EUR-Lex Access to European Union law

Back to EUR-Lex homepage

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 62017CC0558

Opinia rzecznika generalnego J. Kokott przedstawiona w dniu 21 listopada 2018 r.
OZ przeciwko Europejskiemu Bankowi Inwestycyjnemu.
Odwołanie – Służba publiczna – Personel Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) – Molestowanie seksualne – Dochodzenie prowadzone w ramach programu „Dignity at work” – Odrzucenie skargi na molestowanie – Żądanie stwierdzenia nieważności decyzji prezesa EBI odrzucającej skargę w trybie administracyjnym – Naprawienie szkody.
Sprawa C-558/17 P.

Court reports – general

ECLI identifier: ECLI:EU:C:2018:930

OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO

JULIANE KOKOTT

przedstawiona w dniu 21 listopada 2018 r. ( 1 )

Sprawa C‑558/17 P

OZ

przeciwko

Europejskiemu Bankowi Inwestycyjnemu (EBI)

Odwołanie – Służba publiczna – Personel EBI – Molestowanie seksualne – Skarga – Dochodzenie prowadzone w ramach programu „Dignity at work” – Oddalenie skargi – Żądanie stwierdzenia nieważności decyzji prezesa EBI o oddaleniu skargi – Żądanie naprawienia szkody wyrządzonej działaniem EBI

I. Wprowadzenie

1.

Instytucje, organy, urzędy i agencje Unii Europejskiej mają obowiązek chronić pracowników przed wszelkimi formami zastraszania i mobbingu w miejscu pracy. W tym celu Europejski Bank Inwestycyjny (dalej zwany „EBI”) przyjął przepisy wewnętrzne, tzw. politykę poszanowania godności w pracy.

2.

Na mocy tych przepisów wnosząca odwołanie w niniejszej sprawie wniosła do EBI „skargę” o molestowanie seksualne ze strony swego przełożonego, którego ofiarą miała być od roku 2011 do zmiany swojego stanowiska w trakcie roku 2012. Zdaniem wnoszącej odwołanie wewnętrzne postępowanie dochodzeniowe, które zostało wszczęte po złożeniu jej skargi, było obarczone szeregiem błędów, które ostatecznie doprowadziły do oddalenia skargi.

3.

Oprócz naruszenia swych praw procesowych wnosząca odwołanie podnosi w szczególności, że niezgodne z prawem było wzięcie pod uwagę okoliczności z zakresu jej życia prywatnego wyłącznie do celów podważenia jej wiarygodności.

4.

Trudność w przedstawieniu dowodów na istnienie molestowania jest nieodłącznym elementem charakteru i sposobu działania tego rodzaju. Decyzja administracyjna mająca na celu ustalenie prawdziwości zarzutów molestowania wydana po przeprowadzeniu postępowania dochodzeniowego będzie zawsze, przynajmniej w pewnym zakresie, oparta na opiniach lub ocenach dotyczących aspektów życia prywatnego danych osób. W tych okolicznościach poszanowanie przepisów proceduralnych regulujących proces podejmowania decyzji ma szczególne znaczenie.

5.

Niniejsze odwołanie daje Trybunałowi możliwość zajęcia się po raz pierwszy kwestią, jakie wymogi proceduralne powinno spełniać administracyjne postępowanie dochodzeniowe w sprawie molestowania. Niniejsza sprawa dotyczy zatem zasadności utrwalonego orzecznictwa Sądu do spraw Służby Publicznej i Sądu, zgodnie z którym, w ramach skargi o molestowanie, prawa procesowe, które mają zostać przyznane osobie, której zarzuca się molestowanie, różnią się od bardziej ograniczonych praw, jakimi dysponuje skarżący, który uważa się za ofiarę molestowania ( 2 ).

II. Ramy prawne

A. Regulamin pracowniczy urzędników Unii Europejskiej

6.

Artykuł 24 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej, zmienionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 1023/2013 z dnia 22 października 2013 r. zmieniającym regulamin pracowniczy urzędników Unii Europejskiej i warunki zatrudnienia innych pracowników Unii Europejskiej (zwanego dalej „regulaminem pracowniczym”) ( 3 ), stanowi:

„Unia wspomaga każdego urzędnika, w szczególności w postępowaniach przeciwko osobom dopuszczającym się gróźb, zniewag, zniesławień lub ataków na osobę lub mienie, na jakie on lub członkowie jego rodziny są narażeni ze względu na zajmowane przez niego stanowisko lub pełnione obowiązki”.

B. Regulamin pracowniczy EBI

7.

Regulamin pracowniczy EBI, przyjęty w dniu 20 kwietnia 1960 r. przez Radę Dyrektorów EBI, przewiduje w wersji zmienionej decyzją Rady Dyrektorów EBI z dnia 4 czerwca 2013 r., która weszła w życie w dniu 1 lipca 2013 r. w art. 41:

„Wszelkiego rodzaju spory indywidualne między Bankiem a członkami jego personelu kieruje się przed Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Jakiekolwiek postępowanie członka personelu Banku przeciwko jakiemukolwiek działaniu Banku, które może okazać się dla niego niekorzystne, musi zostać wszczęte w terminie trzech miesięcy.

Oprócz skargi do Trybunału Sprawiedliwości […] i przed jej wniesieniem spory inne niż te, które wynikają z zastosowania środków przewidzianych w art. 38, stanowią przedmiot postępowania pojednawczego przed komisją pojednawczą Banku.

Wniosek o przeprowadzenie postępowania pojednawczego musi zostać złożony w terminie trzech miesięcy [od] wystąpienia okoliczności faktycznych lub notyfikowania środków będących przedmiotem sporu […]”.

C. Polityka EBI w zakresie poszanowania godności ludzkiej w pracy

8.

Przepisy w sprawie polityki EBI w zakresie poszanowania godności ludzkiej w pracy (zwanej dalej „polityką poszanowania godności w pracy”), przyjęte przez EBI w dniu 18 listopada 2003 r. ( 4 ), stanowią:

„Postępowanie dochodzeniowe

[…]

Postępowanie dochodzeniowe będzie obejmowało następujące przepisy:

[…]

ustanawia się komisję dochodzeniową składającą się z trzech niezależnych osób […],

komisja dochodzeniowa przeprowadza szereg przesłuchań celem odrębnego przesłuchania obydwu stron, świadków lub innych osób, które zamierza wysłuchać,

obydwie strony posiadają prawo do bycia wysłuchanym przed komisją dochodzeniową,

obydwie strony posiadają prawo do bycia reprezentowanym lub wspieranym,

przesłuchania i narady komisji dochodzeniowej mają na celu sformułowanie zalecenia przedstawianego prezesowi,

prezes [Banku] decyduje o działaniach, jakie mają zostać podjęte.

Zadania i skład komisji dochodzeniowej

Zadaniem komisji jest ustanowienie struktury zapewniającej obiektywne, niezależne dochodzenie, dotyczące jednego lub kilku zdarzeń, na zakończenie którego komisja przedstawi zalecenie prezesowi, który zdecyduje co do działań, jakie mają zostać podjęte.

[…]

Postępowanie

[…]

2.

Dyrektor generalny departamentu kadr, w porozumieniu w przedstawicielami personelu, przedstawia prezesowi propozycję składu komisji oraz wyznacza datę rozpoczęcia dochodzenia, w terminie nieprzekraczającym 30 dni kalendarzowych od daty otrzymania skargi.

3.

Dyrektor generalny departamentu kadr niezwłocznie poświadcza odbiór pisma zainteresowanego pracownika, potwierdzając wszczęcie dochodzenia […].

4.

Po otrzymaniu pisma wyjaśniającego od składającego skargę dyrektor generalny departamentu kadr:

[…]

d.

informuje, że dochodzenie rozpocznie się w ciągu 30 dni kalendarzowych od dnia, w którym skarga została oficjalnie złożona u dyrektora generalnego departamentu kadr, i że obie strony zostaną powiadomione o terminie, godzinie i miejscu indywidualnego przesłuchania, o ich prawie do bycia reprezentowanym lub wspieranym oraz o składzie komisji.

[…]

Przesłuchanie

Przesłuchanie ma na celu dokładne ustalenie, co się wydarzyło, oraz zgromadzenie faktów pozwalających na sformułowanie zalecenia z uzasadnieniem. Strony nie mają prawa do przeprowadzenia przesłuchania krzyżowego z uwagi na to, że są przesłuchiwane oddzielnie. Nie są one zobowiązane do powtarzania przykrych i kłopotliwych szczegółów, w zakresie, w jakim nie jest to absolutnie konieczne. Wszystkim uczestnikom, których dotyczy dochodzenie i przesłuchania, w tym osobom wspierającym i świadkom, przypomina się, że obowiązuje ich obowiązek zachowania poufności.

[…] Komisja [dochodzeniowa] może przyjąć taki sposób postępowania, jaki uzna za właściwy. Co do zasady przesłuchanie odbywa się w formie szeregu osobnych spotkań, odbywających się w następującej kolejności:

w pierwszej kolejności ze składającym skargę;

z ewentualnymi świadkami powołanymi przez składającego skargę;

z osobą podejrzaną o molestowanie;

z ewentualnymi świadkami powołanymi przez osobę podejrzaną o mobbing [molestowanie];

jeżeli komisja uzna to za stosowne, obydwie strony mogą zostać wezwane na nowe odrębne przesłuchania.

W razie potrzeby komisja może również ponownie przesłuchać osoby, których dotyczy sprawa, i wezwać ewentualnie innych członków personelu lub zażądać informacji lub kopii dokumentów, jeżeli kolegialnie uważa to za uzasadnione i użyteczne. W razie wątpliwości prezes podejmie ostateczną decyzję w kwestiach dotyczących dostępu do akt, do danych lub do innych metod przeprowadzania czynności wyjaśniających, po skonsultowaniu się, w danym wypadku, z inspektorem ochrony danych. Komisja poinformuje składającego skargę o dodatkowych czynnościach wyjaśniających.

Wynik dochodzenia

Po wysłuchaniu wszystkich uczestników oraz po ewentualnym przeprowadzeniu wszystkich innych właściwych czynności wyjaśniających komisja [dochodzeniowa] powinna być w stanie przeprowadzić naradę i przedstawić zalecenie z uzasadnieniem. Komisja nie ma kompetencji do podejmowania decyzji.

Komisja może formułować różnego rodzaju zalecenia, rekomendując:

umorzenie sprawy, jeżeli obie strony zdołały wyjaśnić sytuację i znaleźć rozwiązanie na przyszłość możliwe do zaakceptowania dla obu stron;

uznanie sprawy za nie za związaną z zastraszaniem lub mobbingiem [molestowaniem], lecz za konflikt w miejscu pracy, wymagający dokładniejszego zbadania lub monitorowania;

oddalenie skargi;

podjęcie niezbędnych środków, w przypadku gdy komisja ta ustali, że skarga jest bezzasadna i wniesiona w złej wierze;

wszczęcie postępowania dyscyplinarnego

Pisemne zalecenie komisji jest przygotowywane w ciągu pięciu dni od zakończenia dochodzenia i przekazywane prezesowi celem przyjęcia decyzji.

