1

Tlenek glinu jest białym proszkiem wykorzystywanym głównie w piecach hutniczych przy produkcji aluminium. Jest uzyskiwany z boksytu w procesie rafinacji, którego ostatnim etapem jest kalcynowanie. Ponad 90% kalcynowanego tlenku glinu wykorzystuje się przy wytopie aluminium. Pozostałą część poddaje się dalszej obróbce i wykorzystuje w zastosowaniach chemicznych. Istnieją dwa odrębne rynki produktowe: rynek tlenku glinu wykorzystywanego w metalurgii i rynek tlenku glinu wykorzystywanego w przemyśle chemicznym. Olej mineralny może być wykorzystywany jako paliwo przy produkcji tlenku glinu.

2

Jest tylko jeden producent tlenku glinu w Irlandii, a także jeden we Włoszech i jeden we Francji. Są to, odpowiednio, spółka Aughinish Alumina Ltd (zwana dalej „spółką AAL”) z siedzibą w rejonie Shannon, spółka Eurallumina SpA z siedzibą na Sardynii i spółka Alcan Inc. z siedzibą w rejonie Gardanne. Producenci tlenku glinu występują także w Niemczech, Hiszpanii, Grecji, na Węgrzech oraz w Zjednoczonym Królestwie.

3

Dyrektywa Rady 92/81/EWG z dnia 19 października 1992 r. w sprawie harmonizacji struktury podatków akcyzowych od olejów mineralnych (Dz.U. L 316, s. 12) określa zasady opodatkowania olejów mineralnych podatkiem akcyzowym.

4

Zgodnie z art. 1 ust. 1 i 2 dyrektywy 92/81 państwa członkowskie opodatkowują oleje mineralne zharmonizowanym podatkiem akcyzowym zgodnie z tą dyrektywą, określając stawkę tego podatku zgodnie z dyrektywą Rady 92/82/EWG z dnia 19 października 1992 r. w sprawie zbliżenia stawek podatków akcyzowych od olejów mineralnych (Dz.U. L 316, s. 19).

5

Artykuł 8 ust. 4 dyrektywy 92/81 upoważnia Radę do udzielenia państwu członkowskiemu zezwolenia na wprowadzenie zwolnień od podatku akcyzowego innych, niż wyraźnie przewidziane w tej dyrektywie. Przepis ten stanowi, jak następuje:

„Rada, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji, może upoważnić każde państwo członkowskie do wprowadzenia dodatkowych zwolnień lub obniżek ze względu na szczególne polityki.

Państwo członkowskie pragnące wprowadzić taki środek powiadamia o tym Komisję oraz dostarcza Komisji wszelkie właściwe lub konieczne informacje. Komisja informuje inne państwa członkowskie o proponowanych środkach w terminie jednego miesiąca.

Uznaje się, że Rada wydała zezwolenie na utrzymanie proponowanych zwolnień i ulg, jeżeli w terminie dwóch miesięcy od daty poinformowania innych państw członkowskich zgodnie z ust. 1, ani Komisja, ani żadne państwo członkowskie nie zażądały zbadania sprawy przez Radę”.

6

Zgodnie z art. 8 ust. 5 dyrektywy 92/81:

„Jeśli Komisja uzna, że zwolnienia lub obniżki przewidziane w ust. 4, nie mogą być dłużej utrzymywane, w szczególności ze względu na nieuczciwą konkurencję lub zakłócenia funkcjonowania rynku wewnętrznego, lub ze względów wspólnotowej polityki ochrony środowiska, przedstawia Radzie właściwe propozycje. Rada stanowi jednomyślnie w przedmiocie takich propozycji”.

7

Na mocy art. 6 dyrektywy 92/82 określono minimalną stawkę podatku akcyzowego od ciężkiego oleju opałowego, jaką mają stosować państwa członkowskie od dnia 1 stycznia 1993 r., na 13 EUR/1000 kg.

8

Dyrektywą Rady 2003/96/WE z dnia 27 października 2003 r. w sprawie restrukturyzacji wspólnotowych przepisów ramowych dotyczących opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej (Dz.U. L 283, s. 51), uchylono dyrektywy 92/81 i 92/82 z dniem 31 grudnia 2003 r.

9

Zgodnie z art. 2 ust. 4 lit. b) tiret drugie dyrektywy 2003/96 jej przepisy nie mają zastosowania do produktów energetycznych o podwójnym zastosowaniu. Zgodnie z tym samym przepisem produkt energetyczny ma podwójne zastosowanie: jest wykorzystywany zarówno jako paliwo do ogrzewania, jak i do celów innych niż paliwo silnikowe lub paliwo do ogrzewania. Wykorzystywanie produktów energetycznych do redukcji chemicznej oraz w procesach elektrolitycznych i metalurgicznych uważa się za podwójne zastosowanie. Wobec powyższego od dnia 1 stycznia 2004 r. nie obowiązuje już minimalna stawka podatku akcyzowego od ciężkiego oleju opałowego wykorzystywanego przy produkcji tlenku glinu.

10

Ponadto zgodnie z art. 18 ust. 1 dyrektywy 2003/96, z zastrzeżeniem badania wstępnego przez Radę na podstawie wniosku Komisji Wspólnot Europejskich, państwa członkowskie mogą w dalszym ciągu stosować obniżone stawki opodatkowania lub zwolnienia podatkowe określone w załączniku II do dnia 31 grudnia 2006 r. W pkt 6, 7 i 8 tegoż załącznika II wymieniono między innymi zwolnienie z podatku akcyzowego ciężkiego oleju opałowego wykorzystywanego jako paliwo do produkcji tlenku glinu odpowiednio w rejonie Gardanne (Francja), w rejonie Shannon (Irlandia) oraz na Sardynii (Włochy).

11

Irlandia, Republika Włoska oraz Republika Francuska wprowadziły zwolnienia z podatku akcyzowego od olejów mineralnych wykorzystywanych przy produkcji tlenku glinu odpowiednio od 1983 r., 1993 r. i 1997 r. (zwanymi dalej „zwolnieniem irlandzkim”, „zwolnieniem włoskim” i „zwolnieniem francuskim” – łącznie „spornymi zwolnieniami”).

12

Zwolnienie irlandzkie zostało wprowadzone do prawa irlandzkiego na mocy Statutory Instrument no. 126/1983, Imposition of Duties (no. 265) (Excise Duty on Hydrocarbon Oils) Order, 1983 (aktu wykonawczego nr 126/1983 – zarządzenia nr 265 z 1983 r. o nałożeniu podatku akcyzowego na oleje węglowodorowe) z dnia 12 maja 1983 r. Następnie zostało ono wpisane do § 100 ust. 1 lit. e) Finance Act 1999 (ustawy z 1999 r. o finansach). Zastosowanie tego zwolnienia w rejonie Shannon zostało zatwierdzone na mocy decyzji Rady 92/510/EWG z dnia 19 października 1992 r. zezwalającej państwom członkowskim na dalsze stosowanie w odniesieniu do niektórych olejów mineralnych, wykorzystywanych do szczególnych celów, obowiązujących obniżonych stawek podatku akcyzowego lub zwolnienia z podatku akcyzowego, zgodnie z procedurą ustanowioną w art. 8 ust. 4 dyrektywy 92/81 (Dz.U. L 316, s. 16). Zezwolenie to zostało ponownie zbadane i przedłużone przez Radę do dnia 31 grudnia 1998 r. na mocy decyzji Rady 97/425/WE z dnia 30 czerwca 1997 r. zezwalającej państwom członkowskim na stosowanie lub dalsze stosowanie, w odniesieniu do niektórych olejów mineralnych wykorzystywanych do szczególnych celów, obowiązujących obniżonych stawek podatku akcyzowego lub zwolnienia z podatku akcyzowego, zgodnie z procedurą ustanowioną w dyrektywie 92/81 (Dz.U. L 182, s. 22). Zezwolenie to zostało na nowo przedłużone przez Radę do dnia 31 grudnia 2000 r. na mocy decyzji Rady 1999/880/WE z dnia 17 grudnia 1999 r. zezwalającej państwom członkowskim na stosowanie lub dalsze stosowanie, w odniesieniu do niektórych olejów mineralnych wykorzystywanych do szczególnych celów, obowiązujących obniżonych stawek podatku akcyzowego lub zwolnienia z podatku akcyzowego, zgodnie z procedurą ustanowioną w dyrektywie 92/81 (Dz.U. L 331, s. 73).

13

Zwolnienie włoskie zostało wprowadzone do prawa włoskiego na mocy decreto legislativo 26 ottobre 1995 no. 504, Testo unico delle disposizioni legislative concernenti le imposte sulla produzione e sui consumi e relative sanzioni penali e amministrative (dekretu ustawodawczego nr 504 z dnia 26 października 1995 r. – Tekst jednolity przepisów ustawowych w sprawie podatków od produkcji i konsumpcji oraz sankcji karnych i administracyjnych w tej materii, dodatek zwyczajny do GURI nr 279 z dnia 29 listopada 1995 r.). Jego stosowanie na Sardynii zostało dopuszczone do dnia 31 grudnia 1994 r. na mocy decyzji Rady 93/697/WE z dnia 13 grudnia 1993 r. zezwalającej niektórym państwom członkowskim na stosowanie lub dalsze stosowanie, w odniesieniu do niektórych olejów mineralnych wykorzystywanych do szczególnych celów, obowiązujących obniżonych stawek podatku akcyzowego lub zwolnienia z podatku akcyzowego, zgodnie z procedurą ustanowioną w art. 8 ust. 4 dyrektywy 92/81 (Dz.U. L 321, s. 29). Zezwolenie to zostało przedłużone po raz pierwszy przez Radę do dnia 31 grudnia 1996 r. na mocy decyzji 96/273/WE z dnia 22 kwietnia 1996 r. zezwalającej niektórym państwom członkowskim na stosowanie lub dalsze stosowanie, w odniesieniu do niektórych olejów mineralnych wykorzystywanych do szczególnych celów, obowiązujących obniżonych stawek podatku akcyzowego lub zwolnienia z podatku akcyzowego, zgodnie z procedurą ustanowioną w art. 8 ust. 4 dyrektywy 92/81 (Dz.U. L 102, s. 40). Zostało ono przedłużone po raz drugi przez Radę do dnia 31 grudnia 1998 r. na mocy decyzji 97/425. Zostało ono przedłużone po raz trzeci przez Radę do dnia 31 grudnia 1999 r. na mocy decyzji Rady 1999/255/WE z dnia 30 marca 1999 r. zezwalającej niektórym państwom członkowskim, zgodnie z dyrektywą 92/81, na stosowanie lub dalsze stosowanie obniżek lub zwolnień z podatku akcyzowego od niektórych olejów mineralnych oraz zmieniającej decyzję 97/425 (Dz.U. L 99, s. 26). Po raz czwarty Rada przedłużyła zezwolenie do dnia 31 grudnia 2000 r. decyzją 1999/880.

