego badania Komisja zażądała od władz greckich przedstawienia dodatkowych informacji, których władze te udzieliły w latach 2012 i 2013. Odbyły się również spotkania pomiędzy służbami Komisji a przedstawicielami władz greckich.

16.

Decyzją z dnia 6 marca 2013 r. ( 8 ). (zwaną dalej „decyzją o wszczęciu postępowania”) Komisja wszczęła formalne postępowanie wyjaśniające przewidziane w art. 108 ust. 2 TFUE.

17.

W toku tego postępowania Komisja wezwała władze greckie i zainteresowane osoby trzecie do przedstawienia uwag w przedmiocie środków wymienionych w pkt 14 niniejszej opinii. W dniu 30 kwietnia 2013 r. Komisja otrzymała uwagi od władz greckich, nie otrzymała zaś żadnych uwag od Larko.

18.

W dniu 27 marca 2014 r. Komisja przyjęła sporną decyzję. W decyzji tej, w odniesieniu do środków nr 2, 4 i 6, których analiza ma jako jedyna znaczenie dla niniejszej opinii, Komisja uznała, że w momencie przyznania tych trzech środków Larko była przedsiębiorstwem zagrożonym w rozumieniu wytycznych dotyczących ratowania i restrukturyzacji ( 9 ).

19.

Ponadto Komisja uznała, że środki te stanowią pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, że środki te przyznano z naruszeniem obowiązku zgłoszenia i zakazu wprowadzenia w życie, ustanowionych w art. 108 ust. 3 TFUE oraz że wspomniane środki stanowią pomoc niezgodną z rynkiem wewnętrznym i podlegającą odzyskaniu w rozumieniu art. 14 ust. 1 rozporządzenia nr 659/1999. Wreszcie Komisja ustaliła kwoty podlegające odzyskaniu z tytułu tej pomocy w wysokości pełnej kwoty objętej gwarancjami ( 10 ).

20.

Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 6 czerwca 2014 r. Larko wniosła skargę o stwierdzenie nieważności spornej decyzji oraz o zwrot wraz z odsetkami wszelkich sum ewentualnie odzyskanych od niej, bezpośrednio lub pośrednio, w wykonaniu tej decyzji.

21.

W zaskarżonym wyroku Sąd oddalił skargę w całości i obciążył Larko kosztami postępowania.

22.

Pismem złożonym w sekretariacie Trybunału w dniu 4 kwietnia 2018 r. Larko wnosi do Trybunału o uchylenie zaskarżonego wyroku, przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd oraz stwierdzenie, że rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.

23.

Komisja wnosi do Trybunału o oddalenie odwołania i obciążenie Larko kosztami postępowania.

24.

W pierwszej części zarzutu drugiego Larko podnosi kwestię zakwalifikowania środka nr 2 jako pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, a dokładniej, uznania tego środka za przysparzający Larko „korzyści gospodarczej”.

25.

Kwalifikując w spornej decyzji omawiany środek jako pomoc państwa, Komisja oparła się na pkt 3.2 lit. a) i d) swojego komunikatu w sprawie gwarancji. Zważywszy, że Larko podnosi zasadniczo, iż Komisja naruszyła prawo, stosując ten punkt do przyznanej pomocy, uważam, że należy wpierw sformułować kilka uwag wstępnych dotyczących tego komunikatu (sekcja 1), przed przystąpieniem do analizy pierwszej części zarzutu drugiego (sekcja 2).

26.

Komunikat w sprawie gwarancji przedstawia podejście przyjęte przez Komisję w odniesieniu do pomocy państwa przyznanej w formie gwarancji i zasady, na których Komisja zamierza oprzeć swoją wykładnię art. 107 i 108 TFUE oraz stosowanie tych artykułów do gwarancji publicznych.

27.

W celu ustalenia, czy gwarancja przyznaje korzyść w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, Komisja powinna, zgodnie z pkt 3.1 tego komunikatu, oprzeć swoją ocenę na zasadzie inwestora działającego w warunkach gospodarki rynkowej. W związku z tym należy wziąć pod uwagę faktyczne możliwości uzyskania przez przedsiębiorstwo beneficjenta równoważnych zasobów finansowych z wykorzystaniem rynku kapitałowego ( 11 ).

28.

Aby łatwiej ocenić, czy dana gwarancja jest zgodna ze wspomnianą zasadą, Komisja wymaga, w pkt 3.2 omawianego komunikatu, spełnienia określonej liczby przesłanek w celu wykluczenia istnienia pomocy państwa, do których należą, w odniesieniu do gwarancji indywidualnych, po pierwsze, przesłanka, że kredytobiorca nie ma problemów finansowych [pkt 3.2 lit. a)], a po drugie, przesłanka, że za gwarancje płaci się cenę odpowiadającą cenie rynkowej [pkt 3.2 lit. d)] ( 12 ).

