1

W skardze Komisja Wspólnot Europejskich zwraca się do Trybunału o stwierdzenie, że nie przyjmując wszystkich środków niezbędnych do:

Republika Grecka uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy art. 5 część A ust. 1 lit. a) ppkt i) oraz ii), ust. 2 lit. b) i d) ppkt i) tiret pierwsze, a także art. 8, 9 i art. 18 ust. 2 dyrektywy Rady 91/628/EWG z dnia 19 listopada 1991 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i zmieniającej dyrektywy 90/425/EWG oraz 91/496/EWG (Dz.U. L 340, s. 17), zmienionej rozporządzeniem Rady (WE) nr 806/2003 z dnia 14 kwietnia 2003 r. (Dz.U. L 122, s. 1) (zwanej dalej „dyrektywą 91/628”), pkt 48 ppkt 7 lit. b) rozdziału VII załącznika do tej dyrektywy, a także — po dniu 5 stycznia 2007 r. — art. 5 ust. 4, art. 6 ust. 1, art. 13 ust. 3 i 4, art. 15 ust. 1, art. 25, 26 i art. 27 ust. 1 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1/2005 z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i związanych z tym działań oraz zmieniającego dyrektywy 64/432/EWG i 93/119/WE oraz rozporządzenie (WE) nr 1255/97 (Dz.U. 2005, L 3, s. 1), a także art. 3, art. 5 ust. 1 lit. d), art. 6 ust. 1 i art. 8 dyrektywy Rady 93/119/WE z dnia 22 grudnia 1993 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas uboju lub zabijania (Dz.U. L 340, s. 21), zmienionej rozporządzeniem nr 1/2005 (zwanej dalej „dyrektywą 93/119”).

2

Artykuł 5 część A ust. 1 lit. a) ppkt i) i ii) dyrektywy 91/628 stanowi:

„Państwa członkowskie zapewniają, aby

3

Zgodnie z art. 5 część A ust. 2 lit. b) tej dyrektywy:

„Państwa członkowskie zapewniają, aby:

[…]

4

Artykuł 5 część A ust. 2 lit. d) ppkt i) tiret pierwsze tej dyrektywy stanowi:

„Państwa członkowskie zapewniają, aby:

[…]

5

Artykuł 8 dyrektywy 91/628 stanowi:

„Państwa członkowskie stanowią, że zgodnie z zasadami i regułami dotyczącymi kontroli, ustalonymi w dyrektywie 90/425/EWG, właściwy organ sprawdza, czy spełnione zostały wymogi niniejszej dyrektywy poprzez dokonywanie niedyskryminacyjnych inspekcji:

Inspekcje takie muszą być przeprowadzane na odpowiedniej próbce zwierząt transportowanych, w każdym roku, w ramach każdego państwa członkowskiego oraz mogą być przeprowadzane w tym samym czasie co kontrole przeprowadzane w innych celach.

Właściwe organy w każdym państwie członkowskim przedkładają Komisji roczne sprawozdanie wskazujące ilość przeprowadzonych inspekcji w poprzednim roku kalendarzowym w odniesieniu do każdej z lit. a), b), c) oraz d) oraz zawierające informacje szczegółowe na temat zgłoszonych naruszeń oraz podjętych w ich następstwie działań przez właściwe organy.

Ponadto, w przypadku gdy właściwe organy państwa członkowskiego posiadają informacje, na podstawie których można podejrzewać, że doszło do uchybienia, kontrole mogą być także przeprowadzane w czasie transportu zwierząt na ich terytorium.

Niniejszy artykuł nie dotyczy kontroli przeprowadzanych w sposób niedyskryminujący przez organy odpowiedzialne za ogólne stosowanie przepisów prawnych w państwie członkowskim”.

6

Zgodnie z art. 9 ust. 1 tej dyrektywy:

„Jeżeli w trakcie transportu zostaje stwierdzone, że przepisy niniejszej dyrektywy nie są lub nie były przestrzegane, organ właściwy dla miejsca stwierdzenia takiego uchybienia żąda od osoby odpowiadającej za ten środek transportu podjęcia wszelkich działań, jakie właściwy organ uzna za konieczne dla opieki nad odnośnymi zwierzętami.

Zależnie od okoliczności działania takie mogą obejmować:

7

Artykuł 18 ust. 2 tej samej dyrektywy stanowi:

„W przypadku wielokrotnego naruszania niniejszej dyrektywy lub naruszenia powodującego dotkliwe cierpienie u zwierząt, państwo członkowskie może, bez uszczerbku dla innych nałożonych sankcji, podjąć środki konieczne dla naprawienia zauważonych niedociągnięć łącznie aż do zawieszenia lub nawet wycofania zezwolenia określonego w art. 5 [część] A ust. 1 lit. a) [ppkt] ii).

Państwa członkowskie, dokonując transpozycji do ich [swojego] ustawodawstwa krajowego, przewidują środki, które podejmą celem naprawienia zauważonych niedociągnięć”.

8

Punkt 48 załącznika do dyrektywy 91/628 zatytułowany „Odstępy czasu między pojeniem i karmieniem, czas trwania podróży oraz okresu odpoczynku” stanowi w zawartym tamże ppkt 7 lit. b):

„W przypadku transportu morskiego stałym i bezpośrednim połączeniem między dwoma punktami geograficznymi Wspólnoty, przy użyciu pojazdów załadowanych na pokład statków bez wyładowania zwierząt, należy zapewnić zwierzętom 12-godzinny okres odpoczynku w porcie przeznaczenia lub jego najbliższym otoczeniu, chyba że czas trwania podróży [przewozu] na morzu jest taki, że podróż [przewóz] może zostać objęta [objęty] ogólnym programem w ramach ppkt 2–4 [zawartych w pkt 48]”.

9

Artykuł 3 dyrektywy 93/119 brzmi:

„Podczas przemieszczania, przetrzymywania, krępowania, ogłuszania, uboju lub zabijania oszczędza się zwierzętom wszelkiego zbędnego niepokoju, bólu i cierpienia”.

10

Artykuł 5 ust. 1 lit. d) tej dyrektywy stanowi:

„Zwierzęta jednokopytne, przeżuwacze, świnie, króliki i drób sprowadzone do rzeźni w celu uboju są:

[…]

11

Zgodnie z art. 6 ust. 1 tej samej dyrektywy:

„Narzędzia, pęta, inny sprzęt i instalacje używane do ogłuszania lub zabijania muszą być zaprojektowane, wykonane, utrzymywane i używane w taki sposób, aby uzyskać szybkie i skuteczne ogłuszenie lub zabicie, zgodnie z przepisami niniejszej dyrektywy. Właściwy organ sprawdza, czy narzędzia, pęta i inny sprzęt używany do ogłuszania i zabijania zgodne są z powyższymi zasadami, oraz regularnie sprawdza, czy są one w dobrym stanie i pozwalają na osiągnięcie wyżej wymienionego celu”.

12

Artykuł 8 dyrektywy 93/119 stanowi:

„W celu zapewnienia zgodności z niniejszą dyrektywą przeprowadzane są w rzeźniach inspekcje i kontrole na odpowiedzialność właściwego organu, który przez cały czas ma wolny dostęp do wszystkich części rzeźni. Jednakże takie inspekcje i kontrole mogą być przeprowadzane w tym samym czasie co kontrole przeprowadzane w innych celach”.

