KOMISJA EUROPEJSKA

Strasburg, dnia 18.4.2023

COM(2023) 206 final

2023/0100(NLE)

Wniosek

ZALECENIE RADY

w sprawie poprawy oferty kształcenia i szkolenia w zakresie umiejętności cyfrowych

{SWD(2023) 205}

UZASADNIENIE

1.KONTEKST WNIOSKU

W orędziu o stanie Unii za 2022 r. przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen podkreśliła, że jednym z głównych wyzwań jest brak umiejętności, i zaproponowała, aby rok 2023 ogłosić Europejskim Rokiem Umiejętności 1 .

Chociaż transformacja cyfrowa jest zjawiskiem powszechnym, a technologia w coraz większym stopniu staje się elementem codziennego życia, wiele osób nadal nie posiada umiejętności cyfrowych nieodzownych we współczesnym społeczeństwie i we współczesnej gospodarce 2 . Kryzys związany z COVID-19 uwidocznił ryzyko pogłębienia nierówności w wyniku niedostatecznego poziomu umiejętności cyfrowych 3 . W czasie kryzysu okazało się również, że technologia, wykorzystywana nierozsądnie, może niekorzystnie wpływać na dobrostan jednostki i jej zdrowie psychiczne 4 . Ze względu na potencjalne przełomowe znaczenie niektórych powstających technologii, takich jak generatywna sztuczna inteligencja (AI), jasne stało się, że umiejętności cyfrowe są kluczowe, aby móc czerpać korzyści z takich narzędzi, a jednocześnie wyeliminować ewentualne zagrożenia. Zapotrzebowanie na podstawowe umiejętności cyfrowe rośnie, w różnych sektorach i zawodach powstają nowe specjalistyczne umiejętności cyfrowe 5 oraz brakuje specjalistów w dziedzinie ICT.

Aby wesprzeć państwa członkowskie w transformacji cyfrowej, określono ambitne cele w ramach cyfrowego kompasu 6 i Planu działania na rzecz Europejskiego filaru praw socjalnych 7 . W dokumentach tych określono cel polegający na zapewnieniu, aby 80 % osób dorosłych posiadało co najmniej podstawowe umiejętności cyfrowe, a w UE zatrudnionych było 20 mln specjalistów w dziedzinie ICT przy zwiększeniu udziału kobiet wykonujących ten zawód. Cele te odzwierciedlono w decyzji ustanawiającej program polityki „Droga ku cyfrowej dekadzie” do 2030 r. 8 i uzupełniono celem określonym w zakresie europejskiego obszaru edukacji 9 polegającym na zmniejszeniu odsetka uczniów z niskimi osiągnięciami w kompetencjach komputerowych i informacyjnych do poziomu poniżej 15 %.

Jak określono w deklaracji praw i zasad cyfrowych w cyfrowej dekadzie 10 , nabywanie umiejętności cyfrowych jest prawem 11 . Umiejętności cyfrowe uznano za kompetencje kluczowe w procesie uczenia się przez całe życie 12 obejmujące pewne, krytyczne i odpowiedzialne korzystanie z technologii cyfrowych i interesowanie się nimi do celów uczenia się, pracy i udziału w społeczeństwie 13 . Dotyczy to również finansów osobistych, w przypadku których zwiększona cyfryzacja produktów i usług finansowych sprawiła, że umiejętności cyfrowe są niezbędne do uzyskania dostępu do usług finansowych i podejmowania świadomych decyzji. Umiejętności cyfrowe przyczyniają się również do zwiększenia odporności gospodarki UE.

Rozwój umiejętności cyfrowych stanowi jeden z priorytetów wskazanych w Planie działania w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2021–2027, w którym określono długofalowe podejście Komisji do transformacji cyfrowej 14 w obszarze kształcenia i szkolenia. Przedstawioną w nim wizję zatwierdzono w konkluzjach Rady w sprawie edukacji cyfrowej w europejskich społeczeństwach opartych na wiedzy 15 , w których państwa członkowskie zwróciły się do Komisji, by rozpoczęła proces refleksji nad cyfrową transformacją systemów kształcenia i szkolenia. W orędziu o stanie Unii za 2021 r. przewodnicząca Ursula von der Leyen zaznaczyła, że edukacja i umiejętności cyfrowe wymagają uwagi przywódców, i rozpoczęła zorganizowany dialog, aby wesprzeć państwa członkowskie przez przyjęcie zintegrowanego, spójnego i ambitniejszego podejścia 16 . W konkluzjach Rady Europejskiej z lutego 2023 r. podkreślono potrzebę bardziej zdecydowanych i ambitnych działań, aby dalej rozwijać umiejętności potrzebne w transformacji ekologicznej i cyfrowej 17 .

Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF), wprowadzony w ramach reakcji UE na pandemię COVID-19, ma stanowić główny instrument przyspieszający transformację cyfrową. Plany krajowe przedstawiane przez państwa członkowskie zawierają szereg różnego rodzaju reform i inwestycji w obszarze umiejętności cyfrowych, w tym na przykład reformy programu nauczania oraz możliwości podnoszenia i zmiany kwalifikacji dla nauczycieli, trenerów i pracowników 18 . Jednocześnie uruchomienie zorganizowanego dialogu stanowiło potwierdzenie, że rządy przywiązują znaczną wagę polityczną do konieczności podjęcia skoordynowanego działania. Jeżeli chodzi o umiejętności cyfrowe, w dyskusjach państw członkowskich pojawiły się w szczególności trzy tematy: 1) reformy ram kształcenia formalnego; 2) nowe zakrojone na szeroką skalę inicjatywy wykraczające poza kształcenie formalne; 3) bieżące działania na rzecz poprawy monitorowania, ewaluacji i oceny. Powszechnie wskazano na konieczność zapewnienia większej ilości wytycznych i wsparcia w zakresie umiejętności cyfrowych na szczeblu UE.

Celem niniejszego zalecenia Rady jest wsparcie państw członkowskich w eliminowaniu wyzwań związanych z rozwojem umiejętności cyfrowych i możliwością wsparcia oferty 19 nauczania umiejętności cyfrowych w ramach systemów kształcenia i szkolenia. W niniejszym wniosku uznaje się znaczenie powszechnego rozwoju umiejętności cyfrowych, uwzględnia się wszystkie poziomy kształcenia i szkolenia oraz wzywa się do zaangażowania różnych zainteresowanych stron. Jego wdrożenie przyczyni się do osiągnięcia celów unijnych w zakresie umiejętności cyfrowych, w tym za sprawą uwzględnienia społecznego i terytorialnego wymiaru istniejących niedoborów kwalifikacji. Wniosek jest dostosowany do postulatów zawartych w sprawozdaniu z Konferencji w sprawie przyszłości Europy 20 .

Niniejsza inicjatywa stanowi uzupełnienie wniosku w sprawie zalecenia Rady dotyczącego kluczowych czynników sprzyjających skutecznemu cyfrowemu kształceniu i szkoleniu przewidzianego w Planie działania w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2021–2027.

•Wyzwania poruszane w proponowanym zaleceniu Rady

We wszystkich państwach członkowskich poważny problem stanowi niski poziom podstawowych umiejętności cyfrowych i coraz większe zapotrzebowanie zarówno na zaawansowane, jak i specjalistyczne umiejętności cyfrowe.

Zaledwie 54 % osób w wieku 16–74 lat posiada przynajmniej podstawowe umiejętności cyfrowe 21 , podczas gdy cel na poziomie UE wynosi 80 %. Istnieją znaczne różnice między poszczególnymi państwami członkowskimi oraz wewnątrz krajów ze względu na przepaść między obszarami wiejskimi a miastami oraz ze względu na znaczny wpływ wieku, sytuacji społeczno-ekonomicznej i edukacji na poziom umiejętności cyfrowych 22 .

Ponad jedna trzecia unijnej siły roboczej nie posiada umiejętności cyfrowych wymaganych w przypadku większości miejsc pracy 23 pomimo rosnącego zapotrzebowania w poszczególnych zawodach, zwłaszcza w branżach niezwiązanych z technologią 24 .

Poziom umiejętności cyfrowych wśród młodych Europejczyków (w wieku 16–24 lat) przewyższa poziom tych umiejętności wśród ogółu społeczeństwa (54 %). Niemniej jednak nadal mniej niż cztery piąte osób młodych (71 %) posiada przynajmniej podstawowe umiejętności cyfrowe 25 . W 2018 r. w państwach członkowskich uczestniczących w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Komputerowych i Informacyjnych (ICILS) średnio około 34 % uczniów zakwalifikowano jako osoby osiągające słabe wyniki 26 w zakresie umiejętności cyfrowych (w porównaniu z celem na poziomie 15 %), przy czym odnotowano znaczne różnice związane z płcią 27 , sytuacją społeczno-ekonomiczną czy też sytuacją osób pochodzących ze środowisk migranckich lub osób pochodzenia romskiego 28 .

Liczba zatrudnionych specjalistów w dziedzinie ICT (9 mln w 2021 r.) nie wystarcza do sprostania zapotrzebowaniu na rynku pracy i utrzymuje się znacznie poniżej unijnego celu wynoszącego 20 mln. Sposobem na przyciągnięcie większej liczby talentów do UE może być oferowanie legalnych dróg migracji i uznawanie umiejętności i kwalifikacji zdobytych w państwach trzecich 29 . W sektorze tym istnieje również poważna nierównowaga płci – 81 % zatrudnionych specjalistów w dziedzinie ICT stanowią mężczyźni 30 . W kontekście rozwiązania problemu segregacji płciowej i braków kadrowych podstawowe znaczenie ma zachęcenie większej liczby kobiet do pracy w tym obszarze.

Dokonująca się transformacja cyfrowa wymaga dostosowania systemów kształcenia i szkolenia tak, aby uwzględniano w nich potrzeby edukacyjne osób korzystających z technologii podlegających szybkim, często radykalnym zmianom. Z dowodów gromadzonych w długim okresie i z niedawnych konsultacji z zainteresowanymi stronami wynika, że głównym powodem słabych wyników jest nieodpowiednia oferta edukacyjna i szkoleniowa w zakresie umiejętności cyfrowych.

Główną rolę we wspieraniu rozwoju dzieci z myślą o tym, aby wyrosły na aktywnych obywali i aktywne osoby uczące się, odgrywa wczesna edukacja i opieka nad dzieckiem. Z badań wynika, że coraz młodsze dzieci korzystają z technologii cyfrowych, głównie w domu, przez odwzorowanie zachowań dorosłych i stosowanie metody prób i błędów, co nie jest wolne od ryzyka 31 . Pracownicy placówek wczesnej edukacji i opieki nad dziećmi, którzy posiadają odpowiednie umiejętności cyfrowe, mogą wspierać dzieci i ich rodziny w rozwoju umiejętności potrzebnych do tego, aby dzieci korzystały z technologii w sposób bezpieczny, przy jednoczesnym zapewnieniu równych możliwości.

W ramach kształcenia formalnego (szkolnictwo podstawowe i średnie) umiejętności cyfrowe rozwija się na wiele sposobów 32 . Wiele państw członkowskich zmieniło ostatnio program nauczania lub obecnie prowadzi jego przegląd: o ile połowa reform wspomnianych w ramach zorganizowanego dialogu ma charakter przekrojowy, około jedna trzecia z nich polega na wprowadzeniu do programu nauczania oddzielnego przedmiotu. W ramach nowej tendencji nacisk kładzie się na włączanie efektów uczenia się w zakresie informatyki w ramach kształcenia średniego I i II stopnia.

Nauczanie interdyscyplinarne, w ramach którego umiejętności cyfrowe są włączane do programu nauczania większości przedmiotów, daje szansę na zaangażowanie większej liczby nauczycieli i uczniów. Ostatnie badania potwierdzają występowanie tendencji do rozwoju umiejętności cyfrowych w ramach oddzielnego przedmiotu, takiego jak informatyka, i wskazują na różne metody realizacji często od poziomu średniego i częściowo na zasadach dobrowolności, przez co możliwość ta nie jest dostępna dla wszystkich uczniów 33 . Niektóre państwa uwzględniają elementy umiejętności cyfrowych lub informatyki w ramach nauczania innego przedmiotu (takiego jak matematyka lub nauki przyrodnicze), aby uniknąć tworzenia nowego przedmiotu i zwiększyć skuteczność zapewnianej oferty edukacyjnej.

Specjalny program nauczania umiejętności cyfrowych (niezależnie czy w ramach oddzielnego przedmiotu czy jako temat realizowany w ramach wszystkich przedmiotów lub innego przedmiotu) należy uzupełnić o plan, który ma zapewnić, aby taki program nauczania został zrozumiany, zatwierdzony, zrealizowany, poparty i oceniony przez nauczycieli posiadających odpowiednie umiejętności cyfrowe. Pojawiają się problemy związane z zapewnieniem wysokiej jakości nauczania, odpowiednich zasobów, wykorzystania zrównoważonego pod względem płci oraz właściwej oceny.

W ostatnich latach podjęto istotne działania w celu propagowania transformacji cyfrowej w zakresie kształcenia i szkolenia zawodowego (VET). Działania te będą kontynuowane w ramach krajowych planów dotyczących wykonania zalecenia Rady z 2020 r. w sprawie kształcenia i szkolenia zawodowego 34 . Wiele inicjatyw koncentruje się jednak na wykorzystaniu technologii w nauczaniu i uczeniu się, a nie na skuteczniejszym rozwoju umiejętności cyfrowych 35 . O ile oba aspekty są istotne, w ramach polityki w zakresie kształcenia i szkolenia zawodowego zwykle grupuje się cyfryzację sektora i działania skoncentrowane na umiejętnościach cyfrowych osób uczących się. Z dowodów zgromadzonych w ramach badania z 2020 r. wynika, że w przypadku wstępnego kształcenia i szkolenia zawodowego umiejętności cyfrowe powszechnie są nauczane w ramach różnych przedmiotów, a nie jako oddzielny przedmiot. Pomimo dużego zapotrzebowania na rozwój specjalistycznych umiejętności cyfrowych (w tym elementów informatyki) sektor kształcenia i szkolenia zawodowego ma trudności w zaspokojeniu tego zapotrzebowania, a ponadto odnotowuje się znaczne różnice między poszczególnymi kontekstami i państwami członkowskimi 36 .