14

Zwolnienie francuskie zostało wprowadzone do prawa francuskiego na mocy art. 6 loi de finances rectificative pour 1997 n° 97-1239, du 29 décembre 1997 (nowelizacyjnej ustawy budżetowej na rok 1997 nr 97-1239 z dnia 29 grudnia 1997 r., JORF z dnia 30 grudnia 1997 r., s. 19101). Jej stosowanie w rejonie Gardanne zostało dopuszczone do dnia 31 grudnia 1998 r. decyzją Rady 97/425. Rada przedłużyła to zezwolenie po raz pierwszy do dnia 31 grudnia 1999 r. decyzją 1999/255. Rada przedłużyła to zezwolenie po raz drugi do dnia 31 grudnia 2000 r. decyzją 1999/880.

15

Decyzja Rady 2001/224/WE z dnia 12 marca 2001 r. dotycząca obniżonych stawek podatku akcyzowego oraz zwolnienia od tego podatku niektórych olejów mineralnych używanych do celów szczególnych (Dz.U. L 84, s. 23), to jest ostatnia decyzja Rady dotycząca spornych zwolnień, przedłuża ich stosowanie do dnia 31 grudnia 2006 r. Zgodnie z jej motywem 5 decyzja ta „pozostaje bez uszczerbku dla wyniku jakichkolwiek procedur dotyczących zakłóceń funkcjonowania jednolitego rynku, które mogą zostać podjęte, w szczególności na mocy art. 87 [WE] i 88 [WE]”, a także „nie uchyla obowiązku państwa członkowskiego powiadomienia Komisji, na mocy art. 88 [WE], o przypadkach potencjalnej pomocy państwa”.

16

Pismem z dnia 28 stycznia 1983 r. Irlandia powiadomiła Komisję, że zamierza spełnić zobowiązanie, jakie podjęła w kwietniu 1970 r. względem promotorów projektu uzyskiwania tlenku glinu z boksytów w dorzeczu Shannon, na rzecz spółki AAL, którego przedmiotem jest zwolnienie z podatku akcyzowego od ciężkiego oleju opałowego wykorzystywanego przy produkcji tlenku glinu. Pismem z dnia 22 marca 1983 r. Komisja zwróciła uwagę, że takie zwolnienie stanowi pomoc państwa, którą należy zgłosić. Dodała też, że jeżeli pomoc może być udzielona jedynie teraz, Komisja może uznać pismo z dnia 28 stycznia 1983 r. za zgłoszenie w rozumieniu art. 93 ust. 3 traktatu EWG. Pismem z dnia 6 maja 1983 r. Irlandia zwróciła się do Komisji o uznanie go za takie. Komisja nie wydała żadnej decyzji w wyniku tej korespondencji.

17

Pismami z dni 29 maja 1998 r. i 2 czerwca 1998 r. Komisja zwróciła się o informacje, odpowiednio do Republiki Włoskiej i Republiki Francuskiej, aby zbadać, czy zwolnienie włoskie i zwolnienie francuskie są objęte zakresem zastosowania art. 87 WE oraz 88 WE. W wyniku upomnienia Komisji z dnia 16 czerwca 1998 r. Republika Włoska udzieliła odpowiedzi w dniu 20 lipca 1998 r. Po zwróceniu się o przedłużenie terminu na udzielenie odpowiedzi w dniu 10 lipca 1998 r., które to przedłużenie zostało udzielone w dniu 24 lipca 1998 r., Republika Francuska udzieliła odpowiedzi pismem z dnia 7 sierpnia 1998 r.

18

Pismami z dnia 17 lipca 2000 r. Komisja zwróciła się do Republiki Francuskiej, Irlandii i Republiki Włoskiej o zgłoszenie jej spornych zwolnień. Władze francuskie udzieliły odpowiedzi pismem z dnia 4 września 2000 r. Pismami z dnia 27 września 2000 r. Komisja ponowiła swe żądanie skierowane do Irlandii i Republiki Włoskiej i wezwała je, podobnie jak Republikę Francuską, o przekazanie informacji uzupełniających. Władze irlandzkie udzieliły odpowiedzi na to ostatnie żądanie pismem z dnia 18 października 2000 r. W następstwie ponownego wezwania ze strony Komisji wystosowanego w dniu 20 listopada 2000 r. władze włoskie i francuskie również udzieliły odpowiedzi, odpowiednio w dniach 7 i 8 grudnia 2000 r.

19

Decyzjami C(2001) 3296, C(2001) 3300 oraz C(2001) 3295 z dnia 30 października 2001 r. Komisja wszczęła formalne postępowanie wyjaśniające na podstawie art. 88 ust. 2 WE odpowiednio odnoszące się do zwolnienia irlandzkiego, zwolnienia włoskiego oraz zwolnienia francuskiego. Te decyzje zostały notyfikowane Irlandii, Republice Włoskiej oraz Republice Francuskiej pismami z dnia 5 listopada 2001 r. oraz zostały ogłoszone w dniu 2 lutego 2002 r. w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich (Dz.U. C 30, s. 17, 21, 25).

20

Komisja otrzymała uwagi od spółek AAL, Eurallumina i Alcan oraz od Association européenne de l’aluminium (europejskiego zrzeszenia branży aluminium). Uwagi te zostały przekazane Irlandii, Republice Włoskiej oraz Republice Francuskiej w dniu 26 marca 2002 r.

21

Po zwróceniu się o przedłużenie terminu pismem przesłanym faksem w dniu 1 grudnia 2001 r., które to przedłużenie zostało udzielone w dniu 7 grudnia 2001 r., Irlandia przedstawiła swe uwagi pismem z dnia 8 stycznia 2002 r. Pismem z dnia 18 lutego 2002 r. Komisja zwróciła się do Irlandii o przekazanie dowodów na to, że podjęła ona wiążące zobowiązanie wobec spółki AAL przed swym przystąpieniem do Wspólnot. Irlandia spełniła to żądanie pismem z dnia 26 kwietnia 2002 r. Republika Włoska przedstawiła swe uwagi pismem z dnia 6 lutego 2002 r. Po zwróceniu się o przedłużenie terminu na przedstawienie uwag pismem z dnia 21 listopada 2001 r., które to przedłużenie zostało udzielone w dniu 29 listopada 2001 r., Republika Francuska przedstawiła swe uwagi pismem z dnia 12 lutego 2002 r.

22

W dniu 7 grudnia 2005 r. Komisja wydała decyzję 2006/323/WE w sprawie zwolnienia z podatku akcyzowego od olejów mineralnych wykorzystywanych jako paliwo do produkcji tlenku glinu w regionach Gardanne i Shannon oraz na Sardynii, wprowadzonego odpowiednio przez Francję, Irlandię i Włochy (Dz.U. 2006, L 119, s. 12, zwana dalej „zaskarżoną decyzją”).

23

Zaskarżona decyzja dotyczy okresu sprzed dnia 1 stycznia 2004 r., to jest sprzed wejścia w życie dyrektywy 2003/96. Rozciąga jednak formalne postępowanie wyjaśniające na okres po dniu 1 stycznia 2004 r.

24

Osnowa zaskarżonej decyzji stanowi w szczególności, co następuje:

„Artykuł 1

Zwolnienia z podatku akcyzowego, przyznane do dnia 31 grudnia 2003 r. przez Francję, Irlandię i Włochy w odniesieniu do ciężkich olejów opałowych wykorzystywanych do produkcji tlenku glinu, stanowią pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 [WE].

Artykuł 2

Pomoc przyznana między 17 lipca 1990 r. a 2 lutego 2002 r., w zakresie, w jakim jest niezgodna ze wspólnym rynkiem, nie podlega odzyskaniu, ponieważ byłoby ono sprzeczne z ogólnymi zasadami prawa wspólnotowego.

Artykuł 3

Pomoc, o której mowa w art. 1, przyznana między 3 lutego 2002 r. a 31 grudnia 2003 r., jest zgodna ze wspólnym rynkiem w rozumieniu art. 87 ust. 3 [WE] w takim zakresie, w jakim jej beneficjenci płacą co najmniej stawkę podatku wynoszącą 13,01 EUR za 1000 kg ciężkich olejów opałowych.

Artykuł 4

Pomoc […] przyznana między 3 lutego 2002 r. a 31 grudnia 2003 r., jest niezgodna ze wspólnym rynkiem w rozumieniu art. 87 ust. 3 [WE] w takim zakresie, w jakim jej beneficjenci nie płacą stawki podatku wynoszącej 13,01 EUR za 1000 kg ciężkich olejów opałowych.

Artykuł 5

1.   Francja, Irlandia i Włochy podejmą wszelkie niezbędne środki w celu odzyskania pomocy niezgodnej ze wspólnym rynkiem, o której mowa w art. 4 od jej beneficjentów.

[…]

5.   Francja, Irlandia i Włochy zarządzą, w ciągu dwóch miesięcy od dnia notyfikacji niniejszej decyzji, że beneficjenci pomocy niezgodnej ze wspólnym rynkiem, o której mowa w art. 4, zwrócą pomoc przyznaną niezgodnie z prawem wraz z odsetkami”.

25

Pismami złożonymi w sekretariacie Sądu odpowiednio w dniach 16 lutego 2006 r. (sprawa T-60/06), 17 lutego 2006 r. (sprawy T-50/06 i T-56/06) oraz 23 lutego 2006 r. (sprawy T-62/06 i T-69/06), skarżące, Republika Włoska, Irlandia, Republika Francuska, spółki Eurallumina oraz AAL, złożyły niniejsze skargi w celu uzyskania stwierdzenia nieważności całości lub części zaskarżonej decyzji.

26

Pismem odrębnym, które wpłynęło do sekretariatu Sądu w dniu 22 marca 2006 r., spółka AAL wniosła, tytułem środka tymczasowego na podstawie art. 242 WE, o zawieszenie wykonalności zaskarżonej decyzji w zakresie jej dotyczącym. Postanowieniem z dnia 2 sierpnia 2006 r. w sprawie T-69/06 R Aughinish Alumina przeciwko Komisji, niepublikowane w Zbiorze, prezes Sądu oddalił ten wniosek i zastrzegł, że rozstrzygnięcie o kosztach nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.

27

Na podstawie art. 14 regulaminu postępowania przed Sądem i na wniosek drugiej izby Sąd postanowił, po wysłuchaniu stron, zgodnie z art. 51 tegoż regulaminu, przekazać rozpoznanie niniejszych spraw powiększonemu składowi orzekającemu.

28

Postanowieniem z dnia 24 maja 2007 r. prezes drugiej izby Sądu w składzie powiększonym, po wysłuchaniu stron, zarządził połączenie niniejszych spraw do łącznego rozpoznania w procedurze ustnej zgodnie z art. 50 regulaminu postępowania.