Decyzja prezesa

[…]

Nie później niż w ciągu pięciu dni roboczych od przesłania zalecenia komisji prezesowi obydwie strony zostają poinformowane na piśmie o decyzji prezesa, z uzasadnieniem, do której załącza się zalecenie komisji. Jeżeli prezes nie będzie mógł podjąć decyzji z uwagi na jego nieobecność lub niedostępność, jego uprawnienia do wydania decyzji zostaną delegowane”.

III. Okoliczności powstania sporu i postępowanie przed Sądem

9.

W dniu 1 grudnia 2008 r. wnosząca odwołanie, OZ, została zatrudniona przez EBI, gdzie pracowała, począwszy od końca 2009 r., w dyrekcji, w której funkcję koordynatora personelu pełnił F. We wrześniu 2012 r. wnosząca odwołanie zmieniła stanowisko. W styczniu 2014 r. wnosząca odwołanie poinformowała swojego kierownika wydziału, że zmiana stanowiska była związana z molestowaniem seksualnym, którego, jak uważa, doznawała począwszy od roku 2011 ze strony F.

10.

W dniu 20 maja 2015 r. wnosząca odwołanie złożyła skargę do dyrektora generalnego dyrekcji ds. personelu EBI, w której podniosła, że padła ofiarą molestowania seksualnego ze strony F.

11.

W dniu 18 czerwca 2015 r. dyrektor generalny dyrekcji ds. personelu poinformował wnoszącą odwołanie, że w wyniku jej skargi wszczęte zostało, na podstawie przepisów wewnętrznych dotyczących polityki godności w pracy, oficjalne postępowanie dochodzeniowe (zwane dalej „postępowaniem dochodzeniowym”).

12.

W dniu 26 czerwca 2015 r. powołana została oficjalnie komisja dochodzeniowa, a wnosząca odwołanie została poinformowana, że przesłuchania odbędą się w dniu 20 lipca.

13.

W dniu 17 września 2015 r. komisja dochodzeniowa przekazała prezesowi EBI swoje sprawozdanie (zwane dalej „sprawozdaniem komisji dochodzeniowej”).

14.

W swym sprawozdaniu komisja przedstawiła wyniki dochodzenia w następujący sposób: twierdzenia wnoszącej odwołanie nie mogły zostać potwierdzone ze względu na brak świadków zarzucanych czynów. Natomiast wszyscy świadkowie byli zgodni, że niepokojący był stan zdrowia wnoszącej odwołanie. Przeżyła ona traumatyczne rozstanie ze swoim byłym partnerem i bardzo straciła w wyniku tego na wadze. Wnosząca odwołanie ponadto niecierpliwi się, żeby awansować w karierze, i ma skłonność do manipulacji, co w życiu innych osób może powodować poważne problemy. Ma ona także trudności z zaakceptowaniem jakiejkolwiek krytyki. Ostatecznie komisja zaleciła wnoszącej odwołanie, by nauczyła się jak polepszyć swoje funkcjonowanie w zespole i odzyskać pozytywne nastawienie.

15.

W dniu 16 października 2015 r. prezes EBI postanowił na podstawie zaleceń komisji dochodzeniowej oddalić skargę wniesioną przez wnoszącą odwołanie (decyzja zwana dalej „decyzją prezesa EBI”); do rzeczonej decyzji załączono sprawozdanie komisji dochodzeniowej.

16.

Po wydaniu decyzji prezes EBI jeszcze raz zażądał od komisji dochodzeniowej wyjaśnień w celu ewentualnego wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, a komisja przedstawiła swoje uwagi końcowe w dniu 12 stycznia 2016 r. Następnie wnosząca odwołanie złożyła wniosek o przeprowadzenie postępowania pojednawczego na podstawie art. 41 regulaminu pracowniczego EBI.

17.

W dniu 29 czerwca 2016 r., zgodnie z ustaleniami komisji pojednawczej z dnia 22 kwietnia 2016 r., prezes EBI stwierdził, że postępowanie pojednawcze zakończyło się niepowodzeniem.

18.

W dniu 22 lipca 2016 r. wnosząca odwołanie wniosła do Sądu skargę, domagając się w szczególności stwierdzenia nieważności decyzji prezesa EBI oraz sprawozdania komisji dochodzeniowej i zasądzenia od EBI na jej rzecz kwoty 20000 EUR tytułem zadośćuczynienia za poniesioną krzywdę oraz kwoty 977 EUR (w tym VAT) i prowizji w wysokości 5850 EUR tytułem kosztów leczenia poniesionych w wyniku doznania rzeczonej krzywdy.

19.

Na poparcie skargi w pierwszej instancji wnosząca odwołanie podniosła zasadniczo dwa zarzuty. Zarzut pierwszy był oparty na naruszeniu zasad prowadzenia dochodzenia oraz praw procesowych wnoszącej odwołanie na mocy art. 6 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisanej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r. (zwanej dalej „EKPC”) i art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”), gdyż nie przeprowadzono kilku etapów dochodzenia. Zarzut drugi był oparty na naruszeniu art. 8 EKPC oraz art. 7 karty z uwagi na fakt, że sprawozdanie komisji dochodzeniowej oraz decyzja prezesa EBI zawierały w uzasadnieniu fakty dotyczące życia prywatnego wnoszącej odwołanie, w szczególności w zakresie zdrowia psychicznego, które dla dochodzenia były bezprzedmiotowe. Wnosząca odwołanie uważała, że te naruszenia prawa mogą uzasadniać stwierdzenie nieważności decyzji prezesa EBI, a także pociągnięcie go do odpowiedzialności pozaumownej.

20.

W wyroku z dnia 13 lipca 2017 r. (zwanym dalej „zaskarżonym wyrokiem”) ( 5 ) Sąd najpierw oddalił żądania odszkodowawcze wnoszącej odwołanie w całości, uznając, że żaden z zarzutów przedstawionych przez wnoszącą odwołanie nie dotyczył naruszenia prawa, które można by zarzucić EBI. Następnie, zważywszy, że wnosząca odwołanie twierdziła, że naruszenia prawa podnoszone w żądaniu stwierdzenia nieważności odpowiadały zachowaniom zarzucanym EBI w żądaniach odszkodowawczych, Sąd orzekł, że należy również oddalić żądanie stwierdzenia nieważności.

IV. Przebieg postępowania przed Trybunałem i żądania stron

21.

Pismem z dnia 22 września 2017 r. wnosząca odwołanie wniosła niniejsze odwołanie od wyroku Sądu.

22.

Wnosząca odwołanie wnosi do Trybunału o:

uchylenie zaskarżonego wyroku w całości;

stwierdzenie nieważności decyzji prezesa EBI z dnia 16 października 2015 r. o nienadawaniu dalszego biegu złożonej przez wnoszącą odwołanie skardze dotyczącej molestowania seksualnego i stwierdzenie nieważności sprawozdania komisji dochodzeniowej EBI z dnia 14 września 2015 r. (w tym złagodzenia sprawozdania, jak szczegółowo wskazano poniżej);

zasądzenie od EBI zapłaty odszkodowania tytułem kosztów leczenia poniesionych w wyniku poniesionej szkody w wysokości, na dzień dzisiejszy, (i) 977 EUR (w tym VAT) oraz (ii) tymczasowej kwoty 5850 EUR tytułem przyszłych kosztów leczenia;

zasądzenie od EBI na jej rzecz zadośćuczynienia za krzywdę w wysokości 20000 EUR;

obciążenie EBI kosztami poniesionymi w ramach niniejszego postępowania w wysokości 35100 EUR (w tym VAT);

obciążenie EBI kosztami niniejszego postępowania odwoławczego i postępowania przed Sądem;

nakazanie przekazania sprawy z wnioskiem o ponowne wszczęcie przez EBI postępowania z tytułu polityki w zakresie poszanowania godności w pracy lub wydanie nowej decyzji przez prezesa EBI.

23.

EBI wnosi do Trybunału o:

oddalenie odwołania;

obciążenie wnoszącej odwołanie kosztami postępowania.

24.

Zarówno wnosząca odwołanie, jak i EBI były reprezentowane na rozprawie w dniu 26 września 2018 r.

V. Ocena prawna

25.

W uzasadnieniu odwołania wnosząca odwołanie podnosi trzy zarzuty, oparte, po pierwsze, na naruszeniu art. 47 karty oraz art. 6 EKPC, po drugie, na naruszeniu art. 7 karty i art. 8 EKPC, oraz po trzecie, na odmówieniu jej ochrony prawnej.

26.

Pierwszy zarzut dotyczy zasadniczo dokonanej przez Sąd oceny przebiegu postępowania dochodzeniowego w świetle wymogów polityki godności w miejscu pracy i praw procesowych wnoszącej odwołanie na podstawie art. 47 karty oraz art. 6 EKPC. Zarzut ten dzieli się na cztery części, dotyczące różnych naruszeń prawa, jakie miałby popełnić Sąd: błędnego określenia zakresu praw procesowych przysługujących skarżącemu, niewyciągnięcia konsekwencji z nieprzestrzegania terminów regulujących postępowanie dochodzeniowe, błędnej oceny, czy właściwy był skład komisji dochodzeniowej, oraz oddalenia argumentów wnoszącej odwołanie podważających zachowanie poufności przy rozpatrywaniu skargi.

27.

Zarzuty drugi i trzeci dotyczą oddalenia przez Sąd argumentów wnoszącej odwołanie zmierzających do wykazania naruszenia prawa – w szczególności w świetle art. 7 karty i art. 8 EKPC – wielu elementów zawartych w sprawozdaniu komisji dochodzeniowej, na których oparta została decyzja prezesa EBI oddalająca skargę jako bezzasadną.

A. W przedmiocie dopuszczalności

28.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że skarga do Sądu na decyzję prezesa EBI z dnia 16 października 2015 r., mimo że została wniesiona w dniu 22 lipca 2016 r., czyli ponad dziewięć miesięcy po wydaniu tej decyzji, nie jest niedopuszczalna ( 6 ). Z orzecznictwa wynika bowiem, że bieg terminu trzech miesięcy przewidziany w art. 41 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego EBI ( 7 ) na wniesienie skargi do Sądu został przerwany na okres trwania postępowania pojednawczego wszczętego na mocy art. 41 akapit trzeci tegoż regulaminu ( 8 ). Mimo że ta procedura nie jest obowiązkowa, jej zastosowanie nie może naruszać prawa zainteresowanego do wniesienia sprawy do sądu Unii ( 9 ). Z tego względu należy uznać, że termin do wniesienia skargi zaczyna biec dopiero od dnia podjęcia końcowej decyzji stwierdzającej niepowodzenie postępowania pojednawczego, w tym przypadku od dnia 29 czerwca 2016 r.

29.

W drugiej kolejności – EBI podnosi dwa zarzuty niedopuszczalności w odniesieniu do odwołania. Twierdzi on, po pierwsze, że odwołanie nie odnosi się do żadnego konkretnego punktu zaskarżonego wyroku, a po drugie, że ogranicza się ono zasadniczo do powtórzenia argumentów przedstawionych już w skardze w pierwszej instancji.