13

Począwszy od 1998 r. Biuro ds. Żywności i Weterynarii (Food and Veterinary Office, zwane dalej „FVO”) Dyrekcji Generalnej ds. Zdrowia i Ochrony Konsumentów Komisji Europejskiej przeprowadzało w Grecji inspekcje, których celem była kontrola skuteczności wprowadzania w życie uregulowań wspólnotowych w dziedzinie ochrony zwierząt, zwłaszcza podczas ich transportu i uboju.

14

W trakcie kilku takich inspekcji przeprowadzonych w latach 1998–2006 FVO stwierdziło, że wspomniane uregulowania wspólnotowe nie były przestrzegane. Komisja powołała się w szczególności na inspekcje: nr 8729/2002 przeprowadzoną w dniach 18–20 listopada 2002 r., nr 9002/2003 przeprowadzoną w dniach 13–17 stycznia 2003 r.; nr 9176/2003 przeprowadzoną w dniach 21–25 lipca 2003 r.; nr 9211/2003 przeprowadzoną w dniach 15–19 września 2003 r. i nr 7273/2004 przeprowadzoną w dniach 4–8 października 2004 r.

15

W dniu 13 lipca 2005 r. Komisja skierowała do Republiki Greckiej wezwanie do zaprzestania stwierdzonych uchybień dotyczących nieprawidłowego stosowania i wprowadzania w życie kilku uregulowań zawartych w dyrektywach 91/628 i 93/119, a także art. 10 WE. Pismem z dnia 20 września 2005 r. Republika Grecka udzieliła odpowiedzi na to wezwanie.

16

Dokonawszy kilkukrotnej wymiany informacji z Republiką Grecką i przeprowadziwszy inspekcję nr 8042/2006 w dniach od 21 lutego do 1 marca 2006 r., w dniu 4 lipca 2006 r. Komisja wydała uzasadnioną opinię, w której wezwała to państwo do podjęcia środków niezbędnych do zastosowania się do treści opinii w terminie dwóch miesięcy od daty jej doręczenia. Republika Grecka udzieliła odpowiedzi pismem z dnia 8 września 2006 r.

17

W dniach 4–15 września 2006 r. FVO przeprowadziło inspekcję nr 8167/2006, której celem była weryfikacja przestrzegania przepisów wspólnotowych dotyczących ochrony zwierząt, i potwierdziło w swym sprawozdaniu stwierdzone wcześniej uchybienia i niedopatrzenia, jakich dopuszczono się w tej dziedzinie.

18

W tych okolicznościach Komisja podjęła decyzję o wniesieniu niniejszej skargi.

19

Republika Grecka kwestionuje całościowe podejście Komisji zaprezentowane w skardze. Twierdzi ona, że cała skarga jest nieprecyzyjna i że należy ją uznać za niedopuszczalną.

20

Państwo to utrzymuje generalnie, że Komisja nie wskazała dokładnych okoliczności faktycznych ani nie dostarczyła dowodów, które pozwalałyby określić sytuację istniejącą — w odniesieniu do każdego z zarzucanych naruszeń — po upływie terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii. Tymczasem według tego państwa członkowskiego, aby móc dokonać oceny prawnej kwestionowanych okoliczności faktycznych z poszanowaniem jego prawa do obrony, Komisja powinna była przytoczyć znaczną liczbę konkretnych faktów, które pozwalałyby wykazać z jednej strony popełnienie zarzucanego naruszenia prawa wspólnotowego, a z drugiej strony trwanie tego naruszenia co najmniej do dnia upływu terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii.

21

Komisja twierdzi natomiast, że możliwe jest zbadanie w sposób całościowy, w ramach jednej procedury, kwestii przestrzegania uregulowań wspólnotowych dotyczących ochrony zwierząt podczas transportu i uboju. Instytucja ta prezentuje pogląd, że nic nie stoi na przeszkodzie, by mogła ona podnieść kilka zarzutów odnoszących się nie do pojedynczego zdarzenia, ale do znacznej liczby wykrytych przez FVO przypadków, świadczących o popełnieniu strukturalnego i ogólnego naruszenia zobowiązań ciążących na Republice Greckiej w dziedzinie ochrony zwierząt podczas transportu i przy uboju.

22

Zdaniem Komisji dopuszczalna jest zatem skarga zmierzająca do stwierdzenia, że Republika Grecka uchybiła zobowiązaniom, jakie ciążą na niej na mocy przepisów dyrektyw 93/119 i 91/628, a także — począwszy od dnia 5 stycznia 2005 r., czyli od dnia wygaśnięcia terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii — przepisów rozporządzenia nr 1/2005.

23

W odniesieniu do całościowego podejścia przyjętego przez Komisję należy w pierwszej kolejności wskazać, że bez uszczerbku dla rozkładu ciężaru dowodu, który w ramach procedury określonej w art. 226 WE spoczywa na Komisji, traktat WE nie zawiera żadnego przepisu, który sprzeciwiałby się całościowemu ujęciu większej ilości stanów faktycznych, na podstawie których Komisja uważa, iż dane państwo członkowskie uchybiło w sposób wielokrotny i długotrwały zobowiązaniom ciążącym na nim na mocy prawa wspólnotowego (wyrok z dnia 26 kwietnia 2007 r. w sprawie C-135/05 Komisja przeciwko Włochom, Zb.Orz. s. I-3475, pkt 20).

24

Należy następnie wskazać, iż zgodnie z utrwalonym orzecznictwem nawet gdy mająca zastosowanie regulacja krajowa jest, sama w sobie, zgodna z prawem wspólnotowym, uchybienie może wynikać z istniejącej praktyki administracyjnej, która narusza to prawo, jeżeli cechuje się ona pewnym stopniem utrwalenia i ogólności (zob. w szczególności wyrok z dnia 12 maja 2005 r. w sprawie C-278/03 Komisja przeciwko Włochom, Zb.Orz. s. I-3747, pkt 13; ww. wyrok z dnia 26 kwietnia 2007 r. w sprawie Komisja przeciwko Włochom, pkt 21).

25

Należy wreszcie przypomnieć, że Trybunał uznał już za dopuszczalne skargi wniesione przez Komisję w podobnym kontekście, w szczególności zaś w sprawie C-502/03 Komisja przeciwko Grecji, w której wyrok wydano w dniu 6 października 2005 r. i w której Komisja zarzucała temu państwu członkowskiemu właśnie strukturalne i ogólne naruszenie art. 4, 8 i 9 dyrektywy Rady 75/442/EWG z dnia 15 lipca 1975 r. w sprawie odpadów (Dz.U. L 194, s. 39) zmienionej dyrektywą Rady 91/156/EWG z dnia 18 marca 1991 r. (Dz.U. L 78, s. 32), czy też w sprawie C-423/05 Komisja przeciwko Francji, w której wyrok zapadł w dniu 29 marca 2007 r. i w której podniesiony został zarzut naruszenia tych samych artykułów, a także art. 14 dyrektywy Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów (Dz.U. L 182, s. 1). Nie istnieją okoliczności, które sprzeciwiałyby się zastosowaniu takiego podejścia także w dziedzinie ochrony zwierząt.

26

Wobec powyższego dopuszczalne jest całościowe podejście, jakie Komisja zaprezentowała w swej skardze.

