This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52022DC0289
COMMUNICATION FROM THE COMMISSION TO THE EUROPEAN PARLIAMENT AND THE COUNCIL 2022 Strategic Foresight Report Twinning the green and digital transitions in the new geopolitical context
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY Sprawozdanie dotyczące prognozy strategicznej z 2022 r. Powiązanie transformacji ekologicznej i cyfrowej w nowym kontekście geopolitycznym
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY Sprawozdanie dotyczące prognozy strategicznej z 2022 r. Powiązanie transformacji ekologicznej i cyfrowej w nowym kontekście geopolitycznym
COM/2022/289 final
KOMISJA EUROPEJSKA
Bruksela, dnia 29.6.2022
COM(2022) 289 final
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
Sprawozdanie dotyczące prognozy strategicznej z 2022 r.
Powiązanie transformacji ekologicznej i cyfrowej w nowym kontekście geopolitycznym
I.Wprowadzenie
Na świecie zachodzą przełomowe zmiany geopolityczne, które wzmacniają megatrendy mające już wpływ na UE 1 . Długoterminowe skutki agresji wojskowej Rosji wobec Ukrainy, m.in. w zakresie energii, żywności, gospodarki, bezpieczeństwa, obrony i geopolityki, będą miały wyraźny wpływ na dążenie Europy do osiągnięcia sprawiedliwej transformacji ekologicznej i cyfrowej . Te i inne przyszłe wyzwania nie odwrócą jednak uwagi Unii Europejskiej od jej celów długoterminowych. Dzięki odpowiedniemu zestawowi strategii politycznych mogą one służyć jako katalizator przyspieszający osiągnięcie tych celów. Ostatecznie może to zwiększyć naszą odporność i otwartą strategiczną autonomię w różnych obszarach, od energii, poprzez żywność, bezpieczeństwo i dostawy o kluczowym znaczeniu – m.in. dostawy surowców niezbędnych do przeprowadzenia transformacji – po najnowocześniejsze technologie.
W tym nowym kontekście geopolitycznym i w oparciu o kompleksowe prognozowanie 2 , w sprawozdaniu dotyczącym prognozy strategicznej z 2022 r. przedstawiono perspektywiczną strategiczną refleksję nad interakcjami między transformacją ekologiczną a transformacją cyfrową. Obie transformacje mają priorytetowe znaczenie w agendzie politycznej UE, a ich wzajemne zależności będą miały ogromne konsekwencje w przyszłości. Ich powodzenie będzie również kluczowe dla osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju ONZ. Choć mają one różny charakter i podlegają specyficznej dynamice, dokładniejszej analizy wymaga ich powiązanie, czyli zdolność do wzajemnego wzmacniania się. Transformacja ekologiczna nie będzie możliwa bez wdrożenia celów i strategii politycznych określonych w Europejskim Zielonym Ładzie – przekrojowej strategii służącej osiągnięciu neutralności klimatycznej i ograniczeniu degradacji środowiska do 2050 r. Do niedawna transformacja cyfrowa przebiegała z jedynie niewielkim uwzględnieniem kwestii zrównoważonego rozwoju. Aby ograniczyć negatywne skutki uboczne i w pełni wykorzystać potencjał transformacji cyfrowej jako procesu sprzyjającego zrównoważoności środowiskowej, zrównoważonego rozwoju społecznego i stabilności gospodarczej, konieczne jest stworzenie odpowiednich ram politycznych i odpowiednie zarządzanie, zgodnie z założeniami cyfrowego kompasu i pakietu „Gotowi na 55” 3 .
Na drodze do 2050 r. powiązanie obu aspektów transformacji będzie zależeć od zdolności do wdrożenia istniejących i nowych technologii na dużą skalę, a także od różnych czynników geopolitycznych, społecznych, gospodarczych i regulacyjnych. W oparciu o ich analizę w niniejszym komunikacie określono dziesięć najważniejszych obszarów, w których konieczne będą działania. Aby dodatkowo wzmocnić synergie i złagodzić napięcia pomiędzy transformacją ekologiczną a cyfrową, konieczne jest przyjęcie kompleksowego, przyszłościowego i strategicznego podejścia do dwojakiej transformacji, uwzględniającego jej nieodłączny charakter geopolityczny.
II.Synergie i napięcia między transformacją ekologiczną a transformacją cyfrową
Technologie cyfrowe mogą odegrać kluczową rolę w osiągnięciu neutralności klimatycznej, ograniczeniu zanieczyszczenia i przywróceniu bioróżnorodności. Dzięki pomiarom i kontroli nakładów oraz większej automatyzacji technologie takie jak robotyka i internet rzeczy mogą poprawić zasobooszczędność oraz zwiększyć elastyczność systemów i sieci. Energooszczędne zarządzanie danymi oparte na łańcuchu bloków w całym cyklu życia i łańcuchu wartości produktów i usług może stymulować postęp w kierunku gospodarki o bardziej zamkniętym obiegu i konkurencyjnego zrównoważonego rozwoju 4 . Technologie cyfrowe mogą również wspierać procesy monitorowania, raportowania i weryfikacji emisji gazów cieplarnianych na potrzeby ustalania opłat za emisję. Cyfrowe paszporty produktów umożliwiają lepszą identyfikowalność materiałów, komponentów i całego procesu oraz ułatwiają dostęp do danych, co ma zasadnicze znaczenie dla rentownych modeli biznesowych o obiegu zamkniętym. Cyfrowi bliźniacy 5 mogą ułatwić innowacje i projektowanie bardziej zrównoważonych procesów, produktów lub budynków. Informatyka kwantowa ułatwi przeprowadzanie symulacji zbyt złożonych dla klasycznych komputerów. Technologie oparte na danych satelitarnych, dostarczające informacji z całego świata w czasie rzeczywistym, monitorują postępy w kierunku zrównoważonego rozwoju. Udostępnianie danych lub gamifikacja mogą zwiększyć udział społeczeństwa w kierowaniu transformacjami i we współtworzeniu innowacji.
Dążenie do transformacji ekologicznej przyczyni się również do transformacji sektora cyfrowego. Odnawialne źródła energii, czysty wodór, energia jądrowa (w tym małe reaktory modułowe) i technologia fuzji jądrowej 6 będą miały istotne znaczenie w kontekście rosnącego zapotrzebowania na energię w sektorze cyfrowym. Wspieranie strategii politycznych mających na celu osiągnięcie do 2030 r. neutralności klimatycznej i efektywności energetycznej ośrodków przetwarzania danych i infrastruktur chmury, w tym poprzez zaspokojenie ich zapotrzebowania na energię elektryczną energią słoneczną lub wiatrową, będzie wspierać zazielenianie technologii opartych na danych, takich jak analiza dużych zbiorów danych, łańcuchy bloków i internet rzeczy. Wyzwaniem mogą być jednak opóźnienia we wprowadzaniu mocy wytwórczych i infrastruktury w zakresie wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych. Lepsze planowanie lokalizacji i stosowanie odpowiednich technologii mogłoby umożliwić ponowne wykorzystanie ciepła wytwarzanego przez ośrodki przetwarzania danych w sektorach usług. Zrównoważone finansowanie pomoże uruchomić neutralne dla klimatu inwestycje w sektorze cyfrowym. Lepsze projektowanie, modele biznesowe i modele produkcji o obiegu bardziej zamkniętym mogą przyczynić się do ograniczenia ilości odpadów elektronicznych. Po stronie popytu zużycie przez przedsiębiorstwa i obywateli oraz praktyki przez nich stosowane będą miały istotne znaczenie dla zmniejszenia zużycia energii podczas korzystania z technologii cyfrowych.
Jeśli technologie cyfrowe nie staną się bardziej energooszczędne, ich powszechne stosowanie przyczyni się do zwiększenia zużycia energii. Technologie informacyjno-komunikacyjne (ICT) odpowiadają za 5–9 % światowego zużycia energii elektrycznej i około 3 % emisji gazów cieplarnianych 7 . Brak uzgodnionych ram dotyczących pomiaru wpływu transformacji cyfrowej na środowisko, w tym ewentualnych efektów odbicia 8 , prowadzi do znacznych różnic w tych szacunkach. Z badań wynika jednak, że zużycie energii w sektorze ICT będzie nadal rosło 9 ze względu na coraz większą skalę wykorzystywania i produkcji sprzętu dla konsumentów oraz zapotrzebowania ze strony sieci, ośrodków przetwarzania danych oraz kryptoaktywów. Zużycie energii wzrośnie również z powodu coraz częstszego korzystania z platform internetowych, wyszukiwarek, koncepcji rzeczywistości wirtualnej, takich jak metawersum 10 , oraz platform do przesyłania strumieniowego muzyki lub wideo. Z drugiej strony, wprowadzenie następnych generacji układów scalonych o niskim poborze mocy 11 oraz wydajniejszych technologii łączności (sieci 5G i 6G, sieci zasilanych sztuczną inteligencją) może zmniejszyć ogólny ślad środowiskowy sektora ICT.
Dalsze napięcia pojawią się w odniesieniu do odpadów elektronicznych i śladów środowiskowych technologii cyfrowych. Większa zależność od elektroniki, telefonów i sprzętu komputerowego powoduje w skali globalnej wytwarzanie coraz większej ilości odpadów elektronicznych która do 2030 r. może osiągnąć 75 mln ton 12 . W UE obecnie tylko 17,4 % tych odpadów jest odpowiednio przetwarzanych i poddawanych recyklingowi 13 , podczas gdy ilość wytwarzanych odpadów elektronicznych rośnie o 2,5 mln ton rocznie 14 . Bez odpowiednich strategii politycznych każde przejście na nowe standardy lub technologie będzie wymagało wymiany dużej ilości sprzętu. Na przykład sieci 5G i 6G będą wymagały od użytkowników wymiany sprzętu, aby w pełni wykorzystać ich zalety, ponieważ większość dotychczasowych smartfonów, tabletów i komputerów będzie jedynie wstecznie kompatybilna 15 . Postępy w transformacji cyfrowej spowodują również wzrost zużycia wody, np. do chłodzenia ośrodków przetwarzania danych lub produkcji układów scalonych. Wydobywanie i przetwarzanie surowców niezbędnych do transformacji budzi obawy natury ekologicznej i etycznej. Ponadto zagrożenia dla klimatu i środowiska wpłyną na trwałość i funkcjonowanie krytycznych infrastruktur cyfrowych. W ciągu najbliższych 30 lat koszty szkód spowodowanych ekstremalnymi zdarzeniami pogodowymi w całej UE mogą wzrosnąć o 60 % 16 .