Oferta edukacyjna w zakresie szkolnictwa wyższego musi obejmować dwa wymiary: ogólny i ukierunkowany na dany sektor 37 . Na poziomie uniwersyteckim rozwój umiejętności cyfrowych przebiega głównie w drodze programów dla specjalistów w dziedzinie ICT, mimo że posiadanie tych umiejętności jest istotne w przypadku wszystkich zawodów. W 2019 r. kierunki związane z ICT wybrało mniej niż 5 % osób młodych, z których kobiety stanowiły niewielki odsetek 38 . W trakcie zorganizowanego dialogu podkreślono nie tylko obawy państw członkowskich, ale również ich działania podjęte w zakresie wielu różnych kursów w ramach szkolnictwa wyższego w celu zwiększenia liczby studentów, szczególnie studentek, posiadających zaawansowane umiejętności cyfrowe. Z dostępnych danych wynika, że w UE brakuje wiedzy fachowej w dziedzinie nauczania zaawansowanych technologii cyfrowych 39 . Sytuacja od względem wzajemnego uznawania kwalifikacji między państwami członkowskimi jest zróżnicowana ze względu na znaczenie i treść kształcenia i szkolenia specjalistów w dziedzinie ICT, co ogranicza mobilność talentów w zakresie ICT. W tym kontekście podmioty takie jak sieci ENIC-NARIC 40 lub agencje ds. zapewniania jakości propagują współpracę w zakresie akademickiego uznawania kwalifikacji.

Najbardziej zróżnicowane wyzwania wiążą się z edukacją dorosłych. Pomimo znaczenia podnoszenia i zmiany kwalifikacji oferta nauczania umiejętności cyfrowych dla osób dorosłych pozostaje rozproszona. Nawet jeżeli możliwości jest bardzo wiele, często oferowane kursy nie podlegają regionalnemu ani krajowemu przeglądowi. Dalsze nierówności wynikają ponadto z wyzwań dotyczących dostępności 41 . Sytuacja ta powszechnie wiąże się z edukacją dorosłych, a nie konkretnie z nauczaniem umiejętności cyfrowych. W tym zakresie pomocnym rozwiązaniem zapewniającym elastyczne możliwości uczenia się dorosłych są krótkie kursy prowadzące do uzyskania mikropoświadczeń 42 .

W toku zorganizowanego dialogu okazało się, że istnieje tendencja do tworzenia nowych prowadzonych na dużą skalę inicjatyw w zakresie umiejętności cyfrowych skierowanych do grup defaworyzowanych i osób bezrobotnych 43 . Większość państw członkowskich zwróciła uwagę na poważne trudności w poprawie umiejętności cyfrowych wśród osób dorosłych ze względu na brak środków finansowych, ale również ze względu na brak motywacji i działań informacyjnych. Niektóre państwa wskazały również, że przedsiębiorstwa, zwłaszcza MŚP, nie posiadają odpowiednich zasobów finansowych i ludzkich na potrzeby szkolenia i podnoszenia kwalifikacji swoich pracowników. W niektórych przypadkach państwa członkowskie zasygnalizowały potrzebę większego wsparcia UE z myślą o zwiększeniu uczestnictwa, dotarciu do grup szczególnie wrażliwych, zwiększeniu skali małych lub pilotażowych inicjatyw oraz monitorowaniu wskaźników uczestnictwa i wyników. Mimo że główny cel UE określono na poziomie 60 %, odsetek uczących się osób dorosłych, w tym uczących się umiejętności cyfrowych, w większości państw członkowskich pozostaje ograniczony 44 .

Oprócz kwestii sektorowych występują również ogólne wyzwania istotne na wszystkich poziomach kształcenia i szkolenia:

–wyspecjalizowana kadra nauczycielska: trudno jest zatrudnić, zatrzymać w zawodzie i wyszkolić nauczycieli, w szczególności w zakresie informatyki i w innych szczególnych lub zaawansowanych obszarach cyfrowych. Rozwój w tym zakresie zostaje zahamowany przez wiele czynników: w dziedzinach tych specjalizuje się mało osób, a istniejący specjaliści wolą skorzystać z bardziej konkurencyjnej oferty sektora prywatnego. Programy podnoszenia/zmiany kwalifikacji i istniejące środki wsparcia są niewystarczające do zaspokojenia potrzeb nauczycieli, zwłaszcza w szczególnych lub zaawansowanych obszarach cyfrowych;

–postępy osiągnięte w ramach programów 45 : chociaż większość państw członkowskich opracowała strategie dotyczące umiejętności cyfrowych, niewiele z nich przyjmuje kompleksowe podejście do celowego uporządkowania programów na poszczególnych poziomach kształcenia i szkolenia. Trudno jest zapewnić spójną realizację strategii w zakresie umiejętności cyfrowych na wszystkich poziomach i we wszystkich sektorach kształcenia i szkolenia.

Państwa członkowskie wskazują na konieczność zapewnienia unijnego wsparcia na rzecz wzajemnego uczenia się i wymian w obszarze rozwoju i oceny umiejętności cyfrowych zarówno w ramach formalnego kształcenia i szkolenia, jak i w szerszym zakresie. Państwa członkowskie wzywają również do prowadzenia wymian dotyczących koordynacji działań służących rozwiązaniu problemu niedoboru umiejętności cyfrowych oraz uważają, że Komisja powinna zaangażować się w finansowanie dalszych badań i zapewnienie wsparcia technicznego.

•Cele proponowanego zalecenia Rady

Celem wniosku jest:

–propagowanie wysokiej jakości, włączającego i spójnego podejścia do rozwoju umiejętności cyfrowych na wszystkich poziomach kształcenia i szkolenia przy wsparciu ze strony wszystkich sektorów społeczeństwa i gospodarki;

–umożliwienie współpracy między państwami członkowskimi w zakresie propagowania i zapewniania wysokiej jakości edukacji w dziedzinie informatyki w szkole;

–wspieranie szkolnictwa wyższego w międzydyscyplinarnym rozwoju umiejętności cyfrowych, zaspokojenie zapotrzebowania na specjalistyczne i zaawansowane umiejętności cyfrowe, sprzyjanie rozwojowi wiedzy fachowej w zakresie rozwoju multidyscyplinarnych kursów poświęconych nowoczesnym technologiom;

–wspieranie oferty nauczania umiejętności cyfrowych w ramach kształcenia i szkolenia zawodowego oraz wśród osób dorosłych oraz zwiększenie dostępności takiego nauczania;

–propagowanie działań związanych z certyfikacją i wzajemnym uznawaniem umiejętności cyfrowych;

–wspieranie rekrutacji, szkolenia i utrzymania wyspecjalizowanych nauczycieli i trenerów.

•Wymiar międzynarodowy

Wniosek opiera się na pracach na poziomie międzynarodowym oraz stanowi ich uzupełnienie. Przyczynia się on do realizacji celów ONZ w zakresie zrównoważonego rozwoju na 2030 r. 46 , a zwłaszcza celu nr 4 i częściowo celów nr 5, 8 i 10.

Przedmiotowa inicjatywa jest zgodna z trwającymi pracami w ramach Planu działania sekretarza generalnego ONZ na rzecz współpracy cyfrowej oraz dostosowana do wezwania do działania w zakresie cyfrowego uczenia się ze Światowego Szczytu poświęconego Przekształceniom Edukacji.

Wniosek przyczynia się również do realizacji celów unijnej strategii Global Gateway na rzecz budowania trwałej i opartej na zaufaniu konektywności, która służy ludziom i planecie.

Przy sporządzaniu niniejszego wniosku wzięto pod uwagę wyniki organizowanego przez OECD Programu międzynarodowej oceny umiejętności uczniów (PISA) oraz zestaw narzędzi w zakresie umiejętności i przegląd stanu umiejętności. Cel UE dotyczący odsetka ósmoklasistów z niskimi osiągnięciami określono na podstawie ICILS, dzięki czemu zapewniono międzynarodową porównywalność.

•Narzędzia wspierające wdrażanie zalecenia

Komisja zamierza powołać grupę wysokiego szczebla ds. edukacji cyfrowej i umiejętności cyfrowych w celu kontynuowania nieformalnej koordynacji między koordynatorami krajowymi w ramach zorganizowanego dialogu. W ramach grupy zgromadzono by wiedzę fachową ze świata edukacji i świata cyfrowego, która mogłaby zostać wykorzystana do opracowania wytycznych lub innych narzędzi ułatwiających dalszy rozwój edukacji cyfrowej.  

Wniosek będzie wspierany za pośrednictwem:

–grupy roboczej ds. edukacji cyfrowej: uczenie się, nauczanie i ocenianie;

–instrumentów UE, takich jak Instrument Wsparcia Technicznego, oraz finansowania unijnego, uwzględniając Erasmus+, Europejski Fundusz Społeczny Plus, Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, program „Cyfrowa Europa” i „Horyzont Europa” oraz program „Globalny wymiar Europy”;

–istniejących narzędzi, platform i społeczności, takich jak ramy kompetencji cyfrowych dla obywateli, europejska platforma edukacji cyfrowej, Europejski Tydzień Kodowania, koalicja/platforma na rzecz umiejętności cyfrowych i zatrudnienia, Europass, EPALE, hakaton edukacji cyfrowej, pakt na rzecz umiejętności;

–udoskonalonych dowodów i lepszej analizy z pomocą laboratorium edukacyjnego w dziedzinie inwestowania w kształcenie i szkolenie o wysokiej jakości;

–międzynarodowych ocen umiejętności cyfrowych, takich jak ICILS, PISA i Międzynarodowe Badanie Kompetencji Osób Dorosłych (PIAAC);

–sprawozdawczości i monitorowania w obrębie strategicznych ram europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia na rzecz europejskiego obszaru edukacji i w szerszej perspektywie (2021–2030) (w tym Monitora Kształcenia i Szkolenia) i cyfrowej dekady.

•Komplementarność z innymi inicjatywami

Wniosek stanowi uzupełnienie innych działań UE przedstawionych w ramach:

–komunikatu w sprawie europejskiego obszaru edukacji 47 ;

–Planu działania w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2021–2027 48 ;

–Europejskiego programu na rzecz umiejętności służącego zrównoważonej konkurencyjności, sprawiedliwości społecznej i odporności 49 ;

Wniosek ten przyczyni się również do realizacji:

–programu polityki „Droga ku cyfrowej dekadzie” do 2030 r. 50 ;

–Europejskiego filaru praw socjalnych i związanego z nim planu działania 51 ;

–strategii Unii równości;

–Europejskiego Roku Umiejętności 52 .

–Akademii Umiejętności w dziedzinie Cyberbezpieczeństwa;

–komunikatu „Wykorzystanie potencjału talentów w regionach Europy” 53 .

2.PODSTAWA PRAWNA, POMOCNICZOŚĆ I PROPORCJONALNOŚĆ

•Podstawa prawna

•Pomocniczość (w przypadku kompetencji niewyłącznych)

Wniosek jest zgodny z zasadą pomocniczości, o której mowa w art. 5 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE). We wniosku w pełni uszanowano odpowiedzialność państw członkowskich za treść nauczania i organizację systemów edukacyjnych, jak również ich różnorodność kulturową i językową; jednocześnie jest wyrazem uzupełniającej i wspierającej roli UE i dobrowolnego charakteru europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia. W ramach niniejszej inicjatywy nie proponuje się rozszerzenia uprawnień regulacyjnych UE ani wiążących zobowiązań dla państw członkowskich. Europejska wartość dodana tej inicjatywy polega na zdolności UE do mobilizowania zaangażowania politycznego oraz wspierania systemów kształcenia i szkolenia za pośrednictwem wytycznych dotyczących polityki oraz wspólnych narzędzi i instrumentów.

•Proporcjonalność

Niniejszy wniosek jest zgodny z zasadą proporcjonalności określoną w art. 5 ust. 4 TUE. Ani treść, ani forma tego wniosku nie wykraczają poza to, co jest konieczne do osiągnięcia jego celów. Zobowiązania podejmowane przez państwa członkowskie będą miały charakter dobrowolny i każde państwo członkowskie ma swobodę decydowania o przyjętym podejściu.

•Wybór instrumentu

Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, dla ułatwienia realizacji celów określonych w jego art. 165 i 166, zapewnia Radzie mandat do przyjmowania zaleceń na wniosek Komisji.

Zalecenie Rady stanowi odpowiedni instrument w dziedzinie kształcenia i szkolenia, w której UE ma odpowiedzialność wspierającą. Zalecenie stanowi instrument często wykorzystywany na potrzeby działań europejskich w tych obszarach.

3.WYNIKI OCEN EX POST, KONSULTACJI Z ZAINTERESOWANYMI STRONAMI I OCEN SKUTKÓW

•Oceny ex post / oceny adekwatności obowiązującego prawodawstwa

Komisja przeprowadzi kompleksowy przegląd Planu działania w dziedzinie edukacji cyfrowej w 2024 r., aby ocenić jego wpływ i prowadzone w jego ramach działania informacyjne.

Oceny możliwości i wyzwań, jakie niesie ze sobą transformacja cyfrowa dla kształcenia i szkolenia, dokonano w dokumencie roboczym służb Komisji towarzyszącym Planowi działania w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2021-2027 54 .

W niniejszym wniosku za podstawę przyjęto te ustalenia, a także wyniki zorganizowanego dialogu, w ramach którego omawiano gotowość istniejących ram krajowych i istniejącego ustawodawstwa pod względem zaspokajania potrzeb związanych z edukacją cyfrową i umiejętnościami cyfrowymi. Wniosek bazuje na wcześniejszych pracach przeprowadzonych w ramach cyfrowej dekady, w tym na tendencjach zaobserwowanych na podstawie indeksu gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego (DESI).

•Konsultacje z zainteresowanymi stronami

Podstawę wniosku stanowią wyniki zorganizowanych w 2020 r. otwartych konsultacji publicznych dotyczących Planu działania w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2021–2027 55 , wyniki zorganizowanego dialogu oraz odpowiedzi zebrane w trakcie szeroko zakrojonego procesu konsultacji 56 .