27

Co się tyczy dopuszczalności zarzutów skargi dotyczących przepisów rozporządzenia nr 1/2005, które uchyliło i zastąpiło dyrektywę 91/628 począwszy od dnia 5 stycznia 2007 r., czyli po upływie terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii, należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem zaistnienie uchybienia w ramach postępowania prowadzonego na podstawie art. 226 WE powinno być oceniane przy uwzględnieniu prawodawstwa wspólnotowego obowiązującego w chwili upływu terminu nałożonego przez Komisję na dane państwo członkowskie w celu zastosowania się do uzasadnionej opinii (zob. w szczególności wyroki: z dnia 10 września 1996 r. w sprawie C-61/94 Komisja przeciwko Niemcom, Rec. s. I-3989, pkt 42; z dnia 5 października 2006 r. w sprawie C-377/03 Komisja przeciwko Belgii, Zb.Orz. s. I-9733, pkt 33).

28

Jednakże — jak orzekł już Trybunał i jak stwierdził rzecznik generalny w pkt 35 swej opinii — chociaż żądania zawarte w skardze nie mogą co do zasady zostać rozszerzone ponad uchybienia zarzucane w sentencji uzasadnionej opinii i w wezwaniu do usunięcia uchybienia, to jednak dopuszczalna jest skarga Komisji o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom, które wynikają z pierwotnej wersji aktu prawa wspólnotowego, następnie zmienionego lub uchylonego, i które zostały utrzymane w nowych przepisach (zob. w tym względzie wyroki: z dnia 9 listopada 1999 r. w sprawie C-365/97 Komisja przeciwko Włochom, Rec. s. I-7773, pkt 36; z dnia 12 czerwca 2003 r. w sprawie C-363/00 Komisja przeciwko Włochom, Rec. s. I-5767, pkt 22). Natomiast przedmiot sporu nie może zostać rozszerzony o zobowiązania wynikające z nowych przepisów, które nie mają odpowiedników w pierwotnej wersji danego aktu prawa, gdyż stanowiłoby to naruszenie istotnych wymogów proceduralnych wpływające na prawidłowość postępowania w przedmiocie stwierdzenia uchybienia zobowiązaniom (zob. w szczególności ww. wyrok z dnia 12 czerwca 2003 r. w sprawie Komisja przeciwko Włochom, pkt 22).

29

Dlatego zawarte w skardze Komisji żądania dotyczące stwierdzenia, że Republika Grecka uchybiła swym zobowiązaniom wynikającym z przepisów rozporządzenia nr 1/2005, są co do zasady dopuszczalne, o ile zobowiązania określone w rozporządzeniu nr 1/2005 są analogiczne do zobowiązań, które wynikają z dyrektywy 91/628.

30

Trzeba jednak stwierdzić, że w odpowiedzi na pytanie postawione w trakcie procedury ustnej Komisja wskazała, że niniejszą skargę o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego należy rozumieć tak, że dotyczy ona rzeczywiście jedynie przepisów dyrektywy 91/628, nie zaś przepisów rozporządzenia nr 1/2005, które zostały w niej przywołane jedynie po to, by wykazać, że praktyka władz greckich była w pewnym stopniu utrwalona.

31

W tych okolicznościach ocena Trybunału winna ograniczać się do kwestii zasadności zarzutów dotyczących przepisów dyrektywy 91/628.

32

Na wstępie należy przypomnieć, że w ramach postępowania w sprawie uchybienia na mocy art. 226 WE ciężar dowodu zarzucanego uchybienia spoczywa na Komisji. To właśnie ona powinna przedstawić Trybunałowi dowody niezbędne do ustalenia zaistnienia tego uchybienia, nie może przy tym opierać się na jakimkolwiek domniemaniu (zob. podobnie wyrok z dnia 25 maja 1982 r. w sprawie 96/81 Komisja przeciwko Niderlandom, Rec. s. 1791, pkt 6; ww. wyrok z dnia 26 kwietnia 2007 r. w sprawie Komisja przeciwko Włochom, pkt 26).

33

Gdy Komisja dostarczyła wystarczającą liczbę dowodów wskazujących na pewne zaistniałe na terytorium pozwanego państwa członkowskiego okoliczności, na nim spoczywa ciężar podważenia co do zasady i w szczegółach przedstawionych w ten sposób danych i wynikających z nich wniosków (zob. podobnie wyrok z dnia 22 września 1988 r. w sprawie 272/86 Komisja przeciwko Grecji, Rec. s. 4875, pkt 21; ww. wyrok z dnia 9 listopada 1999 r. w sprawie Komisja przeciwko Włochom, pkt 84, 86).

34

W niniejszej sprawie, w celu wykazania zasadności swej skargi, Komisja opiera się na ustaleniach dokonanych podczas inspekcji nr 8729/2002, 9002/2003, 9176/2003, 9211/2003, 7273/2004, 8042/2006 i 8167/2006.

35

Dlatego w odniesieniu do każdego z zarzutów należy zweryfikować, czy na podstawie tych ustaleń można wykazać — zgodnie z orzecznictwem wymienionym w pkt 32 niniejszego wyroku — zaistnienie uchybienia zobowiązaniom wynikającym z prawa wspólnotowego.

36

Na podstawie stwierdzeń dokonanych przez FVO w ramach inspekcji nr 7273/2004 i 8042/2006 Komisja uważa, że Republika Grecka nie przedsięwzięła środków niezbędnych dla zapewnienia, aby każdy przewoźnik zwierząt był zobowiązany do posiadania zezwolenia właściwych władz i był zarejestrowany w sposób umożliwiający właściwym władzom jego szybką identyfikację w przypadku nieprzestrzegania przepisów dotyczących ochrony zwierząt podczas ich transportu.

37

Komisja podkreśla, że w ramach inspekcji nr 7273/2004 inspektorzy FVO stwierdzili, że niektórzy przewoźnicy nie posiadali zezwolenia lub że wydane im zezwolenie utraciło już ważność. Ponadto z inspekcji nr 8042/2006 wynika, że mimo pewnej poprawy przepisy dotyczące zezwoleń i identyfikacji przewoźników nie były przestrzegane w wystarczającym stopniu. Komisja podkreśla, że choć istnieją wykazy przewoźników, nie są one uaktualniane. Komisja dodaje nadto, że wykazy przewoźników są niekompletne, gdyż nie zawierają one informacji dotyczących powierzchni załadunkowej.

38

Republika Grecka podnosi zasadniczo, że zidentyfikowanie podczas inspekcji nr 7273/2004 jednego nieważnego zezwolenia — będącego odosobnionym przypadkiem — nie może być podstawą uznania samego systemu za niewystarczający, zwłaszcza że zezwolenie to zostało już wcześniej zidentyfikowane przez właściwe władze krajowe.

39

Poza tym państwo to utrzymuje, że dyrektywa 91/628 nie przewiduje, by rejestry przewoźników miały zawierać informacje dotyczące ich pisemnego zobowiązania do spełnienia wymogów tej dyrektywy, czy też informacje dotyczące miejsca załadunku zwierząt. Komisja twierdzi w tym względzie, że argumentowi temu zaprzecza brzmienie art. 5 część A ust. 1 lit. a) ppkt i) i ii) dyrektywy 91/628.

40

Republika Grecka podkreśla także, że podjęła środki mające na celu zagwarantowanie zgodności z prawem wspólnotowym. Według niej w szczególności okoliczność, że władze regionalne zostały poinformowane o zaleceniach inspektorów wspólnotowych, a także okoliczność, że zorganizowane zostały seminaria dla kierowców, przewoźników zwierząt, a nawet weterynarzy, należy interpretować jako elementy pozytywne, które dowodzą, że władze greckie stale zapewniają prawidłowe stosowanie prawa wspólnotowego.