30.

Jeśli chodzi o pierwszy zarzut niedopuszczalności, należy stwierdzić, iż jest on chybiony, ponieważ odwołanie nawiązuje w przypisach do konkretnych punktów zaskarżonego wyroku. Ponadto art. 169 ust. 2 regulaminu postępowania przed Trybunałem w żadnym razie nie wprowadza formalnego wymogu przytoczenia ponumerowanych punktów zaskarżonego wyroku. Wystarczy, że argumenty zawarte w odwołaniu pozwalają Trybunałowi sprawdzić, że tok rozumowania Sądu jest niezgodny z prawem, i może on wykonać powierzone mu w tym zakresie zadanie i przeprowadzić kontrolę zgodności z prawem ( 10 ).

31.

Jeśli chodzi o drugi zarzut niedopuszczalności należy zauważyć, że większość argumentów podniesionych przez wnoszącą odwołanie dotyczy głównie oceny prawnej dokonanej przez Sąd. Tymczasem z orzecznictwa Trybunału wynika, że gdy strona kwestionuje dokonaną przez Sąd wykładnię lub zastosowanie prawa Unii, kwestie prawne rozpatrywane w pierwszej instancji mogą ponownie być rozważane w ramach odwołania ( 11 ).

32.

Inna sytuacja ma jednak miejsce w przypadku argumentów wnoszącej odwołanie mających na celu oddalenie przez Sąd zarzutu dotyczącego składu komisji dochodzeniowej i poufności przy rozpatrywaniu skargi (trzecia i czwarta część zarzutu pierwszego). W tym względzie wnosząca odwołanie ogranicza się do powtórzenia argumentów natury faktycznej przedstawionych już w pierwszej instancji. Po raz kolejny podnosi ona, że wskazane osoby nie posiadają kwalifikacji i nie są bezstronne, przez co chce podważyć dokonaną przez Sąd ocenę okoliczności faktycznych, nie powołując się przy tym na przeinaczenie. W związku z powyższym argumenty te należy odrzucić jako niedopuszczalne zgodnie z art. 256 ust. 1 akapit drugi TFUE i art. 58 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, zgodnie z którymi kontrola legalności dokonywana przez Trybunał w ramach odwołania ogranicza się do kwestii prawnych.

33.

W trzeciej kolejności, jeśli chodzi o wniosek wnoszącej odwołanie o usunięcie ze sprawozdania komisji dochodzeniowej elementów uznanych za nielegalne, wystarczy stwierdzić, że w pkt 22 i 23 zaskarżonego wyroku Sąd słusznie orzekł, że sądy Unii nie mają jurysdykcji do kierowania nakazów do instytucji ( 12 ). Ponadto w swoim odwołaniu wnosząca odwołanie nie zaskarżyła tej części wyroku. W efekcie żądanie to należy od razu odrzucić jako niedopuszczalne.

34.

Podobnie o ile uchylenie zaskarżonego wyroku, a także w odpowiednim przypadku stwierdzenie nieważności decyzji prezesa EBI, mogą z pewnością doprowadzić do wszczęcia nowego postępowania dochodzeniowego wewnątrz EBI, o tyle jednak nie do Trybunału należy zarządzenie ponownego wszczęcia postępowania, skoro to zadaniem administracji jest przyjęcie środków, które zapewnią wykonanie wyroku Trybunału ( 13 ). Wynika z tego, że ostatnie żądanie odwołania także jest niedopuszczalne.

B. Co do istoty

35.

Wnosząca odwołanie wnosi do Trybunału zarówno o uchylenie wyroku Sądu, jak i o stwierdzenie nieważności decyzji prezesa EBI i pociągnięcie tego ostatniego do odpowiedzialności pozaumownej.

36.

Należy zatem zbadać w pierwszej kolejności, czy naruszenia prawa zarzucane Sądowi mogą uzasadniać uchylenie zaskarżonego wyroku (pkt 1 i 2). Jeżeli tak, to w dalszej kolejności należałoby się zastanowić, czy stan postępowania pozwala na wydanie orzeczenia i czy w omawianym przypadku błędy zarzucane EBI uzasadniają stwierdzenie nieważności decyzji prezesa EBI oraz powstanie odpowiedzialności pozaumownej EBI (pkt 3).

1.   W przedmiocie odwołania

a)   W przedmiocie zarzutu pierwszego

37.

W ramach zarzutu pierwszego wnosząca odwołanie zarzuca Sądowi, że po zapoznaniu się z przebiegiem postępowania dochodzeniowego stwierdził, iż nieprawidłowości przywołane przez wnoszącą odwołanie nie stanowiły naruszenia jej praw proceduralnych, o których mowa w art. 47 karty i art. 6 EKPC, a zatem nie uzasadniały ani stwierdzenia nieważności decyzji prezesa EBI, ani uznania odpowiedzialności pozaumownej EBI.

1) W przedmiocie pierwszej części zarzutu pierwszego, dotyczącej błędnego określenia zakresu praw procesowych wnoszącej odwołanie

38.

Wnosząca odwołanie zarzuca Sądowi, że – orzekając w pkt 52 zaskarżonego wyroku, iż prawa skarżącego, w ramach postępowania dochodzeniowego w sprawie molestowania seksualnego zgodnie z polityką godności w miejscu pracy są bardziej ograniczone niż prawa, które przysługują pozwanemu – naruszył jej prawa wynikające z art. 47 karty i art. 6 EKPC. Na podstawie tego błędnego założenia Sąd niesłusznie nie uwzględnił podniesionych przez wnoszącą odwołanie naruszeń proceduralnych.

39.

W szczególności wnosząca odwołanie twierdzi, po pierwsze, że Sąd naruszył zasadę „równości broni”, zasadę kontradyktoryjności oraz prawa wnoszącej odwołanie do obrony, uznając, że uzasadnione jest, że komisja dochodzeniowa nie przekazała jej zeznań złożonych przez osobę oskarżoną o molestowanie oraz osoby przesłuchiwane w postępowaniu dochodzeniowym, które to zeznania stanowiły podstawę decyzji o oddaleniu skargi.

40.

Po drugie, wnosząca odwołanie zarzuca Sądowi, że naruszył prawo poprzez uznanie, że wystarczyło, aby komisja dochodzeniowa przesłuchała jedynie dwóch spośród jedenastu świadków zgłoszonych przez wnoszącą odwołanie, umotywowane tym, że w żaden sposób nie miała obowiązku przesłuchania wszystkich świadków zaproponowanych przez jedną ze stron postępowania.

41.

Po trzecie, wnosząca odwołanie zarzuca Sądowi, że naruszył prawo, orzekając, iż zgodne z prawem było to, że komisja dochodzeniowa nie uwzględniła opinii lekarskich dostarczonych przez wnoszącą odwołanie na poparcie skargi, ponieważ sprawozdania te zostały sporządzone po wystąpieniu spornych faktów. Ograniczając w ten sposób możliwości na przedstawienie dowodów przez wnoszącą odwołanie, Sąd miał naruszyć jej prawo do bycia wysłuchaną i jej prawo do obrony.

42.

Odpowiedź Sądu na podniesione w pierwszej instancji przez wnoszącą odwołanie zarzuty dotyczące nieprzestrzegania jej praw przez EBI w trakcie postępowania dochodzeniowego opiera się na orzecznictwie Sądu do spraw Służby Publicznej ( 14 ), potwierdzonym przez Sąd ( 15 ), zgodnie z którym sytuacja skarżącego w ramach postępowania dochodzeniowego w sprawie mobbingu nie może być utożsamiana z sytuacją osoby, o której w skardze mowa, a w konsekwencji skarżący nie może korzystać z tych samych praw procesowych co osoba oskarżona.

43.

Ponieważ orzecznictwo to zostało rozwinięte w kontekście spraw regulowanych przez regulamin pracowniczy, należy najpierw przypomnieć główne założenia postępowania wszczynanego wnioskiem o udzielenie wsparcia na podstawie regulaminu pracowniczego oraz postępowania dochodzeniowego, o którym mowa w niniejszej sprawie (ppkt i). Następnie wyciągnę z tego wnioski dotyczące praw procesowych, jakie należy przyznać poszczególnym osobom, których takie postępowanie dotyczy (ppkt ii). Wreszcie zbadam, czy wymogi te zostały spełnione w niniejszej sprawie (ppkt iii).

i) Administracyjne postępowania dochodzeniowe w sprawie molestowania w instytucjach Unii

44.

Ciążący na administracji Unii obowiązek wsparcia członka personelu, który uważa się za ofiarę molestowania lub innej formy zastraszania, wynika z obowiązku udzielenia przez tę administrację wsparcia, o którym, w zakresie stosunków pracy regulowanych przez regulamin pracowniczy, mowa w art. 24 tego regulaminu. Po złożeniu regulaminowego wniosku o udzielenie wsparcia toczy się dochodzenie administracyjne, którego celem jest ustalenie stanu faktycznego i wyciągnięcie z niego, po rozpoznaniu sprawy, odpowiednich konsekwencji. Wynika z tego, że dochodzenie administracyjne ma na celu nie ukaranie danego zachowania, lecz przede wszystkim ustalenie, czy administracja ma obowiązek udzielić urzędnikowi wsparcia ( 16 ). W tym celu wystarczy jedynie uprawdopodobnić zarzuty, bez potrzeby przewidywania wyniku wszczętego później ewentualnego postępowania dyscyplinarnego ( 17 ).

45.

Na podobnej zasadzie polityka EBI dotycząca godności w miejscu pracy przewiduje, w zakresie stosunków pracy regulowanych przez regulamin pracowniczy EBI, oficjalną procedurę, w ramach której domniemany poszkodowany ma możliwość wniesienia oficjalnej skargi, która uruchamia postępowanie dochodzeniowe. Należy jednak zauważyć, że procedura ta różni się od postępowania dochodzeniowego, które zostaje wszczęte w następstwie regulaminowego wniosku o udzielenie wsparcia ( 18 ). Postępowanie, o którym mowa w niniejszej sprawie, przewiduje jako możliwy wynik nie tylko oddalenie skargi lub wszczęcie postępowania dyscyplinarnego przeciwko osobie oskarżonej o molestowanie, ale także wszczęcie takiego postępowania w stosunku do domniemanej ofiary, jeżeli zostanie stwierdzone, że jej skarga jest nieuzasadniona lub złożona w złej wierze. W tym względzie postępowanie to idzie dalej niż postępowanie zainicjowane regulaminowym wnioskiem o udzielenie wsparcia.

ii) W przedmiocie praw procesowych zainteresowanych w postępowaniu dochodzeniowym w sprawie o molestowanie

46.

Sąd miał ostatnio okazję przypomnieć kontekst, w jakim rozwinęło się wspomniane w pkt 42 niniejszej opinii orzecznictwo dotyczące regulaminowych wniosków o udzielenie wsparcia, oraz określić jego zakres ( 19 ).

47.