•Gromadzenie i wykorzystanie wiedzy eksperckiej

Wniosek opiera się na:

–wynikach zorganizowanego dialogu z państwami członkowskimi na temat edukacji cyfrowej i umiejętności cyfrowych;

–wnioskach wyciągniętych z wdrażania strategicznych ram europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia na rzecz europejskiego obszaru edukacji i w szerszej perspektywie (2021–2030), Monitora Kształcenia i Szkolenia oraz informacji od różnych grup roboczych, w tym grupy roboczej ds. edukacji cyfrowej: uczenie się, nauczanie i ocenianie;

–analizie wyników otwartych konsultacji publicznych dotyczących Planu działania w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2021-2027 oraz towarzyszącego dokumentu roboczego służb Komisji;

–szerokim zakresie sprawozdań i badań dotyczących istotnych zagadnień, w tym wpływu kryzysu związanego z COVID-19, wysokiej jakości inwestycji w kształcenie i szkolenie oraz niedoboru umiejętności cyfrowych. Na podstawie przeglądu literatury i dwóch badań zgromadzono informacje na temat oferty umiejętności cyfrowych skierowanej do osób młodych i dorosłych w Europie 57 ;

–wiedzy opartej na dowodach oraz poradach sieci europejskich specjalistów w zakresie ekonomiki edukacji (European Expert Network on Economics of Education – EENEE) i grup ekspertów opracowujących wytyczne dotyczących przeciwdziałania dezinformacji i upowszechniania umiejętności cyfrowych 58 oraz wytyczne dotyczące etycznego wykorzystania sztucznej inteligencji i danych w nauczaniu i uczeniu się 59 ;

–dowodach i danych zgromadzonych w ramach indeksu gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego (DESI) i Międzynarodowego Badania Kompetencji Komputerowych i Informacyjnych (ICILS);

–analizie ad hoc sprawozdań i badań OECD, UNESCO, Rady Europy, Wspólnego Centrum Badawczego, Cedefop i Eurydice, a także projektów realizowanych w ramach Instrumentu Wsparcia Technicznego.

•Ocena skutków

Zważywszy na uzupełniający charakter tych działań wobec inicjatyw państw członkowskich, dobrowolny charakter proponowanych działań i zakres oczekiwanych skutków, nie przeprowadzono oceny skutków. Podstawą opracowania wniosku były poprzednie badania, otwarte konsultacje publiczne i ukierunkowane konsultacje z zainteresowanymi stronami 60 .

•Sprawność regulacyjna i uproszczenie

Nie dotyczy.

•Prawa podstawowe

Wniosek nie narusza praw podstawowych i jest zgodny z zasadami uznanymi w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, zwłaszcza z prawem do ochrony danych osobowych ustanowionym w art. 8 Karty, zasadą wolności akademickiej zapisaną w art. 13, prawem do nauki ustanowionym w art. 14 i prawem do niedyskryminacji przewidzianym w art. 21 oraz prawem do integracji osób z niepełnosprawnościami w art. 26. Środki będą realizowane zgodnie z unijnymi przepisami dotyczącymi ochrony danych osobowych, w szczególności z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 61 w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych (ogólne rozporządzenie o ochronie danych).

4.WPŁYW NA BUDŻET

Inicjatywa ta nie będzie wymagała dodatkowych zasobów z budżetu UE.

5. POZOSTAŁE ELEMENTY

•Plany wdrożenia i monitorowanie, ocena i sprawozdania

Aby wesprzeć wdrażanie, Komisja proponuje, we współpracy z państwami członkowskimi, aby zorganizować działania w zakresie wzajemnego uczenia się i identyfikację dobrych praktyk, a także zapewnić badania, wytyczne, podręczniki i inne materiały oparte na dowodach. Komisja zamierza informować o stosowaniu tego zalecenia w obrębie strategicznych ram europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia na rzecz europejskiego obszaru edukacji i w szerszej perspektywie (2021–2030).

•Dokumenty wyjaśniające (w przypadku dyrektyw)

Nie dotyczy.

•Zarys wniosku dotyczącego zalecenia Rady i dokumentu roboczego służb Komisji

Zgodnie z Europejskim Rokiem Umiejętności w niniejszym wniosku uznaje się rolę umiejętności cyfrowych w kontekście dwojakiej transformacji, w zakresie aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym, włączenia społecznego, równych szans dla wszystkich, dobrostanu, bezpieczeństwa i spójności terytorialnej, a także zdolności do zatrudnienia, innowacji, produktywności i wzrostu gospodarczego.

W ramach działań następczych w związku z zorganizowanym dialogiem i uwzględnienia unijnych celów dotyczących umiejętności cyfrowych wniosek ma przyczynić się do poprawy oferty kształcenia i szkolenia w zakresie umiejętności cyfrowych na wszystkich poziomach, w tym przez umocnienie trwających działań i wezwanie do zwiększenia współpracy między instytucjami kształcenia i szkolenia, sektorem prywatnym i społeczeństwem obywatelskim.

We wniosku zaproponowano wytyczne i działania, z których państwa członkowskie mogą korzystać, aby usprawnić rozwój umiejętności cyfrowych na wszystkich poziomach (tj. na poziomie podstawowym, zaawansowanym, specjalistycznym) w ramach kształcenia, szkolenia i uczenia się przez całe życie. Wskazano w nim również, że Komisja zamierza wspierać i uzupełniać działania państw członkowskich w tym obszarze.

W towarzyszącym dokumencie roboczym służb Komisji zawarto opinie zainteresowanych stron i podano przykłady dowodów, polityki i praktyk, które stanowią podstawę tego wniosku dotyczącego zalecenia Rady.

2023/0100 (NLE)

Wniosek

ZALECENIE RADY

w sprawie poprawy oferty kształcenia i szkolenia w zakresie umiejętności cyfrowych

RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 165 ust. 4 i art. 166 ust. 4,

uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)Umiejętności cyfrowe są obecnie nieodzowne niemal w każdym sektorze społeczeństwa i gospodarki oraz stanowią najważniejszy czynnik decydujący o włączeniu społecznym osób, ich dobrostanie, aktywnym obywatelstwie, zdolności do zatrudnienia, produktywności, bezpieczeństwie i wzroście 62 . Wszyscy obywatele muszą posiadać umiejętności cyfrowe, aby mieć dostęp do informacji, egzekwować swoje prawa, korzystać z usług online, komunikować się, korzystać z praw konsumenckich oraz tworzyć i upowszechniać treści cyfrowe.

(2)W szczególności w konkluzjach Rady Europejskiej z 9 lutego 2023 r. podkreślono potrzebę bardziej zdecydowanych i ambitnych działań, aby dalej rozwijać umiejętności potrzebne w transformacji ekologicznej i cyfrowej poprzez kształcenie, szkolenie oraz podnoszenie i zmianę kwalifikacji w celu sprostania wyzwaniom związanym z niedoborem pracowników i transformacją miejsc pracy, w tym w kontekście wyzwań demograficznych i społeczno-ekonomicznych 63 .

(3)Po ogłoszeniu przez przewodniczącą Komisji roku 2023 Europejskim Rokiem Umiejętności 64 , Parlament Europejski i państwa członkowskie osiągnęły porozumienie polityczne w sprawie wniosku Komisji dotyczącego współpracy na rzecz dalszego promowania rozwoju umiejętności 65 .

(4)W Europejskiej deklaracji praw i zasad cyfrowych w cyfrowej dekadzie z 2022 r. 66 określono, w jaki sposób europejskie wartości i prawa podstawowe należy stosować w cyfrowym świecie. W ramach zasad określonych w odnośnej deklaracji wskazano między innymi, że w centrum transformacji cyfrowej znajduje się człowiek, transformacja cyfrowa powinna sprzyjać sprawiedliwemu społeczeństwu i sprawiedliwej gospodarce, a każdy ma prawo do nabywania umiejętności cyfrowych.

(5)Znaczenie umiejętności cyfrowych uznano również w ramach pierwszej zasady Europejskiego filaru praw socjalnych 67 . W tym kontekście wzywa się do wsparcia rozwoju umiejętności cyfrowych wszystkich obywateli w ramach systemów kształcenia i szkolenia. Organizatorzy kształcenia i szkolenia pozaformalnego również zaspokajają tę potrzebę, zapewniając bogatą i zróżnicowaną ofertę edukacyjną skierowaną do osób młodych i osób dorosłych.

(6)W strategiach Unii równości 68 podkreślono istotną rolę wysokiej jakości włączającego kształcenia i szkolenia jako czynnika sprzyjającego postępowi w kierunku Unii równości dla wszystkich, niezależnie od płci, pochodzenia rasowego lub etnicznego, religii lub przekonań, niepełnosprawności, wieku lub orientacji seksualnej. Aby zrealizować te założenia i pokonać przepaść cyfrową, konieczne jest podjęcie działań, zwłaszcza działań ukierunkowanych na grupy znajdujące się w trudnej sytuacji społeczno-ekonomicznej, osoby zamieszkujące obszary wiejskie i regiony oddalone oraz osoby z niepełnosprawnościami.

(7)W komunikacie Komisji w sprawie utworzenia europejskiego obszaru edukacji do 2025 r. 69 przedstawiono wizję utworzenia bardziej odpornych i włączających systemów kształcenia i szkolenia.

(8)W ramach tej wizji w Planie działania w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2021–2027 70 określono europejskie podejście do kształcenia w epoce cyfrowej, a rozwój umiejętności cyfrowych uznano za priorytet strategiczny. W planie tym wskazano, że pełne rozumienie świata cyfrowego powinno stanowić część kształcenia formalnego i pozaformalnego. Ma to szczególne znaczenie w kontekście trwającej transformacji cyfrowej i wpływu powstających narzędzi cyfrowych opierających się na przykład na systemach generatywnej sztucznej inteligencji. Oznacza to, że instytucje kształcenia i szkolenia muszą przygotować obywateli do zdrowego, bezpiecznego i odpowiedniego wykorzystania technologii.

(9)Po tym, jak w orędziu o stanie Unii za 2021 r. przewodnicząca Komisji wezwała czołowych przywódców do skupienia się na edukacji cyfrowej i umiejętnościach cyfrowych, uruchomiono zorganizowany dialog na temat edukacji cyfrowej i umiejętności cyfrowych 71 . W 2022 r. państwa członkowskie wyznaczyły przedstawicieli do grupy krajowych koordynatorów wysokiego szczebla ds. zorganizowanego dialogu, których mandat polega na reprezentowaniu odpowiednich departamentów w odnośnych państwach odpowiedzialnych za różne aspekty edukacji cyfrowej, cyfrowych szkoleń i umiejętności (uwzględniając edukację, pracę, dziedzinę cyfrową, przemysł i finanse). Na podstawie wyników tego zorganizowanego dialogu można stwierdzić, że państwa członkowskie potrzebują wytycznych, wsparcia i współpracy na rzecz udoskonalenia rozwoju umiejętności cyfrowych i poprawy oferty nauczania umiejętności cyfrowych w perspektywie uczenia się przez całe życie. Prace grupy stanowią cenny wkład i należy je kontynuować w przyszłości.

(10)W zaleceniu Rady w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie 72 wśród ośmiu kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie wskazano pewne, krytyczne, odpowiedzialne i zrównoważone korzystanie z technologii cyfrowych i interesowanie się nimi. W ramach kompetencji cyfrowych dla obywateli (DigComp) 73 określono główne elementy kompetencji cyfrowych w pięciu wzajemnie powiązanych obszarach wraz z różnymi poziomami biegłości. Z tych ram korzystają organizatorzy kształcenia i szkolenia oraz podmioty zajmujące się certyfikacją jako punkt odniesienia na potrzeby rozwoju i oceny umiejętności cyfrowych.

(11)Ze względu na znaczenie umiejętności cyfrowych w kontekście życia społecznego i zdolności do zatrudnienia określono szereg celów w zakresie poziomu opanowania umiejętności cyfrowych. W ramach rezolucji Rady w sprawie strategicznych ram europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia na rzecz europejskiego obszaru edukacji i w szerszej perspektywie (2021–2030) 74 Rada zobowiązała się do osiągnięcia unijnego celu dotyczącego umiejętności cyfrowych wśród osób młodych, polegającego na ograniczeniu odsetka uczniów z niskimi osiągnięciami do poziomu poniżej 15 % do 2030 r. W europejskim programie na rzecz umiejętności 75 zaproponowano wspieranie rozwoju umiejętności cyfrowych i osiągnięcie celu, zgodnie z którym odsetek osób dorosłych w wieku 16–74 lat o co najmniej podstawowych umiejętnościach cyfrowych na wynosić 70 % do 2025 r. Program polityki „Droga ku cyfrowej dekadzie” do 2030 r. 76  obejmuje zobowiązanie do współpracy z myślą o osiągnięciu wykwalifikowanego cyfrowo społeczeństwa i wysoko wykwalifikowanych profesjonalistów w dziedzinie cyfrowej, z założeniem że co najmniej 80 % osób w wieku 16–74 lat posiada przynajmniej podstawowe umiejętności cyfrowe oraz co najmniej 20 mln specjalistów w dziedzinie ICT jest zatrudnionych w Unii, a jednocześnie promuje się dostęp kobiet do tej dziedziny oraz osiąga się wzrost liczby absolwentów kierunków związanych z ICT.

(12)Z dostępnych danych wynika jednak, że w państwach członkowskich uczestniczących w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Komputerowych i Informacyjnych średnio około 34 % ósmoklasistów zakwalifikowano jako osoby osiągające słabe wyniki w zakresie umiejętności cyfrowych w 2018 r. 77 (w porównaniu z celem na poziomie 15 %). W 2021 r. w Unii Europejskiej zaledwie 54 % osób w wieku 16–74 lat posiadało przynajmniej podstawowe umiejętności cyfrowe 78 , ponad połowa unijnych przedsiębiorstw zgłaszała trudności w obsadzeniu wakatów specjalistów w dziedzinie ICT 79 , a jedynie 9 mln osób pracowało w charakterze specjalistów w dziedzinie ICT w Unii 80 . 81 % wszystkich osób wykonujących zawody związane z ICT stanowią mężczyźni 81 . Dane te stanowią potwierdzenie, że konieczne jest dalsze wsparcie rozwoju umiejętności cyfrowych, w tym przez wyeliminowanie przepaści między obszarami wiejskimi a miastami oraz rozwiązanie kwestii znacznego wpływu wieku, sytuacji społeczno-ekonomicznej i edukacji na poziom umiejętności cyfrowych.

(13)Działania należy podejmować zarówno w zakresie podstawowych, jak i zaawansowanych umiejętności cyfrowych. W tym kontekście w Nowym europejskim planie na rzecz innowacji 82  podkreślono konieczność skoncentrowania się na rozwoju bazy talentów w sektorze najbardziej zaawansowanych technologii. W tym celu Europejskiemu Instytutowi Innowacji i Technologii powierzono zadanie koordynacji inicjatywy na rzecz talentów w dziedzinie najbardziej zaawansowanych technologii 83 , której celem jest pozyskanie jednego miliona talentów w dziedzinie najbardziej zaawansowanych technologii do 2025 r. we wszystkich państwach członkowskich. Wśród innych strategicznych inicjatyw można wymienić Akademię Umiejętności w dziedzinie Cyberbezpieczeństwa, która stanowi inicjatywę parasolową służącą zwiększeniu liczby specjalistów przeszkolonych w dziedzinie cyberbezpieczeństwa w Europie 84 .

(14)Podmioty takie jak sieci ENIC-NARIC 85 i agencje ds. zapewniania jakości propagują współpracę w zakresie uznawania kwalifikacji, co ułatwia mobilność oraz zwiększa możliwości zatrudnienia i dalszego uczenia się. Chociaż przeprowadzono już prace w celu stworzenia norm dotyczących specjalistów w dziedzinie ICT, obejmujących wszystkie sektory ICT i utrwalone zasoby wiedzy, przyjętych przez CEN/CENELEC 86 , konieczne są dalsze działania, aby przyciągnąć więcej różnego rodzaju talentów do sektora cyfrowego. Jak wskazano w pakiecie dotyczącym umiejętności i talentów z 2022 r. 87 , wysoko wykwalifikowani pracownicy z państw trzecich odgrywają kluczową rolę w zwiększaniu konkurencyjności Unii. W tym kontekście konieczne jest prowadzenie działań zmierzających do pełnego wykorzystania dyrektywy w sprawie niebieskiej karty 88 , która została przyjęta w 2021 r. Za sprawą tej dyrektywy wysoko wykwalifikowanym migrantom łatwiej jest dołączyć do unijnej siły roboczej, w tym dzięki ułatwieniu uznawania umiejętności zawodowych. Co więcej, Komisja wraz z zainteresowanymi państwami członkowskimi zawiera partnerstwa w zakresie talentów z kluczowymi krajami partnerskimi 89 . Partnerstwa te łączą w sobie bezpośrednie wsparcie na rzecz programów mobilności z budowaniem zdolności i inwestycjami w kapitał ludzki. Partnerstwa w zakresie talentów mogą obejmować wszystkie poziomy umiejętności i mogą dotyczyć różnych sektorów rynku pracy, w tym ICT.

(15)W unijnej strategii na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020–2025 90 podkreślono znaczenie wyeliminowania różnic ze względu na płeć i zwalczania stereotypów płci i uprzedzeń ze względu na płeć. Oczekiwania podyktowane stereotypami, bazujące na ustalonych normach przewidzianych dla kobiet i mężczyzn, dziewcząt i chłopców ograniczają ich wybory, jeżeli chodzi o wybór studiów lub szkoleń oraz wykonywanie pracy w sektorze cyfrowym. To z kolei może skutkować niewystarczającym uwzględnianiem potrzeb lub szczególnych cech kobiet i dziewcząt na etapie projektowania produktów cyfrowych. Zgodnie z deklaracją dotyczącą zobowiązań podjętych w ramach strategii „Kobiety w sektorze cyfrowym” 91 należy podjąć działania ukierunkowane na osiągnięcie równego udziału w różnych sektorach, a w szczególności w sektorze cyfrowym.

(16)W konkluzjach Rady w sprawie przeciwdziałania kryzysowi wywołanemu przez COVID-19 w kształceniu i szkoleniu 92 zwrócono się do państw członkowskich, aby przeanalizowały możliwości w zakresie innowacji, przyspieszyły transformację cyfrową i osiągnęły dalszy rozwój umiejętności cyfrowych. W konkluzjach Rady w sprawie edukacji cyfrowej w europejskich społeczeństwach opartych na wiedzy 93  wezwano do tego, aby edukacja cyfrowa obejmowała umiejętność korzystania z mediów i z danych oraz umiejętności cyfrowe, myślenie krytyczne, zwalczanie wprowadzania w błąd i dezinformacji, treści szkodliwych i nawołujących do nienawiści, a także zwalczanie cyberprzemocy i uzależnień. Co więcej, w konkluzjach Rady w sprawie wspierania dobrostanu w edukacji cyfrowej 94  wskazano na potrzebę uwzględniania kluczowej roli umiejętności cyfrowych w zapewnieniu dobrostanu wszystkich podmiotów zaangażowanych w proces nauczania i uczenia się.

(17)Z krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności wynika, że państwa członkowskie zwracają uwagę polityczną na dalszy rozwój umiejętności cyfrowych wśród osób uczących się, nauczycieli i siły roboczej oraz na zapewnienie odpowiednich ram prawnych i wymaganego sprzętu i infrastruktury 95 . W tym kontekście szczególnie istotne jest, aby państwa członkowskie kontynuowały sprawną i skuteczną realizację planów krajowych, w tym przez przyjęcie strategicznego podejścia do rozwoju umiejętności cyfrowych.

(18)Jeżeli chodzi o kształcenie i szkolenie, rozwój umiejętności cyfrowych zapewnia się w ramach różnych podejść, a każdy poziom kształcenia i szkolenia wiąże się z różnymi wyzwaniami. W zaleceniu Rady w sprawie wysokiej jakości systemów wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem 96 podkreślono znaczenie wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem dla wspierania rozwoju dziecka i ograniczania nierówności społeczno-ekonomicznych i terytorialnych oraz dla wspierania rodziców, zwłaszcza kobiet, w (ponownej) integracji na rynku pracy. W zaleceniu Rady w sprawie ustanowienia europejskiej gwarancji dla dzieci 97 wezwano państwa członkowskie do zagwarantowania skutecznego i bezpłatnego dostępu do edukacji dzieciom zagrożonym ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, co – jak wskazano w strategii UE na rzecz praw dziecka 98 – obejmuje zapewnienie, aby dzieci mogły bezpiecznie poruszać się w środowisku cyfrowym. Mając na uwadze, że coraz młodsze dzieci korzystają z technologii cyfrowych, głównie w domu 99 , nauczyciele zajmujący się wczesną edukacją i opieką nad dzieckiem, którzy posiadają odpowiednie umiejętności cyfrowe, odgrywają kluczową rolę we wspieraniu rodzin i małych dzieci w lepszym zrozumieniu możliwości i zagrożeń związanych z cyfrowym światem w sprawiedliwy i włączający sposób. W tym kontekście szczególnie ważne jest przewidywanie i zwalczanie niewłaściwego wykorzystania przez osoby uczące się sztucznej inteligencji i innych powstających technologii przez propagowanie należytego zrozumienia tych technologii i wyjaśnienie, na czym polega bezpieczne wykorzystanie ich potencjału.

(19)Celem zalecenia Rady w sprawie dróg do sukcesu szkolnego 100 jest zwiększenie włączenia i dobrostanu w szkole, natomiast w zaleceniu Rady w sprawie podejść uwzględniających kształcenie mieszane na rzecz wysokiej jakości i włączającego szkolnictwa podstawowego i średniego 101 wezwano w szczególności do podjęcia działań w celu pobudzania rozwoju umiejętności cyfrowych osób uczących się i nauczycieli, mając przy tym na względzie podział cyfrowy oraz przepaść cyfrową między kobietami a mężczyznami. W tym kontekście zorganizowany dialog potwierdził, że w szkolnictwie podstawowym i średnim umiejętności cyfrowe rozwija się za pomocą połączonych podejść 102 oraz że wiele państw członkowskich dokonuje przeglądu swoich programów nauczania, aby w większym stopniu propagować umiejętności cyfrowe (zarówno jako osobny przedmiot, jak i w ramach innego przedmiotu lub we wszystkich przedmiotach). Pojawiającą się tendencją jest wprowadzanie informatyki 103 (zwanej też alternatywnie myśleniem komputacyjnym) jako samodzielnego przedmiotu lub włączanie jej do obszaru istniejącego podstawowego programu nauczania, takiego jak matematyka lub nauki ścisłe. Niezależnie od wyborów w ramach programów nauczania konieczne jest propagowanie wysokiej jakości edukacji w dziedzinie informatyki wspieranej metodami nauczania dostosowanymi do wieku i poziomu rozwoju, wysokiej jakości zasobami, wykorzystaniem zapewniającym równowagę płci, reprezentacją i właściwą oceną 104 .

(20)W zaleceniu Rady w sprawie kształcenia i szkolenia zawodowego na rzecz zrównoważonej konkurencyjności, sprawiedliwości społecznej i odporności 105 zaproponowano odnowioną wizję polityki Unii w zakresie kształcenia i szkolenia zawodowego, w tym znaczne starania na rzecz jego cyfryzacji. W konkluzjach Rady Europejskiej z dnia 8 grudnia 2022 r. 106 zachęca się państwa członkowskie do wspierania kształcenia i szkolenia zawodowego osób z niepełnosprawnościami. Z analizy krajowych planów wdrażania zalecenia i deklaracji z Osnabrück 107 wynika, że ponad połowa państw członkowskich planuje włączenie umiejętności i kompetencji cyfrowych do programów kształcenia i szkolenia zawodowego. Konieczne jest jednak dalsze propagowanie doskonałości w rozwijaniu umiejętności cyfrowych u wszystkich uczestników kształcenia i szkolenia zawodowego.

(21)W komunikacie w sprawie Europejskiej strategii na rzecz szkół wyższych 108 zachęca się instytucje szkolnictwa wyższego do przyjęcia podejścia obejmującego całą instytucję, z ofertą edukacyjną skierowaną do specjalistów w dziedzinie ICT i obejmującą nauczanie umiejętności cyfrowych w sektorowych programach nauczania. Jak stwierdzono w zaleceniu Rady w sprawie uczenia się na rzecz transformacji ekologicznej i zrównoważonego rozwoju 109 , dotyczy to zarówno umiejętności ekologicznych, jak i cyfrowych. Inicjatywa „Uniwersytety Europejskie” 110 , dzięki pionierskiej, głębokiej współpracy instytucjonalnej i transnarodowej, jest potężną siłą napędową rozwoju innowacyjnego uczenia się umiejętności cyfrowych i przyczynia się do przyspieszenia transformacji cyfrowej sektora szkolnictwa wyższego. Korzystanie z tych doświadczeń ma kluczowe znaczenie dla rozwiązania problemu braku wiedzy eksperckiej, jaki występuje w Europie w zakresie nauczania zaawansowanych technologii cyfrowych (takich jak sztuczna inteligencja, cyberbezpieczeństwo i obliczenia wielkiej skali) oraz włączania tych technologii do programów nauczania w szkolnictwie wyższym i do kursów specjalistycznych 111 .

(22)W zaleceniu Rady w sprawie europejskiego podejścia do mikropoświadczeń na potrzeby uczenia się przez całe życie i zatrudnialności 112 ustanowiono ramy wspierające zapewnienie elastycznych i dostępnych możliwości uczenia się dla różnych grup studentów, w tym osób młodych i osób uczących się przez całe życie, które to ramy należy wykorzystać w celu zaspokojenia bieżących potrzeb w zakresie uczenia się umiejętności cyfrowych.

(23)W Planie działania na rzecz Europejskiego filaru praw socjalnych 113  zaproponowano wyraźne cele dotyczące zwiększenia udziału osób dorosłych w szkoleniach (60 % do 2030 r.), w tym w zakresie umiejętności cyfrowych. W rezolucji Rady w sprawie nowej europejskiej agendy w zakresie uczenia się dorosłych na lata 2021–2030 114 stwierdzono potrzebę wspierania umiejętności związanych z transformacją cyfrową, a w zaleceniu Rady w sprawie ścieżek poprawy umiejętności: nowe możliwości dla dorosłych 115 umiejętności cyfrowe uznano za jedne z trzech podstawowych umiejętności, które wszystkie osoby dorosłe powinny rozwijać. Pomimo uwzględniania w polityce udział dorosłych w szkoleniach, w tym w zakresie umiejętności cyfrowych, jest rozdrobniony i nierówny 116 . Państwa członkowskie próbują rozwiązać ten problem poprzez istniejące i nowe inicjatywy zaplanowane w planach odbudowy i zwiększania odporności oraz poprzez zaangażowanie różnych zainteresowanych stron, takich jak sektor społeczny, sektor wolontariatu i sektor pozarządowy. Indywidualne rachunki szkoleniowe określone w zaleceniu Rady 117 wspierają zwiększanie liczby osób uczestniczących co roku w szkoleniach łącząc zachęty, w tym zachęty finansowe.

(24)Przedsiębiorstwa odgrywają kluczową rolę w podnoszeniu i zmianie kwalifikacji swoich pracowników, ale istnieją między nimi duże rozbieżności. Jedynie niewielki odsetek MŚP (20,9 %) zapewniał wszystkim swoim pracownikom szkolenia w celu zwiększenia ich umiejętności związanych z ICT, w porównaniu z 69,5 % dużych przedsiębiorstw 118 . W pakcie na rzecz umiejętności 119 zachęcano przedsiębiorców, partnerów społecznych i organizacje publiczne do połączenia sił i podjęcia konkretnych działań w celu podnoszenia i zmiany kwalifikacji siły roboczej w całej Unii. Ponadto koalicja na rzecz umiejętności cyfrowych i zatrudnienia zrzesza państwa członkowskie, przedsiębiorstwa, partnerów społecznych, organizacje nienastawione na zysk oraz dostawców usług edukacyjnych z myślą o współpracy na rzecz zaradzenia problemowi braku umiejętności cyfrowych w Europie 120 . W tym kontekście w Planie działania w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2021–2027 zaproponowano opracowanie Europejskiego Certyfikatu Umiejętności Cyfrowych w celu zwiększenia przejrzystości i uznawania certyfikatów umiejętności cyfrowych.

(25)Chociaż większość państw członkowskich opracowała strategie dotyczące umiejętności cyfrowych, niewiele z nich przyjmuje kompleksowe podejście do postępów osiągniętych w ramach programów na poszczególnych poziomach kształcenia i szkolenia 121 . W niedawnym sprawozdaniu Komisji na temat inwestycji w jakość kształcenia i szkolenia 122 podkreślono potrzebę przeprowadzenia oceny skutków poszczególnych programów w odniesieniu do efektów uczenia się osób uczących się. Jest to zagadnienie ogólne i dotyczy w równym stopniu umiejętności cyfrowych, przy czym tylko kilka państw członkowskich prowadzi regularne monitorowanie i ocenę.

(26)W konkluzjach Rady w sprawie europejskich nauczycieli i trenerów przyszłości 123 podkreślono, że nauczyciele są siłą napędową kształcenia i szkolenia i muszą być zaangażowani w tworzenie polityki w tym obszarze, jednak potrzebują oni również wsparcia poprzez kompleksowe podejście do kształcenia formalnego, wprowadzenia do zawodu i ustawicznego doskonalenia zawodowego. Obszar kompetencji cyfrowych jest obszarem, w którym większość nauczycieli odczuwa silną potrzebę rozwoju zawodowego 124 . Ponadto w ramach zorganizowanego dialogu podkreślono, że większość państw członkowskich stoi przed wyzwaniami związanymi z zatrudnianiem, zatrzymywaniem w zawodzie i przygotowywaniem nauczycieli, zwłaszcza w dziedzinie informatyki (w przypadku szkolnictwa podstawowego/średniego oraz kształcenia i szkolenia zawodowego) lub w innych konkretnych/zaawansowanych dziedzinach cyfrowych (w przypadku szkolnictwa wyższego).

(27)Celem akademii nauczycielskich Erasmus+ 125  jest wspieranie kompetentnych, zmotywowanych i wysoko wykwalifikowanych nauczycieli, szkoleniowców, pedagogów i członków kadry kierowniczej szkoły oraz wspieranie ich ustawicznego doskonalenia zawodowego, w tym w obszarze umiejętności cyfrowych. Niedawne istotne inicjatywy obejmują wytyczne dla nauczycieli i pedagogów dotyczące przeciwdziałania dezinformacji i upowszechniania umiejętności cyfrowych za pośrednictwem kształcenia i szkolenia 126 oraz wytyczne dotyczące etycznego wykorzystania sztucznej inteligencji i danych w nauczaniu i uczeniu się 127 . Należy w dalszym ciągu propagować te dwa zestawy wytycznych, aby wspierać nauczycieli zajmujących się określonymi aspektami technologii cyfrowej i rozwijaniem umiejętności cyfrowych, zwłaszcza w kontekście pilnych kwestii społecznych.

(28)Różne inicjatywy państw członkowskich i Komisji, na przykład Europejski Tydzień Kodowania 128 czy hakaton edukacji cyfrowej 129 , mają na celu wspieranie zaangażowania zainteresowanych stron i oddolnych innowacji w zakresie edukacji cyfrowej i umiejętności cyfrowych. Podobnie europejska strategia na rzecz lepszego internetu dla dzieci (BIK+) 130 wspiera zaangażowanie zainteresowanych stron, w tym poprzez sieć centrów bezpieczniejszego internetu 131 , w celu stworzenia bezpieczniejszego internetu dla dzieci. Inicjatywy te wspierają rozwój umiejętności cyfrowych w sektorze nieformalnym i należy je jeszcze bardziej propagować jako środek wspierający rozwój umiejętności cyfrowych.

(29)Treść niniejszego zalecenia jest w pełni zgodna z zasadami pomocniczości i proporcjonalności. Państwa członkowskie podejmą decyzje, stosownie do swojej sytuacji krajowej, dotyczące sposobu wdrażania niniejszego zalecenia,

ZALECA, ABY PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE:

1.uzgodniły, w ramach podejścia przewidującego zaangażowanie całej administracji rządowej i wspólnie z kluczowymi zainteresowanymi stronami, krajową strategię na rzecz edukacji cyfrowej i umiejętności cyfrowych, opracowaną lub zaktualizowaną zgodnie z zasadami określonymi w niniejszym zaleceniu, oraz monitorowały jej skuteczność i wpływ. W szczególności państwa członkowskie powinny:

1.1.ustalić krajowe cele dotyczące oferty nauczania umiejętności cyfrowych i zadbać o ich regularny przegląd i aktualizację;

1.2.dostosować cele krajowe, o których mowa w pkt 1.1, do priorytetów strategicznych Planu działania w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2021–2027, oraz odzwierciedlić te cele krajowe w krajowych planach działania, które mają zostać przyjęte przez państwa członkowskie zgodnie z programem polityki „Droga ku cyfrowej dekadzie” do 2030 r.;

1.3.zidentyfikować „grupy priorytetowe lub grupy, do których trudno dotrzeć 132 ” i ustanowić odpowiednie środki ułatwiające ich uczestnictwo, biorąc pod uwagę dostępność, terytorialne 133 i społeczno-ekonomiczne luki w umiejętnościach cyfrowych;

1.4.zadbać o spójne podejście do oferty nauczania umiejętności cyfrowych we wszystkich sektorach i na wszystkich poziomach kształcenia i szkolenia, organizując je od etapu wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem, przez kształcenie podstawowe, średnie oraz kształcenie i szkolenie zawodowe (VET), po szkolnictwo wyższe i uczenie się dorosłych w sposób progresywny, w ścisłym porozumieniu z odpowiednimi zainteresowanymi stronami i partnerami społecznymi, osiągając wspólne porozumienie w sprawie kluczowych aspektów, które należy uwzględnić przy rozwijaniu umiejętności cyfrowych poszczególnych grup wiekowych i sektorów edukacji;

1.5.opracować konkretne i spójne podejście, które obejmie pełne spektrum umiejętności cyfrowych, od umiejętności podstawowych do zaawansowanych, we wszystkich sektorach rynku pracy, w tym dla specjalistów w dziedzinie ICT;

1.6.zapewnić odpowiednie i metodycznie uzasadnione monitorowanie, ewaluację i ocenę inicjatyw edukacyjnych i programów szkoleniowych dotyczących umiejętności cyfrowych na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym w celu udowodnienia i poprawy skuteczności i jakości podejmowanych działań;

1.7.przyczyniać się do wzajemnego uczenia się, wymiany praktyk i koordynacji, w tym między sektorami polityki, na poziomie europejskim i światowym, tak aby znaleźć wspólne rozwiązania dla wyzwań międzykontynentalnych, krajowych i regionalnych;

2.wcześnie rozpoczynały działania, których celem jest przeprowadzanie osób uczących się po świecie cyfrowym, i oferowały równe możliwości rozwijania umiejętności cyfrowych. W szczególności państwa członkowskie powinny:

2.1.spójnie z ogólnymi priorytetami wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem zapewniać dzieciom w wieku przedszkolnym, a zwłaszcza ich rodzicom, opiekunom i rodzinom, wsparcie w rozwijaniu umiejętności cyfrowych oraz wiedzę na temat możliwości i zagrożeń, jakie niesie ze sobą cyfryzacja, i ich lepsze zrozumienie;

2.2.wykorzystywać działania dostosowane do wieku i poziomu rozwoju, na przykład podczas zajęć z edukacji cyfrowej niewymagających komputera w ramach wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem 134 oraz uczenia się umiejętności cyfrowych w formie zabawy 135 ;

2.3.poprawić ofertę nauczania umiejętności cyfrowych w szkolnictwie podstawowym i średnim, w tym w kształceniu i szkoleniu zawodowym. Szczególną uwagę należy zwrócić na zapewnienie umiejętności niezbędnych do właściwego zrozumienia i konstruktywnego, zdrowego, bezpiecznego i zrównoważonego korzystania z technologii cyfrowych, w tym systemów generatywnej sztucznej inteligencji;

3.rozszerzyły podejście interdyscyplinarne (tj. przekrojowe nauczanie umiejętności cyfrowych w ramach różnych przedmiotów) oraz poprawiły jego ocenę i szkolenie nauczycieli. W szczególności państwa członkowskie powinny:

3.1.wspierać interdyscyplinarne podejścia do oferty nauczania umiejętności cyfrowych w kształceniu formalnym (wczesna edukacja i opieka nad dzieckiem, szkolnictwo podstawowe i średnie, w tym kształcenie i szkolenie zawodowe);

3.2.zapewnić interdyscyplinarną ocenę umiejętności cyfrowych za pomocą środków porównywalnych ze środkami, które stosuje się do innych umiejętności podstawowych, co najmniej na koniec każdego cyklu kształcenia podstawowego, średniego oraz kształcenia i szkolenia zawodowego (ocenianie podsumowujące);

3.3.zgodnie z wnioskiem w sprawie zalecenia Rady w sprawie kluczowych czynników sprzyjających skuteczności kształcenia i szkolenia cyfrowego pomagać w pokonywaniu barier w interdyscyplinarnym podejściu, zapewniając wysokiej jakości szkolenie w zakresie korzystania z technologii cyfrowych do celów nauczania i uczenia się (pedagogika cyfrowa) w ramach wstępnego kształcenia nauczycieli i szkoleniowców oraz ich ustawicznego doskonalenia zawodowego;

3.4.podjąć wzmożone działania w celu zniwelowania różnic w poziomach umiejętności cyfrowych między nauczycielkami a nauczycielami;

3.5.propagować stosowanie wytycznych dla nauczycieli i pedagogów dotyczących przeciwdziałania dezinformacji i upowszechniania umiejętności cyfrowych za pośrednictwem kształcenia i szkolenia 136 oraz zestawu narzędzi dotyczących zauważania i zwalczania dezinformacji 137 , a także wytycznych dotyczących etycznego wykorzystania sztucznej inteligencji i danych w nauczaniu i uczeniu się 138 w klasach;

4.wspierały wysokiej jakości edukację w dziedzinie informatyki w szkole. W szczególności państwa członkowskie powinny:

4.1.współpracować na poziomie UE w zakresie tworzenia programów nauczania, ich realizacji i oceny;

4.2.od początku obowiązku szkolnego zapewniać wszystkim uczniom możliwość rozwijania umiejętności cyfrowych poprzez kontakt z podstawowymi elementami informatyki;

4.3.rozważyć utworzenie odrębnego przedmiotu informatyka, aby zapewnić bardziej ukierunkowane zajęcia, które mają jasne cele edukacyjne i szkoleniowe, konkretny termin i ustrukturyzowaną ocenę;

4.4.zapewnić wsparcie nauczania i uczenia się informatyki przez wykwalifikowanych i wyspecjalizowanych nauczycieli, z dostępem do wysokiej jakości osiągalnych zasobów dydaktycznych oraz uwzględnieniem wielkości szkół, a także odpowiednią ocenę efektów uczenia się;

4.5.wspierać różnorodność i wykorzystanie zrównoważone pod względem płci oraz ograniczać wszelkie możliwe stereotypy w nauczaniu i uczeniu się informatyki. Należy w tym celu przeprowadzić badania, po pierwsze dotyczące kulturowych, społeczno-ekonomicznych i instytucjonalnych barier dla aspiracji i dostępu dziewcząt do sektora cyfrowego (w tym dziewcząt wywodzących się z mniejszości rasowych lub etnicznych), a po drugie dotyczące wpływu podręczników i innych zasobów umożliwiających bardziej włączające nauczanie przedmiotów cyfrowych;

4.6.wykorzystywać możliwości rozwoju wysokiej jakości pedagogiki informatycznej za pośrednictwem akademii nauczycielskich Erasmus+;

4.7.zachęcać wszystkie szkoły, w szczególności szkoły, w których uczą się grupy, do których trudno dotrzeć, do udziału w Europejskim Tygodniu Kodowania, jako rozwiązaniu przełamującym bariery w innowacyjnym i angażującym włączaniu elementów związanych z informatyką (takich jak kodowanie) do codziennej praktyki nauczania. Udział ten należy wykorzystać w celu wspierania nowych strategii i polityk szkolnych lub lokalnych/regionalnych;

4.8.ułatwiać dostęp szkół do hakatonu edukacji cyfrowej i ich udział w hakatonie oraz połączyć nauczanie i uczenie się informatyki z praktycznymi, innowacyjnymi rozwiązaniami edukacji cyfrowej;

5.ustanowiły i udoskonaliły środki mające na celu rekrutację i szkolenie wyspecjalizowanych nauczycieli w dziedzinie informatyki i zaawansowanych technologii cyfrowych. W szczególności państwa członkowskie powinny:

5.1.opierać się na trwających inicjatywach, takich jak pakt na rzecz umiejętności i koalicja na rzecz umiejętności cyfrowych i zatrudnienia, w celu wspierania dwukierunkowej wymiany i współpracy między instytucjami zajmującymi się kształceniem i szkoleniem a sektorem prywatnym 139 , aby umożliwić:

5.1.1.specjalistom pracującym w sektorze cyfrowym (na przykład w informatyce) wspieranie nauczycieli szkolnych na poziomie kształcenia podstawowego lub średniego (w tym kształcenia i szkolenia zawodowego) oraz

5.1.2.wyspecjalizowanym nauczycielom zdobycie konkretnych umiejętności w dziedzinie informatyki i w określonych dziedzinach technologii cyfrowych (na przykład AI, cyberbezpieczeństwo);

5.2.dokonać przeglądu oferty ustawicznego doskonalenia zawodowego w zakresie umiejętności cyfrowych dla wyspecjalizowanych nauczycieli poprzez stworzenie konkretnych możliwości uczenia się, aby umożliwić dalszą profesjonalizację w dziedzinie informatyki, w tym poprzez wykorzystanie mikropoświadczeń i indywidualnych rachunków szkoleniowych;

6.zapewniały rozwój zaawansowanych i specjalistycznych umiejętności cyfrowych w ramach kształcenia i szkolenia zawodowego, w tym w zakresie najbardziej zaawansowanych technologii oraz w innych kluczowych obszarach zdolności. W szczególności państwa członkowskie powinny:

6.1.wzmocnić ofertę nauczania umiejętności cyfrowych i ułatwić osobom uczącym się (zarówno w ramach wstępnego, jak i ustawicznego kształcenia i szkolenia zawodowego) dostęp do nabywania zaawansowanych i specjalistycznych umiejętności cyfrowych, które są coraz częściej wymagane w wielu profilach zawodowych, w tym poprzez uczenie się w miejscu pracy i praktyki zawodowe, programy interdyscyplinarne lub krótkie kursy prowadzące do uzyskania mikropoświadczeń;

6.2.rozszerzyć programy szkoleń zawodowych w dziedzinach takich jak sztuczna inteligencja, cyberbezpieczeństwo i przygotowywanie oprogramowania oraz zachęcać większą liczbę osób uczących się do wyboru takich programów, zgodnie z potrzebami rynku pracy; współpracować na poziomie UE w zakresie tworzenia programów nauczania, ich realizacji i oceny;

6.3.wspierać uczestników kształcenia i szkolenia zawodowego w nabywaniu umiejętności cyfrowych niezbędnych do korzystania z technologii immersyjnych, takich jak rzeczywistość wirtualna, rzeczywistość rozszerzona, symulacja i gry, a także adaptacyjne uczenie się;

7.wspierały rozwój różnorodnych umiejętności cyfrowych w szkolnictwie wyższym oraz zajmowały się obecnymi i przyszłymi przypadkami niedopasowania umiejętności cyfrowych. W szczególności państwa członkowskie powinny:

7.1.współpracować na poziomie UE w zakresie tworzenia programów nauczania, ich realizacji i oceny oraz zachęcać instytucje szkolnictwa wyższego do propagowania oferty nauczania umiejętności cyfrowych, która jest zarówno ogólna, jak i dostosowana do potrzeb danego sektora. Powinno to obejmować:

7.1.1.kursy umiejętności cyfrowych na wszystkich poziomach i w różnych dyscyplinach, których celem jest wzmocnienie oferty dla wszystkich uczniów, niezależnie od sektora ich kariery zawodowej;

7.1.2.elastyczne, dostosowane do potrzeb i dostępne cyfrowo możliwości uczenia się w zakresie zaawansowanych i specjalistycznych umiejętności cyfrowych, w tym poprzez krótkie kursy prowadzące do uzyskania mikropoświadczeń;

7.2.ułatwiać wymianę między przemysłem lub grupami zawodowymi a instytucjami szkolnictwa wyższego w celu przygotowywania kursów interdyscyplinarnych i dalszego włączania zaawansowanych i specjalistycznych kursów umiejętności cyfrowych do wszystkich stopni studiów;

7.3.zapewnić odpowiednie zachęty dla przemysłu, w tym małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), aby pomóc instytucjom szkolnictwa wyższego w opracowywaniu i realizacji programów odpowiadających na konkretne potrzeby rynku pracy;

7.4.zapewniać jakość i uznawanie kwalifikacji i mikropoświadczeń (zgodnie z europejskim podejściem do mikropoświadczeń);

7.5.nagradzać i doceniać starania kadry nauczycielskiej i instytucji szkolnictwa wyższego na rzecz wzmocnienia oferty nauczania umiejętności cyfrowych dla wszystkich studentów; zachęcać do mobilności kadry nauczycielskiej między instytucjami szkolnictwa wyższego oraz, w stosownych przypadkach, między środowiskiem akademickim a sektorem prywatnym, wspierać taką mobilność i ją nagradzać;

7.6.wspierać instytucje szkolnictwa wyższego w zachęcaniu studentów, a zwłaszcza kobiet, do zapisywania się na studia i ich kończenia, koncentrując się na rozwijaniu zaawansowanych umiejętności w szeregu dziedzin cyfrowych (np. sprzęt, oprogramowanie, projektowanie cyfrowe, integracja cyfrowa, nauka o danych, sztuczna inteligencja lub cyberbezpieczeństwo), a także propagować ścieżki studiów prowadzące do uzyskania dwóch dyplomów, w ramach których umiejętności cyfrowe są zintegrowane z inną dyscypliną;

8.wspierały rozwój umiejętności cyfrowych osób dorosłych i oferowały równe szanse. W szczególności państwa członkowskie powinny:

8.1.uwzględniać możliwości w zakresie umiejętności cyfrowych w całym systemie kształcenia dorosłych, na przykład poprzez włączenie ich do krajowych strategii w zakresie umiejętności; zapewnić odpowiednią uwagę i wsparcie realizacji działań na wszystkich poziomach umiejętności cyfrowych;

8.2.wspierać partnerstwa publiczno-prywatne, w tym między podmiotami takimi jak partnerzy społeczni, władze krajowe i lokalne, lokalne szkoły i ośrodki kultury, przemysł i inne sektory, w celu projektowania, opracowywania, realizacji, monitorowania i oceniania nowych programów i inicjatyw odpowiadających na konkretne potrzeby w zakresie edukacji dorosłych, w tym uczenia się w miejscu pracy; współpracować na poziomie UE w zakresie tworzenia programów nauczania, ich realizacji i oceny; 

8.3.prowadzić ukierunkowane kampanie uświadamiające znaczenie umiejętności cyfrowych oraz zapewniać konkretne wsparcie osobom dorosłym najbardziej potrzebującym rozwoju umiejętności cyfrowych, w tym dostępu do poradnictwa zawodowego;

8.4.wprowadzić indywidualne rachunki szkoleniowe, zgodnie z powiązanym zaleceniem Rady 140 , aby propagować regularne szkolenia dla osób dorosłych w zakresie umiejętności cyfrowych; uwzględnić wśród dostępnych kursów możliwości szkolenia o zapewnionej jakości na różnych poziomach umiejętności cyfrowych zgodnie z potrzebami rynku pracy i społeczeństwa; wzmocnić przepisy dotyczące płatnego urlopu szkoleniowego i zachęcać pracodawców do priorytetowego traktowania podnoszenia i zmiany kwalifikacji przez pracowników w czasie pracy;

8.5.wzmocnić starania na rzecz lepszego wprowadzania przedsiębiorstw, w szczególności MŚP i przedsiębiorstw typu start-up, do istniejących ekosystemów sektorowych, przemysłowych i krajowych, aby zapewnić im niezbędne wsparcie, w tym wymianę wiedzy, doradztwo i możliwości uczenia się;

8.6.wspierać i propagować tworzenie dodatkowych lokalnych i regionalnych koalicji na rzecz umiejętności cyfrowych i zatrudnienia w celu opracowania konkretnych środków na rzecz umiejętności cyfrowych dostosowanych do potrzeb lokalnych i regionalnych;

9.wspierały rozwój certyfikacji umiejętności cyfrowych i jej uznawania. W szczególności państwa członkowskie powinny:

9.1.wspierać i propagować certyfikację umiejętności cyfrowych wszystkich obywateli we wszystkich sektorach kształcenia i szkolenia, w tym umiejętności zdobytych w ramach szkoleń prowadzonych za pośrednictwem indywidualnych rachunków szkoleniowych; wspierać instytucje kształcenia i szkolenia w zapewnianiu wiarygodnej certyfikacji umiejętności cyfrowych;

9.2.we współpracy z właściwymi organami wspierać uznawanie certyfikatów i kwalifikacji z zakresu umiejętności cyfrowych, w tym mikropoświadczeń, a także podczas prac na rzecz wypełnienia zobowiązania do podjęcia kroków w celu wprowadzenia automatycznego wzajemnego uznawania 141 kwalifikacji do 2025 r.; stworzyć wykaz uznanych i zaufanych instytucji certyfikujących, a także organizatorów szkoleń, aby wspierać świadczenie wysokiej jakości usług szkoleniowych oraz certyfikacji; 

9.3.zapewniać zachęty i eksponować umiejętności cyfrowe na potrzeby uczenia się lub rozwoju kariery zawodowej poprzez ułatwienie ich identyfikacji, dokumentowania, oceny i certyfikacji, niezależnie od tego, czy zdobyto je w drodze uczenia się formalnego, pozaformalnego czy nieformalnego; pomagać osobom rekrutującym i obywatelom państw trzecich na wszystkich etapach związanych z uznawaniem i certyfikacją umiejętności i kwalifikacji, w tym wykorzystując Europejski Certyfikat Umiejętności Cyfrowych;

9.4.wnieść wkład w pilotaż, rozwój i absorpcję Europejskiego Certyfikatu Umiejętności Cyfrowych;

10.opracowały strategiczne i systematyczne podejście do rozwiązania problemu niedoboru specjalistów w dziedzinie ICT. W szczególności państwa członkowskie powinny:

10.1.wykorzystać prognozowanie do oceny przyszłego zapotrzebowania na umiejętności cyfrowe różnych grup docelowych rynku, w szczególności grup z MŚP, oraz przeprowadzić badania w celu lepszego zrozumienia niedoborów umiejętności cyfrowych;

10.2.opracować i włączyć do krajowych strategii i planów działania inicjatywy dotyczące konkretnych niedoborów umiejętności cyfrowych (na przykład w zakresie cyberbezpieczeństwa, sztucznej inteligencji), które są istotne na poziomie krajowym; aktywnie uczestniczyć w realizacji Akademii Umiejętności w dziedzinie Cyberbezpieczeństwa;

10.3.przyciągać i zatrzymywać talenty z zagranicy poprzez pełne wykorzystanie dyrektywy w sprawie niebieskiej karty i partnerstw w zakresie talentów; zacieśniać współpracę z innymi państwami członkowskimi w celu wymiany praktyk i rozwiązań służących przyciągnięciu do Unii talentów cyfrowych i, w stosownych przypadkach, ułatwiać ich mobilność;

10.4.realizować bardziej strategiczne i systematyczne podejście do szkolenia i przyciągania specjalistów w dziedzinie ICT również z państw trzecich, na przykład poprzez wdrażanie przyspieszonych programów wizowych dla specjalistów w dziedzinie ICT oraz zachęt do nauki, ze szczególnym uwzględnieniem MŚP;

10.5.zapewnić kompleksowe doradztwo zawodowe i naukowe na poziomie szkoły, kształcenia i szkolenia zawodowego oraz szkolnictwa wyższego, aby pobudzić zainteresowanie osób młodych, w szczególności dziewcząt i młodych kobiet, podjęciem studiów w dziedzinie ICT lub karierą w zawodzie specjalisty w dziedzinie ICT; prowadzić ukierunkowane kampanie w celu zmniejszenia uprzedzeń związanych z możliwością pracy w dziedzinach technologicznych (w szczególności w przypadku osób niemających wykształcenia informatycznego) oraz poszczególnymi możliwymi ścieżkami kariery podczas studiowania ICT; wykorzystywać różne kanały komunikacji w celu dotarcia do różnych odbiorców i podkreślać możliwości zrobienia znaczącej kariery w dziedzinie ICT, która zapewni korzyści społeczeństwu;

10.6.zgodnie z deklaracją dotyczącą zobowiązań podjętych w ramach strategii „Kobiety w sektorze cyfrowym” oraz w synergii z właściwymi inicjatywami Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii i Europejskiej Rady ds. Innowacji nadać priorytet staraniom mającym na celu zlikwidowanie nierówności i dysproporcji płacowych między kobietami a mężczyznami w dziedzinie ICT oraz zapewnić ukierunkowane możliwości podnoszenia i zmiany kwalifikacji dziewczętom i kobietom na wszystkich poziomach kształcenia i szkolenia, uznając w ten sposób wartość ich wkładu i talentu;

10.7.zwiększyć atrakcyjność sektora cyfrowego dla kobiet, na przykład poprzez współpracę z krajowymi koalicjami na rzecz umiejętności cyfrowych i zatrudnienia w celu opracowania kampanii uświadamiających i dostosowania przekazów krajowych;

10.8.stwarzać możliwości dla szkół, organizatorów kształcenia i szkolenia zawodowego i uczelni technicznych, aby przyciągnąć uczniów do karier w sektorze cyfrowym (na przykład poprzez organizowanie dni otwartych, dni dla rodzin, seminariów oraz poprzez promowanie udziału w inicjatywach takich jak platforma talentów w zakresie innowacji 142 , Europejski Tydzień Kodowania, hakaton edukacji cyfrowej i zajęcia pozalekcyjne);

11.zapewniły niezbędne finansowanie rozwoju umiejętności cyfrowych. W szczególności państwa członkowskie powinny:

11.1.wdrożyć poszczególne aspekty niniejszego zalecenia, wykorzystując fundusze krajowe i unijne, w tym Erasmus+, Europejski Fundusz Społeczny Plus, Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, program „Cyfrowa Europa”, „Horyzont Europa”, oraz przystąpić do realizacji krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności;

11.2.wykorzystywać Instrument Wsparcia Technicznego, w tym jego podejście obejmujące wiele krajów, w celu opracowania i wdrożenia reform mających wzmocnić ofertę nauczania umiejętności cyfrowych w perspektywie uczenia się przez całe życie zgodnie z niniejszym zaleceniem;

11.3.zachęcać do prywatnych inwestycji w rozwój umiejętności cyfrowych i rozważyć łączenie różnych źródeł finansowania w celu zwiększenia skali inicjatyw oraz zwiększenia ich wpływu i zrównoważonego charakteru.

Z ZADOWOLENIEM PRZYJMUJE ZAMIERZENIE KOMISJI W ZAKRESIE:

bazowania na istniejących inicjatywach, w tym Europejskim Roku Młodzieży i Europejskim Roku Umiejętności, aby wspierać i uzupełniać działania państw członkowskich w dziedzinie umiejętności cyfrowych. W szczególności Komisja zamierza:

1.wspierać działania na rzecz przeprowadzania reform w dziedzinie rozwoju umiejętności cyfrowych i wysokiej jakości informatyki. W szczególności Komisja zamierza:

1.1.ułatwiać reformy realizowane przez państwa członkowskie za pośrednictwem instrumentów unijnych, takich jak Instrument Wsparcia Technicznego, w tym poprzez ułatwianie wymiany informacji na temat krajowych podejść do rozwoju umiejętności cyfrowych i umiejętności związanych z informatyką. Komisja będzie wspierać stosowanie i upowszechnianie istniejących narzędzi oceny umiejętności oraz udane inicjatywy dotyczące szkolenia nauczycieli w zakresie informatyki;

1.2.w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami wspierać wysokiej jakości edukację w dziedzinie informatyki poprzez opracowanie wspólnych wytycznych dla nauczycieli i pedagogów w celu promowania wysokiej jakości edukacji w zakresie informatyki oraz opracowania wskaźników kompetencji w dziedzinie informatyki, zgodnie z istniejącymi ramami kompetencji i programów nauczania 143 ;

1.3.wspierać wzajemne uczenie się i współpracę w zakresie opracowywania, realizacji i oceny programów nauczania za pośrednictwem programów unijnych, takich jak Erasmus+, oraz narzędzi takich jak europejskie ramy kompetencji cyfrowych, zarówno w odniesieniu do obywateli, jak i pedagogów;

1.4.wspierać państwa członkowskie w monitorowaniu rozwoju umiejętności cyfrowych poprzez ich udział w międzynarodowych badaniach (takich jak ICILS, PISA, TALIS, PIAAC) i innych inicjatywach europejskich (takich jak Eurograduate), które mają komplementarne cele i mogą strategicznie uzupełniać działania krajowe;

2.propagować doskonałość w zakresie kursów zaawansowanych i specjalistycznych umiejętności cyfrowych w szkolnictwie wyższym oraz w kształceniu i szkoleniu zawodowym. W szczególności Komisja zamierza:

2.1.wspierać państwa członkowskie w tworzeniu warunków sprzyjających rozwojowi zaawansowanych i specjalistycznych umiejętności cyfrowych studentów, naukowców i osób uczących się przez całe życie, zapewnianych przez instytucje szkolnictwa wyższego oraz organizatorów kształcenia i szkolenia zawodowego. Odbywałoby się to zarówno w ramach programów interdyscyplinarnych, jak i programów skoncentrowanych na zaawansowanych umiejętnościach w dziedzinie ICT, z uwzględnieniem konieczności stałego podnoszenia tych umiejętności, aby nadążać za szybkim tempem innowacji, a także konieczności, aby takie programy sprzyjały włączeniu i były dostępne dla różnych osób uczących się;

2.2.utrzymać wsparcie dla oferty akademickiej w zakresie zaawansowanych umiejętności cyfrowych w dziedzinach technologii cyfrowej oraz innych dziedzinach inter- lub multidyscyplinarnych, a także ich zastosowań w sektorach strategicznych, których nie uwzględniono w wystarczającym stopniu we wcześniej przyjętych programach prac w ramach programu „Cyfrowa Europa”;

3.wspierać starania na rzecz zapewnienia osobom dorosłym oferty nauczania umiejętności cyfrowych. W szczególności Komisja zamierza:

3.1.propagować inicjatywy, takie jak pakt na rzecz umiejętności i koalicja na rzecz umiejętności cyfrowych i zatrudnienia, aby połączyć siły w celu zaoferowania osobom dorosłym możliwości zmiany kwalifikacji służących poprawie ich umiejętności cyfrowych; 

3.2.propagować (poprzez Instrument Wsparcia Technicznego i możliwości finansowania unijnego) rozwijanie dostępnych kursów szkoleniowych w zakresie umiejętności cyfrowych, w miarę możliwości prowadzących do uzyskania mikropoświadczeń, odpowiadających na konkretne potrzeby w zakresie edukacji dorosłych; 

3.3.propagować rozwój dostępnych kursów szkoleniowych w zakresie umiejętności cyfrowych, w tym w zakresie zaawansowanych umiejętności cyfrowych, w miarę możliwości prowadzących do uzyskania mikropoświadczeń, uwzględniających konkretne potrzeby w zakresie uczenia się dorosłych i rynku pracy, ze szczególnym uwzględnieniem pracowników MŚP;

3.4.ułatwiać wymiany najlepszych praktyk związanych z edukacją dorosłych w zakresie umiejętności cyfrowych poprzez sieć publicznych służb zatrudnienia, pakt na rzecz umiejętności, grupę roboczą ds. edukacji dorosłych w ramach europejskiego obszaru edukacji, krajowych koordynatorów ds. edukacji dorosłych oraz inne odpowiednie fora;

4.ułatwiać uznawanie certyfikacji umiejętności cyfrowych. W szczególności Komisja zamierza:

4.1.przeprowadzić, we współpracy z państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami 144 , projekt pilotażowy dotyczący Europejskiego Certyfikatu Umiejętności Cyfrowych, którego celem jest zwiększenie zaufania do certyfikacji umiejętności cyfrowych i jej akceptowania przez rządy i branże 145 , i jego wdrożenie. Celem projektu pilotażowego jest określenie i przetestowanie minimalnych wymogów jakościowych, jakie powinien spełniać każdy certyfikat i proces certyfikacji umiejętności cyfrowych. Europejski Certyfikat Umiejętności Cyfrowych umożliwiłby każdemu obywatelowi Unii wykazanie w wiarygodny i przejrzysty sposób swojego poziomu umiejętności cyfrowych odpowiadających ramom DigComp;

4.2.w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi wspierać opracowywanie wytycznych i ułatwiać wymiany najlepszych praktyk w zakresie oceny i ewaluacji umiejętności cyfrowych;

4.3.wspierać europejskie właściwe organy w zapewnianiu jakości lub normalizacji opracowywania mechanizmu uznawania certyfikatów umiejętności cyfrowych, w tym mikropoświadczeń, oraz nadal wspierać państwa członkowskie we wdrażaniu warunków, które umożliwią do 2025 r. automatyczne wzajemne uznawanie kwalifikacji w zakresie umiejętności cyfrowych;

5.wspierać działania mające na celu zwiększenie liczby i różnorodności specjalistów w dziedzinie ICT. W szczególności Komisja zamierza:

5.1.w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi bazować na deklaracji dotyczącej zobowiązań podjętych w ramach strategii „Kobiety w sektorze cyfrowym”, aby zachęcać kobiety do dalszego odgrywania aktywnej i znaczącej roli w sektorze technologii cyfrowych;

5.2.promować wśród kobiet rozwój zaawansowanych umiejętności cyfrowych i kariery w sektorze cyfrowym; utrzymać, a w razie potrzeby zwiększyć starania na rzecz włączenia cyfrowego, tak aby wszystkie osoby i społeczności, w tym znajdujące się w najbardziej niekorzystnej sytuacji, mogły wnieść wkład w transformację cyfrową i z niej korzystać;

5.3.wspierać państwa członkowskie w propagowaniu nauczania umiejętności cyfrowych z uwzględnieniem aspektu płci w szkolnictwie podstawowym i średnim poprzez określenie innowacyjnych, skalowalnych praktyk nauczania w celu usunięcia instytucjonalnych i kulturowych barier dla aspiracji dziewcząt i ich dostępu do studiów i kariery w dziedzinie ICT w Unii;

6.wspierać wdrażanie niniejszego zalecenia za pośrednictwem grupy wysokiego szczebla ds. edukacji cyfrowej i umiejętności cyfrowych, która ma zostać ustanowiona decyzją Komisji:

6.1.wspierać skuteczną kontynuację i funkcjonowanie grupy wysokiego szczebla powołanej na potrzeby zorganizowanego dialogu z państwami członkowskimi w celu zapewnienia kierowania kluczowymi strategicznymi tematami, o których mowa w niniejszym zaleceniu. Grupa może ustanowić podgrupy techniczne, w szczególności ds. oceny i certyfikacji umiejętności cyfrowych, opracowywania programów nauczania oraz wymogów jakościowych dotyczących narzędzi i treści edukacji cyfrowej. Prace te zapewnią spójność i komplementarność z pracami prowadzonymi przez grupę wysokiego szczebla ds. kształcenia i szkolenia oraz Radę ds. cyfrowej dekady;

7.monitorować postępy, rozpowszechniać dobre praktyki i zwiększać wymiany z zainteresowanymi stronami. W szczególności Komisja zamierza:

7.1.monitorować postępy we wdrażaniu niniejszego zalecenia, uwzględniając strategie krajowe państw członkowskich, a także konkretne wyniki i wpływ na ofertę nauczania umiejętności cyfrowych. Działania te należy przeprowadzać w kontekście europejskiego obszaru edukacji i związanego z nim Monitora Kształcenia i Szkolenia, a także jako część sprawozdawczości państw członkowskich w ramach cyfrowej dekady;

7.2.wzmocnić współpracę międzynarodową w zakresie edukacji cyfrowej i umiejętności cyfrowych;

7.3.dokonać przeglądu postępów w zakresie wdrażania niniejszego zalecenia oraz złożyć odnośne sprawozdanie Radzie nie później niż pięć lat od przyjęcia tego zalecenia.

Sporządzono w Strasburgu dnia r.

(1)     https://state-of-the-union.ec.europa.eu/index_pl

(2)    Centeno C., Karpinski Z., Urzi Brancati C. (2022). Supporting policies addressing the digital skills gap. Identifying priority groups in the context of employment.

(3)    Di Pietro G., Biagi F., Costa P., Karpiński Z., Mazza J. (2020). The likely impact of COVID-19 on education: Reflections based on the existing literature and international datasets .

(4)    2022/C 469/04.

(5)    Manca F., Oses Arranz A. (2022). Skills for the digital transition: assessing recent trends using big data .

(6)    COM(2021) 118 final.

(7)     COM(2021) 102 final.

(8)    Decyzja (UE) 2022/2481 z 14.12.2022 r.

(9)    2021/C 66/01.

(10)     https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/library/european-declaration-digital-rights-and-principles

(11)    COM(2021) 118 final.

(12)    2018/C 189/01.

(13)    W niniejszym wniosku terminy umiejętności cyfrowe i kompetencje cyfrowe uznaje się za synonimy.

(14)    COM(2020) 624 final.

(15)

   2020/C 415/10.

(16)     https://education.ec.europa.eu/pl/focus-topics/digital-education/action-plan/action-1

(17)     https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-1-2023-INIT/pl/pdf

(18)    Dane dotyczące umiejętności cyfrowych są dostępne w tabeli wyników w zakresie odbudowy i zwiększania odporności: https://ec.europa.eu/economy_finance/recovery-and-resilience-scoreboard/ Analizy tematyczne dotyczące kwestii umiejętności cyfrowych i edukacji cyfrowej oraz kwestii uczenia się i umiejętności dorosłych uwzględnionych w krajowych planach odbudowy i zwiększania odporności można znaleźć pod adresem: Tabela wyników w zakresie odbudowy i zwiększania odporności (europa.eu)

(19)    W niniejszym wniosku termin oferta odnosi się od oferty edukacyjnej i szkoleniowej lub szeregu ogólnych i specjalistycznych kursów w zakresie rozwoju umiejętności cyfrowych.

(20)    W szczególności w odniesieniu do postulatu nr 32 w sprawie umiejętności cyfrowych, w którym proponuje się zapewnienie „dostępu do formalnych i pozaformalnych umiejętności cyfrowych oraz kształcenia i szkolenia w zakresie umiejętności cyfrowych, w tym w programach nauczania, na wszystkich etapach życia poprzez wykorzystanie istniejących inicjatyw na szczeblu europejskim, ze szczególnym naciskiem na włączenie grup szczególnie wrażliwych i osób starszych, podnoszenie umiejętności cyfrowych dzieci w sposób odpowiadający ich zdrowemu rozwojowi oraz zwalczanie nierówności cyfrowych, w tym przepaści cyfrowej między kobietami a mężczyznami”.

(21)    Eurostat (2021). Badanie wykorzystania ICT w gospodarstwach domowych.

(22)    Centeno C., Karpinski Z., Urzi Brancati C. (2022). Supporting policies addressing the digital skills gap. Identifying priority groups in the context of employment.

(23)    CEDEFOP (2018). „Insights into skills shortages and skill mismatch” [„Informacje na temat niedoborów kwalifikacji i niedopasowania umiejętności”].

(24)    CEDEFOP (2021). Drugie europejskie badanie dotyczące umiejętności i miejsc pracy .

(25)    Eurostat (2021). Wykorzystanie ICT w gospodarstwach domowych.

(26)    Fraillon J., Ainley J., Schulz W., Friedman T., Duckworth D. (2019). Preparing for Life in a Digital World: International Computer and Information Literacy Study 2018 International Report .

(27)    ICILS 2018 pokazuje ponadto, że dziewczęta osiągają lepsze wyniki niż chłopcy we wszystkich uczestniczących państwach członkowskich.

(28)    Karpiński Z., Di Pietro G., Biagi F. (2023) Non-cognitive skills and social gaps in digital skills: Evidence from ICILS 2018 . Learning and Individual Differences, 102, 102254.

(29)     https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/promoting-our-european-way-life/new-pact-migration-and-asylum/skills-and-talent_pl

(30)    Eurostat (2021). Zatrudnienie wśród specjalistów w dziedzinie ICT.

(31)    Chaudron S., Di Gioia R., Gemo M. (2017). Young Children (0-8) and Digital Technology - A qualitative study across Europe .

(32)    Komisja Europejska/EACEA/Eurydice (2019), Edukacja cyfrowa w szkołach w Europie .

(33)    Komisja Europejska/EACEA/Eurydice (2022), Nauczanie informatyki w szkołach w Europie .

(34)    2020/C 417/01.

(35)    CEDEFOP (2022). Dowody na poparcie nowego wniosku dotyczącego zalecenia Rady w sprawie poprawy oferty kształcenia i szkolenia w zakresie umiejętności cyfrowych. Projekt dokumentu roboczego.

(36)    Bocconi S. i in. (2022). Reviewing Computational Thinking in Compulsory Education .

(37)    COM(2022) 11 final.

(38)    Eurostat (2020). Statystyki dotyczące szkolnictwa wyższego.

(39)    Wspólne Centrum Badawcze (2022). Academic Offer of Advanced Digital Skills in 2020-21. International Comparison.

(40)    https://www.enic-naric.net/

(41)    Beblavý M., Bačová B. (2022), Literature review on the provision of digital skills for adults. EENEE report .

(42)    2022/C 243/02.

(43)    Drugą często wskazywaną grupą docelową są pracownicy MŚP i administracji publicznej.

(44)    Odsetek ten wyniósł 37 % w 2016 r. (ostatnie dostępne dane według wskaźnika mierzonego w ciągu 12-miesięcznego okresu referencyjnego).

(45)    W niniejszym wniosku termin postęp odnosi się do celowego uporządkowania nauczania i uczenia się na wielu etapach rozwoju, w różnym wieku lub na różnych poziomach.

(46)     https://sdgs.un.org

(47)    COM(2020) 625 final.

(48)    COM(2020) 624 final.

(49)    COM(2020) 274 final.

(50)    COM(2021) 118 final.

(51)     https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/priorities-2019-2024/economy-works-people/jobs-growth-and-investment/european-pillar-social-rights_pl

(52)    COM(2022) 526 final.

(53)    COM(2023) 32 final.

(54)    SWD(2020) 209 final.

(55)     https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/12453-Digital-education-action-plan-update-/public-consultation_pl

(56)    Załącznik 2 do dokumentu roboczego służb Komisji towarzyszącego niniejszemu sprawozdaniu.

(57)    Beblavý M., Bačová B. (2022), Literature review on the provision of digital skills for adults. EENEE report .    Komisja Europejska/EACEA/Eurydice (2022), Edukacja cyfrowa w szkołach w Europie .    Bocconi S. i in. (2022). Reviewing Computational Thinking in Compulsory Education .

(58)     https://op.europa.eu/pl/publication-detail/-/publication/a224c235-4843-11ed-92ed-01aa75ed71a1/

(59)     https://op.europa.eu/pl/publication-detail/-/publication/d81a0d54-5348-11ed-92ed-01aa75ed71a1/ .

(60)    Załącznik 2 do dokumentu roboczego służb Komisji towarzyszącego niniejszemu sprawozdaniu.

(61)    Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 1.

(62)    W kontekście niniejszego wniosku terminy umiejętności cyfrowe i kompetencje cyfrowe uznaje się za synonimy.

(63)    Dostępne pod adresem: https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-1-2023-INIT/pl/pdf

(64)     Orędzie o stanie Unii, wygłoszone przez przewodniczącą Ursulę von der Leyen (europa.eu).

(65)     https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/ip_23_1501  

(66)    Dz.U. C 23 z 23.1.2023, s. 1.

(67)     Europejski filar praw socjalnych (ec.europa.eu).

(68)    W latach 2020 i 2021 przyjęto pięć strategii na rzecz równości, aby poczynić postępy w kierunku Unii równości: strategia na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020–2025 ; strategia na rzecz równości osób LGBTIQ na lata 2020–2025 ; unijny plan działania przeciwko rasizmowi na lata 2020–2025 ; unijne ramy strategiczne na rzecz równouprawnienia, włączenia społecznego i udziału Romów na lata 2020–2030; strategia na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami na lata 2021–2030 .

(69)    Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie utworzenia europejskiego obszaru edukacji do 2025 r., COM(2020) 625 final z 30.9.2020.

(70)    Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Plan działania w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2021–2027. Nowe podejście do kształcenia i szkolenia w epoce cyfrowej”, COM(2020) 624 final z 30.9.2020.

(71)     Plan działania w dziedzinie edukacji cyfrowej – działanie 1 | europejski obszar edukacji (europa.eu)

(72)    Zalecenie Rady z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (Dz.U. C 189 z 4.6.2018, s. 1).

(73)    Vuorikari R., Kluzer S., Punie Y. (2022). DigComp 2.2 Ramy kompetencji cyfrowych dla obywateli – z nowymi przykładami wiedzy, umiejętności i postaw. Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej.

(74)    Dz.U. C 66 z 26.2.2021, s. 1.

(75)    Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Europejski program na rzecz umiejętności służący zrównoważonej konkurencyjności, sprawiedliwości społecznej i odporności”, COM(2020) 274 final z 1.7.2020.

(76)    Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2481 z dnia 14 grudnia 2022 r. ustanawiająca program polityki „Droga ku cyfrowej dekadzie” do 2030 r. (Dz.U. L 323 z 19.12.2022, s. 4).

(77)    Fraillon J., Ainley J., Schulz W., Friedman T., Duckworth D. (2019). Preparing for Life in a Digital World: International Computer and Information Literacy Study 2018 International Report. Amsterdam: IEA.

(78)    Eurostat (2021). Wykorzystanie ICT w gospodarstwach domowych.

(79)

   Eurostat (2021). Specjaliści w dziedzinie ICT – statystyki dotyczące trudnych do obsadzenia wakatów w przedsiębiorstwach.

(80)

   Eurostat (2021). Wykorzystanie ICT w gospodarstwach domowych i przez osoby indywidualne.

(81)    Eurostat (2021). Zatrudnienie wśród specjalistów w dziedzinie ICT.

(82)    Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Nowy europejski plan na rzecz innowacji”, COM(2022) 332 final z 5.7.2022.

(83)     Inicjatywa w dziedzinie najbardziej zaawansowanych technologii | (eitdeeptechtalent.eu)

(84)    COM(2022) 548 final.

(85)    https://www.enic-naric.net/

(86)

    CEN - CEN/TC 428 (cencenelec.eu)

(87)    Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Przyciąganie umiejętności i talentów do UE”, COM(2022) 657 final z 27.4.2022.

(88)    Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1883 z dnia 20 października 2021 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji oraz uchylenia dyrektywy Rady 2009/50/WE (Dz.U. L 382 z 28.10.2021, s. 1).

(89)    https://home-affairs.ec.europa.eu/policies/migration-and-asylum/legal-migration-and-integration/talent-partnerships_en

(90)    Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Unia równości: strategia na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020–2025”, COM(2020) 152 final z 5.3.2020.

(91)     Państwa UE zobowiązują się do zwiększenia udziału kobiet w sektorze cyfrowym | Kształtowanie cyfrowej przyszłości Europy (europa.eu)

(92)    Dz.U. C 212I z 26.6.2020, s. 9.

(93)    Dz.U. C 415 z 1.12.2020, s. 22.

(94)    Dz.U. C 469 z 9.12.2022, s. 19.

(95)    Dz.U. C 469 z 9.12.2022, s. 19.

(96)    Zalecenie Rady z dnia 22 maja 2019 r. w sprawie wysokiej jakości systemów wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem, Dz.U. C 189 z 5.6.2019, s. 4.

(97)    Zalecenie Rady (UE) 2021/1004 z dnia 14 czerwca 2021 r. w sprawie ustanowienia europejskiej gwarancji dla dzieci (Dz.U. L 223 z 22.6.2021, s. 14).

(98)    Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Strategia UE na rzecz praw dziecka”, COM(2021) 142 final z 24.3.2021.

(99)    Chaudron S., Di Gioia R., Gemo M. (2015). Young Children (0-8) and Digital Technology - A qualitative study across Europe, Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej.

(100)    Zalecenie Rady z dnia 28 listopada 2022 r. w sprawie dróg do sukcesu szkolnego, zastępujące zalecenie Rady z dnia 28 czerwca 2011 r. w sprawie polityk na rzecz ograniczania zjawiska przedwczesnego kończenia nauki (Dz.U. C 469 z 9.12.2022, s. 1).

(101)    Zalecenie Rady z dnia 29 listopada 2021 r. w sprawie podejść uwzględniających kształcenie mieszane na rzecz wysokiej jakości i włączającego szkolnictwa podstawowego i średniego (Dz.U. C 504 z 14.12.2021, s. 21).

(102)    Na przykład podejście interdyscyplinarne, oddzielny przedmiot w ramach innego przedmiotu. Więcej informacji można znaleźć w dokumencie roboczym służb Komisji dołączonym do niniejszego wniosku.

(103)    W niniejszym wniosku informatykę uznaje się za odrębną dyscyplinę naukową charakteryzującą się własnymi koncepcjami, metodami, zasobami wiedzy i otwartymi kwestiami. Obejmuje ona podstawy struktur, procesów, artefaktów i systemów obliczeniowych oraz ich projekty oprogramowania, zastosowania i wpływ na społeczeństwo.

(104)    Komisja Europejska/EACEA/Eurydice (2022), Nauczanie informatyki w szkołach w Europie. Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej.

(105)    Zalecenie Rady z dnia 24 listopada 2020 r. w sprawie kształcenia i szkolenia zawodowego na rzecz zrównoważonej konkurencyjności, sprawiedliwości społecznej i odporności (Dz.U. C 417 z 2.12.2020, s. 1).

(106)    Dostępne pod adresem: pdf (europa.eu)

(107)     Deklaracja z Osnabrück z 2020 r. w sprawie kształcenia i szkolenia zawodowego jako czynnika odbudowy i sprawiedliwego przechodzenia na gospodarkę cyfrową i ekologiczną | CEDEFOP (europa.eu)

(108)    Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie Europejskiej strategii na rzecz szkół wyższych, COM(2022) 16 final z 18.1.2022.

(109)    Zalecenie Rady z dnia 16 czerwca 2022 r. w sprawie uczenia się na rzecz transformacji ekologicznej i zrównoważonego rozwoju (Dz.U. C 243 z 27.6.2022, s. 1).

(110)     Inicjatywa „Uniwersytety Europejskie” | europejski obszar edukacji (europa.eu)

(111)    Righi R., Lopez Cobo M., Papazoglou M., Samoili S., Cardona M., Vazquez-Prada Baillet M., De Prato G. (2022), Academic Offer of Advanced Digital Skills in 2020-21. International Comparison, Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej.

(112)    Zalecenie Rady z dnia 16 czerwca 2022 r. w sprawie europejskiego podejścia do mikropoświadczeń na potrzeby uczenia się przez całe życie i zatrudnialności (Dz.U. C 243 z 27.6.2022, s. 10).

(113)    Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Plan działania na rzecz Europejskiego filaru praw socjalnych”, COM(2021) 102 final z 4.3.2021.

(114)    Dz.U. C 504 z 14.12.2021, s. 9.

(115)    Zalecenie Rady z dnia 19 grudnia 2016 r. w sprawie ścieżek poprawy umiejętności: nowe możliwości dla dorosłych (Dz.U. C 484 z 24.12.2016, s. 1).

(116)    Beblavý M., Bačová B. (2022), Literature review on the provision of digital skills for adults. EENEE report. Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej. Righi R., Lopez Cobo M., Papazoglou M., Samoili S., Cardona M., Vazquez-Prada Baillet M., De Prato G. (2022), Academic Offer of Advanced Digital Skills in 2020-21. International Comparison, Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej.

(117)    Zalecenie Rady z dnia 16 czerwca 2022 r. w sprawie indywidualnych rachunków szkoleniowych (Dz.U. C 243 z 27.6.2022, s. 26).

(118)

   Eurostat (2022). Przedsiębiorstwa, które zapewniły szkolenia w celu rozwijania/podnoszenia umiejętności swojego personelu w zakresie ICT według klasy wielkości przedsiębiorstwa.

(119)     Pakt na rzecz umiejętności – Zatrudnienie, sprawy społeczne i włączenie społeczne – Komisja Europejska (europa.eu)

(120)

    Koalicja na rzecz umiejętności cyfrowych i zatrudnienia I Platforma umiejętności cyfrowych i zatrudnienia (europa.eu)

(121)    W niniejszym wniosku termin postęp odnosi się do celowego uporządkowania nauczania i uczenia się na wielu etapach rozwoju, w różnym wieku lub na różnych poziomach.

(122)    Komisja Europejska (2022), Inwestowanie w przyszłość: jakościowe inwestycje w kształcenie i szkolenie. Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej.

(123)    Dz.U. C 193 z 9.6.2020, s. 11.

(124)    OECD (2019), wyniki TALIS 2018 (tom I): Nauczyciele i liderzy edukacyjni jako osoby uczące się przez całe życie. Paryż: OECD Publishing.

(125)    Akademie nauczycielskie Erasmus+, dostępne pod adresem: https://education.ec.europa.eu/pl/education-levels/school-education/erasmus-teacher-academies

(126)     Wytyczne dla nauczycieli i pedagogów dotyczące przeciwdziałania dezinformacji i upowszechniania umiejętności cyfrowych za pośrednictwem kształcenia i szkolenia | europejski obszar edukacji (europa.eu)

(127)     Wytyczne etyczne dla nauczycieli dotyczące wykorzystania sztucznej inteligencji i danych w nauczaniu i uczeniu się | europejski obszar edukacji (europa.eu)

(128)     Europejski Tydzień Kodowania

(129)     https://digieduhack.com/en/

(130)    COM(2022) 212.

(131)     https://digital-strategy.ec.europa.eu/pl/policies/safer-internet-centres

(132)    Na przykład osoby mieszkające na obszarach wiejskich, grupy w niekorzystnej sytuacji lub grupy zmarginalizowane, takie jak osoby z niepełnosprawnościami, Romowie i obywatele państw trzecich mający ograniczoną wiedzę na temat państwa przyjmującego, a także osoby o niskim lub średnim poziomie wykształcenia lub młodzież niekształcąca się, niepracująca ani nieszkoląca się. .

(133)    Np. regiony miejskie/wiejskie, regiony oddalone i najbardziej oddalone, terytoria transgraniczne.

(134)    Na przykład działania edukacyjne, które wspierają rozwój umiejętności cyfrowych bez użycia urządzeń cyfrowych.

(135)    Na przykład podejścia pedagogiczne dotyczące umiejętności cyfrowych, w których małe dzieci mogą badać, eksperymentować, odkrywać i rozwiązywać problemy, korzystając z wyobraźni i przez zabawę.

(136)     Wytyczne dla nauczycieli i pedagogów dotyczące przeciwdziałania dezinformacji i upowszechniania umiejętności cyfrowych za pośrednictwem kształcenia i szkolenia | europejski obszar edukacji (europa.eu)

(137)     Zauważaj i zwalczaj dezinformację (europa.eu)

(138)     Wytyczne etyczne dla nauczycieli dotyczące wykorzystania sztucznej inteligencji i danych w nauczaniu i uczeniu się | europejski obszar edukacji (europa.eu)

(139)    Sektor pierwotny, wtórny i sektor usług.

(140)    Zalecenie Rady z dnia 16 czerwca 2022 r. w sprawie indywidualnych rachunków szkoleniowych (Dz.U. C 243 z 27.6.2022, s. 26).

(141)    Zalecenie Rady z dnia 26 listopada 2018 r. w sprawie propagowania automatycznego wzajemnego uznawania kwalifikacji uzyskanych w ramach kształcenia i szkolenia na poziomie wyższym i średnim II stopnia oraz efektów uczenia się osiągniętych w okresach nauki za granicą. 

(142)     https://euraxess.ec.europa.eu/euraxess/innovation-talent-platform

(143)    Zainteresowane strony zajmujące się kształceniem i szkoleniem, partnerzy społeczni, podmioty zajmujące się certyfikacją umiejętności cyfrowych.

(144)    Przyczyni się to do ustanowienia Europejskiego Certyfikatu Umiejętności Cyfrowych, który jest jednym z działań określonych w Planie działania w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2021–2027 i który jest obecnie opracowywany, aby zapewnić wsparcie na rzecz istniejących i przyszłych certyfikacji umiejętności cyfrowych oraz ich dostosowanie do DigComp.