Sprawa C-74/04 P

Komisja Wspólnot Europejskich

przeciwko

Volkswagen AG

Odwołanie – Konkurencja – Artykuł 81 ust. 1 WE – Dystrybucja pojazdów silnikowych – Pojęcie „porozumienia między przedsiębiorstwami” – Dowód istnienia porozumienia

Streszczenie wyroku

1.        Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Porozumienia między przedsiębiorstwami – Pojęcie

(art. 81 ust. 1 WE)

2.        Odwołanie – Zarzuty – Błąd w ustaleniach faktycznych – Niedopuszczalność

(art. 225 WE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 58)

1.        Aby pozornie jednostronny akt lub zachowanie mogły stanowić porozumienie w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE, wystarczy, aby był on wyrazem zgodnej woli co najmniej dwóch stron, przy czym forma, w jakiej się przejawia ta zgodność, nie jest sama w sobie rozstrzygająca. Przyjęcie odmiennego rozwiązania skutkowałoby przeniesieniem ciężaru dowodu, że naruszone zostały reguły konkurencji, oraz naruszeniem zasady domniemania niewinności.

Wezwanie skierowane przez producenta pojazdów mechanicznych do swych autoryzowanych dealerów nie jest jednostronnym aktem, lecz porozumieniem w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE, jeśli wpisuje się ono w całość trwających nieprzerwanie stosunków handlowych regulowanych wcześniej zawartym porozumieniem o charakterze ogólnym. Nie wynika z tego jednak, że wszystkie wezwania skierowane przez producenta pojazdów mechanicznych do autoryzowanych sprzedawców stanowią porozumienie w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE i nie zwalnia to Komisji z dowiedzenia w każdym poszczególnym przypadku istnienia uzgodnienia woli stron umowy dealerskiej.

Wola stron może wynikać tak z zastrzeżeń do rozpatrywanych umów dealerskich, jak i, w szczególności, z istnienia ewentualnej zgody autoryzowanych sprzedawców na działania zastosowane przez producenta pojazdów mechanicznych.

Dlatego właśnie należy przeprowadzić badanie in concreto, w ramach którego zgodność umowy dealerskiej z regułami konkurencji – lub jej brak – ma rozstrzygający charakter, bowiem nie można wcale wykluczyć, że wezwanie, które byłoby sprzeczne z regułami konkurencji, mogłoby zostać uznane za dozwolone z tytułu pozornie neutralnych zastrzeżeń do umowy dealerskiej.

(por. pkt 35–39, 43–46)

2.        Z art. 225 WE oraz art. 58 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości wynika, iż jedynie Sąd jest właściwy do dokonywania, po pierwsze, ustaleń faktycznych, z wyjątkiem sytuacji, gdy nieprawidłowość jego ustaleń wynika z akt sprawy, a po drugie, oceny ustalonych okoliczności faktycznych. Jeżeli Sąd dokonał ustalenia lub oceny okoliczności faktycznych, Trybunał jest uprawniony, na podstawie art. 225 WE traktatu, do kontroli kwalifikacji prawnej tych okoliczności i skutków prawnych, które wywiódł z nich Sąd.

(por. pkt 49)

WYROK TRYBUNAŁU (trzecia izba)

z dnia 13 lipca 2006 r. (*)

Odwołanie – Konkurencja – Artykuł 81 ust. 1 WE – Dystrybucja pojazdów silnikowych – Pojęcie „porozumienia między przedsiębiorstwami” – Dowód istnienia porozumienia

W sprawie C‑74/04 P

mającej za przedmiot odwołanie w trybie art. 56 statutu Trybunału Sprawiedliwości, wniesione w dniu 16 lutego 2004 r.,

Komisja Wspólnot Europejskich, reprezentowana przez W. Möllsa, działającego w charakterze pełnomocnika, wspieranego przez H.‑J. Freunda, Rechtsanwalt, z adresem do doręczeń w Luksemburgu,

wnoszący odwołanie,

w której drugą stroną jest:

Volkswagen AG, z siedzibą w Wolfsburgu (Niemcy), reprezentowana przez R. Bechtolda i S. Hirsbrunnera, Rechtsanwälte, z adresem do doręczeń w Luksemburgu,

strona skarżąca w pierwszej instancji,

TRYBUNAŁ (trzecia izba),

w składzie: A. Rosas, prezes izby, J. Malenovský, J.‑P. Puissochet, S. von Bahr (sprawozdawca) i U. Lõhmus, sędziowie,

rzecznik generalny: A. Tizzano,

sekretarz: K. Sztranc, administrator,

uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 29 września 2005 r.,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 17 listopada 2005 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1        W swym odwołaniu Komisja Wspólnot Europejskich wnosi o uchylenie wyroku Sądu Pierwszej Instancji Wspólnot Europejskich z dnia 3 grudnia 2003 r. w sprawie T‑208/01 Volkswagen przeciwko Komisji, Rec. str. II‑5141 (zwanego dalej „zaskarżonym wyrokiem”), w którym Sąd ten stwierdził nieważność decyzji Komisji 2001/711/WE z dnia 29 czerwca 2001 r., dotyczącej postępowania na podstawie art. 81 traktatu WE (sprawa COMP/F‑2/36.693 – Volkswagen) (Dz.U. L 262, str. 14, zwanej dalej „sporną decyzją”).

 Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu i ramy prawne

2        Przedstawione w zaskarżonym wyroku okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu i ramy prawne tego sporu można streścić w następujący sposób:

3        Volkswagen AG (zwana dalej „Volkswagenem”) jest spółką holdingową oraz największym przedsiębiorstwem grupy Volkswagen, prowadzącej działalność w sektorze motoryzacyjnym. Pojazdy silnikowe Volkswagena są sprzedawane we Wspólnocie Europejskiej w ramach mającego wybiórczy i wyłączny charakter systemu dystrybucji przez autoryzowanych sprzedawców, z którymi spółka ta zawarła typową umowę dealerską (zwaną dalej „umową dealerską”).

4        Zgodnie z art. 4 ust. 1 umowy dealerskiej w wersjach z września 1995 r. i stycznia 1998 r. Volkswagen przydziela autoryzowanemu sprzedawcy określony w umowie obszar w celu realizowania na nim programu dostaw oraz świadczenia usług serwisu po sprzedaży. Autoryzowany sprzedawca zobowiązuje się w zamian do intensywnego promowania sprzedaży i serwisu po sprzedaży na przydzielonym mu obszarze oraz optymalnego wykorzystywania możliwości rynkowych. Zgodnie z art. 2 ust. 6 (wersja z miesiąca stycznia 1989 r.) lub ust. 1 (wersje z września 1995 r. i stycznia 1998 r.) umowy dealerskiej autoryzowany sprzedawca zobowiązuje się „do obrony interesów Volkswagen AG, organizacji dystrybucji Volkswagena oraz zapewnienia mu promocji za pomocą wszelkich dostępnych środków”. W umowie zawarto także postanowienie, że „autoryzowany sprzedawca będzie przestrzegał w tym celu wszelkich wymogów koniecznych do wykonania umowy w odniesieniu do dystrybucji nowych pojazdów Volkswagen, zaopatrzenia w części zamienne, serwisu po sprzedaży, promowania sprzedaży, reklamy i szkoleń, a także zagwarantowania odpowiedniego poziomu technicznego działalności Volkswagena w różnego rodzaju dziedzinach”. Zgodnie wreszcie z art. 8 ust. 1 umowy dealerskiej „Volkswagen AG udziela niewiążących w odniesieniu do ceny ostatecznej i rabatów zaleceń cenowych”.

5        W dniach 17 lipca 1997 r. i 8 października 1998 r., w następstwie skargi złożonej przez nabywcę, Komisja skierowała do Volkswagena, na podstawie art. 11 rozporządzenia Rady nr 17 z dnia 6 lutego 1962 r., pierwszego rozporządzenia wprowadzającego w życie art. 85 i 86 traktatu (Dz.U. 13, str. 204) żądania informacji dotyczących polityki cenowej tej spółki oraz, w szczególności, ustalania w Niemczech ceny sprzedaży modelu Volkswagen Passat. Volkswagen odpowiedział na te żądania odpowiednio w dniach 22 sierpnia 1997 r. i 9 listopada 1998 r.

6        W dniu 22 czerwca 1999 r., na podstawie otrzymanych informacji, Komisja skierowała do Volkswagena pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, w którym zarzuciła mu naruszenie art. 81 ust. 1 WE ze względu na to, że należący do jego sieci sprzedaży niemieccy sprzedawcy autoryzowani podlegali konsekwentnej dyscyplinie cenowej w odniesieniu do sprzedaży modelu Volkswagen Passat.

7        W piśmie tym Komisja powołała się w szczególności na trzy okólniki, skierowane przez Volkswagena do swych niemieckich sprzedawców autoryzowanych w dniach 26 września 1996 r., 17 kwietnia i 26 czerwca 1997 r., oraz pięć pism, wysłanych do niektórych z nich w dniach 24 września, 2 i 16 października 1996 r., 18 kwietnia 1997 r. oraz 13 października 1998 r. (zwane dalej łącznie „spornymi wezwaniami”).

8        Pismem z dnia 10 września 1999 r. Volkswagen odpowiedział na to pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, wskazując, że opisane w nim okoliczności faktyczne były co do zasady, zgodne z rzeczywistością. Nie wniósł on o jego wysłuchanie.

9        W dniach 15 stycznia i 7 lutego 2001 r. Komisja skierowała do Volkswagena kolejne żądania informacji, na które spółka ta odpowiedziała odpowiednio w dniach 30 stycznia i 21 lutego 2001 r.

10      W dniu 6 lipca 2001 r. Komisja podała do wiadomości Volkswagena sporną decyzję. Sentencja tej decyzji brzmi następująco:

„Artykuł pierwszy

Volkswagen AG naruszyła art. 81 ust. 1 traktatu WE w zakresie, w jakim ustalała ceny modelu Volkswagen Passat, żądając, w odniesieniu do sprzedaży tego modelu, od związanych z nią umową niemieckich sprzedawców autoryzowanych nieudzielania klientom rabatów lub udzielania jedynie rabatów ograniczonych.

Artykuł 2

Ze względu na określone w art. 1 naruszenie na Volkswagen AG zostaje nałożona grzywna w kwocie 30,96 miliona EUR.

[…]

Artykuł 4

Adresatem niniejszej decyzji jest Volkswagen AG, D‑38436 Wolfsburg.

[…]”.

 Zaskarżony wyrok

11      Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 10 września 2001 r. Volkswagen wniósł skargę zmierzającą, po pierwsze, do stwierdzenia nieważności spornej decyzji oraz, po drugie, obniżenia kwoty nałożonej na tę spółkę w tej decyzji grzywny.

12      W pkt 32 zaskarżonego wyroku Sąd stwierdził, powołując się na pkt 69 swego wyroku z dnia 26 października 2000 r. w sprawie T‑41/96 Bayer przeciwko Komisji, Rec. str. II‑3383, że pojęcie porozumienia w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE zgodnie z jego wykładnią sądową, zasadza się na istnieniu zgodności oświadczeń woli co najmniej dwóch stron, których forma jest pozbawiona znaczenia, o ile stanowi ona wierne odzwierciedlenie woli stron.

13      Sąd w pkt 33 zaskarżonego wyroku zauważył, że z orzecznictwa wynika także, iż, w przypadku gdy decyzja producenta stanowi jednostronne postępowanie przedsiębiorstwa, nie jest ona już objęta ustanowionym w art. 81 ust. 1 WE zakazem (zob. podobnie wyroki Trybunału: z dnia 25 października 1983 r. w sprawie C‑107/82 AEG przeciwko Komisji, Rec. str. 3151, pkt 38 oraz z dnia 17 września 1985 r. w sprawach połączonych 25/84 i 26/84 Ford przeciwko Komisji, Rec. str. 2725, pkt 21 oraz wyżej wymieniony wyrok w sprawie Bayer przeciwko Komisji, pkt 66).

14      W pkt 35 zaskarżonego wyroku Sąd wyjaśnił, że należy dokonać rozróżnienia pomiędzy sytuacjami, w których przedsiębiorstwo zastosowało rzeczywiście niezwiązane z wyraźnym lub milczącym uczestnictwem innego przedsiębiorstwa działania jednostronne, a sytuacjami, w których ten jednostronny charakter jest jedynie pozorny. Podczas gdy art. 81 ust. 1 WE nie ma zastosowania do sytuacji pierwszego rodzaju, druga ich kategoria winna zostać uznana za porozumienie pomiędzy przedsiębiorstwami i może zatem zostać objęta zakresem stosowania tego przepisu. Byłby to w szczególności przypadek praktyk i działań ograniczających konkurencję, które zostały przyjęte przez producenta w ramach stosunków umownych z jego odsprzedawcami w pozornie jednostronny sposób, niemniej jednak za zgodą, co najmniej milczącą, tych ostatnich (wyżej wymieniony wyrok w sprawie Bayer przeciwko Komisji, pkt 71).

15      W pkt 38 zaskarżonego wyroku Sąd stwierdził, że nie wykazano, iż sporne wezwania zostały zrealizowane.

16      W pkt 39 zaskarżonego wyroku Sąd wskazał, że, aby stwierdzić istnienie porozumienia w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE, Komisja oparła się przede wszystkim na argumencie, zgodnie z którym autoryzowani sprzedawcy, podpisując umowę dealerską, milcząco zaakceptowali politykę dystrybucyjną Volkswagena.

17      W pkt 43 zaskarżonego wyroku Sąd uznał, że twierdzenie Komisji sprowadza się do tego, iż autoryzowany sprzedawca, który podpisał zgodną z prawem konkurencji umowę, miał ponadto przy tym zaakceptować z góry późniejsze niezgodne z prawem zmiany postanowień tej umowy, podczas gdy umowa ta, właśnie ze względu na zgodność z prawem konkurencji, nie może umożliwiać autoryzowanemu sprzedawcy przewidzenia takiego rozwoju sytuacji.

18      W pkt 45 zaskarżonego wyroku Sąd stwierdził, że dopuszczalna jest możliwość uznania, iż zmiany postanowień umowy zaakceptowano z góry, w trakcie podpisywania tej zgodnej z prawem umowy dealerskiej – ze względu na sam fakt podpisania – jeśli chodzi tu o zgodne z prawem zmiany postanowień umowy, które albo zostały przewidziane w umowie, albo których autoryzowany sprzedawca nie może nie zaakceptować ze względu na zwyczaje handlowe lub obowiązujące przepisy. Zdaniem Sądu nie można natomiast uznać za zaakceptowane z góry, w trakcie podpisywania tej zgodnej z prawem umowy dystrybucji – ze względu na sam fakt podpisania – niezgodne z prawem zmiany postanowień umowy.

19      W pkt 46 zaskarżonego wyroku Sąd doszedł do wniosku, że Komisja niesłusznie twierdziła, iż podpisanie przez autoryzowanych sprzedawców Volkswagena umów dealerskich pociągnęło za sobą zaakceptowanie spornych wezwań przez tych ostatnich.

20      W pkt 47 zaskarżonego wyroku Sąd stwierdził, iż Komisja błędnie zinterpretowała orzecznictwo, na którym oparła swe twierdzenie, że, zgodnie z ww. wyrokami Trybunału w sprawie AEG przeciwko Komisji i w sprawie Ford przeciwko Komisji oraz wyrokiem z dnia 24 października 1995 r. w sprawie C‑70/93 Bayerische Motorenwerke, Rec. str. I‑3439, a także wyrokiem Sądu z dnia 6 lipca 2000 r. w sprawie T‑62/98 Volkswagen przeciwko Komisji, Rec. str. II‑2707, nie było konieczne – przynajmniej w przypadku, tak jak w niniejszej sprawie, mającego wybiórczy charakter systemu dystrybucji – badanie, czy zachowanie się autoryzowanego sprzedawcy w kontekście żądania producenta (na przykład po jego otrzymaniu) wskazuje na zaakceptowanie tego wezwania, oraz że taka zgoda winna zostać uznana za uzyskaną z zasady, ze względu na sam fakt dołączenia autoryzowanego sprzedawcy do sieci dystrybucyjnej.

21      W pkt 56 zaskarżonego wyroku Sąd wyjaśnił, że twierdzenie Komisji wyraźnie stoi w sprzeczności z wyrokami Trybunału: z dnia 12 lipca 1979 r. w sprawach połączonych 32/78 i od 36/78 do 82/78 BMW Belgium i in. przeciwko Komisji, Rec. str. 2435 oraz z dnia 11 stycznia 1990 r. w sprawie C‑277/87 Sandoz prodotti farmaceutici przeciwko Komisji, Rec. str. I‑45, a także wyżej wymienionym wyrokiem Sądu w sprawie Bayer przeciwko Komisji, na których Volkswagen oparł swoją skargę. Wszystkie te wyroki potwierdzają bowiem, że w celu stwierdzenia istnienia porozumienia w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE konieczne jest przedstawienie dowodu uzgodnienia woli stron. Powinno ono ponadto dotyczyć określonego zachowania, które powinno być znane stronom w momencie tego uzgodnienia.

22      W pkt 61 zaskarżonego wyroku Sąd przedstawił podniesiony w dalszej kolejności przez Komisję argument, zgodnie z którym, jeśli istnienie zastrzeżenia do umowy dealerskiej jest konieczne, aby stwierdzić, że sporne wezwania stanowią jej część, za zastrzeżenie to należy uznać art. 2 ust. 1 lub 6 tej umowy.

23      Sąd oddalił ten podniesiony w dalszej kolejności argument, wyjaśniając w art. 63 zaskarżonego wyroku, że art. 2 ust. 1 lub 6 umowy dealerskiej można interpretować jedynie w ten sposób, iż dotyczy on tylko działań zgodnych z prawem. Zdaniem Sądu, twierdzenie przeciwne sprowadzałoby się do wyciągania na podstawie takiego sformułowanego w neutralny sposób zastrzeżenia umownego wniosku, że autoryzowanych sprzedawców wiąże akt, którego postanowienia są niezgodne z prawem. W pkt 64 tego wyroku Sąd dodał, że art. 8 ust. 1 umowy dealerskiej także został sformułowany w sposób neutralny, a wręcz uniemożliwiający Volkswagenowi udzielanie wiążących zaleceń cenowych.

24      W tych okolicznościach Sąd stwierdził nieważność spornej decyzji.

 Żądania stron i zarzut przedstawiony na poparcie odwołania

25      Komisja wnosi do Trybunału o uchylenie zaskarżonego wyroku, przekazanie sprawy Sądowi Pierwszej Instancji do ponownego rozpatrzenia oraz obciążenie Volkswagena kosztami postępowania.

26      Na poparcie swego odwołania Komisja podnosi jeden zarzut, oparty na nieuwzględnieniu przez Sąd art. 81 ust. 1 WE.

27      Volkswagen wnosi o oddalenie odwołania i obciążenie Komisji kosztami postępowania.

 W przedmiocie odwołania

 Argumentacja stron

28      Zarzutem swym Komisja podnosi, że Sąd nie uwzględnił art. 81 ust. 1 WE, uznając, iż sporne wezwania nie stanowią porozumień między przedsiębiorstwami w rozumieniu utrwalonego orzecznictwa Trybunału.

29      Komisja wskazuje, że, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału dołączenie autoryzowanego sprzedawcy do mającej wybiórczy charakter sieci dystrybucyjnej pociąga za sobą wyraźną lub milczącą akceptację polityki dystrybucyjnej producenta (wyżej wymienione wyroki: w sprawie AEG przeciwko Komisji, pkt 38 i w sprawie Ford przeciwko Komisji, pkt 21 oraz wyrok z dnia 6 stycznia 2004 r. w sprawach połączonych C‑2/01 P i C‑3/01 P BAI i Komisja przeciwko Bayer, Rec. str. I‑23, pkt 144).

30      Komisja dodaje, że, także zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, wezwanie skierowane przez producenta pojazdów mechanicznych do jego autoryzowanych dealerów nie stanowi jednostronnego aktu, który nie wchodzi w zakres stosowania art. 81 ust. 1 WE, lecz porozumienie w rozumieniu tego przepisu, jeżeli wpisuje się ono w całość trwających nieprzerwanie stosunków handlowych regulowanych wcześniej zawartym porozumieniem o charakterze ogólnym (wyżej wymienione wyroki: w sprawie Ford przeciwko Komisji, pkt 21 i w sprawie Bayerische Motorenwerke, pkt 15 i 16, oraz wyrok z dnia 18 września 2003 r. w sprawie C‑338/00 P Volkswagen przeciwko Komisji, Rec. str. I‑9189, pkt 60).

31      Komisja twierdzi, że zaskarżony wyrok nie uwzględnia tego orzecznictwa i istoty mającego wybiórczy charakter systemu dystrybucji.

32      Zdaniem Komisji, podpisując umowę dealerską, autoryzowany sprzedawca akceptuje przyszłe działania mogące się wpisywać w wytyczone umową ramy. Twierdzi ona, że, wbrew temu, co rozstrzygnął Sąd w pkt 45 i 56 zaskarżonego wyroku, aby takie działania mogły zostać uznane za porozumienie w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE, nie muszą one wcale być przewidziane w umowie lub być zgodne z prawem.

33      Volkswagen twierdzi, że dokonana przez Sąd wykładnia pojęcia porozumienia pozostaje w całkowitej zgodzie z orzecznictwem Trybunału i tym przepisem traktatu WE.

 Ocena Trybunału

34      Komisja twierdzi w istocie, że Sąd nie mógł, bez popełnienia naruszenia prawa, pominąć okoliczności, iż, podpisując umowę dealerską, autoryzowany sprzedawca akceptuje z góry wszystkie działania zastosowane przez producenta pojazdów mechanicznych w ramach tego stosunku umownego.

35      Na poparcie swego twierdzenia Komisja przypomina utrwalone orzecznictwo, zgodnie z którym wezwanie skierowane przez producenta pojazdów mechanicznych do swych autoryzowanych dealerów nie jest jednostronnym aktem, lecz porozumieniem w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE, jeśli wpisuje się ono w całość trwających nieprzerwanie stosunków handlowych regulowanych wcześniej zawartym porozumieniem o charakterze ogólnym.

36      Z orzecznictwa, na które powołuje się Komisja, nie wynika jednak, że wszystkie wezwania skierowane przez producenta pojazdów mechanicznych do autoryzowanych sprzedawców stanowią porozumienie w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE i orzecznictwo to nie zwalnia Komisji z dowiedzenia w każdym poszczególnym przypadku istnienia uzgodnienia woli stron umowy dealerskiej.

37      Należy stwierdzić, że Sąd doszedł w pkt 30–34 zaskarżonego wyroku do słusznego wniosku, iż aby pozornie jednostronny akt lub zachowanie mogły stanowić porozumienie w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE, wystarczy, aby był on wyrazem zgodnej woli co najmniej dwóch stron, przy czym forma, w jakiej się przejawia ta zgodność, nie jest sama w sobie rozstrzygająca.

38      Jak wyjaśnia Volkswagen w pkt 29 odpowiedzi na odwołanie, przyjęcie odmiennego rozwiązania skutkowałoby przeniesieniem ciężaru dowodu, że naruszone zostały reguły konkurencji, oraz naruszeniem zasady domniemania niewinności.

39      Wola stron może wynikać tak z zastrzeżeń do rozpatrywanych umów dealerskich, jak i, w szczególności, z istnienia ewentualnej zgody autoryzowanych sprzedawców na żądanie producenta (zob. podobnie wyżej wymieniony wyrok z dnia 18 września 2003 r. w sprawie Volkswagen przeciwko Komisji, pkt 61–68).

40      W niniejszej sprawie, w odniesieniu do pierwszego z powyższych przypadków, Komisja wyciągnęła wniosek o istnieniu zgodnej woli stron z samego faktu zawarcia w rozpatrywanych umowach dealerskich zastrzeżeń. Sąd musiał następnie, co też uczynił, zbadać, czy te sporne wezwania zostały wyraźnie zawarte w umowie dealerskiej lub też czy zastrzeżenia umowne co najmniej umożliwiają producentowi pojazdów mechanicznych korzystanie z takich wezwań.

41      W tym względzie należy przypomnieć, iż w pkt 20 wyżej wymienionego wyroku w sprawie Ford przeciwko Komisji Trybunał oddalił argument oparty na rzekomo jednostronnym charakterze pewnych działań z zakresu mającej wybiórczy charakter dystrybucji pojazdów mechanicznych, stwierdzając, że umowy dealerskie muszą pozostawiać pewne aspekty późniejszym decyzjom wytwórcy oraz że takie decyzje zostały wyraźnie przewidziane w załączniku 1 do rozpatrywanej umowy dealerskiej.

42      Podobnie w pkt 64 wyżej wymienionego wyroku z dnia 18 września 2003 r. w sprawie Volkswagen przeciwko Komisji Trybunał stwierdził, że Sąd słusznie rozstrzygnął, iż działania zastosowane przez Volkswagena w celu ograniczenia dostaw pojazdów mechanicznych autoryzowanym sprzedawcom włoskim, wprowadzone w życie w wyraźnym celu ustanowienia przeszkody w wywozie powrotnym z Włoch wpisują się w ramy trwających nieprzerwanie stosunków handlowych pomiędzy stronami umowy dealerskiej, przy czym Sąd oparł się w szczególności na okoliczności, że rozpatrywana umowa dealerska przewiduje możliwość ograniczenia takich dostaw.

43      W tym kontekście należy stwierdzić, że z orzecznictwa Trybunału nie wynika, czy zgodność zastrzeżeń umownych z regułami konkurencji – lub jej brak – ma rozstrzygający dla wyniku tej analizy charakter. Wynika z tego, że Sąd naruszył prawo, rozstrzygając w pkt 45 i 46 zaskarżonego wyroku, iż zastrzeżenia zgodne z regułami konkurencji nie mogą być uznane za zezwalające na kierowanie wezwań sprzecznych z tymi regułami.

44      Nie można bowiem wcale wykluczyć, że wezwanie, które byłoby sprzeczne z regułami konkurencji, mogłoby zostać uznane za dozwolone z tytułu pozornie neutralnych zastrzeżeń do umowy dealerskiej.

45      Sąd nie mógł zatem, nie popełniając naruszenia prawa, zrezygnować z konsekwentnego przeanalizowania zastrzeżeń do umowy dealerskiej, uwzględniając, jeśli zachodziłaby taka potrzeba, wszystkie inne mające znaczenie dla sprawy czynniki, takie jak cele umowy z punktu widzenia kontekstu gospodarczego i prawnego, w jakim została ona zawarta.

46      W odniesieniu do drugiego przypadku, czyli braku odpowiednich postanowień umownych, istnienie porozumienia w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE zakłada ze strony sprzedawców autoryzowanych zgodę, wyraźną lub milczącą, na działania zastosowane przez producenta pojazdów mechanicznych (zob. podobnie w szczególności wyżej wymieniony wyrok w sprawie BMW Belgium i in. przeciwko Komisji, pkt 28–30).

47      Ponieważ w niniejszym przypadku Komisja nie powołała się na istnienie wyraźnej lub milczącej zgody ze strony autoryzowanych sprzedawców, ten drugi przypadek nie stanowi przedmiotu zainteresowania w ramach niniejszego sporu.

48      Z powyższego wynika, że aby określić, czy sporne wezwania wpisują się w całość stosunków handlowych pomiędzy Volkswagenem i jego autoryzowanymi sprzedawcami, Sąd powinien był przeanalizować, czy zostały one przewidziane lub dozwolone w zastrzeżeniach do umowy dealerskiej, uwzględniając cele umowy jako takiej z punktu widzenia kontekstu gospodarczego i prawnego, w jakim została ona zawarta.

49      Odnosząc się w niniejszym przypadku do dokonanej przez Sąd wykładni zastrzeżeń umownych, należy przypomnieć, że z art. 225 WE oraz art. 58 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości wynika, iż jedynie Sąd jest właściwy do dokonywania, po pierwsze, ustaleń faktycznych, z wyjątkiem sytuacji, gdy nieprawidłowość jego ustaleń wynika z akt sprawy, a po drugie, oceny ustalonych okoliczności faktycznych. Jeżeli Sąd dokonał ustalenia lub oceny okoliczności faktycznych, Trybunał jest uprawniony, na podstawie art. 225 WE traktatu, do kontroli kwalifikacji prawnej tych okoliczności i skutków prawnych, które wywiódł z nich Sąd (zob. w szczególności wyrok z dnia 17 grudnia 1998 r. w sprawie C‑185/95 P Baustahlgewebe przeciwko Komisji, Rec. str. I‑8417, pkt 23).

50      W odniesieniu do zastrzeżeń do umowy dealerskiej Sąd w pkt 2 zaskarżonego wyroku w niezależny sposób stwierdził, że zgodnie z art. 2 ust. 1 lub 6 tej umowy autoryzowany sprzedawca zobowiązuje się do obrony interesów organizacji dystrybucji Volkswagena oraz przestrzegania w tym celu wszelkich wymogów koniecznych do wykonania umowy w odniesieniu do dystrybucji nowych pojazdów i promowania sprzedaży.

51      Z pkt 2 zaskarżonego wyroku wynika także, że zgodnie z art. 8 ust. 1 umowy dealerskiej Volkswagen udziela niewiążących w odniesieniu do ceny ostatecznej i rabatów zaleceń cenowych.

52      W pkt 62–68 zaskarżonego wyroku Sąd, w ramach konkretnej oceny umowy dealerskiej, stwierdził, że te postanowienia umowne nie mogą zostać uznane za pozwalające Volkswagenowi na kierowanie do autoryzowanych sprzedawców wiążących wezwań w przedmiocie cen nowych pojazdów mechanicznych, a także, że sporne wezwania nie stanowią porozumień między przedsiębiorstwami w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE.

53      Dokonując oceny treści zastrzeżeń do umowy dealerskiej Sąd słusznie oparł się na sposobie ich sformułowania. Trybunał nie jest tymczasem, co do zasady, uprawniony do kontroli dokonanej przez Sąd oceny, zgodnie z którą zastrzeżenia te zostały sformułowane w sposób neutralny, a wręcz uniemożliwiający Volkswagenowi udzielania wiążących zaleceń cenowych. Należy jednak stwierdzić, że rozumowanie Sądu zawiera naruszenie prawa w zakresie, w jakim rozstrzygnął on, iż zastrzeżenia zgodne z regułami konkurencji nie mogą być uznane za zezwalające na kierowanie wezwań sprzecznych z tymi regułami.

54      To naruszenie prawa pozostaje jednak bez wpływu na zasadność wniosku Sądu, zgodnie z którym sporne wezwania nie mogą w niniejszym przypadku zostać uznane za „porozumienie” w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE.

55      Uwzględniając powyższe, należy stwierdzić, że w pkt 68 zaskarżonego wyroku Sąd słusznie doszedł do wniosku, iż należy stwierdzić nieważność spornej decyzji.

56      Wynika z tego, że odwołanie powinno zostać oddalone jako bezpodstawne.

 W przedmiocie kosztów

57      Zgodnie z art. 69 § 2 regulaminu Trybunału, mającym zastosowanie do postępowania odwoławczego na podstawie art. 118 regulaminu, kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ wnosząca odwołanie przegrała sprawę, należy – zgodnie z żądaniem Volkswagena – obciążyć ją kosztami postępowania.

Z powyższych względów Trybunał (trzecia izba) orzeka, co następuje:

1)      Odwołanie zostaje oddalone.

2)      Komisja Wspólnot Europejskich zostaje obciążona kosztami postępowania.

Podpisy

---

* Język postępowania: niemiecki.