1. 

Przedmiotem niniejszej sprawy jest odwołanie wniesione przez Der Grüne Punkt — Duales System Deutschland GmbH (zwaną dalej „DSD” lub „wnoszącą odwołanie”) od wyroku Sądu Pierwszej Instancji Wspólnot Europejskich z dnia 24 maja 2007 r. w sprawie Duales System Deutschland przeciwko Komisji ( 2 ). Sprawa ta dotyczyła nadużycia pozycji dominującej w dziedzinie odzyskiwania odpadów opakowaniowych.

2. 

Na mocy przepisów niemieckiego rozporządzenia producenci i dystrybutorzy opakowań mają obowiązek przyjmowania zwrotu i odzysku opakowań, które wprowadzają do obrotu w Niemczech ( 3 ). Wnosząca odwołanie jest przedsiębiorstwem, które oferuje tym producentom i dystrybutorom opakowań jednostkowych zbiórkę, sortowanie i odzysk opakowań. W tym celu producenci i dystrybutorzy powinni oznaczyć swoje opakowania logo Der Grüne Punkt. Tytułem świadczenia wzajemnego producenci i dystrybutorzy powinni uiszczać na rzecz DSD opłatę, która pokrywa koszty zbiórki, sortowania i odzysku opakowań przyjętych przez DSD, a także związane z tym koszty administracyjne.

3. 

System wprowadzony przez DSD jest przedmiotem decyzji Komisji 2001/463/WE z dnia 20 kwietnia 2001 r. dotyczącej postępowania na podstawie art. 82 traktatu WE ( 4 ).

4. 

W centrum tego odwołania znajduje się kwestia, czy wnosząca odwołanie może powoływać się na logo Der Grüne Punkt, aby uzasadnić okoliczność, że producenci i dystrybutorzy powinni uiszczać opłatę licencyjną za wszystkie opakowania, na których umieszczone jest to logo, choć część tych opakowań nie jest przyjmowana przez system wnoszącej odwołanie, ale przez system konkurencyjny.

5. 

Ponadto w ramach niniejszego postępowania odwoławczego Trybunał ma się wypowiedzieć na temat skutków nieprzestrzegania przez Sąd spoczywającego na nim obowiązku wydania orzeczenia w rozsądnym terminie. Wnosząca odwołanie uważa bowiem, że postępowanie to, które trwało około pięciu lat i dziewięciu miesięcy, narusza wspomnianą zasadę.

6. 

W niniejszej opinii przedstawię najpierw powody, dla których uważam, że odwołanie należy oddalić.

7. 

Następnie wskażę, że w tym sporze, w którym przewlekłość postępowania nie miała wpływu na charakter orzeczenia wydanego przez Sąd co do istoty, stosowną sankcją za nieprzestrzeganie prawa każdej jednostki do rozpatrzenia jej sprawy w rozsądnym terminie powinno być przyznanie wnoszącej odwołanie prawa do wniesienia skargi o odszkodowanie na mocy art. 288 akapit drugi WE, a nie stwierdzenie nieważności spornej decyzji.

8.

Artykuł 82 WE brzmi następująco:

„Niezgodne ze wspólnym rynkiem i zakazane jest nadużywanie przez jedno lub większą liczbę przedsiębiorstw pozycji dominującej na wspólnym rynku lub na znacznej jego części, w zakresie, w jakim może wpływać na handel między państwami członkowskimi.

Nadużywanie takie może polegać w szczególności na:

[…]”.

9.

W przypadku naruszenia art. 82 akapit pierwszy WE i art. 82 akapit drugi lit. a) WE Komisja Wspólnot Europejskich może na mocy art. 3 ust. 1 rozporządzenia Rady nr 17 z dnia 6 lutego 1962 r. ( 5 )„w decyzji, zobowiązać odnośne przedsiębiorstwa lub związki przedsiębiorstw do zaniechania naruszenia”.

10.

W dniu 12 czerwca 1991 r. wydano Verordnung über die Vermeidung von Verpackungsabfällen (rozporządzenie w sprawie zapobiegania powstawaniu odpadów opakowaniowych) ( 6 ), którego zmieniona wersja — mająca zastosowanie do niniejszego sporu — weszła w życie w dniu (zwane dalej „rozporządzeniem w sprawie opakowań”). Celem tego rozporządzenia jest zapobieganie powstawaniu i ograniczanie oddziaływania odpadów opakowaniowych na środowisko naturalne; w tym celu rozporządzenie zobowiązuje producentów i dystrybutorów do przyjmowania zwrotu i odzysku zużytych opakowań jednostkowych.

11.

Zgodnie z § 3 ust. 1 wspomnianego rozporządzenia opakowaniami jednostkowymi są opakowania służące do przekazywania produktu konsumentowi końcowemu w miejscu sprzedaży. Chodzi tu także o opakowania wykorzystywane w handlu, w gastronomii oraz przez innych usługodawców w celu umożliwienia lub ułatwienia przekazania produktów konsumentowi końcowemu, a także o naczynia i sztućce jednorazowego użytku.

12.

W § 3 ust. 7 rozporządzenia w sprawie opakowań producenta zdefiniowano jako każdą osobę wytwarzającą opakowania, materiały opakowaniowe lub produkty umożliwiające bezpośrednie wytwarzanie opakowań, jak również każdą osobę, która wprowadza opakowania na terytorium Niemiec. W odniesieniu do dystrybutora § 3 ust. 8 tego rozporządzenia wskazuje, że jest nim każda osoba, która wprowadza na rynek opakowania, materiały opakowaniowe lub produkty umożliwiające bezpośrednio wytwarzanie opakowań lub też opakowane towary na dowolnym poziomie łańcucha dystrybucji. Wreszcie konsument końcowy jest zdefiniowany w § 3 ust. 10 wspomnianego rozporządzenia jako każda osoba, która nie dokonuje odsprzedaży towaru w postaci, w jakiej towar ten został jej dostarczony.

13.

Aby spełnić spoczywający na nich obowiązek przyjmowania zwrotu i odzysku opakowań jednostkowych, producenci i dystrybutorzy mają zgodnie z § 6 ust. 1 i 2 wspomnianego rozporządzenia obowiązek przyjmować nieodpłatnie zwracane opakowania używane przez konsumentów końcowych, w punkcie sprzedaży lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie, oraz poddawać je odzyskowi. System ten zwany jest „systemem indywidualnym”. W ramach systemu indywidualnego zgodnie z § 6 ust. 1 zdanie trzecie tego rozporządzenia dystrybutor ma obowiązek zwrócić uwagę konsumenta końcowego na możliwość zwrotu opakowania „za pomocą łatwo rozpoznawalnych i czytelnych tablic informacyjnych”.

14.

Zgodnie z § 6 ust. 3 zdanie pierwsze rozporządzenia w sprawie opakowań producenci i dystrybutorzy mogą również zdecydować się na przystąpienie do systemu zapewniającego regularną zbiórkę, na całym obszarze działania dystrybutora, zużytych opakowań jednostkowych od konsumenta końcowego lub w pobliżu jego miejsca zamieszkania w celu poddania ich odzyskowi. System ten zwany jest „systemem zbiorowym”. Zgodnie z tytułem 4 pkt 2 zdanie drugie załącznika I do § 6 wspomnianego rozporządzenia producenci i dystrybutorzy mają obowiązek ujawnić fakt swojego uczestnictwa w systemie zbiorowym za pomocą etykiet lub innych odpowiednich środków. Mogą oni uczynić wzmiankę o tym uczestnictwie na opakowaniach lub wykorzystać inne środki, jak przykładowo informację dla klientów umieszczoną w miejscu sprzedaży lub informację załączoną do opakowania. Producenci i dystrybutorzy przystępujący do systemu zbiorowego są zwolnieni z obowiązku przyjmowania zwrotu i odzysku w odniesieniu do wszystkich opakowań objętych tym systemem.

15.

Na podstawie § 6 ust. 3 zdanie jedenaste rozporządzenia w sprawie opakowań systemy zbiorowe podlegają zatwierdzeniu przez właściwe władze danego kraju związkowego. Aby systemy te mogły zostać zatwierdzone, muszą one w szczególności obejmować terytorium co najmniej jednego kraju związkowego, prowadzić regularną zbiórkę w pobliżu miejsca zamieszkania konsumentów oraz podpisać porozumienia z jednostkami samorządu terytorialnego odpowiedzialnymi za gospodarowanie odpadami. Każde przedsiębiorstwo spełniające te kryteria w danym kraju związkowym może tam zorganizować zatwierdzony system zbiorowy.

16.

W celu spełnienia w pełni obowiązku przyjmowania zwrotu i odzysku zużytych opakowań jednostkowych producenci i dystrybutorzy, niezależnie od tego, jaki system wybiorą, mają obowiązek przestrzegania poziomów odzysku określonych w załączniku I do § 6 rozporządzenia w sprawie opakowań, które różnią się w zależności od materiału, z jakiego wykonane jest opakowanie. Przestrzeganie tych poziomów należy wykazać w przypadku systemu indywidualnego w drodze zaświadczeń wystawianych przez niezależnych ekspertów, a w przypadku systemu zbiorowego poprzez przekazywanie danych dotyczących ilości zebranych i odzyskanych opakowań, które mogą zostać poddane weryfikacji.

17.

Ponadto § 6 ust. 1 zdanie dziewiąte rozporządzenia w sprawie opakowań stanowi, że jeśli dystrybutor nie spełnia spoczywającego na nim obowiązku przyjmowania zwrotu i odzysku za pomocą systemu indywidualnego, to powinien go spełnić za pomocą systemu zbiorowego.

18.

DSD jest spółką, która od 1991 r. zarządza systemem zbiorowym na całym obszarze Niemiec (zwanym dalej „systemem DSD”). Dla realizacji tego celu DSD została zatwierdzona w 1993 r. przez właściwe władze wszystkich krajów związkowych.

19.

Stosunki między DSD a producentami i dystrybutorami należącymi do jej systemu uregulowane są w umowie standardowej, której przedmiotem jest używanie logo Der Grüne Punkt (zwanej dalej „umową o używanie logo”). Na mocy § 1 ust. 1 tej umowy przedsiębiorstwo, które przystąpiło do systemu, ma prawo za zapłatą wynagrodzenia umieszczać logo Der Grüne Punkt na opakowaniach jednostkowych objętych systemem DSD.

20.

DSD zapewnia przedsiębiorstwom przystępującym do jej systemu zbiórkę, sortowanie i odzysk zużytych opakowań jednostkowych, które zamierzają one objąć systemem DSD, zwalniając je w ten oto sposób z obowiązku przyjmowania zwrotu i odzysku owych opakowań. W tym celu przedsiębiorstwa przystępujące do systemu mają obowiązek zgłoszenia rodzajów opakowań, które zamierzają usuwać za pośrednictwem systemu DSD, oraz umieszczenia logo Der Grüne Punkt na każdym opakowaniu tego typu przeznaczonym do użytku na obszarze Niemiec.

21.

Producenci i dystrybutorzy, którzy używają logo Der Grüne Punkt, uiszczają na rzecz DSD opłatę licencyjną za wszystkie opakowania opatrzone tym logo, które wprowadzają do obrotu na terytorium Niemiec. Wysokość tej opłaty jest obliczana na podstawie dwóch rodzajów danych, czyli po pierwsze, ciężaru opakowania i rodzaju użytego materiału, a po drugie, objętości lub wielkości powierzchni opakowania. Opłaty licencyjne są przeznaczone wyłącznie do pokrycia kosztów zbiórki, sortowania i odzysku, a także związanych z tym kosztów administracyjnych.

22.

W 1991 r. logo Der Grüne Punkt zostało zarejestrowane jako znak towarowy przez niemiecki urząd ds. patentów i znaków towarowych, a właścicielem tego znaku towarowego jest DSD. W celu używania znaku towarowego poza terytorium Niemiec, zwłaszcza w innych państwach członkowskich Wspólnoty Europejskiej, DSD przeniosła swe prawa do używania w formie licencji generalnej na rzecz ProEurope (Packaging Recovery Organisation Europe SPRL), z siedzibą w Brukseli (Belgia).

23.

W ramach systemu DSD opakowania opatrzone logo Der Grüne Punkt mogą być zbierane albo w różnych, specjalnych koszach w zależności od tego, czy chodzi o opakowania z metalu, plastiku czy opakowania wielomateriałowe, albo w kontenerach znajdujących się w pobliżu gospodarstw domowych (dotyczy to w szczególności opakowań papierowych i szklanych), podczas gdy pozostałe odpady należy wrzucać do koszów należących do publicznego systemu usuwania odpadów.

24.

DSD nie przeprowadza sama zbiórki ani odzysku zużytych opakowań, lecz zleca ona wykonanie tej usługi przedsiębiorstwom lokalnym. Stosunki między DSD a tymi przedsiębiorstwami reguluje standardowa umowa (zwana dalej „umową o świadczenie usług”). DSD podpisała taką umowę z ponad 500 przedsiębiorstwami.

25.

Umowa o świadczenie usług była przedmiotem decyzji Komisji 2001/837/WE z dnia 17 września 2001 r. dotyczącej postępowania na podstawie art. 81 traktatu WE oraz art. 53 porozumienia EOG ( 7 ). Na mocy wyroku Sądu z dnia w sprawie T-289/01 Duales System Deutschland przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II-1691 wniesiona przez DSD skarga o stwierdzenie nieważności tej decyzji została oddalona.

26.

Okoliczności faktyczne, które wynikają z zaskarżonego wyroku, można streścić w następujący sposób.

27.

W dniu 2 września 1992 r. DSD zgłosiła Komisji, poza swoim statutem, szereg porozumień, w tym również umowę o używanie logo i umowę o świadczenie usług, w celu uzyskania atestu negatywnego lub, w razie jego nieudzielenia, decyzji o wyłączeniu.

28.

Po opublikowaniu w dniu 23 lipca 1997 r. w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich (Dz.U. C 100, s. 4) komunikatu wydanego zgodnie z art. 19 ust. 3 rozporządzenia nr 17, w którym Komisja ogłosiła zamiar pozytywnego ustosunkowania się do zgłoszonych porozumień, zainteresowane osoby trzecie przedstawiły jej uwagi dotyczące w szczególności różnych aspektów stosowania umowy o używanie logo. W szczególności te zainteresowane osoby trzecie twierdziły, że uiszczanie podwójnej opłaty w przypadku uczestnictwa w systemie DSD oraz w systemie innego usługodawcy prowadzi do zakłócenia konkurencji.

29.

W dniu 15 października 1998 r. DSD przedstawiła Komisji szereg zobowiązań, które miały zapobiec uiszczaniu podwójnej opłaty przez producentów i dystrybutorów przystępujących do systemu DSD w przypadku ich uczestnictwa w innym systemie zbiorowym działającym na szczeblu regionalnym.

30.

Zobowiązanie to miało następujące brzmienie ( 8 ):

„Jeżeli systemy alternatywne w stosunku do [systemu DSD], działające na szczeblu regionalnym, zostały utworzone i oficjalnie zatwierdzone przez najwyższe władze kraju związkowego zgodnie z § 6 ust. 3 rozporządzenia w sprawie opakowań, [DSD] jest gotowa stosować umowę o używanie logo w ten sposób, aby osoby, które przystąpiły do systemu DSD, miały możliwość uczestniczenia w jednym z tych alternatywnych systemów w odniesieniu do części ich opakowań. Tak więc [DSD] nie będzie pobierać żadnych opłat licencyjnych z tytułu umowy o używanie logo w odniesieniu do opakowań zebranych w ramach takich systemów, przy czym ten drugi rodzaj zbiórki powinien zostać poświadczony dowodami. Drugim warunkiem, od którego spełnienia zależy zwolnienie z obowiązku uiszczenia opłaty licencyjnej od opakowań oznaczonych logo [Der Grüne Punkt], jest nienaruszenie ochrony znaku towarowego [Der Grüne Punkt]”.

31.

W dniu 3 listopada 1999 r. Komisja uznała, że zobowiązania przedstawione przez DSD w dniu powinny obejmować również systemy indywidualne stosowane w celu usuwania części opakowań, a nie ograniczać się jedynie do systemów zbiorowych.

32.

W dniu 15 listopada 1999 r. niektórzy producenci opakowań złożyli do Komisji skargę. Utrzymywali oni, że umowa o używanie logo stanowi przeszkodę w ustanowieniu indywidualnego systemu zbierania opakowań. Ich zdaniem wobec braku faktycznego świadczenia przez DSD usług usuwania odpadów używanie logo stanowi nadużycie pozycji dominującej przez DSD.

33.

W piśmie z dnia 13 marca 2000 r. DSD przedstawiła Komisji dwa dodatkowe zobowiązania. Jedno z nich dotyczyło przypadku, w którym producenci i dystrybutorzy opakowań wybierali system indywidualny w odniesieniu do części opakowań oraz przystępowali do systemu DSD w odniesieniu do pozostałej części opakowań. W tym przypadku DSD zobowiązała się do niepobierania opłaty licencyjnej z tytułu umowy o używanie logo w odniesieniu do części opakowań odebranych w ramach systemu indywidualnego pod warunkiem przedstawienia jej dowodów dotyczących drugiego rodzaju zbiórki. Przedstawienie tych dowodów miało nastąpić zgodnie z wymogami, które zostały wymienione w tytule 2 pkt 1 załącznika I do § 6 rozporządzenia w sprawie opakowań. W piśmie z dnia DSD wskazała również, że nie widzi konieczności dokonania zmian w zobowiązaniach, które zostały przedstawione w dniu  ( 9 )

34.

W dniu 3 sierpnia 2000 r. Komisja skierowała do DSD pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, na które spółka ta odpowiedziała pismem z dnia

35.

W dniu 20 kwietnia 2001 r. Komisja wydała sporną decyzję.

36.

Za punkt wyjścia swego rozumowania Komisja przyjmuje, po pierwsze, możliwość łączenia przez producenta lub dystrybutora opakowań różnych systemów w celu wypełnienia obowiązków, jakie na nim spoczywają na mocy rozporządzenia w sprawie opakowań ( 10 ), a po drugie, niepodważaną przez DSD okoliczność, że DSD zajmuje pozycję dominującą. W momencie wydania spornej decyzji DSD była bowiem jedynym przedsiębiorstwem, które dysponowało systemem zbiorowym na całym terytorium Niemiec, a system DSD zbierał około 70% opakowań jednostkowych w Niemczech.

37.

Następnie Komisja dzieli swą ocenę prawną na dwie części. Pierwsza jest poświęcona analizie zachowania DSD w świetle art. 82 WE, a druga badaniu środków umożliwiających Komisji na podstawie art. 3 ust. 1 rozporządzenia nr 17 położenie kresu stwierdzonemu nadużyciu.

38.

