Sprawa C‑454/10

Oliver Jestel

przeciwko

Hauptzollamt Aachen

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym
złożony przez Bundesfinanzhof)

Wspólnotowy kodeks celny – Artykuł 202 ust. 3 tiret drugie – Powstanie długu celnego w następstwie nielegalnego wprowadzenia towarów – Pojęcie dłużnika – Uczestnictwo w nielegalnym wprowadzeniu towarów – Osoba działająca jako pośrednik przy zawieraniu umów sprzedaży towarów wprowadzonych nielegalnie

Streszczenie wyroku

Unia celna – Powstanie długu celnego w następstwie nielegalnego wprowadzenia towarów – Pojęcie dłużnika

(rozporządzenie Rady nr 2913/92, art. 202 ust. 3)

Artykuł 202 ust. 3 tiret drugie rozporządzenia nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy kodeks celny powinien być interpretowany w ten sposób, że osobę niezaangażowaną bezpośrednio w nielegalne wprowadzenie towarów na obszar celny Unii, która to osoba uczestniczyła w tym wprowadzeniu jako pośrednik przy zawieraniu umów sprzedaży dotyczących owych towarów, należy uznać za dłużnika długu celnego powstałego w związku ze wskazanym wprowadzeniem, jeśli osoba ta wiedziała lub powinna była wiedzieć, że owe wprowadzenie jest nielegalne, co należy do oceny sądu krajowego.

W tym względzie należy, po pierwsze, stwierdzić, że sformułowanie „powinny były wiedzieć”, zawarte w art. 202 ust. 3 tiret drugie kodeksu celnego, odnosi się do zachowania rozsądnego i ostrożnego podmiotu. Ponadto istotne jest by wiedzieć czy pośrednik podjął wszelkie kroki, których rozsądnie można było od niego oczekiwać celem zapewnienia, że sporne towary nie zostaną wprowadzone nielegalnie, w szczególności, czy poinformował dostawcę o ciążącym na nim obowiązku celnego zgłoszenia owych towarów. Należy również wziąć pod uwagę informacje, którymi dysponował pośrednik lub które powinien był on znać, w szczególności ze względu na swe obowiązki umowne. W tym kontekście jest również istotne, czy podlegające pobraniu należności celne przywozowe były wskazane na umowach sprzedaży lub na innych dokumentach dostępnych pośrednikowi, co sugerowało, że wprowadzenie towarów na terytorium Unii było dokonywane w sposób legalny. Ponadto można wziąć pod uwagę okres, w którym pośrednik świadczył swe usługi na rzecz sprzedawcy spornych towarów.

(por. pkt 22, 24–27; sentencja)

WYROK TRYBUNAŁU (druga izba)

z dnia 17 listopada 2011 r.(*)

Wspólnotowy kodeks celny – Artykuł 202 ust. 3 tiret drugie – Powstanie długu celnego w następstwie nielegalnego wprowadzenia towarów – Pojęcie dłużnika – Uczestnictwo w nielegalnym wprowadzeniu towarów – Osoba działająca jako pośrednik przy zawieraniu umów sprzedaży towarów wprowadzonych nielegalnie

W sprawie C‑454/10

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Bundesfinanzhof (Niemcy) postanowieniem z dnia 3 września 2010 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 17 września 2010 r., w postępowaniu

Oliver Jestel

przeciwko

Hauptzollamt Aachen,

TRYBUNAŁ (druga izba),

w składzie: J.N. Cunha Rodrigues, prezes izby, U. Lõhmus (sprawozdawca), A. Rosas, A.Ó Caoimh i A. Arabadjiev, sędziowie,

rzecznik generalny: P. Cruz Villalón,

sekretarz: A. Calot Escobar,

uwzględniając procedurę pisemną,

rozważywszy uwagi przedstawione:

–        w imieniu rządu czeskiego przez M. Smolka oraz K. Havlíčkovą, działających w charakterze pełnomocników,

–        w imieniu Komisji Europejskiej przez B.R. Killmanna oraz L. Bouyon, działających w charakterze pełnomocników,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 14 lipca 2011 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1        Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 202 ust. 3 tiret drugie rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiającego Wspólnotowy kodeks celny (Dz.U. L 302, s. 1, zwanego dalej „kodeksem celnym”).

2        Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy O. Jestelem a Hauptzollamt Aachen (głównym urzędem celnym w Akwizgranie, zwanym dalej „Hauptzollamt”) w sprawie pokrycia długu celnego powstałego w wyniku nielegalnego wprowadzenia towarów na obszar celny Unii Europejskiej.

 Ramy prawne

3        Artykuł 202 kodeksu celnego stanowi:

„1.      Dług celny w przywozie powstaje w wyniku:

a)      nielegalnego wprowadzenia na obszar celny Wspólnoty towaru podlegającego należnościom przywozowym,

[…]

Nielegalnym wprowadzeniem towaru w rozumieniu niniejszego artykułu jest każde wprowadzenie dokonane z naruszeniem przepisów art. 38–41 i art. 177 tiret drugie.

2.      Dług celny powstaje z chwilą nielegalnego wprowadzenia towaru.

3.      Dłużnikami są:

–        osoba, która dokonała nielegalnego wprowadzenia,

–        osoby, które uczestniczyły we wprowadzeniu i które jednocześnie wiedziały lub powinny były wiedzieć, że wprowadzenie to jest nielegalne,

–        jak również osoby, które nabyły lub posiadały taki towar i które w chwili jego nabycia lub wejścia w jego posiadanie wiedziały bądź powinny były wiedzieć, że jest to towar wprowadzony nielegalnie”.

 Postępowanie przed sądem krajowym i pytania prejudycjalne

4        Z postanowienia odsyłającego, jak również z akt przekazanych Trybunałowi wynika, że O. Jestel w okresie między kwietniem 2004 r. a majem 2006 r. wystawiał na aukcję towary pochodzące z Chin na internetowej platformie eBay, za pośrednictwem której prowadzi on dwa sklepy online. Działał on w charakterze pośrednika w zawieraniu umów sprzedaży towarów i pobierał wynagrodzenie w związku ze sprzedażą. Określanie cen i dostawa wskazanych towarów były zapewnione przez chińskiego dostawcę. Ów dostawca wysyłał również towary drogą pocztową, bezpośrednio na rzecz nabywców mających siedzibę w Niemczech.

5        Sporne towary były dostarczane nabywcom bez przedstawiania organom celnym i bez uiszczenia należności przywozowych, najwyraźniej z uwagi na błędne informacje dostawcy dotyczące zawartości i wartości wysyłanych przesyłek.

6        Hauptzollamt skierował do O. Jestela wezwanie do pokrycia kwot w wysokości ok. 10 000 EUR z tytułu należności celnych oraz ok. 21 000 EUR z tytułu podatku od wartości dodanej przy przywozie. Organ ten podniósł w szczególności, że O. Jestel uczestniczył w nielegalnym wprowadzeniu towarów na obszar celny Unii w rozumieniu art. 202 ust. 3 tiret drugie kodeksu celnego. Odwołanie administracyjne wniesione przez skarżącego od wskazanego wezwania zostało oddalone.

7        Finanzgericht Düsseldorf oddalił skargę wniesioną przez O. Jestela na decyzję Hauptzollamt. Z akt sprawy wynika, że sąd ten orzekł, po pierwsze, że wprowadzenie omawianych towarów było nielegalne w rozumieniu art. 202 kodeksu celnego w związku z tym, że zostało ono dokonane z naruszeniem przepisów zawartych w art. 38–41 kodeksu celnego, a ponadto zwolnienie przesyłek pocztowych z obowiązku przedstawienia organom celnym nie miało zastosowania do wskazanych towarów, ponieważ ich rzeczywista wartość przekraczała próg określony w wysokości 22 EUR. Po drugie, O. Jestel był dłużnikiem długu celnego, w szczególności na podstawie art. 202 ust. 3 tiret drugie kodeksu celnego.

8        Sąd krajowy rozpatrujący skargę rewizyjną wniesioną na wskazany powyżej wyrok wskazuje, że wedle O. Jestela zawieranie umów sprzedaży za pośrednictwem portalu eBay oraz przekazywanie chińskiemu dostawcy nazwisk oraz adresów nabywców, jako czynności znacząco poprzedzające datę wysyłki towarów i odnoszące się jedynie do transakcji kauzalnej, nie stanowiły nielegalnego wprowadzenia towarów w rozumieniu art. 202 ust. 3 tiret drugie kodeksu celnego.

9        Sąd krajowy wskazał, że nie jest wyjaśniona kwestia, czy O. Jestel liczył się z tym, że rozpatrywane przywozy będą przeprowadzone nielegalnie, czy też – jak oświadczył – pomimo pewnych wątpliwości w tym względzie zakładał, że będą one przeprowadzone legalnie. Jednakże ów sąd uważa za wątpliwe, aby w zaistniałych w sprawie przed sądem krajowym okolicznościach dana osoba stawała się dłużnikiem długu celnego na podstawie wskazanego przepisu, nawet wówczas, gdy bierze ona pod uwagę, że sprzedawca dokona nielegalnego wprowadzenia omawianych towarów na terytorium celne Unii, lub gdy wręcz tego się spodziewa.

10      W związku z powyższym Bundesfinanzhof postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami:

„1)      Czy dłużnikiem długu celnego staje się osoba, która »uczestniczyła« w nielegalnym wprowadzeniu towarów na obszar celny Unii Europejskiej w rozumieniu art. 202 ust. 3 tiret drugie [kodeksu celnego], w sytuacji gdy osoba ta, nie będąc bezpośrednio zaangażowana we wprowadzenie towarów, pośredniczy w zawieraniu umów sprzedaży, których towary te są przedmiotem, i przewiduje przy tym możliwość dostarczenia przez sprzedawcę wskazanych towarów bądź ich części bez uiszczania należności przywozowych?

2)      Czy w stosownym przypadku wystarczy, że osoba ta przewiduje taką możliwość, czy też staje się ona dłużnikiem długu celnego tylko wówczas, gdy zakłada ona, że z pewnością tak się stanie?”.

 W przedmiocie pytań prejudycjalnych

11      W przedstawionych pytaniach, które należy rozpatrzyć łącznie, sąd krajowy zmierza zasadniczo do ustalenia, czy art. 202 ust. 3 tiret drugie kodeksu celnego powinien być interpretowany w ten sposób, że osobę niezaangażowaną bezpośrednio w nielegalne wprowadzenie towarów, która pośredniczy przy zawieraniu umów sprzedaży dotyczących owych towarów, należy uważać za uczestniczącą w nielegalnym wprowadzeniu towarów na obszar celny Unii. W przypadku odpowiedzi twierdzącej wskazany sąd zmierza do ustalenia, czy owa osoba staje się dłużnikiem długu celnego na podstawie wskazanego przepisu jedynie wówczas, gdy zakłada ona, że z pewnością będzie miało miejsce nielegalne wprowadzenie danych towarów, czy też dla zakwalifikowania jej w ten sposób wystarczy, aby tylko przewidywała możliwość takiego nielegalnego wprowadzenia.

12      Na wstępie należy przypomnieć, że od chwili wejścia w życie kodeksu celnego zamierzeniem ustawodawcy unijnego było ustalenie w sposób wyczerpujący przesłanek wskazujących osoby będące dłużnikami (zob. wyroki z dnia 23 września 2004 r. w sprawie C‑414/02 Spedition Ulustrans, Zb.Orz. s. I‑8633, pkt 39; z dnia 3 marca 2005 r. w sprawie C‑195/03 Papismedov i in., Zb.Orz. s. I‑1667, pkt 38; a także z dnia 15 września 2005 r. w sprawie C‑140/04 United Antwerp Maritime Agencies i Seaport Terminals, Zb.Orz. s. I‑8245, pkt 30). W przypadku długu celnego powstałego w związku z nielegalnym wprowadzeniem towarów na terytorium Unii na podstawie art. 202 kodeksu celnego osoby mogące być dłużnikami zostały wskazane w ust. 3 tego artykułu.

13      Zgodnie z orzecznictwem Trybunału z brzmienia tego przepisu wynika, że zamiarem prawodawcy unijnego było stworzenie szerokiej definicji osób, które mogą być uznane za dłużników celnych w przypadku nielegalnego wprowadzenia towaru podlegającego należnościom przywozowym (zob. ww. wyroki: w sprawie Spedition Ulustrans, pkt 25; a także w sprawie Papismedov i in., pkt 38).

14      Należy ponadto stwierdzić, że osoba taka jak O. Jestel – w zakresie, w jakim jej działalność ograniczała się do zawierania umów sprzedaży towarów, pobierania wynagrodzenia w związku ze sprzedażą oraz przekazywania chińskiemu dostawcy nazwisk i adresów nabywców – nie może być dłużnikiem długu celnego na podstawie art. 202 ust. 3 tiret pierwszego i trzeciego. Tiret te dotyczą bowiem, odpowiednio, osoby, która fizycznie wprowadziła towary bez ich zgłoszenia (zob. wyrok z dnia 4 marca 2004 r. w sprawach C‑238/02 i C‑246/02 Viluckas i Jonusas, Rec. s. I‑2141, pkt 29; a także ww. wyrok w sprawie Papismedov i in., pkt 39), oraz osób, które je nabyły lub posiadały po ich wprowadzeniu.

15      Zgodnie z art. 202 ust. 3 tiret drugie kodeksu celnego dłużnikami długu celnego są osoby, które uczestniczyły w nielegalnym wprowadzeniu towarów na terytorium Unii, gdy wiedziały lub powinny były wiedzieć, że wprowadzenie to było nielegalne. Wynika z tego, że zakwalifikowanie danej osoby jako dłużnika w rozumieniu wskazanego przepisu poddane jest dwóm warunkom, z których pierwszy, a mianowicie uczestnictwo w omawianym wprowadzeniu, jest obiektywny, a drugi, polegający na tym, że dane osoby świadomie uczestniczą w nielegalnym wprowadzeniu towarów, jest subiektywny (zob. podobnie ww. wyrok w sprawie Papismedov i in., pkt 40).

16      Co się tyczy, po pierwsze, zawartego we wskazanym przepisie warunku obiektywnego, Trybunał orzekł, że w nielegalnym wprowadzeniu uczestniczą te osoby, które biorą jakikolwiek udział w tym działaniu (ww. wyrok w sprawie Spedition Ulustrans, pkt 27).

17      W tym względzie, jak wskazał rzecznik generalny w pkt 39 swojej opinii, prawodawca nie ustanowił, że osobami wskazanymi w tym przepisie są wyłącznie osoby, które przyczyniły się do nielegalnego wprowadzenia towarów w sposób bezpośredni. Może więc chodzić również o osoby, które brały udział w działaniach pozostających w związku z tym wprowadzeniem.

18      Co się tyczy okoliczności sprawy przed sądem krajowym, należy wskazać, że zarówno zawarcie rozpatrywanych umów sprzedaży, jak i dostawa towarów stanowiących przedmiot tych umów stanowiły elementy jednej transakcji, a mianowicie sprzedaży towarów. W związku z tym osobę taką jak O. Jestel w sprawie przed sądem krajowym, niezaangażowaną bezpośrednio w nielegalne wprowadzenie towarów na obszar celny Unii, która to osoba pośredniczy przy zawieraniu umów sprzedaży dotyczących owych towarów, należy uważać za uczestniczącą w tym wprowadzeniu w rozumieniu art. 202 ust. 3 tiret drugie kodeksu celnego.

19      Po drugie, co się tyczy warunku subiektywnego zawartego we wskazanym przepisie, sąd krajowy zmierza do ustalenia, czy do spełnienia tego warunku konieczne jest, by uczestnicy wskazani w owym przepisie zakładali, że z pewnością dojdzie do nielegalnego wprowadzenia, czy też wystarczy, by przewidywali taką możliwość. Kwestia ta wynika ze szczególnych okoliczności sprawy przed sądem krajowym, w której nielegalne wprowadzenie zaistniało po zachowaniu stanowiącym uczestnictwo.

20      Warunek subiektywny zawarty w art. 202 ust. 3 tiret drugie kodeksu celnego odnosi się do okoliczności, w której osoby uczestniczące we wskazanym wprowadzeniu wiedziały lub powinny były wiedzieć, że było ono nielegalne, co oznacza, że miały lub powinny były mieć wiedzę o istnieniu jednej lub większej ilości nieprawidłowości.

21      Wskazany warunek dotyczy rozważań co do okoliczności faktycznych, wobec czego zgodnie z podziałem kompetencji między sądami unijnymi a krajowymi do sądu krajowego należy zasadniczo zbadanie, czy warunek ów jest spełniony w sprawie przed sądem krajowym (zob. podobnie ww. wyrok w sprawie Papismedov i in., pkt 41). Jednakże Trybunał, orzekając w przedmiocie wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, może w razie potrzeby dostarczyć wskazówek dla sądu krajowego w dokonywanej przez siebie ocenie (zob. podobnie wyroki: z dnia 10 września 2009 r. w sprawie C‑446/07 Severi, Zb.Orz. s. I‑8041, pkt 60; z dnia 11 listopada 2010 r. w sprawie C‑232/09 Danosa, Zb.Orz. s. I‑11405, pkt 34).

22      W tym względzie należy, po pierwsze, stwierdzić, że sformułowanie „powinny były wiedzieć”, zawarte w art. 202 ust. 3 tiret drugie kodeksu celnego, odnosi się do zachowania rozsądnego i ostrożnego podmiotu.

23      Po drugie, do sądu krajowego należy dokonanie ogólnej oceny okoliczności zawisłej przed nim sprawy.

24      W związku z powyższym należy w szczególności stwierdzić, że osoba pośrednicząca w zawieraniu umów sprzedaży powinna wiedzieć, iż dostawa towarów z państwa trzeciego do Unii powoduje powstanie obowiązku uiszczenia należności celnych w przywozie. Istotna jest zatem kwestia, czy pośrednik podjął wszelkie kroki, których rozsądnie można było od niego oczekiwać celem zapewnienia, że sporne towary nie zostaną wprowadzone nielegalnie, w szczególności, czy poinformował dostawcę o ciążącym na nim obowiązku celnego zgłoszenia owych towarów.

25      Należy również wziąć pod uwagę informacje, którymi dysponował pośrednik lub które powinien był on znać, w szczególności ze względu na swe obowiązki umowne. W tym kontekście jest również istotne, czy podlegające pobraniu należności celne przywozowe były wskazane na umowach sprzedaży lub na innych dokumentach dostępnych pośrednikowi, co sugerowało, że wprowadzenie towarów na terytorium Unii było dokonywane w sposób legalny.

26      Ponadto można wziąć pod uwagę okres, w którym pośrednik świadczył swe usługi na rzecz sprzedawcy spornych towarów. Jeśli bowiem pośrednik świadczył swe usługi przez długi okres czasu, wówczas może się wydawać mało prawdopodobne, że nie powziął on wiadomości o praktykach nabywcy dotyczących dostawy wskazanych towarów.

27      Mając na uwadze powyższe, na pytania prejudycjalne należy udzielić odpowiedzi, że art. 202 ust. 3 tiret drugie kodeksu celnego powinien być interpretowany w ten sposób, że osobę niezaangażowaną bezpośrednio w nielegalne wprowadzenie towarów na obszar celny Unii, która to osoba uczestniczyła w tym wprowadzeniu jako pośrednik przy zawieraniu umów sprzedaży dotyczących owych towarów, należy uznać za dłużnika długu celnego powstałego w związku ze wskazanym wprowadzeniem, jeśli osoba ta wiedziała lub powinna była wiedzieć, że owe wprowadzenie jest nielegalne, co należy do oceny sądu krajowego.

 W przedmiocie kosztów

28      Dla stron postępowania przed sądem krajowym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed tym sądem, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż poniesione przez strony postępowania przed sądem krajowym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (druga izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 202 ust. 3 tiret drugie rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiającego Wspólnotowy kodeks celny powinien być interpretowany w ten sposób, że osobę niezaangażowaną bezpośrednio w nielegalne wprowadzenie towarów na obszar celny Unii, która to osoba uczestniczyła w tym wprowadzeniu jako pośrednik przy zawieraniu umów sprzedaży dotyczących owych towarów, należy uznać za dłużnika długu celnego powstałego w związku ze wskazanym wprowadzeniem, jeśli osoba ta wiedziała lub powinna była wiedzieć, że owe wprowadzenie jest nielegalne, co należy do oceny sądu krajowego.

Podpisy

---

* Język postępowania: niemiecki.