29.

Zgodnie z orzecznictwem Trybunału do celów stosowania tych dwóch przesłanek należy wziąć pod uwagę kontekst okresu, w którym podjęto środki wsparcia finansowego, co oznacza powstrzymanie się od dokonywania jakiejkolwiek oceny opartej na późniejszej sytuacji (kryterium zwane dalej „kryterium czasowym”) ( 13 ).

30.

W celu ustalenia, czy gwarancja nie zawiera pomocy, w pkt 3.2 akapit pierwszy lit. d) komunikatu w sprawie gwarancji wprowadzono kryterium, zgodnie z którym ponoszone ryzyko powinno być wynagradzane odpowiednią stawką za kwotę będącą przedmiotem gwarancji lub regwarancji (zwane dalej „kryterium wynagrodzenia”). Kiedy bowiem cena gwarancji jest co najmniej tak wysoka, jak właściwy poziom odniesienia stawki za gwarancję na rynkach finansowych, gwarancja nie zawiera elementu pomocy. Co więcej, pkt 3.2 formułuje dwie metody w celu ustalenia, czy dana gwarancja spełnia powyższe kryterium: należy albo porównać cenę płaconą za gwarancję z poziomem odniesienia stawki za gwarancję na rynkach finansowych albo porównać łączny koszt finansowy gwarantowanego kredytu, w tym stopę procentową kredytu i stawkę za gwarancję, z ceną rynkową podobnego kredytu bez gwarancji.

31.

Larko twierdzi, że Sąd naruszył prawo, gdy uznał, że środek nr 2 przyznawał Larko korzyść w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE. Sąd błędnie zastosował, po pierwsze, kryterium czasowe, kwalifikując Larko jako „przedsiębiorstwo zagrożone” w momencie przyznania środka nr 2 (sekcja a), a po drugie, kryterium wynagrodzenia, orzekając, że opłata z tytułu gwarancji w wysokości 1% nie odzwierciedlała ryzyka niewykonania zobowiązania w odniesieniu do gwarantowanych pożyczek zgodnie z pkt 3.2 lit. d) komunikatu w sprawie gwarancji (sekcja b).

32.

Zastrzeżenie dotyczące kryterium czasowego jest skierowane przeciwko pkt 77–80 zaskarżonego wyroku i dotyczy naruszenia art. 107 ust. 1 TFUE.

33.

Na wstępie pragnę zauważyć, że Sąd postępował dwuetapowo, aby w pkt 90 zaskarżonego wyroku dojść do wniosku, iż Komisja nie naruszyła prawa, gdy zakwalifikowała Larko jako „przedsiębiorstwo zagrożone” w momencie przyznania środka nr 2. Przede wszystkim w pkt 75–82 zaskarżonego wyroku Sąd ustalił, że na podstawie informacji, którymi dysponowała Komisja, mogła ona zasadnie uznać, iż Larko była przedsiębiorstwem zagrożonym. Następnie w pkt 83–89 zaskarżonego wyroku Sąd stwierdził, że Komisja nie naruszyła prawa, uznając, iż w chwili przyznania gwarancji z 2008 r. państwo greckie, jako akcjonariusz Larko, musiało wiedzieć o jej trudnej sytuacji.

34.

Larko twierdzi, że ocena dokonana przez Sąd w pkt 77–80 zaskarżonego wyroku jest błędna, ponieważ okoliczności faktyczne, na których opiera się ta ocena, wystąpiły po przyznaniu gwarancji w dniu 22 grudnia 2008 r., wbrew temu, czego wymaga orzecznictwo Trybunału ( 14 ). W tym względzie Larko opiera się na trzech następujących argumentach.

35.

Po pierwsze, wyniki finansowe przywołane w omawianych punktach obejmują okres do roku 2012, a w każdym razie negatywne wyniki z 2009 r. Po drugie, wyniki finansowe z 2008 r. również są późniejsze w stosunku do udzielenia gwarancji z 2008 r., ponieważ nie zakończył się jeszcze rok obrachunkowy, wciąż nie sporządzono sprawozdań finansowych, a zatem nie podano ich do wiadomości państwa greckiego w czasie udzielania tej gwarancji. Co za tym idzie, Sąd nie dokonał analizy z uwzględnieniem kontekstu danego okresu, jak wymaga tego orzecznictwo Trybunału. Po trzecie, w każdym razie nawet przy założeniu, że dane z 2008 r. nie były późniejsze w stosunku do gwarancji z 2008 r., to jednak miały one na tym etapie charakter danych krótkoterminowych. W tym względzie Larko twierdzi, że z pkt 9–11 wytycznych dotyczących ratowania i restrukturyzacji wynika, iż analiza sytuacji majątkowej przedsiębiorstwa powinna opierać się na danych z wystarczająco długiego okresu, a nie na chwilowym obrazie sytuacji.