Zgodnie ze sporną decyzją nadużycie pozycji dominującej wynika z faktu, że opłata licencyjna pobierana przez DSD od producentów i dystrybutorów opakowań, którzy należą do systemu DSD, nie jest uzależniona od rzeczywistego korzystania z tego systemu, ale jest obliczana na podstawie liczby opakowań oznaczonych logo Der Grüne Punkt, które ci producenci i dystrybutorzy wprowadzają do obrotu w Niemczech, niezależnie od tego, czy opakowania są odzyskiwane przez DSD. Tymczasem producenci i dystrybutorzy, którzy należą do systemu DSD, muszą na mocy umowy o używanie logo umieszczać to logo na każdym opakowaniu zgłoszonym DSD i przeznaczonym do użytku w Niemczech.

39.

Komisja podnosi zatem, że w rzeczywistości DSD wiąże opłatę licencyjną wyłącznie z umieszczeniem logo Der Grüne Punkt na opakowaniach, niezależnie od okoliczności, czy opakowania w ten sposób oznaczone zostaną rzeczywiście przyjęte przez system DSD, podczas gdy zgodnie z postanowieniami umowy o używanie logo opłata licencyjna służy wyłącznie pokryciu kosztów związanych ze zbiórką, sortowaniem i odzyskiem zużytych opakowań, a także związanych z tym kosztów administracyjnych.

40.

Komisja ilustruje swe stanowisko trzema przypadkami opisanymi w spornej decyzji.

41.

Pierwszy z nich to przypadek, w którym producent lub dystrybutor opakowań przystępuje do systemu DSD i do innego systemu zbiorowego. A zatem na przykład przedsiębiorstwo mogłoby chcieć korzystać na terytorium jednego kraju związkowego tylko z usług konkurenta DSD, gdyż ceny przez niego oferowane są korzystniejsze, a w odniesieniu do pozostałych krajów związkowych, gdzie funkcjonuje tylko system DSD, korzystać z usług tej ostatniej. W takim przypadku umowa zawarta z DSD nakłada na niego jednak obowiązek uiszczania opłaty licencyjnej na rzecz DSD w zakresie, w jakim opakowania wprowadzane do obrotu na terytorium danego kraju związkowego są oznaczone logo Der Grüne Punkt.

42.

Drugi przypadek dotyczy sytuacji, w której przedsiębiorstwo łączy system indywidualny z systemem DSD, na przykład w ramach eksploatacji sieci restauracji szybkiej obsługi. W tego rodzaju restauracjach proponuje się bowiem konsumentowi spożycie sprzedanego produktu na miejscu lub na wynos, a zatem w opakowaniu. W takim przypadku jest w pełni zrozumiałe, że dystrybutor w ramach systemu indywidualnego przyjmuje zużyte opakowania, które konsument zwraca na miejscu, w punkcie sprzedaży lub w bezpośrednim sąsiedztwie (na przykład w specjalnych koszach umieszczonych na zewnątrz). W przypadku opakowań zabranych przez konsumenta, które zostaną zatem wyrzucone daleko od punktu sprzedaży, dystrybutor korzysta z systemu DSD.

43.

W trzecim przypadku producent lub dystrybutor opakowań wprowadza opakowania do obrotu w Niemczech, ale także w innych państwach członkowskich. W przypadku opakowań dystrybuowanych na terytorium innych państw członkowskich producent lub dystrybutor przystępuje do systemu zbiorowego, który używa logo Der Grüne Punkt. Może tak być na przykład w przypadku opakowań wprowadzanych do obrotu w Luksemburgu, które zgodnie z wolą przedsiębiorstwa wprowadzającego te opakowania do obrotu są przyjmowane przez system Valorlux. Jednakże z różnych względów to samo przedsiębiorstwo nie chce przystępować do systemu DSD w celu przyjmowania zwrotu i odzysku wspomnianych opakowań wprowadzanych do obrotu w Niemczech. Można sobie wyobrazić, że wspomniane przedsiębiorstwo produkuje plastykowe butelki, które dystrybuuje na terytorium Luksemburga i w jednym kraju związkowym w Niemczech. W Luksemburgu przystąpiło ono do systemu Valorlux, a w niemieckim kraju związkowym wprowadza na przykład indywidualny system przyjmowania zwrotu i odzysku.

44.

Według Komisji w tych trzech przypadkach zachowanie DSD wyraźnie nosi znamiona nadużycia w zakresie, w jakim jej celem jest narzucenie przedsiębiorstwom należącym do systemu niesłusznych cen i uniemożliwienie wejścia konkurentów na właściwy rynek niemiecki.

45.

W każdym z przypadków, które zostały powyżej opisane, producent lub dystrybutor opakowań staje bowiem wobec tego samego problemu, czyli że w odniesieniu do tego samego rodzaju opakowań wprowadzanych do obrotu w Niemczech jest zmuszony do uiszczania dwóch opłat licencyjnych, nawet jeśli uczestniczy w systemie DSD tylko na terytorium innego państwa członkowskiego i w ogóle nie uczestniczy w nim lub uczestniczy w nim tylko w odniesieniu do części opakowań na terytorium Niemiec. Producent lub dystrybutor jest bowiem zmuszony do umieszczenia logo Der Grüne Punkt na wszystkich opakowaniach i powinien w związku z tym uiścić opłatę licencyjną za każde oznaczenie opakowania tym logo.

46.

Oznakowanie selektywne, które Komisja brała pod uwagę w tym przypadku, lecz je odrzuciła, prowadziłoby do oznakowania logo Der Grüne Punkt tylko opakowań przyjmowanych przez system DSD i nakładałoby na producenta lub dystrybutora obowiązek wprowadzenia dwóch odrębnych linii produkcyjnych w odniesieniu do tego samego opakowania, z którego jedna byłaby zarezerwowana dla opakowań oznaczonych logo Der Grüne Punkt. Według Komisji prowadziłoby to do powstania znacznych kosztów dodatkowych dla producenta lub dystrybutora tych opakowań.

47.

Kontynuując swą analizę, Komisja stwierdza, że umieszczenie logo na wszystkich opakowaniach, aby następnie zakryć je na tych opakowaniach, które są przeznaczone dla pobliskich supermarketów lub wielkich sklepów samoobsługowych korzystających z systemów indywidualnych lub z konkurencyjnego systemu zbiorowego, w celu ich odróżnienia od opakowań przyjmowanych przez system DSD, prowadziłoby do powstania dodatkowych kosztów organizacyjnych dla producenta lub dystrybutora.

48.

Podobnie, zdaniem Komisji, ponieważ nie można przewidzieć zachowania konsumenta, gdyż konsument może zwrócić opakowanie w punkcie sprzedaży lub zostawić je w kontenerze, nie można też z góry określić drogi przebytej przez opakowanie. Plastykowa butelka, na której umieszczono logo Der Grüne Punkt, może zatem znaleźć się w kontenerze nienależącym do DSD. Producent lub dystrybutor nie dysponują środkami logistycznymi i materiałowymi, aby śledzić trasę odpadu i zapewnić jego zwrot w odpowiednim miejscu.

49.

Komisja dochodzi do wniosku, że fakt powiązania opłaty z umieszczeniem logo Der Grüne Punkt na opakowaniach zobowiązuje przedsiębiorstwa, które przystąpiły do systemu DSD w odniesieniu do części ich opakowań, bądź do dysponowania odrębnymi liniami produkcyjnymi i łańcuchami dystrybucji, co prowadzi do powstania dodatkowych kosztów, bądź do uiszczania opłaty za usługę, której DSD nie wykonuje. DSD narzuca zatem nierówne warunki transakcji.

50.

Ponadto według Komisji sam charakter mechanizmu systemu wprowadzonego przez DSD może jedynie zniechęcić przedsiębiorstwa, które przystąpiły do systemu DSD, do korzystania z usług przedsiębiorstw konkurencyjnych, ze względu na dodatkowe koszty, które automatycznie muszą ponieść z tego tytułu. Istnieje zatem przeszkoda dla wejścia przedsiębiorstw konkurencyjnych na właściwy rynek. Przedsiębiorstwa te bowiem, jeśli korzystają z usług DSD i z innego systemu usuwania opakowań, w odniesieniu do części opakowań, których usunięcie powierzają konkurentowi DSD, muszą uiszczać dwie opłaty, czyli opłatę na rzecz DSD za umieszczenie logo i opłatę na rzecz konkurenta za zbiórkę, sortowanie i rzeczywisty odzysk tych opakowań.

51.

Wobec powyższego Komisja doszła do wniosku, że DSD nadużywa swej pozycji dominującej w rozumieniu art. 82 WE zarówno wobec swoich klientów, jak i wobec swoich konkurentów.

52.

Komisja następnie wskazuje w motywach 136–153 spornej decyzji, że stwierdzenie nadużycia nie zostaje podważone koniecznością zachowania odróżniającego charakteru logo Der Grüne Punkt. W motywie 145 tej decyzji stwierdza ona, że zasadnicza funkcja tego logo jest spełniona, jeśli informuje ono konsumenta o możliwości zwrotu opakowania, które zostanie usunięte przez DSD.

53.

Po przeprowadzeniu tej analizy Komisja wydała następującą sporną decyzję:

„Artykuł 1

Zachowanie [DSD] polegające na wymaganiu […] uiszczenia opłaty licencyjnej za wszystkie opakowania jednostkowe wprowadzone do obrotu w Niemczech z logo »Der Grüne Punkt« jest niezgodne ze wspólnym rynkiem, w przypadku gdy przedsiębiorstwa zobowiązane na mocy rozporządzenia w sprawie opakowań:

[…]” [tłumaczenie nieoficjalne, podobnie jak wszystkie cytaty z tej decyzji poniżej].

54.

Komisja, po stwierdzeniu w decyzji istnienia nadużycia, określiła na podstawie art. 3 ust. 1 rozporządzenia nr 17 sposób, w jaki DSD powinna położyć kres temu naruszeniu. Najważniejszy ze środków został określony w art. 3 decyzji:

„DSD ma obowiązek zobowiązania się wobec wszystkich stron umowy o używanie logo do niepobierania opłaty licencyjnej za opakowania jednostkowe wprowadzone do obrotu w Niemczech z logo »Der Grüne Punkt«, w przypadku których nie korzystają oni z usługi przejęcia obowiązku usuwania odpadów zgodnie z § 2 wspomnianej umowy o używanie logo, a obowiązki nałożone przez to rozporządzenie są wypełniane w inny sposób. […]”.

55.

Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 5 lipca 2001 r. DSD wniosła skargę o stwierdzenie nieważności spornej decyzji.

56.

DSD złożyła także wniosek o zawieszenie wykonania spornej decyzji. Prezes Sądu oddalił ten wniosek postanowieniem z dnia 15 listopada 2001 r. w sprawie T-151/01 R Duales System Deutschland przeciwko Komisji, Rec. s. II-3295.

57.

Postanowieniem z dnia 5 listopada 2001 r. Sąd dopuścił do postępowania Vfw AG (zwaną dalej „Vfw”), Landbell AG für Rückhol-Systeme (zwaną dalej „Landbell”) i BellandVision GmbH (zwaną dalej „BellandVision”) w charakterze interwenientów popierających żądania Komisji.

58.

Procedura pisemna została zamknięta w dniu 9 września 2002 r.

59.

W dniu 19 czerwca 2006 r. Sąd postanowił otworzyć procedurę ustną i w ramach środków organizacji postępowania skierował do stron szereg pytań. Wystąpień stron wysłuchano podczas rozprawy w dniach i 

60.

W zaskarżonym wyroku Sąd oddalił skargę wnoszącej odwołanie.

61.

Wnosząca odwołanie podniosła co do zasady trzy zarzuty oparte po pierwsze na naruszeniu art. 82 WE, po drugie, na naruszeniu art. 3 ust. 1 rozporządzenia nr 17 i zasady proporcjonalności oraz po trzecie, na naruszeniu art. 86 ust. 2 WE.

62.

Sąd oddalił zarzut pierwszy jako bezzasadny.

63.

W zarzucie pierwszym wnosząca odwołanie zasadniczo twierdziła, że wbrew temu, co wydaje się wynikać ze spornej decyzji, przymusowa licencja dotycząca jej znaku towarowego Der Grüne Punkt nie jest w żaden sposób konieczna, aby producent lub dystrybutor opakowań mógł uczestniczyć w systemie konkurencyjnym. A zatem DSD podniosła, że możliwe jest selektywne oznakowanie opakowań umożliwiające składanie opakowań oznaczonych logo Der Grüne Punkt wyłącznie w urządzeniach systemu DSD.

64.

Wnosząca odwołanie twierdziła także, że sporne postanowienia umowy o używanie logo są konieczne w celu zagwarantowania osiągnięcia celów rozporządzenia w sprawie opakowań, ochrony poszczególnych funkcji znaku towarowego Der Grüne Punkt i umożliwienia prawidłowego funkcjonowania systemu DSD.

65.

Sąd, wskazawszy w pkt 139 zaskarżonego wyroku, że producent lub dystrybutor może jednocześnie korzystać z systemu indywidualnego i systemu zbiorowego, aby wywiązać się z obowiązków dotyczących poziomów odzysku, w pkt 142–163 zaskarżonego wyroku wyjaśnił przyczyny, dla których uważa, że DSD nadużywa swej pozycji dominującej. A zatem orzekł, że rozwiązanie w formie selektywnego oznakowania nie zostało narzucone w rozporządzeniu w sprawie opakowań i nie umożliwia położenia kresu naruszeniu stwierdzonemu w spornej decyzji. Następnie w pkt 150 zaskarżonego wyroku wskazał, że wyłączność, której domaga się wnosząca odwołanie, nie została narzucona we wspomnianym rozporządzeniu w przypadku korzystania z systemów mieszanych i wyjaśnił, że logo Der Grüne Punkt nie ma takiego wpływu, jaki przypisuje mu wnosząca odwołanie.

66.

Poza tym w pkt 156 zaskarżonego wyroku Sąd orzekł, że „w przypadku łącznego zastosowania dwóch systemów zbiorowych umieszczenie na tym samym opakowaniu logo Der Grüne Punkt oraz informacji za pomocą »stosownego środka« określającego inny system zbiorowy […], a w przypadku łącznego zastosowania systemu DSD oraz systemu indywidualnego umieszczenie na tym samym opakowaniu logo Der Grüne Punkt oraz informacji o możliwości zwrotu do sklepu, nie narusza zasadniczej funkcji znaku towarowego DSD”.

67.

W pkt 164 zaskarżonego wyroku Sąd doszedł do wniosku, że „ani rozporządzenie w sprawie opakowań, ani prawo znaków towarowych, tudzież wymogi związane z funkcjonowaniem systemu DSD nie pozwalają [wnoszącej odwołanie] żądać od przedsiębiorstw stosujących jej system uiszczenia opłaty licencyjnej od wszystkich opakowań wprowadzonych do obrotu w Niemczech oznaczonych logo Der Grüne Punkt, jeśli te przedsiębiorstwa wykażą, że nie stosują systemu DSD w odniesieniu do części lub wszystkich opakowań”.

68.

W zarzucie drugim wnosząca odwołanie utrzymywała, że środki przyjęte przez Komisję w spornej decyzji nie spełniają wymogów określonych w art. 3 rozporządzenia nr 17.

69.

Twierdziła ona w szczególności, że selektywne oznakowanie opakowań w zależności od stosowanego systemu jest bardziej odpowiednie niż zobowiązanie, które zostało nałożone w spornej decyzji. Wnosząca odwołanie utrzymywała także, że art. 3 i art. 4 ust. 2 spornej decyzji są nieproporcjonalne, ponieważ zobowiązują ją do przyznania osobom trzecim licencji na używanie znaku towarowego Der Grüne Punkt. Poza tym podniosła, że sporna decyzja nakłada na nią obowiązek niepobierania opłaty za samo używanie tego logo, jeśli zostanie wykazane, że obowiązki wynikające z rozporządzenia w sprawie opakowań zostały spełnione w inny sposób.

70.

Sąd oddalił ten zarzut. W pkt 173 zaskarżonego wyroku orzekł, że „okoliczność, iż teoretycznie możliwe jest selektywne umieszczanie logo na opakowaniach, nie może w konsekwencji spowodować stwierdzenia nieważności […] środków [przyjętych w spornej decyzji], zważywszy, że dla producentów i dystrybutorów opakowań takie rozwiązanie jest bardziej kosztowne i trudne do wprowadzenia w życie aniżeli środki określone w art. 3–5 [tej decyzji], które dotyczą jedynie ograniczenia wynagrodzenia za usługę oferowaną przez DSD do wynagrodzenia za usługę rzeczywiście zrealizowaną w ramach jej systemu”.

71.

W pkt 181 zaskarżonego wyroku Sąd wskazał także, że zobowiązania zawarte w spornej decyzji nie mają na celu narzucenia DSD obowiązku udzielenia licencji nieograniczonej w czasie na używanie znaku towarowego Der Grüne Punkt, lecz jedynie zobowiązanie DSD do niepobierania opłaty licencyjnej od wszystkich opakowań opatrzonych logo Der Grüne Punkt w przypadku wykazania, że przyjęcie zwrotu lub odzysk wszystkich opakowań lub jedynie części z nich nastąpiły za pośrednictwem innego systemu.

72.

Odpowiadając na argument wnoszącej odwołanie, zgodnie z którym może ona pobierać odpowiednią opłatę licencyjną za samo używanie znaku towarowego, Sąd wskazał w pkt 196 zaskarżonego wyroku, że sporną decyzję należy interpretować w ten sposób, iż nie wyklucza ona możliwości pobierania przez DSD odpowiedniej opłaty za samo używanie znaku towarowego, jeśli zostanie wykazane, że przyjęcie zwrotu i odzysk opakowania oznaczonego logo Der Grüne Punkt nastąpiły w ramach innego systemu.

73.

W zarzucie trzecim wnosząca odwołanie podniosła, że wykluczone jest naruszenie art. 82 WE, ponieważ powierzono jej zadanie wykonywania usługi w ogólnym interesie gospodarczym w rozumieniu art. 86 ust. 2 WE, a mianowicie gospodarki odpadami w celu ochrony środowiska.

74.

W pkt 208 zaskarżonego wyroku Sąd wskazał, że nawet przy założeniu, iż wnosząca odwołanie jest zobowiązana do wykonywania takiej usługi, nie zostało wykazane ryzyko zakwestionowania tego zadania wskutek spornej decyzji. W pkt 211 zaskarżonego wyroku Sąd dodał, że ponieważ DSD w ramach postępowania administracyjnego nie powołała się na art. 86 ust. 2 WE, nie może ona zarzucać Komisji braku uzasadnienia decyzji w tej kwestii.

75.

W konsekwencji Sąd orzekł w pkt 213 zaskarżonego wyroku, że skargę należy oddalić w całości.

76.

Na podstawie art. 56 statutu Trybunału Sprawiedliwości, pismem złożonym w dniu 8 sierpnia 2007 r. w sekretariacie Trybunału, DSD wniosła odwołanie od zaskarżonego wyroku.

77.

Pismem złożonym w dniu 16 listopada 2007 r. w sekretariacie Trybunału Interseroh Dienstleistungs GmbH (zwana dalej „Interseroh”), która od 2006 r. zarządza systemem zbiorowym na całym terytorium Niemiec, złożyła wniosek o dopuszczenie do postępowania w charakterze interwenienta popierającego żądania Komisji. Postanowieniem z dnia prezes Trybunału uwzględnił ten wniosek.

