KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 2.10.2024

JOIN(2024) 25 final

WSPÓLNY KOMUNIKAT DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO, KOMITETU REGIONÓW I EUROPEJSKIEGO BANKU INWESTYCYJNEGO

Tworzenie zrównoważonych partnerstw międzynarodowych w ramach podejścia „Drużyna Europy”

Wprowadzenie

W ciągu ostatnich pięciu lat Unia Europejska (UE) zmieniła swój model współpracy rozwojowej, by dostosować się do nowej globalnej rzeczywistości, w tym skutków pandemii COVID-19, wojny, erozji demokracji, zmiany klimatu oraz nasilającej się rywalizacji geopolitycznej. Wydarzenia te pogłębiły nierówności i utrudniły postępy w osiąganiu celów zrównoważonego rozwoju. Pokazały, jak duże znaczenie ma budowanie odporności na zewnętrzne wstrząsy.

Nastąpiła zmiana paradygmatu, jeżeli chodzi o podejście Unii do partnerstw międzynarodowych obejmujących państwa niebędące jej najbliższymi sąsiadami. Zmiana ta wynika z uznania, że musimy odejść od dynamiki relacji łączącej darczyńcę i beneficjenta i z większą śmiałością wzmacniać swoją pozycję w coraz bardziej konkurencyjnym otoczeniu międzynarodowym. Nowe partnerstwa międzynarodowe są dopełnieniem innych form ustrukturyzowanego zaangażowania gospodarczego, np. w dziedzinie handlu, energii i klimatu.

Zgodnie z art. 21 Traktatu o Unii Europejskiej Unia powinna podejmować działania w celu „wspierania trwałego rozwoju gospodarczego i społecznego oraz środowiskowego krajów rozwijających się, przyjmując za nadrzędny cel likwidację ubóstwa”. W ostatnich dekadach największe postępy w ograniczaniu ubóstwa osiągały te państwa, które inwestowały w infrastrukturę, krajową wartość dodaną, zarządzanie i rozwój społeczny, a tym samym włączały swoje gospodarki do handlu światowego i sieci inwestycji.

W odpowiedzi na pandemię COVID-19 Unia wprowadziła podejście „Drużyna Europy” 1 , a więc nową metodę koordynowania działań UE, państw członkowskich, Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) i Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju (EBOR) z myślą o osiągnięciu maksymalnego oddziaływania. Pomaga to nie tylko w pozyskiwaniu finansowania, lecz także w łączeniu zasobów eksperckich oraz kształtowaniu bardziej strategicznej kultury współpracy. Podejście to stało się jedną z metod realizacji partnerstw międzynarodowych Unii.

W grudniu 2021 r. przewodnicząca Ursula von der Leyen zainicjowała strategię inwestycyjną Global Gateway 2 . Choć strategia ta jest nadal skoncentrowana na osiąganiu celów zrównoważonego rozwoju, to jest równocześnie wyrazem zmiany koncepcji na rzecz wzajemnie korzystnych partnerstw równych stron i służy dwojakiemu celowi nadrzędnemu: zapewnieniu odporności w Unii i poza jej granicami. Dzięki strategii Global Gateway Unia koncentruje środki tam, gdzie mogą one mieć największy wpływ na zrównoważony rozwój.

Unia i jej państwa członkowskie pozostają głównym darczyńcą oficjalnej pomocy rozwojowej na świecie, a w 2023 r. ich udział w całkowitej wartości pomocy wyniósł 42 %, co przekłada się na 95,9 mld EUR. Międzynarodowe finanse publiczne są jednak niedostateczne wobec skali dzisiejszych wyzwań – same w sobie nie wystarczą. Dlatego w strategii Global Gateway zakłada się również korzystanie z inwestycji prywatnych.

Wojna napastnicza Rosji przeciwko Ukrainie oraz narastające zjawisko wykorzystywania zależności jako broni potwierdziły, że kierunek strategii Global Gateway jest słuszny: istnieje obecnie zbieżność między oczekiwaniami partnerów a podstawowymi interesami Unii, szczególnie w kwestii klimatu i energii, surowców krytycznych, bezpiecznej łączności cyfrowej i korytarzy transportowych.

Chociaż strategia Global Gateway stała się centralnym elementem partnerstw międzynarodowych Unii, nie obejmuje ona wszystkich relacji. Podtrzymujemy nasze zaangażowanie na obszarach ogarniętych konfliktami, w krajach niestabilnych i w innych złożonych uwarunkowaniach, stosując środki dostosowane do sytuacji. Unia w ostatnich latach wypracowała również bardziej kompleksowe i strategiczne podejście do zarządzania migracjami i przymusowego przesiedlenia. Na szczeblu globalnym ważną dźwignią europejskich wpływów pozostaje zaangażowanie wielostronne.

Na Bałkanach Zachodnich oraz we wschodnim i południowym sąsiedztwie Unii strategię Global Gateway wdraża się za pośrednictwem planów gospodarczo-inwestycyjnych. Niezależnie od tego Unia realizuje w tych regionach kompleksowe strategie, wśród których można wymienić nowe strategiczne i kompleksowe partnerstwa z państwami sąsiadującymi, Instrument na rzecz Ukrainy czy Instrument Wsparcia Reform i Wzrostu Gospodarczego na Bałkanach Zachodnich. W niniejszym komunikacie ograniczono się zatem do przedstawienia postępów we wdrażaniu nowych partnerstw międzynarodowych Unii w państwach nieobjętych polityką sąsiedztwa i rozszerzenia.

1.Podejście „Drużyna Europy”

Pandemia COVID-19 uwydatniła potrzebę jak najwydajniejszego łączenia zasobów. Reakcją Unii było wypracowanie podejścia „Drużyna Europy”, co stanowiło element szerzej zakrojonych działań służących wzmocnieniu europejskiej architektury finansowej na rzecz rozwoju. Metoda ta polega na współpracy Unii, jej państw członkowskich, ich sieci dyplomatycznych, agencji wykonawczych oraz instytucji finansowania rozwoju, agencji kredytów eksportowych, EBI, EBOR oraz sektora prywatnego. Zakłada ona, że Unia i państwa członkowskie będą działać razem oraz zapewnią lepszą współpracę podmiotów publicznych i prywatnych. Dzięki zespołowemu działaniu ukierunkowanemu na konkretne wspólne cele każdy podmiot może wykorzystać swoją przewagę konkurencyjną i zaoferować to, z czym radzi sobie najlepiej. Zasoby są rozmieszczane w sposób spójny, co z kolei pozwala Unii i jej państwom członkowskim zwiększyć skalę, skutki i widoczność działania.

Państwa członkowskie przyjęły podejście „Drużyna Europy” w rekordowym czasie. Obecnie jest to integralna część zestawu narzędzi działań zewnętrznych, będąca trzonem partnerstw międzynarodowych Unii – czy to w kontekście strategii Global Gateway, czy też działania w sytuacji niestabilności bądź zaangażowania wielostronnego. W ramach obecnego zakresu kompetencji we wszystkich regionach opracowano pierwsze inicjatywy Drużyny Europy 3 (w liczbie ponad 160), a także pierwsze wspólne misje na szczeblu politycznym służące wspieraniu strategii Global Gateway.

2.Strategia Global Gateway

Luka w finansowaniu działań na rzecz osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju, która i tak była już znaczna, powiększyła się drastycznie w następstwie pandemii COVID-19 i wojny napastniczej Rosji przeciwko Ukrainie. Według Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju obecnie wynosi ona około 4 bln EUR rocznie. Strategia Global Gateway jest wkładem Unii w zmniejszenie tej luki przez inwestowanie w inteligentne, czyste i bezpieczne połączenia w sektorach energetycznym, cyfrowym i transportowym oraz wzmacnianie systemów opieki zdrowotnej, edukacji i badań naukowych na całym świecie. W ramach podejścia „Drużyna Europy” strategia ta wspiera globalną odbudowę gospodarki, stanowi rozwiązanie towarzyszące dwojakiej transformacji – ekologicznej i cyfrowej poza granicami Europy, a także wzmacnia odporność naszych partnerów i własną autonomię strategiczną Europy, co odbywa się w sposób skoordynowany z innymi strategiami politycznymi Unii.

Strategia Global Gateway to oferta wyrażona konkretnymi liczbami: jej celem jest uruchomienie do 2027 r. inwestycji publicznych i prywatnych o wartości do 300 mld EUR (w tym w regionach objętych polityką sąsiedztwa i rozszerzenia), dzięki połączeniu dotacji, pożyczek preferencyjnych i gwarancji mających na celu ograniczanie ryzyka inwestycji.

W latach 2021–2023 Unia, państwa członkowskie, EBI i EBOR uruchomiły inwestycje o wartości 179 mld EUR, aby wesprzeć wdrażanie strategii Global Gateway. 50 mld EUR z tej kwoty pochodziło od Unii Europejskiej, a 129 mld EUR – od państw członkowskich, EBI i EBOR.