36.

Komisja uważa, że owo zastrzeżenie należy oddalić.

37.

Przede wszystkim pragnę zauważyć, że z uwagi na to, iż rozpatrywaną gwarancję przyznano w dniu 22 grudnia 2008 r., zgodnie z orzecznictwem Trybunału należy wziąć pod uwagę okoliczności, które wystąpiły przed tą datą, w celu dokonania oceny, czy Larko była przedsiębiorstwem zagrożonym w momencie udzielenia gwarancji.

38.

W tym względzie w odniesieniu do pierwszego argumentu podniesionego przez Larko zwracam uwagę, że fakt, iż w pkt 77 zaskarżonego wyroku Sąd wspomina o wynikach finansowych obejmujących okres do roku 2012, nie oznacza sam w sobie, że Sąd oparł się na takich późniejszych wynikach w celu dokonania oceny sytuacji finansowej Larko w chwili udzielenia gwarancji z 2008 r.

39.

Napomknięcie przez Sąd o takich wynikach finansowych należy bowiem odczytywać w świetle okoliczności, że w spornej decyzji Komisja dokonała oceny sytuacji finansowej Larko dotyczącej okresu, w którym podjęto wszystkie kwestionowane środki, czyli jej sytuacji finansowej w latach 2007–2012. Przed przypomnieniem tych wyników finansowych w pkt 77 zaskarżonego wyroku Sąd odsyła do decyzji Komisji, wskazując, że „w niniejszym przypadku w motywach 56–66 zaskarżonej decyzji Komisja zakwalifikowała Larko jako »przedsiębiorstwo zagrożone« w momencie przyznania […] środków [nr 2, 4 i 6], w tym gwarancji z 2008 r.” ( 15 ).

40.

Ponadto pragnę zauważyć, że w celu dokonania oceny sytuacji finansowej Larko w pkt 78–80 zaskarżonego wyroku Sąd opiera się na okolicznościach faktycznych, jakie zaszły w 2008 r., to jest na ujemnym kapitale własnym Larko, znaczącym spadku obrotów oraz poważnych stratach poniesionych przez tę spółkę w 2008 r. ( 16 )..

41.

Wynika z tego, że należy oddalić pierwszy argument przedstawiony przez Larko.

42.

Jeśli chodzi o drugi argument zaprezentowany przez Larko, obejmuje on moim zdaniem dwa elementy: z jednej strony twierdzenie, zgodnie z którym wyniki finansowe za rok 2008 pochodziły z okresu po udzieleniu gwarancji z 2008 r., ponieważ nie zakończył się jeszcze rok obrachunkowy, a z drugiej strony okoliczność, że państwo greckie nie znało informacji zawartych w wynikach finansowych z roku 2008.

43.

Co się tyczy pierwszego elementu, należy stwierdzić, że – jak podnosi Komisja – sprawozdania finansowe z 2008 r. opisują dane finansowe Larko za okres od dnia 1 stycznia 2008 r. do dnia 31 grudnia 2008 r., a zatem owe dane są w znacznym stopniu wcześniejsze od gwarancji udzielonej w dniu 22 grudnia 2008 r. W tym względzie pragnę podkreślić, że co do zasady okoliczności faktyczne zaistniałe w danym okresie można również udowodnić za pomocą późniejszych dokumentów opartych na tych wcześniejszych okolicznościach ( 17 ). Z tego powodu informacji zawartych w wynikach finansowych z 2008 r. nie można uznać za późniejsze od gwarancji z 2008 r.

44.

Jeśli chodzi o drugi element, Sąd stwierdza w pkt 85 zaskarżonego wyroku, że „[w] aktach sprawy nie znajdował się żaden dowód, który wykazałby z całą pewnością, że państwo członkowskie wiedziało o trudnej sytuacji, w jakiej znajdowało się Larko w momencie przyznania gwarancji z 2008 r.”, oraz że „[p]ojawia się zatem pytanie, czy Komisja uczyniła zadość spoczywającemu na niej ciężarowi dowodu, oparłszy się co do zasady na domniemaniu, zgodnie z którym państwo greckie powinno było wiedzieć o trudnej sytuacji, w której znalazło się Larko z końcem 2008 r., w momencie przyznania gwarancji”.

45.

Podczas gdy sformułowanie użyte w tym punkcie mogłoby sprawiać wrażenie, że Komisja oparła się głównie na okoliczności, iż władze greckie zaniechały pozyskania informacji o sytuacji finansowej Larko, jasne jest, moim zdaniem, iż Sąd chciał wskazać, że Komisja oparła się na domniemaniu, zgodnie z którym państwo greckie powinno było przynajmniej znać trudną sytuacją Larko w momencie udzielenia gwarancji.

46.

Taka wykładnia jest bowiem oczywista w świetle pkt 89 zaskarżonego wyroku, w którym Sąd stwierdził, że racjonalne było to, iż Komisja uznała, że przed udzielaniem gwarancji takiej jak gwarancja z 2008 r. rozważny udziałowiec przynajmniej zasięgnąłby informacji co do aktualnej sytuacji gospodarczej i finansowej przedsiębiorstwa ( 18 ).

47.

Uściśliwszy powyższe, pragnę zauważyć, że moim zdaniem poprzez drugi element jej drugiego argumentu Larko, pod pozorem naruszenia prawa, którego miał dopuścić się Sąd w zakresie, w jakim oparł się na późniejszych faktach, podaje w rzeczywistości w wątpliwość kwestię znajomości przez władze greckie sytuacji finansowej Larko w 2008 r., co dotyczy okoliczności faktycznych sporu ( 19 ).

48.

W tym względzie pragnę przypomnieć, że o ile jedynie Sąd jest właściwy do ustalenia i oceny okoliczności faktycznych, o tyle Trybunał jest właściwy do dokonania oceny, czy Sąd przeinaczył treść spornej decyzji. Należy przypomnieć, że takie przeinaczenie powinno wynikać w sposób oczywisty z akt sprawy, bez konieczności przeprowadzania nowej oceny okoliczności faktycznych i dowodów ( 20 ).

49.

W niniejszej sprawie wprawdzie kwestia znajomości (lub jej braku) przez władze greckie sytuacji finansowej Larko w 2008 r. dotyczy ustalenia okoliczności faktycznych, co należy do wyłącznej właściwości Sądu, Trybunał może jednak zbadać, czy Sąd przeinaczył treść spornej decyzji w tym zakresie.

50.

Chociaż ta ostatnia kwestia mogłaby zostać podniesiona ze względu na to, że na pierwszy rzut oka żaden element spornej decyzji nie pozwala na uznanie, iż Komisja przyjęła również to samo rozumowanie, jakie Sąd przedstawił w tym zakresie ( 21 ), stwierdzam jednak, że Larko nie podniosła takiego przeinaczenia, a w każdym razie że moim zdaniem Sąd nie przeinaczył treści spornej decyzji w zaskarżonym wyroku.

51.

Jest bowiem bezsporne, że w toku postępowania administracyjnego samo państwo greckie nie zakwestionowało wiedzy władz greckich o sytuacji finansowej Larko w 2008 r. ( 22 ), na co również wskazuje Sąd w pkt 88 zaskarżonego wyroku ( 23 ) i co prawdopodobnie tłumaczy, dlaczego Komisja nie wypowiedziała się w tej kwestii w spornej decyzji ( 24 ).

52.

Tak więc to właśnie w świetle tych rozważań Sąd orzekł w istocie, że w okolicznościach niniejszej sprawy w celu dokonania oceny, czy Larko miała problemy finansowe w rozumieniu pkt 3.2 lit. a) komunikatu w sprawie gwarancji, Komisja mogła słusznie oprzeć się na założeniu, iż państwo greckie, jako większościowy akcjonariusz Larko, wiedziało o sytuacji finansowej tej spółki lub przynajmniej powinno było o niej wiedzieć w chwili udzielenia gwarancji z 2008 r.

53.

Ta ocena dokonana przez Sąd wydaje mi się zresztą całkowicie logiczna. Jak Sąd wyjaśnił bowiem w istocie w pkt 86–89 zaskarżonego wyroku, rozważny inwestor prywatny ( 25 ), który udzieliłby gwarancji takiej jak gwarancja rozpatrywana w niniejszej sprawie, ewidentnie uzyskałby informacje o sytuacji finansowej Larko w chwili udzielenia tej gwarancji. W konsekwencji aby działać tak jak rozważny inwestor prywatny, władze greckie musiały w każdym razie zapoznać się z sytuacją finansową przedsiębiorstwa. W tym względzie pragnę przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału do samego państwa członkowskiego należy wykazanie, że działało ono tak jak rozważny inwestor prywatny ( 26 ).

54.

Mając na uwadze powyższe, należy oddalić drugi argument Larko.

55.

Podobnie należy oddalić trzeci argument podniesiony przez wnoszącą odwołanie, zgodnie z którym dane z 2008 r. dotyczyły krótkiego okresu. Bezsporne jest bowiem, że pogorszenie się sytuacji finansowej Larko zaczęło być widoczne w połowie roku 2008 ( 27 ), a żadna okoliczność nie wskazuje na to, iż Sąd oparł swoją ocenę na chwilowym obrazie sytuacji, jak podnosi Larko.

56.

Z powyższego wynika, że należy oddalić zastrzeżenie dotyczące kryterium czasowego w ramach pojęcia „zagrożonego przedsiębiorstwa”.