78.

DSD wnosi do Trybunału o:

79.

Komisja, Vfw, Landbell, BellandVision i Interseroh wnoszą do Trybunału o:

80.

Należy teraz przeprowadzić analizę zarzutów podniesionych w odwołaniu, dokonując jej w świetle powyższych uwag.

81.

Wnosząca odwołanie podnosi osiem zarzutów na poparcie odwołania.

82.

W zarzucie pierwszym wnosząca odwołanie zarzuca Sądowi naruszenie obowiązku uzasadnienia poprzez dokonanie wewnętrznie sprzecznych ustaleń dotyczących zarzucanego jej nadużycia.

83.

W ramach zarzutu drugiego DSD stwierdza, że Sąd przeinaczył umowę o używanie logo, uznając, iż na podstawie tej umowy wnosząca odwołanie przyznaje licencję na używanie znaku towarowego Der Grüne Punkt w odniesieniu do opakowań przyjmowanych przez systemy konkurencyjne.

84.

W zarzucie trzecim DSD stwierdza, że Sąd naruszył obowiązek uzasadnienia i wypaczył przepisy rozporządzenia w sprawie opakowań, uznając, że znak towarowy Der Grüne Punkt nie może korzystać z wyłączności, jakiej domaga się wnosząca odwołanie.

85.

W zarzucie czwartym wnosząca odwołanie powołuje się na naruszenie wspólnotowego prawa znaków towarowych.

86.

W zarzucie piątym DSD podnosi, że Sąd naruszył art. 82 WE, gdyż po pierwsze stwierdził, bez przedstawienia wystarczającego uzasadnienia i w sposób sprzeczny z aktami sprawy, że wnosząca odwołanie nadużyła pozycji dominującej, przyznając licencje na używanie znaku towarowego Der Grüne Punkt w odniesieniu do opakowań, które nie są przyjmowane przez jej system, a po drugie nie dochował wymogów koniecznych do przyznania licencji przymusowej.

87.

W zarzucie szóstym wnosząca odwołanie stwierdza, że Sąd naruszył art. 3 rozporządzenia nr 17 i zasadę proporcjonalności, zobowiązując ją do przyznania licencji przedsiębiorstwom, których opakowania nie są przyjmowane przez jej system, a także pozbawiając ją prawa do umieszczania informacji wyjaśniającej na opakowaniach oznaczonych logo Der Grüne Punkt, które nie są przyjmowane przez system DSD.

88.

W zarzucie siódmym DSD powołuje się na uchybienie proceduralne, jako że Sąd zastąpił uzasadnienie Komisji swym własnym uzasadnieniem.

89.

Wreszcie w zarzucie ósmym wnosząca odwołanie podnosi, że Sąd naruszył jej prawo do rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie.

90.

W ramach zarzutu pierwszego wnosząca odwołanie zarzuca Sądowi, że dokonał wewnętrznie sprzecznych ustaleń w odniesieniu do zarzucanego jej nadużycia pozycji dominującej i naruszył w ten sposób obowiązek uzasadnienia.

91.

Według wnoszącej odwołanie wewnętrzna sprzeczność polega na tym, że z jednej strony z analizy dokonanej przez Sąd, a zwłaszcza z pkt 48, 50, 58, 60, 119, 163 i 164 zaskarżonego wyroku, wynika, że DSD wymaga od przedsiębiorstw, które przystąpiły do systemu DSD, aby uiszczały opłatę licencyjną za opakowania jednostkowe, które nie zostały przyjęte przez ten system, a z drugiej strony w pkt 194 zaskarżonego wyroku Sąd orzekł, że „nie można wykluczyć sytuacji, w której umieszczony na spornym opakowaniu znak towarowy Der Grüne Punkt może mieć jako taki wartość ekonomiczną” i że „nawet jeżeli […] opakowanie nie zostało rzeczywiście oddane do systemu DSD, a zostało wykazane, że odpowiadająca mu ilość materiału została poddana zbiórce lub odzyskowi przez system konkurencyjny, to nie ulega wątpliwości, iż znak towarowy pozwala konsumentowi usunąć to opakowanie przy pomocy systemu DSD”. A zatem, jak stwierdza następnie Sąd, „[t]aka możliwość, którą ma konsument w odniesieniu do wszystkich opakowań wprowadzanych do obrotu z logo Der Grüne Punkt […], może mieć pewną cenę, która […] powinna zostać zapłacona DSD w zamian za świadczenie oferowane w niniejszym przypadku, polegające na udostępnieniu systemu tej spółki”.

92.

Komisja uważa, że zarzut ten jest bezzasadny. Przypomina, że celem opłaty licencyjnej jest pokrycie kosztów związanych ze zbiórką, sortowaniem i odzyskiem, a także kosztów zarządzania. Opłata nie stanowi natomiast wynagrodzenia za używanie znaku towarowego. Sporna decyzja i zaskarżony wyrok nie dotyczą zatem kwestii opłaty za używanie znaku towarowego. Sąd w sposób logiczny odróżnił w pkt 194–196 zaskarżonego wyroku, z jednej strony, nadużycie popełnione przez wnoszącą odwołanie, a z drugiej strony, możliwość pobierania przez nią odpowiedniej opłaty za samo używanie znaku towarowego.

93.

Vfw, Landbell i BellandVision twierdzą, podobnie jak Komisja, że wewnętrzna sprzeczność nie występuje. Punkt 194 zaskarżonego wyroku nie ma nic wspólnego z ustaleniami Sądu dotyczącymi nadużycia. Odnosi się on jedynie do kwestii, czy samo umieszczenie logo Der Grüne Punkt na opakowaniach może mieć cenę, nawet jeśli DSD nie świadczy żadnej usługi w zakresie usuwania odpadów.

94.

W ramach zarzutu pierwszego, dotyczącego naruszenia art. 82 WE Sąd zbadał w pkt 86–163 zaskarżonego wyroku, czy wnosząca odwołanie nadużywała swej pozycji dominującej na niemieckim rynku właściwym. W pkt 164 i 165 tego wyroku stwierdził, że „ani rozporządzenie w sprawie opakowań, ani prawo znaków towarowych, tudzież wymogi związane z funkcjonowaniem systemu DSD nie pozwalają skarżącej żądać od przedsiębiorstw stosujących jej system uiszczenia opłaty licencyjnej od wszystkich opakowań wprowadzonych do obrotu w Niemczech oznaczonych logo Der Grüne Punkt, jeśli te przedsiębiorstwa wykażą, że nie stosują systemu DSD w odniesieniu do części lub wszystkich opakowań”. W związku z tym Sąd oddalił zarzut pierwszy.

95.

Z pkt 191 zaskarżonego wyroku wynika, że w ramach zarzutu drugiego, opartego na naruszeniu art. 3 rozporządzenia nr 17 i na naruszeniu zasady proporcjonalności Sąd ustosunkował się do argumentu wnoszącej odwołanie, zgodnie z którym art. 3 i 4 spornej decyzji wykluczają pobieranie opłaty za samo używanie znaku towarowego. W pkt 194–196 tego wyroku Sąd wyjaśnił przyczyny, dla których DSD mogła pobierać odpowiednią opłatę za samo używanie znaku towarowego, w przypadku gdy zostało wykazane, że opakowanie oznaczone logo Der Grüne Punkt zostało przyjęte i poddane odzyskowi w ramach innego systemu.

96.

Sąd stwierdził zatem w pkt 194–196 zaskarżonego wyroku, że logo Der Grüne Punkt może mieć wartość ekonomiczną i że samo umieszczenie tego logo na opakowaniu „może mieć pewną cenę”.

97.

Moim zdaniem Sąd nie dokonał wewnętrznie sprzecznych ustaleń. Wprowadził on rozróżnienie między opłatą pokrywającą jedynie koszty związane z rzeczywistym korzystaniem z systemu, która jest jedyną opłatą rozpatrywaną w niniejszej sprawie, a odpowiednią opłatą za samo używanie logo Der Grüne Punkt, która ze względu na to, że posiada inny charakter, jest tylko możliwością negocjacyjną istniejącą na zupełnie różnej płaszczyźnie niezwiązanej ze sprawą rozpatrywaną przez Sąd.

98.

A zatem w świetle powyższych stwierdzeń zarzut pierwszy należy moim zdaniem oddalić jako bezzasadny.

99.

W ramach zarzutu drugiego DSD zarzuca Sądowi przeinaczenie umowy o używanie logo.

100.

Na poparcie tego zarzutu wnosząca odwołanie podnosi kilka argumentów.

101.

Po pierwsze, według DSD Sąd stwierdził, że przyznaje ona na mocy tej umowy oddzielną licencję na używanie logo Der Grüne Punkt, czyli licencję na oznakowanie opakowań jednostkowych, w których przypadku system DSD nie jest stosowany. Sąd naruszył zatem prawo, przeinaczając umowę o używanie logo.

102.

Wnosząca odwołanie zarzuca Sądowi, że nie uwzględnił jej argumentów powoływanych na poparcie tezy, że nie przyznaje ona oddzielnej licencji i że umowa o używanie logo ogranicza się do przyznania prawa do używania logo przedsiębiorstwom należącym do jej systemu, tak aby DSD przejęła obowiązki przyjmowania zwrotu i odzysku wynikające z rozporządzenia w sprawie opakowań. W rezultacie DSD twierdzi, że skoro umowa o używanie logo ogranicza się do przyznania prawa do umieszczania logo na opakowaniach, umożliwiając w ten sposób przyjmowanie tych opakowań przez jej system usuwania odpadów, nie istnieje rozbieżność pomiędzy usługą, jaką oferuje, a opłatą. Nadużycie jest zatem wykluczone.

103.

Po drugie, DSD utrzymuje, że dokonana przez Sąd wykładnia umowy o używanie logo jest sprzeczna z aktami sprawy. Z korespondencji między DSD a Komisją prowadzonej w toku postępowania administracyjnego wynika bowiem, że DSD nie udzielała oddzielnej licencji, ale że odmawiała jedynie zgody na umieszczanie logo Der Grüne Punkt na opakowaniach przeznaczonych dla systemów konkurencyjnych.

104.

Po trzecie, wnosząca odwołanie zarzuca Sądowi, że wypaczył dowody, na których się oparł i w świetle których stwierdził, że wnosząca odwołanie oferowała oddzielną licencję. W szczególności Sąd naruszył prawo, stwierdzając na podstawie: wyroku Oberlandesgericht Düsseldorf z dnia 11 sierpnia 1998 r. w sprawie Hetzel i wyroku Bundesgerichtshof z dnia w sprawie Bäko, skarg złożonych do Komisji oraz tezy pierwotnie bronionej przez wnoszącą odwołanie, że DSD oferowała oddzielną licencję.

105.

Wnosząca odwołanie odnosi się w rzeczywistości do pkt 163 zaskarżonego wyroku, w którym Sąd orzekł, że „wymogi związane z funkcjonowaniem systemu DSD nie mogą uzasadniać zachowania skarżącej, które zostało opisane w przytoczonych przez Komisję [ww.] wyrokach […] w sprawie Bäko i […] w sprawie Hetzel […], w różnych skargach złożonych do Komisji […] oraz w tezie, którą DSD pierwotnie przedstawiła w swojej skardze […], polegając[ego] na domaganiu się przez nią uiszczenia opłaty licencyjnej od wszystkich opakowań wprowadzanych do obrotu w Niemczech, oznaczonych logo Der Grüne Punkt, chociaż przedstawiono dowód, że przyjęcie zwrotu i odzysk niektórych opakowań nastąpiły za pośrednictwem innego systemu zbiorowego lub systemu indywidualnego”.

106.

Komisja przypomina, że w celu stwierdzenia nadużycia oparła się wyłącznie na systemie opłat określonym w umowie o używanie logo. Wyjaśnia ona, że dysproporcja pomiędzy wymaganą opłatą a rzeczywiście świadczoną przez DSD usługą ma związek z używaniem znaku towarowego tylko w zakresie, w jakim DSD posługuje się logo Der Grüne Punkt w celu wywierania presji ekonomicznej na przedsiębiorstwa należące do jej systemu.

107.

Vfw, Landbell i BellandVision uważają, że zarzut ten jest niedopuszczalny, ponieważ DSD może oprzeć odwołanie jedynie na naruszeniu przez Sąd przepisów prawnych, a nie na rzekomo błędnej ocenie okoliczności faktycznych.

108.

W mojej ocenie wnosząca odwołanie zarzuca Sądowi, że wywiódł z przeprowadzonej przez siebie oceny akt sprawy i z dowodów, że DSD przyznaje licencję na używanie logo Der Grüne Punkt przedsiębiorstwom należącym do jej systemu w odniesieniu do opakowań, które nie są ani przyjmowane, ani poddawane odzyskowi przez jej system. Według wnoszącej odwołanie Sąd powinien był zinterpretować umowę o używanie logo jako umowę wiążącą opłatę wyłącznie z wykonywanym świadczeniem.

109.

Według mnie wnosząca odwołanie myli się co do ustaleń Sądu.

110.

Po przytoczeniu argumentów stron Sąd przypomina bowiem na wstępie, w pkt 141 zaskarżonego wyroku, że „według [spornej] decyzji nadużycie stanowią jedynie postanowienia umowy o używanie logo dotyczące opłaty licencyjnej (a mianowicie art. 4 ust. 1 i art. 5 ust. 1 umowy)”. Następne Sąd wyjaśnia, że „w [spornej] decyzji nie zakwestionowano tego, iż art. 3 ust. 1 umowy zobowiązuje producenta lub dystrybutora, który zamierza zastosować system DSD, do umieszczenia logo Der Grüne Punkt na każdym opakowaniu, które zostało zgłoszone i przeznaczone do wewnętrznej konsumpcji”.

111.

W pkt 17 zaskarżonego wyroku, w części poświęconej omówieniu ram prawnych, Sąd wskazał, że kwota opłaty licencyjnej uiszczanej przez przedsiębiorstwa należące do systemu DSD ma wyłącznie na celu — na podstawie art. 4 ust. 2 i 3 umowy o używanie logo — pokrycie kosztów zbiórki, sortowania i odzysku, jak również związanych z tym kosztów administracyjnych.

112.

Moim zdaniem z powyższego wynika, że Sąd wyraźnie określił na podstawie tej umowy obowiązki DSD, a także wynagrodzenie, które producent lub dystrybutor musi wypłacić i które przybiera postać opłaty licencyjnej. Systemowi DSD zarzucany jest brak równowagi pomiędzy tą opłatą, która jest wymagana od przedsiębiorstw należących do omawianego systemu, a rzeczywiście wykonywanym świadczeniem, ponieważ nawet jeśli niektóre opakowania są przyjmowane przez system konkurencyjny, DSD wymaga na podstawie umowy o używanie logo uiszczenia opłaty licencyjnej za te opakowania, która — przypominam — ma wyłącznie na celu pokrycie kosztów zbiórki, sortowania i odzysku, a także kosztów administracyjnych.

113.

A zatem moim zdaniem Sąd nie zinterpretował umowy o używanie logo jako umowy, która prowadzi do przyznania przedsiębiorstwom należącym do systemu DSD licencji na używanie logo Der Grüne Punkt w odniesieniu do opakowań, które nie są przyjmowane ani poddawane odzyskowi przez system DSD.

114.

Jak podkreśliła Komisja, logo Der Grüne Punkt ma związek z umową o używanie logo tylko w zakresie, w jakim logo to odgrywa rolę identyfikacyjną. Sama wnosząca odwołanie zaprezentowała takie stanowisko przed Sądem. W pkt 124 zaskarżonego wyroku Sąd przypomniał bowiem argumenty DSD, zgodnie z którymi „[w] ten oto sposób znak towarowy Der Grüne Punkt umożliwia jednocześnie wskazanie opakowań przekazywanych DSD […] oraz poinformowanie konsumenta o tym, co ma z nimi uczynić”.

115.

W związku z powyższym uważam, że Sąd słusznie wyszedł z następującego założenia: Celem umowy o używanie logo jest umożliwienie przedsiębiorstwom należącym do omawianego systemu zwolnienia się ze spoczywającego na nich obowiązku przyjmowania zwrotu i odzysku opakowań. W zamian za te świadczenia owe przedsiębiorstwa są zobowiązane uiścić na rzecz DSD opłatę za wszystkie zgłoszone opakowania niezależnie od tego, czy opakowania te są rzeczywiście przyjmowane przez system DSD, gdyż logo służy do identyfikacji zgłoszonych opakowań.

116.

W konsekwencji uważam, że zarzut drugi także należy oddalić jako bezzasadny.

117.

W ramach zarzutu trzeciego wnosząca odwołanie zarzuca Sądowi, iż nie uzasadnił w wystarczający sposób stwierdzenia, że znak towarowy Der Grüne Punkt nie może korzystać z wyłączności, jakiej domaga się wnosząca odwołanie, i że dokonując takiego stwierdzenia, wypaczył przepisy rozporządzenia w sprawie opakowań i naruszył prawo znaków towarowych.

118.

Na poparcie tego zarzutu wnosząca odwołanie powołuje kilka argumentów.

119.

W ramach pierwszego argumentu wnosząca odwołanie podnosi, że gdy Sąd stwierdził, iż nie może ona domagać się wyłączności znaku towarowego Der Grüne Punkt, oparł się on wyłącznie na przeciwstawnych opisach przedstawionych podczas rozprawy, w związku z czym nie uzasadnił w sposób wystarczający tego stwierdzenia.

120.

W ramach drugiego argumentu wnosząca odwołanie podnosi, że poczynione przez Sąd stwierdzenie, że producent lub dystrybutor opakowań przekazuje DSD ilość materiału, jest sprzeczne z postanowieniami umowy o używanie logo, przepisami rozporządzenia w sprawie opakowań i wymogiem wynikającym z prawa znaków towarowych, zgodnie z którym musi istnieć możliwość zidentyfikowania opakowań objętych systemem DSD.

121.

W argumentach trzecim, czwartym i piątym DSD zarzuca Sądowi, że wypaczył przepisy rozporządzenia w sprawie opakowań, stwierdzając po pierwsze, że opakowanie może być objęte jednocześnie systemem DSD i innym systemem zbiorowym, po drugie, że dystrybutor, który przystąpił do systemu zbiorowego, może a posteriori wypełnić obowiązki przyjmowania zwrotu i odzysku za pośrednictwem systemu indywidualnego i po trzecie, że dystrybutor, wypełniając takie obowiązki za pośrednictwem systemu indywidualnego, może przystąpić a posteriori do systemu zbiorowego.

122.

W ramach szóstego argumentu DSD podnosi, że stwierdzenie Sądu, iż na opakowaniach, które nie są usuwane poprzez system DSD, może być umieszczone logo Der Grüne Punkt, pozbawia to logo charakteru odróżniającego i jest w sposób oczywisty sprzeczne z zasadą przejrzystości ustanowioną w rozporządzeniu w sprawie opakowań.

123.

Wreszcie w ramach siódmego argumentu wnosząca odwołanie twierdzi, że odmowa przez Sąd zaakceptowania wyłączności logo Der Grüne Punkt jest sprzeczna z prawem znaków towarowych.