29

Wyrokiem z dnia 12 grudnia 2007 r. w sprawach połączonych T-50/06, T-56/06, T-60/06, T-62/06 oraz T-69/06 Irlandia i in. przeciwko Komisji, niepublikowanym w Zbiorze, Sąd połączył niniejsze sprawy dla potrzeb wydania wyroku. Stwierdził nieważność zaskarżonej decyzji z tego względu, że w jej treści Komisja naruszyła obowiązek uzasadnienia, który ciąży na niej na podstawie art. 253 WE w odniesieniu do niezastosowania w niniejszej sprawie art. 1 lit. b) pkt v) rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania art. [88] WE (Dz.U. L 83, s. 1). Ponadto w sprawie T-62/06 Sąd odrzucił skargę w pozostałym zakresie po stwierdzeniu niedopuszczalności żądań spółki Eurallumina, która domagała się, by Sąd orzekł, że zwolnienie włoskie, na które udzielono zezwolenia decyzją 2001/224, było zgodne z prawem do dnia 31 grudnia 2006 r. oraz wszelkie sumy wypłacone przez Republikę Włoską lub które mają zostać wypłacone przez Republikę Włoską aż do tej daty lub co najmniej do dnia 31 grudnia 2003 r. nie powinny być uznawane za bezprawną pomoc państwa lub że nie muszą one być odzyskiwane, albo też o zmianę brzmienia art. 5 i 6 zaskarżonej decyzji.

30

Pismem z dnia 26 lutego 2008 r. Komisja złożyła odwołanie od tego wyroku Sądu.

31

Wyrokiem przekazującym sprawę do ponownego rozpoznania z dnia 2 grudnia 2009 r. w sprawie C-89/08 P Komisja przeciwko Irlandii i in., Zb. Orz. s. I-11245, Trybunał uchylił ww. w pkt 29 wyrok w sprawie Irlandia i in. przeciwko Komisji w zakresie, w jakim wyrok ten stwierdził nieważność zaskarżonej decyzji z tego względu, że Komisja naruszyła obowiązek uzasadnienia w zakresie niezastosowania w rozpatrywanej sprawie art. 1 lit. b) ppkt (v) rozporządzenia nr 659/1999 oraz w zakresie, w jakim postanowił, że Komisja ponosi własne koszty oraz pokrywa koszty poniesione przez skarżące, włączając w to koszty dotyczące postępowania w przedmiocie środków tymczasowych w sprawie T-69/06 R. Trybunał ponadto przekazał Sądowi sprawy połączone T-50/06, T-56/06, T-60/06, T-62/06 i T-69/06 do ponownego rozpoznania, zastrzegając rozstrzygnięcie o kosztach do orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie.

32

W wyniku wyroku przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania oraz zgodnie z art. 118 § 1 regulaminu postępowania decyzją prezesa Sądu z dnia 18 grudnia 2009 r. niniejsze sprawy zostały przydzielone do rozpoznania drugiej izbie w składzie powiększonym.

33

Zgodnie z art. 119 § 1 regulaminu postępowania strony złożyły uwagi na piśmie odpowiednio w dniu 1 lutego 2010 r. w odniesieniu do Irlandii w sprawie T-50/06 RENV, w dniu 4 lutego 2010 r. w odniesieniu do Republiki Włoskiej w sprawie T-60/06 RENV, w dniu 12 lutego 2010 r. w odniesieniu do spółki Eurallumina w sprawie T-62/06 RENV, w dniu 16 lutego 2010 r. w odniesieniu do Republiki Francuskiej w sprawie T-56/06 RENV oraz w odniesieniu do spółki AAL w sprawie T-69/06 RENV, wreszcie w dniu 28 kwietnia 2010 r. w odniesieniu do Komisji we wszystkich rozpatrywanych sprawach. W swych uwagach pisemnych Republika Francuska wskazała, że zważywszy na stanowisko zajęte przez Trybunał w wyroku przekazującym sprawę do ponownego rozpoznania wycofuje jeden z zarzutów podniesionych w swej skardze, oparty na naruszeniu obowiązku uzasadnienia.

34

Postanowieniem prezesa drugiej izby w składzie powiększonym z dnia 1 marca 2010 r. niniejsze sprawy zostały połączone do celów procedury pisemnej i ustnej, jak również wydania wyroku.

35

Wskutek zmiany składu izb Sądu sędzia sprawozdawca został przydzielony do czwartej izby, wobec czego decyzją z dnia 20 września 2010 r. niniejsze sprawy przekazano do rozpoznania czwartej izbie w składzie powiększonym.

36

Na podstawie sprawozdania sędziego sprawozdawcy Sąd zdecydował o otwarciu procedury ustnej i, w ramach środków organizacji postępowania przewidzianych w art. 64 swego regulaminu postępowania, zadał stronom i Radzie Unii Europejskiej określone pytania. Strony i Rada odpowiedziały na nie w przewidzianym terminie.

37

Na rozprawie w dniu 14 września 2011 r. wysłuchane zostały wystąpienia stron i ich odpowiedzi na pytania Sądu.

38

W sprawie T-50/06 RENV Irlandia wnosi do Sądu o:

39

W sprawie T-69/06 RENV spółka AAL zwraca się do Sądu o:

40

W sprawie T-60/06 RENV Republika Włoska zwraca się w istocie do Sądu o:

41

W sprawie T-62/06 RENV spółka Eurallumina zwraca się w istocie do Sądu o:

lub

42

W sprawie T-56/06 RENV Republika Francuska zwraca się w istocie do Sądu o:

43

W niniejszych sprawach Komisja zwraca się do Sądu o:

44

Nie ma już potrzeby analizowania żądań spółki Eurallumina, która domaga się od Sądu stwierdzenia, że zwolnienie włoskie, na które udzielono zezwolenia decyzją 2001/224, było zgodne z prawem do dnia 31 grudnia 2006 r. oraz że żadne kwoty wypłacone lub mające być wypłacone przez Republikę Włoską nie powinny być uznawane za bezprawną pomoc państwa lub że przynajmniej nie muszą być odzyskiwane. Te żądania zostały już bowiem odrzucone w ww. w pkt 29 wyroku w sprawie Irlandia i in. przeciwko Komisji. Ponieważ ww. w pkt 31 wyrokiem w sprawie Komisja przeciwko Irlandii i in. nie zostały uchylone punkty sentencji tego wyroku w rozpatrywanym zakresie, stał się on w tej części prawomocny.

45

Na poparcie swego wniosku o stwierdzenie nieważności skarżące podnoszą, w istocie, zarzuty, które są ze sobą powiązane, nawet jeśli formalnie dotyczą odmiennych zagadnień, albowiem w każdym z nich kwestionuje się zaskarżoną decyzję nie jako taką, ale w odniesieniu do Republiki Włoskiej (sprawa T-60/06 RENV) oraz spółki Eurallumina (sprawa T-62/06 RENV) w zakresie dotyczącym zwolnienia włoskiego, w odniesieniu do Irlandii (sprawa T-50/06 RENV) oraz spółki AAL (sprawa T-69/06 RENV) w zakresie dotyczącym zwolnienia irlandzkiego oraz w odniesieniu do Republiki Francuskiej (sprawa T-56/06 RENV) w zakresie dotyczącym zwolnienia francuskiego. Te zarzuty są oparte na naruszeniu zasady pewności prawa, zasady domniemania ważności i skuteczności aktów Unii, zasady lex specialis derogat legi generali, zasady dobrej administracji, zasady estoppel, zasady poszanowania rozsądnego terminu, zasady poszanowania uzasadnionych oczekiwań oraz naruszenia przepisów: art. 3 ust. 1 lit. m) WE; art. 87 ust. 1 i 3 WE; art. 88 WE; art. 157 WE, reguł skodyfikowanych w art. 1 lit. b) ppkt (i), (iii) i (iv) rozporządzenia nr 659/1999; art. 14 ust. 1 oraz art. 17–19 tego samego rozporządzenia; art. 18 dyrektywy 2003/96 w związku z postanowieniami jej załącznika II; przepisów regulujących pomoc dla ochrony środowiska, w szczególności pkt 82 lit. a) ram wspólnotowych pomocy państwa na rzecz ochrony środowiska (Dz.U. 2001, C 37, s. 3) oraz wytycznych w przedmiocie pomocy państwa o celu regionalnym (Dz.U. 1998, C 74, s. 9), jak również naruszenia obowiązku uzasadnienia.

46

Po pierwsze, należy podkreślić, że zarzuty podniesione przez skarżące są w szczególności skierowane przeciwko wynikowi, do jakiego doszła Komisja w zaskarżonej decyzji wskutek zastosowania przepisów dotyczących pomocy państwa do spornych zwolnień. Skarżące twierdzą w istocie, że wynik ten nie może prawnie sprzeciwiać się skutkom prawnym wywartym przez decyzje zezwalające Rady, ostatnio przez decyzję 2001/224. Tymczasem taka sytuacja ma miejsce w zaskarżonej decyzji, która stwierdza albo opiera się na stwierdzeniu, że sporne zwolnienia przyznane przez Republikę Włoską, Irlandię oraz Republikę Francuską do dnia 31 grudnia 2003 r. stanowią pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE, oraz która nakazuje, w zakresie ich niezgodności ze wspólnym rynkiem, odzyskanie tej pomocy od jej beneficjentów, podczas gdy Rada zezwoliła zainteresowanym państwom członkowskim na stosowanie tych zwolnień do dnia 31 grudnia 2006 r. Ponadto spółka AAL twierdzi, że stosowanie przepisów dotyczących pomocy państwa nie może w sposób zgodny z prawem prowadzić w niniejszej sprawie do wyniku, który będzie sprzeczny z celem określonym w art. 3 ust. 1 lit. m) WE oraz art. 157 WE, to jest ochrony i wzmocnienia konkurencyjności unijnego przemysłu. Tymczasem zaskarżona decyzja osłabia konkurencyjność unijnego przemysłu w kontekście międzynarodowym.

47

Po drugie, zarzuty podniesione przez Republikę Włoską, Republikę Francuską oraz spółkę AAL są w szczególności skierowane przeciwko zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim kwalifikuje lub opiera się na kwalifikacji przez Komisję spornych zwolnień udzielonych do dnia 31 grudnia 2003 r. jako pomocy państwa, w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE.

48

Po trzecie, zarzuty podniesione przez Republikę Włoską, Irlandię oraz spółkę AAL są w szczególności skierowane przeciwko zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim kwalifikuje – lub opiera się na kwalifikacji przez Komisję – zwolnienie włoskie oraz zwolnienie irlandzkie udzielone do dnia 31 grudnia 2003 r., z wyłączeniem, dla tego ostatniego, okresu sprzed dnia 17 lipca 1990 r., jako nową pomoc raczej niż pomoc istniejącą w rozumieniu art. 88 WE.

49

Po czwarte, zarzuty podniesione przez Republikę Włoską są w szczególności skierowane przeciwko zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim stwierdza ona, że pomoc państwa rzekomo udzielona do dnia 31 grudnia 2003 r. na podstawie zwolnienia włoskiego nie może zostać uznana za zgodną ze wspólnym rynkiem, w rozumieniu art. 87 ust. 3 WE z tego względu, że jest ona ściśle powiązana z realizacją przez spółkę Eurallumina celów w zakresie ochrony środowiska lub z tego względu, że miała ona ułatwiać rozwój gospodarczy Sardynii.

50

Po piąte, zarzuty podniesione przez skarżące są w szczególności skierowane przeciwko zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim nakazuje ona Republice Francuskiej, Irlandii oraz Republice Włoskiej odzyskanie od beneficjentów pomocy państwa rzekomo udzielonej do dnia 31 grudnia 2003 r. w oparciu o sporne zwolnienia.

51

W niniejszej sprawie należy zbadać, przede wszystkim, zarzuty podniesione przez skarżące oparte, w istocie, na niezgodnym z prawem zastosowaniu przepisów dotyczących pomocy państwa do spornych zwolnień przyznanych przez Republikę Włoską, Irlandię oraz Republikę Francuską do dnia 31 grudnia 2003 r. w oparciu o decyzje zezwalające Rady, ostatnio decyzję 2001/224, oraz zgodnie z nimi.

52

W sprawie T-50/06 RENV Irlandia twierdzi w szczególności (zarzuty drugi i czwarty), że w zaskarżonej decyzji Komisja naruszyła zasadę pewności prawa oraz zasadę estoppel w ten sposób, że doszła do wniosku o częściowej niezgodności zwolnień irlandzkich udzielonych do dnia 31 grudnia 2003 r. ze wspólnym rynkiem w świetle przepisów dotyczących pomocy państwa, podczas gdy wskazane zwolnienia były udzielane w oparciu o decyzje zezwalające Rady, ostatnio decyzję 2001/224, oraz zgodnie z nimi. Irlandia zauważa, że Komisja nigdy nie kwestionowała zgodności z prawem decyzji zezwalających Rady. Ponadto, Irlandia podnosi w szczególności (zarzut czwarty), że w zaskarżonej decyzji Komisja naruszyła zasadę estoppel, gdyż zastosowała przepisy dotyczące pomocy państwa do zwolnienie irlandzkie zbyt późno po uzyskaniu informacji o pomocy rzekomo udzielonej w oparciu o to zwolnienie.

53

W sprawie T-56/06 RENV zdaniem Republiki Francuskiej (zarzut drugi) Komisja naruszyła w zaskarżonej decyzji zasady pewności prawa w ten sposób, że nakazała odzyskanie pomocy rzekomo udzielonej od dnia 3 lutego 2002 r. do dnia 31 grudnia 2003 r. w oparciu o zwolnienie francuskie, podczas gdy Republika Francuska uzyskała zgodę na stosowanie wskazanego zwolnienia na mocy decyzji zezwalających Rady, ostatnio na mocy decyzji 2001/224.

54

W sprawie T-60/06 RENV Republika Włoska twierdzi (zarzut szósty), że Komisja w szczególności naruszyła w zaskarżonej decyzji zasadę domniemania zgodności z prawem aktów Unii w ten sposób, że nakazała odzyskanie pomocy rzekomo udzielonej od dnia 3 lutego 2002 r. do dnia 31 grudnia 2003 r. w oparciu o zwolnienie włoskie, podczas gdy Republika Włoska uzyskała zgodę na stosowanie wskazanego zwolnienia na mocy decyzji zezwalających Rady, ostatnio na mocy decyzji 2001/224.

55

W sprawie T-62/06 RENV spółka Eurallumina uważa (zarzut drugi), że Komisja naruszyła w zaskarżonej decyzji zasadę pewności prawa, zasady domniemania zgodności z prawem oraz skuteczności aktów Unii oraz zasadę lex specialis derogat legi generali w ten sposób, że doszła do wniosku o częściowej niezgodności ze wspólnym rynkiem zwolnienia włoskiego udzielonego do dnia 31 grudnia 2003 r. w świetle przepisów dotyczących pomocy państwa, podczas gdy wskazane zwolnienie udzielone było w oparciu o decyzje zezwalające Rady, ostatnio decyzję 2001/224, oraz zgodnie z nimi. Ponadto spółka Eurallumina twierdzi (zarzut trzeci), że w zaskarżonej decyzji Komisja naruszyła zasadę dobrej administracji w ten sposób, że nakazała odzyskanie pomocy rzekomo udzielonej od dnia 3 lutego 2002 r. do dnia 31 grudnia 2003 r. w oparciu o zwolnienie włoskie bez uwzględnienia faktu, że Republika Włoska otrzymała zezwolenie na stosowanie wskazanego zwolnienia na mocy decyzji zezwalających Rady, ostatnio decyzji 2001/224.

56

W sprawie T-69/06 RENV spółka AAL zarzuca w szczególności (zarzut drugi) Komisji naruszenie w zaskarżonej decyzji zasady pewności prawa, zasady skuteczności aktów Unii oraz zasady lex specialis derogat legi generali, jak również popełnienie nadużycia władzy w ten sposób, że Komisja doszła do wniosku o częściowej niezgodności ze wspólnym rynkiem zwolnienia irlandzkiego udzielonego do dnia 31 grudnia 2003 r., w świetle przepisów dotyczące pomocy państwa, podczas gdy wskazane zwolnienie było udzielone w oparciu o decyzje zezwalające Rady, ostatnio decyzję 2001/224, oraz zgodnie z nimi. Ponadto spółka AAL twierdzi (zarzut piąty), że w zaskarżonej decyzji Komisja naruszyła zasadę pewności prawa, zasadę poszanowania rozsądnego terminu oraz zasadę dobrej administracji w zakresie, w jakim zastosowała przepisy dotyczące pomocy państwa do zwolnienia irlandzkiego po zbyt długim czasie od uzyskania informacji o wskazanym zwolnieniu. Wreszcie spółka AAL twierdzi (zarzut czwarty), że Komisja w szczególności naruszyła zasadę pewności prawa w ten sposób, że wydała zaskarżoną decyzję, w której nakazała odzyskanie pomocy, jaka została spółce AAL rzekomo udzielona od dnia 3 lutego 2002 r. do dnia 31 grudnia 2003 r. w oparciu o zwolnienie irlandzkie, bez uwzględnienia faktu, że Irlandia otrzymała zezwolenie na stosowanie wskazanego zwolnienia na mocy decyzji zezwalających Rady, ostatnio decyzji 2001/224.

57

W sprawach T-50/06 RENV, T-56/06 RENV, T-60/06 RENV, T-62/06 RENV oraz T-69/06 RENV Komisja odpiera ogół argumentów skarżących i domaga się oddalenia zarzutów opartych na niezgodnym z prawem zastosowaniu, w zaskarżonej decyzji, przepisów dotyczących pomocy państwa do zwolnień udzielonych w oparciu o decyzje zezwalające Rady oraz zgodnie z nimi.

58

Zgodnie z zasadą ekonomii procesowej należy wpierw zbadać zarzuty oparte na naruszeniu zasady pewności prawa względnie zasady domniemania zgodności z prawem aktów Unii. Skarżące zarzucają w nich, w istocie, Komisji, że w zaskarżonej decyzji, postanawiając, iż sporne zwolnienia przyznane przez Republikę Włoską, Irlandię oraz Republikę Francuską do dnia 31 grudnia 2003 r. stanowią pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE, oraz nakazując w zakresie ich niezgodności ze wspólnym rynkiem odzyskanie tej pomocy od jej beneficjentów, Komisja częściowo unicestwiła skutki prawne wywołane przez decyzje zezwalające Rady, ostatnio przez decyzję 2001/224, które zezwalały zainteresowanym państwom członkowskim na stosowanie tych zwolnień do dnia 31 grudnia 2006 r.

59

W tym względzie należy przypomnieć, że akty instytucji Unii objęte są, co do zasady, domniemaniem zgodności z prawem i wywierają skutki prawne do czasu ich cofnięcia, uchylenia w wyniku skargi o stwierdzenie nieważności lub stwierdzenia ich nieważności wskutek odesłania prejudycjalnego lub podniesienia zarzutu niezgodności z prawem (zob. wyrok Trybunału z dnia 5 października 2004 r. w sprawie C-475/01 Komisja przeciwko Grecji, Zb. Orz. s. I-8923, pkt 18 i przytoczone tam orzecznictwo).

60

Na zasadzie wyjątku od tej reguły, akty dotknięte wadą, której powaga jest tak oczywista, że nie może być tolerowana przez unijny porządek prawny, uznawane są za niewywołujące żadnego, nawet tymczasowego, skutku prawnego, to jest uznawane są za prawnie nieistniejące. Wyjątek ten ma na celu zachowanie równowagi pomiędzy dwoma podstawowymi i niekiedy przeciwstawnymi wymogami, które musi spełniać porządek prawny, to jest stabilności stosunków prawnych i poszanowania praworządności (zob. ww. w pkt 59 wyrok w sprawie Komisja przeciwko Grecji, pkt 19 i przytoczone tam orzecznictwo).

61

Powaga skutków związanych ze stwierdzeniem nieistnienia aktu instytucji wspólnotowych wymaga, by – przez wzgląd na pewność prawa – takie stwierdzenie było ograniczone do skrajnych przypadków (zob. ww. w pkt 59 wyrok w sprawie Komisja przeciwko Grecji, pkt 20 i przytoczone tam orzecznictwo).

62

Z utrwalonego orzecznictwa wynika ponadto, że zasada pewności prawa ma na celu zagwarantowanie przewidywalności sytuacji i stosunków prawnych podlegających prawu Unii (wyroki Trybunału: z dnia 10 kwietnia 2003 r. w sprawie C-305/00 Schulin, Rec. s. I-3525, pkt 58; z dnia 15 września 2005 r. w sprawie C-199/03 Irlandia przeciwko Komisji, Zb. Orz. s. I-8027, pkt 69). W tym celu istotne jest, by instytucje Unii szanowały nienaruszalność aktów, które wydały i które wpływają na sytuację prawną i materialną podmiotów prawa, tak iż mogą one zmieniać te akty jedynie z poszanowaniem norm kompetencyjnych i proceduralnych (zob. wyrok Sądu z dnia 21 października 1997 r. w sprawie T-229/94 Deutsche Bahn przeciwko Komisji, Rec. s. II-1689, pkt 113 i przytoczone tam orzecznictwo). Niemniej jednak nie można skutecznie powoływać się na naruszenie zasady pewności prawa w sytuacji, gdy podmiot prawa, którego sytuacja materialna i prawna została zmieniona przez sporny akt, nie spełnił wymogów określonych w tym akcie (zob. wyrok Sądu z dnia 25 marca 1999 r. w sprawie T-37/97 Forges de Clabecq przeciwko Komisji, Rec. s. II-859, pkt 98 i przytoczone tam orzecznictwo). Poszanowanie zasady pewności prawa wymaga również, by instytucje Unii unikały, co do zasady, niespójności, jakie mogą się pojawiać przy stosowaniu różnych przepisów prawa Unii, co dotyczy w szczególności sytuacji, w której przepisy te mają ten sam cel, na przykład rzeczywistą konkurencję na wspólnym rynku (zob. podobnie i analogicznie wyrok Trybunału z dnia 15 czerwca 1993 r. w sprawie C-225/91 Matra przeciwko Komisji, Rec. s. I-3203, pkt 41, 42; wyrok Sądu z dnia 31 stycznia 2001 r. w sprawie T-156/98 RJB Mining przeciwko Komisji, Rec. s. II-337, pkt 112 i przytoczone tam orzecznictwo).

63

Co więcej, w zakresie, w jakim zarzuty rozpatrywanej skargi dotyczą kwestii relacji pomiędzy przepisami o harmonizacji prawa podatkowego, włączając w to przepisy o podatku akcyzowym, a przepisami o pomocy państwa, należy przypomnieć, co następuje:

64

W okresie właściwym dla stanu faktycznego niniejszej sprawy art. 2 WE stanowił między innymi, że Wspólnota ma osiągnąć swoje zadanie „przez ustanowienie wspólnego rynku”. Do określonych w art. 2 WE celów art. 3 ust. 1 lit. c) i g) WE stanowił, że działania Wspólnoty mają obejmować, zgodnie z tym, co przewidziano w traktacie WE oraz zgodnie z harmonogramem tam określonym, „rynek wewnętrzny, charakteryzujący się zniesieniem między państwami członkowskimi przeszkód w swobodnym przepływie towarów, osób, usług i kapitału” oraz „system zapewniający niezakłóconą konkurencję na rynku wewnętrznym”.

65

Traktat WE uprawniał Wspólnotę do podjęcia działań, które miałyby na celu usunięcie różnego rodzaju zakłóceń w prawidłowym funkcjonowaniu wspólnego rynku.

66

Celem art. 93 WE było ograniczenie przeszkód dla handlu, wynikających z różnic pomiędzy krajowymi systemami podatkowymi, nawet gdy były one stosowane w sposób wolny od dyskryminacji (zob. wyrok z dnia 27 lutego 1980 r. w sprawie 171/78 Komisja przeciwko Danii, Rec. s. 447, pkt 20). Przepis ten stanowił, według stanu obowiązywania w okresie właściwym dla stanu faktycznego niniejszej sprawy, że „Rada, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji i po konsultacji z Parlamentem Europejskim oraz Komitetem Ekonomiczno-Społecznym, uchwala przepisy dotyczące harmonizacji ustawodawstw odnoszących się do podatków obrotowych, akcyzy i innych podatków pośrednich w zakresie, w jakim harmonizacja ta jest niezbędna do zapewnienia ustanowienia i funkcjonowania rynku wewnętrznego w terminie przewidzianym w artykule 14”. A zatem, zgodnie z art. 93 WE, Rada była uprawniona do zharmonizowania krajowych przepisów o podatku akcyzowym w zakresie niezbędnym do zapewnienia ustanowienia i działania rynku wewnętrznego (zob. podobnie wyrok z dnia 17 czerwca 1999 r. w sprawie C-166/98 Socridis, Rec. s. I-3791, pkt 25; opinia rzecznika generalnego J. Mischa w tej samej sprawie, Rec. s. I-3793, pkt 53).

67

Z motywów oraz z art. 1 ust. 1 dyrektywy 92/81 – uchwalonej w oparciu o art. 93 WE – wynika jasno, że miała ona na celu, poprzez harmonizację podatku akcyzowego od olejów mineralnych, zapewnienie swobodnego przepływu tych wyrobów, a tym samym wspieranie prawidłowego działania rynku wewnętrznego (zob. wyrok z dnia 27 września 2000 r. w sprawie T-184/97 BP Chemicals przeciwko Komisji, Rec. s. II-3145, pkt 61).

68

Co więcej, z motywu 6 i z art. 8 ust. 4 dyrektywy 92/81 wynika, że w obszarach objętych harmonizacją podatku akcyzowego od olejów mineralnych dalsze wyjątki nie mogły być wprowadzane jednostronnie przez państwa członkowskie, lecz wymagały one interwencji Rady, która działając jednomyślnie w oparciu na wniosek Komisji, mogła zezwolić państwom członkowskim na stosowanie takich wyjątków ze względu na szczególne polityki, jeżeli było to, i tak długo jak było to, do pogodzenia z prawidłowym działaniem rynku wewnętrznego.

69

Motyw 6 dyrektywy 92/81 stanowi, że „można zezwolić państwom członkowskim na stosowanie na ich terytorium, jeśli tego sobie życzą, pewnych innych zwolnień lub stawki zmniejszonej, o ile nie niesie to ze sobą zakłóceń konkurencji”. Z motywu tego jasno wynika, że całość art. 8 ust. 4 dyrektywy 92/81 należy interpretować w świetle zakłóceń konkurencji, które mogą być skutkiem środków stosowanych w oparciu o ten przepis (zob. analogicznie ww. w pkt 67 wyrok w sprawie BP Chemicals przeciwko Komisji, pkt 62).

70

Potwierdza to motyw 8 dyrektywy 92/81, który wspomina o potrzebie „zapewnienia procedury oceny dla wszystkich zwolnień lub obniżek stawki, przewidzianych w niniejszej dyrektywie, aby weryfikować ich ciągłą zgodność z prawidłowym działaniem rynku wewnętrznego”, a także art. 8 ust. 5 wspomnianej dyrektywy, z którego wynika, że Rada, działając jednomyślnie na wniosek Komisji, dokonuje przeglądu decyzji zezwalających, jeżeli Komisja uzna, że zwolnienia lub obniżki, na które zezwolono, nie mogą już być utrzymane, w szczególności ze względu na uczciwą konkurencję lub zakłócanie działania rynku wewnętrznego.

71

Zakłócenia konkurencji powodowane przez pomoc państwa są badane przez Komisję w ramach systemu uprzedniej zgody, która podlega kontroli sądowej sprawowanej przez sądy Unii. Zgodnie z art. 88 ust. 3 WE pomoc państwa musi być zgłaszana Komisji. Procedura ta dotyczy wszelkiej pomocy państwa, w tym pomocy fiskalnej. Państwa członkowskie nie mogą udzielić proponowanej pomocy bez uprzedniej zgody Komisji. Komisja bada, czy pomoc jest zgodna ze wspólnym rynkiem nie pod względem jej formy, ale pod względem jej skutków. Zasada niezgodności ze wspólnym rynkiem określona w art. 87 WE dotyczy pomocy „w jakiejkolwiek formie”, włączając w to pewne środki fiskalne. Komisja może postanowić, że zainteresowane państwo członkowskie musi zmienić lub uchylić pomoc, którą Komisja uznała za niezgodną ze wspólnym rynkiem. Gdy pomoc ta została już udzielona z naruszeniem reguł proceduralnych, państwo członkowskie musi, co do zasady, odzyskać ją od beneficjentów.

72

Z pkt 64–71 powyżej wynika, że przepisy o harmonizacji krajowego prawa podatkowego, w tym także przepisów o podatku akcyzowym, określone w art. 93 WE i dyrektywie 92/81 oraz przepisy o pomocy państwa określone w art. 87–89 WE mają ten sam cel, to jest promowanie prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego poprzez zwalczanie między innymi zakłóceń konkurencji. W świetle ich wspólnego celu spójne wykonanie tych różnych przepisów wymaga, by przyjąć, że – wbrew temu, co utrzymuje Komisja – pojęcie zakłócenia konkurencji ma ten sam zakres i to samo znaczenie zarówno w obszarze harmonizacji krajowego prawa podatkowego, jak i w obszarze pomocy państwa. Co więcej, z pkt 66–70 powyżej jasno wynika, że przepisy o harmonizacji krajowego prawa podatkowego, włączając w to przepisy o podatku akcyzowym, określone w art. 93 WE i dyrektywie 92/81, wyraźnie powierzają instytucjom Unii – to jest Komisji, która proponuje, oraz Radzie, która decyduje – odpowiedzialność za ocenę kwestii występowania ewentualnego zakłócenia konkurencji w celu postanowienia, czy zezwolić państwu członkowskiemu na stosowanie lub dalsze stosowanie zwolnienia od zharmonizowanego podatku akcyzowego na podstawie art. 8 ust. 4 dyrektywy 92/81, czy też kwestii występowania ewentualnej nieuczciwej konkurencji lub zakłócenia w funkcjonowaniu rynku wewnętrznego uzasadniającego ponowną ocenę zezwolenia już udzielonego na podstawie tego przepisu, co przewiduje art. 8 ust. 5 dyrektywy 92/81. W razie ujemnej oceny w tym względzie Komisja powinna zaproponować Radzie nieudzielanie zezwolenia na zwolnienie, o które wniesiono, lub w odpowiednim wypadku, poprawienie lub cofnięcie zezwolenia na zwolnienie, które już zostało udzielone. Jeżeli Rada dojdzie do innego wniosku, Komisja może skorzystać z kompetencji przysługującej jej na mocy art. 230 WE, by wnieść skargę do sądu Unii o stwierdzenie nieważności decyzji Rady o zezwoleniu na zwolnienie lub utrzymaniu już udzielonego zezwolenia na zwolnienie, tak iż sąd ten może zbadać, czy z obiektywnego punktu widzenia nie występuje zakłócenie konkurencji, nieuczciwa konkurencja lub wszelkie inne zakłócenie działania rynku wewnętrznego będące rezultatem rozpatrywanego zwolnienia.

73

Należy wreszcie przypomnieć, że zgodnie z orzecznictwem pojęcie pomocy państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE odpowiada sytuacji obiektywnej i nie zależy od zachowania lub oświadczeń instytucji (zob. podobnie ww. w pkt 31 wyrok w sprawie Komisja przeciwko Irlandii i in., pkt 72). Artykuł 87 ust. 1 WE stanowi, że pomoc przyznawana przez państwa członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi. Postanowienie to dotyczy więc decyzji państw członkowskich, którymi państwa te, mając na uwadze dążenie do ich własnych celów gospodarczych i społecznych, na podstawie jednostronnych i samodzielnych decyzji udostępniają przedsiębiorstwom lub innym podmiotom prawa zasoby finansowe lub przyznają im korzyści, które mają służyć realizacji zamierzonych celów gospodarczych lub społecznych (wyrok Trybunału z dnia 27 marca 1980 r. w sprawie 61/79 Denkavit italiana, Rec. s. 1205, pkt 31; wyrok Sądu z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie T-351/02 Deutsche Bahn przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II-1047, pkt 100).

74

Wynika z tego, że aby korzyści mogły zostać uznane za pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE, musi między innymi istnieć możliwość ich przypisania państwu (zob. wyrok Trybunału z dnia 16 maja 2002 r. w sprawie C-482/99 Francja przeciwko Komisji, Rec. s. I-4397, pkt 24 i przytoczone tam orzecznictwo; ww. w pkt 73 wyrok z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie Deutsche Bahn przeciwko Komisji, pkt 101), przy czym należy przypomnieć, że przypisywalność pomocy danemu państwu jest kwestią odrębną od tego, czy pomoc została przyznana przy użyciu zasobów państwowych (zob. ww. wyrok z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie Deutsche Bahn przeciwko Komisji, pkt 103 i przytoczone tam orzecznictwo).

75

W świetle reguł przytoczonych w pkt 59-74 powyżej należy zbadać, czy – jak twierdzą skarżące – Komisja naruszyła zasady pewności prawa i domniemania zgodności z prawem aktów Unii w ten sposób, że unicestwiła pewne skutki prawne wywołane przez decyzję zezwalające Rady, ostatnio przez decyzję 2001/224, poprzez zastosowanie w zaskarżonej decyzji przepisów o pomocy państwa do spornych zwolnień, które były udzielone do dnia 31 grudnia 2003 r.

76

W niniejszej sprawie Komisja nie kwestionuje, że Republika Włoska, Irlandia i Republika Francuska oparły się na decyzjach zezwalających Rady, ostatnio na decyzji 2001/224, aby stosować lub nadal stosować sporne zwolnienia aż do dnia 31 grudnia 2003 r. na Sardynii, w rejonie Shannon oraz w rejonie Gardanne na rzecz, odpowiednio, spółek Eurallumina, AAL i Alcan. Jak zostało bowiem wskazane w pkt 68 powyżej, decyzje te były zasadniczo warunkiem wstępnym umożliwienia zainteresowanym państwom członkowskim na zgodne z prawem udzielenie tych zwolnień. Co więcej, z motywu 99 zaskarżonej decyzji wynika, iż Komisja przyznaje, że „państw[a] członkowski[e] […] mi[ały] prawo polegać na zapisach [brzmieniu] decyzji 92/510/EWG, 93/697/WE, 96/273/WE, 97/425/WE, 1999/255/WE, 1999/880/WE i 2001/224/WE”.

77

Decyzje zezwalające Rady, ostatnio decyzja 2001/224, zezwalały w sposób jasny i niebudzący wątpliwości, na to, by Republika Włoska, Irlandia i Republika Francuska stosowały lub nadal stosowały zwolnienia z podatku akcyzowego od olejów mineralnych stosowanych przy wytwarzaniu tlenku glinu odpowiednio na Sardynii, w rejonie Shannon oraz w rejonie Gardanne, ostatnio do dnia 31 grudnia 2006 r., z zastrzeżeniem jedynie możliwości uprzedniej oceny przez Rade, na podstawie wniosku złożonego przez Komisję w ramach procedury określonej w art. 8 ust. 5 dyrektywy 92/81 (zob. pkt 6 powyżej). W zakresie, w jakim były z nimi powiązane określone restryktywne wymogi o charakterze geograficznym i czasowym, decyzje te były wiążące dla zainteresowanych państw członkowskich, którą to okoliczność wzięła, co więcej, pod uwagę Komisja w pkt 17 i 63 zaskarżonej decyzji.

78

Jest poza sporem, że Republika Włoska, Irlandia i Republika Francuska w pełni podporządkowały się restryktywnym wymogom o charakterze geograficznym i czasowym określonym w decyzjach zezwalających Rady. Stosowały lub nadal stosowały sporne zwolnienia jedynie na terenach wskazanych w decyzjach zezwalających Rady, to jest odpowiednio na Sardynii, w rejonie Shannon oraz w rejonie Gardanne. Co więcej, udzielały spornych zwolnień w okresie obowiązywania decyzji zezwalających, to jest w okresie do 31 grudnia 2006 r.

79

Prawdą jest, że Komisja twierdzi, iż decyzje zezwalające Rady były istotną przesłanką wstępną, umożliwiającą zainteresowanym państwom członkowskim na udzielenie spornych zwolnień, ale nie były same w sobie wystarczające. Zdaniem Komisji decyzje te nie zmieniały faktu, że sporne zwolnienia stanowiły pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE, że były objęte obowiązkiem zgłoszenia Komisji i uzyskania jej zgody na podstawie art. 88 WE. Warunkowy charakter decyzji zezwalających Rady, w odróżnieniu od późniejszego stosowania przepisów i procedur dotyczących pomocy państwa, znajduje jakoby potwierdzenie w motywie 5 decyzji 2001/224, która wyraźnie odsyła do procedur i decyzji Komisji na podstawie art. 87 WE i 88 WE.

80

W tym względzie należy zauważyć, po pierwsze, co przyznała Komisja w motywie 97 zaskarżonej decyzji, że w decyzjach zezwalających Rady wcześniejszych niż decyzja 2001/224 „nie [było] mowy o jakiejkolwiek ewentualnej sprzeczności z zasadami dotyczącymi pomocy państwa ani nie nawiąz[ano] do obowiązku zgłoszenia pomocy”. Nie można zatem uznać, by Rada wyraźnie uzależniła skuteczność prawną tych decyzji od spełnienia przez zainteresowane państwa członkowskie wymogu zgłoszenia zwolnień Komisji w trybie art. 88 WE i wydania przez Komisję decyzji o niewnoszeniu sprzeciwu lub zatwierdzającej pomoc państwa.

81

Po drugie, wbrew twierdzeniom Komisji, motyw 5 decyzji 2001/224, częściowo przytoczony w pkt 15 powyżej, nie może być interpretowany w ten sposób, że jest on wyraźnym oświadczeniem zamiaru Rady, by uzależnić skutki prawne decyzji zezwalającej od spełnienia przez zainteresowane państwa członkowskie obowiązku notyfikowania zwolnień Komisji w trybie art. 88 WE i wydania przez Komisję decyzji o niewnoszeniu sprzeciwu lub zatwierdzającej pomoc państwa, a to z przyczyn opisanych poniżej.

82

Zasadniczym powodem jest to, że wykładnia motywu 5 decyzji 2001/224, jaką proponuje Komisja, została w sposób dorozumiany, lecz konieczny odrzucona przez Radę w jej odpowiedzi na pytania zadane przez Trybunał (zob. pkt 36 powyżej). Poproszona o wyrażenie swego poglądu na temat tego, czy zbadanie spornych zwolnień w świetle przepisów o pomocy państwa i wynikająca stąd, jak w niniejszej sprawie, ostateczna negatywna decyzja Komisji może przedwcześnie zakończyć te zwolnienia, niezależnie od brzmienia art. 1 decyzji 2001/224, zgodnie z którym Republika Włoska, Irlandia i Republika Francuska otrzymały zezwolenie na dalsze stosowanie spornych zwolnień do dnia 31 grudnia 2006 r., Rada odpowiedziała, że w braku jakiegokolwiek działania po stronie Komisji, ani poprzez wykonanie kompetencji przyznanych na mocy art. 230 WE, ani poprzez zgłoszenie nowego wniosku na podstawie art. 8 ust. 4 dyrektywy 92/81 zgodnie z przepisem art. 8 ust. 5 tejże dyrektywy, „decyzja 2001/224 pozostawała ważna, a [zainteresowane] państwa członkowskie miały prawo polegać na zawartym w niej zezwoleniu na utrzymanie kwestionowanych zwolnień”. Z odpowiedzi tej jasno wynika, że Rada nie zamierzała uzależniać skutków decyzji 2001/224 od jakichkolwiek późniejszych postępowań w sprawie pomocy państwa prowadzonych przez Komisję.

83

W każdym razie proponowana przez Komisję wykładnia motywu 5 decyzji 2001/224 i zawartych w tym motywie odwołań do procedur i decyzji przewidzianych w art. 87 WE i 88 WE nie może zostać przyjęta, gdyż prowadziłaby ona – w okolicznościach niniejszej sprawy – do niekonsekwentnego stosowania przepisów o harmonizacji prawa podatkowego, w szczególności przepisów o podatku akcyzowym, oraz przepisów o pomocy państwa, co byłoby sprzeczne z wymogami wynikającymi z zasad pewności prawa (zob. pkt 62 powyżej).

84

Po pierwsze, wykładnia ta nie prowadzi do konsekwentnego stosowania różnych przepisów prawa Unii, na które powołano się w niniejszej sprawie, ponieważ przepisy opisane w pkt 66–68 powyżej stanowią, że kolejne decyzje zezwalające, wydawane przez Radę działającą jednomyślnie na wniosek Komisji, oparte były na wspólnej ocenie Rady i Komisji, że sporne zwolnienia nie prowadzą do zakłócenia konkurencji ani nie zakłócają działania rynku wewnętrznego, wobec czego jeden z elementów definicji pomocy państwa w rozumieniu art. 87 WE, to jest przesłanka zakłócania konkurencji, a priori nie występował.

85

Tę wspólną ocenę dokonaną przez Radę i Komisję potwierdza motyw 4 decyzji 95/510, zgodnie z którym „Komisja i wszystkie państwa członkowskie zgodnie uznają, że te zwolnienia […] nie powodują zakłócenia konkurencji ani nie mają wpływu na funkcjonowanie rynku wewnętrznego” oraz podobnych względów powołanych w motywie 4 decyzji 93/697 i 96/273.

86

Znajduje to także potwierdzenie w ww. w pkt 31 wyroku w sprawie Komisja przeciwko Irlandii i in., pkt 83, gdzie Trybunał orzekł, że „Komisja uznała przy podejmowaniu przez Radę decyzji zezwalającej na sporne zwolnienia, że zwolnienia te nie powodują zakłócenia konkurencji i nie stanowią przeszkody dla prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego”.

87

Znajduje to także potwierdzenie w odpowiedzi Rady na pytania zadane przez Sąd (zob. pkt 36 powyżej), która stwierdziła, że „wykonując kompetencje przyznane jej na podstawie art. 93 WE, a zatem mając wzgląd na wymóg prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego, zezwala się trzem zainteresowanym państwom członkowskim, w sytuacji, o której wiadomo, że obejmuje trzech konkretnych beneficjentów oraz trzy inne podmioty gospodarcze w innych państwach członkowskich, również wytwarzających tlenek glinu, utrzymać w mocy do określonej daty [sporne zwolnienia], których treść, zakres i skutki są dobrze znane zarówno [Radzie], jak i Komisji”.

88

Co więcej, zgodnie ze wspólną oceną Rady i Komisji w motywie 5 decyzji 97/425, w motywie 4 decyzji 1999/255, w motywie 4 decyzji 1999/880 oraz, w tym samym brzmieniu, w motywie 4 decyzji 1999/255, postanowiono, że „zwolnienia będą regularnie oceniane przez Komisję, aby zapewnić ich zgodność z działaniem wspólnego rynku i innymi celami traktatu [WE]”.

89

Wreszcie sama Komisja przyjęła, w motywie 97 zaskarżonej decyzji, że w sytuacji, gdy decyzje zezwalające, ostatnio decyzja 2001/224, były uchwalane przez Radę, działającą jednomyślnie na wniosek Komisji, „wynika[ło], że jeden z elementów definicji pomocy państwa, podanej w art. 87 traktatu, a mianowicie zakłócenie konkurencji, nie został uwzględniony [nie występował]”.

90

W świetle wspólnej oceny Rady i Komisji, która stanowiła podstawę wszystkich decyzji zezwalających Rady, zgodnie z którą sporne zwolnienia nie prowadziły do zakłóceń konkurencji ani nie zakłócały działania wspólnego rynku, byłoby niekonsekwencją interpretować motyw 5 decyzji 2001/224 i odesłanie w tym motywie do postępowań i decyzji przewidzianych w art. 87 WE i 88 WE w ten sposób, że Rada miała zamiar uzależnić skuteczność decyzji 2001/224 od ewentualnych postępowań lub decyzji Komisji w sprawie pomocy państwa. Przeciwnie, ta wspólna ocena przemawia za odwrotną wykładnią, wedle której Rada nie miała zamiaru uzależniać skuteczności decyzji 2001/224 od wyniku ewentualnych późniejszych postępowań lub decyzji w sprawie pomocy państwa.

91

Po drugie, wykładnia proponowana przez Komisję nie prowadzi do konsekwentnego stosowania różnych przepisów prawa Unii, na które powołano się w niniejszej sprawie, ponieważ fakt, iż sporne zwolnienia były regionalnie selektywne, stanowił bezpośrednią konsekwencję decyzji zezwalających Rady, które określiły restryktywne zasady stosowania spornych zwolnień na zasadzie geograficznej. Jak Komisja sama stwierdziła w motywach 17 i 63 zaskarżonej decyzji, sporne zwolnienia nie mogły, wbrew temu, co postanowiono w odpowiednich przepisach krajowych, mieć zastosowania na całym obszarze zainteresowanych państw członkowskich, lecz jedynie na terenach określonych w załączniku I do decyzji 2001/224, do którego art. 1 ust. 1 tej decyzji odsyłał, i, jak stwierdzono w motywie 63 zaskarżonej decyzji, zwolnienia miały „regionalnie selektywny charakter, ponieważ te decyzje zezwalały na ich stosowanie jedynie w niektórych regionach, a potencjalni inwestorzy zainteresowani inwestowaniem w produkcję tlenku glinu w innych regionach nie mogli być pewni, czy zostaną potraktowani w podobny sposób”. W konsekwencji fakty, że środki te były regionalnie selektywne, nie mógł zostać a priori przypisany zainteresowanym państwom członkowskim, lecz wynikał z decyzji zezwalających Rady.

92

Ponieważ regionalnie selektywny charakter spornych zwolnień nie wynikał z jednostronnych i samodzielnych decyzji państw członkowskich, lecz wynikał z decyzji zezwalających Rady, byłoby niekonsekwencją interpretować motyw 5 decyzji 2001/224 i odesłanie w tym motywie do postępowań i decyzji przewidzianych w art. 87 WE i 88 WE w ten sposób, że Rada miała zamiar uzależnić skuteczność decyzji 2001/224 od ewentualnych postępowań lub decyzji Komisji w sprawie pomocy państwa. Przeciwnie, fakt ten przemawia za odwrotną wykładnią, wedle której Rada nie miała zamiaru uzależniać skuteczności decyzji 2001/224 od wyniku ewentualnych późniejszych postępowań lub decyzji w sprawie pomocy państwa.

93

Po trzecie, wykładnia proponowana przez Komisję nie prowadzi do konsekwentnego stosowania różnych przepisów prawa Unii, na które powołano się w niniejszej sprawie, ponieważ fakt, że Republika Włoska, Irlandia i Republika Francuska nie stosowała minimalnej stawki podatku akcyzowego określonej w dyrektywie 92/82, która w rozpatrywanym okresie wynosiła 13 EUR/1000 kg, było zgodne z decyzjami zezwalającymi Rady, ostatnio z decyzją 2001/224, które zezwalały zainteresowanym państwom członkowskim stosować lub nadal stosować sporne zwolnienia do dnia 31 grudnia 2006 r. Jak Komisja sama stwierdziła w motywie 76 zaskarżonej decyzji, „wszystkie trzy zwolnienia [na które zezwoliła Rada] były zwolnieniami pełnymi”. Różniły się one zatem od obniżek stawki podatku akcyzowego lub stosowania dyferencyjnych stawek tego podatku, na które Rada zezwoliła w decyzjach zezwalających, ostatnio w decyzji 2001/224, pod wyraźnym warunkiem, że stosowane stawki będą zgodne z wymogami określonymi w dyrektywie 92/82, włączając w to minimalne stawki tego podatku określone w tej dyrektywie. W konsekwencji fakt, że do dnia 31 grudnia 2006 r. spółki Eurallumina, AAL i Alcan nie płaciły podatku akcyzowego nawet według stawki minimalnej, która w rozpatrywanym okresie wynosiła 13 EUR/1000 kg, może być przypisany decyzjom Rady zezwalającym Republice Włoskiej, Irlandii i Republice Francuskiej, by w dalszym ciągu stosować, do tego dnia, pełne zwolnienia z podatku akcyzowego od olejów mineralnych wykorzystywanych do produkcji tlenku glinu odpowiednio na Sardynii, w rejonie Shannon oraz w rejonie Gardanne.

94

Zważywszy na charakter środków, na które udzielono zezwolenia, to jest pełne zwolnienie z podatku akcyzowego, w przeciwieństwie do obniżonych stawek tego podatku, które byłyby zgodne z minimalną stawką tegoż podatku określoną w dyrektywie 92/82, byłoby paradoksem, gdyby, za pomocą motywu 5 decyzji 2001/224 Rada zamierzała wyrazić swój zamiar uzależnienia skutków prawnych tej decyzji od późniejszej decyzji Komisji dotyczącej pomocy państwa, takiej jak zaskarżona decyzja, zgodnie z którą – z zastrzeżeniem wymogu, by stosowane stawki były zgodne z minimalną stawką podatku akcyzowego wynoszącą 13 EUR/1000 kg określoną w dyrektywie 92/82 (zob. motyw 76 i art. 4 zaskarżonej decyzji) – tylko obniżone stawki podatku akcyzowego mogłyby być zgodnie z prawem zastosowane przez zainteresowane państwo członkowskie. Przeciwnie, charakter środków, na które Rada udzieliła zezwolenia, przemawia za odwrotną wykładnią, to jest, że Rada nie miała zamiaru uzależniać skutków prawnych decyzji 2001/224 od wyniku ewentualnych postępowań lub decyzji w sprawie pomocy państwa.

95

Z pkt 83–94 powyżej wynika, że motyw 5 decyzji 2001/224 i odwołanie się w tym motywie do postępowań lub decyzji Komisji na podstawie art. 87 WE i 88 WE nie mogą – wbrew twierdzeniom Komisji – dotyczyć wypadków, gdy państwa członkowskie stosują obniżone stawki podatku akcyzowego lub zwolnienia z tego podatku poprzez samo przestrzeganie zezwolenia udzielonego przez instytucję Unii (zob. podobnie i analogicznie ww. w pkt 59 wyrok Trybunału w sprawie Komisja przeciwko Grecji, pkt 15, 16, 24, 25; wyrok Trybunału z dnia 15 lipca 2010 r. w sprawie C-582/08 Komisja przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, Zb. Orz. s. II-7195, pkt 47–52). Taka wykładnia byłaby bowiem sprzeczna z nadrzędną potrzebą spójnej wykładni poszczególnych przepisów prawa Unii, na które powołano się w niniejszej sprawie, która to potrzeba wynika z zasady pewności prawa (zob. pkt 62 powyżej). Motyw ten i odwołanie odnoszą się zatem, a priori, do sytuacji innych niż objęte stanem faktycznym niniejszej sprawy, w których państwa członkowskie stosują obniżone stawki podatku akcyzowego lub zwolnienia z tego podatku, korzystając z zakresu swobodnego uznania, przyznanego im na mocy prawa Unii (zob. ww. w pkt 73 wyrok z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie Deutsche Bahn przeciwko Komisji, pkt 113; zob. podobnie i analogicznie ww. w pkt 66 wyrok w sprawie Socridis, pkt 19, 20) lub naruszają wymogi określone wyraźnie w prawie Unii, mające na celu zapewnienie prawidłowego działania rynku wewnętrznego, takich jak minimalne stawki podatku akcyzowego określone w dyrektywie 92/82.

96

Wobec powyższego brak jest podstaw dla twierdzenia Komisji, jakoby poprzez dalsze stosowanie spornych zwolnień w okresie do dnia 31 grudnia 2003 r. Republika Włoska, Irlandia i Republika Francuska naruszyły wymóg określony w decyzjach zezwalających Rady, włączając w to decyzję 2001/224, które rzekomo uzależniły skutki prawne tychże decyzji od wyniku jakiegokolwiek późniejszego postępowania i decyzji Komisji w sprawie pomocy państwa.

97

Wynika stąd, że wszystkie wymogi określone w decyzjach zezwalających Rady, włączając w to decyzję 2001/224, były spełnione przez zainteresowane państwa członkowskie, tak iż udzielały one spornych zwolnień do dnia 31 grudnia 2003 r. nie tylko w oparciu o decyzje zezwalające Rady, ale także całkowicie i wprost przestrzegając wymogów określonych w tych decyzjach.

98

Co więcej, oddalić trzeba argumenty Komisji, wedle których decyzje zezwalające Rady, ostatnio decyzja 2001/224, nie mogły w żadnym wypadku zwolnić Republiki Włoskiej, Irlandii i Republiki Francuskiej z obowiązku przestrzegania procedur i przepisów w sprawie pomocy państwa, zaś Rada nie była uprawniona, przy wykonywaniu swych kompetencji z zakresu harmonizacji podatkowej, wkroczyć w obszar niemal wyłącznych kompetencji Komisji w dziedzinie pomocy państwa. Jak wynika bowiem z orzecznictwa przytoczonego w pkt 73 i 74 powyżej, aby korzyści wynikające dla ich beneficjentów ze spornych zwolnień zakwalifikować jako pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE, musiałyby one wynikać z jednostronnej i samodzielnej decyzji zainteresowanych państw członkowskich. Tymczasem w niniejszej sprawie zainteresowane państwa członkowskie udzieliły spornych korzyści w oparciu o decyzje zezwalające Rady, ostatnio decyzję 2001/224 i przestrzegały wszystkich wymogów określonych w tych decyzjach. Jak skarżące trafnie zauważyły w swych odpowiedziach na pytania zadane przez Sąd oraz podczas rozprawy, korzyści te należy zatem przypisać Unii, która działając za pośrednictwem jednej ze swych instytucji, zezwoliła Republice Włoskiej, Irlandii oraz Republice Francuskiej stosować w dalszym ciągu sporne zwolnienia do dnia 31 grudnia 2006 r. na tej podstawie, między innymi, że zwolnienia te nie prowadziły do zakłócania konkurencji.

99

Wynika stąd, że dopóki decyzje zezwalające Rady, ostatnio decyzja 2001/224, pozostawały w mocy, i nie były ani zmienione przez Radę, ani sądy Unii nie stwierdziły ich nieważności, dopóty Komisja nie mogła – nawet wykonując swe niemal wyłączne kompetencje na mocy art. 87 WE i 88 WE – zakwalifikować spornych zwolnień jako pomocy państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE. Co więcej, ponieważ obowiązki proceduralne określone w art. 88 WE wynikały z kwalifikacji spornych środków jako pomocy państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE, Komisja nie miała podstaw, by zarzucać zainteresowanym państwom członkowskim niezgłoszenie spornych zwolnień, których udzieliły do dnia 31 grudnia 2003 r. na podstawie decyzji zezwalających Rady, ostatnio decyzji 2001/224, z poszanowaniem wymogów określonych w tych decyzjach.

100

Podczas gdy odpowiedzialność taka spoczywa na Komisji (zob. pkt 72 powyżej), nigdy nie skorzystała ona z przysługujących jej kompetencji, aby doprowadzić do uchylenia lub nowelizacji decyzji zezwalających Rady, ostatnio decyzji 2001/224, stwierdzenia nieważności tych decyzji lub dyrektywy 92/81, czy to w całości, czy to w zakresie jej art. 8 ust. 4. Komisja sama uznała w motywie 96 zaskarżonej decyzji, że „[g]eneralnie nie należy się spodziewać, że Komisja przedłożyłaby wnioski Radzie, dotyczące zatwierdzenia krajowych środków, które mogłyby być niezgodne z innymi postanowieniami traktatu bez zwracania uwagi na taką ewentualność, szczególnie gdy te wnioski dotyczą bardzo szczególnej kwestii i niewielkiej liczby beneficjentów, tak jak w tym wypadku, i gdy celem tych postanowień jest niedopuszczenie do zakłócenia konkurencji w obrębie Wspólnoty”, ani też, że „Komisja przedstawiłaby Radzie wniosek w sprawie przedłużenia istniejących zwolnień, gdyby miała ona stwierdzić, że jakakolwiek pomoc w ramach obowiązujących zwolnień mogłaby zostać uznana za niezgodną ze wspólnym rynkiem”. Podobnie nie należało się spodziewać – biorąc pod uwagę ciążący na Komisji obowiązek zapewnienia, by przepisy o pomocy państwa były przestrzegane w sposób spójny z innymi przepisami prawa Unii mającymi zastosowanie do spornych zwolnień (pkt 61 powyżej) – że Komisja, gdyby uznała, że pewne skutki prawne wywierane przez decyzje zezwalające Rady lub przez dyrektywę 92/81 są niezgodne z przepisami o pomocy państwa, zaniechałaby skorzystania ze swych kompetencji, by doprowadzić do nowelizacji, częściowego uchylenia tych decyzji lub uzyskania stwierdzenia nieważności art. 8 ust. 4 dyrektywy 92/81, na podstawie którego decyzje te zostały wydane.

101

Okoliczność, że nie było możliwe w niniejszej sprawie zakwalifikowanie spornych zwolnień jako pomocy państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE, nie zmienia faktu, że podlegały one wciąż art. 8 ust. 5 dyrektywy 92/81, tak iż mogły one podlegać „jakimkolwiek [ewentualnym] procedurom dotyczącym zakłóceń funkcjonowania jednolitego rynku” zgodnie z motywem 5 decyzji 2001/224. Artykuł 1 ust. 2 decyzji 2001/224 potwierdza więc, że zezwolenie udzielone przez Radę miało wygasnąć w dniu 31 grudnia 2006 r., „z zastrzeżeniem wcześniejszej oceny przez Radę w oparciu o wniosek Komisji”, zgodnie z postępowaniem określonym w art. 8 ust. 5 dyrektywy 92/81. Jest jednak poza sporem, że Komisja nigdy nie zgłosiła do Rady, w oparciu o ten przepis, odpowiedniego wniosku opartego na poglądzie, że spornych zwolnień nie można już dłużej utrzymywać ze względu, między innymi, na nieuczciwą konkurencję lub zakłócanie działania rynku wewnętrznego.

102

Co więcej, Komisja nie skorzystała ze swych kompetencji wynikających z art. 230 WE, aby żądać stwierdzenia nieważności jednej z decyzji zezwalających Rady na tej podstawie, że ta czy inna decyzja była dotknięta wadą w postaci błędu w ocenie co do tego, czy z obiektywnego punktu widzenia nie występowało zakłócenie konkurencji, nieuczciwa konkurencja lub zakłócenie działania rynku wewnętrznego, występujących jako skutki spornych zwolnień. Ponadto Komisja nie podniosła zarzutu bezprawności dyrektywy 92/81 na podstawie art. 241 WE (obecnie art. 277 TFUE), ani co do całości tej dyrektywy, ani co do jej art. 8 ust. 4. W istocie żadna z decyzji zezwalających Rady ani też dyrektywa 92/81 nie były przedmiotem uchylenia ani stwierdzenia nieważności przez sądy Unii, ani w całości, ani w części.

103

Wreszcie Komisja nigdy nie twierdziła, nawet w swych pismach procesowych w niniejszych sprawach, by decyzje zezwalające Rady, ostatnio decyzja 2001/224, albo dyrektywa 92/81 w całości lub tylko w odniesieniu do jej art. 8 ust. 4 powinny być uznane za akty nieistniejące albo za akty dotknięte wadą bezprawności.

104

Wynika stąd, że jak Rada słusznie podniosła w swej odpowiedzi na pytania zadane przez Sąd (zob. pkt 36 powyżej), w chwili wydawania przez Komisję zaskarżonej decyzji decyzja 2001/224 istniała i pozostawała w mocy. Decyzja 2001/224, decyzje zezwalające Rady poprzedzające ją i dyrektywa 92/81, a w szczególności jej art. 8 ust. 4, objęte były domniemaniem legalności, z którego korzystają wszelkie akty Unii. Wywierały wszystkie swe skutki prawne. W konsekwencji Republika Włoska, Irlandia i Republika Francuska były uprawnione opierać się na decyzjach zezwalających Rady, ostatnio na decyzji 2001/224, aby w dalszym ciągu stosować sporne wyjątki na Sardynii, w rejonie Shannon oraz w rejonie Gardanne, odpowiednio, do dnia 31 grudnia 2003 r. Decyzje te nie pozwalały, co do zasady, Komisji na to, by w zaskarżonej decyzji przypisać sporne zwolnienia zainteresowanym państwom członkowskim, a tym samym, by móc je zakwalifikować jako pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE i by móc nakazać częściowe odzyskanie kwot z tytułu zwolnień w zakresie, w jakim uważała je za niezgodne z rynkiem wewnętrznym w rozumieniu art. 87 ust. 3 WE.

105

W szczególnych okolicznościach niniejszej sprawy Sąd uznaje, że w zakresie, w jakim bezpośrednio podważa ważność spornych zwolnień udzielonych przez Republikę Włoską, Irlandię i Republikę Francuską do dnia 31 grudnia 2003 r., zaskarżona decyzja także podważa, pośrednio lecz koniecznie, ważność decyzji zezwalających Rady, ostatnio decyzji 2001/224, i skutki prawne tych decyzji. Zaskarżona decyzja narusza tym samym zasadę pewności prawa i zasadę domniemania zgodności z prawem aktów Unii.

106

W konsekwencji należy stwierdzić, że zarzuty dotyczące uchybienia zasadzie pewności prawa lub zasadzie domniemania zgodności z prawem aktów Unii, podniesione w sprawach połączonych T-50/06 RENV, T-56/06 RENV, T-60/06 RENV, T-62/06 RENV i T-69/06 RENV zasługują na uwzględnienie.

107

Po drugie, co się tyczy zarzucanego naruszenia zasady dobrej administracji, podniesionego przez spółkę Eurallumina w sprawie T-62/06 RENV, z utrwalonego orzecznictwa wynika, że z zasady tej, jako takiej, nie wynikają uprawnienia dla podmiotów prywatnych (wyrok Sądu z dnia 6 grudnia 2001 r. w sprawie T-196/99 Area Cova i in. przeciwko Radzie i Komisji, Rec. s. II-3597, pkt 43), chyba że stanowi ona wyraz konkretnych praw (wyroki Sądu: z dnia 4 października 2006 r. w sprawie T-193/04 Tillack przeciwko Komisji, Zb. Orz. s. II-3995, pkt 127; z dnia 13 listopada 2008 r. w sprawie T-128/05 SPM przeciwko Radzie i Komisji, niepublikowane w Zbiorze, pkt 127).

108

Z powyższych rozważań wynika, że poprzez wydanie zaskarżonej decyzji Komisja podważyła, w szczególności, zwolnienia z podatku akcyzowego, które, jak wynika jasno z motywów 18, 20 i 63 zaskarżonej decyzji, zostały udzielone przez Republikę Włoską spółce Eurallumina w odniesieniu do jej fabryki na Sardynii zgodnie z zezwoleniem udzielonym przez Radę w decyzji 2001/224. Dopóki jednak decyzje zezwalające Rady, a ostatnio decyzja 2001/224, pozostawały w mocy i nie były nowelizowane przez Radę ani sądy Unii nie stwierdziły ich nieważności, zasada pewności prawa i zasada domniemania zgodności z prawem aktów Unii nie pozwalały Komisji na wydanie, w oparciu o jej niemal wyłączne kompetencje w obszarze pomocy państwa, decyzji, która pozostawałaby w sprzeczności ze skutkami prawnymi decyzji 2001/224 poprzez podważenie, między innymi, konkretnych praw nadanych przez Republikę Włoską spółce Eurallumina zgodnie z tą decyzją.

109

Wynika stąd, że wydając zaskarżoną decyzję bez uwzględnienia konkretnych praw przyznanych uprzednio przez Republiką Włoską spółce Eurallumina zgodnie z decyzją 2001/224, które to prawa, stanowiące skutek prawny tej decyzji, były prawnie chronione na mocy zasady pewności prawa i zasady domniemania zgodności z prawem aktów Unii, Komisja także naruszyła zasadę dobrej administracji.

110

Bez potrzeby analizowania pozostałych zarzutów podniesionych przez Irlandię w sprawie T-50/06 RENV, przez spółkę AAL w sprawie T-69/06 RENV, przez Republikę Włoską w sprawie T-60/06 RENV, przez spółkę Eurallumina w sprawie T-62/06 RENV oraz przez Republikę Francuską w sprawie T-56/06 RENV, należy stwierdzić nieważność zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim ustala ona lub jest oparta na ustaleniu, że zwolnienia z podatku akcyzowego od olejów mineralnych wykorzystywanych jako paliwo przy produkcji tlenku glinu, udzielone przez Republikę Francuską, Irlandię i Republikę Włoską do dnia 31 grudnia 2003 r., stanowiły pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE i w zakresie, w jakim nakazywały Republice Francuskiej, Irlandii i Republice Włoskiej podjąć wszelkie niezbędne kroki w celu odzyskania kwot z tytułu zwolnień od beneficjentów w zakresie, w jakim nie uiszczali oni podatku akcyzowego według stawki nie mniejszej niż 13,01 EUR/1000 kg od ciężkich olejów opałowych.

111

Zgodnie z art. 87 § 2 regulaminu postępowania kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę.

112

Ponieważ Komisja przegrała sprawę, należy obciążyć ją kosztami postępowania, w tym kosztami postępowania w przedmiocie zastosowania środków tymczasowych T-69/06 R, zgodnie z żądaniami skarżących.

Z powyższych względów

SĄD (czwarta izba w składzie powiększonym)

orzeka, co następuje:

Okoliczności powstania sporu

Glin

Dyrektywy o podatku akcyzowym od olejów mineralnych

Decyzje wydane przez Radę na podstawie art. 8 ust. 4 dyrektywy 92/81

Przebieg postępowania administracyjnego

Zaskarżona decyzja

Przebieg postępowania przed Sądem i Trybunałem Sprawiedliwości

Żądania stron w postępowaniu po przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd

Co do prawa

W przedmiocie żądań spółki Eurallumina, która domaga się od Sądu określonych deklaracji

Syntetyczne przedstawienie zarzutów podniesionych przez skarżące

W przedmiocie zarzutów opartych na niezgodnym z prawem zastosowaniu przepisów dotyczących pomocy państwa do zwolnień udzielonych w oparciu o decyzje zezwalające Rady oraz zgodnie z nimi

W przedmiocie kosztów