57.

Zastrzeżenie dotyczące kryterium wynagrodzenia jest skierowane przeciwko pkt 94–98 zaskarżonego wyroku i dotyczy naruszenia art. 107 ust. 1 TFUE i art. 296 ust. 2 TFUE.

58.

W wyżej wymienionych punktach Sąd orzekł, że Komisja mogła słusznie uznać, iż nie można przyjąć, że roczna opłata z tytułu gwarancji w wysokości 1% odzwierciedla ryzyko niewykonania zobowiązań w odniesieniu do gwarantowanych pożyczek, w związku z czym przesłanka określona w pkt 3.2 lit. d) komunikatu w sprawie gwarancji nie została spełniona.

59.

Larko twierdzi, że Sąd błędnie zastosował tę przesłankę, ponieważ sam Sąd stwierdził w pkt 95 zaskarżonego wyroku, iż Komisja nie zastosowała żadnej z dwóch metod przewidzianych w ramach omawianej przesłanki, to jest bądź porównania z właściwym poziomem odniesienia stawki za gwarancję na rynkach finansowych, bądź porównania całkowitego kosztu finansowego gwarantowanego kredytu z ceną rynkową podobnego kredytu bez gwarancji.

60.

Co za tym idzie, gdy mimo wszystko Sąd orzekł, że sporna decyzja nie jest dotknięta oczywistym błędem w ocenie ze względu na trudności gospodarcze i finansowe Larko i brak jej wkładu w toku postępowania administracyjnego, Sąd jednocześnie odstąpił od stosowania pkt 3.2 lit. d) komunikatu w sprawie gwarancji i nałożył na Larko i państwo greckie ciężar udowodnienia odpowiedniej wysokości tej opłaty, zwalniając w ten sposób Komisję z ciążącego na niej obowiązku zbadania odpowiedniej jej wysokości. Ponadto Sąd naruszył też art. 296 ust. 2 TFUE w zakresie, w jakim nie stwierdził nieważności spornej decyzji, mimo że nie miała ona uzasadnienia.

61.

Komisja uważa, że należy oddalić owo zastrzeżenie. Podzielam to stanowisko z następujących powodów.

62.

Po pierwsze, jak słusznie uważa Komisja, Sąd nie odstąpił od stosowania pkt 3.2 lit. d) komunikatu w sprawie gwarancji i nie nałożył na Larko ciężaru dowodu w tym względzie. Punkt ten wymaga bowiem jako jedynego kryterium, aby gwarancja została udzielona w zamian za opłatę zgodną z ceną rynkową. Jak wskazano w pkt 96–98 zaskarżonego wyroku, biorąc pod uwagę trudności gospodarcze Larko oraz fakt, że ani wnosząca odwołanie, ani władze greckie nie przedstawiły w toku formalnego postępowania wyjaśniającego dowodów mogących wykazać, że omawiana opłata odpowiadała opłacie oferowanej na rynkach finansowych lub cenie rynkowej podobnego niegwarantowanego kredytu, nie było konieczne, aby Komisja zastosowała jedną z dwóch metod określania dokładnej kwoty takiej opłaty w celu ustalenia, czy gwarancja spełniła to kryterium.

63.

Po drugie, co się tyczy art. 296 ust. 2 TFUE, należy przypomnieć, że obowiązek uzasadnienia niekorzystnego aktu ma za zadanie, z jednej strony, zapewnić zainteresowanemu wskazówki wystarczające do ustalenia, czy akt jest zasadny lub ewentualnie czy nie zawiera wady pozwalającej na zakwestionowanie jego ważności przed sądem Unii, a z drugiej strony, umożliwić sądowi Unii kontrolę zgodności z prawem tego aktu ( 28 ). W tym względzie obowiązek uzasadnienia należy odróżnić od kwestii zasadności uzasadnienia ( 29 ).

64.

W niniejszym przypadku, jak podnosi Komisja, należy stwierdzić, że sporna decyzja była w pełni uzasadniona. Ponadto chciałbym zauważyć, że wnosząc o stwierdzenie nieważności tej decyzji, Larko mogła w pełni zakwestionować zasadność motywów, na których Komisja oparła się w spornej decyzji. Sąd nie naruszył zatem obowiązku ciążącego na niej na podstawie art. 296 ust. 2 TFUE.

65.

Z powyższego wynika, że zastrzeżenie dotyczące kryterium wynagrodzenia, a tym samym pierwszą część zarzutu drugiego dotyczącą środka nr 2 należy oddalić jako bezzasadne.

66.