124.

DSD twierdzi, że poczynione w pkt 161 zaskarżonego wyroku stwierdzenie, że znak towarowy Der Grüne Punkt nie może korzystać z wyłączności, jakiej domaga się wnosząca odwołanie, nie jest w wystarczający sposób uzasadnione. W szczególności wnosząca odwołanie zarzuca Sądowi, że oparł się na przeciwstawnych opisach przedstawionych podczas rozprawy, przy czym nie jest możliwe określenie, na podstawie zaskarżonego wyroku lub protokołu z rozprawy, jaki był cel tych opisów.

125.

Komisja utrzymuje, że ocena uzasadnień związanych z prawem znaków towarowych nie opiera się co do zasady na dowodach przedstawionych podczas rozprawy.

126.

Podobnie jak Komisja uważam, że argument ten należy oddalić jako bezzasadny.

127.

W pkt 139 zaskarżonego wyroku Sąd wskazuje bowiem, że przeciwstawne opisy, które zostały przedstawione podczas rozprawy, pozwalają mu na sformułowanie następującego stwierdzenia: „[P]roducent lub dystrybutor opakowań nie powierza DSD określonej ilości opakowań, które powinny posiadać logo Der Grüne Punkt, lecz raczej ilość materiału, którą ów producent lub dystrybutor wprowadzi do obrotu w Niemczech i którą zamierza powierzyć systemowi DSD w celu przyjęcia [zwrotu] i odzysku. Producent lub dystrybutor opakowań może zatem stosować systemy mieszane celem osiągnięcia poziomów odzysku, które zostały ustanowione w rozporządzeniu [w sprawie opakowań]”.

128.

Na podstawie tego stwierdzenia Sąd zbadał uwagi krytyczne wnoszącej odwołanie dotyczące analizy przedstawionej w spornej decyzji, a zwłaszcza uzasadnienie dotyczące prawa znaków towarowych przytoczone przez wnoszącą odwołanie.

129.

W pkt 103–114 zaskarżonego wyroku Sąd przytoczył argumenty podniesione przez strony w toku procedury pisemnej, dotyczące uzasadnienia spornych postanowień umowy o używanie logo przez prawo znaków towarowych.

130.

Następnie w pkt 156 zaskarżonego wyroku Sąd wskazał, że z wyroku Kammergericht Berlin z dnia 14 czerwca 1994 r. wynika, że „[znak towarowy Der Grüne Punkt] »wskazuje jedynie w odniesieniu do usługi, o której mowa, że produkt, na którym znak ten został umieszczony, może zostać usunięty przy zastosowaniu systemu DSD«, nie podając informacji, co do jakości oferowanej usługi”. Sąd dodaje, że „w przypadku przydzielenia części opakowań konkurentowi DSD konsument może swobodnie zadecydować, czy podda opakowanie odzyskowi przez system DSD, czy też przez system konkurencyjny”.

131.

W pkt 157 zaskarżonego wyroku Sąd wywiódł z powyższego, że „ponieważ funkcja logo Der Grüne Punkt polega na wskazaniu możliwości usuwania spornego opakowania za pośrednictwem systemu DSD oraz może ono być umieszczone łącznie z innymi oznaczeniami lub innymi mechanizmami umożliwiającymi wskazanie na inną możliwość usuwania za pośrednictwem systemu indywidualnego lub konkurencyjnego systemu zbiorowego, nie można utrzymywać, iż [sporna] decyzja stanowi nieproporcjonalne naruszenie prawa znaków towarowych lub w każdym razie naruszenie, którego nie można uzasadnić koniecznością uniknięcia nadużywania pozycji dominującej w rozumieniu art. 82 WE”.

132.

Poza tym w pkt 158 zaskarżonego wyroku Sąd odpowiedział na argument wnoszącej odwołanie podważający zawarte w spornej decyzji stwierdzenie, że z wyroku Kammergericht Berlin wynika, iż zasadnicza funkcja logo Der Grüne Punkt zostaje spełniona, jeśli wskazuje ono konsumentowi na możliwość usunięcia opakowania przez DSD. Sąd uważa, że argument ten nie ma znaczenia, ponieważ „opisuj[e] jedynie szczególny kontekst wyroku […] i nie [podważa] przy tym wniosku Komisji, że na tym samym opakowaniu może znajdować się kilka informacji skierowanych do konsumenta o sposobie postępowania w odniesieniu do różnych systemów, w ramach których może odbywać się przyjmowanie zwrotu i odzysk opakowania”.

133.

Sąd wyjaśnił następnie w pkt 159 zaskarżonego wyroku, że wyniki sondaży opinii, na które powołuje się wnosząca odwołanie i które jej zdaniem potwierdzają odróżniający charakter znaku towarowego, nie podważają rozumowania przedstawionego w spornej decyzji. W tym względzie Sąd wskazuje, iż „jest logiczne, że konsumenci identyfikują umieszczone na opakowaniach logo Der Grüne Punkt z informacją o możliwości złożenia opakowania do urządzeń służących do zbiórki opakowań znajdujących się w pobliżu ich miejsca zamieszkania. Jednak nie pozwala to poznać reakcji tych konsumentów na opakowanie, na którym umieszczono kilka logo określających systemy zbiorowe. Otóż Komisja i interwenienci wskazują w tym względzie, co potwierdzono również na rozprawie, iż wykorzystywane przez ten system urządzenia służące do zbiórki opakowań są przeważnie takie same oraz że konsument najczęściej składa opakowania w tych urządzeniach w zależności od użytego materiału, a nie w zależności od logo znajdującego się na opakowaniu”.

134.

Wnosząca odwołanie podniosła także przed Sądem, że fakt umieszczenia znaku towarowego Der Grüne Punkt na opakowaniu objętym systemem konkurencyjnym narusza funkcję odróżniającą tego znaku towarowego, ponieważ konsumenci są wprowadzani w błąd w każdym z przypadków rozpatrywanych w spornej decyzji. Wnosząca odwołanie argumentuje, że w przypadku łączenia systemu indywidualnego z systemem DSD niemalże 48,4% konsumentów nie rozumie sprzecznych informacji, to jest z jednej strony wskazówki o przyjmowaniu zwrotu w sklepie, a z drugiej strony wskazówki wyrażonej za pomocą logo Der Grüne Punkt o przyjmowaniu zwrotu w pobliżu miejsca zamieszkania za pośrednictwem systemu DSD ( 11 ).

135.

Sąd odpowiada na ten argument w pkt 160 zaskarżonego wyroku i stwierdza, że „nie można uwzględnić [wspomnianego] argumentu opartego na wprowadzeniu w błąd odbiorców znaku towarowego […], zważywszy na to, że umowa o używanie logo dotyczy jedynie użytkowników tego logo, a mianowicie producentów i dystrybutorów opakowań korzystających z systemu DSD, a nie konsumentów”.

136.

Sąd kończy swą analizę, wyjaśniając w pkt 161 zaskarżonego wyroku, że „jeśliby zaakceptować wyłączność, jakiej domaga się skarżąca, to utrudniłaby ona jedynie producentom i dystrybutorom opakowań zastosowanie systemu mieszanego oraz uzasadniłaby możliwość dochodzenia przez skarżącą wynagrodzenia za usługę, która — jak wykazały osoby zainteresowane — nie została faktycznie zrealizowana, ponieważ została zlecona innemu systemowi zbiorowemu lub systemowi indywidualnemu zgodnie z zasadami określonymi w art. 1 [spornej] decyzji”.

137.

W świetle tych wszystkich okoliczności uważam, że uzasadnienie Sądu dotyczące stwierdzenia, że znak towarowy Der Grüne Punkt nie może korzystać z wyłączności, której domaga się wnosząca odwołanie, nie opiera się zasadniczo — wbrew temu, co twierdzi ta ostatnia — na przeciwstawnych opisach przedstawionych podczas rozprawy i nie jest w żadnym razie niewystarczające.

138.

W związku z tym moim zdaniem pierwszy argument zarzutu trzeciego należy oddalić jako bezzasadny.

139.

Według DSD zawarte w pkt 139 zaskarżonego wyroku stwierdzenie, że „producent lub dystrybutor opakowań nie powierza [jej] określonej ilości opakowań, które powinny posiadać logo Der Grüne Punkt, lecz [powierza jej] raczej ilość materiału, którą ów producent lub dystrybutor wprowadzi do obrotu w Niemczech i którą zamierza powierzyć systemowi DSD w celu przyjęcia [zwrotu] i odzysku” jest w oczywisty sposób sprzeczne z postanowieniami umowy o używanie logo dotyczącymi zgłaszania i przyznawania licencji, z przepisami rozporządzenia w sprawie opakowań dotyczącymi zwolnienia z obowiązku przyjmowania zwrotu, z wymogiem przejrzystości wynikającym ze wspomnianego rozporządzenia, a także z wymogiem wynikającym z prawa znaków towarowych, zgodnie z którym musi istnieć możliwość zidentyfikowania opakowań objętych systemem DSD.

140.

Jak podnosi Komisja, wnosząca odwołanie odsyła jedynie — w ramach drugiego argumentu zarzutu trzeciego — do swych uwag dotyczących krajowych ram prawnych i nie określa związku pomiędzy tymi ramami prawnymi a swymi uwagami krytycznymi dotyczącymi stwierdzeń Sądu, do których odnosi się ten argument. Wspomniany argument nie zawiera żadnego opisu argumentów prawnych wskazujących, w jaki sposób Sąd naruszył jakoby prawo.

141.

Tymczasem przypominam, że na mocy art. 225 WE, art. 51 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości i art. 112 § 1 akapit pierwszy lit. c) regulaminu Trybunału odwołanie powinno dokładnie określać te części wyroku, których uchylenia zażądano, oraz argumenty prawne na poparcie tego właśnie żądania ( 12 ).

142.

W tych okolicznościach uważam, że drugi argument zarzutu trzeciego należy uznać za niedopuszczalny.

143.

Wnosząca odwołanie zarzuca Sądowi, że wypaczył przepisy rozporządzenia w sprawie opakowań, stwierdzając po pierwsze, że opakowanie może być objęte jednocześnie systemem DSD i innym systemem zbiorowym, po drugie, że dystrybutor, który przystąpił do systemu zbiorowego, może a posteriori wypełnić spoczywające na nim obowiązki za pośrednictwem systemu indywidualnego i po trzecie, że dystrybutor, który wypełnił swe obowiązki za pośrednictwem systemu indywidualnego, może przystąpić a posteriori do systemu zbiorowego.

144.

DSD utrzymuje, że stwierdzenia zawarte w pkt 129 i 154 zaskarżonego wyroku, zgodnie z którymi opakowanie powierzone DSD może być jednocześnie objęte innym niż system DSD systemem przyjmowania zwrotu i odzysku, wypaczają przepisy rozporządzenia w sprawie opakowań.

145.

Wnosząca odwołanie uważa, że stwierdzenia te są w oczywisty sposób sprzeczne z zasadą prawa dotyczącego opakowań, zgodnie z którą dane opakowanie jest albo objęte obowiązkiem przyjęcia zwrotu, albo zwolnione z tego obowiązku. Uważa ona zatem, że wbrew twierdzeniu Sądu, do którego odnosi się ten argument, opakowanie nie może być objęte dwoma lub kilkoma systemami usuwania odpadów.

146.

W tym względzie wnosząca odwołanie przytacza przykład przedstawiony przez Sąd w pkt 134 zaskarżonego wyroku. Sąd wyjaśnia, że w sieci restauracji szybkiej obsługi „w sytuacji, w której konsument końcowy kupuje kanapkę sprzedawaną w opakowaniu utrzymującym ciepło, może on swobodnie wybrać, czy spożyje ten produkt na miejscu oraz złoży to opakowanie do koszów, które zostały umieszczone przez sieć szybkiej obsługi w ramach jej systemu indywidualnego, czy zabierze ten produkt do domu, a opakowanie złoży w urządzeniach DSD służących do zbiórki, które znajdują się w pobliżu jego miejsca zamieszkania”. Następnie Sąd wyjaśnia, że „[o]pakowanie to może zatem zostać złożone w dwóch systemach przyjmowania i odzysku opakowań, zaproponowanych przez sieć szybkiej obsługi celem wypełnienia przewidzianych w rozporządzeniu [w sprawie opakowań] obowiązków”.

147.

DSD uważa, że nawet w przypadku restauracji szybkiej obsługi opakowanie może nie być objęte — wbrew temu, co stwierdził Sąd — dwoma systemami zbiórki. Jej zdaniem, chociaż może się zdarzyć, że opakowanie zostanie złożone na miejscu w ramach systemu indywidualnego lub przyjęte przez system zbiorowy, może to być spowodowane tylko błędem ze strony konsumenta. Wnosząca odwołanie podkreśla zatem znaczenie wyraźnego wskazania, jaki sposób usuwania odpadów przewidziano dla każdego opakowania.

148.

Komisja uważa, że w ramach rozwiązania mieszanego obejmującego dwa systemy zbiorowe producent lub dystrybutor opakowań jest zobowiązany do spełnienia wymogu przejrzystości w odniesieniu do tych dwóch systemów. Opakowania byłyby zatem opatrzone dwoma różnymi oznaczeniami umożliwiającymi zidentyfikowanie tych systemów. Komisja uważa, że takie rozwiązanie jest możliwe, ponieważ wspomniane systemy są odpowiedzialne tylko za opakowanie oznaczone co do ilości. Komisja wskazuje też, że w przypadku konkurencji pomiędzy systemami zbiorowymi opakowania są zbierane w tych samych kontenerach.

149.

Uważam, że poczynione przez Sąd w pkt 154 zaskarżonego wyroku stwierdzenie, że opakowanie powierzone DSD może być objęte kilkoma systemami usuwania odpadów, nie wypacza przepisów rozporządzenia w sprawie opakowań.

150.

Na wstępie wyjaśniam, że w pkt 10 zaskarżonego wyroku Sąd stwierdził, iż „[r]ząd niemiecki wskazał w tym względzie w uwagach przedstawionych w dniu 24 maja 2000 r., przekazanych Komisji w ramach postępowania administracyjnego […], że rozporządzenie w sprawie opakowań pozwalało dystrybutorowi na połączenie razem przyjmowania zwrotu w pobliżu punktu handlowego w ramach systemu indywidualnego ze zbiórką w pobliżu miejsca zamieszkania konsumenta końcowego w ramach systemu zbiorowego, przy czym uczestniczył on w systemie zbiorowym jedynie w zakresie opakowań, które wprowadził on do obrotu na rynek”.

151.

Podobnie w pkt 45 zaskarżonego wyroku Sąd przypomniał, że „[w spornej] decyzji podkreślono również, że z wcześniejszej odpowiedzi udzielonej przez władze niemieckie nie wynika, że zgodnie z § 6 ust. 3 rozporządzenia [w sprawie opakowań] jednolity system można zastosować tylko raz [możliwe jest tylko zastosowanie jednolitego systemu]. Władze niemieckie nigdy nie miały zamiaru umożliwić stworzenia w całym kraju lub kraju związkowym jedynie jednego systemu zbiorowego”.

152.

Na podstawie tych stwierdzeń Sąd mógł według mnie słusznie wskazać w pkt 131 zaskarżonego wyroku, że zgodnie z załącznikiem I do § 6 rozporządzenia w sprawie opakowań poziomy odzysku oblicza się jako procent masy materiału wprowadzonego do obrotu, który został rzeczywiście przyjęty i poddany odzyskowi, i że w pkt 1 ust. 2 tego załącznika wyjaśniono, że ilości opakowań, które mają tu znaczenie, są określane jako procent masy.

153.

Dlatego też Sąd wyjaśnił w pkt 132–135 zaskarżonego wyroku, że ponieważ poziomy odzysku są obliczane na podstawie procentu masy, podział pomiędzy poszczególne systemy jest możliwy bez konieczności informowania o określonych z góry ilościach opakowań. Sąd zilustrował swą wypowiedź za pomocą przykładu dotyczącego sieci restauracji szybkiej obsługi. W ten sposób wykazał, że w ramach takiej sieci połączenie systemu indywidualnego z systemem DSD jest konieczne, ponieważ istnieje możliwość konsumpcji produktu na miejscu lub zabrania go na wynos. Następnie Sąd wyjaśnił, że „w stosunku umownym między skarżącą i producentem lub dystrybutorem opakowań istotne znaczenie ma zapewnienie, żeby ilości materiału, które muszą być poddane odzyskowi i wprowadzone na rynek, były rzeczywiście przyjmowane i poddawane odzyskowi celem osiągnięcia poziomów przewidzianych w rozporządzeniu [w sprawie opakowań]”.

154.

W pkt 136–138 zaskarżonego wyroku Sąd wyjaśnił, że istnieją mechanizmy korekcyjne, które umożliwiają wypełnienie obowiązków nałożonych przez przepisy rzeczonego rozporządzenia. Sąd wskazał w szczególności, że jeśli system indywidualny nie wystarcza, aby przestrzegać poziomów odzysku, producent lub dystrybutor opakowań może skorzystać z systemu zbiorowego, aby nabyć brakujące ilości materiału.

155.

Zresztą samo rozporządzenie w sprawie opakowań przewiduje to rozwiązanie w § 6 ust. 1, który stanowi, że jeśli dystrybutorzy nie spełniają obowiązków przyjmowania zwrotu i odzysku poprzez przyjmowanie w miejscu składania, powinni to czynić za pośrednictwem systemu zbiorowego ( 13 ).

156.

W świetle wszystkich powyższych okoliczności uważam, że trzeci argument także należy oddalić jako bezzasadny.

157.

DSD utrzymuje ponadto, że wskazówka zawarta w pkt 137 zaskarżonego wyroku, zgodnie z którą dystrybutor, który przystąpił do systemu zbiorowego, może a posteriori zobowiązać się osobiście do przyjmowania zwrotu i odzysku, stanowi wypaczenie akt sprawy. Wskazówka ta jest w szczególności sprzeczna z podstawową zasadą rozporządzenia w sprawie opakowań, zgodnie z którą uczestnictwo w zbiorowym systemie przejmowania obowiązku odzysku prowadzi do zwolnienia z obowiązków usuwania odpadów. Według DSD w przypadku opakowań objętych systemem zbiorowym niemożliwe jest zastosowanie a posteriori systemu indywidualnego.

158.

Podobnie DSD zauważa, że wspomniana wskazówka, zgodnie z którą dystrybutor, który zdecydował się zastosować system indywidualny w przypadku niektórych opakowań, może a posteriori wywiązać się ze swych obowiązków wynikających z tego rozporządzenia, nabywając ilości opakowań od systemu zbiorowego, stanowi wypaczenie rozporządzenia w sprawie opakowań.

159.

Komisja uważa, że Sąd nie przyjął za punkt wyjścia wypełnienia a posteriori obowiązków przyjmowania zwrotu i odzysku, ale obniżenie opłaty należnej na rzecz systemu zbiorowego w przypadku zbiórki niezgodnej z wymaganym poziomem.

160.