41

Komisja odpowiada jednak, że organizacja takich seminariów stanowi wprawdzie środek pozytywny, ale nie może w żaden sposób zastąpić oficjalnych kontroli, jakie władze krajowe winny przeprowadzać zgodnie z uregulowaniami wspólnotowymi.

42

Co się tyczy argumentu, że wykazy przewoźników są niekompletne ze względu na to, że nie zawierają informacji dotyczących powierzchni załadunkowej, wystarczy stwierdzić, iż z brzmienia art. 5 część A ust. 1 lit. a) dyrektywy 91/628 nie wynika wcale, jakoby uprawniony był wymóg dostarczenia takich informacji.

43

Tego argumentu nie można zatem uwzględnić.

44

Co się tyczy argumentu, że wykazy przewoźników nie są zawsze uaktualniane, należy stwierdzić, iż ze względu na jego nieprecyzyjny charakter nie jest on zgodny z orzecznictwem przypomnianym w pkt 32 niniejszego wyroku, zgodnie z którym to na Komisji spoczywa ciężar dowodu zarzucanego uchybienia oraz obowiązek przedstawienia Trybunałowi dowodów niezbędnych do ustalenia przezeń zaistnienia tego uchybienia.

45

W braku szczegółowych danych, w szczególności na temat liczby rozpatrywanych wykazów bądź całkowitej liczby skontrolowanych wykazów, sama okoliczność, że pewne wykazy przewoźników nie są uaktualniane, nie może bowiem wystarczyć, by wykazać, że Republika Grecka uchybiła ciążącym na niej zobowiązaniom wynikającym z art. 5 część A ust. 1 lit. a) dyrektywy 91/628.

46

Tak czy inaczej — jak wskazał rzecznik generalny w pkt 54 opinii — wydaje się, że nie można uznać, iż władze greckie wypracowały praktykę administracyjną mającą w pewnym stopniu charakter stały i powszechny, skoro dowody przedstawione przez Komisję na poparcie tego zarzutu dotyczą jedynie ustaleń dokonanych w 2006 r., a nie ustaleń odnoszących się do dłuższego okresu czasu, w którym rozwinęłaby się taka praktyka.

47

Należy stwierdzić, iż argumentu mówiącego o tym, że niektórzy przewoźnicy nie posiadali zezwoleń lub że wydane im zezwolenia utraciły ważność, nie można uwzględnić, ponieważ także on nie spełnia wymogów wynikających z orzecznictwa przypomnianego w pkt 32 niniejszego wyroku.

48

Komisja nie przedstawiła bowiem żadnych danych dotyczących w szczególności liczby przewoźników, którzy nie posiadali zezwoleń lub których zezwolenia wygasły, ani liczby przewoźników poddanych kontroli.

49

Z powyższych rozważań wynika, że argument Komisji nie pozwala wykazać istnienia mającej w pewnym stopniu charakter stały i powszechny praktyki administracyjnej, która sprzeciwiałaby się zobowiązaniom ciążącym na Republice Greckiej na mocy art. 5 część A ust. 1 lit. a) dyrektywy 91/628.

50

Wobec powyższego zarzut naruszenia art. 5 część A ust. 1 lit. a) ppkt i) i ii) dyrektywy 91/628 należy uznać za bezzasadny.

51

Komisja zarzuca Republice Greckiej to, że nie przedsięwzięła ona środków niezbędnych, by zapewnić wykonanie przez właściwe władze obowiązkowych kontroli planów trasy, a tym samym uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy art. 5 część A ust. 2 lit. b) i d) ppkt i) tiret pierwsze, art. 8 akapit pierwszy lit. b) i d), a także art. 9 dyrektywy 91/628.

52

Komisja zwraca uwagę, że podczas inspekcji nr 9002/2003 i 7273/2004 inspektorzy FVO stwierdzili w odniesieniu do niektórych planów trasy uchybienia, które nie zostały wykryte przez właściwe władze greckie. W szczególności czasy trwania przewozów wskazane w większości planów trasy, które skontrolowano i które towarzyszyły realizowanym z innych państw członkowskich przewozom zwierząt przeznaczonych na ubój, były niespójne i niemożliwe do zrealizowania.

53

Republika Grecka podnosi jednak, że okólnik z roku 2003 (zwany dalej „okólnikiem z 2003 r.”) doprowadził do wdrożenia odpowiedniego systemu inspekcji i kontroli informacji zawartych w planach trasy. Ponadto państwo to utrzymuje, że w przypadku gdy plany te ustalane są przez właściwe władze innych państw członkowskich, ocena poprawności zawartych w tych planach danych i kryteriów uwzględnionych przez organ władzy, który zatwierdził taki plan, nie należy do zadań właściwych władz państwa przeznaczenia. Według Republiki Greckiej kontroli podlega jedynie kwestia przestrzegania tych planów.

54

Komisja odpowiada na ten argument, że wbrew temu, co twierdzi Republika Grecka, celem kontroli planów trasy, jako dokumentów towarzyszących, jest zagwarantowanie przestrzegania wymogów ustanowionych w dyrektywie 91/628. Kontrola nie powinna zatem ograniczać się jedynie do weryfikacji istnienia planu trasy lub jedynie do weryfikacji znajdujących się w nim informacji, ale powinna obejmować także badanie zgodności transportu z uregulowaniami w zakresie ochrony zwierząt.

55

Komisja podkreśla, że takie stanowisko potwierdza w szczególności art. 9 ust. 1 dyrektywy 91/628, który przewiduje działania, jakie należy podjąć, jeżeli w trakcie transportu zwierząt zostaje stwierdzone, że przepisy tej dyrektywy nie są przestrzegane. Komisja w konsekwencji uważa, że jest oczywiste, iż sama weryfikacja danych wymienionych w planie trasy nie stanowi kontroli zgodnej z wymogami ustanowionymi w dyrektywie 91/628.

56

W odniesieniu do argumentu Republiki Greckiej dotyczącego systemu wprowadzonego w drodze okólnika z 2003 r. Komisja twierdzi, że przemawia przeciwko niemu znaczna liczba ustaleń poczynionych na miejscu przez inspektorów FVO, z których wynika, że kontrole nie zostały przeprowadzone w sposób zadowalający.

57

Zarzut ten składa się z trzech części.

58

W odniesieniu do części zarzutu dotyczącej naruszenia art. 5 część A ust. 2 lit. b) dyrektywy 91/628, który nakłada na państwa członkowskie obowiązek zapewnienia, by przewoźnicy sporządzali plany trasy, należy stwierdzić, że z przedstawionych Trybunałowi akt nie wynika, jakoby Komisja dostarczyła dowodów, które pozwalałyby wykazać, że przewoźnicy nie sporządzali planów trasy, a także że są do tego zobowiązani na mocy art. 5 część A ust. 2 lit. b) dyrektywy 91/628.

59

Ponieważ Komisja nie dostarczyła Trybunałowi — zgodnie z orzecznictwem wymienionym w pkt 32 niniejszego wyroku — dowodów niezbędnych do ustalenia zaistnienia uchybienia w tym względzie, tę część zarzutu należy oddalić.