Zarzut czwarty jest skierowany przeciwko pkt 180–195 zaskarżonego wyroku i dotyczy ustalenia kwoty pomocy państwa przyznanej w ramach środków nr 2, 4 i 6; dokładniej rzecz ujmując, dotyczy on oceny Sądu, zgodnie z którą Komisja mogła słusznie uznać na podstawie pkt 4.1 komunikatu w sprawie gwarancji, że kwota tej pomocy państwa była równa całkowitej kwocie gwarantowanych pożyczek.

67.

Na wstępie pragnę zauważyć, że w odniesieniu do ustalania kwoty pomocy pkt 4.1 akapit pierwszy stanowi, że „[w] zasadzie uznaje się, że element pomocy to różnica pomiędzy właściwą ceną rynkową gwarancji udzielonej indywidualnie lub w ramach programu a faktyczną ceną zapłaconą za ten środek”.

68.

Z pkt 4.1 akapit trzeci lit. a) wynika, że w celu obliczenia elementu pomocy w ramach gwarancji Komisja dąży w szczególności do ustalenia, czy kredytobiorca ma problemy finansowe. W tym względzie w przypadku zagrożonych przedsiębiorstw gwarant działający w warunkach rynkowych – jeśli istnieje – w momencie udzielania gwarancji naliczy wysoką stawkę, uwzględniając spodziewany współczynnik braku spłaty. Jeśli prawdopodobieństwo, że kredytobiorca nie będzie w stanie spłacić kredytu, staje się szczególnie wysokie, taka stawka rynkowa może nie istnieć, a w wyjątkowych okolicznościach element pomocowy gwarancji może okazać się tak wysoki, jak kwota skutecznie zabezpieczona tą gwarancją ( 30 ).

69.

Larko podnosi w istocie, że uznając, iż obliczenie w spornej decyzji kwoty pomocy podlegającej odzyskaniu było zgodne z art. 14 ust. 1 rozporządzenia nr 659/1999 i z pkt 4.1 akapit trzeci lit. a) komunikatu w sprawie gwarancji, Sąd naruszył rzeczony art. 14 ust. 1, jak również art. 108 ust. 2 TFUE i art. 296 ust. 2 TFUE.

70.

Na poparcie tego zarzutu Larko podnosi szereg argumentów, które moim zdaniem wydają się mało uporządkowane i niejasne. Jak rozumiem, argumenty te dotyczą zasadniczo dwóch elementów: po pierwsze, oceny kwestii istnienia „wyjątkowych okoliczności” w rozumieniu pkt 4.1 komunikatu w sprawie gwarancji, a po drugie, oceny, zgodnie z którą element pomocy w ramach gwarancji był równy kwocie zabezpieczonej owymi gwarancjami mimo tego, że państwo greckie nie było zmuszone do dokonywania płatności z tytułu tych gwarancji.

71.

W odniesieniu do pierwszego elementu Larko twierdzi, że Sąd kilkakrotnie naruszył prawo, uznając w pkt 193 zaskarżonego wyroku, że Komisja miała do czynienia z „wyjątkowymi okolicznościami” w rozumieniu pkt 4.1 komunikatu w sprawie gwarancji ( 31 ).

72.

Z jednej strony Sąd zastąpił własnym uzasadnieniem uzasadnienie spornej decyzji, które samo w sobie nie istniało, a przynajmniej było niewystarczające, przy czym Sąd stwierdził ten brak zarówno w pkt 189, jak i w pkt 192 i 194 zaskarżonego wyroku. Uzasadnienie Sądu w tym względzie jest również wewnętrznie sprzeczne i niewystarczające, a Sąd naruszył art. 296 ust. 2 TFUE, ponieważ nie stwierdził nieważności spornej decyzji, mimo że naruszała ona prawo i nie miała uzasadnienia ( 32 ).

73.

Z drugiej strony Sąd nałożył na Larko ciężar dowodu w odniesieniu do kwestii istnienia „wyjątkowych okoliczności”. Ocena istnienia takich okoliczności powinna być w pełni i w sposób szczególny uzasadniona przez Komisję, na której spoczywa ciężar dowodu, i nie może ona opierać się na „wątpliwościach” Komisji co do tego, czy beneficjent pomocy mógłby bez gwarancji uzyskać finansowanie na rynku. Tak więc uznając w pkt 186–188 zaskarżonego wyroku, że wspomniane uzasadnienie Komisji było wystarczające, Sąd naruszył prawo w odniesieniu do wymaganego standardu dowodu ( 33 ).

74.

Jeśli chodzi o dopuszczalność tych argumentów, nie uważam, wbrew temu, co twierdzi w istocie Komisja, że należy je odrzucić jako niedopuszczalne. W moim przekonaniu nie dotyczą one bowiem ustalenia okoliczności faktycznych ( 34 ) lecz odnoszą się do kwestii prawnych, w przedmiocie których Trybunał jest właściwy do wydania orzeczenia.

75.

