WYROK TRYBUNAŁU

z dnia 20 maja 2003 r.(*)

Chronione nazwy pochodzenia – Rozporządzenie (EWG) nr 2081/92 – Rozporządzenie (WE) nr 1107/96 – „Prosciutto di Parma”– Opis produktu – Wymóg krojenia i pakowania szynki w regionie produkcji – Artykuły 29 WE i 30 WE – Uzasadnienie – Powoływanie się na wymóg wobec osób trzecich – Pewność prawa – Podanie do wiadomości

W sprawie C‑108/01

mającej za przedmiot skierowany do Trybunału, na podstawie art. 234 WE, przez House of Lords (Zjednoczone Królestwo) wniosek o wydanie, w ramach zawisłego przed tym sądem sporu między

Consorzio del Prosciutto di Parma,

Salumificio S. Rita SpA

a

Asda Stores Ltd,

Hygrade Foods Ltd,

orzeczenia w trybie prejudycjalnym w przedmiocie wykładni rozporządzenia Rady (EWG) nr 2081/92 z dnia 14 lipca 1992 r. w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych (Dz.U. L 208, s. 1), zmienionego mocą Aktu dotyczącego przystąpienia Republiki Austrii, Republiki Finlandii i Królestwa Szwecji oraz dostosowań w traktatach stanowiących podstawę Unii Europejskiej (Dz.U. 1994, C 241, s. 21 i Dz.U. 1995, L 1, s. 1) oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 1107/96 z dnia 12 czerwca 1996 r. w sprawie rejestracji oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia zgodnie z procedurą określoną w art. 17 rozporządzenia Rady (EWG) nr 2081/92 (Dz.U. L 148, s. 1),

TRYBUNAŁ,

w składzie: G.C. Rodríguez Iglesias, przewodniczący, J.P. Puissochet, M. Wathelet, R. Schintgen i C.W.A. Timmermans, prezesi izb, C. Gulmann (sprawozdawca), D.A.O. Edward, P. Jann i V. Skouris, F. Macken i N. Colneric, S. von Bahr i J.N. Cunha Rodrigues, sędziowie,

rzecznik generalny: S. Alber,

sekretarz: M.F. Contet, główny administrator,

rozważywszy uwagi na piśmie przedstawione:

–        w imieniu Consorzio del Prosciutto di Parma i Salumificio S. Rita SpA przez F. Capellego, avvocato i A. Barone’a, solicitor,

–        w imieniu Asda Stores Ltd i Hygrade Foods Ltd przez N. Greena, QC, i M. Hoskinsa, barrister, umocowanych przez Eversheds, solicitors, oraz Clarke Willmott i Clarke, solicitors,

–        w imieniu rządu Zjednoczonego Królestwa przez G. Amodeo, działającą w charakterze pełnomocnika, wspieraną przez C. Lewisa, barrister,

–        w imieniu rządu hiszpańskiego przez M. López Monís Gallego, działającą w charakterze pełnomocnika,

–        w imieniu rządu francuskiego przez G. de Bergues’a i L. Bernheim, działających w charakterze pełnomocników,

–        w imieniu rządu włoskiego przez U. Leanzę, działającego w charakterze pełnomocnika, wspieranego przez O. Fiumarę, avvocato dello Stato,

–        w imieniu Komisji Wspólnot Europejskich przez J.L. Iglesiasa Buhiguesa oraz C. O’Reilly i A.M. Rouchaud, działających w charakterze pełnomocników,

uwzględniając sprawozdanie na rozprawę,

po wysłuchaniu uwag: Consorzio del Prosciutto di Parma i Salumificio S. Rita SpA, Asda Stores Ltd, Hygrade Foods Ltd, rządów francuskiego i włoskiego oraz Komisji, na rozprawie w dniu 19 lutego 2002 r.,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 25 kwietnia 2002 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1        Na podstawie postanowienia z dnia 8 lutego 2001 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 7 marca 2001 r., House of Lords w trybie art. 234 WE przedłożyła pytanie prejudycjalne w przedmiocie wykładni rozporządzenia Rady (EWG) nr 2081/92 z dnia 14 lipca 1992 r. w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych (Dz.U. L 208, s. 1), zmienionego mocą Aktu dotyczącego przystąpienia Republiki Austrii, Republiki Finlandii i Królestwa Szwecji oraz dostosowań w traktatach stanowiących podstawę Unii Europejskiej (Dz.U. 1994, C 241, s. 21 i Dz.U. 1995, L 1, s. 1, zwanego dalej „rozporządzeniem nr 2081/92”) oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 1107/96 z dnia 12 czerwca 1996 r. w sprawie rejestracji oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia zgodnie z procedurą określoną w art. 17 rozporządzenia Rady (EWG) nr 2081/92 (Dz.U. L 148, s. 1).

2        Pytanie to powstało w ramach sporu pomiędzy Consorzio del Prosciutto di Parma (zwanym dalej „Consorzio”), stowarzyszeniem producentów szynki parmeńskiej z siedzibą we Włoszech i Salumificio S. Rita SpA (zwaną dalej „Salumificio”), spółką mającą również siedzibę we Włoszech, producentem szynki parmeńskiej i członkiem Consorzio z jednej strony, a Asda Stores Ltd (zwaną dalej „Asdą”), spółką z siedzibą w Zjednoczonym Królestwie, podmiotem zarządzającym supermarketami, oraz Hygrade Foods Ltd (zwaną dalej „Hygrade”), mającą siedzibę również w Zjednoczonym Królestwie, importerem szynki parmeńskiej z drugiej strony w przedmiocie sprzedaży w Zjednoczonym Królestwie szynki parmeńskiej krojonej i pakowanej w tymże państwie członkowskim pod chronioną nazwą pochodzenia „Prosciutto di Parma” (zwaną dalej „Ch.N.P. »szynka parmeńska«”).

 Ramy prawne

 Przepisy prawa krajowego

3        Artykuł 1 legge nº 26, tutela della denominazione di origine „Prosciutto di Parma” (ustawy nr 26 dotyczącej ochrony nazwy pochodzenia „szynka parmeńska”) z dnia 13 lutego 1990 r. (GURI nr 42 z dnia 20 lutego 1990 r., s. 3 zwanej dalej „ustawą z dnia 13 lutego 1990 r.”) rezerwuje określenie „Prosciutto di Parma” wyłącznie dla szynki opatrzonej etykietą umożliwiającą jej identyfikację w każdej chwili, uzyskanej ze świeżych udźców świń, których hodowla i ubój miały miejsce na terenie Włoch kontynentalnych, wyprodukowanej zgodnie z przepisami prawa i dojrzewającej w strefie typowej produkcji przez minimalny okres przewidziany prawem.

4        Artykuł 2 ustawy z dnia 13 lutego 1990 r. definiuje powyższą strefę typowej produkcji jako odpowiedni obszar należący do prowincji Parmy. W art. 3 wymieniono cechy charakterystyczne szynki parmeńskiej, w tym jej wagę, kolor, aromat i smak.

5        Artykuł 6 tej ustawy przewiduje, co następuje:

–        po oznakowaniu szynka parmeńska może być sprzedawana bez kości i w kawałkach różnej wagi i kształtu albo pokrojona na kawałki i pakowana w odpowiednie opakowania;

–        jeśli nie jest możliwe zachowanie oznakowania produktu, musi ono zostać odbite pod kontrolą właściwego organu i zgodnie ze sposobami ustalonymi w rozporządzeniu wykonawczym, w sposób trwały, tak aby nie było możliwe usunięcie go z opakowania;

–        w tym ostatnim przypadku czynności związane z pakowaniem muszą zostać wykonane w strefie typowej produkcji wskazanej w art. 2.

6        Artykuł 11 przewiduje, iż wykonując zadania kontrolne i nadzorcze, właściwi ministrowie mogą skorzystać z pomocy stowarzyszenia producentów.

7        Artykuł 25 decreto n° 253 regolamento di esecuzione della legge 13 febbraio 1990, nº 26 (dekretu nr 253 zawierającego rozporządzenie wykonawcze do ustawy nr 26 z dnia 13 lutego 1990 r.) z dnia 15 lutego 1993 r. (GURI nr 173 z dnia 26 lipca 1993 r., s. 4, zwanego dalej „dekretem z dnia 15 lutego 1993 r”.), przewiduje, że krojenie i pakowanie szynki parmeńskiej powinno mieć miejsce w zakładach znajdujących się w strefie typowej produkcji, zatwierdzonych przez Consorzio.

8        Artykuł 26 powyższego dekretu wymaga, aby krojenie i pakowanie odbywało się w obecności przedstawicieli Consorzio.

9        Dekret z dnia 15 lutego 1993 r. zawiera również przepisy dotyczące pakowania i etykietowania.

10      Na mocy dekretu z dnia 12 kwietnia 1994 r. Consorzio powierzono zadanie dokonywania kontroli stosowania przepisów dotyczących nazwy pochodzenia „szynka parmeńska”.

 Prawo wspólnotowe

11      Artykuł 29 WE stanowi:

„Ograniczenia ilościowe w wywozie oraz wszelkie środki o skutku równoważnym są zakazane między państwami członkowskimi”.

12      Artykuł 29 WE nie stanowi, zgodnie z art. 30 WE, przeszkody w stosowaniu zakazów lub ograniczeń wywozowych, uzasadnionych względami ochrony własności przemysłowej i handlowej.

13      Artykuł 2 rozporządzenia nr 2081/92 stanowi, co następuje:

„1.      Ochrona oznaczeń [nazw] pochodzenia i oznaczeń geograficznych produktów rolnych i artykułów [środków] spożywczych we Wspólnocie zostanie przyznana zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.

2.      Do celów niniejszego rozporządzenia:

a) »nazwa pochodzenia« oznacza nazwę regionu, konkretne miejsce lub w wyjątkowych przypadkach kraj, używaną do opisu produktu rolnego lub środka spożywczego:

–        pochodzącego z tego regionu, konkretnego miejsca lub kraju,

oraz

–        którego jakość lub cechy charakterystyczne są głównie lub wyłącznie związane z tym szczególnym otoczeniem geograficznym i właściwymi dla niego czynnikami naturalnymi i ludzkimi i produkcja którego, przetwarzanie i przygotowywanie odbywa się na tym określonym obszarze geograficznym;

[…]”.

14      W art. 4 tego rozporządzenia sprecyzowano:

„1.      Aby produkt rolny lub środek spożywczy kwalifikował się do używania chronionej nazwy pochodzenia (Ch.N.P.) lub chronionego oznaczenia geograficznego (Ch.O.G.), musi być zgodny z opisem produktu.

2.      Opis produktu obejmuje przynajmniej:

a)       nazwę produktu rolnego lub środka spożywczego, w tym nazwę pochodzenia […];

b)       opis produktu rolnego lub środka spożywczego obejmujący surowce, w stosownych przypadkach, a także główne fizyczne, chemiczne, mikrobiologiczne i/lub organoleptyczne cechy charakterystyczne produktu lub środka spożywczego;

c)       definicję obszaru geograficznego […];

d)       dowody, że produkt rolny lub środek spożywczy pochodzi z obszaru geograficznego w rozumieniu art. 2 ust. 2 lit. a) […];

e)       opis metody uzyskiwania produktu rolnego lub środka spożywczego, a w stosownych przypadkach, oryginalne i niezmienne metody lokalne;

f)       szczegóły, z których wynika związek ze środowiskiem geograficznym lub pochodzeniem geograficznym w rozumieniu art. 2 ust. 2 lit. a) […];

g)       szczegóły struktur ds. kontroli, o których mowa w art. 10;

h)       szczegóły oznakowania odnoszące się do znaku Ch.N.P. […];

i)       wszelkie inne wymogi określone przez przepisy krajowe i/lub przepisy Wspólnoty”.

15      Artykuły 5–7 ustanawiają zwyczajną procedurę rejestracyjną dla Ch.N.P. Procedura ta przewiduje złożenie wniosku do Komisji za pośrednictwem państwa członkowskiego (art. 5 ust. 4, 5). Do wniosku tego należy dołączyć opis produktu zgodny z art. 4 (art. 5 ust. 3). Komisja dokonuje sprawdzenia, czy wniosek uwzględnia wszelkie dane, o których mowa w art. 4 (art. 6 ust. 1). Jeśli Komisja dojdzie do wniosku, że nazwa kwalifikuje się do ochrony, opublikuje w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich w szczególności nazwę produktu, główne punkty wniosku oraz odniesienia do przepisów krajowych dotyczących przygotowania, produkcji lub wytwarzania produktu (art. 6 ust. 2). Każde państwo członkowskie i każda osoba fizyczna lub prawna, której zainteresowanie jest prawnie uzasadnione, mogą wnieść sprzeciw wobec rejestracji, który to sprzeciw podlega weryfikacji zgodnie z określoną procedurą (art. 7). W przypadku braku sprzeciwu Komisja dokonuje rejestracji nazwy i publikuje ją w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich (art. 6 ust. 3, 4).

16      Artykuł 8 stanowi:

„Oznaczenia »Ch.N.P.« […] lub równoważne tradycyjne znaki krajowe mogą pojawiać się tylko na produktach rolnych i środkach spożywczych, które spełniają wymogi niniejszego rozporządzenia”.

17      Artykuł 10 ust. 1 stanowi:

„Państwa członkowskie zapewnią, że nie później niż sześć miesięcy od wejścia w życie niniejszego rozporządzenia ustanowione zostaną organy kontrolne, które zagwarantują, iż produkty rolne i środki spożywcze noszące chronioną nazwę spełniają wymogi określone w opisie produktu […]”.

18      Artykuł 13 ust. 1 lit. a) przewiduje, iż zarejestrowane nazwy są chronione przed wszelkim wykorzystywaniem w celach komercyjnych dla produktów nieobjętych rejestracją, o ile produkty te są porównywalne z produktami zarejestrowanymi pod tą nazwą lub jeśli stosowanie nazwy narusza prestiż chronionej nazwy.

19      Artykuł 17 ustanawia uproszczoną procedurę rejestracji dla oznaczeń, które są już chronione prawnie:

„1.      W ciągu sześciu miesięcy od wejścia w życie niniejszego rozporządzenia państwa członkowskie poinformują Komisję, które swoje prawnie chronione nazwy […] chcą zarejestrować zgodnie z niniejszym rozporządzeniem. […]

2.      Stosownie do procedury określonej w art. 15 [przy wsparciu komitetu złożonego z przedstawicieli państw członkowskich oraz w pewnych przypadkach po interwencji Rady] Komisja zarejestruje nazwy określone w ust. 1, które są zgodne z art. 2 i 4. Przepisy art. 7 [dotyczące prawa sprzeciwu] nie mają zastosowania […].

3.      Państwa członkowskie mogą utrzymywać ochronę krajową nazw, o których poinformowały zgodnie z ust. 1, do czasu podjęcia decyzji o rejestracji”.

20      Rozporządzenie nr 1107/96, które weszło w życie dnia 21 czerwca 1996 r., przewiduje między innymi rejestrację Ch.N.P. „szynka parmeńska” w rubryce zatytułowanej „Produkty mięsne”.

21      W dniu 26 października 1996 r. Komisja opublikowała w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich informację dotyczącą organów kontrolnych, o których powiadomiły ją państwa członkowskie w trybie art. 10 ust. 2 rozporządzenia nr 2081/92 (Dz.U. C 317, s. 3). Celem powyższej publikacji było zapewnienie informacji dotyczącej organów kontrolnych właściwych dla poszczególnych oznaczeń geograficznych lub nazw pochodzenia, zarejestrowanych na mocy rozporządzenia nr 2081/92. Do Ch.N.P. „szynka parmeńska” przypisane było Consorzio, którego adres został podany.

 Postępowanie przed sądem krajowym

22      Asda zarządza siecią supermarketów w Zjednoczonym Królestwie, gdzie prowadzi sprzedaż między innymi szynki noszącej nazwę „szynka parmeńska”, zakupionej od Hygrade, która kroi szynkę pozbawioną kości, lecz nie pokrojoną, nabytą od producenta włoskiego, będącego członkiem Consorzio. Szynka jest cięta na kawałki i hermetycznie pakowana przez Hygrade w paczki, zawierające pięć kawałków każda.

23      Na paczkach umieszczono następujący opis: „ASDA A taste of Italy PARMA HAM Genuine Italian Parma Ham” („ASDA smak Włoch SZYNKA PARMEŃSKA autentyczna szynka z włoskiej Parmy”).

24      Na odwrocie opakowania widnieje opis: „PARMA HAM All authentic Asda continental meats are made by traditional methods to guarantee their authentic flavour and quality” („SZYNKA PARMEŃSKA Wszystkie autentyczne mięsa kontynentalne Asdy są wytworzone tradycyjnymi metodami, aby zapewnić autentyczny smak i autentyczną jakość”) oraz „Produced in Italy, packed in the UK for Asda Stores Limited” („Wyprodukowano we Włoszech, pakowano w Zjednoczonym Królestwie dla Asda Stores Limited”).

25      Dnia 14 listopada 1997 r. Consorzio zainicjowało w Zjednoczonym Królestwie postępowanie sądowe przeciwko Asdzie i Hygrade zmierzające do wydania przeciwko nim szeregu nakazów, których głównym celem było powstrzymanie ich działalności z powodu naruszenia przepisów dotyczących szynki parmeńskiej.

26      Dnia 17 listopada 1997 r. Consorzio złożyło wniosek o wydanie nakazów przeciwko powyższym spółkom o treści zgodnej z wnioskiem oraz wykazem roszczeń.

27      Asda i Hygrade wniosły o oddalenie tego wniosku, podnosząc między innymi, iż rozporządzenia nr 2081/92 i nr 1107/96 nie przyznawały Consorzio uprawnień, na które się ono powołało.

28      Wnioski zostały oddalone.

29      Consorzio wniosło odwołanie do Court of Appeal (England & Wales) (sądu apelacyjnego (Anglia i Walia) (Zjednoczone Królestwo). Salumificio została dopuszczona do postępowania w charakterze interwenienta. Odwołanie zostało oddalone dnia 1 grudnia 1998 r.

30      Consorzio i Salumificio zwróciły się zatem do House of Lords (Izby Lordów).

31      Uznając, iż rozstrzygnięcie sporu zależy od wykładni rozporządzeń nr 2081/92 i 1107/96, House of Lords postanowiła zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy zgodnie z prawem wspólnotowym rozporządzenie Rady (EWG) nr 2081/92 w związku z rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1107/96 i z opisem chronionej nazwy pochodzenia (Ch.N.P.) »Prosciutto di Parma« kreuje ważne uprawnienie wspólnotowe, na które można powoływać się bezpośrednio przed sądem państwa członkowskiego, polegające na zakazie sprzedaży detalicznej jako »szynki parmeńskiej« szynki krojonej i pakowanej uzyskanej z szynki prawidłowo wyeksportowanej z Parmy zgodnie z warunkami Ch.N.P., która wszakże nie została następnie pokrojona, zapakowana i oznaczona etykietą zgodnie z opisem produktu?”.

 W przedmiocie pytania prejudycjalnego

32      Tytułem wstępu należy stwierdzić, iż w opisie produktu, na podstawie którego Ch.N.P. „szynka parmeńska” została zarejestrowana przez rozporządzenie nr 1107/96, w sposób wyraźny wskazano wymogi dotyczące krojenia i pakowania produktu w regionie produkcji dla szynki sprzedawanej w kawałkach oraz odesłano do ustawy z dnia 13 lutego 1990 r. oraz dekretu z dnia 15 lutego 1993 r. w przedmiocie wymogów, które należy spełnić zgodnie z przepisami krajowymi w rozumieniu art. 4 ust. 2 lit. i) rozporządzenia nr 2081/92.

33      Również tytułem wstępu należy zauważyć, iż przedmiotem sprawy przed sądem krajowym są czynności krojenia i pakowania przeprowadzone w innym stadium niż sprzedaż detaliczna i gastronomia, do których warunek dokonania powyższych czynności w regionie produkcji nie ma zastosowania, co nie jest kwestionowane.

34      Z tego względu za każdym razem, gdy w niniejszym wyroku będzie mowa o warunkach krojenia i pakowania w regionie produkcji, przedmiotem rozważań będą jedynie czynności krojenia i pakowania dokonane w innym stadium niż sprzedaż detaliczna i gastronomia.

35      W związku z powyższym pytanie prejudycjalne obejmuje w zasadzie cztery elementy.

36      Pierwszym z nich jest kwestia, czy rozporządzenie nr 2081/92 należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się ono poddaniu Ch.N.P. wymogowi dokonania w regionie produkcji czynności takich jak krojenie i pakowanie produktu.

37      Drugi element dotyczy kwestii, czy poddanie używania Ch.N.P. „szynka parmeńska” w odniesieniu do szynki sprzedawanej w kawałkach takiemu wymogowi stanowi środek o skutku równoważnym z ograniczeniem ilościowym w wywozie w rozumieniu art. 29 WE.

38      Trzeci element odnosi się do kwestii, czy – w przypadku odpowiedzi pozytywnej – wymóg ten może być uznany za uzasadniony, a zatem zgodny z powyższym przepisem.

39      Wreszcie czwarty element dotyczy kwestii, czy ów wymóg jest skuteczny wobec osób prowadzących działalność gospodarczą, jeśli nie został on im zakomunikowany.

 W przedmiocie poddania używania Ch.N.P. wymogowi dokonania w regionie produkcji czynności takich jak krojenie i pakowanie produktu

40      Consorzio, Salumificio, rządy hiszpański, francuski i włoski oraz Komisja uważają, iż rozporządzenie nr 2081/92 co do zasady pozwala producentom na uzyskanie uzależnienia stosowania Ch.N.P. od spełnienia wymogu dokonania w regionie produkcji czynności takich jak krojenie i pakowanie produktu.

41      Asda i Hygrade wyrażają wątpliwość co do tego, czy uregulowania wspólnotowe przewidują w jakikolwiek sposób wymóg tego rodzaju. Rząd Zjednoczonego Królestwa uważa, że rozporządzenie nr 2081/92 nie przyznaje producentom uprawnienia do zakazania sprzedaży pod chronioną nazwą pochodzenia produktu krojonego i pakowanego poza regionem produkcji.

42      W tym względzie należy stwierdzić, iż – jak wynika zarówno z treści, jak i ze struktury rozporządzenia nr 2081/92 – opis produktu jest narzędziem określającym zakres jednolitej ochrony w obrębie Wspólnoty, ustanowionej przez rozporządzenie.

43      W rzeczy samej art. 4 ust. 1 rozporządzenia nr 2081/92 uzależnia korzystanie z chronionej nazwy pochodzenia od zgodności z opisem produktu. Artykuł 8 rozporządzenia uzależnia umieszczenie na produkcie napisu „Ch.N.P”. od jego zgodności z rozporządzeniem, a zatem z opisem produktu, podczas gdy art. 13 określa następnie istotę jednolitej ochrony przyznanej zarejestrowanej nazwie. Artykuł 10 ust. 1 precyzuje, iż zadaniem organów kontrolnych, ustanowionych w każdym państwie członkowskim, jest czuwanie nad tym, aby produkty, na których figuruje oznaczenie „Ch.N.P.” spełniały wymogi przewidziane w opisie produktu.

44      Zgodnie z art. 4 ust. 2 rozporządzenia nr 2081/92 opis produktu powinien zawierać co najmniej dane wyliczone w sposób przykładowy w tym przepisie.

45      Zawiera on zatem w szczególności elementy wymienione w art. 4 ust. 2 lit. b), d), e), h) i i), to jest:

–        opis produktu, jego główne cechy fizyczne, chemiczne, mikrobiologiczne i/lub organoleptyczne;

–        dowody na to, że produkt pochodzi z określonego obszaru geograficznego;

–        opis metody uzyskiwania produktu, a w stosownych przypadkach, oryginalne i niezmienne metody lokalne;

–        szczegóły oznakowania odnoszące się do znaku Ch.N.P.;

–        wszelkie inne wymogi określone przez przepisy krajowe i/lub przepisy Wspólnoty.

46      Opis produktu zawiera również szczegółową definicję produktu podlegającego ochronie, sformułowaną przez zainteresowanych producentów pod kontrolą państwa członkowskiego, które przekazuje ten opis, a następnie pod kontrolą Komisji, która dokonuje rejestracji chronionej nazwy pochodzenia w ramach bądź to zwyczajnej procedury przewidzianej w art. 5–7, bądź to w ramach procedury uproszczonej w trybie art. 17 rozporządzenia nr 2081/92.

47      Definicja ta określa jednocześnie zakres obowiązków, którym należy uczynić zadość, aby móc używać chronionej nazwy pochodzenia, oraz, co za tym idzie, zakres uprawnienia, które przysługuje wobec osób trzecich, wynikającego z rejestracji Ch.N.P., które sankcjonuje na poziomie Wspólnoty zasady przewidziane lub wskazane w opisie produktu.

48      W tym kontekście należy stwierdzić, iż treść art. 4 rozporządzenia nr 2081/92 wcale nie wyklucza ustanowienia szczególnych zasad technicznych dotyczących czynności, które prowadzą do powstawania różnych postaci tego samego produktu na rynku, a których celem jest, aby produkt ten z jednej strony spełniał w każdej swej postaci kryterium jakości, którą – jak wynika z motywu trzeciego tego rozporządzenia – konsumenci od wielu lat przedkładają nad ilość, z drugiej zaś, aby stanowił gwarancję określonego pochodzenia geograficznego, które – zgodnie z tym samym motywem – ma coraz większe znaczenie dla konsumentów.

49      Mając na względzie powyższe cele, szczególne zasady techniczne mogą zatem zostać przewidziane dla czynności takich jak krojenie i pakowanie produktu.

50      Wynika z tego, iż rozporządzenie nr 2081/92 należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwia się ono poddaniu Ch.N.P. wymogowi dokonania w regionie produkcji czynności takich jak krojenie i pakowanie produktu, w przypadku gdy tego typu wymóg został przewidziany w opisie produktu.

 W przedmiocie pytania, czy wymóg warunkujący stosowanie Ch.N.P. „szynka parmeńska”, dotyczący krojenia i pakowania produktu w  regionie produkcji, stanowi środek o skutku równoważnym z ograniczeniem ilościowym w wywozie

51      Asda i Hygrade podnoszą, iż wymogi odnoszące się do pakowania produktu powinny być uważane za ograniczenia w rozumieniu art. 28 WE i 29 WE. W szczególności stosowanie w Zjednoczonym Królestwie przepisu, zgodnie z którym szynka parmeńska sprzedawana w kawałkach korzysta z chronionej nazwy pochodzenia jedynie wtedy, gdy została pokrojona i zapakowana w regionie produkcji, w sposób oczywisty utrudniałoby w sposób bezpośredni lub pośredni, realny lub potencjalny, handel wewnątrzwspólnotowy.

52      Rząd Zjednoczonego Królestwa stwierdził, iż wymóg będący przedmiotem sprawy przed sądem krajowym stanowi ograniczenie ilościowe w wywozie.

53      W tym względzie należy przypomnieć, iż zgodnie z utrwalonym orzecznictwem zakaz ograniczeń ilościowych oraz środków o skutku równoważnym odnosi się nie tylko do środków krajowych, lecz również do środków stosowanych przez instytucje wspólnotowe (zob. w szczególności wyroki: z dnia 25 czerwca 1997 r. w sprawie C‑114/96 Kieffer i Thill, Rec. s. I‑3629, pkt 27; z dnia 13 września 2001 r. w sprawie C‑169/99 Schwarzkopf, Rec. s. I‑5901, pkt 37).

54      Artykuł 29 WE przewiduje zakaz wszelkich środków, których celem lub skutkiem jest ograniczenie wywozu i związane z tym odmienne traktowanie handlu w obrębie państwa członkowskiego i handlu wywozowego w sposób szczególnie korzystny dla produkcji krajowej lub rynku krajowego danego państwa (zob. między innymi w przedmiocie środków krajowych wyrok z dnia 23 maja 2000 r. w sprawie C‑209/98 Sydhavnens Sten & Grus, Rec. s. I‑3743, pkt 34).

55      Jak stwierdzono w pkt 32 niniejszego wyroku, w opisie produktu dla Ch.N.P. „szynka parmeńska” wskazano wprost wymóg dotyczący krojenia i pakowania produktu w regionie produkcji dla szynki sprzedawanej w kawałkach oraz zawarto odesłanie do ustawy z dnia 13 lutego 1990 r. oraz dekretu z dnia 15 lutego 1993 r. w przedmiocie wymogów, które należy spełnić zgodnie z przepisami krajowymi w rozumieniu art. 4 ust. 2 lit. i) rozporządzenia nr 2081/92. Przewidując rejestrację Ch.N.P. „szynka parmeńska”, rozporządzenie nr 1107/96 również czyni z krojenia i pakowania w regionie produkcji wymóg, od którego spełnienia uzależnione jest używanie Ch.N.P. „szynka parmeńska” w odniesieniu do szynki sprzedawanej w kawałkach.

56      W konsekwencji tego wymogu szynka wyprodukowana w regionie produkcji, która spełnia inne wymogi konieczne dla korzystania z Ch.N.P. „szynka parmeńska”, nie może być krojona poza obszarem tego regionu pod rygorem utraty tej nazwy.

57      Z drugiej strony szynka parmeńska przewożona w obrębie regionu produkcji zachowuje swe prawo do Ch.N.P., jeśli jest krojona i pakowana zgodnie z zasadami określonymi w opisie produktu.

58      Zasady te wywołują więc skutek w postaci ograniczenia wywozu szynki, w odniesieniu do której można używać Ch.N.P. „szynka parmeńska”, i prowadzą do odmiennego traktowania handlu w obrębie państwa członkowskiego i handlu wywozowego. Wprowadzają one zatem ograniczenia ilościowe w wywozie w rozumieniu art. 29 WE (zob. podobnie wyrok z dnia 16 maja 2000 r. w sprawie C‑388/95 Belgia przeciwko Hiszpanii, Rec. s. I‑3123, pkt 38, 40–42).

59      Jak wynika z powyższego, fakt uzależnienia używania Ch.N.P. „szynka parmeńska” w odniesieniu do szynki sprzedawanej w kawałkach od wymogu, aby czynności krojenia i pakowania były dokonywane w  regionie produkcji, stanowi środek o skutku równoważnym z ograniczeniem ilościowym w wywozie w rozumieniu art. 29 WE.

 W przedmiocie wymogu krojenia i pakowania produktu w  regionie produkcji

60      Consorzio, Salumificio, rządy hiszpański i włoski oraz Komisja podnoszą, iż w ww. wyroku w sprawie Belgia przeciwko Hiszpanii Trybunał orzekł, iż środek o skutku równoważnym z ograniczeniem w wywozie, przejawiający się w obowiązku butelkowania wina oznaczonego nazwą pochodzenia w regionie produkcji w celu używania nazwy pochodzenia, był uzasadniony, albowiem zmierzał on do zachowania renomy oznaczenia, gwarantując, obok autentyczności produktu, zachowanie jego jakości i cech charakterystycznych. Są oni zdania, iż rozstrzygnięcie zawarte w przytoczonym wyroku można stosować w sposób odpowiedni do wymogu krojenia i pakowania szynki parmeńskiej w regionie produkcji, gdyż wymóg ten jest uzasadniony celem zagwarantowania autentyczności i jakości produktu. Rząd francuski podkreśla, iż omawiany wymóg pozwala na zapewnienie określonego pochodzenia produktu.

61      Asda, Hygrade i rząd Zjednoczonego Królestwa podnoszą, iż czynności krojenia i pakowania pozostają bez wpływu na jakość szynki parmeńskiej i nie stanowią zagrożenia dla jej autentyczności. Wychodząc z tego założenia, rząd Zjednoczonego Królestwa twierdzi, iż podejście przyjęte w ww. wyroku w sprawie Belgia przeciwko Hiszpanii, które istotnie należy zastosować w niniejszej sprawie, powinno doprowadzić do przeciwnego rozstrzygnięcia niż zawarte w tym wyroku.

62      Tytułem wstępu należy przypomnieć, iż art. 29 WE nie stoi na przeszkodzie, zgodnie z art. 30 WE, zakazom lub ograniczeniom w wywozie, które są uzasadnione w szczególności względami ochrony własności przemysłowej i handlowej.

63      Należy podkreślić, iż ustawodawstwo wspólnotowe przejawia generalną tendencję do przywiązywania szczególnej wagi do jakości produktów w ramach wspólnej polityki rolnej celem promowania renomy owych produktów między innymi dzięki używaniu nazw pochodzenia, które stanowią przedmiot szczególnej ochrony (zob. ww. wyrok w sprawie Belgia przeciwko Hiszpanii, pkt 53). Tendencja ta została skonkretyzowana dla sektora win gatunkowych w rozporządzeniu Rady (EWG) nr 823/87 z dnia 16 marca 1987 r. ustanawiającym przepisy szczególne dotyczące win gatunkowych produkowanych w określonych regionach (Dz.U. L 84, s. 59), które zostało uchylone i zastąpione rozporządzeniem Rady (WE) nr 1493/1999 z dnia 17 maja 1999 r. w sprawie wspólnej organizacji rynku wina (Dz.U. L 179, s. 1). Tendencja ta znalazła również wyraz w stosunku do innych produktów rolnych w rozporządzeniu nr 2081/92, które, w świetle jego motywów, ma na celu w szczególności zaspokojenie oczekiwań konsumentów dotyczących produktów wysokiej jakości oraz pewnego pochodzenia geograficznego oraz ułatwienie uzyskania przez producentów, w warunkach równej konkurencji, większych dochodów w zamian za rzeczywisty wysiłek jakościowy.

64      Nazwy pochodzenia stanowią uprawnienia wynikające z prawa własności przemysłowej i handlowej. Przepisy mające do nich zastosowanie chronią uprawnionych przed niewłaściwym użyciem tych nazw przez osoby trzecie, pragnące czerpać korzyści z renomy, którą się one cieszą. Mają one na celu zagwarantowanie, aby produkt oznaczony daną nazwą pochodził z określonej strefy geograficznej oraz charakteryzował się pewnymi szczególnymi cechami. Oznaczenia te często cieszą się wielką renomą w oczach konsumentów, stanowiąc dla producentów, spełniających kryteria ich używania, istotny sposób przywiązania do siebie klientów. Renoma oznaczeń pochodzenia stanowi wykładnik ich wizerunku w oczach konsumentów. Wizerunek ten zależy zasadniczo od szczególnych cech oraz, bardziej ogólnie, od jakości produktu. To właśnie ta ostatnia określa w sposób decydujący wizerunek produktu (zob. ww. wyrok w sprawie Belgia przeciwko Hiszpanii, pkt 54–56). W odbiorze konsumenta związek pomiędzy renomą producentów i jakością produktów zależy między innymi od przekonania, iż produkty sprzedawane pod określoną nazwą pochodzenia są autentyczne.

65      Opis produktu dla Ch.N.P. „szynka parmeńska”, przewidując wymóg krojenia i pakowania w regionie produkcji, ma na celu umożliwienie uprawnionym z tytułu Ch.N.P. zachowania kontroli nad określoną postacią produktu na rynku. Wymóg ten służy pełniejszemu zabezpieczeniu jakości i autentyczności produktu, a w konsekwencji renomy Ch.N.P., za którą uprawnieni ponoszą pełną i zbiorową odpowiedzialność.

66      W tym kontekście wymóg będący przedmiotem sprawy należy uznać za zgodny z prawem wspólnotowym mimo skutków w postaci ograniczenia wymiany, jeśli zostanie wykazane, iż stanowi on środek konieczny i proporcjonalny, umożliwiający ochronę renomy Ch.N.P. „szynka parmeńska” (zob. podobnie ww. wyrok w sprawie Belgia przeciwko Hiszpanii, pkt 58, 59).

67      W tym względzie należy stwierdzić, iż szynka parmeńska jest zazwyczaj spożywana w kawałkach, a celem wszystkich czynności zmierzających do powstania tej postaci jest w szczególności uzyskanie określonych smaku, koloru i struktury, cenionych przez konsumentów.

68      Krojenie i pakowanie szynki stanowią zatem ważne czynności, mogące potencjalnie szkodzić jakości, a w konsekwencji renomie Ch.N.P., jeśli są dokonywane w warunkach prowadzących do uzyskania produktu nieposiadającego charakterystycznych cech organoleptycznych. Czynności te mogą również zaszkodzić gwarancji autentyczności produktu, albowiem ich naturalną konsekwencją jest usunięcie znakowania pochodzenia z całych udźców, na których dokonywane są owe czynności.

69      Opis produktu dla Ch.N.P. „szynka parmeńska” poprzez przewidziane w nim zasady oraz wymogi, które muszą być respektowane na mocy przepisów krajowych, do których odsyła, stanowi unormowanie regulujące w sposób szczegółowy i rygorystyczny trzy etapy prowadzące do wprowadzenia na rynek pakowanej szynki w kawałkach. Pierwszy etap stanowi oddzielenie szynki od kości, przygotowanie kawałków, ich schłodzenie i zamrożenie celem dokonania czynności krojenia. Drugim etapem jest krojenie. Trzeci etap stanowi pakowanie pokrojonej szynki próżniowo lub w atmosferze chronionej.

70      Trzy podstawowe zasady muszą być respektowane w procesie przemysłowym.

71      Po pierwsze, po dokonaniu kontroli autentyczności stosowanych udźców wieprzowych należy dokonać ich selekcji. Jedynie udźce spełniające pewne dodatkowe, bardziej restrykcyjne warunki, dotyczące w szczególności wagi, okresu dojrzewania, zawartości wody, wskaźnika wewnętrznej wilgotności i braku widocznych defektów, mogą zostać pokrojone i zapakowane. Selekcja dokonywana jest w różnych stadiach procesu, gdy ujawniają się anomalie produktu, takie jak plamy wynikające z mikrowylewów, białe strefy w mięśniu lub obecność nadmiernej ilości tłuszczu międzymięśniowego, które to anomalie nie mogły zostać zauważone przed oddzielaniem od kości lub krojeniem.

72      Po drugie, wszystkie osoby prowadzące działalność w obrębie regionu produkcji, które zamierzają kroić i pakować szynkę parmeńską, muszą otrzymać zezwolenie organu kontrolnego, który udziela również zezwoleń dostawcom opakowań.

73      Po trzecie, przedstawiciele organu kontrolnego muszą być obecni podczas każdego z trzech etapów procesu. W sposób ciągły kontrolują oni stosowanie wszystkich zaleceń zawartych w opisie produktu, w tym dotyczących jego znakowania na każdym etapie. Po zakończeniu powyższych czynności zaświadczają oni liczbę wyprodukowanych opakowań.

74      Na każdym etapie przeprowadzane są liczne interwencje techniczne oraz bardzo skrupulatne kontrole dotyczące autentyczności, jakości, higieny i etykietowania. Niektóre z nich wymagają specjalistycznej oceny, w szczególności w fazie schładzania i zamrażania kawałków.

75      W powyższym kontekście należy przyjąć, iż kontrole przeprowadzone poza regionem produkcji w mniejszym stopniu zapewniają gwarancję jakości i autentyczności produktu w porównaniu z kontrolą przeprowadzoną w obrębie regionu produkcji zgodnie z procedurą ustanowioną w opisie produktu (zob. analogicznie ww. wyrok w sprawie Belgia przeciwko Hiszpanii, pkt 67). W istocie kontrole przeprowadzone według powyższej procedury są dogłębne i systematyczne, jak również są przeprowadzane przez profesjonalistów posiadających specjalistyczną wiedzę na temat cech charakterystycznych szynki parmeńskiej. Z drugiej strony jest raczej niewyobrażalne, aby przedstawiciele uprawnionych z Ch.N.P. byli w stanie przeprowadzać w sposób efektywny tego typu kontrole w innych państwach członkowskich.

76      Ryzyko dla jakości i autentyczności produktu ostatecznie oferowanego konsumentom jest zatem wyższe, jeśli został on pokrojony i zapakowany poza regionem produkcji, niż gdyby został pokrojony i zapakowany w  tym regionie (zob. analogicznie ww. wyrok w sprawie Belgia przeciwko Hiszpanii, pkt 74).

77      Na wniosek ten nie ma wpływu fakt, podnoszony w niniejszej sprawie, że krojenie szynki może zostać dokonane, pod pewnymi warunkami, przez sprzedawców i osoby prowadzące restauracje poza regionem produkcji. Czynność ta bowiem powinna co do zasady zostać wykonana w obecności konsumenta lub przynajmniej powinien on mieć prawo domagać się, aby tak się stało, co umożliwia w szczególności weryfikację oznakowania pochodzenia na używanym udźcu. Przede wszystkim czynności krojenia i pakowania wykonane w górnym stadium sprzedaży detalicznej lub gastronomii stanowią, z racji ilości produktów, których dotyczą, bardziej realne ryzyko dla renomy Ch.N.P. w przypadku niewystarczającej kontroli autentyczności produktu i jego jakości, niż te same czynności dokonywane przez sprzedawców czy właścicieli restauracji.

78      Z tych względów wymóg krojenia i pakowania, który ma na celu zachowanie renomy szynki parmeńskiej poprzez wzmocnienie kontroli jej cech charakterystycznych oraz jej jakości, należy uznać za uzasadniony jako środek ochrony Ch.N.P., z którego korzysta ogół zainteresowanych przedsiębiorców i który ma dla nich decydujące znaczenie (zob. podobnie ww. wyrok w sprawie Belgia przeciwko Hiszpanii, pkt 75).

79      Wynikające z niego ograniczenie może zostać uznane za konieczne dla realizacji zamierzonego celu w tym sensie, iż nie istnieją inne, mniej restrykcyjne środki, za pomocą których możliwe byłoby jego osiągnięcie.

80      W konsekwencji Ch.N.P. „szynka parmeńska” nie byłaby chroniona w porównywalnym stopniu, gdyby na przedsiębiorców mających siedzibę poza obszarem regionu produkcji został nałożony obowiązek informowania konsumentów za pomocą odpowiedniej etykiety, że krojenie i pakowanie zostały dokonane poza regionem produkcji. W rzeczy samej obniżenie jakości lub autentyczności szynki krojonej i pakowanej poza regionem produkcji, które byłoby wynikiem ryzyka, jakie niosą ze sobą czynności krojenia i pakowania, mogłoby zaszkodzić ogółowi szynek sprzedawanych pod Ch.N.P. „szynka parmeńska”, w tym również szynkom krojonym i pakowanym w regionie produkcji pod kontrolą ogółu uprawnionych z Ch.N.P. (zob. podobnie ww. wyrok w sprawie Belgia przeciwko Hiszpanii, pkt 76, 77).

81      Należy zatem dojść do wniosku, że fakt uzależnienia używania Ch.N.P. „szynka parmeńska” dla szynki sprzedawanej w kawałkach od wymogu, aby czynności krojenia i pakowania były dokonywane w regionie produkcji, może zostać uznany za uzasadniony, a co za tym idzie, zgodny z art. 29 WE.

 W przedmiocie skuteczności wymogu krojenia i pakowania w regionie produkcji wobec osób wykonujących działalność gospodarczą

 Uwagi przedłożone Trybunałowi

82      Consorzio i Salumificio uważają, iż na wymóg krojenia i pakowania w  regionie produkcji, przewidziany w opisie produktu dla Ch.N.P. „szynka parmeńska”, można powoływać się bezpośrednio przed sądem krajowym. Ich zdaniem przedsiębiorca może bronić się nieznajomością owego wymogu, wynikającego z aktów prawnych i przepisów, do których nie ma dostępu, jedynie w przypadku, gdyby wniesiono o nałożenie nań sankcji. Podobnie jak rząd włoski Consorzio i Salumificio twierdzą, iż przedsiębiorca nie może powoływać się na nieznajomość tego wymogu, w przypadku gdy tak jak w niniejszej sprawie żąda się od niego jedynie zaprzestania ze skutkiem na przyszłość sprzedaży szynki parmeńskiej krojonej i pakowanej poza regionem produkcji. Dodają przy tym, iż tak czy inaczej Asda i Hygrade nie doświadczyły żadnych trudności w ramach sprawy przed sądem krajowym w uzyskaniu oraz swobodnym i legalnym używaniu wszelkich niezbędnych informacji i dokumentów dostępnych od 1997 r, w tym angielskojęzycznej wersji opisu produktu.

83      Rząd francuski podnosi, iż w myśl art. 249 WE każda osoba ma prawo powołać się na rozporządzenie wspólnotowe bezpośrednio przed sądem krajowym w ramach postępowania cywilnego.

84      Komisja potwierdza, że nieistnienie publikacji opisu produktu wynika ze struktury rozporządzenia nr 2081/92 oraz z wprowadzenia szczegółowej procedury rejestracji. Zdaniem Komisji postawione pytanie prejudycjalne dotyka sedna samego rozporządzenia i stawia pod znakiem zapytania całość postępowania rejestracyjnego przewidzianego w rozporządzeniu nr 2081/92. Brak publikacji opisu produktu wynika ze świadomego wyboru ustawodawcy wspólnotowego w ramach postępowania uproszczonego. Postępowanie to grupuje całość oznaczeń już chronionych w krajowych porządkach prawnych. Oznaczenia zarejestrowane w ramach owego postępowania stanowią oznaczenia dobrze znane nie tylko szerokiemu odbiorcy, ale prawdopodobnie również przedsiębiorcom, w tym importerom, dystrybutorom czy handlowcom. Należy też przypuszczać, że przedsiębiorcy, których dotyczy niniejsza sprawa, sprzedawali te produkty również przed rejestracją Ch.N.P. Zamiarem ustawodawcy wspólnotowego było jedynie przyznanie oznaczeniom chronionym już na poziomie krajowym ochrony wspólnotowej po dokonaniu przez Komisję weryfikacji ich zgodności z warunkami przewidzianymi w art. 2 i 4 rozporządzenia nr 2081/92.

85      Asda i Hygrade podnoszą, że uregulowanie, które nie zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich nie może być zastosowane przeciwko osobie prywatnej, jeśli, tak jak w sprawie przed sądem krajowym, osobie tej nie przysługuje uprawnienie do otrzymania egzemplarza tego uregulowania ani we własnym, ani w innym języku. Mimo istnienia zasady bezpośredniego skutku rozporządzeń, wynikającej z art. 249 WE, uregulowanie wspólnotowe może przyznawać prawa jednostkom jedynie, jeśli jest ono wystarczająco jasne, precyzyjne i bezwarunkowe. Zakres i skutek wspólnotowego aktu prawnego powinny być jasne i możliwe do przewidzenia dla podmiotów nim objętych, w przeciwnym wypadku zostałyby zniweczone zasady pewności prawa i przejrzystości. Wydane przepisy powinny umożliwiać osobom zainteresowanym zapoznanie się z dokładnym zakresem obowiązków, jakie na nich ciążą. Brak publikacji aktu powinien zostać uznany za przeszkodę w nałożeniu na osobę prywatną obowiązków ustanowionych przez ten akt. Nadto informacja dotycząca obowiązku przewidzianego w prawie wspólnotowym powinna być łatwo dostępna w języku państwa członkowskiego, w którym ma on mieć zastosowanie. W przypadku braku oficjalnego tłumaczenia uregulowanie wspólnotowe nie powinno powodować uszczuplenia praw osób prywatnych zarówno w ramach postępowania cywilnego, jak i w ramach postępowania karnego. Gdyby Consorzio miało prawo wymuszenia poszanowania opisu produktu, którego nie opublikowano, przed sądem krajowym, stanowiłoby to naruszenie zasad pewności prawa i przejrzystości. W konsekwencji przepisy dotyczące opisu produktu nie mogą wywoływać skutku bezpośredniego.

86      Rząd Zjednoczonego Królestwa podnosi, iż w rozporządzeniu nr 1107/96 wspomniano jedynie, że nazwa „szynka parmeńska” jest chronioną nazwą pochodzenia. Nic w owej Ch.N.P. nie wskazuje na to, aby przedsiębiorca, który nabywa szynkę parmeńską, nie mógł jej kroić i pakować w celu sprzedaży konsumentom. Nic w naturze czynności nie zwróciłoby uwagi przedsiębiorcy na fakt, iż Ch.N.P. „szynka parmeńska” nie może być używana dla kawałków uzyskanych poza regionem produkcji z szynki, która legalnie opatrzona była chronionym prawnie oznaczeniem. Wszelkie zakazy używania Ch.N.P. „szynka parmeńska” powinny być przejrzyste i łatwo dostępne. Zasady przejrzystości i dostępności byłyby zachowane jedynie wtedy, gdyby ograniczenie można było łatwo ustalić na podstawie oficjalnych publikacji Wspólnoty.

 Odpowiedź Trybunału

87      Należy przypomnieć, iż zgodnie z art. 249 akapit drugi WE rozporządzenie ma zasięg ogólny, wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.

88      W związku z tym ustanawia ono nie tylko prawa, ale i obowiązki dla osób prywatnych, które mogą one egzekwować wobec innych osób prywatnych przed sądami krajowymi.

89      Niemniej zasada pewności prawa wymaga, aby rozporządzenie wspólnotowe dawało osobom zainteresowanym możliwość dokładnego zapoznania się z zakresem nałożonych na nie obowiązków (zob. wyrok z dnia 1 października 1998 r. w sprawie C‑209/96 Zjednoczone Królestwo przeciwko Komisji, Rec. s. I‑5655, pkt 35).

90      Rozporządzenie nr 2081/92 w motywie dwunastym stanowi, iż aby cieszyć się ochroną w każdym państwie członkowskim oznaczenia geograficzne i oznaczenia pochodzenia muszą być zarejestrowane na szczeblu Wspólnoty, wraz ze wzmianką w rejestrze dostarczającą również informacji jednostkom zajmującym się handlem i konsumentom.

91      Niemniej jednak rozporządzenie nie przewiduje publikacji opisu produktu ani jego fragmentów w ramach procedury uproszczonej.

92      Rozporządzenie nr 1107/96 ogranicza się do stwierdzenia, że nazwa „szynka parmeńska” jest zarejestrowana jako Ch.N.P. w trybie art. 17 rozporządzenia nr 2081/92.

93      Owa rejestracja cechuje się tym, że sankcjonuje na poziomie wspólnotowym wymogi przewidziane lub wskazane w opisie produktu, w szczególności te, które dotyczą wymagania, aby czynności krojenia i pakowania zostały dokonane w regionie produkcji. Wymóg ten oznacza dla osób trzecich obowiązek zaniechania, który podlega ochronie cywilno‑, a nawet karnoprawnej.

94      Jak zgodnie przyznali w toku postępowania wszyscy interwenienci, którzy odnieśli się do tej kwestii, ochrona przyznana Ch.N.P. zwykle nie rozciąga się na czynności takie jak krojenie czy pakowanie produktu. Czynności te są zabronione osobom trzecim poza regionem produkcji jedynie gdy taki wymóg jest przewidziany expressis verbis w opisie produktu.

95      W takich warunkach zasada pewności prawa wymagałaby, aby omawiany wymóg został zakomunikowany osobom trzecim poprzez odpowiednie podanie do wiadomości w przepisach wspólnotowych, co mogłoby polegać na umieszczeniu wzmianki o tym wymogu w rozporządzeniu nr 1107/96.

96      Ze względu na brak powiadomienia osób trzecich na wymóg ten nie można powoływać się przeciwko nim przed sądem krajowym ani w celu nałożenia sankcji karnej, ani w ramach postępowania cywilnego.

97      Nie można skutecznie twierdzić, jakoby publikacja wymogów zawartych w opisie produktu nie była konieczna w ramach procedury uproszczonej, o której mowa w art. 17 rozporządzenia nr 2081/92, skoro rejestrowane oznaczenia były już dobrze znane szerokiemu odbiorcy i przedsiębiorcom, oraz jakoby jedynym celem ustawodawcy wspólnotowego było rozszerzenie ochrony istniejącej już na poziomie krajowym na obszar wspólnotowy.

98      W istocie przed wejściem w życie rozporządzenia nr 2081/92 oznaczenia pochodzenia były chronione przepisami krajowymi publikowanymi i wiążącymi co do zasady jedynie w obrębie terytorium państwa członkowskiego, które je ustanowiło, chyba że umowy międzynarodowe rozszerzały zakres ochrony na terytoria innych państw członkowskich na mocy wspólnego porozumienia stron. Na podstawie powyższego zastrzeżenia nie można wnosić jednak, iż w konsekwencji takiej sytuacji wymogi odnoszące się do owych nazw pochodzenia były z pewnością znane szerokiemu odbiorcy i przedsiębiorcom całej Wspólnoty, w tym w szczególności wymogi związane z dokładnym zakresem ochrony, określonej przez opis produktu oraz przez przepisy krajowe o charakterze technicznym, zredagowane w języku urzędowym danego państwa członkowskiego.

99      Z tego względu należy dojść do wniosku, iż na wymóg krojenia i pakowania produktu w  regionie produkcji nie można powoływać się przeciwko przedsiębiorcom ze względu na fakt, iż nie został on im zakomunikowany poprzez odpowiednie podanie do wiadomości w przepisach wspólnotowych.

 W przedmiocie kosztów

100    Koszty poniesione przez rządy Zjednoczonego Królestwa, hiszpański, francuski i włoski oraz przez Komisję, które przedłożyły Trybunałowi swoje uwagi, nie podlegają zwrotowi. Dla stron postępowania przed sądem krajowym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed tym sądem, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach.

Z powyższych względów

TRYBUNAŁ,

w odpowiedzi na pytania skierowane przez House of Lords na mocy postanowienia z dnia 8 lutego 2001 r., orzeka, co następuje:

1)      Rozporządzenie Rady (EWG) nr 2081/92 z dnia 14 lipca 1992 r. w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych, zmienione mocą Aktu dotyczącego przystąpienia Republiki Austrii, Republiki Finlandii i Królestwa Szwecji oraz dostosowań w traktatach stanowiących podstawę Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwia się ono temu, aby używanie chronionej nazwy pochodzenia było poddane wymogowi dokonania w regionie produkcji czynności takich jak krojenie i pakowanie produktu, w przypadku gdy taki wymóg został przewidziany w opisie produktu.

2)      Fakt uzależnienia używania chronionej nazwy pochodzenia „Prosciutto di Parma” dla szynki sprzedawanej w kawałkach od wymogu, aby czynności krojenia i pakowania były dokonywane w  regionie produkcji stanowi środek o skutku równoważnym z ograniczeniem ilościowym w wywozie w rozumieniu art. 29 WE, ale może zostać uznany za uzasadniony, a co za tym idzie, zgodny z art. 29 WE.

3)      Niemniej jednak na powyższy wymóg nie można powoływać się przeciwko przedsiębiorcom ze względu na fakt, iż nie został on im zakomunikowany poprzez odpowiednie podanie do wiadomości w przepisach wspólnotowych.

Rodríguez Iglesias

Puissochet

Wathelet

Schintgen

Timmermans

Gulmann

Edward

Jann

Skouris

Macken

Colneric

von Bahr

Cunha Rodrigues

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 20 maja 2003 r.

Sekretarz

Prezes

R. Grass

G.C. Rodríguez Iglesias

---

* Język postępowania: angielski.