Ogólnie rzecz biorąc, przy odpowiednim zarządzaniu technologie cyfrowe mogą pomóc w stworzeniu gospodarki i społeczeństwa, które będą neutralne dla klimatu i zasobooszczędne, ograniczając zużycie energii i zasobów w najważniejszych sektorach gospodarki, a jednocześnie technologie te mogą same stać się bardziej zasobooszczędne.
III. Technologie krytyczne wspierające powiązanie transformacji ekologicznej i cyfrowej
Sektory emitujące najwięcej gazów cieplarnianych w UE to energetyka, transport, przemysł, budownictwo i rolnictwo 17 . Zmniejszenie ich śladu środowiskowego, przewidziane również w pakiecie „Gotowi na 55”, oraz wzmocnienie ich odporności ma zatem zasadnicze znaczenie dla udanej dwojakiej transformacji. Bez odpowiednich technologii i strategii politycznych ograniczenie niekorzystnego wpływu tych sektorów na środowisko może być jednak trudniejsze. Dotyczy to w szczególności areny światowej – przewiduje się, że do 2050 r. liczba ludności świata osiągnie 9,7 mld, a jej średni dochód wzrośnie, przez co będzie ona wymagała więcej żywności, produktów przemysłowych, energii, mieszkań, mobilności i wody.
Do 2030 r. większość redukcji emisji CO2 dokona się w dostępnych obecnie technologiach. Osiągnięcie neutralności klimatycznej i obiegu zamkniętego do 2050 r. będzie jednak możliwe dzięki rozwojowi nowych technologii, które obecnie znajdują się w fazie eksperymentalnej, demonstracyjnej lub prototypowej 18 . Należą do nich rozmaite technologie cyfrowe, które mogą sprzyjać dwojakiej transformacji we wszystkich sektorach.
1.Transformacja cyfrowa sektora energetycznego
Agresja wojskowa Rosji wobec Ukrainy zwiększyła znaczenie geopolitycznych aspektów transformacji w kierunku czystej energii, uwypuklając potrzebę jej przyspieszenia i połączenia sił w celu stworzenia bardziej odpornego systemu energetycznego i prawdziwej unii energetycznej 19 . UE przedstawiła ambitne możliwości złagodzenia wpływu wysokich cen energii na konsumentów (w szczególności podatnych na zagrożenia i zagrożonych ubóstwem energetycznym) i przemysł oraz zwiększenia bezpieczeństwa dostaw energii w UE. W perspektywie średnioterminowej najbardziej opłacalnym rozwiązaniem pozwalającym zmniejszyć zależność UE od paliw kopalnych jest zintegrowany system unijny oparty w dużej mierze na produkcji czystej energii, dywersyfikacji dostaw energii oraz zwiększeniu oszczędności energii i efektywności energetycznej we wszystkich sektorach. Przykładowo pełne wdrożenie pakietu „Gotowi na 55” pozwoliłoby obniżyć do 2030 r. zużycie gazu w UE o 30 % 20 . Jest to tym bardziej istotne, że postępy w zakresie dwojakiej transformacji spowodują wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną.
Transformacja cyfrowa może zwiększyć bezpieczeństwo energetyczne w UE. Technologie cyfrowe mogą wspierać bardziej efektywne przepływy nośników energii i zwiększać połączenia międzysystemowe między poszczególnymi rynkami. Mogą one dostarczyć danych niezbędnych do dopasowania podaży do popytu na poziomie bardziej zdezagregowanym i w czasie zbliżonym do rzeczywistego. Prognozowanie produkcji energii i zapotrzebowania na nią można usprawnić dzięki technologiom cyfrowym, nowatorskim czujnikom, danym satelitarnym i łańcuchom bloków. Umożliwiłoby to inteligentnym sieciom energetycznym dostosowanie zużycia energii do warunków pogodowych wpływających na produkcję odnawialnych źródeł energii o zmiennej wydajności. Umożliwi to skuteczne zarządzanie energią ze źródeł odnawialnych i jej dystrybucję, ułatwi wymianę transgraniczną i zapobiegnie przerwom w dostawach. Transformacja cyfrowa wzmocni pozycję obywateli i przedsiębiorstw, umożliwiając im przejście na ekologiczne źródła energii, dostosowanie zużycia, a nawet handel energią. „Energia jako usługa” 21 oraz innowacyjne usługi energetyczne oparte na danych mogą zmienić sposób interakcji między dostawcami i odbiorcami energii. Ponadto mikrosieci i sieci samoorganizujące się mogą stać się oddolnym sposobem zarządzania systemem energetycznym. Aby zwiększyć odporność na zagrożenia hybrydowe, transformacja cyfrowa systemów energetycznych będzie wymagać większych możliwości w zakresie cyberbezpieczeństwa oraz bezpiecznych, autonomicznych i powszechnych systemów łączności, takich jak bezpieczna łączność oparta na infrastrukturze kosmicznej.
2.Umożliwienie bardziej ekologicznego transportu dzięki technologiom cyfrowym
W miarę wzrostu liczby ludności i poziomu życia zapotrzebowanie na transport nadal będzie rosło. W latach 2015–2050 skala przewozu osób na całym świecie może wzrosnąć niemal trzykrotnie. Przewiduje się, że do 2050 r. przewóz drogowy osób w UE wzrośnie o około 21 %, a transport towarowy o 45 %, pomimo starań, aby coraz większą część ruchu przenosić na inne środki transportu, takie jak kolej lub transport wodny 22 . Wpływ na sektor będą miały także: urbanizacja, rosnąca świadomość konsumentów, zmieniające się koszty środków zrównoważonego transportu (obecnie jeszcze stosunkowo wysokie) oraz nowe modele biznesowe (w tym w zakresie zarządzania łańcuchem dostaw). Ponadto transformacja cyfrowa może jeszcze bardziej przyspieszyć hybrydyzację miejsc pracy, co wpłynie na lokalną i transgraniczną mobilność pracowników.
W połączeniu z technologiami cyfrowymi szersze zastosowania akumulatorów następnej generacji 23 umożliwią istotną zmianę mobilności w kierunku zrównoważonego rozwoju. Dotyczy to różnych rodzajów transportu, w tym przewozu osób i transportu towarowego, pojazdów ciężkich lub lotnictwa. Przykładowo elektryczne statki powietrzne mogłyby potencjalnie zapewnić połączenia między małymi regionalnymi portami lotniczymi w całej UE. Zarządzaniu dodatkowym zapotrzebowaniem na energię elektryczną w transporcie, zarówno w celu bezpośredniej elektryfikacji, jak i masowej produkcji paliw odnawialnych i niskoemisyjnych dla sektorów, w których trudno obniżyć emisyjność, takich jak lotnictwo i transport wodny, musi towarzyszyć poprawa efektywności energetycznej pojazdów elektrycznych. Wymaga to również podejścia na poziomie systemowym służącego zintegrowaniu czujników, mocy obliczeniowej i zaawansowanego oprogramowania. Wykorzystanie danych pochodzących z pojazdów i ich otoczenia może zoptymalizować ładowanie. Ładowanie dwukierunkowe mogłoby zapewnić elastyczność inteligentnym sieciom elektroenergetycznym, wspierając integrację energii ze źródeł odnawialnych i maksymalizując jej wykorzystanie. Ponadto, w połączeniu z usługami kosmicznymi, transformacja cyfrowa może wspierać niezawodne rozwiązania dla połączonych i zautomatyzowanych (w tym autonomicznych) statków i pojazdów, przyczyniając się do zwiększenia efektywności zarządzania ruchem i obniżenia zużycia paliwa. Schematy doświadczalne, takie jak stanowiska badawcze lub żywe laboratoria, które umożliwiają testowanie rozwiązań w zakresie mobilności w rzeczywistym środowisku, mogą pomóc w lepszym zrozumieniu potrzeb użytkowników końcowych. Cyfrowi bliźniacy pojazdów mogą dostarczać pełnych danych na temat osiągów w czasie rzeczywistym, historii serwisowania, konfiguracji, wymiany części lub gwarancji. Inteligentna mobilność będzie wymagała znacznych inwestycji w rozwój nowych technologii i infrastruktury oraz dostępu do różnych technologii cyfrowych, takich jak sztuczna inteligencja, chmura czy półprzewodniki. Ponadto, aby osiągnąć masę krytyczną i uniknąć uzależnienia od dużych, dominujących podmiotów, uczestnicy sektora będą musieli tworzyć partnerstwa, dokonywać inwestycji wspólnie oraz uzgadniać wspólne normy, infrastrukturę, platformy i ramy zarządzania. Zasadnicze znaczenie będzie miała również społeczna akceptacja pojazdów autonomicznych oraz dostępność związana z kosztami.
Transformacja cyfrowa i sztuczna inteligencja przyczynią się również do powstania bardziej efektywnych rozwiązań w zakresie multimodalnej mobilności dzięki połączeniu wszystkich rodzajów transportu w ramach jednej, interoperacyjnej platformy o charakterze „mobilność jako usługa” lub „transport jako usługa”. Może to zwiększyć efektywność, ofertę dla konsumentów, dostępność i przystępność cenową, zwłaszcza transportu publicznego. Ponadto platformy cyfrowe przyczynią się do rozwoju innych możliwości, takich jak pooling i sharing. Technologia cyfrowa jest również kluczowym czynnikiem sprzyjającym powstawaniu w miastach, a także w regionach oddalonych i na obszarach wiejskich, usług multimodalnej mobilności opartej na sieci, umożliwiających obywatelom i przedsiębiorstwom dostęp do różnych wariantów zarówno przewozu osób, jak i transportu towarowego, oraz wybór spośród nich. Ponadto nowe niskoemisyjne, cyfrowe i oparte na sztucznej inteligencji technologie i rozwiązania, np. drony, mogą zaoferować szerokie spektrum nowych zastosowań i usług, od dostawy towarów po pomoc medyczną. Będzie to wymagało dalszego zapewniania interoperacyjności między różnymi rodzajami transportu, operatorami i platformami oraz powszechnego dostępu do systemów łączności. W szczególności lepszy i szerszy dostęp do danych dotyczących mobilności pomoże organom publicznym w monitorowaniu i planowaniu działań, infrastruktury i usług w zakresie transportu oraz w lepszym dopasowaniu podaży do zapotrzebowania przy niższych kosztach i mniejszym wpływie na środowisko. Dostęp do danych ma również kluczowe znaczenie dla poprawy zarządzania ruchem i zapewnienia klientom i przedsiębiorstwom szerszego wyboru rozwiązań w zakresie mobilności zgodnej z zasadami zrównoważonego rozwoju.
3.Zwiększanie neutralności klimatycznej przemysłu dzięki technologiom cyfrowym
Aby być dobrze przygotowanym do osiągnięcia neutralności klimatycznej w 2050 r., przemysł UE będzie musiał już do 2030 r. zmniejszyć emisje CO2 o 23 % w stosunku do 2015 r. 24 Przemysł na całym świecie jest odpowiedzialny za około 37 % całkowitego zużycia energii końcowej 25 oraz za około 20 % emisji gazów cieplarnianych 26 . Cztery sektory energochłonne – stali, cementu, chemikaliów oraz masy celulozowej i papieru – odpowiadają za około 70 % całkowitej globalnej emisji CO2 z przemysłu. Są one również największymi w UE przemysłowymi odbiorcami energii.
Technologie cyfrowe będą miały istotne znaczenie dla zarządzania podażą i popytem dużych przemysłowych odbiorców energii w systemie o zróżnicowanych źródłach i surowcach. Inteligentne liczniki, w tym podliczniki, oraz czujniki mogą zwiększyć efektywność energetyczną, dostarczając w czasie rzeczywistym informacji o zużyciu energii na potrzeby narzędzi zarządzania energią. Systemy kontroli nadzorczej, analizy dużych zbiorów danych i akwizycji danych 27 poprawią wydajność procesów przemysłowych, a także danych dotyczących przetwarzania, aby umożliwić podejmowanie lepszych decyzji. Cyfrowe bliźniaki pomogą w udoskonalaniu projektów systemów, testowaniu nowych produktów, monitorowaniu i zapewnianiu konserwacji zapobiegawczej, ocenie cyklu życia produktu oraz wyborze optymalnych materiałów. Optymalizacja oparta na danych pomoże ulepszyć istniejące materiały, opracować bardziej ekologiczne alternatywy i wydłużyć ich trwałość. Monitorowanie i śledzenie dostarcza informacji o materiałach lub częściach użytych w produktach, co może przyczynić się do wzmocnienia obiegu zamkniętego dzięki lepszej konserwacji i wysokiej jakości recyklingowi w obiegu zamkniętym. Integracja produkcji, technologii cyfrowych i innych zaawansowanych technologii, takich jak robotyka lub drukowanie 3D i 4D 28 , również będzie odgrywać istotną rolę. Wykorzystanie rozwiązań cyfrowych przez sektor przemysłowy wymaga wyższego poziomu gotowości technologicznej i cyberbezpieczeństwa, aby chronić dane dotyczące procesów przemysłowych i integralność ich funkcjonowania.
4.Zazielenianie budynków w ramach transformacji cyfrowej
Trendy demograficzne i urbanizacja spowodują zmiany w zakresie zapotrzebowania na budynki. Do 2060 r. rosnąca liczba ludności miejskiej spowoduje dwukrotny wzrost światowych zasobów budowlanych. Do 2050 r. liczba osób mieszkających w regionach z przewagą obszarów miejskich i regionach pośrednich w UE może osiągnąć 80 % 29 . Będzie też więcej małych gospodarstw domowych, które prawdopodobnie będą zużywać więcej energii na osobę niż większe gospodarstwa. Tendencje te, w połączeniu z wykorzystaniem urządzeń cyfrowych do pracy zdalnej, edukacji zdalnej oraz inteligentnego lub niezależnego życia, spowodują wzrost zużycia energii w budynkach. W UE sektor ten odpowiada obecnie za 40 % zużycia energii, a 75 % zasobów budowlanych jest nieefektywnych energetycznie 30 .
Aby osiągnąć neutralność klimatyczną i znaczące korzyści z perspektywy zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń, do 2030 r. nowe budynki będą musiały być bezemisyjne, a jedna piąta istniejących budynków będzie musiała zostać poddana renowacji 31 . Osiągnięcie neutralności klimatycznej w tym sektorze wymagałoby zastąpienia ogrzewania przy użyciu paliw kopalnych zrównoważonymi rozwiązaniami alternatywnymi, takimi jak pompy ciepła, zmniejszenia śladu węglowego związanego ze zużyciem wody oraz poprawy ogólnej charakterystyki energetycznej budynków, przy jednoczesnym zapewnieniu dostępności rozwiązań dla wszystkich. Przyczyni się to do realizacji celu UE, jakim jest renowacja 35 mln nieefektywnych energetycznie budynków do 2030 r. 32 Inteligentne budynki i liczniki mogą pomóc w osiągnięciu tych celów i w przeciwdziałaniu ubóstwu energetycznemu. Do 2030 r. modelowanie danych o budynkach może jeszcze bardziej zwiększyć efektywność energetyczną i racjonalność gospodarki wodnej sektora, zapewniając długoterminową analizę wyborów projektowych w zakresie budowy i użytkowania budynków. Dostępność danych zanonimizowanych, inteligentnych urządzeń, a także danych o zachowaniach konsumentów umożliwią ukierunkowane inwestycje w renowacje. Cyfrowe dzienniki oraz analiza cyklu życia będą niezbędne do oceny, zgłaszania, przechowywania i śledzenia informacji o emisji w całym cyklu życia, a także pomogą zmniejszyć wpływ materiałów na środowisko i zapobiec stosowaniu materiałów toksycznych. Cyfrowi bliźniacy mogą zmienić sposób planowania i monitorowania przestrzeni miejskiej oraz zarządzania nią. Może się to przełożyć na zmniejszenie emisji w miastach, zwiększenie zasobooszczędności i poprawę jakości życia, lepsze wykorzystanie przestrzeni budowlanej, a także na większą odporność budynków na niebezpieczne zdarzenia.
5.Inteligentniejsze i bardziej ekologiczne rolnictwo
Kryzys klimatyczny i środowiskowy, zmiany demograficzne i niestabilność geopolityczna będą stanowić wyzwanie dla odporności rolnictwa w UE i jego drogi ku zrównoważonemu rozwojowi. Bez wprowadzenia środków z zakresu polityki do 2050 r. emisje pochodzące z sektora rolnictwa na całym świecie mogą wzrosnąć o 15–20 %. Przewiduje się, że do tego czasu 10 % globalnego obszaru, który obecnie nadaje się pod uprawy i do prowadzenia chowu zwierząt gospodarskich, będzie nieodpowiednie pod względem klimatycznym 33 . Inne zagrożenia będą dotyczyć biosfery, wody, gleby lub różnorodności biologicznej. W nowej sytuacji geopolitycznej UE musi zmniejszyć swoją zależność od importu pasz, nawozów i innych środków produkcji. Musi to mieć miejsce bez uszczerbku dla wydajności, bezpieczeństwa żywnościowego lub procesu zazieleniania sektora, a także przy jednoczesnym rozwiązaniu problemu braku bezpieczeństwa żywnościowego w krajach partnerskich o niskich dochodach.
Technologie cyfrowe, jeśli zostaną odpowiednio zastosowane, mogą umożliwić inteligentne i bardziej ekologiczne rolnictwo. Większe wykorzystanie cyfrowej detekcji in situ (w celu dostosowania zabiegów do konkretnych warunków) oraz unijnych usług kosmicznych mogłoby zmniejszyć zużycie wody, pestycydów, nawozów i energii, co będzie również korzystne dla zdrowia ludzi i zwierząt. Cyfrowi bliźniacy dostarczą danych na potrzeby zarządzania dywersyfikacją produktów i wykorzystania funkcjonalnej różnorodności biologicznej do zmiany procesu zwalczania agrofagów. Informatyka kwantowa w połączeniu z bioinformatyką i genomiką roślin mogą przyczynić się do lepszego zrozumienia procesów biologicznych i chemicznych niezbędnych do ograniczenia stosowania pestycydów i nawozów. Platformy cyfrowe ułatwiające lokalną dystrybucję i zapobiegające marnowaniu żywności mogłyby pobudzić lokalną produkcję i skrócić obieg konsumpcyjny. Dane satelitarne, czujniki, łańcuchy bloków oraz dane z całego łańcucha wartości mogą zwiększyć identyfikowalność i przejrzystość. Otwarte rolnicze platformy cyfrowe stanowiące podstawę bezpiecznego i udostępniania rzetelnych danych oraz usług cyfrowych, takich jak rolnictwo precyzyjne, mogą usprawnić uczciwą współpracę w ramach łańcucha wartości i stworzyć efektywne rynki. Szersze wykorzystanie tych technologii będzie wymagało niższych kosztów instalacji i konserwacji oraz lepszej łączności na obszarach najbardziej oddalonych i na obszarach wiejskich. Ponadto rozwiązania cyfrowe opracowane na potrzeby znormalizowanych procesów będą musiały wspierać bardziej zróżnicowane modele rolnictwa. Zaufanie, wysoki poziom bezpieczeństwa i odpowiednie umiejętności zadecydują o wykorzystaniu technologii związanych z dwojaką transformacją.
IV. Czynniki geopolityczne, ekonomiczne, społeczne i regulacyjne mające decydujący wpływ na dwojaką transformację
Obecne zmiany geopolityczne potwierdzają potrzebę przyspieszenia dwojakiej transformacji przy jednoczesnym wzmocnieniu odporności UE i jej otwartej strategicznej autonomii. Skutki agresji wojskowej Rosji wobec Ukrainy już zmieniły rzeczywistość geopolityczną i gospodarczą. Obejmuje to różne czynniki istotne dla dwojakiej transformacji: gwałtowny wzrost cen energii i żywności oraz związane z tym skutki społeczne, potencjalną potrzebę tymczasowego zwiększenia wykorzystania węgla, dalszą presję na finanse publiczne, wyższe stopy inflacji, większe ryzyko w cyberprzestrzeni, problemy z łańcuchami dostaw i utrudniony dostęp do surowców i technologii krytycznych. Nowa pilna potrzeba przyspieszenia procesu odchodzenia od paliw kopalnych może okazać się punktem krytycznym transformacji ekologicznej. Sytuacja geopolityczna będzie również stymulować transformację łańcuchów dostaw wynikającą ze zmian w kosztach pracy i produkcji na całym świecie, a także ze skutków pandemii COVID-19. Zwiększy to presję na przechodzenie na mniej wrażliwe, bardziej zróżnicowane i bardziej niezawodne łańcuchy dostaw oraz, potencjalnie, „friend-shoring” 34 . W niektórych przypadkach mogłoby to również zmniejszyć ślad węglowy i sprzyjać gospodarce o obiegu zamkniętym. W tym kontekście partnerzy UE, tacy jak Korea Południowa, Stany Zjednoczone i Japonia, wprowadzili również przykładowo systemy monitorowania łańcucha dostaw i zdolności krajowych lub niedawno rozpoczęli ich tworzenie.
Zapewnienie dostępu do surowców krytycznych będzie miało zasadnicze znaczenie dla dwojakiej transformacji UE. Obecnie zależność UE od państw trzecich, m.in. Chin, w zakresie wielu surowców krytycznych jest nawet większa niż zależność od Rosji w zakresie paliw kopalnych 35 . Własna produkcja UE stanowi zaledwie 4 % światowego łańcucha dostaw surowców krytycznych wykorzystywanych do produkcji sprzętu cyfrowego, takich jak pallad, tantal czy neodym 36 . W UE brakuje również odpowiednio rozwiniętego przemysłu wydobywczego, przetwórczego i recyklingowego. Postępy w rozwoju złóż krajowych, w tym złóż o strategicznym znaczeniu dla gospodarki, są jak dotąd niewystarczające, zwłaszcza że projekty nadal napotykają na poważne przeszkody. Jednocześnie osiągnięcie naszych celów w zakresie czystej energii będzie wymagało coraz większych ilości różnych surowców, np. wzrostu o 3 500 % zużycia litu, kluczowego składnika z punktu widzenia elektromobilności. W Chile znajduje się obecnie 40 % złóż litu, natomiast w Chinach znajduje się 45 % światowych zakładów rafinacyjnych litu 37 . Ponadto spodziewany jest wzrost o 330 % wykorzystania kobaltu oraz wzrost o 30–35 % wykorzystania aluminium i miedzi 38 . Szczególne znaczenie mają handel, współpraca i partnerstwa z szeregiem różnych państw o podobnych poglądach i bogatych w zasoby mineralne. Światowy wzrost popytu zwiększa konkurencję o zasoby i grozi pogorszeniem sytuacji pod względem koncentracji produkcji, tworząc tym samym dodatkowe ryzyko geopolityczne związane z podażą. Oprócz dostępu do surowców krytycznych, w nowym kontekście geopolitycznym kluczowe znaczenie będzie mieć zdolność do ustanawiania norm środowiskowych i standardów społecznych, zapewniających zrównoważony charakter przemysłu wydobywczego, rafinacyjnego i recyklingowego oraz produkcji energii 39 .
W połączeniu z wystarczającymi inwestycjami wzmocniony obieg zamknięty 40 i precyzja produkcji mogą pomóc w zmniejszeniu tych strategicznych zależności. Transformacja cyfrowa może jeszcze bardziej przyspieszyć wprowadzanie obiegu zamkniętego dzięki udoskonaleniu projektowania, zwiększeniu dokładności produkcji oraz usprawnieniu procesów naprawy, modernizacji i recyklingu. Na przykład po 2040 r. recykling może stać się głównym źródłem zaopatrzenia UE w większość metali przejściowych, wraz z utrzymującym się zapotrzebowaniem na metale pierwotne 41 . Recykling będzie miał jeszcze większe znaczenie, ponieważ przykładowo produkcja stali lub aluminium ze złomu jest znacznie mniej energochłonna niż z surowców 42 .Istotna jest zarówno ilość, jak i jakość recyklingu. Na przykład zanieczyszczenie miedzią stali i aluminium prowadzi do znacznych strat wartości i w konsekwencji do wzrostu zużycia energii i emisji.
Geopolityka technologii będzie zyskiwać na znaczeniu. Dostęp do technologii krytycznych zapewni przewagę konkurencyjną i zmniejszy strategiczne zależności. Obecnie ograniczone zdolności UE w zakresie niektórych technologii horyzontalnych osłabiają jej pozycję 43 . Konkurencja technologiczna może szybko wzrosnąć, prowadząc do fragmentacji globalnych ekosystemów innowacji. Może to zwiększyć koszty i ryzyko w cyberprzestrzeni, zwłaszcza w przypadku technologii podwójnego zastosowania, np. infrastruktury 5G i 6G lub technologii cyfrowych w rolnictwie 44 . Jest to tym bardziej istotne, że ilość gromadzonych danych, m.in. dotyczących nawyków i wzorców zachowań konsumentów, oraz liczba podłączonych urządzeń ogromnie wzrośnie. Ponadto należy się również spodziewać coraz silniejszych rywalizacji w zakresie wartości i modeli społecznych. Jest to już widoczne w różnych podejściach do internetu – jako przykłady można wymienić ograniczanie dostępu do określonych treści (np. Chiny, Rosja), stosowanie podejścia opartego na wartościach (np. nacisk UE na prywatność danych i godną zaufania sztuczną inteligencję) lub propagowanie określonych modeli zarządzania (np. w dużej mierze sprywatyzowanych, jak w USA, lub kierowanych przez państwo, jak w przypadku chińskiej suwerenności cyfrowej) 45 . Rosną obawy dotyczące powiązań między szkodliwymi działaniami w cyberprzestrzeni a dezinformacją, które zagrażają demokracji, pogłębiają podziały i utrudniają dostęp do dokładnych informacji. Jest to istotne, ponieważ zaprzepaszczono ostatnie 30 lat postępu demokratycznego 46 : średni poziom demokracji na świecie w 2021 r. spadł do poziomu z 1989 r. Ponadto obecna sytuacja geopolityczna może mieć wpływ na projekty związane z dwojaką transformacją w krajach partnerskich, które już teraz borykają się z ograniczeniami finansowymi i ograniczeniami dostaw w związku z konsekwencjami pandemii COVID-19. Wyzwanie to staje się tym bardziej istotne, że po raz pierwszy postępy w realizacji celów ONZ w zakresie zrównoważonego rozwoju w ujęciu globalnym zostały zniwelowane 47 .
Dostosowanie naszych strategii politycznych do nowego modelu gospodarczego będzie miało kluczowe znaczenie dla osiągnięcia dwojakiej transformacji. Wiąże się to ze zmianą tradycyjnego postrzegania postępu gospodarczego na bardziej jakościowy, skupiony na dobrostanie, zasobooszczędności, obiegu zamkniętym i regeneracji. Osiągnięcie neutralności klimatycznej, zrównoważonego wykorzystania zasobów i zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń oraz zatrzymanie spadku różnorodności biologicznej wymaga ostatecznie gruntownej zmiany polityki gospodarczej i społecznej, której siłą napędową będzie odpowiednie połączenie instrumentów rynkowych (np. ustalania opłat za emisję gazów cieplarnianych itp.) oraz inwestycji w zrównoważone projekty, zarówno ze strony sektora publicznego, jak i prywatnego. Czynnikiem stymulującym tę zmianę jest również rozwój przedsiębiorstw społecznych i inwestowania społecznego.
Dwojaka transformacja będzie sprawiedliwa lub nie będzie jej wcale: warunkiem jej powodzenia będzie inkluzywność i przystępność cenowa. Osoby o niskich i średnich dochodach są bardziej narażone na skutki i koszty dwojakiej transformacji, np. w zakresie automatyzacji miejsc pracy, dostępu do rozwiązań cyfrowych i cyfrowych usług publicznych, wyższych cen energii i żywności, finansowania poprawy efektywności energetycznej budynków lub ubóstwa transportowego 48 . Istnieje również przepaść między przedsiębiorstwami zaawansowanymi technologicznie a mniej zaawansowanymi. Różnice regionalne w poziomie rozwoju gospodarczego i dobrobytu społecznego mogą jeszcze bardziej pogłębiać te dychotomie. Zakłócenia na rynku pracy i rynku kapitałowym mogą sprawić, że dysproporcje te będą utrzymywać się dłużej i generować większe koszty. W tym kontekście osiągnięcie neutralności klimatycznej i zrównoważenia środowiskowego będzie możliwe wyłącznie wówczas, gdy procesowi temu będą towarzyszyć środki wspierające te grupy w ponoszeniu powiązanych obciążeń finansowych i niwelowaniu różnic 49 . Zasadnicze znaczenie dla zlikwidowania tych luk będzie miało osiągnięcie celów cyfrowej dekady Europy i Europejskiego filaru praw socjalnych, ale konieczne mogą być szersze działania. Jest to tym bardziej uzasadnione, jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że skutki transformacji najdotkliwiej wpływają na osoby, które w najmniejszym stopniu przyczyniają się do emisji. Obecnie 10 % najbogatszych Europejczyków emituje bowiem ponad trzy razy więcej zanieczyszczeń na mieszkańca niż reszta obywateli Europy 50 .
Dwojaka transformacja spowoduje gruntowne zmiany na unijnym rynku pracy i w związanych z nim umiejętnościach. W sektorach i regionach silnie uzależnionych od wydobycia węgla i innych paliw kopalnych oraz od związanych z nimi łańcuchów przetwórczych i łańcuchów dostaw nastąpi utrata miejsc pracy. Z drugiej strony, w wyniku transformacji ekologicznej powstaną nowe miejsca pracy, np. w sektorze czystej energii, renowacji i gospodarki o obiegu zamkniętym 51 . Analogiczna sytuacja ma miejsce w przypadku transformacji cyfrowej: stworzy ona prawdopodobnie nowe możliwości zatrudnienia i możliwości rynkowe, np. w sektorze zaawansowanych technologii, ale doprowadzi do utraty innych miejsc pracy, które zostaną w pełni lub częściowo zautomatyzowane. Dalsza transformacja cyfrowa, przyspieszona przez COVID-19, wpłynie także na warunki i modele pracy oraz dostęp do ochrony socjalnej. Procesy te niekoniecznie będą zachodzić jednocześnie, a ich wpływ na różne przedsiębiorstwa, sektory i regiony będzie nierównomierny, co oznacza potencjalną nierównowagę gospodarczą i na rynku pracy. Zmieniony zakres obowiązków pracowników i przesunięcia zatrudnienia będą wymagały innych zestawów umiejętności. Ogólnie rzecz biorąc, skutki dwojakiej transformacji na rynku pracy potencjalnie się uzupełniają – wzmacniają się i znoszą wzajemnie, co warto poddać dalszym badaniom.
Wzorce produkcji i konsumpcji będą ulegać zmianom. Technologie, takie jak przetwarzanie w chmurze, internet rzeczy czy analiza dużych zbiorów danych, umożliwią coraz częstsze korzystanie z nowych modeli biznesowych, m.in. z serwicyzacji – sprzedaży usług zamiast produktów. Przykładowo produkcja jako usługa pozwoli mniejszym przedsiębiorstwom korzystać z bardziej wydajnych, nowoczesnych zakładów produkcyjnych. Wzory konsumpcji, których podstawę stanowią również zmiany demograficzne, będą miały duże znaczenie, ponieważ konsumpcja gospodarstw domowych odpowiada za 72 % światowej emisji gazów cieplarnianych 52 . Wybory konsumentów, np. korzystanie z pojazdu elektrycznego, instalacja pompy ciepła lub modernizacja domu, mogą zmniejszyć łączną emisję CO2 o ok. 55 % w skali światowej 53 . Kluczowe znaczenie, zarówno dla środowiska, jak i dla ogólnego zdrowia ludności, będą miały także wybory behawioralne, np. zmiana diety, korzystanie z transportu publicznego czy jazda na rowerze. Technologie cyfrowe będą również miały wpływ na wzory konsumpcji. Wraz z rozwojem handlu elektronicznego będą one ułatwiać konsumpcję i kształtować decyzje konsumentów, w coraz większym stopniu oparte na informacjach cyfrowych. Będą one również stymulować rozwój gospodarki społecznej, gospodarki dzielenia się i gospodarki o obiegu zamkniętym, a także przechodzenie od posiadania zasobów do ich wytwarzania i handlu nimi, np. energią ze źródeł odnawialnych lub przedmiotami używanymi, takimi jak odzież. Indywidualne monitorowanie narażenia na zanieczyszczenia lub przyczyniania się do nich oraz dostęp do danych środowiskowych za pośrednictwem sieci mikroczujników i urządzeń inteligentnych ułatwi poszczególnym osobom dokonywanie wyborów.
Ważnym czynnikiem umożliwiającym dwojaką transformację będą normy. Mogą one wspierać opracowywanie metod przeprowadzania testów, systemów zarządzania lub rozwiązań w zakresie interoperacyjności niezbędnych do przeprowadzenia dwojakiej transformacji. W wielu przypadkach stanowią one wymóg umożliwiający dostęp do rynku i wspierają wdrażanie przepisów UE i celów politycznych, takich jak zharmonizowane podejście UE do zrównoważonych produktów. Normy dotyczące danych odegrają ważną rolę w zapewnieniu skutecznego i niezawodnego korzystania z gwałtownie zwiększonych ilości danych pochodzących z różnych źródeł i danych prywatnych 54 . Chociaż normalizacja ma zasadnicze znaczenie dla realizacji celów naszej polityki, wiele państw niebędących członkami UE coraz częściej korzysta z niej w sposób asertywny, aby zapewnić swojemu przemysłowi zwiększony dostęp do rynku i rozwój technologii. W tym sensie zasadnicze znaczenie nadal będzie mieć rola UE w kształtowaniu norm globalnych oraz głos przedsiębiorstw z UE w regionalnych organach normalizacyjnych.
Kluczowe dla transformacji będą nadal inwestycje publiczne i prywatne, wspierane również przez rynki kapitałowe „przyjazne dla dwojakiej transformacji”. Długoterminowy budżet UE na lata 2021–2027, w połączeniu z NextGenerationEU, wynosi 2,018 bln EUR. Co najmniej 30 % zostanie przeznaczone na przeciwdziałanie zmianie klimatu – co stanowi najwyższy odsetek w historii z największego dotąd budżetu UE. Ponadto w latach 2026–2027 10 % rocznych wydatków w ramach długoterminowego budżetu zostanie przeznaczone na wsparcie różnorodności biologicznej. W 25 planach przyjętych dotychczas w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności 40 % środków przeznaczono na cele ekologiczne, a 26 % na cele cyfrowe, chociaż na potencjalne wykorzystanie rozwiązań cyfrowych do osiągnięcia celów klimatycznych położono nieco ograniczony nacisk. Ważne będą również specjalne mechanizmy finansowania, np. fundusz innowacyjny lub Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji 55 . Niemniej jednak zapotrzebowanie na dodatkowe inwestycje prywatne i publiczne związane z dwojaką transformacją może wynieść prawie 650 mld EUR rocznie do 2030 r. 56 W obecnej sytuacji geopolitycznej szacunki te prawdopodobnie są zaniżone w stosunku do faktycznych potrzeb, zwłaszcza w zakresie transformacji ekologicznej 57 . Konieczne są dodatkowe inwestycje, przy jednoczesnym uwzględnieniu ryzyka związanego z rosnącym długiem publicznym, zmiany priorytetów w zakresie finansów publicznych oraz niepewnych prognoz gospodarczych. Na budżety publiczne przeznaczone na dwojaką transformację może na przykład wpłynąć ewentualny wzrost wydatków na obronę. Tym ważniejsze staje się ustalanie priorytetów w zakresie wydatków, poprawa jakości i struktury finansów publicznych oraz synergia cywilno-wojskowa, zwłaszcza w dziedzinie technologii i systemów kosmicznych. Ponadto uniknięcie znacznych aktywów osieroconych i mechanizmów blokujących będzie wymagało większego ukierunkowania na nieulegające dezaktualizacji decyzje inwestycyjne, tak aby np. budynki, infrastruktura energetyczna lub przemysłowa nie musiały być wycofywane z eksploatacji przed końcem ich żywotności, ale mogły być wykorzystane w innych celach lub poddane renowacji. Jest to również ważne, aby nie dać istniejącym technologiom przewagi nad nowymi technologiami.
V. Najważniejsze obszary działania
Jako że kwestia ta staje się coraz pilniejsza w związku z szybkim rozwojem sytuacji geopolitycznej, potrzebne są odpowiednie strategie polityczne, aby zwiększyć możliwości i zminimalizować potencjalne zagrożenia związane z interakcją między transformacją ekologiczną i cyfrową do 2050 r.
1. W zmieniającym się środowisku geopolitycznym UE musi nadal wzmacniać swoją odporność i otwartą strategiczną autonomię w sektorach krytycznych związanych z transformacją. W sektorze energetycznym konieczne jest wzmożenie działań na rzecz ekologicznych źródeł energii, które pozwolą nam uniezależnić się od paliw kopalnych, przy jednoczesnej dywersyfikacji źródeł w okresie przejściowym. Kluczowe znaczenie miałoby również opracowanie rozwiązań w zakresie gromadzenia zapasów i możliwości magazynowania obecnych i przyszłych nośników energii, takich jak czysty wodór. Zasada „efektywność energetyczna przede wszystkim” stosowana w całym społeczeństwie i we wszystkich sektorach gospodarki znacznie zmniejszyłaby zużycie energii. Otwartość i współpraca międzynarodowa będą miały kluczowe znaczenie jako czynniki wspierające innowacje i rozwój technologiczny, przy jednoczesnym zapewnieniu poszanowania zasady wzajemności i równych szans. Środowisko sprzyjające rozwojowi unijnych cyfrowych platform przemysłowych działających między przedsiębiorstwami i między przedsiębiorstwami a konsumentami oraz ułatwienie strategicznej współpracy w ekosystemach przemysłowych pomoże wzmocnić naszą pozycję w zakresie konkurencyjności technologicznej. Będzie ono również wspierać powstawanie unijnych innowatorów na nowych platformach handlowych w kluczowych sektorach. Prace unijnego obserwatorium technologii krytycznych oraz proces okresowego przeglądu będą ważne w kontekście obecnych i przyszłych zagrożeń związanych ze strategicznymi zależnościami (technologicznymi). W oparciu o trwające działania na rzecz modernizacji konieczne będzie również ciągłe zapewnienie aktualności zestawu narzędzi w zakresie polityki handlowej, polityki celnej, polityki konkurencji 58 i polityki w dziedzinie pomocy państwa, aby sprostać wyzwaniom wynikającym z dwojakiej transformacji i innych zmian na rynku, zwłaszcza z sytuacji geopolitycznej. Chroniłoby to UE przed niezrównoważonymi produktami i procesami z państw trzecich, jednocześnie łagodząc skutki nieuniknionych kosztów krótkoterminowych zarówno w Europie, jak i poza nią. Podobnie wkład wspólnej polityki rolnej w bezpieczeństwo żywnościowe, jak również inne działania mające na celu wzmocnienie odporności systemów żywnościowych, będą rozpatrywane w sposób bardziej strategiczny z punktu widzenia dwojakiej transformacji i otwartej strategicznej autonomii Europy w nowym kontekście geopolitycznym.
2. UE musi zintensyfikować działania, aby pobudzić dwojaką transformację w skali globalnej. Priorytetowo należy traktować multilateralizm oparty na zasadach i współpracę międzynarodową opartą na wartościach. Współpraca globalna, m.in. w ramach aktywnego programu badań naukowych i innowacji z partnerami o podobnych poglądach, będzie miała znaczenie dla przyspieszenia rozwoju technologii wspierających dwojaką transformację i rozwiązywania problemów związanych z cyfryzacją. Krajom partnerskim, zwłaszcza tym, na które dwojaka transformacja może mieć bardziej negatywny wpływ, należy jasno przedstawiać związane z nią koszty i korzyści. Należy rozwijać zieloną dyplomację i dyplomację cyfrową oraz działania informacyjne, wykorzystując uprawnienia regulacyjne i normalizacyjne oraz promując wartości UE. Doświadczenia UE w zakresie handlu uprawnieniami do emisji poprzez ich ograniczanie, ustalanie cen za zanieczyszczenia i generowanie dochodów w celu przyspieszenia obniżenia emisyjności i wspierania osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji mogą zainspirować inne kraje do stosowania podobnych systemów. Należy zawierać wzajemnie korzystne partnerstwa strategiczne, zwłaszcza z państwami sąsiadującymi i afrykańskimi. Obejmuje to wsparcie finansowe projektów związanych z dwojaką transformacją w oparciu o niezakłócony handel i inwestycje, również zgodnie z unijną strategią Global Gateway. Będzie to wymagało rozwoju fizycznej zielonej i cyfrowej infrastruktury (bezpieczne sieci 5G i 6G, czyste korytarze transportowe, alternatywne źródła energii, linie przesyłowe czystej energii) oraz zapewnienia sprzyjającego środowiska dla projektów. Obligacje ekologiczne mogą być skutecznym narzędziem finansowania projektów infrastrukturalnych z zakresu dwojakiej transformacji w celu zapewnienia korzyści dla wszystkich.
3. UE musi strategicznie zarządzać swoimi dostawami kluczowych towarów, aby osiągnąć dwojaką transformację, jednocześnie wzmacniając swoje zdolności obronne i zachowując konkurencyjność swojej gospodarki. Rozwijanie zdolności wewnętrznych i dywersyfikacja źródeł dostaw w całym łańcuchu wartości będą miały zasadnicze znaczenie dla znacznego zmniejszenia istniejących strategicznych zależności i uniknięcia ryzyka zastąpienia ich nowymi zależnościami. Jest to szczególnie istotne w obszarze surowców krytycznych, który wymaga długoterminowego i systemowego podejścia 59 . UE powinna zwiększyć swoją zdolność do monitorowania światowych rynków towarów, aby przewidywać i ograniczać zakłócenia w łańcuchach dostaw oraz, w stosownych przypadkach, wyposażyć się w instrumenty, takie jak gromadzenie zapasów i warianty wspólnego udzielania zamówień, z myślą o przygotowaniu się na kolejne zakłócenia dostaw. Zapewnienie dostaw surowców krytycznych będzie wymagało tworzenia strategicznych partnerstw z dysponującymi podobnymi surowcami mineralnymi krajami partnerskimi, zwłaszcza o podobnych poglądach, a także rozwoju krajowych projektów wydobywczych i przetwórczych, przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony środowiska. UE musi również wspierać i przyspieszać rozwój najbardziej wartościowych strategicznych projektów europejskich, m.in. usprawniając i przyspieszając procedury wydawania pozwoleń, w pełnej zgodności z dorobkiem prawnym UE w zakresie ochrony środowiska i zharmonizowanymi normami dotyczącymi zaangażowania społeczeństwa. Uzupełnieniem muszą być inwestycje w innowacje i przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym, rozwój kopalni miejskich oraz stworzenie rynku surowców wtórnych poprzez wprowadzenie celów w zakresie zbierania odpadów, wydajności recyklingu i zawartości materiałów z recyklingu: trwalsze produkty i wyższa jakość recyklingu zmniejszą zależność od pozyskiwania surowców pierwotnych po 2035 r. Należy podjąć starania na rzecz promowania najwyższych standardów dotyczących zrównoważonego rozwoju i innowacji, zminimalizowania śladu środowiskowego i społecznego łańcucha wartości surowców, a także uruchomienia sieci umów handlowo-inwestycyjnych oraz siły oddziaływania finansowego Drużyny Europy w celu przyciągnięcia inwestycji w aktywa całego łańcucha wartości surowców w UE i państwach trzecich.
4. UE musi wzmocnić spójność społeczną i gospodarczą w okresie transformacji. Pracownicy, przedsiębiorstwa, sektory i regiony w okresie transformacji wymagają zindywidualizowanego wsparcia i zachęt w celu dostosowania. Kluczowe znaczenie mają: dialog społeczny, inwestycje w tworzenie wysokiej jakości miejsc pracy oraz terminowe tworzenie partnerstw między publicznymi służbami zatrudnienia, związkami zawodowymi, przemysłem i instytucjami edukacyjnymi. Wymaga to również wzmocnienia ochrony socjalnej i państwa opiekuńczego, w tym mechanizmów mających na celu zapobieganie negatywnym skutkom dla społeczności i gospodarstw domowych o niskich i średnich dochodach lub ukierunkowane przeciwdziałanie tym skutkom oraz walkę z ubóstwem, a także ułatwień w zakresie zatrudnienia i strategii politycznych wspierających przepływy na rynku pracy w celu radzenia sobie ze wstrząsami. Strategie i inwestycje w zakresie rozwoju regionalnego, wspierane przez politykę spójności, powinny stanowić podstawę dwojakiej transformacji, zmniejszając jednocześnie różnice gospodarcze, społeczne i technologiczne, w tym niesprawiedliwość środowiskową. Bezproblemowa i bezpieczna łączność, w tym na obszarach wiejskich i w regionach oddalonych, w połączeniu z budowaniem zdolności i umiejętności, będzie miała kluczowe znaczenie dla zapewnienia wszystkim obywatelom i przedsiębiorstwom możliwości korzystania z dwojakiej transformacji.
5. Systemy kształcenia i szkolenia muszą być dostosowane do nowej rzeczywistości społeczno-gospodarczej. Wiąże się to zarówno z nabywaniem umiejętności pozwalających na dostosowanie się do szybko zmieniającej się rzeczywistości technologicznej i rynku pracy, jak i z umiejętnościami ekologicznymi i świadomością klimatyczną, które mają wspierać tworzenie wartości w ramach transformacji ekologicznej i odpowiedzialnego obywatelstwa. Zapewnienie, aby dwojaka transformacja była sprawiedliwa dla wszystkich, zależy od znacznego zwiększenia wydatków socjalnych związanych z dwojaką transformacją, np. na edukację i uczenie się przez całe życie, w ramach sprawiedliwej transformacji. Należy zwiększyć mobilność pracowników między sektorami oraz ukierunkowaną legalną migrację. Zasadnicze znaczenie będzie miało również wspieranie zrównoważonego stylu życia przyczyniającego się do ograniczenia globalnego ocieplenia do 1,5 stopnia poprzez zaangażowanie obywateli i przedsiębiorstw, zapewnienie przystępności cenowej oraz kształtowanie polityki i infrastruktury, które sprzyjają takiemu stylowi życia.
6. Dodatkowe inwestycje powinny być kierowane na technologie i infrastrukturę wspierające dwojaką transformację. Aby wzmocnić odporność UE i ułatwić dwojaką transformację, należy przeprowadzić ukierunkowane reformy i inwestycje w celu wyeliminowania słabych punktów na poziomie krajowym i unijnym. Należy ściśle koordynować odpowiednie polityki makroekonomiczne i sektorowe. Konieczna jest dalsza zmiana inwestycji w kierunku inwestycji długoterminowych i zrównoważonych aktywów. UE będzie musiała wykorzystać dodatkowe prywatne i publiczne inwestycje długoterminowe w dwojaką transformację, zwłaszcza w zakresie badań naukowych i innowacji dotyczących krytycznych technologii i sektorów, wykorzystania technologii i synergii między nimi, kapitału ludzkiego i infrastruktury. Wymaga to wspomagających ram. Ukończenie tworzenia unii bankowej i unii rynków kapitałowych będzie miało zasadnicze znaczenie dla zwiększenia solidności rynków finansowych, ograniczenia ewentualnych przyszłych zagrożeń dla stabilności finansowej oraz zapewnienia głębokich i płynnych rynków finansowych. Obejmuje to promowanie ram zrównoważonego finansowania w celu zwiększenia inwestycji prywatnych w zrównoważone projekty. Unijna systematyka dotycząca zrównoważonego rozwoju i leżąca u jej podstaw zasada „nie czyń poważnych szkód” stanowią ważny krok w tym kierunku. Dodatkowe inwestycje będą wymagały narzędzi finansowania łączących zasoby prywatne i publiczne. Projekty dotyczące wielu krajów mogłyby ułatwić łączenie zasobów unijnych, krajowych i prywatnych. Zielone zamówienia publiczne i prywatne należy rozszerzyć o zrównoważone technologie cyfrowe. Należy rozważyć dotacje na zrównoważoną produkcję i konsumpcję. Ważne będą przedsiębiorczość społeczna i inwestowanie społeczne podmiotów prywatnych. Polityka fiskalna i opodatkowanie muszą być dostosowane do dwojakiej transformacji, uwzględniać dodatkowe inwestycje na promujące ją projekty 60 oraz zapewniać właściwe sygnały cenowe i zachęty dla producentów, użytkowników i konsumentów.
7. Ukierunkowanie transformacji wymaga solidnych i wiarygodnych ram monitorowania. Cztery wymiary konkurencyjnego zrównoważonego rozwoju, tj. sprawiedliwość, zrównoważenie środowiskowe, stabilność gospodarcza i wydajność, wymagają ambitnego i zintegrowanego kształtowania polityki, w którym uwzględnione zostaną zarówno synergie, jak i napięcia. Konieczne przejście w kierunku nowego modelu gospodarczego wymaga zintegrowanego podejścia do pomiaru i monitorowania dobrostanu, wykraczającego poza PKB, uwzględniającego obecne i przyszłe pokolenia, w UE i poza nią. Aby ukierunkować decyzje polityczne, które pozwolą wykorzystać w pełni jego zrównoważony potencjał i korzystać ze zrównoważonego finansowania, potrzebne są nowe i solidne ramy na poziomie UE do pomiaru zarówno wspomagających skutków cyfryzacji, jak i jej ogólnego śladu w postaci emisji gazów cieplarnianych oraz zużycia energii i zasobów, w tym minerałów i metali ziem rzadkich 61 . Posiadanie dokładnych, wiarygodnych informacji i oficjalnych statystyk może pomóc obywatelom, przedsiębiorstwom i organom publicznym w podejmowaniu świadomych decyzji. Ostatecznie monitorowanie danych może pomóc UE w ocenie, czy konieczne są dodatkowe środki.
8. Nieulegające dezaktualizacji i elastyczne unijne ramy regulacyjne, których centralnym elementem jest jednolity rynek, będą sprzyjać zrównoważonym modelom biznesowym i wzorom konsumpcji. Jednolity rynek i jego różne wymiary, np. w zakresie danych lub energii, muszą stale się zmieniać, aby towarzyszyć dwojakiej transformacji. Aby promować obieg zamknięty, tworzyć wspomagające rynki, wzmacniać ekosystemy przemysłowe i zapewniać różnorodność podmiotów rynkowych, potrzebne są lepsze ramy regulacyjne z zachętami do innowacji. Należy systematycznie usuwać przeszkody administracyjne, aby ułatwić realizację projektów i infrastruktury związanych z dwojaką transformacją. Rosnąca rola wartości niematerialnych i prawnych będzie wymagała ram własności intelektualnej dostosowanych do potrzeb. W procesie kształtowania polityki UE należy w większym stopniu wykorzystywać rozwiązania cyfrowe, takie jak cyfrowe bliźniaki, sztuczna inteligencja do celów prognozowania lub modelowanie w ocenach skutków. W ocenach istniejącego prawodawstwa można by przeprowadzać lepszą analizę dwojakiej transformacji, zwracając uwagę na połączone skutki 62 . Konsumentów należy chronić przed wprowadzającymi w błąd praktykami, takimi jak pseudoekologiczny marketing lub celowe postarzanie produktów. Korzyści i wyzwania związane z transformacją należy konsultować z opinią publiczną. Uczestnictwo w procesie podejmowania decyzji można zwiększyć dzięki technologiom cyfrowym lub żywym laboratoriom. Należy dokładniej zbadać wykorzystanie sztucznej inteligencji do wspierania zaangażowania obywateli w kształtowanie polityki, jak miało to miejsce w przypadku platformy cyfrowej opracowanej na potrzeby Konferencji w sprawie przyszłości Europy.
9. Kluczowe znaczenie dla dwojakiej transformacji i zapewnienia UE przewagi pioniera w zakresie konkurencyjnego zrównoważonego rozwoju będzie miało ustalenie norm. Projektowanie produktów oparte na zasadzie „ograniczanie konsumpcji, naprawianie, ponowne użycie i recykling” powinno stać się powszechne. Obecnym działaniom mającym na celu zapewnienie trwałości towarów w UE muszą towarzyszyć normy dla wszystkich sektorów, aby odwrócić zjawisko nadmiernej konsumpcji i celowego postarzania produktów. Niedawne wnioski Komisji 63 dotyczące zobowiązania przedsiębiorców do przekazywania konsumentom informacji na temat trwałości i możliwości naprawy produktów mogłyby stanowić solidną podstawę w tym zakresie. UE musi opracować bardziej strategiczne podejście do międzynarodowych działań normalizacyjnych w odpowiednich formatach globalnych 64 . Aby zapewnić ich wdrożenie, normom międzynarodowym musi towarzyszyć śledzenie i identyfikowalność. Przykładowo ustanowienie światowej normy dotyczącej akumulatorów mogłoby wymagać paszportu cyfrowego w celu śledzenia śladu etycznego i środowiskowego ich komponentów. Wykorzystanie norm w celu zapewnienia interoperacyjności technologii i infrastruktur wspierających dwojaką transformację umożliwi również włączenie partnerów z UE w proces wdrażania.
10. Aby uwolnić potencjał technologii wspierających dwojaką transformację, konieczne będą solidniejsze ramy cyberbezpieczeństwa i udostępniania danych. Poprawa interoperacyjności między różnymi właścicielami, wytwórcami i użytkownikami danych w UE, w tym systemami informacyjnymi na szczeblu krajowym i niższym, ułatwi udostępnianie danych przez różne podmioty: organy publiczne, przedsiębiorstwa, społeczeństwo obywatelskie i naukowców. Wzmocnione i bezpieczniejsze ramy udostępniania danych, które wyjaśniają niejasności dotyczące odpowiedzialności i własności w przypadku przekazywania danych, będą chronić ludzi i przedsiębiorstwa; pomogą również w budowaniu zaufania i akceptacji dla technologii wspierających dwojaką transformację. Ważne będzie wspólne podejście do wzorców cyberbezpieczeństwa dla produktów i usług, w tym kompleksowe zestawy zasad, wymogów technicznych, norm i procedur. Ponadto należy zwiększyć odporność podmiotów i infrastruktur krytycznych za pomocą unijnych ram dotyczących wszystkich rodzajów ryzyka, aby pomóc państwom członkowskim w zapewnieniu, by podmioty krytyczne mogły zapobiegać zakłóceniom, odpierać je i niwelować ich skutki. Kluczowa będzie również przystępność cenowa technologii w zakresie cyberbezpieczeństwa.
VI. Wnioski
W kontekście rozmaitych przyszłych megatrendów i nieprzewidzianych wydarzeń lepsze zrozumienie interakcji między transformacją ekologiczną i cyfrową ma kluczowe znaczenie dla ich skutecznego powiązania. Obszary działania przedstawione w niniejszym komunikacie (zob. powyżej) stanowią odpowiedź na potrzebę maksymalizacji synergii i łagodzenia napięć pomiędzy oboma aspektami transformacji. Wymaga to dynamicznego podejścia do przewidywania zmian i dostosowywania reakcji politycznych przy jednoczesnym zdecydowanym utrzymaniu kursu na realizację celów długoterminowych. W ten sposób do 2050 r. dzięki udanemu powiązaniu obu rodzajów transformacji będzie ona wspierać nową, regeneracyjną gospodarkę neutralną dla klimatu, obniżając poziomy zanieczyszczenia, przywracając różnorodność biologiczną i kapitał naturalny, dzięki zrównoważonym technologiom cyfrowym i innym technologiom. Dzięki temu UE uzyska pozycję orędowniczki konkurencyjnego zrównoważonego rozwoju i wzmocni swoją odporność i otwartą strategiczną autonomię. Będzie to szło w parze ze sprawiedliwą transformacją przynoszącą korzyści wszystkim ludziom, społecznościom i terytoriom w Europie i poza nią.
Kolejne roczne sprawozdanie dotyczące prognozy strategicznej zostanie poświęcone najważniejszym nadchodzącym wyzwaniom i możliwościom, przed którymi stanie Europa w nadchodzących dziesięcioleciach, dostarczając strategicznych spostrzeżeń istotnych dla wzmocnienia globalnej roli UE.
W sprawozdaniu dotyczącym prognozy strategicznej z 2021 r. wśród najważniejszych megatrendów, które będą miały wpływ na otwartą strategiczną autonomię UE w nadchodzących dziesięcioleciach, wymieniono zmianę klimatu i degradację środowiska, hiperłączność i transformację technologiczną, a ponadto presję na demokrację i wartości, zmiany w porządku światowym oraz demografię. (COM(2021) 750 final).
Niniejszy komunikat opiera się na sprawozdaniu Wspólnego Centrum Badawczego zatytułowanym „Towards a green and digital future. Key requirements for successful twin transitions in the European Union” [„W kierunku ekologicznej i cyfrowej przyszłości. Najważniejsze warunki umożliwiające skuteczną dwojaką transformację w Unii Europejskiej”, https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/handle/JRC129319]. Proces przygotowawczy obejmował konsultacje z ekspertami i zainteresowanymi stronami, publikację zaproszenia do zgłaszania uwag, dyskusje z partnerami z europejskiego systemu analiz strategicznych i politycznych oraz z państwami członkowskimi w ramach unijnej sieci prognozowania.
„Gotowi na 55”: osiągnięcie unijnego celu klimatycznego na 2030 r. w drodze do neutralności klimatycznej, COM(2021) 550 final.
Zdolność gospodarki, ekosystemów przemysłowych i przedsiębiorstw w UE do przejścia na zrównoważony, produktywny, sprawiedliwy i stabilny model makroekonomiczny, dzięki technologii cyfrowej i czystej technologii, zapewniająca Europie pozycję lidera w procesie transformacji i przewagę konkurencyjną wynikającą z jej pozycji pioniera na szczeblu globalnym. (COM(2019) 650 final).
Cyfrowy bliźniak to wirtualna reprezentacja obiektu lub systemu, która obejmuje cały cykl jego życia, jest aktualizowana na podstawie danych w czasie rzeczywistym oraz wykorzystuje symulację, uczenie maszynowe i rozumowanie maszynowe w celu ułatwienia podejmowania decyzji. Opracowanie unijnego projektu „Kierunek Ziemia” (DestinE) i cyfrowych bliźniaków Ziemi ma kluczowe znaczenie dla przewidywania skutków zmiany klimatu i budowania odporności na nią. Ponadto cyfrowy bliźniak oceanu pomoże opracować najskuteczniejsze sposoby odbudowy siedlisk morskich i przybrzeżnych, wspierać zrównoważoną niebieską gospodarkę, łagodzić zmianę klimatu i przystosować się do niej.
35 państw współpracuje przy budowie największego na świecie urządzenia do magnetycznej fuzji jądrowej, aby udowodnić, że fuzja jądrowa – zjawisko będące źródłem energii gwiazd – może stać się wielkoskalowym i bezemisyjnym źródłem energii na Ziemi.
Freitag, C. i in. (2021), „The real climate and transformative impact of ICT: A critique of estimates, trends, and regulations” [„Rzeczywisty wpływ ICT w zakresie klimatu i transformacji: krytyka oszacowań, tendencji i regulacji”], Patterns, wyd. 2.
Zachowania będące reakcją na poprawę efektywności, które niweczą potencjalne oszczędności.
Np. według Andrae, A. (2022), „Net global effect of digital – power and carbon” [„Globalny efekt netto technologii cyfrowych – energia i dwutlenek węgla”], ślad energetyczny w sektorze ICT może wzrosnąć z 1 988 terawatogodzin w 2020 r. do 3 200 w 2030 r.
Rada Unii Europejskiej (2022), „Metaverse – virtual world, real challenges” [„Metawersum – wirtualny świat, realne wyzwania”].
Poprzez przyjęcie europejskiego aktu w sprawie czipów (COM(2022) 45 final) UE dąży do rozwiązania problemu niedoboru półprzewodników i wzmocnienia swojej wiodącej roli w dziedzinie technologii, m.in. dzięki zwiększeniu do 2030 r. zdolności produkcyjnej do poziomu 20 % światowego rynku.
Zużyte produkty z baterią lub wtyczką (Instytut Narodów Zjednoczonych ds. Szkolenia i Badań https://ewastemonitor.info/gem-2020/ ).
Forum WEEE (2021): https://weee-forum.org/ws_news/international-e-waste-day-2021/
ITU (2020), The Global E-waste monitor [Globalny monitor odpadów elektronicznych].
EIT Digital (2022), Digital Technologies and the Green Economy report [Sprawozdanie na temat technologii cyfrowych i zielonej gospodarki].
EEA (2022), „Economic losses and fatalities from weather- and climate-related events in Europe” [„Straty ekonomiczne i ofiary śmiertelne spowodowane zdarzeniami pogodowymi i klimatycznymi w Europie”].
W 2019 r. sektory te generowały odpowiednio następującą część emisji gazów cieplarnianych w UE: dostawy energii – 27 %; transport krajowy – 23 %; przemysł – 21 %; sektor mieszkaniowy i handlowy – 12 %; rolnictwo – 11 %. (Przeglądarka danych Europejskiej Agencji Środowiska za 2021 r. dotyczących gazów cieplarnianych).
Międzynarodowa Agencja Energetyczna (2021),
Plan REPowerEU, COM(2022) 230 final.
COM(2022) 230 final.
Model biznesowy, w którym dostawcy usług energetycznych nie oferują jedynie danej formy energii, ale raczej „produkt energetyczny pod klucz”, taki jak utrzymywanie temperatury w budynku w określonym zakresie docelowym.
W porównaniu z 2015 r., w oparciu o scenariusz MIX „Gotowi na 55”. Komisja Europejska (2021), Policy scenarios for delivering the European Green Deal [Scenariusze polityczne dotyczące realizacji Europejskiego Zielonego Ładu].
Na przykład akumulatory ze stałym elektrolitem, akumulatory litowo-jonowe bez kobaltu lub akumulatory wykorzystujące materiały DRX (nieuporządkowane sole kamienne z nadmiarem litu, które umożliwiają produkcję katod baterii bez niklu ani kobaltu).
SWD(2021) 601 final.
International Energy Agency (2020).
United States Environmental Protection Agency (2021).
Skomputeryzowany system gromadzący i przetwarzający dane oraz stosujący kontrole operacyjne na duże odległości.
Obiekty wydrukowane w technologii 4D mogą z czasem zmieniać kształt lub samoistnie się montować pod wpływem bodźca takiego jak ciepło, światło, woda, pole magnetyczne lub inna forma energii, która aktywuje proces zmiany.
Źródło: Eurostat. Pandemia COVID-19 wykazała rosnące zainteresowanie przenoszeniem się na obszary wiejskie. To, czy jest to tendencja krótkotrwała, czy też utrzyma się w dłuższej perspektywie, będzie zależało m.in. od stopnia skomunikowania obszarów wiejskich. Więcej informacji: „Długoterminowa wizja dla obszarów wiejskich UE” (COM(2021) 345 final) oraz „Scenariusze dla obszarów wiejskich UE do 2040 r.”, https://data.europa.eu/doi/10.2760/29388
COM(2021) 802 final.
COM(2021) 558 final; COM(2021) 802 final.
COM(2020) 662 final.
IPCC (2022),„Impacts, Adaptation, and Vulnerability. Working Group II Contribution to the Intergovernmental Panel on Climate Change Sixth Assessment Report” [„Wpływ, adaptacja i podatność na zagrożenia. Wkład grupy roboczej II w szóste sprawozdanie oceniające Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu”].
Celowe zaopatrywanie się w krytyczne materiały, towary lub usługi u sojuszników wyznających te same wartości.
Strategiczne zależności i zdolności, SWD(2021) 352 final; Strategiczne zależności i zdolności UE: drugi etap szczegółowych przeglądów, SWD(2022) 41 final.
Same Chiny odpowiadają za 86 % globalnego zaopatrzenia w neodym. Pallad jest dostarczany głównie przez Rosję (40 %), a tantal przez Demokratyczną Republikę Konga (33 %). Komisja Europejska (2020), „Critical raw materials for strategic technologies and sectors in the EU: a foresight study” [„Surowce krytyczne dla strategicznych technologii i sektorów w UE – prognoza”].
Komisja Europejska (2020), „Critical Raw Materials for Strategic Technologies and Sectors in the EU: a foresight study” [„Surowce krytyczne dla strategicznych technologii i sektorów w UE – prognoza”].
„Metals for Clean Energy: Pathways to solving Europe’s raw materials challenge” [„Metale dla czystej energii: sposoby rozwiązania problemu surowców krytycznych w Europie”], KU Leuven i Eurometaux, 2022.
Danino-Perraud, R. (2021), „Géoéconomie des chaînes de valeur: les matières premières minérales de la filière batterie”, Études de l’Ifri, Ifri.
Przykładowo w 2050 r. UE mogłaby zaspokoić 52 % zapotrzebowania na lit, 49 % na nikiel i 58 % na kobalt na potrzeby elektromobilności poprzez recykling zużytych akumulatorów. Rizos, V., Righetti, E. (2022), „Low-carbon technologies and Russian imports: How far can recycling reduce the EU’s raw material dependency?”, CEPS Policy Insight [„Technologie niskoemisyjne a przywóz z Rosji: w jakim stopniu recykling może zmniejszyć zależność UE od surowców?”], informacje na temat polityki Centrum Studiów nad Polityką Europejską.
„Metals for Clean Energy: Pathways to solving Europe’s raw materials challenge” [„Metale dla czystej energii: sposoby rozwiązania problemu surowców krytycznych w Europie”], KU Leuven i Eurometaux, 2022.
Recykling może znacznie zmniejszyć zużycie energii – teoretycznie 27-krotnie w przypadku stali oraz praktycznie 30-krotnie w przypadku aluminium. (Komiyama, H. (2014), „Beyond the Limits to Growth: New Ideas for Sustainability from Japan [„Poza ograniczeniami wzrostu: nowe pomysły w zakresie zrównoważonego rozwoju pochodzące z Japonii”], Science for Sustainable Societies”.
Na przykład w dziedzinie informatyki kwantowej 50 % najważniejszych przedsiębiorstw znajduje się w Stanach Zjednoczonych, 40 % w Chinach, a w UE nie ma żadnego. W przypadku sieci 5G Chiny pozyskują niemal 60 % finansowania zewnętrznego, Stany Zjednoczone 27 %, a Europa 11 %. W dziedzinie sztucznej inteligencji Stany Zjednoczone pozyskały 40 %, Europa 12 %, a Azja (w tym Chiny) 32 %. W dziedzinie biotechnologii w latach 2018–2020 Stany Zjednoczone wydały 260 mld USD, Europa 42 mld USD, a Chiny 19 mld USD. McKinsey Global Institute (2022), „Securing Europe’s future beyond energy” [„Zabezpieczenie przyszłości Europy poza energią”].
Angyalos, Z., Botos, S. i Szilagyi, R. (2021), „The importance of cybersecurity in modern agriculture” [„Znaczenie cyberbezpieczeństwa we współczesnym rolnictwie”], Journal of Agricultural Informatics.
The Economist Intelligence Unit (2022), „Five ways in which the war in Ukraine will change business” [„Pięć sposobów, w jakie wojna w Ukrainie zmieni działalność gospodarczą”].
Boese, V. i in. (2022). „Democracy Report 2022: Autrocratization Changing Nature?” [„Sprawozdanie na temat demokracji z 2022 r.: zmieniający się charakter autokratyzacji?”],Varieties of Democracy Institute, V-DEM.
Obejmuje to zmniejszanie nierówności, obniżanie emisji dwutlenku węgla i walkę z głodem, w których to dziedzinach postęp się zatrzymał lub został odwrócony. ONZ (2021), „Progress towards the Sustainable Development Goals: report of the Secretary-General” [„Postępy w osiąganiu celów zrównoważonego rozwoju: sprawozdanie Sekretarza Generalnego ONZ]”.
Albo ze względu na koszty, albo dlatego, że usługi nie są świadczone.
Obejmuje to również uwzględnienie wzorców konsumpcji i inwestycji uwarunkowanych płcią.
Komisja Europejska (2021), „The Future of Jobs is Green” [„Przyszłość miejsc pracy jest ekologiczna”].
Program Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (2020), „Emissions Gap Report 2020” [Sprawozdanie w sprawie rozbieżności między potrzebami a perspektywami w zakresie redukcji emisji z 2020 r.].
Międzynarodowa Agencja Energetyczna (2021), „Net zero by 2050 - A Roadmap for the Global Energy Sector” [„Zeroemisyjność netto do 2050 r. Plan działania dla światowego sektora energii”].
Według prognoz szacuje się, że ilość danych na świecie wzrośnie o 530 %, z 33 zettabajtów w 2018 r. do 175 zettabajtów w 2025 r. (COM(2020) 66 final).
Jeden z największych na świecie programów finansowania komercyjnej demonstracji innowacyjnych technologii niskoemisyjnych. Zapewni on wsparcie w wysokości około 38 mld EUR do 2030 r., w zależności od wysokości opłat za emisję gazów cieplarnianych.
COM(2021) 662 final.
COM(2022) 600 final.
Zgodnie z komunikatem „Polityka konkurencji gotowa na nowe wyzwania”, COM(2021) 713 final.
W komunikacie w sprawie RePowerEU podkreślono, że UE musi pilnie zapewnić, m.in. poprzez wniosek ustawodawczy, odpowiednie ramy wspierające starania państw członkowskich i przemysłu w tej dziedzinie.
Ważną rolę we wspieraniu dwojakiej transformacji będzie odgrywał niedawny wniosek dotyczący ulgi służącej przeciwdziałaniu zjawisku uprzywilejowania finansowania dłużnego w stosunku do kapitałowego oraz ograniczenia możliwości odliczania odsetek do celów związanych z podatkiem dochodowym od osób prawnych (COM(2022) 216).
Pewne działania w tym kierunku podejmuje się w ramach Europejskiej Koalicji na Rzecz Ekologicznej Cyfryzacji.
Zalecenie z projektu opinii dotyczącej platformy ds. dostosowania się do wymogów przyszłości „W jaki sposób wspierać wzajemne połączenia między transformacją cyfrową a transformacją ekologiczną, w tym poprzez uproszczenie przepisów?”.
COM(2022) 143 final.
Zgodnie ze „Strategią UE w zakresie normalizacji”, COM(2022) 31 final.