Jednakże moim zdaniem należy oddalić wspomniane argumenty jako bezzasadne, co proponuje również Komisja.

76.

Moim zdaniem Sąd ani nie dodał, ani nie zastąpił w pkt 193 zaskarżonego wyroku elementów, które nie wynikają z samej spornej decyzji ( 35 ). We wspomnianym punkcie Sąd słusznie bowiem zinterpretował tę decyzję w sposób całościowy, orzekając w istocie, że pomimo pozostawiającego do życzenia sformułowania niektórych jej motywów z całości tej decyzji, a w szczególności z jej motywów 56–66 wynika, że w czasie, w którym przyznano sporne środki, Larko znajdowała się w wyjątkowo delikatnej sytuacji. W tych okolicznościach nie można zarzucać Komisji, że popełniła błąd, uznając, że zachodziły „wyjątkowe okoliczności”, które przekładały się na niemożność spłaty przez Larko całości pożyczki z własnych środków.

77.

W tym względzie pragnę przypomnieć, jak wyjaśniono też w istocie w pkt 191 zaskarżonego wyroku, że istnienie wyjątkowych okoliczności w rozumieniu pkt 4.1 komunikatu w sprawie gwarancji oznacza właśnie brak możliwości po stronie pożyczkobiorcy spłacenia pożyczki objętej gwarancją z jego własnych środków.

78.

Jeśli chodzi o podnoszone „wątpliwości” Komisji co do możliwości uzyskania przez Larko finansowania na rynku w braku gwarancji, Sąd słusznie odrzucił ten argument wnoszącej odwołanie i uznał w pkt 187 i 188 zaskarżonego wyroku, że z ogólnej lektury spornej decyzji w sposób wystarczająco jasny wynika, iż Komisja uważała za co najmniej mało prawdopodobne, by Larko była w stanie uzyskać pożyczkę na rynku bez interwencji państwa greckiego.

79.

Jak Komisja powtórzyła przed Trybunałem, ogólna lektura spornej decyzji wskazuje na to stanowisko Komisji. Jeśli chodzi o środek nr 2, w zdaniu następującym bezpośrednio po zdaniu, które zawiera słowo „wątpliwe” („doubtful”), uściślono, że „innymi słowy” („in other words”) Komisja stwierdza, iż Larko otrzymała korzyść równą kwocie gwarantowanej pożyczki, ponieważ bez gwarancji państwowej nie byłaby w stanie uzyskać jakiejkolwiek innej gwarancji na rynku. Co się tyczy środka nr 6, zdanie, które zawiera słowo „wątpliwe”, odsyła do tego samego rozumowania co rozumowanie, które przyjęto w odniesieniu do środka nr 2.

80.

Co więcej, jak wskazuje Sąd w pkt 193 zaskarżonego wyroku, należy podkreślić, że oceny Komisji dotyczącej istnienia wyjątkowych okoliczności w żaden sposób nie zakwestionowały ani władze greckie, ani wnoszącą odwołanie w toku postępowania administracyjnego.

81.

Z powodów przedstawionych powyżej moim zdaniem jest jasne, że Sąd ani nie zastąpił uzasadnienia Komisji, ani nie nałożył na wnoszącą odwołanie ciężaru dowodu dotyczącego istnienia „wyjątkowych okoliczności”. Zresztą uzasadnienie Sądu w tej kwestii nie jest wewnętrznie sprzeczne. Okoliczność, że Sąd powołuje się na pewne pozostawiające do życzenia lub lakoniczne sformułowania w uzasadnieniu Komisji, nie stoi bowiem w sprzeczności z wnioskiem Sądu, zgodnie z którym wspomniane uzasadnienie nie naruszało prawa, i to pomimo tego rodzaju sformułowań.

82.

Co się tyczy art. 296 ust. 2 TFUE, należy stwierdzić, że sporna decyzja jest w pełni uzasadniona ( 36 ). Podobnie, jeśli chodzi o uzasadnienie Sądu w zaskarżonym wyroku, należy stwierdzić, że wyrok ten jest w pełni uzasadniony, co zresztą jasno wynika z licznych argumentów podniesionych przez Larko w odniesieniu do zasadności uzasadnienia Sądu. W tym względzie okoliczność, iż Sąd doszedł co do istoty do innego wniosku niż wnosząca odwołanie, nie oznacza sama w sobie, że zaskarżony wyrok jest dotknięty brakiem uzasadnienia ( 37 ).

83.

W odniesieniu do drugiego elementu Larko podnosi zasadniczo trzy argumenty dotyczące zaskarżonego wyroku ( 38 ).

84.