Strategia Global Gateway jest również ofertą jakościową, ponieważ wspiera wysokie standardy socjalne, środowiskowe i finansowe, a także utrwala demokrację, praworządność i prawa człowieka.

Przewiduje ona kompleksowe partnerstwa dostosowane do potrzeb partnerów – nie tylko fizyczną infrastrukturę, lecz także inwestycje w edukację, umiejętności oraz dostęp do zrównoważonego finansowania, wsparcie regulacyjne, transfer technologii i wymianę wiedzy. Przedsięwzięcia realizowane w ramach strategii Global Gateway wspierają korzystne otoczenie regulacyjne i biznesowe w krajach partnerskich, zapewniając równe warunki działania dla przedsiębiorstw. To wyjątkowe, kompleksowe podejście sprawia, że strategia Global Gateway nie ma sobie równych; ma ono zasadnicze znaczenie dla zapewnienia, by inwestycje były trwałe i przynosiły efekty.

Strategia Global Gateway jest wdrażana stopniowo na całym świecie. Do tej pory uruchomiono pakiety inwestycyjne w Afryce, Azji Południowo-Wschodniej, Ameryce Łacińskiej i w regionie Karaibów oraz w Azji Środkowej. Rozpoczęto realizację 225 projektów sztandarowych 4 . W październiku 2023 r. przewodnicząca Ursula von der Leyen była gospodarzem pierwszego Forum Global Gateway; w ciągu dwóch dni szerokie grono partnerów podpisało zobowiązania o wartości 3 mld EUR.

Kolejnym aspektem, który wyróżnia strategię Global Gateway, jest jej inkluzywny charakter. Struktura zarządzania strategią Global Gateway ukształtowała się podczas pierwszych posiedzeń rady ds. strategii Global Gateway, grupy doradztwa biznesowego Global Gateway oraz platformy doradczej społeczeństwa obywatelskiego i władz lokalnych.

Duże znaczenie w strategii Global Gateway ma sektor prywatny, w tym małe i średnie przedsiębiorstwa – globalne potrzeby inwestycyjne można zaspokoić tylko dzięki uruchomieniu na dużą skalę finansowania prywatnego. Unia stworzyła w tym celu innowacyjne instrumenty, a pierwszym z nich jest Europejski Fundusz na rzecz Zrównoważonego Rozwoju Plus 5 – program gwarancji o wartości 40 mld EUR, który zmniejsza ryzyko inwestycji dla instytucji finansowania rozwoju, banków i inwestorów instytucjonalnych. W krajach partnerskich Unia zorganizowała też około 30 forów biznesowych Global Gateway 6 . Chociaż stworzono już podstawy koncepcyjne i praktyczne, uwolnienie pełni potencjału sektora prywatnego wymaga jeszcze wielu działań. Jednym z nich jest lepsze wykorzystanie możliwości, jakie dają te innowacyjne instrumenty.

Strategia Global Gateway jest wdrażana w pięciu obszarach priorytetowych.

a.Klimat i energia 

Potrójny kryzys planetarny związany ze zmianą klimatu, utratą bioróżnorodności i zanieczyszczeniem wymaga zdecydowanej reakcji Unii, łączącej krajowy i międzynarodowy wymiar Europejskiego Zielonego Ładu. Za sprawą strategii Global Gateway zielona transformacja stała się centralnym elementem naszych partnerstw międzynarodowych. Celem na lata 2021–2027 jest zapewnienie, aby 35 % zewnętrznego budżetu Unii przeznaczano na działania w dziedzinie klimatu, a 10 % – na ochronę bioróżnorodności.

W ramach strategii Global Gateway uruchamia się inwestycje na rzecz odporności na zmianę klimatu, dostępu do czystej energii i infrastruktury, takiej jak zakłady produkcji energii ze źródeł odnawialnych i linie przesyłowe, a także instalacji wykorzystujących zielony wodór. Pomaga ona krajom partnerskim odejść od paliw kopalnych dzięki partnerstwom na rzecz sprawiedliwej transformacji energetycznej 7 , a tym samym przyczynia się do wdrożenia globalnego zobowiązania podjętego podczas COP28 – trzykrotnego zwiększenia mocy wytwórczej energii ze źródeł odnawialnych i dwukrotnej poprawy efektywności energetycznej do 2030 r. 8 Sprzyja pracom nad przystosowaniem się do zmiany klimatu. Odgrywa zasadniczą rolę we wdrażaniu 14 partnerstw strategicznych Unii w zakresie łańcuchów wartości surowców 9 i otwiera nowe rynki dla unijnych przedsiębiorstw z branży czystych technologii. Wspiera inkluzywne i zrównoważone systemy żywnościowe, aby wzmocnić i przywrócić światowe bezpieczeństwo żywnościowe, a ponadto sprzyja rybołówstwu i akwakulturze odpornym na zmianę klimatu. Pozwala przekształcać wyzwania związane z ochroną środowiska w możliwości tworzenia miejsc pracy i budowania dobrobytu (np. dzięki partnerstwom na rzecz lasów, które służą ochronie, przywracaniu i zapewnieniu zrównoważonej gospodarki leśnej przy jednoczesnym wzmocnieniu łańcuchów wartości związanych z leśnictwem 10 ).

b.Technologie cyfrowe 

Transformacja cyfrowa jest obecnie jedną z głównych sił napędowych wzrostu gospodarczego. Mimo to wiele krajów partnerskich nadal nie ma dostępu do bezpiecznych i zaufanych narzędzi i rozwiązań cyfrowych. Chociaż w 2022 r. w krajach o wysokim dochodzie z internetu korzystało ponad 90 % ludności, to w krajach o niskim dochodzie odsetek ten wyniósł zaledwie 25 % 11 . W ciągu ostatnich pięciu lat Unia była pionierem transformacji cyfrowej ukierunkowanej na człowieka, pozwalającej wykorzystać technologie cyfrowe, aby kształtować ekologiczny i zrównoważony wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu.

Co więcej, Unia wspiera tworzenie bezpiecznej i odpornej łączności i infrastruktury cyfrowej, które budują atmosferę zaufania z korzyścią dla obywateli, przedsiębiorstw, społeczeństwa obywatelskiego i rządów. Unia nie finansuje dostawców wysokiego ryzyka; zamiast tego wspiera sprawdzonych dostawców, aby zapewnić bezpieczną i wiarygodną łączność cyfrową na całym świecie. Około 10 % finansowania w ramach Instrumentu Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej – „Globalny wymiar Europy” zostanie przeznaczona na działania cyfrowe. 

W ramach strategii Global Gateway Unia wspiera infrastrukturę cyfrową, umiejętności cyfrowe i przedsiębiorczość, a także cyfrową transformację przedsiębiorstw i usług publicznych oraz współpracę regulacyjną. Uruchomiła pięć kompleksowych pakietów gospodarki cyfrowej 12 . Do priorytetów służących zapewnieniu bezpiecznej i wiarygodnej infrastruktury cyfrowej zalicza się bezpieczne kable podmorskie, infrastrukturę szkieletową, obrazowanie i dane satelitarne, łączność ostatniej mili, zarządzanie danymi i cyberbezpieczeństwo.

c.Transport 

Chociaż jakość sieci połączeń jest ważnym czynnikiem zrównoważonego wzrostu gospodarczego i elementem zasadniczo warunkującym handel, wiele państw nadal mierzy się z istotnymi niedoborami infrastruktury. W ramach strategii Global Gateway Unia pracuje nad rozwojem wszystkich rodzajów transportu – drogowego, kolejowego, morskiego, powietrznego, mobilności miejskiej – a jednocześnie wspiera działania na rzecz dekarbonizacji i dostosowania się do europejskich i międzynarodowych zasad, standardów i norm. Również w tym przypadku działania są dwutorowe: inwestuje się w infrastrukturę fizyczną, aby wzmocnić sieci transportowe, a jednocześnie wzmacnia się otoczenie regulacyjne, aby sprzyjało skutecznej realizacji przedsięwzięć (np. korytarz gospodarczy Lobito 13 , transkaspijski korytarz transportowy 14 ).

d.Zdrowie

W odpowiedzi na pandemię COVID-19 Unia odegrała kluczową rolę w szybkim opracowywaniu, zwiększaniu skali i sprawiedliwej dystrybucji szczepionek przeciwko COVID-19, a także środków do leczenia i diagnostyki COVID-19. Około dwóch trzecich dawek szczepionki wyprodukowanych w UE – 3,1 mld dawek – wyeksportowano do innych części świata. Unia była członkiem-założycielem i zdecydowanym zwolennikiem akceleratora dostępu do narzędzi walki z COVID-19 oraz największym darczyńcą COVAX – wielostronnej inicjatywy na rzecz sprawiedliwego dostępu do szczepionki przeciwko COVID-19 na świecie. W następstwie niedawnych przypadków wystąpienia ospy małpiej Unia sprawnie zmobilizowała „Drużynę Europy”, aby koordynować darowizny i dostawę szczepionek do dotkniętych epidemią państw Afryki 15 .