Moim zdaniem Sąd nie wypaczył akt sprawy, stwierdzając w pkt 137 zaskarżonego wyroku, że sieć restauracji szybkiej obsługi może domagać się od systemu zbiorowego obniżenia opłaty, kiedy za pośrednictwem systemu indywidualnego sieć ta wykaże, że przyjęła zwrot ilości opakowań, jakie zostały jej powierzone.

161.

Wbrew temu, co twierdzi wnosząca odwołanie, uważam bowiem, że w tym przykładzie nie chodzi o stosowanie a posteriori systemu indywidualnego w celu przyjmowania zwrotu i odzysku opakowań. Przypominam, że we wspomnianym przykładzie Sąd wyszedł z założenia, że sieć restauracji szybkiej obsługi łączy od początku system indywidualny z systemem zbiorowym.

162.

Po przyjęciu tego założenia Sąd wskazał, że możliwe jest wprowadzenie mechanizmów korekcyjnych, w przypadku gdy system indywidualny nie spełnia obowiązków ciążących na dystrybutorze lub, przeciwnie, mógł zebrać określone ilości. W tym ostatnim przypadku Sąd wyjaśnia, że „sieć szybkiej obsługi będzie mogła żądać od danego systemu zbiorowego obniżenia opłaty w przypadku wykazania przez nią, iż przyjęła zwrot i przeprowadziła odzysk [ilości], które zostały powierzone [systemowi zbiorowemu]”.

163.

Zresztą wnosząca odwołanie sama rozważała tę możliwość. W pkt 60 i 61 spornej decyzji wskazano bowiem, że przed wydaniem tej decyzji DSD zobowiązała się do niepobierania opłaty w odniesieniu do części opakowań przyjmowanej przez system indywidualny, jeśli producent lub dystrybutor opakowań łączy system DSD z systemem indywidualnym.

164.

Jeśli chodzi o zaprezentowany przez wnoszącą odwołanie argument, że Sąd wypaczył rozporządzenie w sprawie opakowań, stwierdzając, iż dystrybutor, który wybrał system indywidualny, może a posteriori wywiązać się ze swych obowiązków, nabywając od systemu zbiorowego ilości opakowań, uważam, że również należy go oddalić.

165.

W pkt 9 zaskarżonego wyroku Sąd przypomniał, że „§ 6 ust. 1 zdanie dziewiąte rozporządzenia stanowi, że, w przypadku gdy dystrybutor nie wypełni swojego obowiązku przyjmowania zwrotu i odzysku za pomocą systemu indywidualnego, powinien on to uczynić za pomocą systemu zbiorowego”.

166.

W związku z powyższym uważam, że argumenty czwarty i piąty zarzutu trzeciego należy oddalić jako bezzasadne.

167.

DSD utrzymuje, że pkt 154 zaskarżonego wyroku narusza prawo, ponieważ Sąd stwierdził, że na opakowaniach nieusuwanych przez system DSD można umieścić logo Der Grüne Punkt. DSD uważa, że taka możliwość pozbawia logo jego charakteru odróżniającego i jest w oczywisty sposób sprzeczna z zasadą rozporządzenia w sprawie opakowań, zgodnie z którą konsumenci i władze powinni być w stanie wyraźnie określić, czy opakowanie podlega obowiązkowi przyjęcia w punkcie sprzedaży.

168.

Komisja przypomina, że DSD błędnie przypisuje temu rozporządzeniu podejście oparte na opakowaniu rozpatrywanym indywidualnie. Według Komisji takie podejście nie odpowiada okolicznościom ekonomicznym, w jakie wpisują się rozwiązania mieszane, które są wspierane właśnie z myślą o spełnieniu celu z zakresu konkurencji.

169.

Uważam, że ten argument także należy oddalić.

170.

W pkt 124 zaskarżonego wyroku Sąd wskazuje bowiem, że zdaniem DSD logo Der Grüne Punkt umożliwia zidentyfikowanie opakowań, jakie są jej przekazywane, i poinformowanie konsumenta, co powinien z nimi uczynić, co umożliwia zapewnienie realizacji zdania powierzonego DSD przez przedsiębiorstwo przystępujące do systemu.

171.

W pkt 153 zaskarżonego wyroku Sąd przypomina, że „różne sposoby reklamy przewidziane w rozporządzeniu [w sprawie opakowań] — a mianowicie etykiety lub inne odpowiednie środki dostosowane do systemów zbiorowych ([pkt 2 tytułu 4 załącznika I do § 6 wspomnianego rozporządzenia]) oraz informacja o możliwości zwrotu opakowania do punktu sprzedaży w przypadku systemów indywidualnych (§ 6 ust. 1 zdanie trzecie [tegoż] rozporządzenia) — umożliwiają zasygnalizowanie konsumentowi końcowemu różnych możliwości zwrotu przedmiotowego opakowania, ale nie uzasadniają przy tym argumentacji skarżącej, według której umieszczenie logo Der Grüne Punkt na opakowaniu przeszkodziłoby przyjmowaniu zwrotu i odzyskowi przez inny system aniżeli system DSD”.

172.

Następnie w pkt 154 zaskarżonego wyroku Sąd wskazał, że „w rozporządzeniu [w sprawie opakowań] nie zostało uregulowane, że nie można umieszczać logo Der Grüne Punkt na opakowaniach zbieranych w ramach konkurencyjnego systemu zbiorowego lub systemu indywidualnego, jeżeli spełniają one poza tym warunki, które zostały określone w [tym] rozporządzeniu celem identyfikacji systemu stosowanego w połączeniu z systemem DSD. Takie oznaczenia mogą być stosowane łącznie, a to samo opakowanie może równocześnie być objęte kilkoma systemami. W ten sposób Komisja słusznie interpretuje treść obowiązku przejrzystości zdefiniowanego przez rząd niemiecki w jego uwagach, zgodnie z którymi zarówno dla konsumentów, jak i dla władz musi być jasne, które opakowania podlegają obowiązkowi przyjmowania zwrotu w punktach sprzedaży lub w ich pobliżu oraz które z nich nie zostały objęte tym obowiązkiem”.

173.

Wbrew twierdzeniom wnoszącej odwołanie nie chodzi tu o zaoferowanie systemom konkurencyjnym możliwości umieszczenia logo Der Grüne Punkt na opakowaniach, które nie są przyjmowane przez system DSD. Sąd opiera się według mnie na założeniu, że producent lub dystrybutor opakowań przystąpił do systemu DSD i do innego systemu, zbiorowego lub indywidualnego. A zatem w celu wypełnienia obowiązku informowania o przyjmowaniu zwrotu zużytych opakowań, który został przewidziany w rozporządzeniu w sprawie opakowań, powinna istnieć możliwość wskazania, przez jaki system opakowanie jest przyjmowane, aby po użyciu opakowania konsument mógł być poinformowany o możliwościach, jakie są mu oferowane. Może to polegać na przykład na umieszczeniu na butelce plastykowej logo Der Grüne Punkt i innego logo oznaczającego, że inny system także może przyjąć tę butelkę, a także poprzez oznaczenie w punkcie sprzedaży, zgodnie z którym butelka może być złożona w tym punkcie sprzedaży.

174.

Zważywszy na wskazówki, które znajdują się w rozporządzeniu w sprawie opakowań, nie uważam, aby Sąd wypaczył przepisy tego rozporządzenia, orzekając, że logo Der Grüne Punkt może być umieszczone wraz z innym oznaczeniem na tym samym opakowaniu. Przypominam, że wspomniane rozporządzenie po pierwsze oferuje producentowi lub dystrybutorowi możliwość przystąpienia do kilku systemów, a po drugie nakłada obowiązek poinformowania, w jaki sposób opakowanie może zostać zwrócone.

175.

W związku z powyższym uważam, że szósty argument zarzutu trzeciego należy oddalić jako bezzasadny.

176.

Krytykując także pkt 161 zaskarżonego wyroku, DSD zauważa, iż stwierdzenie, że wyłączność, jakiej ona się domaga, nie może być uwzględniona, ponieważ jej skutkiem jest jedynie uniemożliwienie producentom i dystrybutorom opakowań korzystania z systemu mieszanego, jest niezgodne z prawem znaków towarowych. W tym względzie DSD zauważa, że zgodnie z orzecznictwem niemieckim i jak wskazują sondaże opinii, logo Der Grüne Punkt, jako zarejestrowany znak towarowy, odnosi się wyłącznie do DSD i usług, jakie ona oferuje. Prawo znaków towarowych nie byłoby zatem przestrzegane, gdyby logo Der Grüne Punkt zostało pozbawione tej funkcji wyłączności jedynie w celu zagwarantowania możliwości stosowania systemu mieszanego.

177.

Biorąc pod uwagę, że w zarzucie czwartym wnosząca odwołanie powołuje się także na naruszenie przez Sąd wspólnotowego prawa znaków towarowych, uważam, że należy rozpatrzyć ten argument w ramach tego zarzutu.

178.

W zarzucie czwartym DSD powołuje się na naruszenie wspólnotowego prawa znaków towarowych z uwagi na stwierdzenie Sądu zawarte w pkt 161 zaskarżonego wyroku, zgodnie z którym znakowi towarowemu Der Grüne Punkt nie może zostać przyznana wyłączność, jakiej domaga się wnosząca odwołanie. DSD wskazuje, że na mocy art. 5 pierwszej dyrektywy Rady 89/104/EWG z dnia 21 grudnia 1988 r. mającej na celu zbliżenie ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do znaków towarowych ( 14 ) zarejestrowany znak towarowy przyznaje właścicielowi wyłączne prawa do tego znaku, pozwalając zakazać używania znaku towarowego w odniesieniu do produktów lub usług identycznych lub podobnych do tych, które są objęte zarejestrowanym znakiem towarowym.

179.

Komisja uważa, że wyłączność opisana w art. 5 dyrektywy 89/104 nie ma żadnego związku z wyłącznością, o której mowa w pkt 161 zaskarżonego wyroku. Sąd wyciąga jedynie wnioski z rozumowania zaprezentowanego w pkt 156 i 157 tego wyroku, zgodnie z którym znak towarowy Der Grüne Punkt ogranicza się do wskazania w odniesieniu do danej usługi, że produkt, na którym jest on umieszczony, może być usunięty za pomocą systemu DSD, nie dostarczając informacji dotyczącej jakości oferowanej usługi.

180.

Komisja dodaje, że sporna decyzja nie prowadzi do niesłusznego używania znaku towarowego, czyli używania przez osoby, z którymi DSD nie zawarła umowy.

181.

Vfw wskazuje, że logo nie jest znakiem towarowym w rozumieniu klasycznym. Uważa, że znak towarowy charakteryzuje produkty i usługi, które są identyczne lub podobne do tych, w odniesieniu do których znak towarowy został zarejestrowany. Tymczasem w przypadku logo Der Grüne Punkt każdy producent używa swych własnych indywidualnych znaków towarowych w celu oznaczenia produktów. Logo to służy wyłącznie do oznaczenia uczestnictwa w systemie zbiorowym, a nie do zidentyfikowania produktów lub usług identycznych lub podobnych.

182.

Według Landbell i BellandVision zarzut ten jest niedopuszczalny, a w każdym razie bezzasadny.

183.

Według wnoszącej odwołanie Sąd niesłusznie orzekł, że znak towarowy Der Grüne Punkt nie może korzystać z wyłączności, jakiej domaga się wnosząca odwołanie, i w ten sposób naruszył wspólnotowe prawo znaków towarowych.

184.

Jak wyjaśnił Sąd w pkt 124 zaskarżonego wyroku, DSD uważa, że znak towarowy Der Grüne Punkt umożliwia jednocześnie wskazanie opakowań przekazywanych systemowi DSD oraz poinformowanie konsumenta o tym, co ma z nimi uczynić, co pozwala zapewnić wykonanie zadania powierzonego DSD przez tego producenta lub dystrybutora opakowań należącego do jej systemu. A zatem według DSD jedynie opakowania, w odniesieniu do których stosowany jest system DSD, powinny być oznaczone logo Der Grüne Punkt.

185.

Jednakże w pkt 156–161 zaskarżonego wyroku Sąd orzekł, że fakt współistnienia na jednym opakowaniu tego logo i informacji o odpowiednim środku określającym inny system zbiorowy lub informacji o możliwości zwrotu do sklepu, nie narusza zasadniczej funkcji znaku towarowego, jaką jest wskazanie możliwości usunięcia danego opakowania poprzez system DSD. A zatem Sąd uważa, że ponieważ wspólne umieszczenie wspomnianego logo i innych oznaczeń lub innych mechanizmów umożliwiających wskazanie innej możliwości usuwania opakowań poprzez system indywidualny lub konkurencyjny system zbiorowy, nie narusza zasadniczej funkcji znaku towarowego, wnosząca odwołanie nie może podnosić naruszenia prawa znaków towarowych.

186.

Poza tym w pkt 160 zaskarżonego wyroku Sąd wyjaśnia, że „umowa o używanie logo dotyczy jedynie użytkowników tego logo, a mianowicie producentów i dystrybutorów opakowań korzystających z systemu DSD, a nie konsumentów”.

187.

Moim zdaniem Sąd, stwierdzając w pkt 161 zaskarżonego wyroku, że wnosząca odwołanie nie może korzystać z wyłączności, jakiej się domaga, gdyż utrudniłaby ona jedynie producentom i dystrybutorom opakowań zastosowanie systemu mieszanego oraz uzasadniłaby możliwość dochodzenia przez wnoszącą odwołanie wynagrodzenia za usługę, której nie wykonuje, nie naruszył wspólnotowego prawa znaków towarowych.

188.

Należy bowiem przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem szczególnym celem prawa do znaku towarowego jest zwłaszcza zapewnienie właścicielowi wyłącznego prawa używania znaku towarowego w przypadku wprowadzenia produktu do obrotu po raz pierwszy i tym samym jego ochrona przed konkurentami, którzy zamierzaliby nadużywać pozycji i reputacji znaku towarowego, sprzedając produkty niesłusznie oznaczone tym znakiem towarowym ( 15 ).

189.

Dlatego też art. 5 ust. 1 dyrektywy 89/104 przewiduje, że zarejestrowany znak towarowy przyznaje właścicielowi wyłączne prawa do tego znaku i że właściciel jest w ten sposób uprawniony do zakazania wszelkim osobom trzecim, które nie posiadają jego zgody, używania w obrocie handlowym oznaczenia identycznego ze znakiem towarowym dla towarów lub usług identycznych z tymi, dla których znak towarowy jest zarejestrowany.

190.

Uważam, że w niniejszej sprawie przedsiębiorstwa należące do systemu DSD jedynie w odniesieniu do części opakowań (pierwszy i drugi przypadek) lub opakowań wprowadzanych do obrotu w innym państwie członkowskim (trzeci przypadek) nie mogą być uważane za konkurentów DSD lub osoby trzecie, które niesłusznie sprzedają produkty oznaczone logo Der Grüne Punkt.

191.

W pierwszym i drugim przypadku producenci i dystrybutorzy zawarli bowiem z DSD umowę dotyczącą przyjmowania zwrotu i odzysku niektórych opakowań. W trzecim przypadku producenci i dystrybutorzy są posiadaczami licencji na używanie logo Der Grüne Punkt na terytorium innego państwa członkowskiego.

192.

Tymczasem sama DSD stworzyła ten system, który zobowiązuje do umieszczenia tego logo na wszystkich opakowaniach, nawet jeśli niektóre z tych opakowań nie zostaną przyjęte przez ten system. Owi producenci i dystrybutorzy nie używają zatem niesłusznie znaku towarowego Der Grüne Punkt, ale wypełniają tylko ich obowiązek umieszczania wspomnianego logo na wszystkich opakowaniach, niezależnie od tego, czy są one przyjmowane przez system DSD.

193.

Poza tym Sąd słusznie przypomniał w pkt 156 zaskarżonego wyroku, że zasadniczą funkcją znaku towarowego Der Grüne Punkt jest wskazanie, że opakowanie, na którym znak ten został umieszczony, może zostać przyjęte przez system DSD.

194.

Jeśli logo Der Grüne Punkt znajduje się na opakowaniu, spełniona jest zasadnicza funkcja znaku towarowego, ponieważ konsument jest poinformowany o możliwości złożenia opakowania w kontenerach DSD. Nie dochodzi zatem — wbrew twierdzeniom zaprezentowanym przez wnoszącą odwołanie podczas rozprawy — do „zniszczenia znaku towarowego”.

195.

Ponadto uważam, że znak towarowy Der Grüne Punkt nie wpisuje się w klasyczny schemat prawa znaków towarowych.

196.

Znak towarowy pomaga bowiem konsumentowi w dokonaniu świadomego wyboru co do produktu lub usługi proponowanej przez ten znak. Jeśli na przykład konsument nabył już produkt lub usługę i odczuł z tego powodu satysfakcję, zwłaszcza dlatego że ten produkt lub usługa charakteryzowały się wysoką jakością, znak towarowy posłuży jako punkt odniesienia przy dokonywanych przez niego w przyszłości zakupach tych samych produktów lub usług. Znak towarowy ukierunkowuje zatem wybór konsumenta.

197.

Jednakże w ramach systemu DSD funkcją znaku towarowego Der Grüne Punkt nie jest według mnie ukierunkowanie wyboru konsumenta co do nabywanego produktu. Jak przypomniał Sąd w pkt 156 zaskarżonego wyroku, ten znak służy wskazaniu opakowań, które mogą być przyjmowane przez system DSD.

198.

Moim zdaniem, w przypadku gdy konsument nabywa produkt, na którym umieszczono logo Der Grüne Punkt, konsument ten wybrał ów produkt na przykład ze względu na jakość, jaką ten produkt gwarantuje, a nie dlatego, że wie, iż ów produkt może być usunięty poprzez system DSD. Mogę sobie z łatwością wyobrazić na przykład, że konsument nabywa jajka pochodzące z gospodarstwa ekologicznego, ponieważ system produkcji wyklucza stosowanie pestycydów i nawozów sztucznych i gwarantuje w ten sposób jakość, która odpowiada temu konsumentowi, a nie dlatego, że na opakowaniu umieszczone jest logo Der Grüne Punkt informujące o możliwości przyjęcia zwrotu tego opakowania przez system DSD.

199.

Inaczej byłoby moim zdaniem w przypadku, gdyby logo Der Grüne Punkt wskazywało, że produkt, na którym jest ono umieszczone, jest produktem, który można poddać recyklingowi lub który już został poddany temu procesowi. Możemy bowiem słusznie zakładać, że niektórzy konsumenci, dbający o ochronę środowiska naturalnego, wolą wybrać produkty, których opakowanie można poddać recyklingowi lub już zostało poddane temu procesowi. W takim przypadku logo, które wskazuje, że opakowanie nabytego produktu zostało poddane recyklingowi, niewątpliwie ma wpływ na wybór dokonywany przez konsumenta. Tak jest na przykład w przypadku ryzy papieru, na której umieszczone jest logo informujące konsumenta, że papier ten został poddany recyklingowi. Konsument dokona wówczas wyboru mającego na celu ochronę środowiska naturalnego.

200.