Z wyjaśnień tych wynika, że orzecznictwo Sądu nie ma na celu ani ograniczenia jako takich praw procesowych składającego skargę w postępowaniu dochodzeniowym w sprawie o molestowanie, ani postawienia go, a priori, w sytuacji mniej korzystnej niż sytuacja pozwanego, domniemanego sprawcy molestowania ( 20 ). Chodzi raczej o dokonanie rozróżnienia pomiędzy z jednej strony administracyjnym postępowaniem dochodzeniowym wszczętym regulaminowym wnioskiem o udzielenie wsparcia, a z drugiej strony postępowaniem dyscyplinarnym, które w stosownym przypadku zostaje wszczęte w jego konsekwencji ( 21 ). Mimo że postępowanie administracyjne, zdaniem Sądu, podlega zasadniczo prawom wynikającym z art. 41 karty, prawa do obrony sensu stricto miałyby zastosowanie jedynie na etapie postępowania dyscyplinarnego ( 22 ).

48.

Sąd uznaje wprawdzie, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem poszanowanie prawa do obrony w każdym postępowaniu wszczętym przeciwko danej osobie i mogącym zakończyć się wydaniem niekorzystnego dla niej aktu stanowi podstawową zasadę prawa Unii, która winna być przestrzegana nawet wtedy, gdy brak jest jakichkolwiek uregulowań dotyczących danego postępowania ( 23 ), ponieważ jednak rola osoby, która złożyła wniosek o udzielenie wsparcia, polega głównie na współpracy w zakresie właściwego prowadzenia dochodzenia w celu ustalenia stanu faktycznego, Sąd wnioskuje z tego, że takiego postępowania nie może uznać za wszczęte wobec tej osoby ( 24 ). Z drugiej strony Sąd uznaje, że osoba oskarżona o molestowanie musi, już od początku postępowania, mieć możliwość obrony przed wysuniętymi wobec niej zarzutami ( 25 ). Zatem ze względu na odpowiednie role pełnione przez zainteresowane osoby w ramach postępowania dochodzeniowego Sąd w kilku wyrokach orzekł, że ich prawa procesowe się różnią.

49.

W tym względzie należy jednak stwierdzić, że art. 41 karty ma w każdym razie zastosowanie w każdym postępowaniu administracyjnym, niezależnie od jego kontradyktoryjnego lub inkwizycyjnego charakteru, a w szczególności utwierdza prawo każdej osoby do bycia wysłuchaną przed przyjęciem jakiegokolwiek niekorzystnego wobec niej środka. Ponadto należy przypomnieć, że zasada kontradyktoryjności znajduje zastosowanie do każdego postępowania, które może doprowadzić do wydania orzeczenia wpływającego w istotny sposób na interesy danej osoby ( 26 ). Nie ma zatem potrzeby rozstrzygania w sposób ostateczny kwestii, czy administracyjne postępowanie dochodzeniowe, bez względu na to, czy jest regulowane przepisami regulaminu pracowniczego, czy też polityki poszanowania godności w pracy EBI, objęte jest zakresem stosowania artykułów 47 i 48 karty ( 27 ).

50.

Chociaż prawdą jest, że od początku postępowania osobie oskarżonej o molestowanie grozi zastosowanie niekorzystnego wobec niej środka w rozumieniu art. 41 ust. 2 karty, a mianowicie podjęcie decyzji o nadaniu biegu wnioskowi o udzielenie wsparcia, należy również zauważyć, że postępowanie dochodzeniowe może również odbić się niekorzystnie na osobie, która taki wniosek złożyła. Dzieje się tak zwłaszcza w przypadku, gdy w toku postępowania okaże się, że wniosek o przyznanie wsparcia zostanie oddalony ( 28 ). Zatem podobnie jak osoba oskarżona o molestowanie musi być w stanie bronić się przed stawianymi jej zarzutami, co uzasadnia, że musi być możliwe jej wysłuchanie, nawet wielokrotne, w ramach postępowania dochodzeniowego, tak i składający skargę musi również zostać wysłuchany w kwestii przyczyn, jakimi organ administracji zamierza uzasadnić, w odpowiednim przypadku, oddalenie jego wniosku ( 29 ). Co więcej, zostało to również uznane w orzecznictwie Sądu ( 30 ).

51.

Ponieważ administracja jest zobowiązana umożliwić każdej zainteresowanej osobie skuteczne ( 31 ) przedstawienie jej stanowiska, to moim zdaniem składający skargę musi być w stanie podważyć wszelkie dowody, na których właściwy organ zamierza oprzeć swoją decyzję o oddaleniu, czy będą to zeznania świadków, czy inne środki dowodowe, i dostarczyć wszelkich istotnych w tym względzie dowodów. Jak wynika z orzecznictwa Sądu w tym temacie, w szczególności nie można uznać, że samo wzięcie pod uwagę skargi początkowej lub wcześniejszych uwag wystarcza już do przestrzegania prawa składającego skargę do bycia wysłuchanym. W szczególności może okazać się konieczne umożliwienie składającemu skargę przedstawienia uwag do projektu sprawozdania z dochodzenia ( 32 ).

52.

Rozważania te dotyczą wszystkich postępowań administracyjnych dotyczących molestowania i a fortiori znajdują zastosowanie do postępowania dochodzeniowego wszczętego na mocy przepisów wewnętrznych EBI, bowiem przewidują one możliwość przyjęcia wielu decyzji mających negatywny wpływ na sytuację składającego skargę w rozumieniu art. 41 ust. 2 karty, w tym wszczęcia sprawy przeciwko jemu samemu.

iii) W przedmiocie przestrzegania praw procesowych wnoszącej odwołanie w niniejszej sprawie

– W przedmiocie prawa wnoszącej odwołanie do bycia wysłuchaną w kwestii zeznań pozwanego i świadków

53.

Z powyższego wynika, że najpóźniej z chwilą, gdy okaże się, że skarga zostanie oddalona, składający skargę musi posiadać, na mocy art. 41 karty, takie same prawa procesowe jak te, którymi dysponuje osoba oskarżona o molestowanie ( 33 ). Składający skargę może zatem domagać się, podobnie jak osoba oskarżona o molestowanie, bycia wysłuchanym, nawet wielokrotne, w kwestii dotyczącego go stanu faktycznego, w szczególności w zakresie, w jakim właściwy organ ocenia jego własne zachowanie.

54.

W konsekwencji – wbrew temu, co orzekł Sąd w pkt 52 zaskarżonego wyroku – sytuacja składającego skargę w ramach postępowania dochodzeniowego może, w zależności od okoliczności danej sprawy, być zbliżona do sytuacji osoby oskarżonej o molestowanie. A jednak Sąd orzekł, że odmawiając przekazania wnoszącej odwołanie treści zeznań złożonych przez osobę oskarżoną o molestowanie oraz zeznań świadków, tak aby wnosząca odwołanie mogła przedstawić uwagi, komisja dochodzeniowa nie naruszyła prawa. W tym względzie Sąd oparł się między innymi na fakcie, że polityka poszanowania godności w pracy nie przewiduje przekazywania składającemu skargę zeznań osoby oskarżonej o molestowanie ( 34 ). Polityka poszanowania godności w pracy nie może jednak stanowić odstępstwa od podstawowych zasad prawa Unii, o których mowa w pkt 48 niniejszej opinii. Orzekając w ten sposób, Sąd nie uwzględnił zatem treści prawa wnoszącej odwołanie do bycia wysłuchaną w ramach postępowania dochodzeniowego i naruszył zasadę kontradyktoryjności.

55.

Oczywiste jest, że Sąd nie wziął pod uwagę okoliczności, że oddalenie skargi jest samo w sobie aktem niekorzystnym, mającym wpływ na wnoszącą odwołanie, z czego wynika w konsekwencji, że konieczne byłoby przekazanie wnoszącej odwołanie zeznań świadków i osoby oskarżonej o molestowanie, na których prezes zamierzał oprzeć swoją decyzję. Takie nieuwzględnienie jest tym bardziej zaskakujące, że Sąd do spraw Służby Publicznej już wielokrotnie podkreślał, że ewentualne stwierdzenie przez administrację zaistnienia molestowania samo w sobie może mieć korzystny wpływ na proces terapeutyczny i powrót do zdrowia molestowanej osoby, w związku z czym administracja powinna należycie wysłuchać tej osoby przed oddaleniem jej skargi ( 35 ). Jest tak tym bardziej w przypadku wnoszącej odwołanie, gdzie oddaleniu skargi towarzyszyły ponadto zalecenia, w których jej samej zarzucano, że jest źródłem stwierdzonych problemów ze względu na brak pozytywnej postawy.

56.

W tym względzie, jak wynika z pkt 48 i 49, a także pkt 69 i 71 zaskarżonego wyroku, Sąd uznał, iż zeznania osoby oskarżonej o molestowanie oraz świadków dotyczące wyników zawodowych wnoszącej odwołanie, jej stanu zdrowia (psychicznego) i prywatnych problemów nabrały rozstrzygającego znaczenia, co doprowadziło do osłabienia wiarygodności wnoszącej odwołanie i w rezultacie do oddalenia skargi przez prezesa EBI. Tymczasem ponieważ wnosząca odwołanie oczywiście nie mogła znać tych informacji w chwili złożenia skargi i swojego przesłuchania oraz nie mogła także zapoznać się z nimi na późniejszym etapie, nie można uznać, aby została należycie wysłuchana przed oddaleniem jej skargi.

57.

Z powyższego wynika, że Sąd naruszył prawo, nie przyznając w takich okolicznościach wnoszącej odwołanie prawa do zapoznania się uwagami pozwanego oraz treścią zeznań świadków, tak aby mogła przedstawić swoje uwagi lub nowe okoliczności na poparcie swoich twierdzeń. Jeszcze bardziej podkreśla to fakt, że Sąd stwierdził w pkt 48 zaskarżonego wyroku, że przedmiot dochodzenia rzeczywiście uległ zmianie w toku postępowania, ponieważ prezes EBI rozważał przyjęcie środków dyscyplinarnych wobec wnoszącej odwołanie bez wysłuchana jej w przedmiocie okoliczności faktycznych uzasadniających tę zmianę.

58.

Fakt, że ostatecznie postępowanie dyscyplinarne nie zostało wszczęte, nie może podważyć tego twierdzenia. W przeciwieństwie do tego, co na rozprawie twierdził przedstawiciel EBI, samo oddalenie skargi ma niekorzystny wpływ na sytuację wnoszącej odwołanie w rozumieniu art. 41 karty, a nie tylko wszczęcie postępowania dyscyplinarnego w późniejszym terminie.

59.

W każdym razie Sąd nie wskazał także okoliczności, które pozwoliłyby uznać, że Bank działał w celu zapobiegania ryzyku wpływania przez wnoszącą odwołanie na świadków lub że inne względy dotyczące zachowania poufności mogły w danym przypadku uzasadnić ograniczenie jej dostępu do zeznań świadków ( 36 ). Zresztą gdyby tak było, wystarczyłoby udostępnić wnoszącej odwołanie wyłącznie treści zeznań świadków lub podsumowanie wybranych elementów do sprawozdania z dochodzenia, bez ujawniania tożsamości autorów tych zeznań.