Unia przyjęła strategię w dziedzinie zdrowia na świecie 16 , której celem jest zapewnienie ludziom na całym świecie lepszego zdrowia w perspektywie długofalowej oraz zwiększenie inwestycji w zdrowie. W strategii tej podkreśla się, jak ważne jest wzmacnianie systemów opieki zdrowotnej, rozszerzenie powszechnego zabezpieczenia zdrowotnego oraz stosowanie podejścia „Jedno zdrowie”. W ramach strategii Global Gateway Unia skoncentrowała się na systemach opieki zdrowotnej, bezpieczeństwie łańcuchów dostaw produktów farmaceutycznych, rozwoju lokalnej produkcji przez inwestycje w infrastrukturę i sprzyjające otoczenie regulacyjne (np. inicjatywa Drużyny Europy dotycząca wytwarzania i udostępniania szczepionek, leków i technologii medycznych w Afryce 17 ).

e.Edukacja i badania naukowe 

Unia wiedzie prym w propagowaniu wsparcia dla edukacji jako niezbędnej siły napędowej wzrostu gospodarczego i zrównoważonego rozwoju, dlatego zwiększyła swoje inwestycje w tej dziedzinie z 7 % do 13 % unijnego budżetu przeznaczonego na partnerstwa międzynarodowe w latach 2021–2023. Taka decyzja czyni Unię globalnym orędownikiem demokracji w klasyfikacji Narodów Zjednoczonych (ONZ). Podczas wydarzenia wysokiego szczebla na temat edukacji organizowanego w ramach strategii Global Gateway 18 , które odbyło się w Brukseli w kwietniu 2024 r., Unia zatwierdziła programy regionalne i dwustronne o wartości 245 mln EUR.

Główne inicjatywy przewodnie w ramach strategii Global Gateway koncentrują się na: 1) równości i podstawowym kształceniu dziewcząt (92 % zobowiązań od 2021 r. było ukierunkowanych na równouprawnienie płci), 2) szkoleniu nauczycieli, 3) kształceniu i szkoleniu zawodowym. Zgodnie z Instrumentem Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej – „Globalny wymiar Europy” 20 % zewnętrznego budżetu Unii w latach 2021–2027 należy przeznaczyć na rozwój społeczny i włączenie społeczne, w tym edukację i zdrowie. Do zwiększania jakości edukacji i rozwoju umiejętności Unia wykorzystuje również program Erasmus+.

3.Kraje niestabilne

Poziom niestabilności jest najwyższy od dziesięciu lat: w sytuacji niestabilności żyje dziś 24 % ludności świata 19 . Unia angażuje się na obszarach ogarniętych konfliktami, w krajach niestabilnych i w innych złożonych uwarunkowaniach, stawiając sobie za cel przede wszystkim reagowanie na pierwotne przyczyny niestabilności. Jednocześnie zapewnia dostęp do ratujących życie usług podstawowych i wspiera odporność ludności w ramach powiązań między aspektami humanitarnymi a rozwojowymi i pokojowymi.

W otoczeniu politycznie wyizolowanym, szczególnie w środkowej części Sahelu i w Afganistanie, Unia przyjęła podejście elastyczne, pragmatyczne i oparte na zasadach. Wiąże się to z dalszym zaangażowaniem w obronę interesów i wartości Unii, kontynuowaniem przedsięwzięć przynoszących korzyść ludności, szczególnie grupom najbardziej wrażliwym, oraz utrzymaniem otwartości na dialog z władzami – bez legitymizowania junt wojskowych czy innych nieuznawanych rządów. Celem takich działań jest zapobieganie dalszej destabilizacji, która mogłaby bezpośrednio wpływać na Europę (np. za sprawą terroryzmu, brutalnego ekstremizmu, przestępczości zorganizowanej, nielegalnego obrotu środkami odurzającymi i bronią czy też migracji nieuregulowanej).

Unia zainicjowała wewnętrzną dyskusję o tym, w jaki sposób najlepiej postępować w kontekście niestabilności i konfliktów, uwzględniając aspekty polityczne, gospodarcze, humanitarne oraz związane z bezpieczeństwem, migracją i rozwojem społecznym zgodnie z unijnym zintegrowanym podejściem do konfliktów i kryzysów zewnętrznych 20 . Narastająca złożoność tych kontekstów wymaga wspólnego podejścia, w ramach którego bierze się pod uwagę potrzeby humanitarne, zrównoważony rozwój i budowanie pokoju. Podejście „Drużyna Europy” wymaga wzmocnienia, aby można było zwiększyć spójność i zgodność działań Unii. Unia współpracuje również z ONZ, Grupą Banku Światowego i Międzynarodowym Funduszem Walutowym, aby jak najlepiej wykorzystać przewagę komparatywną każdej ze stron i poprawić spójność ich polityki.

4.Migracja 

W ciągu ostatnich pięciu lat Unia poczyniła znaczne postępy w kwestii zewnętrznego wymiaru migracji, a realizując podejście „Drużyna Europy”, zacieśniała kompleksowe partnerstwa w oparciu o obopólne interesy. Zintensyfikowała prace, by zapewnić kompleksowe reagowanie, wyciągając wnioski z funkcjonowania kryzysowego funduszu powierniczego UE dla Afryki 21 oraz pochylając się nad pierwotnymi przyczynami migracji nieuregulowanej i przymusowego przesiedlenia. Unia przyspieszyła również działania służące wsparciu krajów partnerskich w usprawnieniu zarządzania migracjami i granicami na poziomie krajowym, w zapobieganiu przybywania osób o nieuregulowanym statusie i utracie życia, w zwalczaniu przemytu migrantów i handlu ludźmi, a także poprawie warunków powrotu, readmisji i trwałej reintegracji oraz dalszym rozwijaniu legalnych dróg migracji – wszystko to przy jednoczesnym podkreśleniu istoty poszanowania praw podstawowych i prawa międzynarodowego. Zapoczątkowano dwie inicjatywy Drużyny Europy ukierunkowane na szlaki migracyjne: atlantycki/zachodniośródziemnomorski i środkowośródziemnomorski 22 .

Zewnętrzny wymiar migracji jest istotnym komponentem paktu o migracji i azylu 23 , który w kwestii zarządzania migracjami wspiera podejście przewidujące zaangażowanie całej administracji rządowej i uwzględniające całe szlaki migracyjne. Zgodnie z paktem Unia zacieśniła współpracę z krajami partnerskimi (będącymi krajami pochodzenia i tranzytu), aby tworzyć kompleksowe partnerstwa w dziedzinie migracji (np. Mauretania, poza polityką sąsiedztwa 24 ). Partnerstwa te łączą w sobie wszystkie aspekty unijnej polityki i współpracy, w tym działania podejmowane w ramach strategii Global Gateway, które pozwalają osiągać wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu i tworzyć miejsca pracy, co daje młodym ludziom możliwości gospodarcze w krajach pochodzenia.

We wspólnym planie wdrażania paktu o migracji i azylu 25 przyjętym w czerwcu 2024 r. zachęca się państwa członkowskie do planowania – w oparciu o wcześniejsze doświadczenia i uprzywilejowane stosunki – działań, które mogą wzmocnić zaangażowanie Drużyny Europy w najważniejszych państwach trzecich.

W okresie programowania 2021–2027 orientacyjnie 10 % budżetu partnerstw międzynarodowych przeznaczono na działania związane z migracją i przymusowym przesiedleniem. Obecnie, szczególnie w Afryce Subsaharyjskiej, Afryce Północnej oraz w regionie Azji i Pacyfiku, realizowanych jest 190 działań o wartości 5,3 mld EUR.

Unia zainwestowała też w obszary tematyczne będące przedmiotem jej zainteresowania, takie jak walka z przestępczością zorganizowaną, i stworzyła strategiczne koalicje z krajami partnerskimi i innymi zainteresowanymi stronami. Będzie nadal wykorzystywać doświadczenia ze światowego sojuszu na rzecz przeciwdziałania przemytowi migrantów 26 .

W listopadzie 2023 r. Unia uruchomiła też pakiet na rzecz mobilności umiejętności i talentów, aby pomóc w reagowaniu na niedobory siły roboczej i wykwalifikowanej kadry oraz promować legalne drogi migracji z państw trzecich. Z najważniejszymi krajami partnerskimi nawiązano partnerstwa w zakresie talentów.

5.Zaangażowanie wielostronne

a.ONZ, G-7/G-20, Międzynarodowe Instytucje Finansowe 

Pomimo wznowionych ataków wymierzonych w politykę multilateralizmu Unia kontynuowała współpracę z najważniejszymi podmiotami na forach wielostronnych oraz w dalszym ciągu wspierała strategiczny dialog z ONZ i najważniejszymi partnerami relacji wielostronnych, w szczególności z Międzynarodowym Funduszem Walutowym, Grupą Banku Światowego i Organizacją Współpracy Gospodarczej i Rozwoju. Przyczyniła się do ożywienia ładu wielostronnego, działając we współpracy z kierownictwem ONZ i innymi podmiotami, aby wdrażać Agendę 2030 oraz zapewnić przyjęcie Paktu na rzecz przyszłości podczas Szczytu Przyszłości ONZ. Dzięki strategii Global Gateway pozostaje ona w gronie liderów postępu w osiąganiu celów zrównoważonego rozwoju, o czym świadczy pierwszy dobrowolny przegląd UE przedstawiony na Forum Politycznym Wysokiego Szczebla ds. Zrównoważonego Rozwoju w 2023 r. 27 Unia współpracowała też z grupą G-7, aby skoordynować ważne inicjatywy infrastrukturalne realizowane w ramach partnerstwa na rzecz globalnej infrastruktury i inwestycji.

Unia odegrała aktywną rolę w grupie G-20, opowiadając się za włączeniem kwestii zrównoważonego rozwoju w strategię działań, np. przez globalne przeciwdziałanie zmianie klimatu czy stworzenie światowego sojuszu na rzecz walki z głodem i ubóstwem 28 . Poparła propozycję przyznania Unii Afrykańskiej stałego miejsca w grupie G-20 i objęła przywództwo w walce z nierównościami. Aktywnie uczestniczyła również w dyskusjach na temat zrównoważonego finansowania i reformy międzynarodowej architektury finansowej. Odegrała ważną rolę w Konferencjach Stron w sprawie klimatu i różnorodności biologicznej 29 , a także w negocjowaniu porozumienia dotyczącego ochrony i zrównoważonego wykorzystywania morskiej różnorodności biologicznej na obszarach znajdujących się poza jurysdykcją krajową 30 . W ramach panelu ONZ ds. minerałów o krytycznym znaczeniu dla przejścia na czystą energię przyczyniła się do określenia niewiążących zasad sprawiedliwego i zrównoważonego globalnego przejścia na czystą energię. Podczas 4. międzynarodowej konferencji na temat małych rozwijających się państw wyspiarskich 31 ponownie wyraziła solidarność z partnerami szczególnie narażonymi na zmianę klimatu.

b.Fundusze globalne 

Od 2019 r. Unia jest głównym darczyńcą szeregu globalnych funduszy w sektorach takich jak edukacja (główny darczyńca Globalnego Partnerstwa na rzecz Edukacji z uwagi na zapowiedź przekazania 700 mln EUR w latach 2021–2027), zdrowie (główny darczyńca Funduszu Pandemicznego z uwagi na zobowiązanie w wysokości 427 mln EUR; 300 mln EUR na finansowanie GAVI – Globalnego Sojuszu na rzecz Szczepionek i Szczepień; 715 mln EUR na Globalny Fundusz na rzecz Walki z Gruźlicą i Malarią), klimat (100 mln EUR na Fundusz Adaptacyjny; 25 mln EUR na Fundusz strat i szkód) oraz bezpieczeństwo ruchu drogowego (przekazanie ponad 2 mln EUR na Fundusz Powierniczy ONZ na rzecz Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego). Unia pracowała nad lepszym dostosowaniem działania w tym zakresie do priorytetów strategii Global Gateway i zapewnieniem pełnej widoczności naszych łącznych deklaracji.

c.Umowa z Samoa 

W listopadzie 2023 r. UE, jej państwa członkowskie i członkowie Organizacji Państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku, reprezentujący łącznie 1,5 mld ludności, podpisały umowę zastępującą umowę z Kotonu: umowę z Samoa 32 . Okres tymczasowego stosowania umowy z Samoa rozpoczął się w styczniu 2024 r.; dotychczas podpisało ją 77 z 79 państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku. Przewiduje ona unowocześnione ramy partnerstwa i wzmocnienie naszej zdolności do wspólnego stawiania czoła globalnym wyzwaniom w ciągu nadchodzących 20 lat. Umowa będzie wdrażana przy pomocy protokołów regionalnych, pozwalających stosować partnerstwo w poszczególnych podregionach. W lutym 2024 r. w Angoli odbyła się pierwsza sesja plenarna Wspólnego Zgromadzenia Parlamentarnego i trzech Regionalnych Zgromadzeń Parlamentarnych.

6.Priorytety horyzontalne: prawa człowieka, nierówności, płeć, młodzież, niepełnosprawność

Prawa człowieka, demokracja i praworządność stanowią fundament działań zewnętrznych Unii. W globalnym kontekście kurczącej się przestrzeni obywatelskiej i demokratycznej Unia podtrzymała swoje bezwarunkowe poparcie dla ochrony i propagowania praw człowieka, w tym równości płci i demokracji. Plan działania dotyczący praw człowieka i demokracji na lata 2020–2027 33 przewiduje wzmocnienie aktywności Unii w dziedzinie ochrony praw człowieka i demokracji w ramach działań zewnętrznych.

Zwalczanie nierówności oraz wzmacnianie pozycji kobiet i młodzieży to priorytety horyzontalne Komisji. Nasilające się nierówności hamują postęp w osiąganiu wszystkich celów zrównoważonego rozwoju. Tymczasem pandemia COVID-19 spowodowała największy od trzydziestu lat wzrost nierówności na świecie 34 . W 2023 r. Komisja wprowadziła innowacyjny wskaźnik nierówności 35 , aby lepiej zrozumieć i monitorować wpływ swoich działań na zmniejszanie nierówności oraz mierzyć go względem wartości referencyjnych. Wskaźnik pokazał, że 59 % wszystkich nowych interwencji finansowanych z budżetu partnerstw międzynarodowych w 2023 r. było w dużym stopniu skoncentrowanych na zmniejszaniu nierówności.

Unijny plan działania na rzecz równouprawnienia płci i wzmocnienia pozycji kobiet w działaniach zewnętrznych (GAP III) 36 zobowiązuje do tego, by do 2025 r. 85 % wszystkich nowych działań zewnętrznych przyczyniało się do równości płci. Do 2022 r. równość płci była głównym lub istotnym celem w przypadku 72 % działań zewnętrznych Unii.

W 2021 r. Unia powołała Młodzieżową Radę Konsultacyjną 37 , aby uzyskać bezpośrednie opinie na temat unijnych priorytetów partnerstwa; podobne struktury stworzono na szczeblu krajowym. W październiku 2022 r. Komisja uruchomiła pierwszy Plan działania na rzecz młodzieży w ramach działań zewnętrznych UE 38 , aby zaangażować młodych ludzi na całym świecie, wzmocnić ich pozycję i stworzyć im możliwość nawiązania międzynarodowych kontaktów. Działania Unii w tym względzie wsparli specjalni doradcy ds. młodzieży.

W 2021 r. Unia zaktualizowała „Zestaw narzędzi służących umieszczaniu posiadaczy praw w centrum unijnego Instrumentu Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej”, który zawiera wytyczne dotyczące uwzględniania kwestii niepełnosprawności w działaniach zewnętrznych 39 . Do 2023 r. 41 % działań zewnętrznych Unii w różnym stopniu sprzyjało włączeniu osób niepełnosprawnych.

7.Sytuacja w regionach 

a.Afryka 

Afryka jest kontynentem, na którym usytuowana jest około połowa z 20 najszybciej rozwijających się gospodarek świata. Dysponuje młodą i dynamiczną siłą roboczą oraz obfitymi złożami zasobów naturalnych. W Afryce brakuje jednak inwestycji, jest ona bardzo mocno narażona na degradację środowiska i zmianę klimatu, a ponadto doświadcza wojny i niestabilności politycznej. Począwszy od 2020 r., wraz z przyjęciem wspólnego komunikatu w sprawie kompleksowej strategii współpracy z Afryką 40 , Unia wzmacniała swoje partnerstwo z tym kontynentem. Podczas 6. szczytu UE–Unia Afrykańska w lutym 2022 r. obie strony uzgodniły wspólną wizję 2030 41 , wspieraną ze środków pakietu inwestycyjnego Global Gateway Afryka–Europa o wartości 150 mld EUR. Partnerstwo strategiczne Afryka–UE wspiera transformację ekologiczną i cyfrową, rozwój społeczny, zrównoważone zarządzanie migracjami, regionalną integrację gospodarczą oraz międzynarodowy porządek oparty na zasadach.

Wdrożenie pakietu inwestycyjnego przebiega sprawnie we wszystkich obszarach priorytetowych strategii Global Gateway, którymi są: ekologizacja (cztery z 14 partnerstw strategicznych w zakresie łańcuchów wartości surowców; afrykańsko-europejska inicjatywa „Zielona energia”), technologie cyfrowe (afrykańsko-europejski most innowacji cyfrowych 2.0; Digitalisation4Development Hub), transport (protokół ustaleń w sprawie korytarza gospodarczego łączącego port Lobito w Angoli z Demokratyczną Republiką Konga i Zambią), zdrowie (inicjatywa Drużyny Europy dotycząca wytwarzania i udostępniania szczepionek, leków i technologii medycznych, akcelerator produkcji szczepionek w Afryce), edukacja i badania naukowe (Regionalna Inicjatywa Nauczycieli dla Afryki).

b.Azja i Pacyfik

Azja stopniowo zmierza do osiągnięcia pozycji głównego ośrodka światowej gospodarki. W ciągu ostatnich pięciu lat Unia podejmowała działania dostosowane do specyfiki poszczególnych regionów Azji.

Zbudowała silne partnerstwa dwustronne i regionalne w Azji Środkowej. Od czasu przyjęcia strategii UE wobec Azji Środkowej 44 zwiększyliśmy częstotliwość i poziom naszego zaangażowania politycznego. Na szczeblu regionalnym realizowany jest plan działania na rzecz pogłębiania więzi między UE a Azją Środkową 45 . Na szczeblu dwustronnym doszło przede wszystkim do podpisania protokołów ustaleń w sprawie surowców krytycznych z Kazachstanem (w 2022 r.) i Uzbekistanem (w 2024 r.) 46 .

Ramy partnerstwa w tym regionie określono w unijnej strategii współpracy w regionie Indo-Pacyfiku z 2021 r. 48 Wspólne inicjatywy rozpoczęły się w kontekście dorocznych forów ministerialnych UE–Indo-Pacyfik.

Unia wzmocniła swoje partnerstwa dwustronne z Indiami (partnerstwo strategiczne UE–Indie: plan działania do 2025 r. 49 , partnerstwo na rzecz łączności między UE a Indiami, Rada UE–Indie ds. Handlu i Technologii) oraz pozostałą częścią regionu Azji Południowej (dwustronne inicjatywy Drużyny Europy w połączeniu z działaniem na rzecz dalszej integracji regionalnej, takim jak sztandarowa inicjatywa strategii Global Gateway dotycząca elektroenergetycznych połączeń międzysystemowych w Azji Południowej).

W 2020 r. Unia nawiązała partnerstwo strategiczne ze Stowarzyszeniem Narodów Azji Południowo-Wschodniej, a w 2022 r. zorganizowała szczyt jubileuszowy z okazji 45. rocznicy istnienia partnerstwa. Przy tej okazji ogłosiła przewidziany dla tego regionu pakiet inwestycyjny strategii Global Gateway o wartości 10 mld EUR 50 .

We współpracy między Unią a regionem Pacyfiku nacisk położono na działania na rzecz klimatu i zrównoważenie środowiskowe. Uzupełnieniem zielono-niebieskiego sojuszu dla Pacyfiku 52 , zainicjowanego w 2021 r., są działania dwustronne.

Unia wzmocniła też dialog strategiczny i wymiany techniczne z partnerami uprzemysłowionymi (np. partnerstwo na rzecz łączności z Japonią, wspólny komunikat w sprawie partnerstwa strategicznego z Zatoką Perską 53 ). Analizuje również możliwości szerszej współpracy w ramach strategii Global Gateway.

c.Ameryka Łacińska i Karaiby

Ameryka Łacińska i Karaiby to partnerzy o kluczowym znaczeniu dla zapewnienia autonomii strategicznej Europy. Wiele krajów w tym regionie mogłoby czerpać korzyści z globalnych łańcuchów wartości (np. znajduje się tam około 60 % zidentyfikowanych światowych rezerw litu), ale potrzebują kapitału, technologii, szkoleń i norm, które pozwoliłyby wyeliminować lukę inwestycyjną.

Początkiem nowej odsłony tego partnerstwa był szczyt ze Wspólnotą Państw Ameryki Łacińskiej i Karaibów, który odbył się w lipcu 2023 r. – partnerstwo wynikające z tradycji stało się partnerstwem z wyboru 55 . W ramach programu inwestycyjnego strategii Global Gateway Unia zobowiązała się do uruchomienia w tym regionie do 2027 r. inwestycji o wartości co najmniej 45 mld EUR. Portfel inwestycyjny obejmuje ponad 130 przedsięwzięć 56 w takich sektorach jak energia ze źródeł odnawialnych i wodór, ochrona oceanów i lasów, surowce krytyczne, transformacja cyfrowa, odporność systemu opieki zdrowotnej, edukacja i infrastruktura transportowa. Unia zintensyfikowała też działania na rzecz współpracy z partnerami z Karaibów w oparciu o trzy partnerstwa strategiczne: w dziedzinie zrównoważenia środowiskowego, odporności gospodarczej i handlu, a także sprawowania rządów, bezpieczeństwa i rozwoju społecznego. Poprzez uruchomienie EL PaCcTO 2.0 57 wzmocniła również swoje działania w zakresie przeciwdziałania przestępczości transgranicznej.

d.Kraje i terytoria zamorskie

Wsparcie dla europejskich krajów i terytoriów zamorskich obejmuje inwestycje w edukację, wzmocnienie pozycji młodzieży i przejście na bardziej zieloną, niebieską i lepiej zintegrowaną cyfrowo gospodarkę. Unia rozszerzyła współpracę z Grenlandią, czego odzwierciedleniem było podpisanie protokołu ustaleń w sprawie zrównoważonych łańcuchów wartości surowców krytycznych (listopad 2023 r.) 59 oraz otwarcie nowego biura Komisji w Nuuk (marzec 2024 r.).

Podsumowanie

W obliczu kontekstu geopolitycznego wiążącego się z większymi wyzwaniami, zmiany klimatu i zaciekłej rywalizacji geoekonomicznej Unia zmodernizowała swój model współpracy rozwojowej. Partnerstwa międzynarodowe stały się potężnym narzędziem, które pozwala wzmacniać odporność zarówno państw położonych poza Europą, jak i państw europejskich. To nowe podejście, którego fundamentem jest strategia Global Gateway, sprawia, że Unia może skuteczniej przyczyniać się do osiągania celów zrównoważonego rozwoju.

Jednocześnie Unia wysunęła się na globalne prowadzenie w dziedzinie edukacji, młodzieży i zwalczania nierówności, przyjęła nowe podejście do zarządzania migracjami oraz dostosowała swoje zaangażowanie w sytuacjach niestabilności. Aby zrealizować ten ambitny program, wprowadziła przełomową zmianę metodyczną: podejście „Drużyna Europy”.

Grunt pod działania został przygotowany. Strategia Global Gateway, również jako marka sama w sobie, zyskała na znaczeniu w Unii i poza nią. Jej wdrażanie jest na zaawansowanym etapie we wszystkich regionach. Potrzebne będą dalsze kroki, szczególnie w kwestii wykorzystywania finansowania prywatnego, mobilizowania zasobów dla krajów o średnim dochodzie, koordynacji między różnymi elementami podejścia „Drużyna Europy” i w ramach tych elementów, a także wdrażania tego rozwiązania. Niemniej jednak następne kolegium komisarzy będzie miało solidną podstawę, by wynieść unijne partnerstwa międzynarodowe na jeszcze wyższy poziom w kontekście nowej zagranicznej polityki gospodarczej.

Załącznik – Przykłady rezultatów strategii Global Gateway

a.Afryka

·Port w Kotonu: Port w Kotonu, ze względu na strategiczne usytuowanie między Lomé a Lagos, jest jednym z najważniejszych węzłów morskich w Afryce Zachodniej. Od 2018 r. zarządza nim przedsiębiorstwo Port of Antwerp-Bruges International, które rozpoczęło modernizację i rozbudowę, dzięki czemu pod względem logistyki i cyfryzacji Kotonu zmieniło się w biegun doskonałości. UE, Belgia, Francja i Niderlandy, realizując podejście „Drużyna Europy”, uruchomiły już ponad 200 mln EUR na modernizację obiektu, świadczonych przezeń usług oraz jego połączenia z zapleczem portowym. Obejmowało to uproszczenie i unowocześnienie procedur celnych, inwestycje w zarządzanie i konkurencyjność oraz wsparcie budowy nowego terminalu rybackiego.

·Korytarze strategiczne w Afryce: Unia Europejska i państwa członkowskie wspierają zrównoważony transport i łączność w Afryce Subsaharyjskiej wzdłuż 12 korytarzy strategicznych, między innymi przez ekologizację i rozbudowę sieci transportu publicznego w Dakarze i Nairobi, modernizację portu w Kotonu czy odbudowę trasy Dakar–Abidżan. Unia podpisała również – z Zambią, Demokratyczną Republiką Konga i Angolą – protokół ustaleń dotyczący korytarza Lobito.

·Zielony wodór w Namibii: W Namibii znajdują się ważne zasoby energii wiatrowej i słonecznej, a także pokaźne złoża metali ziem rzadkich i innych minerałów, które mogą stanowić trzon konkurencyjnej zielonej gospodarki przemysłowej. W 2022 r. państwo to – jako pierwsze w Afryce – ustanowiło partnerstwo strategiczne z UE na rzecz zrównoważonych łańcuchów wartości surowców i wodoru odnawialnego. Plan działania określający przebieg wdrażania partnerstwa uzgodniono podczas Forum Global Gateway w 2023 r. To partnerstwo strategiczne jest realizowane w ramach inicjatywy Drużyny Europy z udziałem UE, EBI, Niemiec, Niderlandów, Belgii i Finlandii. Zaplanowano siedem przedsięwzięć w dziedzinie zielonego wodoru, w których łączna wartość potencjalnych inwestycji sięga 20 mld EUR. Jednocześnie Unia wspiera krajowy program na rzecz zielonego wodoru, w którym nacisk kładzie się na dostosowanie regulacyjne, budowanie zdolności i rozwój umiejętności. W strategii Global Gateway określono też ramy współpracy między portem w Rotterdamie, portem Antwerpia-Brugia i Namportem.

·Afrykańsko-europejska inicjatywa „Zielona energia”: Współpraca w dziedzinie transformacji energetycznej znacznie się rozwinęła dzięki afrykańsko-europejskiej inicjatywie „Zielona energia” zainicjowanej w 2022 r. w ramach inicjatywy Drużyny Europy. Uczestniczy w niej 12 państw członkowskich, EBI i EBOR, a na lata 2021–2027 zadeklarowano dotychczas ponad 20 mld EUR, z których 3,4 mld EUR pochodzi z UE. Zaplanowano szereg przedsięwzięć o różnym poziomie zaawansowania, zakładających inwestycje w energię.

·Partnerstwo na rzecz sprawiedliwej transformacji energetycznej z Senegalem i Republiką Południowej Afryki: Celem tych partnerstw jest przyspieszenie dekarbonizacji gospodarek krajów partnerskich oraz wspieranie sprawiedliwej transformacji energetycznej.

·Partnerstwo strategiczne w zakresie łańcuchów wartości surowców z Namibią, Demokratyczną Republiką Konga, Zambią i Rwandą: Afryka jest bogata w surowce, które mają kluczowe znaczenie dla transformacji ekologicznej i cyfrowej. Partnerstwa nawiązane w kontekście zewnętrznego wymiaru unijnej polityki w dziedzinie surowców mają tworzyć wartość dodaną w krajach partnerskich oraz zapewniać bezpieczne i zrównoważone dostawy surowców i materiałów rafinowanych. Wspierają one rozwój lokalnych łańcuchów wartości w górnictwie, ułatwiają inwestycje i oferują możliwości finansowania, aby modernizować lokalny przemysł. Strategia Global Gateway wspiera ich wdrażanie.

·Niebieska gospodarka: W Tanzanii inicjatywa Drużyny Europy dotycząca niebieskiej gospodarki skupia się na: (i) ochronie środowiska i zarządzaniu ekosystemami przybrzeżnymi w sposób zrównoważony i odporny na zmianę klimatu; (ii) wspieraniu zrównoważonych przedsiębiorstw sprzyjających tworzeniu miejsc pracy w niebieskiej gospodarce, w tym produktywnym wykorzystywaniu ekosystemów morskich i przybrzeżnych; (iii) rządzeniu sprzyjającym transformacji i reformach polityki.

·Partnerstwa na rzecz lasów z Republiką Konga, Ugandą i Zambią: Celem tych partnerstw jest gospodarowanie lasami w sposób kompleksowy i zintegrowany. Pomagają one chronić i przywracać lasy, zapewniać ich zrównoważone wykorzystanie oraz gospodarowanie nimi, wspierać dobre zarządzanie lasami, wzmacniać łańcuchy wartości związane z leśnictwem, pobudzać tworzenie stabilnego i legalnego otoczenia biznesowego oraz zapewniać zrównoważony charakter handlu produktami leśnymi i innymi towarami, które powodują wylesianie.

·Pakiety gospodarki cyfrowej z Nigerią, Kenią i Demokratyczną Republiką Konga: Uruchamiając pakiety gospodarki cyfrowej, Unia Europejska pomaga wzmacniać łączność, umiejętności i sprzyjające włączeniu zarządzanie w sektorach cyfrowych na terenie krajów partnerskich. W Kenii pakiet ten będzie wdrażany w ramach inicjatywy Drużyny Europy dotyczącej cyfryzacji ukierunkowanej na człowieka.

·Gospodarka cyfrowa i społeczeństwo cyfrowe w Afryce Subsaharyjskiej: Dzięki uruchomieniu inicjatywy Drużyny Europy dotyczącej gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego w Afryce Subsaharyjskiej Unia wspiera i propaguje transformację cyfrową Afryki, podejmując działania związane z łącznością, zarządzaniem, przedsiębiorczością i umiejętnościami, również w ramach afrykańskiego oddziału centrum cyfryzacji na rzecz rozwoju.

·Produkcja szczepionek w Afryce: Inicjatywa Drużyny Europy dotycząca wytwarzania i udostępniania szczepionek, leków i technologii medycznych służy wsparciu działań Unii Afrykańskiej ukierunkowanych na promowanie lokalnej produkcji szczepionek i szerszego dostępu do produktów zdrowotnych. Jak dotąd, Unia Europejska i jej państwa członkowskie uruchomiły budżet w wysokości 2 mld EUR, w którą to kwotę wlicza się wsparcie na afrykański akcelerator produkcji szczepionek. Inicjatywa ta jest działaniem po stronie podaży (produkcji), popytu (odbioru) oraz sprzyjającego otoczenia, czego przykładem jest Rwanda i otwarcie pierwszego zakładu mRNA w Kigali w grudniu 2023 r., a także uruchomienie programów biotechnologicznych na Uniwersytecie w Rwandzie w kwietniu 2023 r. W Senegalu realizowany jest projekt MADIBA (Manufacturing in Africa for Disease Immunisation and Building Autonomy), w ramach którego przewiduje się uruchomienie produkcji szczepionek w 2025 r. W Republice Południowej Afryki, w Aspen Pharmacare, rozpoczęto już produkcję szczepionek przeciwko COVID-19. W Ghanie DEK Vaccines Limited organizuje zakład na potrzeby ostatnich etapów produkcji, a rozpoczęcie działalności przewiduje się na 2025 r.

·Regionalna Inicjatywa Nauczycieli dla Afryki: Afryka będzie potrzebowała ponad 15 mln dodatkowych nauczycieli, aby do 2030 r. osiągnąć cel, jakim jest powszechne kształcenie podstawowe i średnie. Zapoczątkowana w styczniu 2023 r. Regionalna Inicjatywa Nauczycieli dla Afryki to wspólne działanie Unii Europejskiej, kilku państw członkowskich UE, Unii Afrykańskiej i UNESCO. Pomaga ona eliminować problem niedoboru kadry dydaktycznej oraz budować bardziej kompetentną, zmotywowaną i inkluzywną społeczność nauczycieli, która będzie w stanie zapewnić edukację wysokiej jakości.

·Umiejętności oparte na możliwościach oraz kształcenie i szkolenie zawodowe w Afryce: Inicjatywa Drużyny Europy dotycząca umiejętności opartych na możliwościach oraz kształcenia i szkolenia zawodowego w Afryce ma na celu określenie możliwości godnego zatrudnienia i potrzebnych umiejętności, tak aby można było ukierunkować interwencje w kształcenie i szkolenie zawodowe na szczeblu krajowym.

b.Azja i Pacyfik 

·Transkaspijski korytarz transportowy: W ramach strategii Global Gateway Unia pracuje nad przekształceniem transkaspijskiego korytarza transportowego w nowoczesny, konkurencyjny i wydajny szlak łączący Europę i Azję oraz umożliwiający dostawę w ciągu 15 dni. Wzmocni to rolę Azji Środkowej jako węzła komunikacyjnego oraz zacieśni współpracę gospodarczą i integrację regionalną wśród pięciu państw Azji Środkowej, a jednocześnie mocniej połączy ten region z Europą. Unia, państwa członkowskie i europejskie instytucje finansowe, realizując podejście „Drużyna Europy”, będą wspierać transkaspijski korytarz transportowy przez szereg programów regionalnych, a także przez działania łączone i gwarancje kredytowe. Uczestnicy zorganizowanego w styczniu 2024 r. forum inwestorów w dziedzinie transportu UE–Azja Środkowa zobowiązali się do uruchomienia 10 mld EUR (w postaci bieżących i planowanych inwestycji) na rzecz zrównoważonych połączeń transportowych w Azji Środkowej, bazując na opracowaniu opublikowanym w czerwcu 2023 r. 60 Platformę koordynacji uruchomiono w Astanie w czerwcu 2024 r.

·Zrównoważona urbanizacja i ekologiczna mobilność miejska w Indiach: Unia wspiera rewitalizację infrastruktury miejskiej, ukierunkowaną na zintegrowane gospodarowanie odpadami i gospodarkę miejską uwzględniającą zmianę klimatu. Obejmuje to wdrażanie zintegrowanych, zrównoważonych i energooszczędnych systemów kolei podziemnej w miastach Surat i Ahmedabad.

·Rozbudowa portu w Lumut w Malezji: Projekt morskiego miasta przemysłowego zakładający przekształcenie portu w Lumut obsługującego ładunki masowe i drobnicowe w wielofunkcyjny port kontenerowy, a także stworzenie ekologicznego kompleksu przemysłowego i logistycznego specjalizującego się w produkcji wodoru, energii ze źródeł odnawialnych oraz zrównoważonym rynku średniego i niższego szczebla.

·Partnerstwo strategiczne w zakresie łańcuchów wartości surowców z Kazachstanem i Uzbekistanem: Strategia Global Gateway pozwala wspierać realizację partnerstw zawieranych z państwami Azji Środkowej dysponującymi surowcami naturalnymi. Unia podpisała protokoły ustaleń dotyczące partnerstw strategicznych w zakresie surowców krytycznych z Kazachstanem (2022 r.) i Uzbekistanem (2024 r.).

·Elektroenergetyczne połączenia międzysystemowe w Azji Południowej: Budowa słonecznych elektrowni fotowoltaicznych, elektrowni wodnych oraz linii przesyłowych w celu przyłączenia do sieci przez terytorium Bhutanu; rozbudowa linii przesyłowej Chilime-Trishuli oraz projekt magazynu energii hydroelektrycznej w Dudhkoshi w Nepalu; wspieranie rozwoju regionalnego rynku energii i otoczenia inwestycyjnego w Bangladeszu, Bhutanie, Indiach i Nepalu.

·Inicjatywa Drużyny Europy dotycząca zielonej transformacji energetycznej w Bangladeszu: Inicjatywa służy wspieraniu transformacji ekologicznej w Bangladeszu dzięki inwestycjom w wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych i efektywność energetyczną. Podczas Forum Global Gateway w 2023 r. Bangladesz i Unia podpisały umowy o wartości 400 mln EUR na projekty w dziedzinie energii ze źródeł odnawialnych oraz pięć dodatkowych działań w zakresie współpracy – o wartości 70 mln EUR – ukierunkowanych na wspieranie edukacji, godnej pracy, ekologicznego budownictwa, e-rządzenia oraz zapobiegania przemocy ze względu na płeć.

·Partnerstwo z Indonezją i Wietnamem na rzecz sprawiedliwej transformacji energetycznej: Celem tych partnerstw jest przyspieszenie dekarbonizacji gospodarek krajów partnerskich oraz wspieranie sprawiedliwej transformacji energetycznej.

·Budowa elektrowni szczytowo-pompowej Bac Ai Hydro w Wietnamie: Projekt stworzony w kontekście partnerstwa na rzecz sprawiedliwej transformacji energetycznej ma pomóc rządowi Wietnamu w budowie czteroblokowej elektrowni szczytowo-pompowej. Całkowita moc nowej instalacji wyniesie 1 200 megawatów.

·System kaskadowy elektrowni wodnej Qaliwana-Vatutokoko na Fidżi: EBI będzie wspierać budowę systemu kaskadowego elektrowni wodnej Qaliwana-Vatutokoko, aby zwiększyć udział energii ze źródeł odnawialnych na Fidżi i zdecydowanie ograniczyć zależność tego państwa od paliw kopalnych.

·Partnerstwo na rzecz lasów z Mongolią: Głównym celem partnerstwa jest podejmowanie działań w dziedzinie ochrony, odtwarzania i zrównoważonego użytkowania lasów w Mongolii oraz zrównoważonej gospodarki leśnej. Przewodnicząca Komisji i prezydent Mongolii podpisali protokół ustaleń dotyczący partnerstwa na rzecz lasów w listopadzie 2022 r.

·Inicjatywa Drużyny Europy dotycząca zielono-niebieskiego sojuszu dla Pacyfiku i Timoru Wschodniego: Inicjatywa ta obejmuje 15 krajów wyspiarskich (w tym Papuę-Nową Gwineę i Timor Wschodni) oraz trzy kraje i terytoria zamorskie Francji. Zakłada ona uwzględnienie ambicji klimatycznych oraz korzystanie z kapitału naturalnego Pacyfiku w zrównoważony sposób.

·Transformacja cyfrowa na Filipinach: Program Copernicus na Filipinach jest pierwszym unijnym programem obserwacji Ziemi na potrzeby zarządzania ryzykiem związanym z klęskami żywiołowymi, realizowanym w Azji Południowo-Wschodniej. Oparta na partnerstwie z Europejską Agencją Kosmiczną inicjatywa 61 obejmuje utworzenie centrum danych prowadzonego przez Filipińską Agencję Kosmiczną. Dostęp do danych satelitarnych powinien pomagać w lepszym zarządzaniu środowiskiem i łagodzeniu skutków zmiany klimatu. Dzięki pakietowi dotyczącemu gospodarki cyfrowej UE i państwa członkowskie, działając w ramach podejścia „Drużyna Europy”, pomogą też Filipinom zmodernizować infrastrukturę łączności, aby zapewnić lepszy dostęp do danych z programu Copernicus. Pozwoli to budować zdolności w dziedzinie cyberbezpieczeństwa i wdrażać technologię 5G, finansować stypendia oraz usprawniać wymiany techniczne. 

c.Ameryka Łacińska i Karaiby 

·Mobilność elektryczna w Kostaryce: Krajowy plan dekarbonizacji Kostaryki ma na celu osiągnięcie gospodarki neutralnej emisyjnie do 2050 r., a największy nacisk ma zostać położony na sektor transportowy. W ramach programu inwestycji dla Ameryki Łacińskiej i Karaibów, będącego częścią strategii Global Gateway, UE, Portugalia, Hiszpania, Francja, Niemcy, Szwecja i Niderlandy, działając zgodnie z podejściem „Drużyna Europy”, oferują wsparcie techniczne, finansowe i przemysłowe, aby pomóc Kostaryce w elektryfikacji transportu publicznego. Obejmuje to modernizację systemu komunikacji autobusowej, elektryfikację pociągów pasażerskich oraz poprawę infrastruktury na potrzeby elektromobilności.

·Rozwój wodoru odnawialnego w Chile:  Inicjatywa Drużyny Europy dotycząca wodoru odnawialnego w Chile wspiera dekarbonizację gospodarki Chile, tworząc zielone miejsca pracy i możliwości biznesowe dla chilijskich i europejskich przedsiębiorstw, a jednocześnie zaspokajając zapotrzebowanie Europy na przywóz zielonego wodoru. Pobudza to inwestycje prywatne; wspiera rozwój infrastruktury; propaguje unijne normy oraz standardy ochrony środowiska, polityki społecznej i zarządzania; przyczynia się do transferu technologii, reformy regulacyjnej i szkoleń. Porty w Rotterdamie, Antwerpii i Hamburgu podpisały protokoły ustaleń z chilijskim ministerstwem energii. Unia i państwa członkowskie zapewniają również pomoc techniczną.

·Sojusz cyfrowy UE-AŁiK: Inicjatywa zapoczątkowana w marcu 2023 r. obejmuje wszystkie aspekty transformacji cyfrowej, w tym rozbudowę światłowodu Bella (tworzącego europejskie połączenie do Ameryki Łacińskiej i Karaibów), cyfrową łączność szkieletową, współpracę badawczą, regionalną strategię Copernicus, akcelerator cyfrowy UE-AŁiK i dialog polityczny na temat cyberbezpieczeństwa.

·Łączność i transformacja cyfrowa w Kolumbii: Wspieranie rządowej inicjatywy na rzecz poprawy łączności, tak aby odsetek ludności nią objętej wzrósł z 50 do 85 %, wymaga połączenia polityki publicznej, inwestycji publicznych i prywatnych, technologii i udziału społeczności. Unia nawiązała intensywny dialog z instytucjami krajowymi, państwami członkowskimi i ich przedsiębiorstwami.

·Gronorosty jako szansa dla gospodarki: Realizując program inwestycji UE-Ameryka Łacińska i Karaiby w ramach strategii Global Gateway, UE, EBI, Francja, Niemcy, Hiszpania i Finlandia uruchomiły inicjatywę Drużyny Europy, której celem jest ograniczenie szkód powodowanych przez gronorosty i wykorzystanie ich w gospodarce o obiegu zamkniętym (np. w kosmetykach, nawozach, biomasie). Jej elementami składowymi są badania, ramy polityczne i normatywne, wymiana wiedzy, monitorowanie i prognozowanie, usprawnianie inwestycji sektora prywatnego oraz inwestycje publiczne.

·Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom w dorzeczu Rio Motagua: Rio Motagua jest jedną z rzek, która najbardziej przyczynia się do zanieczyszczania oceanów tworzywami sztucznymi na świecie: jej udział w rocznych emisjach zanieczyszczenia wynosi około dwóch procent. W ramach podejścia „Drużyna Europy” Unia dąży do poprawy systemów kanalizacyjnych na szczeblu gmin i budowy stacji uzdatniania wody.

·Partnerstwo dotyczące odporności systemu opieki zdrowotnej i produkcji szczepionek: Unia uruchomiła to partnerstwo, by wzmocnić i zharmonizować otoczenie regulacyjne oraz rozwinąć integrację rynkową produktów zdrowotnych.

·Globalna inicjatywa na rzecz zielonych obligacji w Republice Dominikańskiej: W kontekście bieżącej współpracy z Unią rząd Republiki Dominikańskiej w lipcu 2024 r. z powodzeniem wyemitował swoje pierwsze zielone obligacje skarbowe.

d.Kraje i terytoria zamorskie

·Partnerstwo strategiczne w zakresie łańcuchów wartości surowców z Grenlandią: Protokół ustaleń podpisano w listopadzie 2023 r. Unia będzie wspierać propagowanie i ułatwianie inwestycji w grenlandzkie surowce krytyczne. Pomoże to Grenlandii w dywersyfikacji gospodarki.

(1)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/policies/team-europe-initiatives_pl

(2)

  https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/priorities-2019-2024/stronger-europe-world/global-gateway_pl

(3)

  https://capacity4dev.europa.eu/resources/team-europe-tracker_en

(4)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/policies/global-gateway/global-gateway-flagship-projects_pl

(5)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/funding-and-technical-assistance/funding-instruments/european-fund-sustainable-development-plus_pl

(6)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/news-and-events/eu-business-fora_pl

(7)

Indonezja, Senegal, Republika Południowej Afryki i Wietnam.

(8)

  https://www.cop28.com/en/global-renewables-and-energy-efficiency-pledge

(9)

Z Kanadą, Ukrainą, Namibią, Kazachstanem, Argentyną, Chile, Demokratyczną Republiką Konga, Zambią, Grenlandią, Rwandą, Norwegią, Uzbekistanem, Australią i Serbią.

(10)

Z Mongolią, Hondurasem, Gujaną, Republiką Konga, Ugandą i Zambią.

(11)

  https://www.itu.int/itu-d/reports/statistics/2022/11/24/ff22-internet-use/

(12)

Razem z Nigerią, Kenią, Demokratyczną Republiką Konga, Filipinami i Kolumbią.

(13)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/policies/global-gateway/lobito-corridor-connecting-democratic-republic-congo-and-zambia-global-markets-angola_pl

(14)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/news-and-events/news/global-gateway-eu-and-central-asian-countries-agree-building-blocks-develop-trans-caspian-transport-2024-01-30_pl

(15)

  https://health.ec.europa.eu/latest-updates/first-delivery-mpox-vaccine-doses-arrives-democratic-republic-congo-2024-09-05_en?prefLang=pl

(16)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/ip_22_7153

(17)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/policies/team-europe-initiatives/team-europe-initiative-manufacturing-and-access-vaccines-medicines-and-health-technologies-africa_pl

(18)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/news-and-events/global-gateway-high-level-event-education_pl

(19)

  https://www.oecd.org/en/publications/states-of-fragility-2022_c7fedf5e-en.html

(20)

  https://www.eeas.europa.eu/eeas/integrated-approach-external-conflicts-and-crises_en

(21)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/funding-and-technical-assistance/funding-instruments/trust-funds_pl#the-eu-emergency-trust-fund-for-africa-eutf

(22)

Inicjatywa Drużyny Europy dotycząca szlaku atlantyckiego/zachodniośródziemnomorskiego zrzesza Unię, Belgię, Czechy, Danię, Francję, Hiszpanię, Niderlandy, Niemcy, Włochy, Szwajcarię, Algierię, Mauretanię, Maroko, Senegal, Gambię, Burkina Faso, Ghanę, Gwineę, Wybrzeże Kości Słoniowej, Mali, Niger i Nigerię. Inicjatywa Drużyny Europy dotycząca szlaku środkowośródziemnomorskiego zrzesza Unię, Austrię, Belgię, Czechy, Danię, Francję, Hiszpanię, Maltę, Niderlandy, Niemcy, Włochy, Szwajcarię, Burkina Faso, Czad, Egipt, Libię, Niger, Etiopię, Erytreę, Somalię, Sudan, Tunezję, Wybrzeże Kości Słoniowej, Gwineę i Nigerię.

(23)

  https://home-affairs.ec.europa.eu/policies/migration-and-asylum/pact-migration-and-asylum_pl

(24)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/ip_24_1335

(25)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/ip_24_3161

(26)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/ip_23_6081

(27)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/ip_23_3801

(28)

  https://www.g20.org/en/tracks/sherpa-track/hunger-and-poverty

(29)

  https://unfccc.int/ ; https://www.cbd.int/cop

(30)

  https://www.un.org/bbnjagreement/en

(31)

  https://sdgs.un.org/conferences/sids2024

(32)

  https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/samoa-agreement/

(33)

  https://www.eeas.europa.eu/eeas/eu-action-plan-human-rights-and-democracy-0_en

(34)

  https://www.un.org/sustainabledevelopment/inequality/

(35)

  https://op.europa.eu/pl/publication-detail/-/publication/2faa22b4-a8fb-11ed-b508-01aa75ed71a1/language-en/format-PDF/source-280515442#:~:text=The%20I-Marker%20is%20a%20fundamental%20tool%20for%20the,inequality%20reduction%20is%20an%20objective%20of%20development%20intervention

(36)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/IP_20_2184

(37)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/policies/youth/youth-sounding-board_pl

(38)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/qanda_22_5882

(39)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/news-and-events/events/human-rights-based-approach-eu-toolbox-placing-rights-holders-centre-international-partnerships-2021-09-16_pl

(40)

  https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A52020JC0004

(41)

  https://www.consilium.europa.eu/media/54412/final_declaration-en.pdf

(42)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/ip_22_6683

(43)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/policies/global-gateway/regional-teachers-initiative-africa_en?prefLang=pl

(44)

  https://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2019/06/17/central-asia-council-adopts-a-new-eu-strategy-for-the-region/

(45)

  https://www.eeas.europa.eu/eeas/eu-central-asia-19th-ministerial-meeting-held-luxembourg-23-october-2023_en

(46)

  https://global-gateway-forum.ec.europa.eu/news/global-gateway-forum-eu-and-uzbekistan-forge-strategic-alliance-critical-raw-materials-partnership-2023-10-25_pl

(47)

  https://transport.ec.europa.eu/transport-themes/international-relations/study-sustainable-transport-connections-central-asia_pl

(48)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/qanda_21_4709

(49)

  https://www.consilium.europa.eu/media/45026/eu-india-roadmap-2025.pdf

(50)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/ip_22_7678

(51)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/policies/global-gateway/digital-transformation-and-connectivity-initiative-philippines_pl

(52)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/policies/global-gateway/green-blue-alliance-pacific_pl

(53)

  https://www.eeas.europa.eu/eeas/joint-communication-%E2%80%9Cstrategic-partnership-gulf%E2%80%9D_en

(54)

  https://global-gateway-forum.ec.europa.eu/news/global-gateway-forum-eu-and-costa-rica-strengthen-their-partnership-advances-secure-connectivity-2023-10-24_pl

(55)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/ip_23_3045

(56)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/policies/global-gateway/initiatives-region/initiatives-latin-america-and-caribbean_pl

(57)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/news-and-events/news/new-means-fight-transnational-crime-between-eu-and-latin-america-and-caribbean-launch-el-paccto-20-2024-03-12_pl

(58)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/news-and-events/news/cop28-eu-joins-forces-latin-america-and-caribbean-combat-sargassum-and-make-it-economic-opportunity-2023-12-06_pl#:~:text=Under%20the%20EU%2DLAC%20Global,algae%20and%20integrate%20them%20into

(59)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/ip_23_6166

(60)

  https://transport.ec.europa.eu/transport-themes/international-relations/study-sustainable-transport-connections-central-asia_pl

(61)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/policies/global-gateway/digital-transformation-and-connectivity-initiative-philippines_pl