60

W odniesieniu do części zarzutu dotyczącej naruszenia art. 5 część A ust. 2 lit. d) ppkt i) tiret pierwsze oraz art. 8 akapit pierwszy lit. b) i d) dyrektywy 91/628 należy przypomnieć, z jednej strony, że z art. 5 część A ust. 2 lit. d) ppkt i) tiret pierwsze wynika, że państwa członkowskie zobowiązane są do zapewnienia, aby plany trasy ustalane przez przewoźników zawierały wszystkie dane wskazane w rozdziale VIII załącznika do dyrektywy 91/628 oraz aby dane te były poprawne i właściwe. Z drugiej strony należy zwrócić uwagę, iż z art. 8 akapit pierwszy lit. b) i d) dyrektywy 91/628 wynika, że państwa członkowskie zobowiązane są do przeprowadzania inspekcji środków transportu i zwierząt przybywających do miejsca przeznaczenia, a także sprawdzania danych figurujących w dokumentach towarzyszących.

61

Tymczasem dowody przedstawione w niniejszej sprawie przez Komisję wskazują w szczególności na to, że dokumentacja, która towarzyszyła zwierzętom podczas transportu wewnątrz Republiki Greckiej, nie zawierała godziny wyjazdu i że inspektorzy FVO wykryli nieprawidłowości w dokumentach, które zostały już poddane kontroli przez właściwe władze krajowe. Komisja wyjaśnia w tym względzie, że kopie świadectw zdrowia i planów trasy, które towarzyszyły zwierzętom pochodzącym z Hiszpanii, Francji i Niderlandów, przeznaczonym do uboju w Republice Greckiej, były niespójne i brakowało ważnych informacji. Ponadto, w świetle ustaleń poczynionych przez FVO, czasy trwania przewozu zadeklarowane w większości planów trasy były niespójne i niemożliwe do zrealizowania. Jako przykład Komisja wskazuje przypadek planu trasy, w którym pośredni odpoczynek pomiędzy miejscem położonym na południu Włoch a miejscem przeznaczenia w Republice Greckiej nie był odnotowywany.

62

Ponadto ze sprawozdania z inspekcji nr 8042/2006 wynika w szczególności, że w departamencie Kilkis właściwe władze krajowe wskazały, że nie przeprowadziły żadnej kontroli planów trasy oraz że w departamencie Thesprotia właściwe władze lokalne zachowały oryginały planów trasy zamiast wydać je przewoźnikom, którzy powinni je zwrócić właściwemu organowi w miejscu wyjazdu. Co więcej, w Patras właściwe władze krajowe przeprowadziły kontrolę planów trasy wyłącznie do portu, nie obejmując kontrolą reszty podróży aż do miejsca końcowego przeznaczenia; właściwe władze nie wykryły zatem, że w wielu przypadkach czas transportu do wysp Lesbos i Chios był dłuższy niż dopuszczalny.

63

Z całości wyjaśnień przedstawionych przez Komisję wynika, że mimo wprowadzenia systemu kontroli planów trasy po wydaniu okólnika z 2003 r., kontrole nie były przeprowadzane we wszystkich prefekturach. Właściwe władze nie mogły zatem dokonywać obowiązkowych inspekcji środków transportu, o których mowa w art. 8 akapit pierwszy lit. b) i d) dyrektywy 91/628. Z wyjaśnień tych wynika również, że w wielu przypadkach, w których kontrole zostały przeprowadzone, właściwe władze nie wykryły istotnych nieprawidłowości dotyczących planów trasy.

64

Należy zatem stwierdzić, że dowody przedstawione przez Komisję w uzasadnieniu zarzutów dotyczących lat 2003 i 2006 potwierdzają — zgodnie z orzecznictwem wymienionym w pkt 32 niniejszego wyroku — że Republika Grecka nie zastosowała środków koniecznych do wywiązania się ze zobowiązań ciążących na niej na mocy art. 5 część A ust. 2 lit. d) ppkt i) tiret pierwsze i art. 8 akapit pierwszy lit. b) i d) dyrektywy 91/628.

65

Zasadności tego wniosku nie umniejsza argument Republiki Greckiej, że jeżeli plany trasy zostały ustalone przez właściwe władze innych państw członkowskich, to właściwe władze greckie mogą kontrolować jedynie wykonanie takich planów, a nie zawarte w nich informacje.

66

Komisja trafnie zwraca bowiem uwagę, że kontrole planów trasy mają na celu zapewnienie spełnienia wymogów określonych w dyrektywie 91/628. Kontrole te nie mogą zatem ograniczać się do sprawdzenia, czy istnieje plan trasy, ani do sprawdzenia zawartych w nim informacji, ale powinny one także obejmować badanie zgodności transportu zwierząt z uregulowaniami wspólnotowymi w dziedzinie ochrony zwierząt podczas transportu.

67

Wobec tego sama kontrola danych zawartych w planach trasy nie jest wystarczająca dla wykonania zobowiązań wynikających z dyrektywy 91/628.

68

W związku z powyższym zasadna jest część zarzutu dotycząca naruszenia art. 5 część A ust. 2 lit. d) ppkt i) tiret pierwsze oraz art. 8 akapit pierwszy lit. b) i d) dyrektywy 91/628.

69

W odniesieniu do części zarzutu dotyczącej naruszenia art. 9 dyrektywy 91/628, który zobowiązuje państwa członkowskie do podjęcia wszelkich środków uznanych za konieczne do zapewnienia ochrony zwierząt w przypadku wykrycia nieprawidłowości, należy stwierdzić, że Komisja nie przedstawiła żadnego dowodu, który pozwalałby uzasadnić, że właściwe władze nie postępowały w prawidłowy sposób, a tym samym stwierdzić, że uregulowania dyrektywy 91/628 nie były przestrzegane.

70

Omawiana część zarzutu nie może zatem zostać uwzględniona.

71

Komisja zarzuca Republice Greckiej to, że w greckich portach promowych lub w ich pobliżu nie przewidziano miejsc umożliwiających zwierzętom odpoczynek przez okres 12 godzin po ich rozładowaniu ze statków, ilekroć czas trwania transportu morskiego przekracza 29 godzin.

72

Komisja podkreśla w szczególności, że w porcie Igumenitsa stwierdzono, że miejsca takie istniały, lecz nie mogły one być wykorzystywane ze względu na brak zezwolenia właściwych władz.

73

Republika Grecka utrzymuje, że Komisja nie wymieniła żadnego konkretnego przykładu, w którym czas transportu przekroczyłby 29 godzin. Państwo to podnosi dalej, że pkt 48 ppkt 7 lit. b) rozdziału VII załącznika do dyrektywy 91/628 nie nakłada na państwa członkowskie obowiązku zagwarantowania stosownych obiektów lub miejsc odpoczynku umożliwiających odpoczynek zwierząt przez okres 12 godzin, ale że obowiązek ten ciąży wyłącznie na przewoźnikach. Republika Grecka twierdzi wreszcie, że tak czy inaczej żaden obowiązek zapewnienia miejsc odpoczynku nie powstał, ponieważ w praktyce czas żadnego transportu pomiędzy greckim portem promowym a portem promowym w innym państwie członkowskim nie przekracza 29 godzin. W tym względzie państwo to podnosi, że czas podróży pomiędzy portem Bari (Włochy) a głównym greckim portem tranzytowym Igumenitsa nie przekracza 10 lub 11 godzin, podczas gdy czas podróży pomiędzy portem Bari a Patras nie przekracza 15 godzin.

74

Komisja kwestionuje jednak wszystkie te argumenty. Z jednej strony podnosi ona, że ze sformułowania omawianego ppkt 7 lit. b) wyraźnie wynika, że państwa członkowskie zobowiązane są do zapewnienia miejsc odpoczynku dla zwierząt. Z drugiej strony jest ona zdania, że twierdzenie Republiki Greckiej, zgodnie z którym żaden przewóz pomiędzy jakimkolwiek greckim portem tranzytowym a portem tranzytowym w innym państwie członkowskim nie trwa dłużej niż 29 godzin, jest nieprawdziwe.

75

Należy przypomnieć, że zgodnie z pkt 48 ppkt 7 lit. b) rozdziału VII załącznika do dyrektywy 91/628 w przypadku transportu morskiego stałym i bezpośrednim połączeniem między dwoma punktami geograficznymi Wspólnoty, przy użyciu pojazdów załadowanych na pokład statków bez wyładowania zwierząt, należy co do zasady zapewnić zwierzętom 12-godzinny okres odpoczynku po rozładowaniu w porcie przeznaczenia lub jego najbliższym otoczeniu (zob. w tym względzie wyrok z dnia 9 października 2008 r. w sprawie C-277/06 Interboves, Zb.Orz. s. I-7433, pkt 27).

76

Chociaż przepis ten nie przewiduje wprost, że państwa członkowskie zobowiązane są zapewnić w portach miejsca odpoczynku dla zwierząt, to obowiązek taki jest nierozerwalnie związany z wymogiem, aby zwierzęta odpoczywały przez okres 12 godzin po rozładowaniu w porcie przeznaczenia lub jego najbliższym otoczeniu. Przewoźnicy byliby bowiem pozbawieni możliwości spełnienia wymogu 12-godzinnego odpoczynku, gdyby państwa członkowskie nie zapewniły służących do tego celu miejsc.

77

Należy zatem stwierdzić, że na Republice Greckiej ciąży obowiązek zapewnienia takich miejsc w portach greckich lub w ich najbliższym otoczeniu.

78

Tymczasem w niniejszej sprawie bezsporne jest to, że po upływie terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii w większości greckich portów nie istniały miejsca odpoczynku dla zwierząt.

79

Należy zatem stwierdzić, iż wobec niepodjęcia stosownych środków dla zapewnienia, aby w portach promowych lub w ich pobliżu istniały miejsca umożliwiające odpoczynek zwierząt po ich rozładowaniu ze statków, Republika Grecka uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy pkt 48 ppkt 7 lit. b) rozdziału VII załącznika do dyrektywy 91/628.

80

Wniosku tego nie podważa podniesiony przez Republikę Grecką argument, zgodnie z którym obowiązek zapewnienia takich miejsc nie powstał, ponieważ żaden przewóz pomiędzy jakimkolwiek greckim portem promowym a portem promowym w innym państwie członkowskim nie trwa dłużej niż 29 godzin.

81

W tym względzie należy przypomnieć, że w ww. wyroku w sprawie Interboves Trybunał wyjaśnił, że tak zwaną regułę „14+1+14”, wyrażoną w pkt 48 ppkt 4 lit. d) załącznika do dyrektywy 91/628, należy rozumieć w ten sposób, że zezwala ona na maksymalny czas transportu wynoszący 28 godzin, przedzielony okresem odpoczynku wynoszącym minimum 1 godzinę. Pod uwagę należy zatem brać tenże okres 28 godzin.

82

Chociaż czas transportu między Bari a głównym greckim portem tranzytowym rzeczywiście nie przekracza 10 czy 11 godzin, to nie jest wykluczone, że zwierzęta mogą być transportowane z innych portów wspólnotowych, co oznaczałoby, że czas transportu morskiego byłby dłuższy. Ponadto, jak trafnie zauważył rzecznik generalny w pkt 97 i 98 swej opinii, w szczególnych przypadkach przewidzianych w dyrektywie 91/628 zwierzętom należy zapewnić odpoczynek także wtedy, gdy transport morski jest krótszy niż 28 godzin.

83

Wobec powyższego zarzut dotyczący naruszenia pkt 48 ppkt 7 lit. b) rozdziału VII załącznika do dyrektywy 91/628 należy uznać za zasadny.

84

Komisja podnosi, że ze sprawozdań z inspekcji nr 9211/2003, 7273/2004 i 8042/2006 wynika, iż Republika Grecka nie przedsięwzięła środków mających na celu zapewnienie przeprowadzania na terenie Grecji wystarczających inspekcji środków transportu i zwierząt, dla zapobieżenia niedozwolonemu transportowi drogowemu zwierząt.

85

Komisja podkreśla w szczególności, że w pewnych greckich prefekturach, takich jak Achaja, Kilkis i Sere, nie przewidziano przeprowadzania inspekcji środków transportu i zwierząt albo ze względu na brak personelu, albo ze względu na okoliczność, że inspekcja została już przeprowadzona w portach greckich. Ze sprawozdania z inspekcji nr 9211/2003 wynika nadto, że w departamentach greckich inspekcje przeprowadzane były jedynie w portach i na posterunkach granicznych, nie zaś na jakimkolwiek innym etapie transportu. Komisja sygnalizuje nadto, że przywoływany przez Republikę Grecką już w postępowaniu przedsądowym program pilotażowy, który przewidywał dodatkowe inspekcje, nie obejmował pewnych prefektur, w tym prefektury Tesalia, w przypadku której stwierdzono nieprawidłowości w ramach inspekcji nr 9211/2003.

86

Republika Grecka podnosi, że art. 8 dyrektywy 91/628 należy interpretować w ten sposób, że aby doszło do naruszenia tych przepisów, trzeba wykazać całkowity brak kontroli w odniesieniu do ochrony zwierząt podczas transportu.

87

Państwo to twierdzi w każdym razie, że wprowadzenie programu pilotażowego, w ramach którego mieszane zespoły przeprowadzały inspekcje w określonych departamentach, a także nakładane na przewoźników kary i wprowadzenie różnego rodzaju procedur wzajemnej pomocy pomiędzy niektórymi państwami członkowskimi dowodzą, że władze greckie przeprowadzają inspekcje wymagane przez przepisy prawa wspólnotowego.

88

Komisja odpowiada, że aby inspekcje środków transportu i zwierząt były zgodne z przepisami prawa wspólnotowego, muszą być właściwe, wystarczające i skuteczne. Zdaniem Komisji kontrole planów trasy, jakie władze greckie przeprowadziły, nie były ani skuteczne, ani właściwe, by zapobiec niedozwolonemu transportowi drogowemu zwierząt.

89

Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 8 akapit pierwszy lit. a) dyrektywy 91/628 państwa członkowskie zapewnią, aby właściwy organ sprawdzał, czy spełnione zostały wymogi dyrektywy poprzez dokonywanie niedyskryminacyjnych inspekcji środków transportu i zwierząt podczas transportu drogowego. Drugi akapit tego przepisu stanowi, że inspekcje takie muszą być przeprowadzane na odpowiedniej próbce zwierząt transportowanych, w każdym roku, w ramach każdego państwa członkowskiego.

90

W tym względzie należy stwierdzić, iż z dowodów przedstawionych przez Komisję w odniesieniu do okresu od 2003 r. do 2006 r. wynika, że z jednej strony w kilku prefekturach nie przewidziano inspekcji środków transportu, a z drugiej strony ilekroć inspekcje takie były przeprowadzane, miały one miejsce jedynie w portach i na granicach, nie zaś na drogach — jak wymaga art. 8 dyrektywy 91/628.

91

Należy zatem uznać, że nie przedsięwziąwszy środków koniecznych do zapewnienia, aby inspekcje środków transportu i zwierząt przeprowadzane były podczas transportu drogowego, Republika Grecka uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy art. 8 dyrektywy 91/628.

92

Wniosku tego nie jest w stanie podważyć argument Republiki Greckiej mówiący o tym, że wprowadzenie programu pilotażowego, w ramach którego mieszane zespoły przeprowadzały inspekcje w określonych departamentach, a także nakładane na przewoźników kary i wprowadzenie różnego rodzaju procedur wzajemnej pomocy pomiędzy niektórymi państwami członkowskimi dowodzą, że władze greckie przeprowadzają inspekcje wymagane przez przepisy prawa wspólnotowego.

93

Należy bowiem stwierdzić, że samo istnienie takiego programu nie pozwoliło zapewnić przeprowadzenia koniecznych kontroli.

94

Wobec powyższego zarzut dotyczący naruszenia art. 8 akapit pierwszy lit. a) dyrektywy 91/628 jest zasadny.

95

Na podstawie wyników inspekcji nr 9002/2003 i 9211/2003 Komisja zarzuca Republice Greckiej to, że nie podjęła ona właściwych środków, by na podmioty popełniające naruszenia nakładano skuteczne, proporcjonalne i odstraszające kary w przypadku wielokrotnych lub poważanych naruszeń przepisów z zakresu ochrony zwierząt podczas transportu.

96

Republika Grecka podnosi tymczasem, że Komisja nie przytoczyła żadnego konkretnego faktu na poparcie swych argumentów. Utrzymuje, że w każdym razie właściwe władze nakładają na podmioty popełniające naruszenia skuteczne, proporcjonalne i odstraszające kary, na dowód czego przedstawia w pkt 18 odpowiedzi na skargę wykaz decyzji, w których nałożono grzywny administracyjne.

97

Należy zaznaczyć, że art. 18 ust. 2 dyrektywy 91/628 zobowiązuje państwa członkowskie do podjęcia — w przypadku wielokrotnego naruszania dyrektywy lub naruszenia powodującego dotkliwe cierpienie u zwierząt — środków koniecznych do naprawienia zauważonych niedociągnięć.

98

Komisja zmierza do wykazania nieskuteczności wdrożonego przez Republikę Grecką systemu, twierdząc, że podstawowe kontrole był niedokładne, liczba upomnień pisemnych nieznaczna, a procedury wykonania kar problematyczne. Sprawozdanie z inspekcji FVO nr 9211/2003 ujawnia w szczególności, że w 2002 r. wystosowano 9 upomnień ustnych, skierowano 16 upomnień pisemnych i nałożono jedną grzywnę administracyjną łącznie za 26 naruszeń. Ponadto ani w 2001 r., ani w 2002 r. nie zawieszono ani nie wycofano żadnego zezwolenia na transport. W sprawozdaniu tym podkreślono także, że chociaż zaproponowane zostały cztery grzywny w wysokości 3000 EUR w celu ukarania naruszeń popełnionych w jednym departamencie, to ostatecznie grzywny te nie zostały nałożone.

99

Jednakże — jak trafnie wskazał rzecznik generalny w pkt 141 swej opinii — twierdzenia zawarte w tych sprawozdaniach są na tyle nieprecyzyjne i ogólne, że nie można przy ich pomocy wykazać, jakoby Republika Grecka uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy art. 18 ust. 2 dyrektywy 91/628.

100

Komisja nie przedstawiła bowiem żadnego dowodu na okoliczność powtarzalności naruszeń ani na okoliczność dotkliwości cierpień doświadczanych przez zwierzęta podczas popełniania takich naruszeń. Wobec braku takich dowodów nie można stwierdzić naruszenia art. 18 ust. 2 dyrektywy 91/628.

101

W tym stanie rzeczy zarzut dotyczący naruszenia art. 18 ust. 2 dyrektywy 91/628 należy oddalić.

102

Komisja zarzuca Republice Greckiej, że nie przyjęła właściwych środków, by zapewnić przestrzeganie przepisów w zakresie ogłuszania zwierząt podczas uboju.

103

Komisja wskazuje, że podczas inspekcji nr 9002/2003 i 7273/2004 FVO stwierdziło, że w niektórych rzeźniach kontrola ogłuszania świń i bydła była niewystarczająca i w konsekwencji istniała możliwość, że wszystkie zwierzęta nie były skutecznie ogłuszane, co oznacza naruszenie dyrektywy 93/119. Stwierdzono także, że popełnione zostało naruszenie pkt 1 załącznika D do tej dyrektywy, polegające na tym, że odstęp czasu pomiędzy ogłuszeniem a wykrwawieniem był zbyt długi, w związku z czym zwierzęta mogły odzyskiwać świadomość podczas drugiej z wymienionych czynności.

104

Poza tym Komisja podnosi, że w ramach inspekcji nr 8042/2006 FVO ponownie stwierdziło nieprawidłowości w zakresie ogłuszania zwierząt. Inspektorzy FVO stwierdzili między innymi brak utrzymywania w dobrym stanie narzędzi do ogłuszania, nieprawidłowe funkcjonowanie tych narzędzi i zbyt długie odstępy czasu pomiędzy ogłuszaniem a wykrwawianiem.

105

Republika Grecka po raz kolejny utrzymuje, że Komisja oparła swe wnioski jedynie na wątpliwościach i prawdopodobieństwie, bez wskazania konkretnych sytuacji.

106

Państwo to twierdzi, że stwierdzone nieprawidłowości są w każdym razie minimalne i dotyczą tylko pojedynczych przypadków, w odniesieniu do których nałożono odpowiednie kary. Uważa ponadto, że zaradziło tym nieprawidłowościom dzięki organizacji ciągłych szkoleń i kampanii informacyjnej skierowanej w szczególności do weterynarzy.

107

W replice Komisja zwraca zasadniczo uwagę, że nie chodzi tu o to, czy Komisja była w stanie stwierdzić, że w skontrolowanych ubojniach zwierzęta były całkowicie znieczulane. Rozstrzygnięcia wymaga natomiast kwestia, czy sprzętem potrzebnym do ogłuszania i zabijania posługiwano się w sposób szybki i skuteczny, tak by wyeliminować ewentualne cierpienie zwierząt, zgodnie z art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/119.

108

Należy przypomnieć, że celem art. 3, art. 5 ust. 1 lit. d) i art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/119 jest ograniczenie niepokoju, bólu i cierpienia doświadczanego przez zwierzęta przeznaczone do użytku przez człowieka. W szczególności art. 3 tej dyrektywy nakazuje oszczędzić zwierzętom wszelkiego zbędnego cierpienia przed ubojem i w jego trakcie. Dyrektywa 93/119 nakazuje także, odpowiednio w art. 5 ust. 1 lit. d) i art. 6 ust. 1, aby zwierzęta wykrwawiane były szybko i skutecznie oraz aby instalacje używane do ogłuszania lub zabijania były dobrze utrzymywane i skutecznie używane.

109

Tymczasem w niniejszej sprawie z dowodów przedstawionych przez Komisję i opisanych w pkt 153–155 opinii rzecznika generalnego wynika w szczególności, że w trzech rzeźniach, które zostały skontrolowane przez inspektorów FVO w ramach inspekcji nr 9002/2003, sprzęt służący do ogłuszania zwierząt i jego utrzymanie w dobrym stanie były co do zasady zgodne z przepisami wspólnotowymi, z wyjątkiem jednej rzeźni do uboju świń, w której świnie nie były skutecznie ogłuszane narzędziem do wywoływania elektrowstrząsów. Problemy pojawiały się także w momencie samego ogłuszania zwierząt. W jednej z rzeźni krępowanie, ogłuszanie i wykrwawianie tylko trzech krów trwało godzinę. Poza tym odstęp czasu pomiędzy ogłuszeniem a ubojem dwóch świń wynosił 120 sekund, co oznacza, że zwierzęta mogły odzyskać świadomość. Podobnie podczas uboju owiec odstęp czasu pomiędzy ogłuszeniem a ubojem był tak długi (37 sekund), że zwierzęta mogły odzyskać świadomość.