60.

Z powyższego wynika, że Sąd naruszył prawo, orzekając w takich okolicznościach, że komisja dochodzeniowa nie miała obowiązku podać do wiadomości wnoszącej odwołanie treści zeznań osoby oskarżonej o molestowanie i zeznań świadków, na których zamierzała ona oprzeć swoje zalecenia. Należy zatem uwzględnić pierwszy zarzut szczegółowy części pierwszej zarzutu pierwszego.

– W przedmiocie prawa wnoszącej odwołanie do żądania wezwania zaproponowanych świadków

61.

Wnosząca odwołanie zarzuca także Sądowi, że orzekł, iż przestrzeganie prawa do bycia wysłuchanym oraz zasady kontradyktoryjności nie wymagało powołania wszystkich zaproponowanych przez wnoszącą odwołanie świadków.

62.

W tym względzie należy zauważyć, że zgodnie z orzecznictwem Sądu do spraw Służby Publicznej przytoczonym w pkt 55 zaskarżonego wyroku komisja dochodzeniowa z pewnością nie ma obowiązku wezwania wszystkich świadków zaproponowanych przez składającego skargę, a to z uwagi na przysługującą komisji swobodę uznania w zakresie prowadzonego dochodzenia ( 37 ). Jednakże owa swoboda uznania ograniczona jest również zasadą dobrej administracji i prawami procesowymi zainteresowanych stron zapisanymi w art. 41 karty. W związku z tym decyzje komisji dochodzeniowej dotyczące przebiegu dochodzenia nie są od razu wyłączone spod wszelkiej kontroli sądowej. I tak zwłaszcza komisja dochodzeniowa nie może odstąpić, bez uzasadnienia i bez podania przyczyn, od przesłuchania proponowanych świadków, lecz musi działać w sposób gwarantujący stronom sprawiedliwe wysłuchanie w celu zapewnienia im prawa do bycia wysłuchanym.

63.

W tym kontekście Sąd do spraw Służby Publicznej przyznał, że uzasadnione było niewzywanie dodatkowych świadków w sprawie, w której komisja dochodzeniowa wezwała już 15 z 18 świadków zaproponowanych przez zainteresowanego, jak również 20 innych ( 38 ). Można stąd wywnioskować, że obowiązek wezwania wszystkich świadków zaproponowanych przez jedną ze stron może nie powstać, jeżeli komisja dochodzeniowa uzna się już za wystarczająco poinformowaną na temat stanu faktycznego, a zainteresowane strony zostały już wysłuchane w odpowiedni sposób. Podobnie w innej sprawie Sąd do spraw Służby Publicznej powołał się na fakt, że prowadzący dochodzenie posiadał wystarczające informacje w aktach sprawy, aby potwierdzić swoją decyzję o wezwaniu tylko 12 z 52 świadków zaproponowanych przez wnoszącą odwołanie ( 39 ).

64.

Jednak w zaskarżonym wyroku Sąd nie zastanawiał się nad kwestią, czy komisja dochodzeniowa miała już wystarczającą wiedzę lub czy wnosząca odwołanie została już wysłuchana w odpowiedni sposób. Przeciwnie, jak wynika z odwołania, po pierwsze, wezwano jedynie mniejszą cześć świadków zaproponowanych przez wnoszącą odwołanie, a po drugie, nie została ona o tym poinformowana. Ograniczając się w tych okolicznościach do stwierdzenia, że komisja dochodzeniowa w żaden sposób nie miała obowiązku przesłuchania wszystkich świadków wnoszącej odwołanie, Sąd dopuścił się zatem naruszenia prawa.

65.

Wynika z tego, że należy uwzględnić również drugi zarzut szczegółowy pierwszej części zarzutu pierwszego.

– W przedmiocie odrzucenia zaświadczeń lekarskich

66.

Sąd uznał w pkt 58 zaskarżonego wyroku, że EBI był uprawniony do odrzucenia zaświadczeń lekarskich przedstawionych przez wnoszącą odwołanie na dowód istnienia czynów noszących znamiona molestowania, ponieważ osoby, które zaświadczenie sporządziły, nie były obecne przy popełnianiu inkryminowanych czynów, o których mowa.

67.

W tym kontekście należy zauważyć, że takie zaświadczenia lekarskie, w zależności od ich treści i daty ich sporządzenia, mogą z pewnością wyjaśnić, czy domniemana ofiara molestowania poniosła szkodę, a nawet charakter tej szkody. To również zostało stwierdzone przez Sąd w pkt 58 zaskarżonego wyroku. Nie można natomiast przypisywać zaświadczeniu lekarskiemu takiej samej wartości dowodowej jak bezpośredniemu zeznaniu osoby obecnej przy danym zdarzeniu. Ponieważ przedmiotem dochodzenia jest jednak wykazanie rzeczywistego zaistnienia konkretnych zarzucanych przez składającego skargę czynów, a także ich ocena w świetle definicji molestowania seksualnego, Sąd słusznie zatem orzekł, że zaświadczenia lekarskie dostarczone przez wnoszącą odwołanie nie mogły zostać wykorzystane do ustalenia zaistnienia tych zdarzeń ( 40 ).

iv) Wniosek pośredni

68.

Z powyższego wynika, iż orzekając, że prawa przysługujące wnoszącej odwołanie w ramach dochodzenia posiadały mniejszy zakres niż prawa przysługujące osobie oskarżonej o molestowanie i że w związku z tym, wnosząca odwołanie nie miała prawa zostać powiadomiona o treści zeznań osoby oskarżonej oraz zeznań świadków i przedstawić swoich uwag w tej sprawie lub zażądać wezwania dodatkowych świadków, o ile byłoby to konieczne dla poszanowania jej prawa do bycia wysłuchaną, Sąd naruszył prawo.

2) W przedmiocie drugiej części zarzutu pierwszego, dotyczącej braku konsekwencji nieprzestrzegania terminów regulujących postępowanie dochodzeniowe

69.

Część druga pierwszego zarzutu odwołania dotyczy dokonanej przez Sąd oceny skutków nieprzestrzegania niektórych terminów przewidzianych w przepisach z zakresu polityki poszanowania godności w pracy. Sąd orzekł w pkt 47–49 zaskarżonego wyroku, że pomimo nieprzestrzegania tych terminów nie można zarzucać EBI żadnego naruszenia prawa, biorąc pod uwagę, że wezwanie na przesłuchanie, a także decyzję wnosząca odwołanie otrzymała w rozsądnym terminie, i że EBI działał z należytą starannością. Wnosząca odwołanie jest natomiast zdania, że Sąd powinien był stwierdzić, że przedmiotowe terminy są bezwzględnie wiążące.

70.

Na wstępie należy stwierdzić, że polityka poszanowania godności w pracy ma, jako przepisy wewnętrzne EBI, wiążący charakter prawny, uznany zresztą przez Sąd w pkt 33 zaskarżonego wyroku ( 41 ). W związku z tym, i wbrew temu, co Sąd wydaje się jednak twierdzić w pkt 47 zaskarżonego wyroku, nie należy traktować przewidzianych w tych przepisach terminów jako zwykłych terminów orientacyjnych do celów dobrej administracji, których celem jest zapewnienie, aby postępowanie toczyło się w rozsądnym terminie ( 42 ).

71.

Jednakże z utrwalonego orzecznictwa wynika, że nawet naruszenie wiążącego terminu nie w każdym przypadku samo w sobie uzasadnia stwierdzenie nieważności aktu przyjętego w wyniku tego postępowania ( 43 ). W tych okolicznościach w pkt 47 zaskarżonego wyroku Sąd słusznie przyjął założenie, że skutki niedochowania terminu można oceniać wyłącznie w świetle konkretnych okoliczności sprawy.

72.

W tym względzie należy zauważyć, że polityka poszanowania godności w pracy przewiduje dla poszczególnych etapów postępowania dochodzeniowego bardzo krótkie terminy, wynoszące czasem nawet tylko pięć dni roboczych. Z uwagi na potencjalnie istotny wpływ dochodzenia na stosunki panujące w zespole oraz zaakcentowane stanowisko składającego skargę, jak i interes osoby oskarżonej o molestowanie, polegający na jak najszybszym oczyszczeniu się z kierowanych przeciwko niej oskarżeń, celem tych terminów jest uniknięcie jakiegokolwiek przedłużania stanu niepewności. Z powyższego wynika, że terminy regulujące postępowanie dochodzeniowe mają na celu nie tylko ograniczenie czasowe tego postępowania, ale też ochronę interesów osób, których ono dotyczy.

73.

Cel ten nie uzasadnia jednak stwierdzenia nieważności decyzji wydanej z przekroczeniem terminu. Wręcz przeciwnie, stwierdzenie nieważności decyzji z tego tylko powodu, że została wydana z przekroczeniem terminu, równałoby się utrzymywaniu stanu niepewności, któremu terminy mają zapobiegać.

74.

W każdym wypadku z utrwalonego orzecznictwa wynika również, że uchybienie terminowi może dawać prawo do odszkodowania. W tym kontekście sąd Unii winien dokonać całościowej oceny danej sytuacji w celu stwierdzenia, czy czas trwania postępowania był rozsądny ( 44 ). W niniejszym przypadku należy stwierdzić, że Sąd – zastanawiając się, czy wezwanie na przesłuchanie oraz powiadomienie o decyzji prezesa EBI miały w danych okolicznościach miejsce w rozsądnym terminie – prawidłowo zastosował to orzecznictwo. Uwzględnił w szczególności z jednej strony, jeśli chodzi o termin do wszczęcia dochodzenia, okoliczność, że wnosząca odwołanie była wielokrotnie informowana o aktualnym stanie jej skargi (pkt 36 zaskarżonego wyroku), a z drugiej strony, jeśli chodzi o termin powiadomienia o decyzji prezesa EBI, że w toku postępowania zmienił się przedmiot dochodzenia, co wymagało dodatkowych informacji (pkt 48 i 49 zaskarżonego wyroku).

75.

Poza tymi ustaleniami wniosek Sądu, że czas, jaki upłynął pomiędzy złożeniem skargi w dniu 20 maja 2015 r. a decyzją prezesa EBI z dnia 16 października 2015 r. nie był nieracjonalnie długi podlega jego swobodnej ocenie. Dlatego wniosek ten nie może zostać podważony na etapie odwołania.

76.

Wynika z tego, że argument wnoszącej odwołanie, zgodnie z którym niedochowanie terminów przewidzianych dla postępowania dochodzeniowego powinno było doprowadzić do stwierdzenia nieważności decyzji prezesa EBI i uruchomienia odpowiedzialności pozaumownej EBI, musi zostać oddalony.

b)   W przedmiocie zarzutów drugiego i trzeciego, dotyczących błędnej oceny zgodności z prawem niektórych elementów uzasadnienia w sprawozdaniu komisji dochodzeniowej w świetle art. 7 karty i art. 8 EKPC

77.

W zarzutach drugim i trzecim wnosząca odwołanie zarzuca w istocie Sądowi, iż nie orzekł, że bezprawne było oparcie decyzji prezesa EBI na zeznaniach osób w tym względzie niewykwalifikowanych, które opisywały wnoszącą odwołanie jako osobę z problemami psychicznymi, która źle zniosła rozstanie ze swoim byłym partnerem, w następstwie czego straciła bardzo na wadze, oraz która ma trudności z zaakceptowaniem jakiejkolwiek krytyki i ma charakter manipulatora, co sugerowało, że jej skarga była uzasadniona względami innymi niż molestowanie seksualne, którego miała doświadczyć.

78.

W tym kontekście wnosząca odwołanie zarzuca również Sądowi błąd w uzasadnieniu, który miał sam sobie zaprzeczyć w pkt 76 zaskarżonego wyroku, gdy stwierdził, iż pomimo że wzmianka o tych okolicznościach była „zarówno powierzchowna, jak i żałosna”, to nie stanowiła naruszenia prawa, które można zarzucić EBI.

79.

Aby oddalić argumenty wnoszącej odwołanie, Sąd oparł się w pkt 71 zaskarżonego wyroku na okoliczności, że komisja dochodzeniowa oraz prezes EBI sami nie przedstawili swoich twierdzeń na temat życia prywatnego lub zdrowia psychicznego wnoszącej odwołanie, lecz ograniczyli się do powtórzenia zeznań świadków w tej kwestii. Sąd wydaje się twierdzić, że tym samym wypowiedzi tych nie można przypisać EBI.

80.

Niemniej jednak w pkt 71 oraz 81 zaskarżonego wyroku Sąd podkreślił, że komisja dochodzeniowa rzeczywiście oparła się na tych samych zeznaniach, aby uzasadnić swoje zalecenie oddalenia skargi. W tym kontekście należy zauważyć, że zalecenie to bardziej podważało wiarygodność wnoszącej odwołanie jako osoby niż wiarygodność jej twierdzeń. I tak z oceny osobowości wnoszącej odwołanie, rzekomo dokonanej przez świadków, komisja dochodzeniowa uczyniła główną podstawę oddalenia skargi. Tymczasem nie można uznać, by komisja dochodzeniowa, a następnie prezes EBI opierali swoją decyzję, która ma niekorzystny wpływ na wnoszącą odwołanie, na ocenie, której nie popierają. To właśnie zadaniem komisji dochodzeniowej jest ustalenie okoliczności uzasadniających wydanie ostatecznej decyzji. Na rozprawie wyjaśniono w tym względzie, że nie do prezesa EBI należy przeprowadzenia dodatkowych weryfikacji stanu faktycznego. W tych okolicznościach Sąd powinien był stwierdzić, że uwagi na temat osobowości i zachowania wnoszącej odwołanie zawarte w sprawozdaniu komisji dochodzeniowej można przypisać EBI. A contrario, gdyby Sąd doszedł do wniosku, że komisja jedynie powiela – a nie czyni swoimi – oceny zawarte w zeznaniach, to wówczas powinien byłby stwierdzić brak uzasadnienia decyzji prezesa EBI, która nie opierała się na niczym innym jak tylko na sprawozdaniu komisji dochodzeniowej oraz na zeznaniach, które komisja powieliła. Tok rozumowania Sądu w odniesieniu do możliwości przypisania EBI ocen zawartych w zeznaniach świadków jest dotknięty błędem co do prawa.

81.

Ponadto Sąd oddalił argumenty wnoszącej odwołanie zmierzające do wykazania naruszenia art. 7 karty, wskazując w pkt 74 i 75 zaskarżonego wyroku, że sprawozdanie komisji dochodzeniowej, a także decyzja prezesa EBI nie były rozpowszechniane, a okoliczności uwzględnione w tym sprawozdaniu nie wywołały ostatecznie żadnych skutków, w szczególności dyscyplinarnych, dla sytuacji zawodowej wnoszącej odwołanie.

82.

W odniesieniu do ostatniego z tych dwóch argumentów: okoliczność, że ocena zachowania i osobowość wnoszącej odwołanie nie pociągnęły za sobą żadnych środków dyscyplinarnych, nie ma znaczenia dla kwestii, czy tak złożone zeznania stanowią naruszenie art. 7 karty i wręcz art. 8 EKPC.

83.

Wobec powyższego należy ustalić, czy Sąd słusznie doszedł do wniosku, że można wykluczyć naruszenie art. 7 karty, ponieważ sprawozdanie udostępniono jedynie osobie oskarżonej o molestowanie oraz prezesowi EBI.

84.

W tym względzie należy przede wszystkim zauważyć, że Sąd do spraw Służby Publicznej stwierdził w wyroku dotyczącym dochodzenia w sprawie mobbingu, że ujawnienie informacji, które mogłyby wywołać negatywne plotki na temat skarżącej, a także zaszkodzić jej reputacji i wiarygodności wyłącznie osobom oskarżonym o mobbing, było wystarczające, by stwierdzić naruszenie prawa dające prawo do odszkodowania ( 45 ).

85.

Z kolei w sprawie odrzucenia przez Komisję Europejską kandydatury do awansu, któremu towarzyszyły raniące komentarze, Trybunał uwzględnił także obciążającą okoliczność, że rozpatrywany dokument został rozpowszechniony w całym wydziale ( 46 ).

86.

Zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (zwanego dalej „ETPC”) kwestia, czy komentarze uznane za raniące lub mogące dyskredytować zainteresowaną osobę były rozpowszechnianie, może bezwzględnie zostać wzięta pod uwagę w celu ustalenia naruszenia prawa do poszanowania życia prywatnego na mocy art. 8 EKPC, które obejmuje nie tylko poszanowanie reputacji, ale także honoru danej osoby ( 47 ). Ponadto ETPC orzekł wielokrotnie, że integralność psychiczna także jest objęta prawem do poszanowania życia prywatnego, określonym w art. 8 EKPC ( 48 ). Jednakże w celu stwierdzenia naruszenia art. 8 EKPC pod uwagę należy brać ponadto zarówno wagę zeznania ( 49 ), jak i jego cel ( 50 ), a także ewentualne dowody. Z powyższego wynika, że naruszenia art. 8 EKPC nie można oceniać wyłącznie poprzez sprawdzenie, czy wypowiedzi były rozpowszechniane.

87.

Jednakże Sąd nie dokonał oceny wagi uwag i ich wpływu na integralność psychiczną wnoszącej odwołanie, co wnosząca odwołanie próbowała wykazać za pomocą zaświadczeń lekarskich. Nie jest też jasne, czy zeznania mogły skutecznie i obiektywnie przyczynić się do oceny, czy skarga była złożona w złej wierze, czy też nie. Wreszcie, odnośnie do ewentualnego uzasadnienia, Sąd powinien był zadać sobie pytanie, czy dochodzenie dotyczące aspektów życia prywatnego wnoszącej odwołanie i czynienie z nich wzmianki w sprawozdaniu komisji dochodzeniowej, a także w decyzji prezesa EBI, były istotne w odniesieniu do przedmiotu dochodzenia, a mianowicie ustalenia, czy osoba oskarżona o molestowanie rzeczywiście popełniła ten czyn.

88.

Z ogółu powyższych rozważań wynika, że narusza prawo rozumowanie Sądu, zgodnie z którym naruszenie art. 7 karty i art. 8 EKPC może zostać odrzucone wyłącznie z powodu braku zastosowania konsekwencji dyscyplinarnych wynikających z zeznań na temat osobowości i zachowania wnoszącej odwołanie oraz faktu nieujawnienia sprawozdania w jej wydziale.

2.   W przedmiocie konsekwencji zasadności części pierwszej zarzutu pierwszego oraz zarzutu drugiego

89.

Zasadność pierwszej części zarzutu pierwszego, dotyczącej zakresu praw procesowych wnoszącej odwołanie, uzasadnia sama w sobie uchylenie zaskarżonego wyroku. To właśnie opierając się na błędnym założeniu, że prawa procesowe, jakie należy przyznać wnoszącej odwołanie, są zasadniczo węższe niż prawa osoby oskarżonej o molestowanie, Sąd oddalił argumenty wnoszącej odwołanie mające na celu wykazanie naruszeń prawa w toku postępowania dochodzeniowego. W zakresie, w jakim oddalenie żądań stwierdzenia nieważności oraz żądań odszkodowawczych zostało w pełni oparte na braku jakiejkolwiek niezgodności z prawem w tym postępowaniu, należy uchylić zaskarżony wyrok.

90.

W konsekwencji nie ma potrzeby badania kwestii, czy zasadność drugiego zarzutu dotyczącego naruszeń prawa popełnionych przez Sąd w ramach oceny naruszenia art. 7 karty również uzasadnia uchylenie zaskarżonego wyroku. W następstwie uchylenia zaskarżonego wyroku względy te pozostają jednak istotne dla oceny podniesionych w pierwszej instancji żądań odszkodowawczych.

3.   W przedmiocie skargi przed Sądem

91.

Z art. 61 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wynika, że Trybunał może w przypadku uchylenia wyroku Sądu wydać orzeczenie ostateczne w sprawie, jeśli stan postępowania na to pozwala.

92.

Sytuacja taka ma miejsce w niniejszej sprawie w odniesieniu do stwierdzenia nieważności decyzji prezesa EBI, o co wniosła wnosząca odwołanie w pierwszej instancji, ponieważ prawidłowa wykładnia zakresu praw procesowych wnoszącej odwołanie przez Sąd powinna była doprowadzić do stwierdzenia nieważności decyzji prezesa EBI.

93.

Stwierdzić należy, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem naruszenie praw procesowych, w szczególności prawa do bycia wysłuchanym, uzasadnia stwierdzenie nieważności decyzji wydanej w wyniku postępowania jedynie wówczas, gdyby w braku tej nieprawidłowości postępowanie mogło się zakończyć innym rozstrzygnięciem ( 51 ). W szczególności dotyczy to przypadku, gdy administracja nie posiada żadnej swobody uznania w zakresie decyzji kończącej postępowanie.

94.

Tymczasem w niniejszej sprawie nie można wykluczyć, że decyzja prezesa EBI byłaby inna, gdyby wnosząca odwołanie miała prawo do kwestionowania zeznań osoby oskarżonej o molestowanie i świadków lub przedstawienia nowych informacji i dowodów na poparcie swojej skargi. Stwierdzenie to jest tym bardziej prawdziwe, że przedmiot dochodzenia zmienił się w stosunku do chwili złożenia skargi przez wnoszącą odwołanie i został ukierunkowany od tego momentu na zachowanie wnoszącej odwołanie i jej osobowość, a więc aspekty, w odniesieniu do których wnosząca odwołanie nie miała jeszcze okazji przedstawić uwag.

95.

Należy zatem uwzględnić żądanie stwierdzenia nieważności przedstawione w pierwszej instancji i stwierdzić nieważność decyzji prezesa EBI oddalającej skargę wnoszącej odwołanie. Następnie, jeśli Trybunał przychyli się do tego wniosku i stwierdzi nieważność decyzji, do EBI należało będzie przyjęcie odpowiednich środków, które zapewnią wykonanie tego stwierdzającego nieważność wyroku.

96.

Jednak stan postępowania nie pozwala na wydanie orzeczenia w kwestii żądania odszkodowawczego ( 52 ).

97.

Jak wynika bowiem z rozważań przeprowadzonych w ramach zarzutu drugiego ( 53 ), Sąd musi ponownie dokonać oceny argumentu opartego na naruszeniu art. 7 karty, uwzględniając zwłaszcza wagę i cel uwag zawartych w sprawozdaniu komisji dochodzeniowej, jak również ich ewentualne uzasadnienie. Ponadto kwestia, czy powstanie odpowiedzialności pozaumownej EBI może być uzasadnione w odniesieniu do szkody, którą wnosząca odwołanie miała według swych twierdzeń ponieść, i jej związek z zarzucaną bezprawnością nie został jeszcze zbadany przez Sąd.

98.

Wynika z tego, że należy skierować sprawę do ponownego rozpoznania przez Sąd, aby orzekł on w przedmiocie żądania odszkodowawczego.

C. W przedmiocie kosztów

99.

Ze względu na fakt, że sprawa zostaje przekazana Sądowi do ponownego rozpoznania, rozstrzygnięcie o kosztach nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.

VI. Wnioski

100.

W świetle powyższych rozważań proponuję, aby Trybunał orzekł w następujący sposób:

1)

Wyrok Sądu Unii Europejskiej (szósta izba) z dnia 13 lipca 2017 r., OZ/EBI (T‑607/16) zostaje uchylony.

2)

Stwierdza się nieważność decyzji prezesa Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) z dnia 16 października 2015 r. oddalającej skargę wnoszącej odwołanie dotyczącą molestowania seksualnego złożoną w ramach „polityki w zakresie poszanowania godności ludzkiej w pracy” EBI.

3)

Sprawa zostaje skierowana do ponownego rozpoznania przez Sąd w celu wydania orzeczenia w przedmiocie żądań odszkodowawczych.

4)

Rozstrzygnięcie o kosztach nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.


( 1 ) Język oryginału: francuski.

( 2 ) Zobacz zwłaszcza wyroki Sądu do spraw Służby Publicznej: z dnia 16 maja 2012 r., Skareby/Komisja (F‑42/10, EU:F:2012:64, pkt 4648); z dnia 23 października 2013 r.BQ/Trybunał Obrachunkowy (F‑39/12, EU:F:2013:158, pkt 72); z dnia 16 grudnia 2015 r., De Loecker/ESDZ, F‑34/15, EU:F:2015:153, pkt 43); a także wyrok Sądu z dnia 23 września 2015 r., Cerafogli/EBC (T‑114/13 P, EU:T:2015:678, pkt 40).

( 3 ) Dz.U. 2013, L 287, s. 15.

( 4 ) O ile się nie mylę, wspomniany dokument, przedstawiony przez EBI w języku francuskim na żądanie sekretariatu Trybunału, nie został opublikowany i jest dostępny jedynie wewnętrznie.

( 5 ) Wyrok Sądu z dnia 13 lipca 2017 r., OZ/EBI (T‑607/16, niepublikowany, EU:T:2017:495).

( 6 ) W przedmiocie właściwości Trybunału do podniesienia z urzędu, po raz pierwszy na etapie odwołania, niedopuszczalności skargi wniesionej do Sądu zob. wyrok z dnia 23 kwietnia 2009 r., Sahlstedt i in./Komisja (C‑362/06 P, EU:C:2009:243, pkt 22).

( 7 ) Termin ten został dodany do regulaminu pracowniczego EBI w następstwie wyroku Sądu z dnia 28 lutego 2013 r.(szczególna procedura kontroli orzeczenia) Arango Jaramillo i in./EBI (C‑334/12 RX‑II, EU:C:2013:134). Sąd stwierdza jednak, że ta nowa wersja ma zastosowanie jedynie w przypadku, gdy członek personelu został zatrudniony po 2013 r.; zob. zwłaszcza wyrok z dnia 4 października 2018 r., D/EBI (T‑615/16, niepublikowany, EU:T:2018:642, pkt 48). W każdym razie, jak wynika z ww. wyroku Trybunału w odniesieniu do stanu sprzed 2013 r., nawet wniesienie skargi na akt przypisywany EBI po upływie trzech miesięcy nie może być z góry uznane za wniesione w nierozsądnym terminie.

( 8 ) Zobacz podobnie stanowisko rzecznika generalnego P. Mengozziego w sprawie (szczególna procedura kontroli orzeczenia) Arango Jaramillo i in./EBI (C‑334/12 RX‑II, EU:C:2012:733, pkt 51); wyroki: z dnia 6 marca 2001 r. w sprawie T‑192/99Dunnett i in., EU:T:2001:72, pkt 56; a także z dnia 10 lipca 2014 r., CG/EBI (F‑95/11 i F‑36/12, EU:F:2014:188, pkt 80).

( 9 ) Przed zmianą regulaminu pracowniczego EBI w 2013 r. w następstwie wyroku z dnia 28 lutego 2013 r.(szczególna procedura kontroli orzeczenia) Arango Jaramillo i in./EBI (C‑334/12 RX‑II, EU:C:2013:134) postępowanie pojednawcze nie było obowiązkowe.

( 10 ) Zobacz podobnie postanowienie z dnia 19 czerwca 2014 r., Cartoon Network/OHIM (C‑670/13 P, niepublikowane, EU:C:2014:2024, pkt 4246); wyrok z dnia 7 listopada 2013 r., Wam Industriale/Komisja (C‑560/12 P, niepublikowany, EU:C:2013:726, pkt 44). Taką wykładnię art. 169 ust. 2 regulaminu postępowania przed Trybunałem potwierdza zresztą brzmienie tego przepisu w innych niż francuska wersjach językowych, jak na przykład wersje niemiecka, angielska i polska.

( 11 ) Zobacz wyrok z dnia 26 października 2006 r., Koninklijke Coöperatie Cosun/Komisja (C‑68/05 P, EU:C:2006:674, pkt 54), a w szczególności, w odniesieniu do oceny przebiegu postępowania administracyjnego, moja opinia w sprawie Wunenburger/Komisja (C‑362/05 P, EU:C:2007:104, pkt 77); a także wyrok z dnia 7 czerwca 2007 r., Wunenburger/Komisja (C‑362/05 P, EU:C:2007:322, pkt 92).

( 12 ) Wyrok z dnia 23 kwietnia 2002 r., Campogrande/Komisja (C‑62/01 P, EU:C:2002:248, pkt 43).

( 13 ) Artykuł 113 § 1 regulaminu postępowania przed Trybunałem przewiduje, że w ramach odwołania żądania wnoszącego odwołanie powinny mieć na celu uchylenie w całości lub w części orzeczenia Sądu oraz, w danym przypadku, uwzględnienie, w całości lub w części, żądań przedstawianych w pierwszej instancji; zob. wyrok z dnia 9 września 2008 r., FIAMM i in./Rada i Komisja (C‑120/06 P i C‑121/06 P, EU:C:2008:476, pkt 205).

( 14 ) Wyrok Sądu do spraw Służby Publicznej z dnia 16 grudnia 2015 r., De Loecker/ESDZ, F‑34/15, EU:F:2015:153, pkt 43).

( 15 ) Wyrok Sądu z dnia 23 września 2015 r., Cerafogli/EBC (T‑114/13 P, EU:T:2015:678, pkt 40).

( 16 ) Zobacz wyrok Sądu z dnia 29 czerwca 2018 r., HF/Parlament (T‑218/17, EU:T:2018:393, pkt 68, 71, 72); wyroki Sądu do spraw Służby Publicznej: z dnia 16 maja 2012 r., Skareby/Komisja (F‑42/10, EU:F:2012:64, pkt 46); z dnia 23 października 2013 r., BQ/Trybunał Obrachunkowy (F‑39/12, EU:F:2013:158, pkt 72); z dnia 10 lipca 2014 r., CG/EBI (F‑103/11, EU:F:2014:185, pkt 148). Działania te mogą przybrać formę postępowania dyscyplinarnego przeciwko osobie podejrzewanej o stosowanie mobbingu, a także formę środka wydalenia; zob. wyrok Sądu do spraw Służby Publicznej z dnia 9 grudnia 2008 r., Q/Komisja (F‑52/05, EU:F:2008:161, pkt 207213).

( 17 ) Wyrok Sądu do spraw Służby Publicznej z dnia 16 grudnia 2015 r., De Loecker/ESDZ (F‑34/15, EU:F:2015:153, pkt 41).

( 18 ) Sąd wskazał ostatnio w wyroku z dnia 29 czerwca 2018 r., HF/Parlament (T‑218/17, EU:T:2018:393, pkt 77, 78) na różnicę w zakresie terminologii, a mianowicie różnicę między „skargą” przewidzianą w przepisach mających zastosowanie do personelu EBC (który w tej kwestii przypomina regulamin EBI) a „wnioskiem o udzielenie wsparcia” na mocy regulaminu pracowniczego.

( 19 ) Wyrok Sądu z dnia 29 czerwca 2018 r., HF/Parlament (T‑218/17, EU:T:2018:393).

( 20 ) Wyrok Sądu z dnia 29 czerwca 2018 r., HF/Parlament (T‑218/17, EU:T:2018:393, pkt 69, 70).

( 21 ) Wyrok Sądu z dnia 29 czerwca 2018 r., HF/Parlament (T‑218/17, EU:T:2018:393, pkt 71, 72).

( 22 ) Podobieństwa pomiędzy postępowaniem dyscyplinarnym a postępowaniem karnym zostały przedstawione przez rzecznika generalnego K. Roemera w opinii w sprawie Van Eick/Komisja (35/67, niepublikowanej, EU:C:1968:32, s. 510), jak również w opinii rzecznika generalnego S. Albera w sprawie Tzoanos/Komisja (C‑191/98 P, EU:C:1999:127, pkt 27).

( 23 ) Wyroki: z dnia 9 listopada 2006 r., Komisja/De Bry (C‑344/05 P, EU:C:2006:710, pkt 37); z dnia 14 czerwca 2016 r., Marchiani/Parlament (C‑566/14 P, EU:C:2016:437, pkt 51). Decyzja o zakończeniu oddelegowania nie może zostać uznana za postępowanie wszczęte przeciwko zainteresowanej osobie w rozumieniu tego orzecznictwa; zob. wyrok z dnia 29 kwietnia 2004 r., Parlament/Reynolds (C‑111/02 P, EU:C:2004:265, pkt 57). Postępowanie dyscyplinarne powinno być jednak uznane za wszczęte przeciwko zainteresowanej osobie w rozumieniu tego orzecznictwa, co uzasadnia zastosowanie praw do obrony, o których mowa w załączniku IX do regulaminu pracowniczego.

( 24 ) Wyrok Sądu z dnia 29 czerwca 2018 r., HF/Parlament (T‑218/17, EU:T:2018:393, pkt 66), w którym powtórzono rozstrzygnięcie przyjęte w wyrokach Sądu do spraw Służby Publicznej: z dnia 16 maja 2012 r., Skareby/Komisja (F‑42/10, EU:F:2012:64, pkt 4648); z dnia 6 października 2015 r., CH/Parlament (F‑132/14, EU:F:2015:115, pkt 57); z dnia 23 października 2013 r., BQ/Trybunał Obrachunkowy (F‑39/12, EU:F:2013:158, pkt 72).

( 25 ) Wyrok Sądu z dnia 29 czerwca 2018 r., HF/Parlament (T‑218/17, EU:T:2018:393, pkt 69).

( 26 ) Zobacz wyroki: z dnia 2 grudnia 2009 r., Komisja/Irlandia i in. (C‑89/08 P, EU:C:2009:742, pkt 50); z dnia 9 marca 2010 r., ERG i in. (C‑379/08 i C‑380/08, EU:C:2010:127, pkt 54); a także w dziedzinie służby publicznej wyroki: z dnia 6 października 1982 r., Álvarez/Parlament (206/81, EU:C:1982:333, pkt 6); z dnia 17 listopada 1983 r., Tréfois/Trybunał Sprawiedliwości (290/82, EU:C:1983:334, pkt 19). W szczególności w odniesieniu do oddalenia skargi o molestowanie zob. wyrok Sądu z dnia 23 września 2015 r., Cerafogli/EBC (T‑114/13 P, EU:T:2015:678, pkt 35, 41).

( 27 ) Ponieważ wnosząca odwołanie co do zasady zarzuca Sądowi, że ten naruszył przysługujące jej prawo do bycia wysłuchaną oraz zasadę kontradyktoryjności, które to zasady także zapisano w art. 41 karty, dla rozstrzygnięcia niniejszego sporu bez znaczenia jest to, że zasady te formalnie wiąże ona z art. 47 karty oraz art. 6 EKPC.

( 28 ) Wyrok Sądu z dnia 29 czerwca 2018 r., HF/Parlament (T‑218/17, EU:T:2018:393, pkt 73).

( 29 ) Zobacz podobnie wyrok z dnia 9 listopada 2006 r., Komisja/De Bry, C‑344/05 P, EU:C:2006:710, pkt 37, 38).

( 30 ) Wyroki: z dnia 24 października 1996 r., Komisja/Lisrestal i in (C‑32/95 P, EU:C:1996:402, pkt 21); z dnia 22 października 2013 r., Sabou (C‑276/12, EU:C:2013:678, pkt 38); z dnia 14 czerwca 2016 r., Marchiani/Parlament (C‑566/14 P, EU:C:2016:437, pkt 51); a także wyroki Sądu: z dnia 23 września 2015 r., Cerafogli/EBC (T‑114/13 P, EU:T:2015:678, pkt 34); z dnia 29 czerwca 2018 r., HF/Parlament (T‑218/17, EU:T:2018:393, pkt 69, 74).

( 31 ) Wyroki Sądu: z dnia 8 grudnia 2005 r., Reynolds/Parlament (T‑237/00, EU:T:2005:437, pkt 101); z dnia 8 marca 2005 r., Vlachaki/Komisja (T‑277/03 EU:T:2005:83, pkt 64); a także wyrok z dnia 20 grudnia 2017 r., Prequ’ Italia (C‑276/16, EU:C:2017:1010, pkt 46). W przedmiocie zakresu prawa do skutecznego przedstawienia swojego stanowiska zob. opinia rzecznika generalnego M. Poiaresa Madura w sprawie Komisja/De Bry (C‑344/05 P, EU:C:2006:483, pkt 44 i nast.).

( 32 ) Taki wymóg postawił także Sąd w wyroku z dnia 23 września 2015 r., Cerafogli/EBC (T‑114/13 P, EU:T:2015:678, pkt 50) oraz Sąd do spraw Służby Publicznej w wyroku z dnia 23 października 2013 r., BQ/Trybunał Obrachunkowy (F‑39/12, EU:F:2013:158, pkt 73, 74). W wyroku z dnia 29 czerwca 2018 r., HF/Parlament (T‑218/17, EU:T:2018:393) Sąd orzekł nawet, że nie wystarczy, aby administracja wysłuchała skarżącej w przedmiocie powodów uzasadniających oddalenie wniosku bez udostępnienia jej sprawozdania komitetu doradczego ds. mobbingu i zapobiegania mu w miejscu pracy.

( 33 ) Zobacz także podobnie wyrok Sądu z dnia 29 czerwca 2018 r., HF/Parlament (T‑218/17, EU:T:2018:393, pkt 69).

( 34 ) Zobacz pkt 54 zaskarżonego wyroku.

( 35 ) Zobacz wyroki Sądu do spraw Służby Publicznej: z dnia 23 października 2013 r., BQ/Trybunał Obrachunkowy (F‑39/12, EU:F:2013:158, pkt 72); z dnia 16 grudnia 2015 r., De Loecker/ESDZ (F‑34/15, EU:F:2015:153, pkt 43); zob. także obecnie wyrok Sądu z dnia 29 czerwca 2018 r., HF/Parlament (T‑218/17, EU:T:2018:393, pkt 64).

( 36 ) Wyrok Sądu z dnia 23 września 2015 r., Cerafogli/EBC (T‑114/13 P, EU:T:2015:678, pkt 45). W tej sprawie skarżąca miała jednak dostęp do projektu sprawozdania komisji dochodzeniowej zawierającego streszczenie zeznań świadków.

( 37 ) Wyroki Sądu do spraw Służby Publicznej: z dnia 13 grudnia 2012 r., Donati/EBC (F‑63/09, EU:F:2012:193, pkt 187); z dnia 10 lipca 2014 r., CG/EBI (F‑103/11, EU:F:2014:185, pkt 157); zob. obecnie także wyrok Sądu z dnia 29 czerwca 2018 r., HF/Parlament (T‑218/17, EU:T:2018:393, pkt 97101).

( 38 ) Wyrok Sądu do spraw Służby Publicznej z dnia 13 grudnia 2012 r., Donati/EBC (F‑63/09, EU:F:2012:193, pkt 187).

( 39 ) Wyrok Sądu do spraw Służby Publicznej z dnia 11 lipca 2013 r., Tzirani/Komisja (F‑46/11, EU:F:2013:115, pkt 125).

( 40 ) W tym kontekście Trybunał utrzymał w mocy wyrok, w którym Sąd orzekł, że uzasadnione było, iż komisja dochodzeniowa zaniechała wzywania świadków, którzy nie byli obecni w pełni ani częściowo przy omawianym zdarzeniu; zob. postanowienie z dnia 16 października 1997 r., Dimitriadis/Trybunał Obrachunkowy (C‑140/96 P, EU:C:1997:493, pkt 38).

( 41 ) Zobacz również wyrok Sądu do spraw Służby Publicznej z dnia 11 listopada 2014 r., De Nicola/EBI (F‑52/11, EU:F:2014:243, pkt 143).

( 42 ) Zobacz podobnie wyrok Sądu z dnia 10 maja 2005 r., Piro/Komisja (T‑193/03, EU:T:2005:164, pkt 78).

( 43 ) Wyrok z dnia 20 maja 2010 r., Gogos/Komisja (C‑583/08 P, EU:C:2010:287, pkt 56).

( 44 ) Rozsądny charakter terminu powinien być oceniany w poszczególnych przypadkach w zależności od okoliczności sprawy; zob. wyroki: z dnia 15 października 2002 r., Limburgse Vinyl Maatschappij i in./Komisja (C‑238/99 P, C‑244/99 P, C‑245/99 P, C‑247/99 P, od C‑250/99 P do C‑252/99 P i C‑254/99 P, EU:C:2002:582, pkt 229235); z dnia 28 lutego 2013 r.(szczególna procedura kontroli orzeczenia) Arango Jaramillo i in./EBI (C‑334/12 RX‑II, EU:C:2013:134, pkt 28, 29).

( 45 ) Sąd do spraw Służby Publicznej nie zbadał wprost tej niezgodności z prawem pod kątem naruszenia art. 7 karty, ale wyraźnie potwierdził, że wyrządziła ona krzywdę skarżącej; zob. wyrok z dnia 10 lipca 2014 r., CG/EBI (F‑103/11, EU:F:2014:185, pkt 151).

( 46 ) Wyrok z dnia 7 lutego 1990 r., Culin/Komisja(C‑343/87, EU:C:1990:49, pkt 2729).

( 47 ) Wyroki ETPC: z dnia 29 czerwca 2004 r. w sprawie Chauvy i in. przeciwko Francji (CE:ECHR:2004:0629JUD006491501, § 70); z dnia 15 listopada 2007 r. w sprawie Pfeifer przeciwko Austrii (CE:ECHR:2007:1115JUD001255603, § 35).

( 48 ) Wyrok ETPC z dnia 9 kwietnia 2009 r. w sprawie Chauvy i in. przeciwko Francji (CE:ECHR:2009:0409JUD002807006, § 64).

( 49 ) Oświadczenie winno mieć charakter powodujący zagrożenie dla prywatności danej osoby; zob. wyroki ETPC: z dnia 9 kwietnia 2009 r. w sprawie A. przeciwko Norwegii (CE:ECHR:2009:0409JUD002807006, § 64); z dnia 10 lipca 2014 r. w sprawie Pfeifer przeciwko Austrii (CE:ECHR:2012:0207JUD003995408, § 83); a także z dnia 16 lipca 2015 r. w sprawie Delphi AS przeciwko Estonii (CE:ECHR:2015:0616JUD006456909, § 137).

( 50 ) W wyroku z dnia 4 października 2007 r. w sprawie Sanchez Cardenas przeciwko Norwegii (CE:ECHR:2007:1004JUD001214803, § 37) ETPC wziął pod uwagę, że omawiane twierdzenie, w tym przypadku pochodzące od sądu i zawarte w wyroku, było pozbawione znaczenia dla rozstrzygnięcia sporu.

( 51 ) Zobacz podobnie wyroki: z dnia 14 lutego 1990 r., Francja/Komisja (C‑301/87, EU:C:1990:67, pkt 31); z dnia 1 października 2009 r., Foshan Shunde Yongjian Housewares & Hardware/Rada, C‑141/08 P, EU:C:2009:598, pkt 94); z dnia 6 września 2012 r., Storck/OHIM (C‑96/11 P, niepublikowany, EU:C:2012:537, pkt 80); z dnia 10 września 2013 r., G. i R. (C‑383/13 PPU, EU:C:2013:533, pkt 38); a także z dnia 3 lipca 2014 r., Kamino International Logistics i Datema Hellmann Worldwide Logistics (C‑129/13 i C‑130/13, EU:C:2014:2041, pkt 79).

( 52 ) W przedmiocie możliwości orzekania ostatecznie przez Trybunał w odniesieniu do niektórych części sporu i przekazania sprawy Sądowi do ponownego rozpoznania w pozostałym zakresie zob. wyrok z dnia 14 maja 1998 r., Rada/de Nil i Impens (C‑259/96 P, EU:C:1998:224).

( 53 ) Zobacz pkt. 83 i nast. niniejszej opinii.

Top