This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52022IR0109
Opinion of the European Committee of the Regions — Enlargement Package 2021
Opinia Europejskiego Komitetu Regionów – Pakiet „rozszerzenie” na 2021 r.
Opinia Europejskiego Komitetu Regionów – Pakiet „rozszerzenie” na 2021 r.
COR 2022/00109
Dz.U. C 375 z 30.9.2022, p. 26–33
(BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, GA, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)
30.9.2022 |
PL |
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej |
C 375/26 |
Opinia Europejskiego Komitetu Regionów – Pakiet „rozszerzenie” na 2021 r.
(2022/C 375/05)
|
ZALECENIA POLITYCZNE
EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW
Uwagi ogólne
1. |
Z dużym zainteresowaniem odnotowuje komunikat Komisji Europejskiej z 2021 r. w sprawie polityki rozszerzenia UE, sprawozdania dotyczące krajów kandydujących, czyli Albanii, Czarnogóry, Macedonii Północnej, Serbii i Turcji, oraz sprawozdania dotyczące potencjalnych krajów kandydujących, czyli Bośni i Hercegowiny oraz Kosowa (1). |
2. |
Przypomina o europejskich aspiracjach i europejskim wyborze Ukrainy, zgodnie z układem o stowarzyszeniu. 28 lutego 2022 r., korzystając z prawa Ukrainy do wyboru własnego losu, prezydent Ukrainy złożył wniosek o członkostwo tego kraju w Unii Europejskiej. KR wzywa Radę i Komisję do dalszego wzmocnienia więzi i pogłębienia partnerstwa w celu wspierania Ukrainy w dążeniu do integracji europejskiej, zgodnie z odpowiednimi postanowieniami Traktatów. |
3. |
Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że szczyt UE–Bałkany Zachodnie, który odbył się w Brdzie w październiku 2021 r., potwierdził, iż proces rozszerzenia o Bałkany Zachodnie leży we wspólnym interesie strategicznym i jest wspólnym, strategicznym wyborem opierającym się na wiarygodnych reformach przeprowadzanych przez partnerów, sprawiedliwej i rygorystycznej warunkowości oraz zasadzie indywidualnych osiągnięć. |
4. |
Odnotowuje formalne wnioski Gruzji i Mołdawii o przystąpienie do Unii Europejskiej oraz wzywa Radę i Komisję do wspierania ich starań na rzecz przystąpienia do UE po spełnieniu przez nie kryteriów rozszerzenia. |
5. |
Podkreśla, że popiera przystąpienie do UE wszystkich krajów Bałkanów Zachodnich, a także Ukrainy, Mołdawii i Gruzji, pod warunkiem że spełnią one wszystkie kryteria członkostwa. Podkreśla znaczenie wysyłania im pozytywnych sygnałów, aby wspierać ich zaangażowanie w niestety przedłużający się proces przystąpienia do UE. Podkreśla, że brak prawdziwej i wiarygodnej perspektywy członkostwa w UE prowadziłby do frustracji w krajach partnerskich i grozi dalszym zwiększeniem wpływu państw trzecich w regionie. |
6. |
Ponownie podkreśla, że reforma administracji publicznej w krajach Bałkanów Zachodnich nie może zostać wdrożona bez dobrego zarządzania na poziomie lokalnym, i wzywa Komisję, aby włączyła do swojego wsparcia na rzecz wspomnianej reformy środki i narzędzia oraz bardziej szczegółowe wskaźniki efektywności dotyczące zaangażowania władz lokalnych i regionalnych w ogólny proces reform. |
7. |
Przypomina, że 70 % dorobku prawnego UE wdraża się na poziomie niższym niż krajowy. Zachęca do analizy i stosowania najlepszych sposobów postępowania we współpracy z władzami lokalnymi i regionalnymi i przy ich zaangażowaniu w zagadnienia związane z rozszerzeniem, ponieważ władze lokalne i regionalne są strategicznymi partnerami w tym procesie i kluczowymi podmiotami, dzięki którym proces ten jest skutecznie realizowany dla dobra obywateli. |
8. |
Wzywa Komisję do jak najlepszego wykorzystania instrumentu pomocy technicznej i wymiany informacji (TAIEX) i tworzenia partnerstw, aby pomóc w rozwoju instytucji i budowaniu zdolności na poziomie lokalnym w krajach objętych procesem rozszerzenia. Z zadowoleniem przyjmuje rozszerzenie TAIEX na władze lokalne. |
9. |
Z zadowoleniem przyjmuje pozytywną ogólną równowagę reform we wszystkich krajach Bałkanów Zachodnich, co czyni możliwymi dalsze postępy w procesie rozszerzenia, i wzywa wszystkie zaangażowane kraje, by wykazały swoją akceptację dla wartości i standardów UE. Podkreśla, że oczekuje się, iż kraje kandydujące i potencjalne kraje kandydujące będą stopniowo dostosowywać swoją politykę wobec państw trzecich do strategii politycznych Unii Europejskiej. |
10. |
Wzywa wszystkie strony, aby wykazały się konstruktywnym zaangażowaniem w celu bezzwłocznego umożliwienia otwarcia negocjacji akcesyjnych z Albanią i Macedonią Północną, po zatwierdzeniu odpowiednich ram negocjacyjnych przez Radę. |
11. |
Z zadowoleniem przyjmuje wzmocnienie sterowania politycznego w usprawnionej metodyce rozszerzenia, w związku z czym regularnie odbywały się międzyrządowe konferencje polityczne, które stanowiły okazję do dialogu na wysokim szczeblu. |
12. |
Z niepokojem odnotowuje, że spowolnienie procesu rozszerzenia prowadzi do niepożądanych wydarzeń w krajach objętych procesem rozszerzenia, a mianowicie do utraty zaufania obywateli, stałej emigracji, osłabionej woli do przeprowadzania istotnych reform politycznych, oraz do dalszego narażenia na wpływy stron trzecich, które nieustannie dążą do zwiększenia swoich wpływów w regionie Bałkanów Zachodnich, w tym Rosji i Chin. |
13. |
Z zadowoleniem przyjmuje wejście w życie rozporządzenia w sprawie Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej (IPA III), w którym przewidziano fundusze na zasadnicze i trwałe reformy w krajach korzystających z finansowania. Podkreśla, że UE jest największym darczyńcą na Bałkanach Zachodnich, a w związku z tym najważniejszym partnerem regionu. |
14. |
Popiera wdrożenie planu gospodarczo-inwestycyjnego Komisji dla Bałkanów Zachodnich, który może w zasadniczy sposób przełożyć się na zieloną transformację, cyfryzację, rozwój infrastruktury transportowej i energetycznej oraz rozwój społeczny i regionalny. W związku z tym przypomina o znaczeniu poprawy w takich obszarach jak praworządność, walka z korupcją, przejrzystość i dobre rządy, a także do pełnego wdrożenia Zielonego programu działań dla Bałkanów Zachodnich. Przypomina, że władze lokalne i regionalne odgrywają istotną rolę w tym względzie, a zatem powinny być angażowane na etapie wdrażania planu. |
15. |
Wzywa Komisję, aby we współpracy z władzami lokalnymi w krajach będących beneficjentami optymalnie wykorzystywała środki z IPA III i IPARD. Ponownie podkreśla korzyści płynące z podejścia LEADER, ponieważ rozwój obszarów wiejskich znacząco przyczynia się do rozwoju gospodarczego i solidnych struktur demograficznych. |
16. |
Wzywa do ścisłej współpracy między władzami lokalnymi i regionalnymi, społeczeństwem obywatelskim i panelami ekspertów ds. ochrony przyrody i bioróżnorodności na Bałkanach Zachodnich, do stopniowego zastąpienia elektrowni węglowych odnawialnymi źródłami energii z uwzględnieniem opinii społeczności lokalnych wspierających walkę ze zmianą klimatu oraz zieloną i sprawiedliwą transformację w regionie. |
17. |
Z zadowoleniem przyjmuje wejście w życie w dniu 1 lipca 2021 r. na Bałkanach Zachodnich systemu polegającego na korzystaniu z telefonu za granicą tak jak w kraju. Podkreśla, że należy kontynuować dalsze negocjacje w celu obniżenia opłat roamingowych między UE a Bałkanami Zachodnimi. |
18. |
Podkreśla, że program wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy na Bałkanach Zachodnich nie może być w pełni zrealizowany bez wykorzystania potencjału lokalnego rozwoju gospodarczego (LED) i poprawy otoczenia biznesowego w społecznościach lokalnych. KR popiera inicjatywy służące podjęciu bardziej ustrukturyzowanego dialogu z gminami i sieciami gmin regionów przez regularne konsultacje wychodzące nawet poza format Dnia Rozszerzenia i dyskusji w odnośnych grupach roboczych. Podkreśla w związku z tym znaczenie spotkań osobistych, aby zbadać wszystkie możliwości i oprzeć się na bezpośrednich kontaktach w ramach wspólnych projektów. |
19. |
Z zadowoleniem przyjmuje kompleksowe wsparcie UE udzielane rządom Bałkanów Zachodnich na sprostanie wyzwaniom związanym z pandemią COVID-19 i na skuteczne reagowanie na pilne potrzeby społeczno-gospodarcze i dotyczące ochrony zdrowia. Z uwagi na to, że władze lokalne i regionalne mają do odegrania zasadniczą rolę w walce z pandemią, wzywa kraje objęte procesem rozszerzenia oraz KE do angażowania ich w skuteczną koordynację. |
20. |
Podkreśla rolę funduszy UE w przeciwdziałaniu negatywnym tendencjom demograficznym w większości krajów objętych procesem rozszerzenia. Podkreśla potrzebę rozwiązywania problemów społecznych przy programowaniu tych funduszy. |
21. |
Podkreśla potrzebę skuteczniejszej komunikacji, również na poziomie lokalnym, aby podkreślić korzyści płynące z integracji z UE i przeciwdziałać dezinformacji. |
22. |
Podkreśla znaczenie planu gospodarczo-inwestycyjnego, a także funduszy IPA we wspieraniu sektorów istotnych dla szczebla lokalnego, takich jak turystyka. |
23. |
Ponownie podkreśla, że praworządność i funkcjonowanie instytucji demokratycznych są nienegocjowalną podstawą funkcjonowania państw członkowskich Unii Europejskiej i kluczowymi obszarami, na podstawie których UE ocenia postępy krajów kandydujących na drodze do członkostwa. Wyraża zaniepokojenie ograniczonymi postępami i licznymi wyzwaniami w tej dziedzinie, ciągłym występowaniem pewnych elementów zawłaszczania państwa, niewystarczającymi wynikami w walce ze zorganizowaną przestępczością i korupcją, ograniczonymi postępami w dziedzinie reform wymiaru sprawiedliwości i doniesieniami o wrogich zachowaniach względem niektórych mediów w niektórych krajach objętych procesem rozszerzenia. |
24. |
Podkreśla, że atmosfera sprzyjająca rozwojowi i funkcjonowaniu niezależnych mediów i aktywne, silne społeczeństwo obywatelskie są koniecznym warunkiem trwałości i nieodwracalności złożonych reform w procesie przystąpienia do Unii, a także podstawą rozwoju demokracji lokalnej. Wzywa do ściślejszego monitorowania procesów demokratycznych i wolności mediów, także w związku z pandemią COVID-19. |
25. |
Podkreśla, że ze względu na swój bliski kontakt z obywatelami władze lokalne i regionalne mają do odegrania kluczową rolę w propagowaniu i poszanowaniu wartości europejskich, ochronie praw podstawowych oraz ochronie wszystkich mniejszości, a także, że mogą być ważnymi partnerami i wieść prym w walce z rasizmem i mową nienawiści, zwalczaniu dyskryminacji, propagowaniu równości płci, ochronie słabszych grup społecznych i mniejszości oraz wzmacnianiu spójności społecznej. Ochrona praw mniejszości narodowych ma tu ogromne znaczenie. |
26. |
Jest przekonany, że władze lokalne i regionalne, ze względu na ich szczególną rolę lokalnych decydentów politycznych i dostawców usług publicznych, mogą odgrywać większą rolę w usuwaniu pewnych niedociągnięć w dziedzinie praworządności i praw podstawowych, a także we wzmacnianiu przejrzystego i odpowiedzialnego zarządzania polityką lokalną oraz w poprawie ochrony praw grup znajdujących się w trudnej sytuacji. |
27. |
Wzywa Komisję, by w większym stopniu ułatwiała wymianę najlepszych praktyk między władzami lokalnymi i regionalnymi w zakresie sposobów większego zaangażowania obywateli w opracowywanie lokalnych budżetów i strategii politycznych za pomocą takich środków jak partycypacyjne planowanie budżetu. Oferuje swoje pełne wsparcie w tym zakresie. |
Uwagi dotyczące poszczególnych krajów
28. |
W pełni popiera jak najszybsze rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych z Macedonią Północną i Albanią, po zatwierdzeniu przez Radę ich ram negocjacyjnych, aby pokazać poparcie polityczne dla procesu rozszerzenia, przywrócić jego wiarygodność i potwierdzić obietnicę pełnego członkostwa. |
29. |
Przypomina, że postępy w ramach wspieranego przez UE dialogu Belgrad–Prisztina są obowiązkiem na drodze do członkostwa. Wzywa zaangażowane strony do poczynienia szybkich postępów w procesie normalizacji stosunków, do wdrożenia zawartych wcześniej porozumień i przejścia w kierunku prawnie wiążącej, kompleksowej umowy. |
SERBIA
30. |
Odnotowuje ogólne postępy poczynione dotychczas w prowadzonych z Serbią negocjacjach na temat przystąpienia do UE i wzywa do przyspieszenia i pogłębienia reform w dziedzinie praworządności i praw podstawowych (w tym niezawisłości sądownictwa), walki z korupcją, wolności mediów, wewnętrznego rozliczenia zbrodni wojennych oraz walki z przestępczością zorganizowaną, jak również do postępów w normalizacji w ramach dialogu Belgrad-Prisztina, zgodnie z ramami negocjacyjnymi, co wpłynie decydująco na ogólne tempo negocjacji akcesyjnych. |
31. |
Z zadowoleniem przyjmuje otwarcie 4. klastra, co stanowi nowy impuls do integracji wszystkich krajów objętych procesem rozszerzenia, wzmacnia wiarygodność procesu akcesyjnego i oznacza praktyczne zastosowanie usprawnionej metodyki. |
32. |
Z zadowoleniem przyjmuje postępy reformy konstytucyjnej, która wzmacnia niezależność sądownictwa, i wzywa Serbię do przyjęcia wszelkich ustaw i przepisów niezbędnych, aby urzeczywistnić reformy w terenie. Wzywa Komisję do monitorowania trwających reform i do przedstawienia szczegółowego sprawozdania w kolejnym sprawozdaniu krajowym. |
33. |
Wzywa władze Serbii na każdym poziomie, aby stanowczo zadeklarowały poszanowanie wartości UE i promowały je oraz jasno informowały o aspiracjach kraju w dziedzinie integracji z UE i o stosunkach z UE jako głównym partnerem politycznym i gospodarczym Serbii. |
34. |
Oczekuje utrzymania zaangażowania na rzecz reform w Serbii, co może wkrótce doprowadzić do otwarcia kolejnych rozdziałów. |
35. |
Wzywa Serbię do podjęcia bardziej zdecydowanych działań, aby poprawić sytuację w zakresie wolności wypowiedzi i działania niezależnych mediów, jak również pójść do przodu w walce z korupcją. |
36. |
Z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie Serbii w aktywne propagowanie współpracy regionalnej i zachęca ten kraj do kontynuowania wysiłków zmierzających do wzmocnienia stosunków dobrosąsiedzkich i współpracy transgranicznej. |
37. |
Z zadowoleniem przyjmuje decyzję Serbii o poparciu rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ w sprawie naruszenia integralności terytorialnej Ukrainy wydanej w odpowiedzi na nieuzasadnioną i niesprowokowaną agresję wojskową Rosji. Wzywa Serbię do pełnego dostosowania się do wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej, w tym do wszystkich fal sankcji wobec Białorusi i Federacji Rosyjskiej, tak aby Serbia ponownie wyraziła poparcie dla zasad i wartości Unii Europejskiej oraz swoje zaangażowanie we współpracę z partnerami europejskimi na rzecz pokoju. |
CZARNOGÓRA
38. |
Z zaniepokojeniem odnotowuje polaryzację między stronami politycznymi, która utrudniła postępy w negocjacjach. KR wzywa nowy rząd i partie polityczne do przyspieszenia reform niezbędnych do zamknięcia rozdziałów, zwłaszcza w dziedzinie praworządności. |
39. |
Zachęca Czarnogórę do utrzymania postępów w procesie akcesyjnym na dotychczasowym poziomie, a w miarę możliwości nawet ich przyspieszenia, ze szczególnym uwzględnieniem spełnienia kryteriów pośrednich ustalonych w rozdziałach 23 i 24. Powodzenie w tym zakresie będzie miało kluczowe znaczenie dla osiągnięcia postępów w ogólnych negocjacjach i tymczasowego zamknięcia wszelkich dalszych rozdziałów. |
40. |
Podkreśla, że walka z korupcją i politycznymi naciskami na instytucje państwowe musi być prowadzona z poszanowaniem zasad praworządności, przejrzystości i pociągania do odpowiedzialności, co pozwoli odpolitycznić administrację publiczną na każdym poziomie sprawowania rządów. |
41. |
Dostrzega ukierunkowane wysiłki i godne pochwały wyniki Czarnogóry w dziedzinie coraz większej skuteczności policji i działań prokuratury wobec przestępczości zorganizowanej. Wzywa jednak Czarnogórę do pilnego zajęcia się niedociągnięciami w systemie sądownictwa karnego, w tym sposobem rozpatrywania przez sady spraw dotyczących przestępczości zorganizowanej. |
42. |
Wzywa Komisję do zachęcania Czarnogóry, aby podejmowała więcej wysiłków na rzecz zapewnienia przejrzystego i integracyjnego procesu kształtowania polityki publicznej z silniejszą centralną kontrolą jakości konsultacji publicznych z zainteresowanymi stronami. |
43. |
Wzywa Komisję, aby stale zwracała uwagę na wymóg przejrzystości finansów publicznych, również z uwagi na zewnętrzne problemy finansowe Czarnogóry. |
ALBANIA
44. |
Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że – pomimo konieczności zajęcia się negatywnym wpływem pandemii na społeczeństwo i gospodarkę – Albania nadal koncentruje się na reformach niezbędnych na swojej drodze do członkostwa w UE. Z uwagi na wyniki Albanii negocjacje powinny rozpocząć się bezzwłocznie, po zatwierdzeniu ram negocjacyjnych przez Radę. |
45. |
Z zadowoleniem przyjmuje przeprowadzone z powodzeniem i dobrze zorganizowane wybory powszechne, które odbyły się 25 kwietnia 2021 r., po reformie ordynacji wyborczej na podstawie zaleceń OBWE/ODIHR. |
46. |
Z aprobatą wita też 100-procentowy wskaźnik dostosowania do WPZiB, co jest wyraźnym sygnałem zaangażowania tego kraju na drodze do UE. Albania kontynuowała konstruktywny dialog z krajami sąsiadującymi i utrzymała swoje zaangażowanie w szereg inicjatyw współpracy regionalnej, m. in. przewodniczyła z powodzeniem OBWE w 2020 r. |
47. |
Podkreśla, że wdrożenie kompleksowych reform wymiaru sprawiedliwości przynosi już pierwsze owoce w Trybunale Konstytucyjnym i Sądzie Najwyższym. Z zadowoleniem przyjmuje wydłużenie mandatu organów weryfikujących. |
48. |
Pozytywnie ocenia postępy w intensyfikacji walki z korupcją, jak również z przestępczością zorganizowaną, w tym wzmocnienie współpracy z państwami członkowskimi UE i Europolem. Przypomina jednak o pilnej potrzebie walki z sieciami handlu narkotykami. |
49. |
Wzywa Albanię, by kontynuowała i skonsolidowała swoje reformy administracji samorządowej jako część szerszego programu ukierunkowanego na większą decentralizację, wzmocnienie lokalnej autonomii budżetowej i zwiększenie zdolności gmin. |
50. |
Zwraca się też do Albanii o szybkie przyjęcie i wdrożenie oczekiwanych rozporządzeń w zakresie praw mniejszości, w szczególności odnośnie do samookreślenia się i korzystania z języków mniejszości, zgodnie z normami europejskimi oraz przy zaangażowaniu wszystkich istotnych zainteresowanych stron, a także zwiększenia zdolności Państwowej Komisji ds. Mniejszości Narodowych. |
51. |
Wzywa do dalszego wzmacniania roli albańskiej Rady Konsultacyjnej Samorządu Lokalnego i Centralnego jako dobrego przykładu instytucjonalizacji roli jednostek samorządu lokalnego w kształtowaniu polityki publicznej. |
52. |
Z zadowoleniem przyjmuje przyjęcie ustawy o spisie ludności i oczekuje sprawnego przeprowadzenia przyszłego spisu ludności przy pełnej przejrzystości, zaangażowaniu wszystkich zainteresowanych stron i zgodnie ze standardami międzynarodowymi. |
53. |
Zaleca ustanowienie wspólnego komitetu konsultacyjnego UE–Albania; a w związku z tym zaleca, by rząd Albanii złożył w tej sprawie wniosek, a Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia przyjęła odpowiednią deklarację. |
54. |
Wzywa Albanię do kontynuowania bieżących wysiłków na rzecz wdrożenia kompleksowej reformy sektora gruntów oraz do skonsolidowania praw własności w przejrzysty sposób poprzez przeprowadzenie konsultacji ze wszystkimi zainteresowanymi stronami, w tym poprzez zajęcie się przypadkami fałszowania dokumentów i sprawne prowadzenie procesu rejestracji i odszkodowań. |
MACEDONIA PÓŁNOCNA
55. |
Z zadowoleniem przyjmuje ogólny pozytywny bilans reform w ramach przygotowań Macedonii Północnej do członkostwa w UE, który umożliwia dalsze postępy. Z uwagi na jej postępy w tym procesie negocjacje akcesyjne z Macedonią Północną powinny rozpocząć się bezzwłocznie po przyjęciu ram negocjacyjnych przez Radę, gdyż brak postępów podkopuje wiarygodność całej polityki na rzecz rozszerzenia. |
56. |
Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że partie opozycji parlamentarnej są stale zaangażowane w prace parlamentu, a w niektórych przypadkach pomogły w przyjęciu kluczowych przepisów w zakresie reform związanych z przystąpieniem do UE. Wzywa Macedonię Północną do zwiększenia wysiłków na rzecz wzmocnienia roli parlamentu jako forum konstruktywnego dialogu politycznego, w szczególności w odniesieniu do programu reform UE. |
57. |
Wyraża obawy, że łączenie Macedonii Północnej i Albanii w decyzjach Rady w sprawie rozszerzenia jest niesprawiedliwe i nie odzwierciedla własnych ambicji UE w zakresie indywidualnej oceny postępów krajów przystępujących. Wzywa zainteresowane strony do osiągnięcia porozumienia umożliwiającego rozpoczęcie negocjacji. KR zdecydowanie popiera jak najszybsze zorganizowanie pierwszych konferencji międzyrządowych z udziałem obu kandydatów. |
58. |
Wzywa do poprawienia zdolności administracyjnych i technicznych struktur operacyjnych odpowiedzialnych za zarządzanie funduszami UE, zarówno na poziomie krajowym, jak i lokalnym, w szczególności w obszarze transportu, energii i zielonej transformacji. |
59. |
Z zadowoleniem przyjmuje wysiłki podjęte w dziedzinie współpracy regionalnej, w wyniku których Macedonii Północnej udało się utrzymać dobre stosunki z krajami ościennymi i nadal brać aktywny udział w inicjatywach regionalnych. Przypomina o znaczeniu osiągania wymiernych rezultatów i wdrażania w dobrej wierze porozumienia znad Prespy z Grecją jako części procesu rozszerzenia. |
60. |
Z zadowoleniem przyjmuje 96-procentowy wskaźnik Macedonii Północnej w dostosowywaniu się do WPZiB oraz jej aktywny udział w misjach zarządzania kryzysowego. |
BOŚNIA I HERCEGOWINA
61. |
Wyraża zaniepokojenie ograniczonymi postępami Bośni i Hercegowiny w kluczowych reformach niezbędnych, aby ten kraj otrzymał status kraju kandydującego. |
62. |
Ponownie potwierdza, że poziom przygotowania Bośni i Hercegowiny do spełnienia obowiązków związanych z członkostwem w UE jest niski, a co za tym idzie kraj ten musi znacząco przyspieszyć proces przyjmowania dorobku prawnego UE. Przypomina, że krajowy program transpozycji dorobku prawnego UE nie został jeszcze przyjęty. |
63. |
Jest głęboko zaniepokojony inicjatywami Republiki Serbskiej zmierzającymi do wycofania się z bośniackich sił zbrojnych, sądownictwa i systemu podatkowego. Wyraża swoje stanowcze poparcie dla integralności terytorialnej kraju. |
64. |
Wzywa Bośnię i Hercegowinę do wykonania orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i Trybunału Konstytucyjnego Bośni i Hercegowiny oraz do zmiany ordynacji wyborczej, tak aby trzy narody tworzące to państwo mogły być prawomocnie reprezentowane we władzach, a wszyscy obywatele mogli być wybierani do wszystkich organów. |
KOSOWO
65. |
Wzywa państwa członkowskie, by zgodnie z zaleceniami Komisji i pozytywnymi zaleceniami Parlamentu Europejskiego, które KR zdecydowanie popiera, zgodziły się na liberalizację systemu wizowego dla Kosowa. |
66. |
Podkreśla znaczenie osiągnięcia kompleksowego, prawnie wiążącego porozumienia w zakresie normalizacji stosunków między Serbią a Kosowem, tak aby obie strony mogły poczynić postępy na drodze do Europy. Wzywa Komisję, aby nadal poszukiwała rozwiązań w odniesieniu do ustanowienia stowarzyszenia gmin w Kosowie zamieszkiwanych przez większość serbską. |
67. |
Z zadowoleniem przyjmuje zatwierdzenie w sierpniu 2021 r. strategii dotyczącej praworządności i odnośnego planu działania, w których wskazano główne wyzwania na drodze do wzmocnienia praworządności. |
68. |
Ponownie podkreśla znaczenie reform legislacyjnych dla zapewnienia jasnego podziału kompetencji i zasobów finansowych między władzami centralnymi i lokalnymi. |
69. |
Ponownie wyraża zdecydowane oczekiwanie, że wszystkie wcześniejsze porozumienia będą respektowane i zostaną bezzwłocznie wdrożone. Obie strony powinny również unikać działań podważających stabilność i retoryki, która nie sprzyja dialogowi. |
TURCJA
70. |
Z ubolewaniem odnotowuje dalszy poważny demokratyczny regres Turcji w fundamentalnych obszarach dorobku prawnego UE, znaczące pogorszenie się sytuacji w zakresie promowania i egzekwowania praw człowieka, praworządności i podstawowych wolności, czyli głównych wartości leżących u podstaw Unii Europejskiej. Podkreśla, że nowy plan działania na rzecz praw człowieka, choć zasadniczo przyjęty z zadowoleniem, nie zawierał konkretnych kroków w celu rozwiązania najpoważniejszych problemów w tej dziedzinie i że należy podjąć skuteczne działania w tym zakresie. |
71. |
Ponownie wyraża zdecydowane oczekiwanie, że wszystkie wcześniejsze porozumienia będą respektowane i zostaną bezzwłocznie wdrożone. Wzywa Turcję do powstrzymania się od ponawianych prowokacji lub jednostronnych działań naruszających prawo międzynarodowe oraz do unikania działań podważających stabilność i retoryki, która nie sprzyja dialogowi. |
72. |
Ponownie wyraża zaniepokojenie z powodu ogólnego osłabienia skutecznych mechanizmów kontroli i równowagi w systemie politycznym i potępia utrzymującą się praktykę przymusowego odwoływania z urzędu wybranych burmistrzów i zastępowania ich komisarzami mianowanymi przez rząd, a także aresztowania innych przedstawicieli lokalnych. Wzywa Turcję, zgodnie z Europejską kartą samorządu lokalnego oraz zaleceniami Komisji Weneckiej, do powstrzymania się od podejmowania środków utrudniających funkcjonowanie demokracji lokalnej i mających szkodliwy wpływ na ogólny klimat demokratyczny zarówno na szczeblu regionalnym, jak i lokalnym. Turcja powinna też zacieśnić współpracę z Radą Europy oraz jej odpowiednimi organami i instytucjami, zrealizować ich najważniejsze zalecenia, w pełni wdrożyć europejską konwencję praw człowieka (EKPC) i inne międzynarodowe instrumenty dotyczące praw człowieka, których kraj ten jest stroną, a także zastosować się do wszystkich wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, zgodnie z art. 46 EKPC. Wzywa Turcję do ponownego przystąpienia do Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej. |
73. |
Uznaje znaczne wysiłki Turcji w dziedzinie migracji z uwagi na fakt, że kraj ten gości i zaspokaja potrzeby ponad 4 mln osób. Wzywa Turcję do zapewnienia pełnego i niedyskryminacyjnego wdrożenia oświadczenia UE–Turcja z 2016 r., również wobec Republiki Cypryjskiej, w tym do zobowiązania się do podjęcia wszelkich niezbędnych środków w celu zapobiegania nowym morskim lub lądowym szlakom nielegalnej migracji z Turcji do UE, a także do współpracy z państwami sąsiadującymi. Ponadto wzywa do pełnego i skutecznego wdrożenia umowy o readmisji UE–Turcja w odniesieniu do wszystkich państw członkowskich; współpraca ze wszystkimi państwami członkowskimi w obszarach wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych ma nadal zasadnicze znaczenie. Stwierdza, że nie zaakceptuje żadnych działań państw trzecich zmierzających do instrumentalizacji migrantów w celach politycznych. |
74. |
Wzywa do pełnego poszanowania suwerenności wszystkich państw członkowskich UE. Potępia jednostronne działania Turcji w Waroszy i pozostaje zaangażowany w kompleksowe rozstrzygnięcie kwestii Cypru w ramach ONZ i zgodnie z odnośnymi rezolucjami Rady Bezpieczeństwa ONZ. Wzywa Turcję do poczynienia dalszych postępów w normalizacji stosunków z Republiką Cypryjską. |
75. |
Odnotowuje ratyfikację porozumienia paryskiego przez turecki parlament. Podkreśla znaczenie angażowania samorządów lokalnych w opracowywanie polityki odnoszącej się do tych zagadnień. Z zadowoleniem przyjmuje deeskalację we wschodniej części Morza Śródziemnego po tym, jak Turcja zawiesiła nielegalne odwierty węglowodorów w strefach morskich Cypru, i podkreśla, że należy ją kontynuować. Wzywa Turcję do poszanowania suwerenności wszystkich państw członkowskich UE, w szczególności Grecji i Cypru, w odniesieniu do ich morza terytorialnego i przestrzeni powietrznej. |
76. |
Odnotowuje, że poczyniono pewne postępy w zakresie przyspieszenia wykorzystania funduszy IPA II oraz zaradzenia niektórym słabościom strukturalnym, w szczególności w dziedzinie zasobów, rolnictwa i spójności (klaster 5). |
77. |
Potwierdza, że w strategicznym interesie UE leży rozwijanie opartych na współpracy i przynoszących obopólne korzyści stosunków z Turcją, oraz podkreśla znaczenie utrzymania otwartych kanałów komunikacji w celu rozwiązania różnic i złagodzenia napięć na drodze dialogu i zgodnie z prawem UE i prawem międzynarodowym. |
78. |
Wzywa Turcję do dotrzymania swoich zobowiązań wynikających z ram negocjacyjnych, w tym do całkowitego niedyskryminacyjnego wdrożenia protokołu dodatkowego do układu o stowarzyszeniu w odniesieniu do wszystkich państw członkowskich. Ponownie stwierdza, że zasadnicze znaczenie ma uznanie wszystkich państw członkowskich. Ponawia apel UE do Turcji o stopniowe przyłączanie się do wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE i o pilne odwrócenie rosnącej przeciwnej tendencji. Przypomina też o swoim stanowisku w sprawie przystępowania państw członkowskich do organizacji międzynarodowych. Z żalem odnotowuje, że Turcja w dalszym ciągu oddala się od Unii Europejskiej, i przywołuje poprzednie konkluzje Rady, w których zauważono, że w związku z tym negocjacje akcesyjne z Turcją faktycznie utknęły w martwym punkcie i nie można rozważać otwarcia ani zamknięcia żadnych kolejnych rozdziałów negocjacyjnych. |
Rola władz lokalnych i regionalnych w procesie rozszerzenia
79. |
Podkreśla znaczenie roli władz lokalnych i regionalnych w procesie dostosowywania się do UE i ostatecznego stosowania zasad UE. Należy wzmocnić współpracę między poziomem centralnym a lokalnym w procesie integracji, w szczególności w obszarze harmonizacji przepisów prawnych, rozwoju gospodarczego i rozwoju inwestycji, reformy administracji publicznej, w tym rozwoju lokalnych usług publicznych, rolnictwa, bezpieczeństwa żywności, polityki klimatycznej i transformacji ekologicznej, zamówień publicznych i polityki społecznej. |
80. |
Z zadowoleniem przyjmuje uruchomienie Planu gospodarczo-inwestycyjnego dla Bałkanów Zachodnich jako kluczowego narzędzia wspierania odbudowy gospodarczej i rozwoju tych krajów. Przypomina, że przedstawiony przez Komisję plan opiewa na 1/3 PKB Bałkanów Zachodnich, a zatem umacnia kluczową pozycję UE jako darczyńcy. Podkreśla znaczenie podejmowanego we właściwym momencie, odpowiedniego angażowania władz lokalnych i regionalnych we wdrożenie. |
81. |
Z zadowoleniem przyjmuje wejście w życie rozporządzenia w sprawie Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej (IPA III), w którym przewidziano 9 mld EUR z 30 mld EUR inwestycji w ramach planu gospodarczo-inwestycyjnego. Z zadowoleniem przyjmuje fakt uznania w rozporządzeniu IPA III i powiązanym procesie programowania znaczenia wymiaru lokalnego i kontaktów międzyludzkich. Zachęca Komisję, aby przeanalizowała możliwość dalszego ułatwiania współpracy władz centralnych i lokalnych oraz współpracy transgranicznej na poziomie lokalnym, w tym między państwami członkowskimi a krajami beneficjentami, tak aby można było jak najlepiej wykorzystać dostępne fundusze. |
82. |
Podkreśla znaczenie pluralizmu politycznego w systemach demokratycznych. Podkreśla w związku z tym, że obserwowany w niektórych krajach objętych procesem rozszerzenia brak pluralizmu politycznego lub tłumienie i zastraszanie na szczeblu lokalnym wybieranych urzędników należących do partii opozycyjnych stanowią poważne wyzwania dla demokracji lokalnych i utrudniają przystąpienie do UE. |
83. |
Wzywa Komisję Europejską do opracowania praktycznych narzędzi wspierania skutecznego budowania potencjału władz lokalnych i regionalnych na Bałkanach Zachodnich, w tym poprzez specjalne tematyczne programy wsparcia i regionalne projekty pomocy technicznej, jak również przez stałe wymiany, mentoring i tworzenie sieci kontaktów. Zachęca również Komisję do uwzględnienia odniesienia do takich inicjatyw w jej dorocznych sprawozdaniach. |
84. |
Z zadowoleniem przyjmuje praktykę budowania sieci punktów kontaktowych ds. integracji z UE w gminach w koordynacji z delegaturami UE w krajach objętych procesem rozszerzenia. W związku z tym zachęca do dzielenia się najlepszymi sposobami postępowania i doświadczeniami. |
85. |
Władze lokalne i regionalne odgrywają kluczową rolę w udanym procesie integracji, dlatego reforma samorządów lokalnych i budowanie zdolności mają zasadnicze znaczenie dla wszystkich krajów objętych procesem rozszerzenia. W tym kontekście KR wzywa Komisję, aby przeanalizowała wsparcie ulepszeń w zakresie ładu administracyjno-regulacyjnego i zarządzania (SIGMA) i ewentualnie rozszerzyła je na niższe niż krajowy szczeble administracji w krajach objętych procesem rozszerzenia. |
86. |
Wzywa Komisję, aby ulepszyła wskaźniki mierzące postępy reform administracji publicznej poprzez uwzględnienie władz lokalnych i regionalnych. |
87. |
Z zadowoleniem przyjmuje dotychczasowe wsparcie Komisji dla wzmocnienia współpracy na rzecz młodzieży w krajach Bałkanów Zachodnich, która ma ogromne znaczenie dla utrzymania i dalszego rozwoju dobrosąsiedzkich stosunków, w tym wsparcia dla inicjatyw takich jak Regionalne Biuro Współpracy Młodzieży. Z zadowoleniem przyjmuje również fakt, że fundusze IPA nadal w sposób priorytetowy przyczyniają się do uczestnictwa młodzieży. |
88. |
Podkreśla, że duże inwestycje infrastrukturalne planowane w ramach planu gospodarczo-inwestycyjnego w dziedzinie transportu, energetyki oraz infrastruktury ekologicznej i cyfrowej powinny obejmować nie tylko finansowanie sieci bazowych, ale w każdym przypadku również połączeń regionalnych i lokalnych, tak aby inwestycje te przyniosły korzyści także społecznościom lokalnym. |
Bruksela, dnia 29 czerwca 2022 r.
Vasco ALVES CORDEIRO
Przewodniczący Europejskiego Komitetu Regionów
(1) Użycie tej nazwy nie wpływa na stanowiska w sprawie statusu Kosowa i jest zgodne z rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ 1244/1999 oraz z opinią Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Deklaracji niepodległości Kosowa.