Jednakże w niniejszej sprawie logo Der Grüne Punkt nie oznacza, że opakowanie może być poddane recyklingowi. Logo to wskazuje jedynie, że opakowanie może być przyjęte przez system DSD, w ramach którego zostanie ono poddane sortowaniu i odzyskowi, jeśli istnieje taka możliwość ( 16 ).

201.

Dlatego też uważam, że Sąd mógł słusznie stwierdzić w pkt 156 i 160 zaskarżonego wyroku po pierwsze, że „znak towarowy »wskazuje jedynie w odniesieniu do usługi, o której mowa, że produkt, na którym znak ten został umieszczony, może zostać usunięty przy zastosowaniu systemu DSD«, nie podając informacji co do jakości oferowanej usługi”, a po drugie, że „umowa o używanie logo dotyczy jedynie użytkowników tego logo, a mianowicie producentów i dystrybutorów opakowań korzystających z systemu DSD, a nie konsumentów”.

202.

A zatem Sąd nie naruszył moim zdaniem przepisów wspólnotowego prawa znaków towarowych, wskazując w pkt 161 zaskarżonego wyroku, że znak towarowy Der Grüne Punkt nie może korzystać z wyłączności, jakiej domaga się wnosząca odwołanie.

203.

W konsekwencji uważam, że zarzut czwarty należy oddalić jako bezzasadny.

204.

W ramach zarzutu piątego DSD utrzymuje, że Sąd naruszył art. 82 WE.

205.

Sąd nie uzasadnił w sposób wystarczający swej analizy, a ponadto wypaczył akta sprawy, gdy orzekł, że DSD postępowała w sposób stanowiący nadużycie, wydając licencje na używanie logo Der Grüne Punkt niezależnie od stosowania systemu DSD i wymagając uiszczenia opłaty z tytułu licencji także w przypadku, gdy licencjobiorca dostarczył dowód, że nie stosował systemu DSD.

206.

Poza tym według DSD sporna decyzja oznacza zobowiązanie jej do przyznawania licencji przedsiębiorstwom przystępującym do systemu w odniesieniu do opakowań, które nie są ani przyjmowane, ani poddawane odzyskowi przez jej system. Jednakże konieczne przesłanki przyznania przymusowej licencji, wypracowane przez orzecznictwo Trybunału, nie są w niniejszym przypadku spełnione. Nie wyjaśniając, w jaki sposób odmowa przyznania licencji przymusowej stanowi nadużycie prawa, Sąd naruszył zatem prawo.

207.

Pomocniczo wnosząca odwołanie utrzymuje, że chociaż przyznaje przedsiębiorstwom przystępującym do systemu licencję na samo używanie logo, zaskarżony wyrok zezwala na uczestnictwo w systemie DSD w przypadku bardzo małej ilości opakowań, przy czym DSD nie może wymagać w zamian odpowiedniej opłaty i zweryfikować zgodność z prawem takiego postępowania. W szczególności wnosząca odwołanie nie może zweryfikować, czy istnieją przyczyny, które zgodnie ze sporną decyzją prowadzą do konieczności umieszczenia znaku towarowego Der Grüne Punkt na wszystkich opakowaniach (zwłaszcza ze względu na dodatkowe koszty ekonomiczne związane z selektywnym oznakowaniem).

208.

W odniesieniu do pierwszego argumentu Komisja stwierdza, że wnosząca odwołanie nie wyjaśniła, dlaczego ustalenia Sądu miałyby być niewystarczająco uzasadnione, sprzeczne z aktami sprawy i dlaczego miałyby wypaczać przepisy krajowe.

209.

W odniesieniu do drugiego argumentu Komisja uważa, że Sąd rozpatrzył argument wnoszącej odwołanie dotyczący narzucenia obowiązku przyznawania licencji przymusowej i ustalił, że taki obowiązek nie został DSD narzucony.

210.

Co się tyczy argumentu zaprezentowanego przez DSD pomocniczo, Komisja utrzymuje, że w niniejszym przypadku nie chodzi o licencję przymusową. Wskazuje, że — jak potwierdził Sąd — sporna decyzja przewiduje, że jeśli przedsiębiorstwo uczestniczy w systemie DSD w odniesieniu do małej ilości opakowań, opłata jest uzasadniona tylko w stosunku do tego nieznacznego uczestnictwa.

211.

Landbell i BellandVision przypominają, że sporna decyzja i zaskarżony wyrok nie opierają się na założeniu istnienia licencji na używanie logo Der Grüne Punkt niezależnie od stosowania systemu DSD, ale skupiają się na wysokości opłaty związanej z wykonywanymi usługami.

212.

Według Vfw zarzut piąty opiera się na błędnym rozumieniu przedmiotu sporu, gdyż Komisja nie zamierza narzucić DSD obowiązku przyznawania licencji, a jedynie uniemożliwić jej wykorzystywanie swej pozycji dominującej w celu wykluczenia konkurencji ze strony innych systemów.

213.

Interseroh zauważa, że w żadnej części zaskarżonego wyroku Sąd nie sugeruje, że DSD oferuje licencję na używanie logo Der Grüne Punkt niezależnie od używania jej systemu. Wyrok ten nie nakłada też na DSD obowiązku przyznawania licencji. Nadużycie stwierdzone przez Sąd opiera się właśnie na fakcie, iż DSD oferuje licencje na używanie tego logo jedynie w połączeniu z obowiązkiem uiszczenia opłaty za stosowanie jej systemu, nawet jeśli przedsiębiorstwo przystępujące do systemu DSD nie korzystało z tego systemu w odniesieniu do niektórych opakowań oznaczonych wspomnianym logo.

214.

Jak wskazała Komisja, uważam, że pierwszy argument zarzutu piątego należy oddalić.

215.

Wnosząca odwołanie ogranicza się bowiem do wskazania, że Sąd naruszył art. 82 WE, stwierdzając w sposób niewystarczająco uzasadniony i sprzeczny z aktami sprawy oraz wypaczając przepisy prawa krajowego, że postępowała ona w sposób stanowiący nadużycie. Wnosząca odwołanie nie przedstawia żadnego argumentu prawnego na poparcie tego argumentu i odsyła jedynie w przypisie do pkt 20 odwołania, w którym wskazano, że „[u]stalenia zawarte w [zaskarżonym] wyroku są w związku z tym ewidentnie przeciwstawne. Sąd ostatecznie nie wypowiada się w kwestii, czy sporne zachowanie stanowi nadużycie pozycji dominującej”.

216.

Tymczasem na mocy orzecznictwa, które przypomniano w pkt 141 niniejszej opinii, odwołanie powinno dokładnie określać te części wyroku, których uchylenia zażądano, oraz argumenty prawne na poparcie tego właśnie żądania.

217.

Należy stwierdzić, że nie jest tak w niniejszym przypadku. Uważam zatem, że pierwszy argument zarzutu piątego należy odrzucić jako niedopuszczalny.

218.

W drugim argumencie wnosząca odwołanie podnosi, że sporna decyzja i zaskarżony wyrok zobowiązują ją do przyznania przedsiębiorstwom przystępującym do systemu licencji w odniesieniu do opakowań, które nie są ani przyjmowane, ani poddawane odzyskowi przez jej system. Sąd, nie wyjaśniając, dlaczego odmowa przyznania przymusowej licencji stanowi nadużycie pozycji dominującej, naruszył w ten sposób prawo.

219.

Według mnie wnosząca odwołanie myli się co do kwalifikacji nadużycia, jakie jest jej zarzucane. Uważam bowiem, że w świetle analizy przeprowadzonej przez Sąd, nie określił on nadużycia — wbrew temu, co twierdzi wnosząca odwołanie — jako opierającego się na odmowie przez DSD przyznania licencji przymusowej i prawidłowo wyjaśnił przyczyny, dla których zarzuca się DSD nadużycie pozycji dominującej.

220.

Zwracam uwagę, że w pkt 176–183 zaskarżonego wyroku Sąd odpowiedział na argument, jaki wnosząca odwołanie przedstawiła przed Sądem w ramach zarzutu drugiego, zgodnie z którym art. 3 i art. 4 ust. 1 spornej decyzji są nieproporcjonalne, ponieważ zobowiązują DSD do przyznania osobom trzecim licencji na używanie znaku towarowego Der Grüne Punkt także w przypadku nieuczestniczenia w systemie DSD.

221.

A zatem Sąd wyjaśnił przyczyny, dla których twierdzi, że sporna decyzja, w art. 3 i art. 4 ust. 1, nie zobowiązuje DSD do przyznania licencji przedsiębiorstwom należącym do jej systemu w przypadku opakowań, które nie są przyjmowane przez ten system, lecz ma na celu położyć kres nadużyciu, zakazując DSD wymagania uiszczenia opłaty za usługę, której nie wykonuje.

222.

W pkt 178 zaskarżonego wyroku Sąd przypomniał bowiem, że zgodnie z zaskarżoną decyzją nadużycie zarzucane DSD polega na wymaganiu uiszczenia opłaty w odniesieniu do wszystkich wprowadzanych do obrotu w Niemczech opakowań oznaczonych logo Der Grüne Punkt. Sąd wskazuje następnie, że „[z]godnie z [tą] decyzją nie można domagać się uiszczenia opłaty w przypadku, w którym producenci i dystrybutorzy opakowań stosujący system DSD jedynie w odniesieniu do części opakowań wprowadzanych do obrotu w Niemczech wykażą, iż wywiązali się z obowiązków przyjmowania zwrotu i odzysku, ustanowionych w rozporządzeniu [w sprawie opakowań] za pośrednictwem konkurencyjnych systemów zbiorowych lub systemów indywidualnych ([pierwszy i drugi przypadek]). Podobnie nie można domagać się uiszczenia opłaty w sytuacji, w której producenci i dystrybutorzy opakowań, niestosujący w Niemczech systemu DSD, lecz wprowadzający do obrotu w tym kraju opakowanie standardowe, które jest przez nich również wprowadzane do obrotu w innym państwie członkowskim i które uczestniczy w systemie przyjmowania opakowań stosującym logo Der Grüne Punkt, wykażą, iż wywiązali się z obowiązków nałożonych na nich w [rzeczonym] rozporządzeniu za pośrednictwem konkurencyjnych systemów zbiorowych lub systemów indywidualnych ([trzeci przypadek])”.

223.

W świetle tych okoliczności Sąd wskazał w pkt 180 zaskarżonego wyroku, że zobowiązania nałożone w art. 3 i art. 4 ust. 1 spornej decyzji nie dotyczą więc osób trzecich, lecz producentów lub dystrybutorów opakowań będących albo kontrahentami DSD w ramach umowy o używanie logo, albo właścicielami licencji na używanie znaku towarowego Der Grüne Punkt w innym państwie członkowskim w ramach systemu przyjmowania zwrotu lub odzysku opakowań stosującego to logo.

224.

W pkt 181 zaskarżonego wyroku Sąd stwierdził, że „te zobowiązania nie mają na celu narzucenia DSD obowiązku udzielenia licencji nieograniczonej w czasie na używanie znaku towarowego Der Grüne Punkt, lecz jedynie zobowiązanie DSD do niepobierania opłaty licencyjnej od wszystkich opakowań opatrzonych [tym logo] w przypadku wykazania, że przyjęcie zwrotu lub odzysk wszystkich opakowań lub jedynie części z nich nastąpiły za pośrednictwem innego systemu”.

225.

W pkt 182 zaskarżonego wyroku Sąd stwierdził w związku z tym, że „skarżąca nie może utrzymywać, że żądanie od niej, aby zrezygnowała z zapłaty za usługę, której nie wykonuje, jest nieproporcjonalne, jeśli użytkownicy logo Der Grüne Punkt przedstawią dowód na to, że przyjęcie zwrotu i odzysk takich ilości opakowań, w odniesieniu do których nie stosują oni systemu DSD, nastąpiły w rzeczywistości za pośrednictwem jednego lub kilku stosowanych przez nich systemów zbiorowych lub indywidualnych”.

226.

Moim zdaniem z tej analizy wynika, że Sąd prawidłowo scharakteryzował zarzucane wnoszącej odwołanie nadużycie pozycji dominującej i słusznie wyjaśnił, że sporna decyzja nie prowadzi do narzucenia licencji przymusowej przedsiębiorstwom przystępującym do systemu, ale jej celem jest położyć kres nadużyciu, w przypadku gdy zostaje wykazane, że opakowania oznaczone logo Der Grüne Punkt zostały przyjęte przez system inny niż system DSD.

227.

W związku z powyższym uważam, że zarzut piąty także należy oddalić jako bezzasadny.

228.

W zarzucie szóstym DSD zarzuca Sądowi, że dokonał niewystarczająco uzasadnionej i sprzecznej z aktami sprawy analizy, a także naruszył art. 3 rozporządzenia nr 17 i zasadę proporcjonalności. DSD wyjaśnia w pierwszej kolejności, że rozporządzenie w sprawie opakowań i prawo znaków towarowych nie pozwalają na zobowiązanie jej do przyznawania licencji na używanie logo Der Grüne Punkt. Tymczasem środki przewidziane w art. 3 i następnych spornej decyzji, które nie uwzględniają faktu, że DSD nie przyznaje oddzielnych licencji na używanie logo, prowadzą właśnie do nałożenia na wnoszącą odwołanie takiego obowiązku.

229.

W drugiej kolejności DSD zauważa, że wspomniane rozporządzenie i prawo znaków towarowych sprzeciwiają się temu, aby uniemożliwiano jej wymaganie od jej klientów, aby umieszczali na opakowaniach, które są opatrzone logo Der Grüne Punkt, a które nie są usuwane za pośrednictwem systemu DSD, informację pozwalającą zneutralizować odróżniający skutek tego logo. Oddalając w pkt 200 zaskarżonego wyroku zaprezentowany przez DSD argument, że opakowania opatrzone logo Der Grüne Punkt i usuwane przez system DSD powinny móc zostać odróżnione od opakowań, na których umieszczono to samo logo, a które nie są usuwane przez ten system, Sąd pominął fakt, że art. 3 spornej decyzji narusza art. 3 rozporządzenia nr 17, a także zasadę proporcjonalności.

230.

Komisja uważa, że pierwszy argument DSD, zgodnie z którym rozporządzenie w sprawie opakowań oraz prawo znaków towarowych nie pozwalają na zobowiązanie jej do przyznania licencji na używanie logo Der Grüne Punkt, bazuje na błędnym założeniu, iż Sąd oparł się na hipotezie, że wydawana jest oddzielna licencja na używanie tego logo.

231.

Ponadto w odniesieniu do drugiego argumentu Komisja uważa, że Sąd słusznie stwierdził, iż ani rozporządzenie w sprawie opakowań, ani prawo znaków towarowych nie wymagają identyfikacji różnych opakowań w celu przydzielenia ich systemowi DSD lub innemu systemowi.

232.

Vfw uważa, że DSD nie poparła w sposób wystarczający argumentów przedstawionych w ramach niniejszego zarzutu.

233.

Według Landbell i BellandVision zarzut ten jest niedopuszczalny, ponieważ odwołanie powinno dokładnie określać te części wyroku lub decyzji, których uchylenia lub stwierdzenia nieważności zażądano, oraz argumenty prawne na poparcie tego właśnie żądania.

234.

Jeśli chodzi o pierwszy argument zarzutu szóstego, zgodnie z którym sporna decyzja zobowiązuje wnoszącą odwołanie do przyznawania licencji na używanie znaku towarowego Der Grüne Punkt, a który jest podobny do argumentu badanego w ramach zarzutu piątego, odsyłam do oceny przeprowadzonej przeze mnie w ramach tego zarzutu.

235.

W konsekwencji uważam, że pierwszy argument zarzutu szóstego należy oddalić jako bezzasadny.

236.

W ramach drugiego argumentu DSD zarzuca Sądowi, iż oddalił jej argument, że opakowania opatrzone logo Der Grüne Punkt i usuwane przez system DSD powinny móc zostać odróżnione od opakowań, na których umieszczono to samo logo, a które nie są usuwane poprzez ten system. Sąd przeprowadził zatem analizę niewystarczającą i sprzeczną z aktami sprawy i naruszył art. 3 rozporządzenia nr 17, a także zasadę proporcjonalności.

237.

Zakładam zatem, że DSD uważa, iż zwykły wymóg umieszczenia skutecznej informacji wyjaśniającej, umożliwiającej zneutralizowanie odróżniającego skutku znaku towarowego Der Grüne Punkt, na opakowaniach, które nie są przyjmowane przez system DSD, jest środkiem właściwszym, proporcjonalnym i zgodnym z art. 3 rozporządzenia nr 17.

238.

Według mnie Sąd słusznie oddalił zarzut dotyczący nieproporcjonalnego charakteru art. 3 ust. 1 spornej decyzji w zakresie, w jakim nie przewiduje on możliwości umieszczenia informacji wyjaśniających.

239.

W pkt 200 zaskarżonego wyroku Sąd bowiem wyjaśnia, że „[z]amieszczenie takich informacji wyjaśniających opiera się […] na założeniu, że jest możliwe odróżnienie opakowań opatrzonych logo Der Grüne Punkt i objętych systemem DSD od opakowań, na których umieszczono [to logo], lecz które nie uczestniczą w systemie DSD, a zatem powinny zawierać informację mającą na celu zwrócenie uwagi konsumenta. Tymczasem, jak już zostało wcześniej przedstawione (zob. pkt 131–138 [zaskarżonego wyroku]), zasady funkcjonowania systemów mieszanych nie opierają się na identyfikacji opakowań przez konsumentów, którzy dysponują swobodą wyboru w zakresie systemu, do którego oddadzą oni opakowanie, lecz opierają się na przydzieleniu masy materiału, który należy poddać odzyskowi”.

240.

Ta analiza Sądu jest moim zdaniem spójna z tym, co zostało wskazane w zaskarżonym wyroku. W pkt 48 niniejszej opinii stwierdziłem, że niemożliwe jest określenie z góry drogi przebytej przez opakowanie. Plastykowa butelka może z łatwością zostać nabyta na rynku niemieckim, a następnie wrzucona we Francji do kontenera należącego do konkurenta DSD. Jak wskazała Komisja, nie można z góry określić zachowania konsumenta. A zatem informacje wyjaśniające umieszczone na opakowaniach opatrzonych logo Der Grüne Punkt i przyjętych przez system konkurencyjny w stosunku do DSD nie mogą przynieść zamierzonego skutku, ponieważ niemożliwe jest oddzielenie produktów opatrzonych tym logo i przyjmowanych przez system DSD od tych, które są opatrzone tym samym logo i przyjmowane przez system konkurencyjny.

241.

Ponadto pragnę zauważyć, że podczas rozprawy Landbell wskazała, iż w praktyce zbiórka, sortowanie i odzysk są dokonywane niezależnie od tego, czy opakowanie jest opatrzone znakiem towarowym wskazującym, do jakiego systemu należy. To ilość masy materiału jest dzielona pomiędzy poszczególne systemy. DSD nie podważyła tej praktyki.

242.

W konsekwencji uważam, że zarzut szósty należy oddalić jako bezzasadny.

243.