Po pierwsze, chociaż w chwili wydania spornej decyzji było jasne, że nie uruchomiono żadnej z tych gwarancji, Sąd przychylił się do podejścia Komisji, która nie zwróciła się do władz greckich i ograniczyła się do stwierdzenia, że nie dysponuje informacjami wskazującymi na to, że uruchomiono wspomniane gwarancje ( 39 ). Pominął on w ten sposób spoczywający na Komisji obowiązek dotyczący starannego i bezstronnego zbadania akt w ramach art. 108 ust. 2 TFUE.

85.

Wbrew twierdzeniom Komisji nie uważam, że argument ten jest niedopuszczalny. Prawdą jest, że opiera się on na ustaleniu stanu faktycznego, w przedmiocie którego jedynie Sąd jest właściwy do wydania orzeczenia ( 40 ). Niemniej jednak kwestia, czy Sąd powinien był wziąć pod uwagę takie informacje, jest kwestią prawną.

86.

Stwierdziwszy powyższe, uważam, podobnie jak Komisja, że argument ten należy oddalić jako bezzasadny.

87.

Uruchomienie (lub nie) gwarancji oraz zwrot (lub nie) pożyczek mają bowiem związek z okolicznościami faktycznymi zaistniałymi po przyznaniu spornych środków i nie mogą być zatem uwzględnione ani w celu uznania środków za pomoc, ani w celu określenia kwoty pomocy, jaką te środki przyznają. Sąd prawidłowo doszedł do tego wniosku, przypominając właściwe orzecznictwo w pkt 181 i 182 zaskarżonego wyroku.

88.

Pragnę zresztą zauważyć, że powołanych przez wnoszącą odwołanie dowodów dotyczących zwrotu pożyczek i braku uruchomienia gwarancji nie przedstawiono Komisji w toku postępowania administracyjnego. W tym względzie przypominam, że zgodność z prawem decyzji Komisji należy oceniać z uwzględnieniem informacji, którymi dysponowała ona w momencie przyjęcia spornej decyzji ( 41 ).

89.

Po drugie, zaskarżony wyrok jest zdaniem wnoszącej odwołanie dotknięty brakiem uzasadnienia, ponieważ Sąd nie zbadał jej uwag dotyczących, z jednej strony, w pełni wiążącego charakteru spornej decyzji co do kwoty podlegającej odzyskaniu na podstawie wyroku Mediaset ( 42 ), a z drugiej strony, okoliczności, że sama Komisja potwierdziła w tym względzie istnienie błędów w jej decyzji.

90.

W tej kwestii pragnę zwrócić uwagę, że choć w ramach odwołania kontrola Trybunału ma na celu w szczególności sprawdzenie, czy Sąd odpowiedział w sposób wymagany prawem na wszystkie argumenty podniesione przez wnoszącego odwołanie, spoczywający na Sądzie obowiązek uzasadniania swoich orzeczeń nie może być interpretowany w ten sposób, że Sąd jest zobowiązany do szczegółowej odpowiedzi na każdy podniesiony przez stronę argument ( 43 ), co moim zdaniem ma miejsce w niniejszej sprawie.

91.

Po trzecie, konsekwencje wynikające z ustalenia kwoty pomocy jako odpowiadającej pełnej wartości gwarantowanej pożyczki, w przypadku gdy gwarancji nie uruchomiono, są sprzeczne z orzecznictwem Trybunału, zgodnie z którym decyzje Komisji nakazujące odzyskanie pomocy państwa mają na celu przywrócenie stanu poprzedniego i nie mogą stanowić sankcji wykraczającej poza rzeczywiście otrzymaną korzyść ( 44 ).

92.

W tym względzie pragnę zauważyć tytułem uzupełnienia, że oprócz argumentów, które przedstawiłem już w pkt 87 i 88 niniejszej opinii, a które wystarczą do oddalenia trzeciego argumentu podniesionego przez Larko, wydaje mi się, iż twierdzenie wnoszącej odwołanie, zgodnie z którym jest ona niejako zobowiązana do dwukrotnej zapłaty pomocy, jest błędne. Jak podnosi Komisja, wydaje się bowiem, że Larko myli dwa różne obowiązki zapłaty spoczywające na przedsiębiorstwie, które otrzymało pomoc w postaci gwarancji państwowej. Z jednej strony, przedsiębiorstwo będące beneficjentem powinno zwrócić państwu kwotę otrzymanej przez nie pomocy. Z drugiej strony, pozostaje oczywiście obowiązek zwrotu przez to przedsiębiorstwo bankowi pożyczki, którą otrzymało dzięki tej gwarancji państwa.

93.

Z całości powyższych rozważań wynika, że zarzut czwarty odwołania należy oddalić jako bezzasadny.

94.

W świetle powyższych rozważań i nie przesądzając o zasadności pozostałych zarzutów odwołania, proponuję, aby Trybunał oddalił pierwszą część zarzutu drugiego oraz zarzut czwarty jako bezzasadne. Rozstrzygnięcie o kosztach nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.