—

w imieniu Republiki Słowackiej przez B. Ricziovą, działającą w charakterze pełnomocnika,

—

w imieniu Komisji Europejskiej przez A. Tokára i M. van Beeka, działających w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 6 i 7 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. L 95, s. 29) w związku z art. 38 i 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy Pohotovosť s. r. o. (zwaną dalej „spółką Pohotovosť”) a J. Soroką dotyczącego przymusowego odzyskania kwoty należnej od J. Soroki z tytułu umowy kredytu konsumenckiego udzielonego mu przez spółkę Pohotovosť.

3

Artykuł 3 ust. 1 dyrektywy 93/13 stanowi:

„Warunki umowy, które nie były indywidualnie negocjowane, mogą być uznane za nieuczciwe, jeśli stoją w sprzeczności z wymogami dobrej wiary, powodują znaczącą nierównowagę wynikających z umowy, praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta”.

4

Zgodnie z brzmieniem art. 6 ust. 1 tej dyrektywy:

„Państwa członkowskie stanowią, że na mocy prawa krajowego nieuczciwe warunki w umowach zawieranych przez sprzedawców lub dostawców z konsumentami nie będą wiążące dla konsumenta, a umowa w pozostałej części będzie nadal obowiązywała strony, jeżeli jest to możliwe po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków”.

5

Artykuł 7 wskazanej dyrektywy ma następujące brzmienie:

„1.   Zarówno w interesie konsumentów, jak i konkurentów państwa członkowskie zapewnią stosowne i skuteczne środki mające na celu zapobieganie stałemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach zawieranych przez sprzedawców i dostawców z konsumentami.

2.   Środki określone w ust. 1 obejmują postanowienia, według których osoby i organizacje mające uzasadniony interes na mocy prawa krajowego, związany z ochroną konsumentów, będą mogły wszcząć postępowanie zgodnie z właściwym prawem krajowym przed sądami lub przed organami administracyjnymi mającymi odpowiednie kwalifikacje do decydowania, czy warunki umowy sporządzone do celów ogólnego wykorzystania są nieuczciwe, co umożliwi powyższym osobom i organizacjom podjęcie stosownych i skutecznych środków w celu zapobieżenia stałemu stosowaniu takich warunków.

3.   W poszanowaniu przepisów prawa krajowego prawne środki zabezpieczające określone w ust. 2 można skierować oddzielnie lub łącznie przeciwko kilku sprzedawcom lub dostawcom z tego samego sektora gospodarki lub przeciwko ich stowarzyszeniom, które stosują lub zalecają stosowanie tych samych lub podobnych ogólnych warunków umowy”.

6

Artykuł 8 dyrektywy 93/13 przewiduje:

„W celu zapewnienia wyższego stopnia ochrony konsumenta państwa członkowskie mogą przyjąć lub utrzymać bardziej rygorystyczne przepisy prawne zgodne z traktatem w dziedzinie objętej niniejszą dyrektywą”.

7

Paragraf 93 ust. 2 Občiansky súdny poriadok (kodeksu postępowania cywilnego) stanowi:

„Do postępowania może również przystąpić jako interwenient popierający żądania strony powodowej lub pozwanej osoba prawna, której działalność ma za przedmiot ochronę praw na mocy przepisu szczególnego […]”.

8

Zgodnie z § 251 ust. 4 tego kodeksu:

„Powyższe przepisy mają zastosowanie do wykonania orzeczeń i do postępowania egzekucyjnego w rozumieniu przepisów szczególnych […], o ile te przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Orzeczenie wydaje się jednak zawsze w drodze postanowienia”.

9

Paragraf 37 ust. 1 kodeksu postępowania egzekucyjnego stanowi:

„Stronami w postępowaniu są wierzyciel i dłużnik; inne podmioty mogą przystąpić do postępowania jedynie w takim zakresie, w jakim niniejsza ustawa przyznaje im status strony. Gdy sąd wydaje postanowienie o kosztach egzekucji, status strony przysługuje również komornikowi”.

10

W dniu 10 grudnia 2002 r. spółka Pohotovosť udzieliła J. Soroce kredytu konsumenckiego w kwocie 10000 koron słowackich (SKK) (332 EUR). Umowa ta obejmowała również standardowe pełnomocnictwo udzielone przez dłużnika adwokatowi spółki Pohotovosť T. Kušnírowi.

11

Z postanowienia odsyłającego wynika, że ta umowa kredytu nie określała rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (TAEG) oraz zawierała klauzulę ustanawiającą dzienną karę umowną w wysokości 0,25%, co w skali roku stanowiło karę w wynoszącą 91,25%.

12

W dniu 27 marca 2003 r. notariusz uwierzytelnił oświadczenie o uznaniu długu wynikającego z tej umowy, dokonane w imieniu konsumenta przez M. Paičeka, upoważnionego z kolei przez adwokata T. Kušníra.

13

Na podstawie tego aktu notarialnego, który zgodnie z prawem słowackim stanowi tytuł egzekucyjny, spółka Pohotovosť złożyła w dniu 26 maja 2003 r. wniosek w celu umożliwienia dokonania przymusowego odzyskania przysługującej jej wierzytelności. W dniu 24 czerwca 2003 r. Okresný súd Bardejov (sąd rejonowy w Bardejowie) upoważnił bezwarunkowo komornika sądowego do przeprowadzenia egzekucji w celu odzyskania kwoty w wysokości 474,01 EUR.

14

W dniu 19 sierpnia 2011 r. stowarzyszenie ochrony konsumentów Združenie na ochranu občana spotrebiteľa HOOS (zwane dalej „Združenie HOOS”) złożyło wniosek o przystąpienie w charakterze interwenienta do postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko J. Soroce. W dniu 3 kwietnia 2012 r. sąd odsyłający oddalił wniosek o interwencję tego stowarzyszenia z uwagi na fakt, że interwencja osoby trzeciej jest możliwa wyłącznie w ramach postępowania spornego, lecz nie jest dopuszczalna w ramach postępowania egzekucyjnego.

15

W dniu 16 kwietnia 2012 r. Združenie HOOS wniosło odwołanie od tego orzeczenia, podnosząc, że wykluczenie interwencji osoby trzeciej w postępowaniach, w których podstawą wniosku o przeprowadzenie egzekucji jest orzeczenie sądu polubownego lub akt notarialny, nie było zgodne z prawem.

16

W dniu 19 kwietnia 2012 r. sąd odsyłający wydał postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z uwagi na fakt, że akt notarialny był niewykonalny, gdyż został podpisany tylko przez jedną osobę, będącą przedstawicielem zarówno wierzyciela, jak i dłużnika, co zdaniem tego sądu jest niezgodne z obowiązującymi przepisami prawa słowackiego, a w szczególności z § 22 ust. 2 kodeksu cywilnego.

17

Sąd odsyłający, do którego spółka Pohotovosť w dniu 7 czerwca 2012 r. wniosła skargę na to postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, zauważa w swym postanowieniu, po pierwsze, że w sprawie, w której pozwany nie ma stałego miejsca zamieszkania, co wydaje się zachodzić w przypadku J. Soroki, wskazane jest, aby Združenie HOOS mogło być dopuszczone jako interwenient, tym bardziej że stowarzyszenie to w niniejszym przypadku bierze udział w postępowaniu w celu ochrony interesów zainteresowanego. Po drugie, sąd ten zauważa, że w dniu 10 października 2012 r. Najvyšší súd Slovenskej republiky (sąd najwyższy Republiki Słowackiej) orzekł w ramach orzeczenia wydanego w innej sprawie, że interwencja osoby trzeciej jest dopuszczalna wyłącznie w postępowaniach spornych i nie jest ona możliwa w postępowaniach egzekucyjnych, gdyż ze swej natury nie stanowią one postępowania spornego. Członek składu orzekającego Najvyšší súd Slovenskej republiky wyraził jednak w tym postanowieniu odrębne stanowisko, zgodnie z którym interwencja osoby trzeciej nie jest możliwa w odniesieniu do całego postępowania egzekucyjnego, lecz powinna być jednak dopuszczona w odniesieniu do niektórych stron tego postępowania.

18

Sąd odsyłający wywodzi z tego, że zgodnie z orzecznictwem Najvyšší súd Slovenskej republiky wniosek o dopuszczenie interwencji Združenie HOOS powinien być oddalony. Rozważa on jednak kwestię zgodności tego orzecznictwa w świetle przepisów dyrektywy 93/13.

19

W powyższych okolicznościach Okresný súd Bardejov postanowił zawiesić postępowanie i przedłożyć Trybunałowi następujące pytania prejudycjalne:

20

Pismem z dnia 4 lipca 2013 r. spółka Pohotovosť poinformowała Trybunał, że w dniu 26 marca 2013 r. wycofała ona odwołanie, a zgodnie z prawem krajowym sąd odsyłający zobowiązany był zakończyć postępowanie. W rezultacie postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego wydane przez ten sąd w dniu 19 kwietnia 2012 r. stało się ostateczne.

21

Sąd odsyłający, do którego Trybunał zwrócił się o potwierdzenie, że wciąż rozstrzyga spór w postępowaniu głównym, oraz o poinformowanie go, czy w tym kontekście podtrzymuje ów wniosek, w piśmie z dnia 3 grudnia 2013 r. stwierdził, że Krajský súd v Prešove (sąd okręgowy w Preszowie) postanowieniem z dnia 31 października 2013 r., po pierwsze, uchylił postanowienie z dnia 3 kwietnia 2012 r. oddalające interwencję Združenie HOOS i przekazał mu sprawę, oraz po drugie, orzekł, że należy umorzyć postępowanie ze skargi wniesionej przez spółkę Pohotovosť na postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z dnia 19 kwietnia 2012 r. W tych okolicznościach sąd odsyłający stwierdził, że uznaje, iż odpowiedź na pytania prejudycjalne jest konieczna do rozstrzygnięcia kwestii dotyczącej interwencji w postępowaniu egzekucyjnym, i wskazał, że w rezultacie podtrzymuje swój wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym.

22

Zgodnie z art. 53 § 2 regulaminu postępowania, jeżeli Trybunał jest oczywiście niewłaściwy do rozpoznania sprawy, może w każdej chwili, po zapoznaniu się ze stanowiskiem rzecznika generalnego, wydać postanowienie z uzasadnieniem, bez dalszych czynności procesowych. Przepis ów należy zastosować w niniejszej sprawie.

23

W niniejszym przypadku z postanowienia odsyłającego wynika, że jedyna umowa kredytu będąca przedmiotem postępowania głównego została zawarta w dniu 10 grudnia 2002 r., czyli przed dniem 1 maja 2004 r., stanowiącym datę przystąpienia Republiki Słowackiej do Unii Europejskiej.

24

Tymczasem jak zauważyła Komisja Europejska w uwagach na piśmie, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału jest on właściwy do dokonywania wykładni prawa Unii jedynie w zakresie dotyczącym jego stosowania w państwie członkowskim od momentu przystąpienia tego państwa do Unii (zob. wyroki: Ynos, C‑302/04, EU:C:2006:9, pkt 36; Telefónica O2 Czech Republic, C‑64/06, EU:C:2007:348, pkt 22, 23; CIBA, C‑96/08, EU:C:2010:185, pkt 14; a także postanowienie Semerdżiew, C‑32/10, EU:C:2011:288, pkt 25). Trybunał miał już ponadto okazję zastosować to orzecznictwo w ramach o wniosku o wykładnię dyrektywy 93/13 w związku z umową kredytu konsumenckiego zawartą przed przystąpieniem Republiki Słowackiej (postanowienie SKP, C‑433/11, EU:C:2012:702, pkt 36).

25

Wynika stąd, że na podstawie art. 53 § 2 regulaminu postępowania Trybunał jest oczywiście niewłaściwy do udzielenia odpowiedzi na pytania przedłożone przez Okresný súd Bardejov.

26

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (ósma izba) postanawia, co następuje:

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest oczywiście niewłaściwy do udzielenia odpowiedzi na pytania prejudycjalne przedłożone przez Okresný súd Bardejov (Słowacja).