W ramach zarzutu siódmego wnosząca odwołanie powołuje się na uchybienie proceduralne. Według niej Sąd zastąpił uzasadnienie Komisji własnym uzasadnieniem. Wnosząca odwołanie uważa też, że wszelkie dodanie przez Sąd nowych ustaleń stanowi naruszenie jej prawa do bycia wysłuchaną.

244.

Na poparcie zarzutu DSD zarzuca Sądowi, że dokonał nowych ustaleń, opartych na oświadczeniach złożonych przez strony podczas rozprawy. Chodzi o odpowiedzi na szczegółowe pytania, które Sąd zadał albo zaledwie trzy tygodnie przed rozprawą, albo podczas rozprawy, nie wskazując wniosków, jakie zamierzał wysnuć z tych odpowiedzi lub związku pomiędzy tymi pytaniami a ustaleniami zawartymi w spornej decyzji. Na podstawie wspomnianych pytań i odpowiedzi Sąd dokonał zatem nowych zasadniczych ustaleń dotyczących sposobów funkcjonowania systemów mieszanych, które nie zostały zawarte w spornej decyzji i nie zostały wymienione przez Komisję lub przez wnoszącą odwołanie.

245.

DSD odnosi się w szczególności do dwóch stwierdzeń, mianowicie po pierwsze do stwierdzenia, że opakowania powierzone DSD mogą być objęte jednocześnie systemem zbiorowym i systemem indywidualnym, a po drugie do stwierdzenia, że rozporządzenie w sprawie opakowań przewiduje wiele mechanizmów korekcyjnych umożliwiających producentom i dystrybutorom wypełnianie obowiązków wynikających z tegoż rozporządzenia, przydzielając a posteriori opakowania systemowi indywidualnemu lub zbiorowemu.

246.

Komisja, popierana przez Vfw, Landbell i BellandVision, uważa, że punkty zaskarżonego wyroku, których dotyczy niniejszy zarzut, nie zawierają żadnego nowego elementu w stosunku do tego, co już zostało zbadane w toku postępowania administracyjnego i w toku procedury pisemnej przed Sądem.

247.

Wnosząca odwołanie zarzuca Sądowi, że dokonał nowych ustaleń, które nie zostały zawarte w spornej decyzji, i w ten sposób zastąpił uzasadnienie Komisji własnym uzasadnieniem. Według DSD chodzi o stwierdzenie, że możliwe jest korzystanie z systemu zbiorowego i z systemu indywidualnego, a także o stwierdzenie, że rozporządzenie w sprawie opakowań przewiduje wiele mechanizmów korekcyjnych, które umożliwiają producentom i dystrybutorom wypełnianie obowiązków wynikających z tegoż rozporządzenia, przydzielając a posteriori opakowania systemowi indywidualnemu lub zbiorowemu.

248.

Uważam, że ten zarzut także należy oddalić.

249.

Przypominam bowiem, że w pkt 44–46 zaskarżonego wyroku Sąd omówił treść spornej decyzji w odniesieniu do możliwości łączenia kilku systemów przyjmowania zwrotu i odzysku.

250.

W szczególności w pkt 45 zaskarżonego wyroku Sąd stwierdził, że „[w spornej] decyzji zostały wymienione liczne okoliczności, które potwierdzają możliwość korzystania z systemów mieszanych. W ten oto sposób w decyzji [tej] wskazano, że z uwag przedstawionych przez rząd niemiecki (motyw 20 [spornej] decyzji) wynika, że rozporządzenie [w sprawie opakowań] umożliwia połączenie systemu indywidualnego i systemu zbiorowego, w którym jest możliwe uczestnictwo jedynie w zakresie przyjmowania zwrotu części opakowań wprowadzanych do obrotu. […] W [spornej] decyzji podkreślono również, że z wcześniejszej odpowiedzi udzielonej przez władze niemieckie nie wynika, że zgodnie § 6 ust. 3 [rzeczonego] rozporządzenia jednolity system można zastosować tylko raz [możliwe jest tylko zastosowanie jednolitego systemu]. Władze niemieckie nigdy nie miały zamiaru umożliwić stworzenia w całym kraju lub kraju związkowym jedynie jednego systemu zbiorowego (motyw 23 [spornej] decyzji)”.

251.

W pkt 46 zaskarżonego wyroku Sąd stwierdził też, że „skarżąca nie podważa w niniejszej sprawie możliwości skorzystania przez producenta lub dystrybutora opakowań z systemu mieszanego”.

252.

W odniesieniu do ustaleń Sądu zawartych w pkt 137 i 139 zaskarżonego wyroku, zgodnie z którymi rozporządzenie w sprawie opakowań umożliwia korzystanie z mechanizmów korekcyjnych, należy zaznaczyć, że chociaż Sąd nie zacytował wyraźnie punktów spornej decyzji, do których się odwołuje, po pierwsze wskazał w pkt 9 zaskarżonego wyroku, że „§ 6 ust. 1 zdanie dziewiąte [tego] rozporządzenia stanowi, że, w przypadku gdy dystrybutor nie wypełni swojego obowiązku przyjmowania zwrotu i odzysku za pomocą systemu indywidualnego, powinien on to uczynić za pomocą systemu zbiorowego”, a po drugie, że wskazówka ta znajduje się w motywie 21 spornej decyzji.

253.

A zatem stwierdzając w pkt 137 zaskarżonego wyroku, że jeżeli poziom odzysku nie zostaje osiągnięty przez system indywidualny, producent lub dystrybutor może nabyć masę opakowań potrzebną do osiągnięcia tego poziomu, Sąd nie zastąpił uzasadnienia Komisji własnym uzasadnieniem, ponieważ informacja ta wynika wyraźnie ze spornej decyzji.

254.

Wnosząca odwołanie zarzuca też Sądowi, że dokonał nowego ustalenia, orzekając, iż producenci i dystrybutorzy mogą wypełnić swe obowiązki wynikające z rozporządzenia w sprawie opakowań, przydzielając a posteriori opakowania systemowi indywidualnemu.

255.

Jak wskazałem w pkt 160–163 niniejszej opinii, wnosząca odwołanie myli się według mnie co do znaczenia, jakie należy nadać pkt 137 zaskarżonego wyroku. W analizie przeprowadzonej w pkt 134–137 zaskarżonego wyroku Sąd wychodzi bowiem z założenia, że dystrybutor należy do dwóch systemów, indywidualnego i zbiorowego. Nie chodzi zatem o korzystanie a posteriori z systemu indywidualnego, ale o skorygowanie ilości materiału przydzielonych poszczególnym systemom, umożliwiając dystrybutorowi łączącemu system indywidualny i system zbiorowy domaganie się od tego ostatniego zwrotu opłaty niesłusznie pobranej za opakowania przyjęte przez system indywidualny.

256.

Zresztą w pkt 138 zaskarżonego wyroku Sąd wyjaśnił, że „możliwość korygowania, powołana w toku rozprawy, została sprecyzowana w porozumieniu w sprawie kompensaty, które pozwala różnym podmiotom zarządzającym systemami dokonywać podziału ilości materiałów poddawanych odzyskowi przez przedsiębiorstwa zajmujące się zbiórką, którym zlecają one te usługi, z uwzględnieniem ilości materiałów, za które ponoszą one odpowiedzialność z tytułu umów podpisanych z producentami i dystrybutorami opakowań”.

257.

W konsekwencji w świetle powyższych okoliczności uważam, że zarzut siódmy także należy oddalić jako bezzasadny.

258.

W zarzucie ósmym wnosząca odwołanie podnosi, że Sąd dopuścił się uchybienia proceduralnego i naruszył jej interesy, nie przestrzegając podstawowego prawa do rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie, uznanego w art. 6 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisanej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r. (zwanej dalej „EKPC”) i w art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, proklamowanej w Nicei w dniu (Dz.U. C 364, s. 1).

259.

Według wnoszącej odwołanie długość postępowania, które trwało pięć lat i dziewięć miesięcy, wydaje się prima facie znaczna. Przywołuje ona w tym zakresie wyrok z dnia 25 stycznia 2007 r. w sprawach połączonych Sumitomo Metal Industries i Nippon Steel przeciwko Komisji ( 17 ). Wnosząca odwołanie uważa, że taki czas trwania może być uzasadniony tylko w wyjątkowych okolicznościach w rozumieniu wyroku z dnia w sprawie Baustahlgewebe przeciwko Komisji ( 18 ), które w niniejszym przypadku nie zachodzą.

260.

Wnosząca odwołanie wnosi zatem do Trybunału o uchylenie zaskarżonego wyroku zgodnie z art. 58 akapit pierwszy zdanie drugie i art. 61 akapit pierwszy zdanie pierwsze statutu Trybunału Sprawiedliwości.

261.

W ramach mojej analizy przedstawię argumenty, jakie wnosząca odwołanie podnosi na poparcie tego zarzutu.

262.

Komisja uważa, że zgodnie z orzecznictwem Trybunału nawet zbyt długi czas trwania postępowania nie może prowadzić do uchylenia wyroku, jeśli ów czas nie miał wpływu na wynik sporu ( 19 ). Według niej nie istnieje związek pomiędzy czasem trwania postępowania a wynikiem sporu, a uchylenie wyroku prowadziłoby do dalszego wydłużenia czasu trwania postępowania.

263.

Vfw zauważa, że DSD nie doznała uszczerbku ze względu na czas trwania postępowania, ponieważ mogła kontynuować swą działalność, a jej pozycja na rynku nie została znacznie osłabiona. Ponadto nawet w przypadku naruszenia interesów wnoszącej odwołanie uchylenie zaskarżonego wyroku byłoby nieproporcjonalne.

264.

Landbell i BellandVision przypominają, że rozsądny charakter czasu trwania postępowania należy oceniać w świetle okoliczności danego przypadku. W niniejszej sprawie DSD zmyśliła znaczną złożoność, prezentując długie, zniekształcające istotę, a nawet fałszywe w odniesieniu do zasadniczych kwestii rozważania dotyczące prawa znaków towarowych.

265.

Z utrwalonego orzecznictwa wynika, że jeśli chodzi o ewentualne nieprawidłowości proceduralne, zgodnie z art. 225 WE i art. 58 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości odwołanie jest ograniczone do kwestii prawnych. Zgodnie z art. 58 akapit pierwszy statutu może ono być oparte na zarzutach dotyczących: braku właściwości Sądu, naruszenia procedury w postępowaniu przed Sądem wpływającego niekorzystnie na interesy wnoszącego odwołanie, a także naruszenia przez Sąd prawa wspólnotowego ( 20 ).

266.

A zatem Trybunał jest właściwy do kontroli, czy w postępowaniu przed Sądem naruszono procedurę, co wpłynęło niekorzystnie na interesy wnoszącego odwołanie, i powinien on upewnić się, czy przestrzegane były ogólne zasady prawa wspólnotowego i przepisy proceduralne mające zastosowanie w zakresie ciężaru dowodu i postępowania dowodowego ( 21 ).

267.

W tym względzie należy przypomnieć, że art. 6 ust. 1 EKPC stanowi, że każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej ( 22 ).

268.

Ogólna zasada prawa wspólnotowego, zgodnie z którą każdy ma prawo do rzetelnego procesu, wzorowana na tych prawach podstawowych, a zwłaszcza na prawie do rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie, znajduje zastosowanie w ramach skargi sądowej na decyzję Komisji nakładającą na przedsiębiorstwo grzywny za naruszenie prawa konkurencji ( 23 ). A zatem zadaniem Trybunału na etapie odwołania jest zbadanie takich zarzutów, podnoszonych w odniesieniu do postępowania przed Sądem ( 24 ).

269.

Punktem początkowym postępowania było złożenie przez wnoszącą odwołanie w dniu 5 lipca 2001 r. w sekretariacie Sądu skargi o stwierdzenie nieważności decyzji, a końcowym — ogłoszenie zaskarżonego wyroku w dniu Postępowanie przed Sądem trwało zatem około pięciu lat i dziewięciu miesięcy.

270.

Zainspirowany kryteriami wypracowanymi przez Europejski Trybunał Praw Człowieka, Trybunał orzekł w ww. wyroku w sprawie Baustahlgewebe przeciwko Komisji, że ocenę rozsądnego charakteru czasu trwania postępowania należy przeprowadzać w oparciu o okoliczności właściwe dla każdej sprawy, a zwłaszcza: znaczenie sporu dla zainteresowanego, złożoność sprawy oraz zachowanie wnoszącego odwołanie i właściwych władz przed Sądem ( 25 ).

271.

Zbadam kolejno te trzy kryteria w świetle ww. wyroku w sprawie Baustahlgewebe przeciwko Komisji.

272.

Trybunał orzekł, że w razie sporu co do istnienia naruszenia reguł konkurencji podstawowy wymóg pewności prawa, z której podmioty gospodarcze powinny korzystać, a także cel polegający na zapewnieniu niezakłóconej konkurencji na rynku wewnętrznym mają szczególne znaczenie nie tylko dla samego wnoszącego odwołanie i jego konkurentów, ale również dla osób trzecich, z uwagi na dużą liczbę zainteresowanych osób oraz wchodzące w grę interesy finansowe ( 26 ).

273.

Istotne znaczenie sprawy, a zwłaszcza znaczenie finansowe dla danego przedsiębiorstwa, wymaga zatem jej szybkiego rozpatrzenia. Gdyby wziąć jako przykład przypadek przedsiębiorstwa, które na mocy decyzji Komisji zostaje zobowiązane do ujawnienia informacji dotyczących jednego z jego produktów, tak aby przedsiębiorstwa konkurencyjne mogły rozwijać swe produkty, nie ulega wątpliwości, że ta decyzja i postępowanie wszczęte przez przedsiębiorstwo będą mieć wpływ na jego działalność, ponieważ skarga na decyzje Komisji nie ma skutku zawieszającego.

274.

Podobnie jest, w przypadku gdy Komisja nakłada grzywnę na przedsiębiorstwo, które uznaje za odpowiedzialne za naruszenie.

275.

W niniejszej sprawie pojawia się zatem pytanie, czy znaczenie sporu było rzeczywiście na tyle istotne dla DSD, że zagrożone mogło być dalsze prowadzenie przez nią działalności gospodarczej. Nie sądzę, aby tak było.

276.

W przeciwieństwie do przedsiębiorstwa, którego dotyczy ww. wyrok w sprawie Baustahlgewebe przeciwko Komisji, Komisja nie nałożyła na DSD żadnej grzywny. W tym względzie Komisja przypomina w swej odpowiedzi na skargę, że zaprezentowała już kompletne wyjaśnienie w pkt 148 pisma w sprawie przedstawienia zarzutów ( 27 ) i że nie zamierza też nałożyć okresowej kary pieniężnej.

277.

Ponadto sporna decyzja nie mogła według mnie zaburzyć działalności wykonywanej przez wnoszącą odwołanie. Celem tej decyzji jest położenie kresu nadużyciu, które polega na pobieraniu opłaty od wszystkich opakowań wprowadzanych do obrotu przez przedsiębiorstwo przystępujące do systemu, także od części opakowań, które nie są w rzeczywistości przyjmowane przez system DSD. Z tego właśnie powodu wspomniana decyzja przewiduje, że w przypadku wykazania, iż opakowania te nie są przyjmowane przez ten system, opłata nie powinna być pobierana od tej części opakowań.

278.

Umowy, które DSD zawarła z przedsiębiorstwami przystępującymi do systemu, nie zostały zatem podważone, a DSD może normalnie prowadzić swą działalność. Żąda się jedynie od DSD, aby nie pobierała opłaty za usługę, której nie wykonuje.

279.

Spór ma zatem według mnie rzeczywiste znaczenie dla DSD, ponieważ ma on bez wątpienia wpływ na jej sytuację, ale znaczenie to nie jest fundamentalne, ponieważ nie zagraża dalszemu prowadzeniu przez nią działalności gospodarczej.

280.

Okoliczność ta nie może jednak prowadzić do pozbawienia wnoszącej odwołanie jej prawa do rzetelnego rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie, w szczególności w przypadku, gdy — jak zostanie pokazane — złożony charakter sprawy nie wymagał według mnie, by postępowanie trwało pięć lat i dziewięć miesięcy.

281.

Z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, jak i z orzecznictwa Trybunału wynika, że złożony charakter sprawy ocenia się w świetle szeregu okoliczności.

282.

Europejski Trybunał Praw Człowieka orzekł, że gospodarczy charakter naruszeń nie sprawia sam w sobie, iż postępowanie jest szczególnie złożone. Wskazał on również, że zmiana prawa rozpatrywanego w postępowaniu przed sądem krajowym ułatwiła pracę sędziego śledczego. Europejski Trybunał Praw Człowieka ponadto zauważył, że sprawa prowadzona przed sądem krajowym dotyczy czterech osób w ramach spółek prowadzących działalność w tym samym sektorze i że nie pojawiają się konstrukcje prawne do tego stopnia skomplikowane, aby znacznie przeszkodzić śledczym w wykonywaniu przez nich zadań. Wywiódł on z powyższego, że złożony charakter sprawy nie uzasadnia czasu trwania postępowania ( 28 ).

283.

W ww. wyroku w sprawie Baustahlgewebe przeciwko Komisji Trybunał — w celu zbadania, czy sprawa ma charakter złożony — uwzględnił między innymi liczbę osób, których dotyczyła decyzja wydana przez Komisję, i okoliczność, że skarga wnoszącej odwołanie stanowiła jedną z jedenastu skarg złożonych w trzech różnych językach postępowania, formalnie połączonych do celów przeprowadzenia procedury ustnej ( 29 ). Trybunał wskazał również, że postępowanie dotyczące wnoszącej odwołanie wymagało przeprowadzenia pogłębionej analizy stosunkowo obszernych dokumentów oraz kwestii faktycznych i prawnych charakteryzujących się pewną złożonością ( 30 ).

284.

W wyroku z dnia 9 września 2008 r. w sprawach połączonych FIAMM i in. przeciwko Radzie i Komisji ( 31 ) Trybunał wskazał, że znaczny czas trwania postępowania przed Sądem może w znacznym zakresie zostać wytłumaczony zbiegiem obiektywnych okoliczności dotyczących liczby równoległych spraw kolejno wniesionych do Sądu oraz znaczeniem podniesionych w nich kwestii prawnych ( 32 ).

285.

W ramach niniejszej sprawy należy zauważyć, że DSD będąca przedsiębiorstwem, którego dotyczy sporna decyzja, jest jedyną skarżącą. Poza tym postępowanie było prowadzone w jednym języku, w języku niemieckim.

286.

Bez wątpienia niepodważalna jest okoliczność, że Sąd w sprawach, które są do niego kierowane, musi rozstrzygać złożone kwestie faktyczne i prawne.

287.

Jednakże uważam, że niniejsza sprawa nie jest na tyle złożona pod względem prawnym, aby uzasadniać czas trwania postępowania wynoszący pięć lat i dziewięć miesięcy.

288.

Uważam bowiem, że wprawdzie trudne może być początkowo uchwycenie systemu przewidzianego w rozporządzeniu w sprawie opakowań i systemu wprowadzonego przez DSD, jednak okoliczności faktyczne niniejszej sprawy nie są tak złożone, jak na przykład okoliczności faktyczne, jakie Sąd może rozpatrywać w sprawach dotyczących karteli i praktyk uzgodnionych.