110

Ze sprawozdania z inspekcji nr 7273/2004 wynika nadto, że w rzeźni w departamencie Ftiotyda nie było sprzętu do pojenia zwierząt w instalacjach do czasowego ich przetrzymywania, poza tym grunt nie był płaski. W innej poddanej inspekcji rzeźni nie było prądu do elektrycznego ogłuszania zwierząt. W departamencie Trikala ogłuszanie świń w rzeźni będącej przedmiotem inspekcji inspektorów FVO było nieskuteczne, zaś odstęp czasu pomiędzy ogłuszaniem a ubojem był zbyt długi. Stwierdzono też, że ogłuszanie świń było nieskuteczne i że urządzenia zamienne do ogłuszania były niedostępne.

111

Wszystkie przedstawione wyżej informacje świadczą o tym, że w rzeźniach usytuowanych na terenie kilku departamentów Republiki Greckiej stwierdzono różne nieprawidłowości. Nieprawidłowości te dotyczą po pierwsze procedury ogłuszania zwierząt, po drugie obowiązku szybkiego i skutecznego ich wykrwawiania, a wreszcie obowiązku utrzymywania w dobrym stanie i skutecznego używania urządzeń służących do ogłuszania i zabijania zwierząt.

112

Należy zatem stwierdzić, że dowody przedstawione przez Komisję w odniesieniu do lat 2003–2006 potwierdzają — zgodnie z orzecznictwem wymienionym w pkt 32 niniejszego wyroku — że Republika Grecka nie zastosowała środków koniecznych do wywiązania się ze zobowiązań ciążących na niej na mocy art. 3, art. 5 ust. 1 lit. d) oraz art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/119.

113

Wniosku tego nie podważa przytoczony przez Republikę Grecką argument, że Komisja nie wskazała żadnych konkretnych przypadków zwierząt, w odniesieniu do których dopuszczono się naruszenia uregulowań wspólnotowych, ani też argument, że państwo to usunęło dostrzeżone przez Komisję nieprawidłowości dzięki organizacji seminariów szkoleniowych dla weterynarzy.

114

Należy bowiem zaznaczyć, że — jak wskazała Komisja — nie chodzi tu o to, czy instytucja ta była w stanie stwierdzić, że w skontrolowanych ubojniach zwierzęta były całkowicie znieczulane, ani czy mogła ona wskazać konkretne przypadki, w których nie miało to miejsca. Zadanie Komisji polega na ustaleniu, czy sprzętem potrzebnym do ogłuszania i zabijania posługiwano się w sposób szybki i skuteczny, tak by wyeliminować ewentualne cierpienie zwierząt, zgodnie z art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/119. Ponadto trzeba podkreślić, że chociaż organizowanie seminariów szkoleniowych dla weterynarzy stanowi środek pozytywny, to jednak samo takie działanie nie jest w stanie zagwarantować przestrzegania przepisów wspólnotowych w dziedzinie ochrony zwierząt podczas ich uboju.

115

Wobec powyższego zarzut dotyczący naruszenia art. 3, art. 5 ust. 1 lit. d) i art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/119 należy uznać za zasadny.

116

Opierając się na wynikach inspekcji, w trakcie których w rzeźniach stwierdzono poważne nieprawidłowości, Komisja utrzymuje, że Republika Grecka nie zastosowała środków koniecznych do zapewnienia, by kontrole i inspekcje w rzeźniach przeprowadzane były w prawidłowy sposób.

117

Komisja podnosi między innymi zarzut, że państwo to nie wdrożyło w całości ogłoszonego przez swe władze planu działań. W planie tym przewidziano przeprowadzenie do końca 2001 r. ponownej inspekcji wszystkich rzeźni w prefekturach greckich. Komisja podkreśla ponadto, że władze greckie nie współpracowały w wystarczającym stopniu z inspektorami FVO, ponieważ niektóre rzeźnie, w których przeprowadzone miały zostać inspekcje, były niedostępne ze względu na strajki ogłoszone zaledwie jeden dzień przed planowaną datą inspekcji.

118

Na swą obronę Republika Grecka podnosi, że ma trudności z dokładnym rozpoznaniem uchybienia, które jest jej zarzucane.

119

W każdym razie państwo to uważa, że nie można mu zarzucać uchybienia zobowiązaniom, które na nim ciążą na mocy art. 8 dyrektywy 93/119, ponieważ właściwi lekarze weterynarii przeprowadzili stosowne kontrole, zorganizowano seminaria szkoleniowe, a wszystkie rzeźnie zostały ponownie skontrolowane.

120

Zgodnie z art. 8 dyrektywy 93/119 w celu zapewnienia zgodności z dyrektywą przeprowadzane są w rzeźniach inspekcje i kontrole na odpowiedzialność właściwego organu, który przez cały czas ma wolny dostęp do wszystkich części rzeźni.

121

Należy stwierdzić, iż o ile Republika Grecka podnosi, że właściwe władze przeprowadziły wymagane kontrole, to jednocześnie państwo to nie zaprzecza, że plan działań przewidujący ponowną inspekcję wszystkich greckich rzeźni przed końcem 2001 r. nie został w całości wdrożony w przewidzianym terminie. Republika Grecka nie kwestionuje też okoliczności, że różne terminy wyznaczone właściwym władzom na przeprowadzenie inspekcji i przedstawienie ich wyników były nieustannie odraczane i że ostatecznie termin został wyznaczony na 30 lipca 2005 r. Ponadto z inspekcji nr 7273/2004 wynika, że greckie Ministerstwo Rozwoju Obszarów Wiejskich i Żywienia zostało poinformowane, że właściwe władze przeprowadziły inspekcje w rzeźniach jedynie w 38 z 54 departamentów.

122

Należy zatem stwierdzić, że Republika Grecka nie zastosowała środków koniecznych do zapewnienia właściwych inspekcji i kontroli w rzeźniach, do czego zobowiązana jest na mocy art. 8 dyrektywy 93/119.

123

Wobec powyższego zarzut dotyczący naruszenia art. 8 dyrektywy 93/119 jest zasadny.

124

W świetle całości powyższych rozważań należy stwierdzić, iż nie przyjmując środków koniecznych do:

Republika Grecka uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy art. 5 część A ust. 2 lit. d) ppkt i) tiret pierwsze oraz art. 8 dyrektywy 91/628, pkt 48 ppkt 7 lit. b) rozdziału VII załącznika do tej dyrektywy, a także art. 3, art. 5 ust. 1 lit. d), art. 6 ust. 1 i art. 8 dyrektywy 93/119.

125

Zgodnie z art. 69 § 2 regulaminu kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Jednakże na podstawie art. 69 § 3 regulaminu, w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań, Trybunał może postanowić, że koszty zostaną podzielone albo że każda ze stron poniesie swoje własne koszty.

126

W niniejszej sprawie Republikę Grecką należy obciążyć dwiema trzecimi kosztów, a Komisję jedną trzecią kosztów.

Z powyższych względów Trybunał (trzecia izba) orzeka, co następuje: