KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 6.4.2022

COM(2022) 167 final

Zalecenie

DECYZJA RADY

upoważniająca do rozpoczęcia negocjacji dotyczących umowy między Unią Europejską a Ukrainą o transporcie drogowym towarów

UZASADNIENIE

1.Kontekst zalecenia

Komisja niniejszym zaleca Radzie zezwolenie na rozpoczęcie negocjacji w sprawie ograniczonej w czasie umowy między Unią a Ukrainą o transporcie drogowym towarów (zwanej dalej „umową”) w celu zaradzenia skutkom niczym niesprowokowanej i nieuzasadnionej agresji wojskowej Rosji wobec Ukrainy oraz zaleca wyznaczenie Komisji na negocjatora Unii. Do zalecenia załączono również wytyczne negocjacyjne.

2.Kontekst

Transport drogowy towarów między Unią a Ukrainą jest obecnie w dużej mierze regulowany przez szereg dwustronnych umów o transporcie zawartych przez poszczególne państwa członkowskie UE z Ukrainą. Zgodnie z tymi umowami przewoźników obu stron obowiązują kontyngenty w odniesieniu do tranzytu i handlu dwustronnego. Z badania przygotowanego w 2014 r. 1 wynika, że 25 państw członkowskich, z którymi Ukraina posiadała w tym czasie dwustronne umowy o transporcie drogowym, przyznało Ukrainie na zasadzie dwustronnej łącznie 560 680 kontyngentów. W roku 2019 liczba ta była nieco niższa (552 875 kontyngentów, w tym 1 750 kontyngentów wielorazowych). W ramach kontyngentów regularnie wymaga się spełniania określonych norm emisji Euro.

Oprócz zezwoleń opartych na wyżej wymienionych umowach dwustronnych Międzynarodowe Forum Transportu (ITF) prowadzi wielostronny system kontyngentów, który przewiduje wielostronne licencje na międzynarodowy transport drogowy towarów przez przedsiębiorstwa transportowe mające siedzibę w państwie członkowskim Europejskiej Konferencji Ministrów Transportu (EKMT). Licencje te mają zastosowanie do transportu towarów między państwami członkowskimi EKMT lub tranzytu przez terytorium jednego lub kilku z tych państw. Liczba kontyngentów w ramach systemu EKMT jest jednak dość niska w porównaniu z kontyngentami przyznanymi na mocy umów dwustronnych (chociaż porównanie nie jest w pełni adekwatne, ponieważ kontyngenty przyznane w ramach EKMT dotyczą licencji rocznych, podczas gdy umowy dwustronne dotyczą zezwoleń na pojedyncze przejazdy). W 2022 r. ukraińskim przewoźnikom wydano 4 000 rocznych licencji.

W 2006 r. Ukraina przystąpiła do umowy dotyczącej pracy załóg pojazdów wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe (AETR) 2 , której stronami są również wszystkie państwa członkowskie UE. W związku z tym ukraińscy przewoźnicy transportujący towary na terytorium Unii muszą przestrzegać tych samych zasad dotyczących czasu prowadzenia pojazdu, przerw i okresów odpoczynku, jakie obowiązują w Unii zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 561/2006 3 .

W związku z agresją wojskową Rosji wobec Ukrainy sytuacja transportu w tym kraju znacząco się pogorszyła. Rosyjskie siły zbrojne blokują lub zniszczyły ważne szlaki transportowe do przewozu towarów przez Morze Czarne, a ukraińska przestrzeń powietrzna jest zamknięta dla transportu cywilnego. Sieć kolejowa wykorzystywana jest w pierwszym rzędzie do transportu pasażerów i uchodźców i jest w dużym stopniu narażona na bombardowania przez Rosję.

W związku z tym, aby pomóc znajdującej się w trudnej sytuacji ukraińskiej gospodarce, należy pilnie zawrzeć umowę między Unią a Ukrainą, która to umowa będzie obowiązywać do czasu, gdy skutki wojny dla infrastruktury transportowej i operacji transportu pozostaną poważne, i dzięki której przeciążona i podatna na zagrożenia sieć kolejowa, zablokowana dla lotów cywilnych przestrzeń powietrzna i zablokowane porty na wybrzeżu Morza Czarnego mogą w jak największym stopniu zostać zastąpione alternatywnymi, rozszerzonymi rozwiązaniami w zakresie transportu drogowego w celu przewozu towarów między UE a Ukrainą. Jest to niezwykle istotne dla handlu zbożem, paliwem, środkami spożywczymi i innymi towarami, której to kwestii należy pilnie zaradzić, aby zmniejszyć brak bezpieczeństwa żywnościowego na Ukrainie i uniknąć nasilenia się przepływu uchodźców. Umowa będzie również zawierać klauzule dotyczące uznawania praw jazdy i certyfikatów kompetencji zawodowych ukraińskich kierowców przewożących towary do UE. Umowa będzie miała zastosowanie do terytorium Ukrainy kontrolowanego przez prawowity rząd Ukrainy i uznanego za taki przez Unię Europejską.

Zawarcie takiej umowy leży w interesie Unii, nie tylko ze względu na to, że w interesie Unii leży stabilizacja państwa ukraińskiego i ukraińskiej gospodarki, ale również dlatego, że Ukraina jest ważnym dostawcą takich produktów jak zboża i inne środki spożywcze, a przewoźnicy z UE uzyskają na zasadzie wzajemności prawa przewozowe na terytorium Ukrainy.

3.Spójność z innymi politykami Unii

4.Podstawa prawna, pomocniczość i proporcjonalność

•Podstawa prawna

•Kompetencja Unii

Umowa ta wchodzi w zakres unijnej polityki transportowej i jest niezbędna do osiągnięcia jednego z celów, o których mowa w Traktatach, jakim jest „przyczynienie się do swobodnego i uczciwego handlu”, a jej zawarcie przewidziano w art. 136 układu o stowarzyszeniu z Ukrainą.

Zawieranie umów międzynarodowych dotyczących transportu drogowego towarów jest również wyraźnie przewidziane w akcie ustawodawczym Unii. 

W szczególności art. 1 ust. 2 i 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1072/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczącego wspólnych zasad dostępu do rynku międzynarodowych przewozów drogowych stanowi, że:

2. W przypadku przewozu z państwa członkowskiego do państwa trzeciego i w odwrotnym kierunku niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie do części przejazdu na terytorium dowolnego państwa członkowskiego, przez które odbywa się tranzyt. Rozporządzenie nie ma zastosowania do tej części przejazdu na terytorium państwa członkowskiego załadunku lub rozładunku, jeśli nie została zawarta niezbędna umowa między Wspólnotą a danym państwem trzecim.

3. Do czasu zawarcia umów, o których mowa w ust. 2, niniejsze rozporządzenie nie narusza:

a) przepisów dotyczących przewozu z państwa członkowskiego do państwa trzeciego i w odwrotnym kierunku włączonych do umów dwustronnych zawartych przez państwa członkowskie z tymi państwami trzecimi;

b) przepisów dotyczących przewozu z państwa członkowskiego do państwa trzeciego i w odwrotnym kierunku włączonych do umów dwustronnych zawartych między państwami członkowskimi, które na mocy zezwoleń dwustronnych lub na mocy uzgodnień liberalizujących dopuszczają załadunek i rozładunek w państwie członkowskim przez przewoźników niemających siedziby w tym państwie członkowskim.

Ponadto, zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości, jej zawarcie może mieć wpływ na wspólne zasady lub zmienić ich zakres . W szczególności w pkt 201 opinii 2/15 z dnia 16 maja 2017 r. 4 Trybunał stwierdził, co następuje: 

201 Jak stwierdził już Trybunał, wówczas gdy umowa między Unią i państwem trzecim przewiduje stosowanie do stosunków międzynarodowych objętych tą umową zasad, które pokrywają się w znacznym stopniu z zasadami wspólnymi Unii mającymi zastosowanie do sytuacji wewnątrzwspólnotowych, umowę tę należy uznać za mogącą wpływać na zakres tych wspólnych zasad lub mogącą go zmieniać. Mimo braku sprzeczności z tymi zasadami wspólnymi umowa może mieć wpływ na ich znaczenie, zakres i skuteczność [zob. m.in. opinia 1/03 (nowa konwencja lugańska) z dnia 7 lutego 2006 r., EU:C:2006:81, pkt 143 i 151–153; opinia 1/13 (przystąpienie państw trzecich do konwencji haskiej) z dnia 14 października 2014 r., EU:C:2014:2303, pkt 84–90; oraz wyrok z dnia 26 listopada 2014 r., Green Network, C-66/13, EU:C:2014:2399, pkt 48 i 49].

•Obowiązek konsultacji spoczywający na Komisji

Biorąc pod uwagę wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 16 lipca 2015 r. w sprawie C-425/13 5 , wyjaśniający rolę poszczególnych instytucji do celów stosowania art. 218 ust. 2 i 4 TFUE zgodnie z zasadami równowagi instytucjonalnej i lojalnej współpracy określonymi w art. 13 ust. 2 TUE, konieczne jest uwzględnienie tych wyjaśnień.

Właściwe jest, aby Komisja przekazywała Radzie i wyznaczonemu przez nią specjalnemu komitetowi wszelkie informacje niezbędne do monitorowania postępów w negocjacjach, takie jak w szczególności zapowiedziane cele ogólne i stanowiska zajęte przez pozostałe strony w trakcie negocjacji. Komisja przedstawi Radzie i wyznaczonemu przez nią specjalnemu komitetowi pisemne sprawozdanie z wyników negocjacji w sposób umożliwiający Radzie wykonywanie jej prerogatyw instytucjonalnych.

Aby wypełnić obowiązek poszanowania równowagi instytucjonalnej określony w art. 13 ust. 2 TUE oraz obowiązek ustanowiony w art. 218 ust. 10 TFUE, Komisja przekaże te same informacje Parlamentowi Europejskiemu.

•Proporcjonalność

5.Wpływ na budżet

6.Elementy fakultatywne

•Szczegółowe objaśnienia poszczególnych przepisów zalecenia

Decyzja Rady upoważni do rozpoczęcia negocjacji w sprawie umowy między Unią a Ukrainą o transporcie drogowym towarów w celu zaradzenia skutkom agresji Rosji wobec Ukrainy oraz wyznaczy Komisję jako negocjatora Unii. Wytyczne negocjacyjne załączone do decyzji zawierają ogólny opis zakresu przewidywanej umowy.

Zalecenie

DECYZJA RADY

upoważniająca do rozpoczęcia negocjacji dotyczących umowy między Unią Europejską a Ukrainą o transporcie drogowym towarów

RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 218 ust. 3 i 4,

uwzględniając zalecenie Komisji Europejskiej,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)Należy rozpocząć negocjacje w celu zawarcia umowy między Unią a Republiką Ukrainy o transporcie drogowym towarów. Umowa ta powinna obowiązywać do czasu, gdy skutki niczym niesprowokowanej i nieuzasadnionej agresji Rosji wobec Ukrainy dla infrastruktury transportowej i operacji transportu pozostaną poważne.

(2)Na negocjatora należy wyznaczyć Komisję.

(3)Negocjacje powinna prowadzić Komisja w konsultacji z [nazwa specjalnego komitetu do uzupełnienia przez Radę],

PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:

Artykuł 1

Niniejszym upoważnia się Komisję do negocjowania, w imieniu Unii, umowy między Unią Europejską a Republiką Ukrainy o transporcie drogowym towarów.

Artykuł 2

Wytyczne negocjacyjne przedstawiono w załączniku.

Artykuł 3

Negocjacje prowadzone są w konsultacji z [nazwa specjalnego komitetu do uzupełnienia przez Radę].

Artykuł 4

Niniejsza decyzja skierowana jest do Komisji.

Sporządzono w Brukseli dnia […] r.

(1)    Study on the economic impact of an agreement between the EU and the Ukraine prepared by ICF, TRT and DIW Econ, Final report, 14 [Badanie skutków gospodarczych umowy między UE a Ukrainą przygotowane przez ICF, TRT i DIW Econ, sprawozdanie końcowe, 14 października 2014 r.]

(2)    Podpisanej w Genewie 1 lipca 1970 r.

(3)    Rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) nr 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85.

(4)    ECLI:EU:C:2017:376.

(5)    ECLI:EU:C:2015:483.

KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 6.4.2022

COM(2022) 167 final

ZAŁĄCZNIKI

do

zalecenia dotyczącego DECYZJI RADY

upoważniającej do rozpoczęcia negocjacji dotyczących umowy między Unią Europejską a Ukrainą o transporcie drogowym towarów

ZAŁĄCZNIK

Wytyczne negocjacyjne dotyczące umowy między Unią Europejską a Ukrainą o transporcie drogowym towarów

1.Cele negocjacji

Wynegocjowanie umowy z Ukrainą, która liberalizuje transport drogowy towarów poprzez przyznanie przewoźnikom ukraińskim i unijnym praw dostępu w zakresie tranzytu i dwustronnego przewozu międzynarodowego i która obejmuje uznawanie w Unii Europejskiej praw jazdy i certyfikatów kompetencji zawodowych wydanych przez właściwe organy Ukrainy i odwrotnie.

2.Zakres umowy

Umowa powinna umożliwiać ukraińskim przewoźnikom drogowym dostęp do rynku Unii.

1)Umowa powinna zliberalizować transport drogowy towarów poprzez przyznanie przewoźnikom ukraińskim i unijnym praw dostępu w zakresie tranzytu i dwustronnego przewozu międzynarodowego między Unią Europejską a Ukrainą. Umowa powinna utrzymać lub zwiększyć poziom dostępu do rynku lub innych możliwości handlowych dostępnych w ramach istniejących dwustronnych umów o transporcie drogowym zawartych przez poszczególne państwa członkowskie UE z Ukrainą.

2)Umowa, która powinna być w równym stopniu autentyczna we wszystkich językach urzędowych UE, powinna zawierać stosowną klauzulę dotyczącą wersji językowych.

3)Umowa powinna dotyczyć praw jazdy i certyfikatów kompetencji zawodowych wydawanych przez właściwe organy Ukrainy, aby zapewnić ich uznawanie w Unii Europejskiej.

4)Umowa powinna być ograniczona w czasie i obowiązywać tak długo, jak skutki rosyjskiej agresji wojskowej wobec Ukrainy dla infrastruktury transportowej i operacji transportu pozostaną poważne.

3.Postanowienia ogólne

Umowa, która będzie następcą obowiązujących dwustronnych umów o transporcie drogowym zawartych między państwami członkowskimi UE a Ukrainą, będzie nadrzędna w stosunku do ich postanowień.

Po wygaśnięciu tej umowy istniejące umowy dwustronne zawarte przez poszczególne państwa członkowskie UE z Ukrainą mogą ponownie obowiązywać do czasu ewentualnego zawarcia przez Unię z Ukrainą innej umowy w dziedzinie transportu drogowego.

4.Zarządzanie umową

Należy ustanowić wspólny komitet składający się z przedstawicieli Stron, który powinien być odpowiedzialny za zarządzanie umową i jej właściwe stosowanie, w szczególności w odniesieniu do dostosowania, po ich zmianie, przepisów UE zawartych w załączniku do umowy, których ma przestrzegać Ukraina, jak również nowych przepisów mających zastosowanie w dziedzinie transportu drogowego przyjmowanych na poziomie Unii.

Ekspertom ukraińskim można zezwolić na uczestnictwo w charakterze obserwatorów w grupach ekspertów ustanowionych przez Unię i zajmujących się prawodawstwem Unii, które ma być stosowane przez Ukrainę, które to prawodawstwo zostanie określone w załączniku do umowy.

Umowa powinna obejmować szybki, skuteczny i wiążący mechanizm rozstrzygania sporów, który zapewni możliwość właściwego stosowania umowy.

Niezależnie od mechanizmu rozstrzygania sporów umowa powinna zawierać postanowienia, które mają być stosowane w przypadku niewypełnienia wynikających z niej obowiązków, takie jak możliwość wprowadzenia odpowiednich środków ochronnych lub całkowitego lub częściowego zawieszenia praw lub przywilejów przyznanych na mocy umowy.

5.Przebieg negocjacji

Komisja będzie prowadzić negocjacje zgodnie z niniejszymi wytycznymi i zapewni, by negocjacje te były właściwie skoordynowane z bieżącymi i przyszłymi negocjacjami w innych odpowiednich dziedzinach.