289.

Ponadto kwestia prawna w niniejszej sprawie jest ograniczona do istnienia nadużycia pozycji dominującej, gdyż samo istnienie pozycji dominującej nie jest kwestionowane. Tymczasem określenie istnienia takiej pozycji okazuje się często trudne i złożone, zwłaszcza dlatego, że należy zbadać dane ekonomiczne, które same w sobie są złożone.

290.

Dlatego też uważam, że złożoność niniejszej sprawy nie uzasadnia czasu trwania postępowania przed Sądem wynoszącego pięć lat i dziewięć miesięcy.

291.

W toku postępowania sądowego zachowanie wnoszącej odwołanie może mieć wpływ na wydłużenie czasu trwania tego postępowania. Trybunał zbada zatem, w jaki sposób wnosząca odwołanie zachowywała się, aby uwzględnić odpowiedzialność każdej strony w toku postępowania.

292.

Aby ocenić zachowanie wnoszącej odwołanie, Trybunał zbadał w ww. wyroku w sprawie Baustahlgewebe przeciwko Komisji, czy Baustahlgewebe GmbH zażądała przedłużenia terminu początkowo przewidzianego na złożenie repliki, aby określić, czy przyczyniła się ona w znaczny sposób do wydłużenia czasu trwania postępowania.

293.

W niniejszej sprawie należy zaznaczyć, że z akt sprawy wynika, iż DSD rzeczywiście zażądała, aby termin złożenia repliki został przedłużony, a wniosek ten został uwzględniony decyzją z dnia 21 listopada 2001 r.

294.

Jednakże moim zdaniem to nie ów wniosek o przedłużenie terminu na złożenie repliki przyczynił się w znacznym stopniu do wydłużenia czasu trwania postępowania przed Sądem.

295.

W odniesieniu bowiem do zachowania właściwej władzy, czyli Sądu, należy zauważyć, że pomiędzy zawiadomieniem stron w dniu 9 września 2002 r. o zakończeniu procedury pisemnej a zwołaniem rozprawy, o której zawiadomiono strony w dniu , upłynęły trzy lata i dziewięć miesięcy. Wydaje mi się, że taki termin nie jest uzasadniony, biorąc pod uwagę sto

296.

W tym względzie Trybunał orzekł w ww. wyroku w sprawie Baustahlgewebe przeciwko Komisji, że struktura wspólnotowego systemu sądowego uzasadnia pod pewnymi względami to, że Sąd, który ma obowiązek ustalenia okoliczności faktycznych i zbadania sporu co do istoty, może dysponować stosunkowo dłuższym czasem na rozpatrzenie skarg wymagających pogłębionej analizy złożonych okoliczności faktycznych. Jednakże Trybunał dodaje, że zadanie to nie zwalnia sądu wspólnotowego, powołanego specjalnie w tym celu, od przestrzegania rozsądnego terminu przy rozpatrywaniu spraw, które są do niego kierowane ( 33 ).

297.

Trybunał zbadał także, czy w okresie pomiędzy zakończeniem procedury pisemnej a wydaniem decyzji o otwarciu procedury ustnej zastosowano środki organizacji postępowania lub też środki dowodowe ( 34 ).

298.

Trybunał zaznaczył, że pomiędzy zakończeniem procedury pisemnej a wydaniem decyzji o otwarciu procedury ustnej upłynęły 32 miesiące, a pomiędzy zamknięciem procedury ustnej a ogłoszeniem wyroku przez Sąd — 22 miesiące. Według Trybunału takie okresy mogą być uzasadnione jedynie wyjątkowymi okolicznościami. Trybunał orzekł, że ponieważ nie miało miejsca jakiekolwiek zawieszenie postępowania przed Sądem, zwłaszcza na mocy art. 77 i 78 regulaminu Sądu, należało uznać, że takie okoliczności nie zaszły ( 35 ).

299.

Pragnę zaznaczyć, że w niniejszej sprawie pomiędzy zakończeniem procedury pisemnej a wydaniem decyzji o otwarciu procedury ustnej upłynęło 45 miesięcy i że w tym okresie nie został zastosowany żaden szczególny środek organizacji postępowania ani żaden środek dowodowy.

300.

W konsekwencji w świetle wszystkich tych okoliczności uważam, że chociaż znaczenie sporu nie zagrażało dalszemu prowadzeniu działalności gospodarczej przez DSD, złożoność sprawy i zachowanie wnoszącej odwołanie nie uzasadniały czasu trwania postępowania przed Sądem wynoszącego pięć lat i dziewięć miesięcy. Moim zdaniem ów czas trwania postępowania należy uznać za nierozsądny.

301.

Wnosząca odwołanie uważa, że nieprzestrzeganie rozsądnego czasu trwania postępowania przed Sądem niekorzystnie wpłynęło na jej interesy w rozumieniu art. 58 akapit pierwszy zdanie drugie statutu Trybunału Sprawiedliwości. Zgodnie z art. 61 akapit pierwszy zdanie pierwsze statutu Trybunału Sprawiedliwości taka nieprawidłowość uzasadnia uchylenie zaskarżonego wyroku, niezależnie od jej ewentualnego wpływu na wynik sporu.

302.

Uważam, że zarzut ósmy należy oddalić jako bezskuteczny.

303.

Wprawdzie moim zdaniem czas trwania postępowania przed Sądem nie odpowiada definicji rozsądnego terminu, uważam jednak, że stwierdzenie to nie może w rzeczywistości prowadzić do uchylenia wyroku.

304.

W tym względzie ww. wyrok w sprawie Baustahlgewebe przeciwko Komisji przewiduje jedynie mające charakter czysto odszkodowawczy naprawienie szkody spowodowanej naruszeniem rozsądnego terminu postępowania.

305.

W niniejszej sprawie uchylenie zaskarżonego wyroku oznaczałoby zezwolenie DSD na ponowne podjęcie zachowania noszącego znamiona naruszenia, które zostało ukarane w spornej decyzji ze względów, które właśnie opisałem jako zasadne.

306.

Ukaranie naruszenia wymogu przestrzegania rozsądnego terminu postępowania nie może bowiem w żadnym wypadku doprowadzić do umożliwienia przedsiębiorstwu kontynuowania lub ponowienia zachowania, które zostało uznane za sprzeczne z przepisami wspólnotowymi.

307.

W konsekwencji naruszenie wymogu przestrzegania rozsądnego terminu postępowania może prowadzić w danym przypadku tylko do wystąpienia z wnioskiem o naprawienie wyrządzonej szkody.

308.

Jeśli chodzi o charakter tej szkody, nie mamy w niniejszym przypadku do czynienia z sytuacją porównywalną z sytuacją przedsiębiorstwa, które z uwagi na zbyt długi czas trwania postępowania doznało strat ekonomicznych. Nie istnieje zatem według mnie szkoda ekonomiczna.

309.

Szkoda poniesiona przez wnoszącą odwołanie polega tutaj na naruszeniu ogólnej zasady prawa wspólnotowego, mianowicie prawa do rzetelnego procesu, którego jednym z elementów jest przestrzeganie rozsądnego terminu postępowania ( 36 ).

310.

Przypominam w tym względzie, że art. 6 ust. 2 UE stanowi, że „Unia szanuje prawa podstawowe zagwarantowane w [EKPC]”.

311.

Poza tym zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości prawa podstawowe stanowią integralną część ogólnych zasad prawa, nad których przestrzeganiem czuwa Trybunał, opierając się na tradycjach konstytucyjnych wspólnych państwom członkowskim, a także na wskazówkach zaczerpniętych z umów międzynarodowych dotyczących ochrony praw człowieka, przy których tworzeniu państwa członkowskie współpracowały lub do których przystąpiły ( 37 ).

312.

EKPC nabiera w tym kontekście szczególnego znaczenia ( 38 ).

313.

Według mnie przysługujące każdej osobie prawo do rozpatrzenia jej sprawy w rozsądnym terminie ma takie znaczenie, że sam fakt pozbawienia osoby fizycznej lub prawnej tej gwarancji stanowi niezależną szkodę.

314.

Jeśli chodzi o możliwe formy naprawienia szkody, sposoby wypracowane przez Europejski Trybunał Praw Człowieka mogą moim zdaniem zostać przeniesione na grunt niniejszej sprawy. Dlatego też wydaje mi się, że uznanie naruszenia omawianej zasady stanowi „sprawiedliwe zadośćuczynienie”, które — ze względu na brak szkody materialnej — może samo w sobie naprawić szkodę doznaną przez wnoszącą odwołanie. Europejski Trybunał Praw Człowieka przyznał już bowiem, że „stwierdzenie [, że państwo naruszyło art. 6 ust. 1 EKPC] stanowi samo w sobie […] wystarczające i sprawiedliwe zadośćuczynienie w okolicznościach sporu” ( 39 ).

315.

Jednakże, jeśli DSD uważa, że samo uznanie naruszenia zasady rozsądnego terminu postępowania nie jest sprawiedliwym zadośćuczynieniem, moim zdaniem może ona złożyć skargę o odszkodowanie do sądu wspólnotowego zgodnie z ogólnymi zasadami prawa. Artykuł 288 akapit drugi WE stanowi bowiem, że „[w] dziedzinie odpowiedzialności pozaumownej Wspólnota powinna naprawić, zgodnie z zasadami ogólnymi, wspólnymi dla praw państw członkowskich, szkody wyrządzone przez jej instytucje lub jej pracowników przy wykonywaniu ich funkcji”.

316.

Który sąd jest zatem właściwy do rozpoznania tego rodzaju skargi?

317.

Akty prawa wspólnotowego nie przewidują szczególnych przepisów w zakresie skarg o naprawienie szkody wyrządzonej wskutek funkcjonowania wspólnotowego wymiaru sprawiedliwości.

318.

W ww. wyroku w sprawie Baustahlgewebe przeciwko Komisji rzecznik generalny P. Léger wskazał, że według niego Trybunał jest właściwy do rozpoznawania tego rodzaju sporów, w przypadku gdy odnoszą się one do aktów sądowych, które wydał sam Sąd.

319.

Otóż zaproponował on następujące rozwiązanie: Zważywszy, że nie można powierzyć organowi sądowemu zadania polegającego na wydaniu rozstrzygnięcia w przedmiocie zawinionego lub bezprawnego charakteru jego własnego zachowania, należy uznać, że właściwość Sądu nie obejmuje skarg o odszkodowanie skierowanych przeciwko aktom sądowym, które wydał sam Sąd. Zdaniem rzecznika generalnego P. Légera Trybunał jest zatem właściwy do rozpoznawania takich skarg.

320.

W czasie wydania ww. wyroku w sprawie Baustahlgewebe przeciwko Komisji zaproponowane rozwiązanie nie napotkało żadnej przeszkody, która by je podważała, ponieważ właściwość Sądu, której nie opisano w traktacie WE, została określona w decyzji Rady Unii Europejskiej zgodnie z przyjętą procedurą ( 40 ).

321.

Jednakże od momentu wejścia w życie traktatu z Nicei Sąd posiada na mocy decyzji z zakresu prawa pierwotnego wyłączną właściwość w dziedzinie rozpoznawania sporów dotyczących naprawienia szkód wyrządzonych przez instytucje lub pracowników Wspólnoty przy wykonywaniu ich funkcji.

322.

A zatem w obecnym stanie pierwotnego prawa wspólnotowego nie dostrzegam podstawy prawnej, w oparciu o którą Trybunał mógłby rozpoznawać tego rodzaju skargi, chyba że utworzono by nowy środek prawny.

323.

W konsekwencji uważam, że Sąd jest właściwy do rozpoznania skargi o naprawienie szkody spowodowanej nieprzestrzeganiem rozsądnego terminu postępowania przed sądem wspólnotowym.

324.

W moim przekonaniu takie rozwiązanie jest ponadto zgodne z wymogiem rozpatrzenia sprawy przez bezstronny sąd. Koncepcja bezstronności przyjęta przez Europejski Trybunał Praw Człowieka wydaje mi się bowiem zgodna z rozwiązaniem, które proponuję.

325.

Europejski Trybunał Praw Człowieka rozróżnia bowiem dwa aspekty pojęcia bezstronności — subiektywny i obiektywny ( 41 ).

326.

Aspekt subiektywny polega na określeniu, co dany sędzia myślał w takich okolicznościach, i zajmuje się więc nawet osobowością sędziego. Bezstronność subiektywna sędziego jest domniemywana aż do momentu przedstawienia dowodu przeciwnego ( 42 ). Trudno jest zatem ją podważyć.

327.

Dlatego też decydujące znaczenie ma bezstronność obiektywna sądu. Aspekt obiektywny polega na rozważeniu, czy — niezależnie od osobistego zachowania sędziego — niektóre okoliczności faktyczne, które można zweryfikować, pozwalają wysunąć podejrzenie co do stronniczości sędziego ( 43 ). Europejski Trybunał Praw Człowieka wyjaśnia w tym względzie, że nawet pozory mogą mieć znaczenie ( 44 ).

328.

Z analizy orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wynika, że bada on kryterium bezstronności obiektywnej w każdym konkretnym przypadku. W ww. wyroku w sprawie Morel przeciwko Francji wyjaśnił on skądinąd, że odpowiedź na pytanie, czy sąd jest obiektywnie bezstronny, zależy od okoliczności danego przypadku ( 45 ).

329.

W każdej sprawie, w której on orzekał, odnajdujemy jednak motyw przewodni, mianowicie decydującym elementem jest kwestia, czy obawy zainteresowanego mogą zostać uznane za obiektywnie uzasadnione ( 46 ).

330.

W świetle tego kryterium Europejski Trybunał Praw Człowieka przyznaje czasem, że łączenie funkcji sądowych, a także łączenie funkcji sądowych z funkcjami pozasądowymi nie jest sprzeczne z zasadą bezstronności obiektywnej, a czasem uznaje, że łączenie takich funkcji jest niedopuszczalne.

331.

Tak więc na przykład w sprawie Gubler przeciwko Francji ( 47 ) pan Gubler zakwestionował bezstronność wydziału dyscyplinarnego conseil national de l’Ordre des médecins (krajowej rady izby lekarskiej). Organ ten złożył przeciwko niemu skargę i wydał rozstrzygnięcie w przedmiocie tejże skargi. Pan Gubler stwierdził, że wspomniany organ był sędzią i stroną.

332.

Europejski Trybunał Praw Człowieka orzekł, że ponieważ członkowie wydziału dyscyplinarnego, którzy należeli do składu orzekającego rozpatrującego skargę skierowaną przeciwko panu Gublerowi, nie uczestniczyli w wydaniu decyzji rady krajowej w sprawie złożenia takiej skargi, wątpliwości skarżącego co do niezależności i bezstronności członków wydziału dyscyplinarnego nie mogły być obiektywnie uzasadnione ( 48 ).

333.

W sprawie Procola przeciwko Luksemburgowi ( 49 ) skarżąca zakwestionowała bezstronność comité du contentieux du conseil d’État (komisji ds. sporów luksemburskiej rady stanu) w ramach skargi złożonej na rozporządzenie wielkoksiążęce. Czterech z pięciu członków wchodzących w skład tej komisji początkowo wydało opinię w sprawie projektu tego rozporządzenia w ramach pełnionych przez nich funkcji o charakterze konsultacyjnym.

334.

Europejski Trybunał Praw Człowieka stwierdził, że w przypadku czterech radców stanu doszło do połączenia funkcji konsultacyjnych i funkcji sądowych. Orzekł on, że sam fakt, iż niektóre osoby wykonywały kolejno, w odniesieniu do tych samych decyzji, dwa rodzaje funkcji, może podważyć bezstronność strukturalną wspomnianej instytucji i uzasadnia tym samym wątpliwości skarżącej ( 50 ).

335.

Europejski Trybunał Praw Człowieka wyjaśnił ponadto, że art. 6 ust. 1 EKPC nakłada na każdy sąd krajowy obowiązek zweryfikowania, czy stanowi on bezstronny sąd z punktu widzenia jego składu ( 51 ).

336.

Orzecznictwo to należy także zestawić ze skutecznością innych zasad posiadających również podstawowe znaczenie, a mianowicie prawem dostępu do sądu i wymogiem dwuinstancyjności sądów.

337.

Ponieważ istnieją tylko dwa sądy wspólnotowe właściwe do rozpoznawania skarg o naprawienie szkody spowodowanej funkcjonowaniem wspólnotowego wymiaru sprawiedliwości, przy czym jeden rozpoznaje skargi w pierwszej instancji, a drugi — w postępowaniu odwoławczym, wydaje mi się rozsądne uwzględnienie ich właściwości, z wyraźnym zastrzeżeniem, że skład rozpatrujący skargę będzie odmienny od składu wydającego akt, z którego wynikła domniemywana szkoda.

338.

Z pewnością wyrok wydany przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w sprawie Mihalkov przeciwko Bułgarii ( 52 ) może wywoływać wątpliwości co do możliwości rozpoznania przez Sąd skargi o naprawienie szkody spowodowanej przez sąd wspólnotowy. Trybunał ten orzekł bowiem w tej sprawie, że nawet jeśli nie zaistniał żaden powód, aby wątpić w osobistą bezstronność sędziów sądu dla miasta Sofia, ich zawodowe powiązanie z jedną ze stron sporu (sąd dla miasta Sofia ponosił odpowiedzialność) mogło samo w sobie zrodzić u skarżącego uzasadnione wątpliwości co do obiektywnej bezstronności sędziów i ich niezależności od drugiej strony sporu ( 53 ). Poza tym wątpliwości skarżącego mógł wzmocnić fakt, iż zgodnie ze stosownymi przepisami budżetowymi wypłata odszkodowania, które miało zostać przyznane skarżącemu w przypadku uwzględnienia skargi, obciążałaby budżet sądu dla miasta Sofia ( 54 ).

339.

Podkreślę jednak, że to konkretne orzeczenie nie może być przeniesione na grunt niniejszej sprawy. Ze względu na to, że w państwach jest wiele sądów, skarga mogła z łatwością zostać przydzielona sądom, które nie są stronami sporu, w związku z czym nie istnieją żadne wątpliwości co do ich bezstronności. Jak wskazałem powyżej, inaczej jest na szczeblu wspólnotowym.

340.

Gdyby podążyć za rozumowaniem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w tej sprawie, ani Sąd, ani nawet Trybunał — w przypadku gdy rozpatrywane jest zachowanie Trybunału — nie mogłyby wówczas orzekać w przedmiocie skargi o naprawienie szkody spowodowanej przez sąd wspólnotowy. Stanowiłoby to więc odmowę ochrony prawnej.

341.

Wszystkie te względy przemawiają według mnie za zachowaniem właściwości Sądu do rozpoznawania tego rodzaju skarg.

342.

W związku z powyższym, z zastrzeżeniem omówionych powyżej warunków, uważam, że jedynie procedura ogólna może znaleźć zastosowanie.

343.

W świetle powyższych rozważań proponuję, aby Trybunał: