EUR-Lex Access to European Union law

Back to EUR-Lex homepage

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 62012CJ0028

Wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 28 kwietnia 2015 r.
Komisja Europejska przeciwko Radzie Unii Europejskiej.
Skarga o stwierdzenie nieważności – Umowy międzynarodowe mieszane – Decyzje zezwalające na podpisanie i tymczasowe stosowanie tych umów – Decyzja Rady i przedstawicieli państw członkowskich zebranych w Radzie – Autonomia porządku prawnego Unii – Udział państw członkowskich w procedurze i decyzji przewidzianych w art. 218 TFUE – Sposób głosowania w Radzie.
Sprawa C-28/12.

Court reports – general

ECLI identifier: ECLI:EU:C:2015:282

WYROK TRYBUNAŁU (wielka izba)

z dnia 28 kwietnia 2015 r. ( *1 )

„Skarga o stwierdzenie nieważności — Umowy międzynarodowe mieszane — Decyzje zezwalające na podpisanie i tymczasowe stosowanie tych umów — Decyzja Rady i przedstawicieli państw członkowskich zebranych w Radzie — Autonomia porządku prawnego Unii — Udział państw członkowskich w procedurze i decyzji przewidzianych w art. 218 TFUE — Sposób głosowania w Radzie”

W sprawie C‑28/12

mającej za przedmiot skargę o stwierdzenie nieważności na podstawie art. 263 TFUE, wniesioną w dniu 17 stycznia 2012 r.,

Komisja Europejska, reprezentowana przez G. Valera Jordanę, K. Simonssona oraz S. Bartelt, działających w charakterze pełnomocników,

strona skarżąca,

popierana przez:

Parlament Europejski, reprezentowany przez R. Passosa oraz A. Auerspergera Maticia, działających w charakterze pełnomocników,

interwenient,

przeciwko

Radzie Unii Europejskiej, reprezentowanej przez M.M. Joséphidès, E. Karlsson, F. Naerta oraz R. Szostaka, działających w charakterze pełnomocników,

strona pozwana,

popieranej przez:

Republikę Czeską, reprezentowaną przez M. Smolka oraz E. Ruffera, działających w charakterze pełnomocników,

Królestwo Danii, reprezentowane przez U. Melgaarda oraz L. Volcka Madsena, działających w charakterze pełnomocników,

Republikę Federalną Niemiec, reprezentowaną przez T. Henzego, N. Grafa Vitzthuma oraz B. Beutlera, działających w charakterze pełnomocników,

Republikę Grecką, reprezentowaną przez A. Samoni-Rantou oraz S. Chalę, działających w charakterze pełnomocników,

Republikę Francuską, reprezentowaną przez G. de Bergues’a, F. Fizego, D. Colasa oraz N. Rouam, działających w charakterze pełnomocników,

Republikę Włoską, reprezentowaną przez G. Palmieri, działającą w charakterze pełnomocnika, wspieraną przez P. Gentilego, avvocato dello Stato,

Królestwo Niderlandów, reprezentowane przez C. Wissels oraz J. Langera, działających w charakterze pełnomocników,

Rzeczpospolitą Polską, reprezentowaną przez B. Majczynę oraz M. Szpunara, działających w charakterze pełnomocników,

Republikę Portugalską, reprezentowaną przez L. Ineza Fernandesa oraz M.L. Duarte, działających w charakterze pełnomocników,

Republikę Finlandii, reprezentowaną przez J. Heliskoskiego, działającego w charakterze pełnomocników,

Królestwo Szwecji, reprezentowane przez A. Falk, działającą w charakterze pełnomocnika,

Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, reprezentowane przez C. Murrell oraz L. Christiego, działających w charakterze pełnomocników, wspieranych przez R. Palmera, barrister,

interwenienci,

TRYBUNAŁ (wielka izba),

w składzie: V. Skouris, prezes, K. Lenaerts, wiceprezes, R. Silva de Lapuerta, L. Bay Larsen i K. Jürimäe, prezesi izb, A. Rosas, E. Juhász, A. Borg Barthet, J. Malenovský (sprawozdawca), C. Toader, M. Safjan, D. Šváby i F. Biltgen, sędziowie,

rzecznik generalny: P. Mengozzi,

sekretarz: L. Hewlett, główny administrator,

uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 11 listopada 2014 r.,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 29 stycznia 2015 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1

Przez swoją skargę Komisja Europejska wnosi o stwierdzenie nieważności decyzji 2011/708/UE Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich Unii Europejskiej zebranych w Radzie z dnia 16 czerwca 2011 r. w sprawie podpisania w imieniu Unii i tymczasowego stosowania Umowy o transporcie lotniczym między Stanami Zjednoczonymi Ameryki, z jednej strony, Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony, Islandią, z trzeciej strony, i Królestwem Norwegii, z czwartej strony; oraz w sprawie podpisania w imieniu Unii i tymczasowego stosowania Umowy dodatkowej między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, Islandią, z drugiej strony, i Królestwem Norwegii, z trzeciej strony, dotyczącej stosowania Umowy o transporcie lotniczym między Stanami Zjednoczonymi Ameryki, z jednej strony, Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony, Islandią, z trzeciej strony, i Królestwem Norwegii, z czwartej strony (Dz.U. L 283, s. 1, zwanej dalej „zaskarżoną decyzją”).

Okoliczności powstania sporu i postępowanie przed Trybunałem

2

W dniach 25 i 30 kwietnia 2007 r. Wspólnota Europejska i państwa członkowskie, z jednej strony, oraz Stany Zjednoczone Ameryki, z drugiej strony, podpisały umowę o transporcie lotniczym (Dz.U. 2007, L 134, s. 4), która została zmieniona protokołem podpisanym w Luksemburgu w dniu 24 czerwca 2010 r. (Dz.U. L 223, s. 3).

3

Ponieważ wspomniana umowa o transporcie lotniczym przyznawała państwom trzecim możliwość przystąpienia do niej, w 2007 r. Republika Islandii i Królestwo Norwegii wystąpiły z wnioskiem o przystąpienie. W celu tego przystąpienia te dwa państwa zawarły ze stronami wspomnianej umowy Umowę o transporcie lotniczym między Stanami Zjednoczonymi Ameryki, z jednej strony, Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony, Islandią z trzeciej strony i Królestwem Norwegii z czwartej strony (Dz.U. 2011, L 283, s. 3, zwaną dalej „umową o przystąpieniu”). Ostatnia z wymienionych umów rozszerza zakres zastosowania pierwotnej umowy o transporcie lotniczym mutatis mutandis na każdą z umawiających się stron.

4

Komisja wynegocjowała również umowę dodatkową między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, Islandią, z drugiej strony, i Królestwem Norwegii, z trzeciej strony, w sprawie stosowania umowy o transporcie lotniczym między Stanami Zjednoczonymi Ameryki, z jednej strony, Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony, Islandią, z trzeciej strony, i Królestwem Norwegii, z czwartej strony (Dz.U. 2011, L 283, s. 16, zwaną dalej „umową dodatkową”). Umowa ta uzupełnia umowę o przystąpieniu w zakresie, w jakim zmierza w szczególności do zachowania dwustronnego charakteru procedur przyjęcia środków dotyczących stosowania pierwotnej umowy o transporcie lotniczym, przewidując, że Komisja reprezentuje, zasadniczo Republikę Islandii oraz Królestwo Norwegii w tych procedurach.

5

W dniu 2 maja 2011 r. Komisja przyjęła projekt decyzji w sprawie podpisania i tymczasowego stosowania umowy o transporcie lotniczym oraz umowy dodatkowej. Projekt ten, który opierał się na art. 100 ust. 2 TFUE w związku z art. 218 ust. 5 TFUE, przewidywał, że wyłącznie Rada Unii Europejskiej miała kompetencję do przyjęcia tej decyzji.

6

Odstępując od projektu Komisji Rada przyjęła zaskarżoną decyzję w formie decyzji hybrydowej, przyjętej jednocześnie przez Radę i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie.

7

Artykuły 1–3 zaskarżonej decyzji stanowią:

„Artykuł pierwszy

Niniejszym upoważnia się w imieniu Unii do podpisania [umowy o przystąpieniu] i [umowy dodatkowej] z zastrzeżeniem ich zawarcia.

Teksty umowy o przystąpieniu oraz umowy dodatkowej dołącza się do niniejszej decyzji.

Artykuł 2

Przewodniczący Rady zostaje niniejszym upoważniony do wyznaczenia osoby umocowanej lub osób umocowanych do podpisania umowy o przystąpieniu i umowy dodatkowej, w imieniu Unii.

Artykuł 3

Umowa o przystąpieniu oraz umowa dodatkowa stosowane są tymczasowo od dnia ich podpisania przez Unię oraz w zakresie, w jakim umożliwia to mające zastosowanie prawo krajowe przez państwa członkowskie oraz przez właściwe strony, do czasu zakończenia procedur niezbędnych do ich zawarcia”.

8

Umowa o przystąpieniu została podpisana w Luksemburgu i w Oslo, odpowiednio, w dniach 16 i 21 czerwca 2011 r. Umowa dodatkowa została podpisana w tych samych miejscach i w tym samym czasie.

9

Postanowieniem prezesa Trybunału z dnia 18 czerwca 2012 r. Republika Czeska, Królestwo Danii, Republika Federalna Niemiec, Republika Grecka, Republika Francuska, Republika Włoska, Królestwo Niderlandów, Rzeczpospolita Polska, Republika Portugalska, Republika Finlandii, Królestwo Szwecji, Zjednoczone Królestwo, z jednej strony, oraz Parlament Europejski, z drugiej strony, zostali dopuszczeni do udziału w postępowaniu w charakterze interwenientów popierających stanowiska, odpowiednio, Rady i Komisji.

W przedmiocie dopuszczalności

Argumentacja stron

10

Rada podnosi niedopuszczalność skargi Komisji z trzech powodów. Po pierwsze, skarga ta powinna zostać skierowana przeciwko państwom członkowskim, a nie przeciwko Radzie, ponieważ Komisja zakwestionowała udział państw członkowskich w procesie decyzyjnym, który doprowadził do przyjęcia zaskarżonej decyzji. W związku z tym Komisja zarzucała w rzeczywistości nieprawidłowość, za którą winę ponosi nie Rada, lecz państwa członkowskie.

11

Z powyższego wynika, że skarga Komisji miałaby być po drugie niedopuszczalna z tego powodu, że akt przyjęty przez przedstawicieli państw członkowskich nie może stanowić przedmiotu kontroli sądowej Trybunału w ramach skargi o stwierdzenie nieważności.

12

Po trzecie, Komisja miałaby nie mieć prawdziwego interesu prawnego, ponieważ stwierdzenie nieważności, o jakie wnosi, nie miałoby żadnego skutku prawnego. Rada twierdzi, że Unia Europejska i państwa członkowskie powinny działać w ścisłej koordynacji w dziedzinach należących do ich dzielonej kompetencji, a stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji spowoduje jedynie sztuczny podział tej decyzji na dwie różne decyzje, które w każdym razie powinny zostać przyjęte jednocześnie. W tych okolicznościach skarga Komisji nie może przynieść jakiejkolwiek korzyści ani Unii, ani Komisji.

13

Komisja i Parlament uważają, że skarga jest dopuszczalna.

Ocena Trybunału

14

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem skarga o stwierdzenie nieważności powinna być dostępna w stosunku do wszystkich przepisów przyjmowanych przez instytucje Unii, niezależnie od ich charakteru lub formy, pod warunkiem że wywołują one skutki prawne (zob. podobnie wyroki: Parlament/Rada i Komisja, C‑181/91 i C‑248/91, EU:C:1993:271, pkt 13; a także Komisja/Rada, C‑27/04, EU:C:2004:436, pkt 44).

15

W niniejszej sprawie, ponieważ zaskarżona decyzja dotyczy podpisania umowy o przystąpieniu i umowy dodatkowej w imieniu Unii, a także w sprawie tymczasowego stosowania tych umów przez Unię, z jednej strony, oraz przez państwa członkowskie, z drugiej strony, w związku z tym Rada uczestniczyła w decyzjach wydanych w przedmiocie wszystkich tych kwestii (zob. podobnie wyrok Komisja/Rada, C‑114/12, EU:C:2014:2151, pkt 41).

16

Ponadto wiadomo, że zaskarżona decyzja wywołuje skutki prawne.

17

W tych okolicznościach należy uznać zaskarżoną decyzję za akt Rady, który może stanowić przedmiot skargi o stwierdzenie nieważności na podstawie art. 263 TFUE, a tym samym należy oddalić zarzuty pierwszy i drugi niedopuszczalności.

18

Jeżeli chodzi o trzeci zarzut niedopuszczalności, to z utrwalonego orzecznictwa Trybunału wynika, że dopuszczalność skargi o stwierdzenie nieważności Komisji nie może zostać uzależniona od spełnienia warunku uzasadnienia jej interesu prawnego (zob. wyroki Komisja/Rada, 45/86, EU:C:1987:163, pkt 3; Komisja/Rada, C‑370/07, EU:C:2009:590, pkt 16).

19

Ponieważ trzeci zarzut niedopuszczalności również należy oddalić, skarga Komisji jest w związku z tym dopuszczalna.

Co do istoty

Argumentacja stron

W przedmiocie zarzutu pierwszego

20

Komisja popierana przez Parlament podnosi, że przyjmując zaskarżoną decyzję Rada naruszyła art. 13 ust. 2 TUE w związku z art. 218 ust. 2 i 5 TFUE.

21

Z jednej strony, z ostatniego z wymienionych artykułów wynika, że jedynie Rada jest wyznaczona jako instytucja upoważniona do podpisania umowy międzynarodowej przez Unię. Zaskarżona decyzja powinna była zatem zostać przyjęta jedynie przez Radę z wyłączeniem państw członkowskich zebranych w Radzie. Rada nie mogła bowiem odstąpić jednostronnie od procedury przewidzianej w art. 218 TFUE, zezwalając na udział państw członkowskich w przyjęciu wspomnianej decyzji.

22

W tym zakresie należy wyraźnie rozróżnić dziedziny działalności Unii od dziedzin, w których państwa członkowskie zachowują możliwość wykonywania swoich kompetencji. Nie można połączyć aktu międzyrządowego z aktem Unii, ponieważ takie połączenie wynaturzałoby procedury unijne przewidziane w art. 218 TFUE, czyniąc je bezprzedmiotowymi.

23

Z drugiej strony, Rada naruszyła art. 13 ust. 2 TUE w związku z art. 218 ust. 2 i 5 TFUE z tego powodu, że instytucje Unii nie mogą odstępować od zasad ustalonych w traktatach i posługiwać się alternatywnymi procedurami. Tak miałoby być w niniejszym przypadku, ponieważ procedura wydawania spornej decyzji odbyła się na innych warunkach niż warunki wymagane przez art. 218 TFUE. W rzeczywistości bowiem przyjęcie decyzji o charakterze mieszanym nie zostało przewidziane w tym artykule.

24

Zdaniem Rady i działających w charakterze interwenientów rządów zaskarżona decyzja jest zgodna zarówno z art. 13 ust. 2 TUE, jak i z art. 218 ust. 2 i 5 TFUE.

25

Po pierwsze, decyzja ta zawiera dwa różne akty. Pierwszy zostałby przyjęty jedynie przez Radę na podstawie art. 218 TFUE. Przez akt ten Rada miałaby zezwolić na podpisanie umów w imieniu Unii, a także na tymczasowe stosowanie omawianych umów przez Unię. Przedstawiciele rządów państw członkowskich zebrani w Radzie mieliby przyjąć z kolei akt przewidziany w art. 3 zaskarżonej decyzji. Poprzez ten akt państwa członkowskie miałyby zezwolić na tymczasowe stosowanie rzeczonych umów w dziedzinach należących do ich kompetencji.

26

Z powyższego wynikałoby, że państwa członkowskie nie uczestniczyły w procedurze przyjęcia aktu, którego autorem jest Rada na podstawie art. 218 ust. 2 i 5 TFUE.

27

Po drugie, traktaty nie zawierałyby wyraźnych przepisów, które ustalałyby warunki negocjacji i zawarcia umów mieszanych. Rada i państwa członkowskie miałyby dysponować swobodą w ustaleniu szczegółowej formy. Tymczasem okoliczność, że zezwolenie na podpisanie umowy międzynarodowej zostałoby zawarte w jednej decyzji czy też w dwóch odrębnych aktach, w żaden sposób nie szkodziłaby wymogom proceduralnym nałożonym w art. 218 TFUE.

28

Po trzecie, do państw członkowskich i do Unii należałaby ścisła współpraca w dziedzinie umów mieszanych i przyjęcie wspólnego stanowiska w celu zapewnienia jednolitej reprezentacji Unii w stosunkach międzynarodowych. Przyjęcie decyzji o charakterze mieszanym miałoby być wyrazem w ten sposób nałożonego obowiązku współpracy.

W przedmiocie zarzutu drugiego

29

Komisja popierana przez Parlament podnosi, że zaskarżona decyzja jest sprzeczna z zasadą przewidzianą w art. 218 ust. 8 akapit pierwszy TFUE w związku z art. 100 ust. 2 TFUE, zgodnie z którym Rada stanowi większością kwalifikowaną. W rzeczywistości bowiem, jako że zaskarżona decyzja pochodzi również od przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie, została ona przyjęta jednomyślnie. Otóż takie jednomyślne przyjęcie pozbawia jej własnej istoty procedurę głosowania przewidzianą w art. 218 ust. 8 TFUE.

30

Procedura przyjęcia zaskarżonej decyzji miałaby być również sprzeczna z nakazem pewności prawa, który wymaga, aby każdy akt prawny wymieniał przepis, jaki mu służy za podstawę prawną. Takie wskazanie określać by miało procedurę przyjęcia odnośnego aktu, a tym samym sposób głosowania w Radzie. Tymczasem podstawa prawna wskazana w zaskarżonej decyzji, to znaczy art. 100 ust. 2 TFUE w związku z art. 218 ust. 5 i 8 TFUE nie pozwalają na ustalenie zasad głosowania mających zastosowanie w Radzie, ponieważ zasada głosowania przewidziana w tych przepisach, to znaczy większość kwalifikowana, zostałaby w rzeczywistości zastąpiona zasadą jednomyślności.

31

Rada popierana przez interweniujące rządy uważa, że spełniła zasady głosowania ustanowione w traktatach. Okoliczność, że żaden z członków Rady nie sprzeciwił się zaskarżonej decyzji, nie może oznaczać bowiem, że głosowanie większością kwalifikowaną nie było przestrzegane w niniejszej sprawie, ponieważ każda decyzja przyjęta jednomyślnie spełnia w oczywisty sposób wymóg większości kwalifikowanej.

32

Ponadto w dziedzinie umów międzynarodowych kumulacja kilku zasad głosowania nie jest niczym nadzwyczajnym. Taka praktyka odzwierciedla konieczność osiągnięcia konsensusu pomiędzy państwami członkowskimi, co może albo przekładać się na decyzję o charakterze mieszanym, albo skutkować decyzją przyjętą przez każde państwo członkowskie indywidualnie.

W przedmiocie zarzutu trzeciego

33

Komisja popierana przez Parlament zarzuca Radzie naruszenie celów traktatowych i zasady lojalnej współpracy przewidzianej w art. 13 ust. 2 TUE.

34

Poprzez zezwolenie państwom członkowskim na interwencję w kompetencje Unii Rada, po pierwsze, wprowadziła zamieszanie co do osobowości Unii w stosunkach międzynarodowych i posiadanego przez nią upoważnienia do samodzielnego podejmowania decyzji w tej dziedzinie. Po drugie, nie przestrzegała ona obowiązku lojalnej współpracy pomiędzy instytucjami, na podstawie którego powinna ona była wykonywać swoje uprawnienia w taki sposób, aby nie osłabiać ram instytucjonalnych Unii, poprzez zezwolenie państwom członkowskim na uczestnictwo w przebiegu procedury dotyczącej wyłącznie Rady.

35

Rada popierana przez rządy będące interwenientami podnosi, że nie wywołała ona żadnego zamieszania co do osobowości Unii wobec państw trzecich. Jeżeli chodzi o umowy mieszane, przeciwnie, takie zamieszanie zostałoby sprowokowane okolicznością przyjęcia przez Radę decyzji dotyczącej tych porozumień bez włączenia do niej również odpowiedniej decyzji państw członkowskich.

36

Zaskarżona decyzja miałaby być nie tylko zgodna z celem jednolitego przedstawicielstwa międzynarodowego Unii, ale także gwarantowałaby, promowałaby i umacniałaby je, świadcząc o wspólnym stanowisku Unii i jej państw członkowskich. Przyjęcie decyzji dokładnie było wyrazem obowiązku ścisłej współpracy wymaganej przez traktaty.

37

Oczywiście akt Unii służący przyjęciu umowy mieszanej i odpowiadający mu akt państw członkowskich mogą zostać przyjęte w dwóch odrębnych postępowaniach. Niemniej jednak prowadzenie równoległych procedur wiązałoby się z ryzkiem rozbieżności pomiędzy państwami członkowskimi i mogłoby spowodować opóźnienia, tak że nie pozwalałoby ono na zapewnienie wystarczającej ścisłej współpracy pomiędzy Unią a państwami członkowskimi.

Ocena Trybunału

38

W zarzutach pierwszym i drugim Komisja twierdzi, że zaskarżona decyzja nie jest zgodna z art. 13 ust. 2 TUE w związku z art. 218 ust. 2, 5 i 8 TFUE z tego powodu, że nie została ona przyjęta wyłącznie przez Radę i na podstawie procedury oraz zgodnie ze sposobami głosowania przewidzianymi w art. 218 TFUE.

39

Należy przypomnieć, że traktaty założycielskie Unii, w odróżnieniu od zwykłych traktatów międzynarodowych, ustanowiły nowy porządek prawny, wyposażony w jego własne instytucje, na rzecz którego państwa członkowskie ograniczyły w coraz to szerszych dziedzinach, ich suwerenne prawa i którego podmiotami są nie tylko państwa członkowskie, ale także ich obywatele (zob. w szczególności opinie: 1/09, EU:C:2011:123, pkt 65; 2/13, EU:C:2014:2454, pkt 157).

40

Ponadto państwa członkowskie z uwagi na ich przynależność do Unii zaakceptowały fakt, że stosunki między nimi w dziedzinach, w których kompetencje zostały przeniesione z państw członkowskich na Unię, są regulowane przez prawo Unii, z wyłączeniem, jeżeli prawo to tego wymaga, każdego innego prawa (opinia 2/13, EU:C:2014:2454, pkt 193).

41

Zgodnie z art. 13 ust. 2 TUE każda instytucja powinna działać w granicach uprawnień przyznanych jej na mocy traktatów, zgodnie z procedurami, na warunkach i w celach w nich określonych.

42

Należy przypomnieć w tym zakresie, że zasady dotyczące wyrażenia woli przez instytucje Unii zostały ustalone przez traktaty i nie pozostają w dyspozycji ani państw członkowskich ani samych instytucji (wyroki: Zjednoczone Królestwo/Rada, 68/86, EU:C:1988:85, pkt 38; Parlament/Rada, C‑133/06, EU:C:2008:257, pkt 54).

43

Jeżeli chodzi o niniejszą sprawę, to art. 218 ust. 1 TFUE wymaga, aby porozumienia pomiędzy Unią a państwami trzecimi lub organizacjami międzynarodowymi były negocjowane i zawierane zgodnie z procedurą przewidzianą w art. 218 ust. 2–11, przez co rozumie się, że państwa członkowskie, jako podmioty prawa Unii, są związane ogółem postanowień wspomnianego artykułu.

44

Ponadto, zgodnie z art. 218 ust. 5 TFUE decyzja upoważniająca do podpisania takich umów, a w stosownych przypadkach, do tymczasowego ich stosowania przed wejściem w życie, jest przyjmowana przez Radę. W zakresie przyjęcia takiej decyzji nie przyznano żadnej kompetencji państwom członkowskim.

45

Z art. 218 ust. 8 TFUE wynika również, że jeżeli chodzi o decyzję taką jak decyzja, o której mowa w poprzedzającym punkcie, Rada stanowi większością kwalifikowaną.

46

W niniejszej sprawie wiadomo, że umowa o przystąpieniu i umowa dodatkowa stanowią umowy mieszane.

47

Umawiającymi się stronami umowy mieszanej zawartej z państwami trzecimi są, z jednej strony Unia, oraz z drugiej strony, państwa członkowskie. W trakcie negocjacji i zawarcia takiej umowy każda ze stron powinna działać w ramach posiadanych przez nią kompetencji oraz przy poszanowaniu kompetencji każdej innej umawiającej się strony.

48

Jak wynika z treści zaskarżonej decyzji, decyzja ta zezwala na podpisanie odnośnych umów w imieniu Unii i przewiduje ich tymczasowe stosowanie.

49

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że decyzja ta w rzeczywistości łączy dwa odmienne akty, to znaczy, po pierwsze, akt dotyczący podpisania umów w imieniu Unii oraz ich tymczasowego stosowania przez Unię, oraz, po drugie akt dotyczący tymczasowego stosowania tych umów przez państwa członkowskie, przy czym niemożliwe jest odróżnienie, który akt odzwierciedla wolę Rady, a który przekłada się na wolę państw członkowskich.

50

Z powyższego wynika, że państwa członkowskie uczestniczyły w przyjęciu aktu dotyczącego podpisania omawianych umów w imieniu Unii oraz dotyczącego ich tymczasowego stosowania przez Unię, podczas gdy zgodnie z art. 218 ust. 5 TFUE taki akt powinien zostać przyjęty jedynie przez Radę. Ponadto Rada brała udział jako instytucja Unii w przyjęciu aktu dotyczącego tymczasowego stosowania tych umów przez państwa członkowskie, podczas gdy taki akt, w pierwszej kolejności należy do prawa wewnętrznego każdego z tych państw, a dopiero później do prawa międzynarodowego.

51

Po drugie, zaskarżona decyzja została wydana w ramach procedury, która zawierała bez rozróżnienia elementy należące do procesu decyzyjnego właściwego dla Rady i elementy o charakterze międzyrządowym.

52

Zgodnie z tym, co przyznała Rada w trakcie rozprawy, zaskarżona decyzja została przyjęta w drodze jednej procedury mającej zastosowanie do dwóch wymienionych w pkt 49 niniejszego wyroku aktów. Tymczasem akt dotyczący tymczasowego stosowania omawianych umów przez państwa członkowskie oznacza konsensus przedstawicieli tych państw, a tym samym ich jednomyślną zgodę, podczas gdy art. 218 ust. 8 TFUE stanowi, że Rada powinna stanowić w imieniu Unii większością kwalifikowaną. Owe dwa odmienne akty, ujęte w zaskarżonej decyzji, nie mogły zatem zgodnie z prawem zostać przyjęte w ramach jednej procedury (zob. podobnie wyrok Komisja/Rada, C‑338/01, EU:C:2004:253).

53

W tych okolicznościach zaskarżona decyzja nie jest zgodna z art. 218 ust. 2, 5 i 8 TFUE, a tym samym z art. 13 ust. 2 TUE.

54

Jeżeli chodzi o argument Rady, zgodnie z którym zaskarżona decyzja odpowiada obowiązkowi ścisłej współpracy, jaki został nałożony na Unię i państwa członkowskie w dziedzinie umów mieszanych, Trybunał oczywiście przyznał, że jeżeli okaże się, że dziedzina umowy częściowo należy do kompetencji Unii i częściowo do kompetencji państw członkowskich, należy zapewnić ścisłą współpracę pomiędzy tymi państwami a instytucjami Unii, zarówno w procesie negocjacji i zawarcia umowy, jak również w wykonaniu przyjętych zobowiązań (opinia 1/94, EU:C:1994:384, pkt 108; wyrok Komisja/Szwecja, C‑246/07 EU:C:2010:203, pkt 73).

55

Niemniej jednak zasada ta nie może uzasadniać zwolnienia Rady od przestrzegania zasad proceduralnych oraz sposobu głosowania przewidzianych w art. 218 TFUE.

56

W związku z powyższym należy stwierdzić, że zarzuty pierwszy i drugi są uzasadnione.

57

W ten sposób należy stwierdzić nieważność zaskarżonej decyzji bez konieczności oceny trzeciego zarzutu podniesionego przez Komisję na poparcie jej skargi.

W przedmiocie wniosku o utrzymaniu w mocy skutków zaskarżonej decyzji

58

Rada i Komisja, popierane w tej kwestii przez Parlament i rządy czeski, niemiecki, francuski, portugalski i fiński wnoszą do Trybunału o utrzymanie w mocy, na wypadek gdyby stwierdził on nieważność zaskarżonej decyzji, skutków tej decyzji do czasu przyjęcia nowej decyzji.

59

Zgodnie z art. 264 akapit drugi TFUE Trybunał może wskazać, jeśli uzna to za niezbędne, jakie skutki aktu, o którego nieważności orzekł, powinny być uważane za ostateczne.

60

W tym zakresie z utrwalonego orzecznictwa Trybunału wynika, że skutki zaskarżonego aktu mogą zostać utrzymane w mocy ze względów pewności prawa, a w szczególności wówczas, gdy bezpośrednie skutki stwierdzenia nieważności tego aktu wywoływałyby poważne negatywne konsekwencje oraz gdy zgodność z prawem tego aktu jest kwestionowana nie ze względu na jego cel lub przedmiot, lecz ze względu na brak właściwości jego autora lub ze względu na naruszenie istotnych wymogów formalnych (zob. wyrok Parlament i Komisja/Rada, C‑103/12 i C‑165/12, EU:C:2014:2400, pkt 90 i przytoczone tam orzecznictwo).

61

W niniejszej sprawie należy w szczególności zauważyć, że zaskarżona decyzja umożliwiła tymczasowe stosowanie umowy o przystąpieniu i umowy dodatkowej przez Unię. Stwierdzenie jej nieważności ze skutkiem natychmiastowym mogłoby wywołać poważne konsekwencje dla stosunków Unii z odnośnymi państwami trzecimi, a także dla podmiotów gospodarczych, które prowadzą działalność na rynku transportu lotniczego i które mogłyby korzystać z tymczasowego stosowania wspomnianych umów.

62

W tych okolicznościach istnieją ważne względy pewności prawa, które uzasadniają, aby Trybunał uwzględnił wniosek o utrzymanie w mocy skutków zaskarżonej decyzji, której cel lub treść nie zostały zakwestionowane.

63

W związku z tym należy utrzymać w mocy skutki zaskarżonej decyzji do czasu wejścia w życie w rozsądnym terminie liczonym od daty wydania niniejszego wyroku nowej decyzji, która powinna zostać przyjęta przez Radę na podstawie art. 218 ust. 5 i 8 TFUE.

W przedmiocie kosztów

64

Zgodnie z art. 138 § 1 regulaminu postępowania przed Trybunałem kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ Komisja wniosła o obciążenie Rady kosztami postępowania, a ta ostatnia przegrała sprawę, należy obciążyć Radę kosztami postępowania.

65

Zgodnie z art. 140 § 1 tego regulaminu Republika Czeska, Królestwo Danii, Republika Federalna Niemiec, Republika Grecka, Republika Francuska, Republika Włoska, Królestwo Niderlandów, Rzeczpospolita Polska, Republika Portugalska, Republika Finlandii, Królestwo Szwecji, Zjednoczone Królestwo i Parlament, będący interwenientami w niniejszej sprawie, pokrywają własne koszty.

 

Z powyższych względów Trybunał (wielka izba) orzeka, co następuje:

 

1)

Stwierdza się nieważność decyzji 2011/708/UE Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich Unii Europejskiej zebranych w Radzie z dnia 16 czerwca 2011 r. w sprawie podpisania w imieniu Unii i tymczasowego stosowania Umowy o transporcie lotniczym między Stanami Zjednoczonymi Ameryki, z jednej strony, Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony, Islandią, z trzeciej strony, i Królestwem Norwegii, z czwartej strony; oraz w sprawie podpisania w imieniu Unii i tymczasowego stosowania Umowy dodatkowej między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, Islandią, z drugiej strony, i Królestwem Norwegii, z trzeciej strony, dotyczącej stosowania Umowy o transporcie lotniczym między Stanami Zjednoczonymi Ameryki, z jednej strony, Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony, Islandią, z trzeciej strony, i Królestwem Norwegii, z czwartej strony.

 

2)

Skutki decyzji 2011/708 zostają utrzymane w mocy do czasu wejścia w życie w rozsądnym terminie liczonym od daty wydania niniejszego wyroku nowej decyzji, która powinna zostać przyjęta przez Radę Unii Europejskiej na podstawie art. 218 ust. 5 i 8 TFUE.

 

3)

Rada Unii Europejskiej zostaje obciążona kosztami postępowania.

 

4)

Republika Czeska, Królestwo Danii, Republika Federalna Niemiec, Republika Grecka, Republika Francuska, Republika Włoska, Królestwo Niderlandów, Rzeczpospolita Polska, Republika Portugalska, Republika Finlandii, Królestwo Szwecji, Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz Parlament Europejski pokrywają własne koszty.

 

Podpisy


( *1 ) Język postępowania: angielski.

Top