KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 17.11.2021

COM(2021) 706 final

2021/0366(COD)

Wniosek

ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

w sprawie udostępniania na rynku unijnym i wywozu z Unii niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 995/2010

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

{SEC(2021) 395 final} - {SEC(2021) 396 final} - {SWD(2021) 325 final} - {SWD(2021) 326 final} - {SWD(2021) 327 final} - {SWD(2021) 328 final} - {SWD(2021) 329 final}

UZASADNIENIE

1.KONTEKST WNIOSKU

•Przyczyny i cele wniosku

Wylesianie i degradacja lasów postępują w alarmującym tempie, co pogłębia zmianę klimatu i utratę różnorodności biologicznej. Głównym czynnikiem powodującym wylesianie i degradację lasów jest powiększanie gruntów rolnych w celu produkcji towarów takich jak bydło, drewno, olej palmowy, soja, kakao czy kawa. Oczekuje się, że rosnąca liczba ludności na świecie i wzrastający popyt na produkty rolne, zwłaszcza pochodzenia zwierzęcego, zwiększą zapotrzebowanie na grunty rolne i zintensyfikują eksploatację lasów, podczas gdy zmieniające się wzorce klimatyczne wpłyną na produkcję żywności, co będzie się wiązało z koniecznością transformacji w kierunku zrównoważonej produkcji, która nie prowadzi do dalszego wylesiania i dalszej degradacji lasów.

•Spójność z przepisami obowiązującymi w tej dziedzinie polityki

Komisja będzie kontynuowała współpracę z państwami będącymi producentami, oferując nowe rodzaje wsparcia i zachęt związanych z ochroną lasów, poprawą zarządzania i praw własności gruntów, poprawą egzekwowania prawa i propagowaniem zrównoważonej gospodarki leśnej, rolnictwa odpornego na zmianę klimatu, zrównoważonej intensyfikacji i dywersyfikacji, agroekologii oraz systemu rolno-leśnego.

W istniejących ramach legislacyjnych UE problem wylesiania uwzględniono jedynie częściowo. Plan działania UE na rzecz egzekwowania prawa, zarządzania i handlu w dziedzinie leśnictwa (FLEGT) z 2003 r. 5 stanowi kluczowy element polityki UE w zakresie zwalczania nielegalnego pozyskiwania drewna i powiązanego z nim handlu. Chociaż w planie działania FLEGT odniesiono się do problemu nielegalnego pozyskiwania drewna i powiązanego z nim handlu, nie zajęto się samym problemem wylesiania. Kluczowym elementem planu działania FLEGT jest dobrowolny program służący zapewnieniu, aby do UE przywożone było wyłącznie legalnie pozyskane drewno z państw, które zgodziły się wziąć udział we wspomnianym programie. Wewnętrzne ramy prawne UE dotyczące tego programu stanowi rozporządzenie w sprawie egzekwowania prawa, zarządzania i handlu w dziedzinie leśnictwa („rozporządzenie FLEGT”) 6 , w którym ustanowiono system zezwoleń będący podstawą umów o dobrowolnym partnerstwie. Kolejnym kluczowym elementem planu działania FLEGT jest rozporządzenie UE w sprawie drewna 7 , w którym ustanowiono zakaz wprowadzania do obrotu w UE nielegalnie pozyskanego drewna i produktów z takiego drewna oraz określono obowiązki dla podmiotów wprowadzających po raz pierwszy drewno do obrotu. Zarówno rozporządzenie FLEGT, jak i rozporządzenie w sprawie drewna poddano ocenie adekwatności, a warianty strategiczne przedstawione w niniejszym rozporządzeniu opierają się również na ustaleniach sformułowanych w ramach oceny adekwatności.

Na podstawie doświadczeń zdobytych i wniosków wyciągniętych w kontekście planu działania FLEGT oraz rozporządzenia FLEGT Komisja ustanowi w stosownych przypadkach partnerstwa na rzecz lasów z odpowiednimi krajami partnerskimi. Głównym celem partnerstw na rzecz lasów będzie ochrona, odtwarzanie lub zapewnienie zrównoważonego użytkowania lasów w kompleksowy i zintegrowany sposób, aby zrealizować priorytety Europejskiego Zielonego Ładu, a także unijne cele współpracy na rzecz rozwoju, takie jak ograniczanie ubóstwa, dobre rządy czy prawa człowieka. Będą one propagować reformy gospodarki i polityki leśnej, aby przyczynić się do prowadzenia zrównoważonej gospodarki leśnej i do zatrzymania wylesiania i degradacji lasów.

•Spójność z innymi politykami Unii

W komunikacie z 2019 r. określono ogólny cel, jakim jest ochrona i poprawa stanu istniejących lasów, w szczególności lasów pierwotnych, i zwiększenie zrównoważonej i zróżnicowanej biologicznie powierzchni terenów zalesionych na świecie. W kontekście Europejskiego Zielonego Ładu zarówno w unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030, jak i w strategii „Od pola do stołu” uznano niniejszy wniosek ustawodawczy oraz inne środki mające na celu unikanie lub zminimalizowanie wprowadzania do obrotu w UE produktów z łańcuchów dostaw związanych z wylesianiem lub degradacją lasów za ważne dla osiągnięcia ich celów. Inną istotną inicjatywą jest na przykład komunikat pt. „Długoterminowa wizja dla obszarów wiejskich UE” 8 .

Niniejsza inicjatywa nie będzie ukierunkowana konkretnie na sektor finansowy i inwestycyjny. Istniejące inicjatywy w dziedzinie zrównoważonego finansowania, takie jak wdrażanie rozporządzenia w sprawie unijnej systematyki oraz przyszłej dyrektywy w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD) (obecna dyrektywa w sprawie sprawozdawczości niefinansowej), są dostosowane w celu uwzględnienia wpływu sektora finansowego i inwestycyjnego na wylesianie, a zatem uzupełniają i wspierają niniejszą inicjatywę ustawodawczą dotyczącą wylesiania.

W CSRD i przepisach dotyczących systematyki na przedsiębiorstwa niefinansowe nałożono również obowiązek ujawniania informacji: w CSRD przewidziano publikację sektorowych standardów sprawozdawczości do października 2023 r.; na podstawie rozporządzenia w sprawie unijnej systematyki w akcie delegowanym w sprawie łagodzenia zmiany klimatu i przystosowywania się do niej w dziedzinie leśnictwa ustanowiono już kryteria techniczne, natomiast publikacja kryteriów dla rolnictwa została opóźniona. Oba rodzaje działalności gospodarczej mogą zostać objęte aktami delegowanymi dotyczącymi pozostałych czterech celów środowiskowych.

Oczekuje się również, że niniejszy wniosek dotyczący rozporządzenia będzie stosowany łącznie z dyrektywą w sprawie energii odnawialnej 9 w odniesieniu do niektórych towarów wykorzystywanych jako biopaliwa lub do produkcji biopaliw, takich jak granulat drzewny lub pochodne soi i oleju palmowego. Cele obu tych zestawów przepisów UE wzajemnie się uzupełniają, ponieważ obydwa dotyczą nadrzędnych celów w zakresie przeciwdziałania zmianie klimatu i utracie różnorodności biologicznej. Aby ograniczyć wylesianie powodowane przez UE, w niniejszej inicjatywie ustawodawczej ustanowiono wymogi dotyczące wprowadzanych do obrotu w UE towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów. W dyrektywie w sprawie energii odnawialnej ustanowiono m.in. przepisy dotyczące kryteriów zrównoważonego rozwoju dla biopaliw, biopłynów i biomasy, które muszą one spełnić, aby można było uznać je za zrównoważone, oraz wyznaczono unijny cel polegający na osiągnięciu co najmniej 32-procentowego udziału energii odnawialnej do 2030 r.  

Jeżeli chodzi o ich praktyczne powiązania, towary i produkty wchodzące w zakres stosowania obu aktów będą podlegały wymogom dotyczącym ogólnego dostępu do rynku oraz uznawania za energię odnawialną. Wymogi te są zgodne i wzajemnie się uzupełniają. W szczególnym przypadku systemów certyfikacji w zakresie niskiego ryzyka spowodowania pośredniej zmiany użytkowania gruntów (ILUC) zgodnie z rozporządzeniem Komisji (UE) 2019/807 uzupełniającym dyrektywę (UE) 2018/2001 10 „w odniesieniu do określania surowców o wysokim ryzyku spowodowania pośredniej zmiany użytkowania gruntów, w przypadku których zaobserwowano znaczącą ekspansję obszaru produkcji na tereny zasobne w pierwiastek węgla oraz certyfikowania biopaliw, biopłynów i paliw z biomasy o niskim ryzyku spowodowania pośredniej zmiany użytkowania gruntów” takie systemy certyfikacji mogą również stosować podmioty i podmioty handlowe w ramach swoich systemów zasad należytej staranności w celu uzyskania informacji wymaganych na mocy tego rozporządzenia, aby spełnić niektóre wymogi dotyczące identyfikowalności i wymogi informacyjne określone w art. 9 tego rozporządzenia. Podobnie jak ma to miejsce w przypadku wszelkich innych systemów certyfikacji, ich stosowanie pozostaje bez uszczerbku dla wynikających z tego rozporządzenia odpowiedzialności prawnej oraz obowiązków podmiotów i podmiotów handlowych w zakresie zachowania należytej staranności.

2.PODSTAWA PRAWNA, POMOCNICZOŚĆ I PROPORCJONALNOŚĆ

•Podstawa prawna

•Pomocniczość (w przypadku kompetencji niewyłącznych)

Główne czynniki powodujące wylesianie i degradację lasów są związane zarówno z rynkiem UE, jak i z handlem międzynarodowym. Konieczne jest podjęcie działań na szczeblu UE, aby w sposób skoordynowany i zharmonizowany zająć się kwestiami związanymi ze śladem konsumpcyjnym UE i handlem międzynarodowym, przy zapewnieniu pewności i jasności prawa, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania rynku UE. W przypadku braku zharmonizowanego podejścia środki ograniczające handel wewnętrzny zostałyby wprowadzone przez kilka państw członkowskich, co zakłóciłoby funkcjonowanie rynku wewnętrznego. Miałoby to poważny wpływ na funkcjonowanie rynku UE, zagroziłoby zdolności europejskich podmiotów do zaopatrywania się w produkty/towary objęte zakresem niniejszego rozporządzenia, a także podważyłoby wiarygodność środków UE. Inne państwa członkowskie mogą zdecydować, że nie przyjmą żadnych środków ograniczających możliwy wpływ działań podjętych przez inne państwa na wylesianie.

Łańcuchy dostaw produktów objętych inicjatywą mają charakter międzynarodowy, a bardzo często globalny. Doświadczenie UE w rozwiązywaniu złożonych problemów związanych z łańcuchem dostaw (np. wynikających z przepisów dotyczących nielegalnego pozyskiwania drewna) pokazuje, że zasadnicze znaczenie ma zapewnienie podmiotom równych szans pod względem wymogów, które należy spełnić przed wprowadzeniem po raz pierwszy produktów (towarów i produktów pochodnych) do obrotu w UE.

Brak obowiązujących przepisów na szczeblu europejskim stawia w niekorzystnej sytuacji konkurencyjnej odpowiedzialne podmioty gospodarcze, które są gotowe uporządkować swoje łańcuchy dostaw, i nagradza zachowania niezgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju. Dlatego też – mimo że kwestie związane ze środowiskiem należą do kompetencji dzielonych między UE i państwa członkowskie – należy wprowadzić ogólnounijne środki, aby zapewnić wspólne rozumienie łańcuchów dostaw niepowodujących wylesiania i degradacji lasów, zwiększyć przejrzystość takich łańcuchów dostaw, a także aby umożliwić, dzięki skali działań, wywarcie znaczącego wpływu na wylesianie.

W zakresie, w jakim niniejsza inicjatywa obejmuje towary dopuszczone do obrotu lub towary wywożone z rynku unijnego, działanie na szczeblu UE byłoby skuteczniejsze niż działanie na szczeblu krajowym, ponieważ zapobiegłoby ewentualnemu niekorzystnemu oddziaływaniu na funkcjonowanie rynku wewnętrznego i aspekty handlowe. W związku z tym działania UE mogą uzupełniać i wzmacniać krajowe starania państw członkowskich. Jeżeli UE nie podejmie działań, problem wylesiania i degradacji lasów związany z unijną konsumpcją utrzyma się i pogłębi. Mogłoby to negatywnie wpłynąć na starania podejmowane przez UE w dziedzinie ochrony bioróżnorodności i przeciwdziałania zmianie klimatu na świecie.

•Proporcjonalność

•Wybór instrumentu

Proponowanym instrumentem jest rozporządzenie, ponieważ należy zapewnić najwyższy poziom harmonizacji w celu uniknięcia współistnienia różnych norm w poszczególnych państwach członkowskich, co podważałoby podstawową zasadę swobodnego przepływu towarów. Rozporządzenie ustanowi bezpośrednie wymogi obowiązujące wszystkie podmioty gospodarcze, zapewniając tym samym niezbędną pewność prawa i możliwość egzekwowania prawa na w pełni zintegrowanym rynku w całej UE. Ponadto dzięki rozporządzeniu zobowiązania zostaną wdrożone tym samym czasie i w ten sam sposób we wszystkich 27 państwach członkowskich. Rozporządzenie przyczyni się również do ograniczenia niepewności co do terminów w ramach procesu transpozycji, którą zazwyczaj kojarzy się z dyrektywą, a jest to dziedzina, w której czas i pewność prawa mają kluczowe znaczenie ze względu na przewidywany rozwój rynku i ogólnie na zmiany w dynamice rynku.

Instrument zaprojektowano również jako zachowujący aktualność, dynamiczny system, który będzie w stanie dostosować się do sytuacji na rynku oraz nowych danych i dowodów naukowych. W tym celu przewidziano szereg uprawnień dla Komisji, które umożliwią opracowanie środków wykonawczych, m.in. w celu opublikowania wyników analizy wskaźników dla poszczególnych krajów oraz dokonania przeglądu towarów objętych zakresem rozporządzenia.

3.WYNIKI OCEN EX POST, KONSULTACJI Z ZAINTERESOWANYMI STRONAMI I OCEN SKUTKÓW

•Oceny ex post/oceny adekwatności obowiązującego prawodawstwa

Jeżeli chodzi o rozporządzenie w sprawie drewna, w ocenie adekwatności wykazano, że doprowadziło ono do poprawy sytuacji w państwach trzecich, w tym w państwach, które postanowiły nie angażować się w procesy umów o dobrowolnym partnerstwie. Aby spełnić wymogi rozporządzenia w sprawie drewna, główni partnerzy handlowi UE podjęli działania zmierzające do wzmocnienia swoich systemów gospodarki leśnej i ograniczenia nielegalnego pozyskiwania drewna. Mimo że koncepcja rozporządzenia w sprawie drewna ma pewne wady i występują trudności z jego egzekwowaniem, uzyskało ono pewne pozytywne wyniki zarówno pod względem skuteczności, jak i wydajności. Jego ogólnoświatowy zasięg dał Unii podstawę do ścisłej współpracy z innymi państwami będącymi konsumentami. Inne państwa będące konsumentami i partnerzy handlowi na całym świecie przyjęli podejścia legislacyjne podobne do podejścia przyjętego w rozporządzeniu w sprawie drewna. Jest to szczególnie istotne w szerszym kontekście wylesiania, ponieważ pokazuje, że UE – nawet przy malejącym udziale w rynku – może wywierać wpływ i być światowym liderem.

Pomimo wyzwań związanych z jego wdrożeniem, z ustaleń sformułowanych w ramach oceny adekwatności wynika, że podejście przyjęte w przypadku rozporządzenia w sprawie drewna – należyta staranność – pozwala elastycznie reagować na nowe i pojawiające się wyzwania związane z nielegalnym pozyskiwaniem drewna i nielegalną zmianą użytkowania gruntów. Ogólny wymóg (zachowania należytej staranności) nałożony na wszystkie podmioty z siedzibą w UE pozwala również na elastyczne dostosowanie rozporządzenia do zmian w strukturze handlu i zmian w profilach ryzyka poszczególnych państw. Proponowany wariant zintegruje i udoskonali ramy ustanowione w rozporządzeniu w sprawie drewna, które zostałoby w związku z tym uchylone.

Procedura należytej staranności ustanowiona w rozporządzeniu w sprawie drewna zostanie dostosowana i udoskonalona w niniejszym rozporządzeniu dzięki wprowadzeniu nowych elementów, takich jak oświadczenie o zachowaniu należytej staranności (art. 4), wymóg dotyczący informacji geograficznej lub geolokalizacji, łączący towary i produkty z działką, na której zostały wyprodukowane (art. 9), ściślejsza współpraca z organami celnymi (art. 14 i 24), minimalne poziomy inspekcji (art. 14) oraz system wskaźników dla poszczególnych krajów (art. 25–26).

Jeżeli chodzi o rozporządzenie FLEGT, w ocenie adekwatności potwierdzono osiągnięcia związane z umowami o dobrowolnym partnerstwie w zakresie zwiększania udziału zainteresowanych stron i ulepszenia ram dotyczących gospodarki leśnej w krajach partnerskich, przy czym zwrócono uwagę na szereg niedociągnięć. Wskazano również, że istnieją ograniczone dowody na to, że umowy o dobrowolnym partnerstwie ogólnie przyczyniły się do zmniejszenia nielegalnego pozyskiwania drewna. Chociaż system UE ustanowiony na podstawie rozporządzenia byłby skutecznym narzędziem umożliwiającym obniżenie kosztów przestrzegania przepisów ponoszonych przez podmioty w UE, główny instrument służący jego uruchomieniu, tj. umowy o dobrowolnym partnerstwie, nie przyniósł oczekiwanych rezultatów. Jednym z podstawowych problemów związanych z rozporządzeniem FLEGT jest fakt, że główni partnerzy handlowi UE nie wykazali zainteresowania udziałem w procesach umów o dobrowolnym partnerstwie, w wyniku czego jedynie 3 % przywozu drewna do UE jest objęte operacyjnym systemem umów o dobrowolnym partnerstwie. Ponad 15 lat po tym, jak w 2003 r. w planie działań UE na rzecz egzekwowania prawa, zarządzania i handlu w dziedzinie leśnictwa ustanowiono podstawę tych procesów, tylko jedno z 15 państw, z którymi UE zaangażowała się w proces umów o dobrowolnym partnerstwie, posiada operacyjny system zezwoleń FLEGT i tylko jedno państwo z 10 największych partnerów UE w handlu drewnem jest zaangażowane w proces umów o dobrowolnym partnerstwie.

W celu poszanowania zobowiązań dwustronnych podjętych przez Unię Europejską i utrzymania postępu osiągniętego z krajami partnerskimi, które posiadają system operacyjny (etap wydawania zezwoleń FLEGT), w niniejszym rozporządzeniu zawarto przepis, w którym uznano drewno objęte zezwoleniem FLEGT za spełniające wymóg legalności. Niektóre elementy umowy o dobrowolnym partnerstwie można włączyć, o ile jest to wykonalne i uzgodnione przez partnerów, do konkretnych programów współpracy, takich jak partnerstwa na rzecz lasów lub inne, w celu dalszego wspierania gospodarki leśnej.

•Konsultacje z zainteresowanymi stronami

W ramach otwartych konsultacji publicznych przeprowadzonych przez Komisję w 2020 r. uzyskano blisko 1,2 mln odpowiedzi. Większość zainteresowanych stron zgodziła się co do konieczności podjęcia interwencji na szczeblu UE, aby zmniejszyć wpływ UE na wylesianie i degradację lasów na świecie. Większość zainteresowanych stron zgodziła się również na opracowanie unijnej definicji pojęcia „niepowodujący wylesiania” jako wymogu dla interwencji politycznej.

•Gromadzenie i wykorzystanie wiedzy eksperckiej

Aby uzasadnić analizę poszczególnych wariantów, Komisja zawarła z ekspertami zewnętrznymi umowę o udzielenie wsparcia w celu przeprowadzenia dwóch badań: „oceny skutków środków po stronie popytu mających na celu przeciwdziałanie wylesianiu” oraz „badania uzupełniającego ocenę adekwatności rozporządzenia w sprawie drewna i rozporządzenia FLEGT”. Badania te stanowiły część analizy i danych leżących u podstaw wariantów strategicznych przedstawionych w ocenie skutków, a następnie w niniejszym rozporządzeniu. Niniejsza inicjatywa opiera się również na wynikach trzeciego badania dotyczącego „Systemów certyfikacji i weryfikacji w sektorze leśnym i w odniesieniu do produktów drewnopochodnych”, które przeprowadzono równolegle do oceny skutków.

Oprócz wspomnianych powyżej badań uzupełniających, posiedzeń grupy ekspertów i konsultacji z zainteresowanymi stronami Komisja zwróciła również szczególną uwagę na rezolucję Parlamentu Europejskiego z dnia 22 października 2020 r. zawierającą zalecenia dla Komisji w sprawie unijnych ram prawnych mających na celu zatrzymanie i odwrócenie globalnego wylesiania spowodowanego przez UE (2020/2006 (INL)), a także na stanowiska wyrażone przez Radę Unii Europejskiej, w szczególności konkluzje Rady w sprawie komunikatu z 2019 r. 11  

•Ocena skutków

Podczas wstępnej analizy efektywności przeprowadzonej w ramach wstępnej oceny skutków rozważono łącznie 17 środków z zakresu polityki. Ta wstępna lista potencjalnych środków obejmowała wiele możliwych interwencji, w tym zarówno instrumenty regulacyjne, jak i nieregulacyjne. W ramach analizy efektywności oceniono każdy środek z zakresu polityki pod kątem szeregu kryteriów, takich jak wykonalność prawna, techniczna, polityczna oraz proporcjonalność, potencjalna skuteczność i wydajność, a także informacje zwrotne otrzymane od zainteresowanych stron, państw członkowskich UE i państw trzecich.

Na podstawie analizy efektywności wybrano pięć następujących wariantów strategicznych, które następnie poddano dalszej szczegółowej ocenie: 1) udoskonalona obowiązkowa procedura należytej staranności; 2) system wskaźników i wykaz podmiotów naruszających przepisy w połączeniu z wielopoziomowym, udoskonalonym obowiązkowym systemem zasad należytej staranności; 3) obowiązkowa certyfikacja publiczna połączona z udoskonalonym wymogiem zachowania należytej staranności; 4) obowiązkowe oznakowanie połączone z udoskonalonym wymogiem zachowania należytej staranności; 5) wymóg wprowadzania do obrotu w UE produktów niepowodujących wylesiania, poparty systemem wskaźników i systemem upomnień i sankcji dla krajów.

Wariant 2 był wariantem preferowanym. Łączy on wymóg zachowania należytej staranności z systemem wskaźników dla poszczególnych krajów, w ramach którego państwa zostaną sklasyfikowane z uwzględnieniem wylesiania i degradacji lasów powodowanych przez odnośne towary oraz kryteriów związanych z zaangażowaniem tych państw w przeciwdziałanie wylesianiu i degradacji lasów. Będą istniały trzy kategorie państw – obarczone niskim, standardowym i wysokim ryzykiem. Obowiązki podmiotów i organów państw członkowskich zostaną zróżnicowane w zależności od poziomu ryzyka, jakie stwarza kraj produkcji, przy czym w przypadku państw niskiego ryzyka nałożone zostaną obowiązki w zakresie uproszczonej należytej staranności, a w przypadku państw wysokiego ryzyka wprowadzona zostanie wzmocniona kontrola.

Oczekuje się, że preferowany wariant zapobiegłby wylesianiu powodowanemu przez konsumpcję i produkcję w UE sześciu towarów objętych zakresem jego stosowania, co przyniosłoby przewidywane korzyści w postaci mniejszego narażenia na procesy wylesiania i degradacji lasów powodowane przez UE obszaru znacznie przekraczającego – rocznie, do 2030 r. – 71 920 hektarów lasów. Oznaczałoby to również ograniczenie o co najmniej 31,9 mln ton metrycznych emisji dwutlenku węgla do atmosfery każdego roku w związku z konsumpcją i produkcją odnośnych towarów w UE, co przekłada się na potencjalne oszczędności gospodarcze w wysokości co najmniej 3,2 mld EUR rocznie. Ponadto oczekuje się, że wariant ten zdecydowanie przyczyni się do ochrony bioróżnorodności, która z kolei jest również silnie związana z zapobieganiem zmianie klimatu.

•Sprawność regulacyjna i uproszczenie

•Prawa podstawowe

4.WPŁYW NA BUDŻET

Na ustanowienie i wdrożenie rozporządzenia w ciągu pierwszych pięciu lat realizacji (wstępnie zaplanowanej na lata 2023–2027) przewidziano całkowity budżet w wysokości 16 519 000 EUR. Obejmuje to budżet w wysokości 6 650 000 EUR w ramach działu 7 wieloletnich ram finansowych (WRF) przeznaczony na zasoby ludzkie (pięciu dodatkowych pracowników w DG ds. Środowiska zajmujących się wdrażaniem rozporządzenia i współpracą międzynarodową, dwóch dodatkowych pracowników w DG ds. Partnerstw Międzynarodowych zajmujących się powiązaną współpracą i rozwojem oraz jeden pracownik w DG ds. Podatków i Unii Celnej zajmujący się wdrażaniem zobowiązań celnych) oraz inne koszty administracyjne. Obejmuje to również budżet w wysokości 9 869 000 EUR na dział 3 wieloletnich ram finansowych. Ten ostatni jest związany ze wsparciem różnych zadań wykonawczych związanych z przepisami prawnymi, które będą realizowane przez służby Komisji w latach 2022–2027, w tym zamówień publicznych i ewentualnych porozumień administracyjnych.

5.ELEMENTY FAKULTATYWNE

•Plany wdrożenia i monitorowanie, ocena i sprawozdania

•Szczegółowe objaśnienia poszczególnych przepisów wniosku

·    Artykuł 1: Przedmiot i zakres

·Artykuł 2: Definicje

·Artykuł 3: Zakaz

Art. 3 stanowi podstawę rozporządzenia, ponieważ wyraźnie określono w nim zakaz wprowadzania do obrotu w Unii lub udostępniania na rynku unijnym lub wywozu z niego odnośnych towarów i produktów objętych zakresem rozporządzenia, które nie są zgodne z niniejszym rozporządzeniem, wraz z wyjaśnieniem, że przy prowadzeniu takiej działalności handlowej zawsze konieczne jest złożenie oświadczenia o zachowaniu należytej staranności. Odniesienie do wylesiania, o którym mowa w lit. a), i legalności, o której mowa w lit. b), jest niezbędne, aby umożliwić kompleksowe uwzględnienie głównych celów niniejszego rozporządzenia.

Zakaz zawarty w lit. c) uzupełnia pozostałe poprzez wprowadzenie ogólnego obowiązku składania oświadczeń o zachowaniu należytej staranności przy wprowadzaniu do obrotu odnośnych towarów i produktów. Zakaz ten zapewnia, aby podmioty były świadome swoich obowiązków w zakresie zachowania należytej staranności, i zniechęci je do pomijania procedur należytej staranności. Z doświadczeń zdobytych w związku z rozporządzeniem w sprawie drewna wynika, że wymóg ten ułatwi egzekwowanie przepisów, a w razie potrzeby podjęcie kroków prawnych zmierzających do zaradzenia takim naruszeniom lub objęcia ich sankcjami.

·Artykuł 4: Obowiązki podmiotów

W art. 4 określono obowiązki podmiotów wynikające z rozporządzenia. Opisano w nim procedurę należytej staranności, a zatem zawiera on ogólną zasadę dotyczącą obowiązków podmiotów. W ust. 1 nałożono na podmioty obowiązek zachowania należytej staranności w odniesieniu do wszystkich odnośnych towarów i produktów, aby zapewnić przestrzeganie zakazu określonego w art. 3 lit. a) i b), oraz obowiązek przedłożenia oświadczenia o zachowaniu należytej staranności przed wprowadzeniem ich do obrotu w Unii lub wywozem z rynku unijnego. Niezbędne informacje wymagane w oświadczeniu o zachowaniu należytej staranności określono w załączniku II.

W ust. 2 przedstawiono szczegółową procedurę regulującą przedkładanie oświadczeń o zachowaniu należytej staranności. Po stwierdzeniu, że odnośny towar lub produkt jest zgodny z rozporządzeniem, podmiot musi złożyć oświadczenie o zachowaniu należytej staranności w systemie informacyjnym (zob. art. 31), zanim towar lub produkt zostanie wprowadzony do obrotu. W przypadku odnośnych towarów i produktów, które są dopuszczane do obrotu lub wywozu, w zgłoszeniu celnym należy zamieścić odniesienie do oświadczenia o zachowaniu należytej staranności, co umożliwi niezbędną ścisłą współpracę między organami celnymi a właściwymi organami. Zgodnie z ust. 3 podmioty przyjmują odpowiedzialność za zgodność produktów, sporządzając oświadczenie o zachowaniu należytej staranności. W ust. 4 wyraźnie zobowiązano podmioty do powstrzymania się od wprowadzania do obrotu lub wywozu bez uprzedniego złożenia oświadczenia o zachowaniu należytej staranności. W ust. 5 ustanowiono ten sam obowiązek, jeżeli: 1) odnośne produkty lub towary nie spełniają wymogów dotyczących „niepowodowania wylesiania” lub „legalności”; 2) w wyniku procedury należytej staranności stwierdzono, że ryzyko niezgodności nie jest znikome; lub 3) procedura należytej staranności nie została zakończona. W ust. 6 zobowiązano podmioty do podjęcia działań i poinformowania właściwych organów, jeżeli po zakończeniu procedury należytej staranności i złożeniu oświadczenia dostępne będą nowe informacje.

·Artykuł 6: Obowiązki podmiotów handlowych

Do celów niniejszego rozporządzenia, podobnie jak w rozporządzeniu w sprawie drewna, podmiot handlowy można zdefiniować jako „każdą osobę fizyczną lub prawną, która w ramach działalności handlowej udostępnia na rynku unijnym odnośne towary i produkty” [art. 2 lit. j)]. Zasadniczo podmioty handlowe podlegają łagodniejszym obowiązkom niż podmioty, ponieważ zanim podmiot handlowy może pozbyć się odnośnych towarów lub produktów, zostały już one wprowadzone do obrotu. Podmioty handlowe, zwłaszcza duże podmioty handlowe, mają jednak znaczny wpływ na łańcuchy dostaw i odgrywają ważną rolę w zapewnieniu, aby odnośne towary i produkty nie powodowały wylesiania.

W związku z tym w przedmiotowym artykule wprowadzono rozróżnienie między obowiązkami mającymi zastosowanie do dużych podmiotów handlowych, które nie są małymi i średnimi przedsiębiorstwami (MŚP), a obowiązkami mającymi zastosowanie do podmiotów handlowych, które są MŚP. Zgodnie z ust. 2 i 3 podmioty handlowe będące MŚP są zobowiązane do gromadzenia danych dotyczących swoich dostawców i klientów, przechowywania tych informacji przez co najmniej pięć lat oraz udostępniania ich na wniosek właściwym organom. Szacuje się, że wymóg ten pociągnie za sobą jedynie znikome koszty, ponieważ można oczekiwać, że takie czynności związane z informacjami będą częścią zwykłej działalności gospodarczej. Od podmiotów handlowych będących MŚP oczekuje się również podejmowania działań i informowania właściwych organów, jeżeli dostępne będą nowe informacje dotyczące niezgodności ich towarów i produktów (ust. 4).

Z kolei duże podmioty handlowe, które nie są MŚP, podlegają tym samym obowiązkom co podmioty (ust. 5). W związku z tym duże podmioty handlowe muszą składać oświadczenie o zachowaniu należytej staranności zgodnie z art. 4, stając się tym samym odpowiedzialne za zgodność odnośnego towaru lub produktu z niniejszym rozporządzeniem. Ponadto podlegają one takiej samej procedurze należytej staranności jak podmioty: oprócz gromadzenia informacji muszą one przeprowadzić ocenę ryzyka na podstawie tego artykułu oraz, w razie potrzeby, ograniczyć ryzyko zgodnie z art. 10. Podmioty handlowe będące MŚP są zwolnione z tych obowiązków. Podobnie duże podmioty handlowe podlegają takim samym kontrolom podmiotów, o których mowa w art. 15, natomiast podmioty będące MŚP podlegają kontrolom, o których mowa w art. 16.

·Artykuł 8: Należyta staranność

W art. 8 określono procedurę należytej staranności, która stanowi obowiązek podmiotów zgodnie z art. 4 ust. 1 oraz podmiotów handlowych niebędących MŚP zgodnie z art. 6 ust. 5. Każda procedura należytej staranności powinna zapewnić, aby ryzyko wprowadzenia od obrotu w Unii lub wywozu z rynku unijnego odnośnych towarów lub produktów niezgodnych z wymogami było znikome. W tym celu podmioty i podmioty handlowe niebędące MŚP gromadzą wszelkie istotne informacje (jak wskazano w art. 9) – stanowi to pierwszy krok w procesie należytej staranności. Na podstawie tych informacji identyfikują i oceniają ryzyko ewentualnej niezgodności odnośnych towarów i produktów z wymogami niniejszego rozporządzenia [art. 10 ust. 1–4 i art. 10 ust. 6] – stanowi to drugi krok w procesie należytej staranności. W razie potrzeby odpowiednio ograniczają takie ryzyko do znikomego poziomu [art. 10 ust. 5] – stanowi to trzeci krok w procesie należytej staranności.

Przed wprowadzeniem odnośnych towarów i produktów do obrotu w Unii lub przed ich wywozem z rynku unijnego należy przeprowadzić proces należytej staranności. Jeżeli z oceny ryzyka wynika, że ryzyko wprowadzenia towarów lub produktów niezgodnych z wymogami do obrotu w UE nie jest znikome, podmiot musi wdrożyć środki zmniejszające ryzyko, które są odpowiednie w celu ograniczenia ryzyka do znikomego poziomu. Jeżeli dostęp do mającego zastosowanie ustawodawstwa lub innych istotnych informacji nie jest możliwy, to nie można w pełni ocenić ryzyka, a tym samym ograniczyć go do znikomego poziomu. Jeżeli ograniczenie ryzyka do znikomego poziomu nie jest możliwe, podmiot nie wprowadza odnośnych towarów lub produktów do obrotu w UE [art. 10 ust. 1].

·Artykuł 9: Wymóg informacyjny

Główną innowacją w stosunku do rozporządzenia w sprawie drewna jest obowiązek informacji geograficznej ustanowiony w art. 9, który wymaga od podmiotów gromadzenia współrzędnych geograficznych (lub geolokalizacji na podstawie szerokości i długości geograficznej) wszystkich działek, na których wyprodukowano odnośne towary i produkty. Ponieważ wylesianie jest związane ze zmianą użytkowania gruntów, monitorowanie wylesiania wymaga dokładnego powiązania towaru lub produktu wprowadzanego do obrotu w UE lub wywożonego z rynku unijnego z działką, na której był uprawiany lub hodowany.

Wymóg wskazania działki lub gospodarstwa, na której lub w którym wyprodukowano towar, umożliwia wykorzystanie zdjęć satelitarnych i pozycjonowania – powszechnie dostępnych i bezpłatnych narzędzi cyfrowych – do sprawdzenia, czy produkt lub towar jest zgodny z wymogami. Informacje geograficzne dotyczące działki i monitorowanie satelitarne to sprawdzone w praktyce połączenie, które w przeszłości dowiodło, że jest w stanie ograniczyć wylesianie na danym obszarze, i oczekuje się, że zwiększy skuteczność interwencji politycznej, przy czym utrudni również popełnianie oszustw w łańcuchach dostaw i sprawi, że będą łatwiejsze do wykrycia. Unia opracowała własną satelitarną technologię pozycjonowania, nawigacji i pomiaru czasu (EGNOS/Galileo) oraz własny system obserwacji i monitorowania Ziemi (Copernicus). Zarówno EGNOS/Galileo, jak i program Copernicus oferują zaawansowane usługi, które przynoszą istotne korzyści ekonomiczne użytkownikom publicznym i prywatnym. W związku z tym obrazy satelitarne i pozycjonowanie wynikające z zastosowania systemów EGNOS/Galileo i Copernicus mogą stanowić część informacji wykorzystywanych do kontroli zgodności.

Informacje geograficzne umożliwiające powiązanie produktów z działką są już wykorzystywane przez przemysł i organizacje zajmujące się certyfikacją, a także w odpowiednich przepisach UE. W dyrektywie (UE) 2018/2001 zawarto wymóg informacyjny dotyczący „obszaru pozyskiwania” w przypadku krajów problematycznych. Szereg przepisów UE zapewnia identyfikowalność wołowiny „od urodzenia do śmierci”, w tym za pośrednictwem takich środków jak kolczyki, paszporty bydła i skomputeryzowana baza danych.

·Artykuł 10: Ocena i ograniczanie ryzyka

W art. 10 określono kroki, które należy podjąć, aby ocenić i zmniejszyć ryzyko wprowadzenia do obrotu odnośnych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów. W związku z tym w przedmiotowym artykule szczegółowo opisano kryteria i sposoby przeprowadzania oceny ryzyka i ograniczania ryzyka – odpowiednio krok 2 i krok 3 procedury należytej staranności wprowadzonej w art. 8. W art. 10 ust. 1 wyjaśniono cel oceny ryzyka, tj. wykrycie ewentualnej niezgodności odnośnych towarów i produktów z niniejszym rozporządzeniem, oraz ustanowiono główny obowiązek podmiotów dotyczący niewprowadzania odnośnych towarów lub produktów do obrotu, o ile są one w stanie wykazać, że ryzyko niezgodności jest znikome. Pojęcie znikomego ryzyka zdefiniowano w art. 2 pkt 18 jako sytuację, w której pełna ocena zarówno specyficznych dla danego produktu, jak i ogólnych informacji dotyczących zgodności z art. 3 lit. a) i b) odnośnych towarów lub produktów nie stwarza powodów do obaw.

Opierając się na kryteriach oceny ryzyka ustanowionych w rozporządzeniu w sprawie drewna, w ust. 2 dokonano ich dalszej kwalifikacji i przedstawiono podmiotom dodatkowe wytyczne dotyczące elementów, które należy wziąć pod uwagę, co odzwierciedla fakt, że niniejsze rozporządzenie koncentruje się zarówno na legalności, jak i na zrównoważonym rozwoju (tj. niepowodowaniu wylesiania). Poza poziomem ryzyka określonym za pośrednictwem systemu wskaźników dla poszczególnych krajów wykaz zawiera informacje na temat kraju/obszaru produkcji, cech odnośnego towaru i produktu oraz łańcucha dostaw, a także inne istotne informacje uzupełniające, takie jak certyfikacja lub inne narzędzia służące weryfikacji przez osoby trzecie, pod warunkiem że spełniają one wymogi informacyjne określone w art. 9.

·Artykuł 12: Uproszczona należyta staranność

·Artykuł 14: Obowiązki dotyczące przeprowadzania kontroli

·Artykuł 15: Kontrole podmiotów

·Artykuł 19: Sprawozdawczość

·Artykuł 20: Wzmocniona kontrola

·Artykuł 22: Środki nadzoru rynku

W art. 22 nałożono na właściwe organy obowiązek niezwłocznego podejmowania działań w sytuacji, gdy ustalą, że odnośny towar lub produkt nie jest zgodny z niniejszym rozporządzeniem. W takim przypadku właściwe organy wymagają, aby odpowiedni podmiot lub podmiot handlowy podjął stosowne i proporcjonalne działania naprawcze w celu usunięcia niezgodności.

W ust. 2 przedstawiono możliwe działania naprawcze, których podjęcia można wymagać od podmiotu lub podmiotu handlowego. Przepis ten opiera się w szczególności na art. 16 rozporządzenia w sprawie nadzoru rynku 15 ; zgodnie z art. 3 wspomnianego rozporządzenia „odzyskanie produktu” oznacza „dowolny środek mający na celu doprowadzenie do zwrotu produktu, który już został udostępniony użytkownikowi końcowemu”; natomiast „wycofanie z obrotu” oznacza „dowolny środek, którego celem jest zapobieżenie udostępnieniu na rynku produktu w danym łańcuchu dostaw”. 

·Artykuł 23: Sankcje

·Artykuł 24: Kontrole

W art. 24 określono zasady przeprowadzania kontroli odnośnych towarów i produktów objętych procedurą celną „dopuszczenia do obrotu” lub „wywozu”.

W ust. 6 określono, że jeżeli analiza ryzyka przeprowadzona przez właściwe organy zgodnie z art. 14 ust. 4 wykaże, że w przypadku odnośnego towaru lub produktu istnieje wysokie ryzyko niezgodności z wymogami niniejszego rozporządzenia, status oświadczenia o zachowaniu należytej staranności związanego z tym odnośnym towarem lub produktem należy odpowiednio zmienić w systemie informacyjnym. W takich okolicznościach organy celne powinny zawiesić dopuszczenie do obrotu lub wywozu tego odnośnego towaru lub produktu.

W ust. 7 określono warunki, zgodnie z którymi organy celne powinny zezwolić na dopuszczenie do obrotu lub wywozu odnośnego towaru lub produktu.

W ust. 8 określono sposób postępowania w sytuacji, w której właściwe organy stwierdzą, że odnośny towar lub produkt wprowadzany na rynek unijny lub wyprowadzany z niego nie jest zgodny z niniejszym rozporządzeniem. W takim przypadku właściwe organy powinny odpowiednio zmienić w systemie informacyjnym status oświadczenia o zachowaniu należytej staranności i mogą również wskazać w systemie informacyjnym, że sprzeciwiają się objęciu odnośnego towaru lub produktu innymi procedurami celnymi.

Po otrzymaniu powiadomienia o statusie organy celne nie powinny zezwolić na dopuszczenie do obrotu lub wywóz odnośnego towaru lub produktu oraz powinny zamieścić odpowiednią informację w systemie przetwarzania danych celnych oraz, w miarę możliwości, na każdym dokumencie towarzyszącym odnośnemu towarowi lub produktowi.

Jeżeli odnośny towar lub produkt jest następnie zgłaszany do innych procedur celnych i pod warunkiem że właściwe organy nie zgłosiły sprzeciwu wobec takiego umieszczenia, podmioty włączają takie powiadomienie do zgłoszeń celnych i rejestrują je, na tych samych warunkach, w systemie przetwarzania danych organów celnych oraz, w miarę możliwości, w dokumentach towarzyszących wykorzystywanych w związku z takimi procedurami.

·Artykuł 25: Wymiana informacji i współpraca między organami

·Artykuł 26: Elektroniczne interfejsy

·Artykuł 27: Ocena państw

W ramach systemu wskaźników Komisja oceni ryzyko stwarzane przez kraje lub ich części, które produkują odnośne towary i produkty powodujące wylesianie. W ramach systemu wskaźników przypisuje się każdemu krajowi lub jego częściom jeden z trzech możliwych poziomów ryzyka: niskie, standardowe i wysokie. Od dnia wejścia w życie rozporządzenia wszystkim krajom zostanie przypisany standardowy poziom ryzyka. Ocena zostanie dokonana na podstawie kryteriów określonych w ust. 2.

W ust. 3 przedstawiono procedurę, której Komisja musi przestrzegać przed zmianą istniejącej kategorii ryzyka dla danego kraju lub jego części. Będzie ona obejmowała zaproszenie kraju do udzielenia odpowiedzi w odpowiednim terminie i dostarczenia informacji uznanych za użyteczne, w tym informacji na temat środków wdrożonych przez dany kraj w celu zaradzenia sytuacji.

Komisja udostępni publicznie klasyfikację ryzyka poszczególnych krajów, przyjmując akty wykonawcze Komisji, i w stosownych przypadkach będzie aktualizować wykaz, gdy okaże się to konieczne z uwagi na pojawienie się nowych dowodów naukowych. Obowiązki podmiotów i właściwych organów państw członkowskich są zróżnicowane w zależności od poziomu ryzyka związanego z krajem produkcji lub jego częściami, przy czym obowiązki dotyczące uproszczonej należytej staranności spoczywają na podmiotach zaopatrujących się w krajach niskiego ryzyka lub w ich częściach (art. 12), a obowiązek wzmocnionej kontroli spoczywa na właściwych organach przeprowadzających kontrole odnośnych towarów i produktów wyprodukowanych w krajach wysokiego ryzyka lub w ich częściach (art. 20).

·Artykuł 29: Uzasadnione zastrzeżenia osób fizycznych lub prawnych

·Artykuł 31: „Rejestr” – system informacyjny

·Artykuł 32: Przegląd

·Artykuł 36: Wejście w życie i data rozpoczęcia stosowania

Niniejsze rozporządzenie stosuje się od dnia jego wejścia w życie. W ust. 2 określono jednak, że art. 3–12, 14–22, 24, 29 i 30 stosuje się po upływie 12 miesięcy od wejścia w życie niniejszego rozporządzenia. W ust. 3 określono zaś, że artykuły te stosuje się po upływie 24 miesięcy od wejścia w życie niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do podmiotów, które są mikroprzedsiębiorstwami utworzonymi do dnia 31 grudnia 2020 r., z wyjątkiem produktów zamieszczonych w załączniku do rozporządzenia (UE) nr 995/2010 (rozporządzenie w sprawie drewna).

2021/0366 (COD)

Wniosek

ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

w sprawie udostępniania na rynku unijnym i wywozu z Unii niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 995/2010

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 192,

uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,

po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 16 ,

uwzględniając opinię Komitetu Regionów 17 ,

stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)Lasy przynoszą różnorodne korzyści środowisku, gospodarce i społeczeństwu, między innymi dostarczają drewno i inne niedrzewne produkty leśne oraz zapewniają usługi ekosystemowe, które są niezbędne dla ludzkości, ponieważ lasy stanowią siedlisko większości gatunków lądowych będących częścią różnorodność biologiczną na Ziemi. Utrzymują one funkcje ekosystemów, pomagają chronić system klimatyczny, zapewniają czyste powietrze i odgrywają istotną rolę w oczyszczaniu wód i gleb, a także w retencji wody. Ponadto lasy zapewniają utrzymanie i dochód około jednej trzeciej ludności świata, a wylesianie drastycznie ogranicza środki utrzymania osób najbardziej narażonych, w tym społeczności tubylczych i lokalnych, które są w 18 . Ponadto wylesianie i degradacja lasów przyczyniają się do zmniejszenia ilości niezbędnych pochłaniaczy dwutlenku węgla i zwiększają prawdopodobieństwo rozprzestrzeniania się nowych chorób ze zwierząt na ludzi.

(2)Wylesianie i degradacja lasów postępują w alarmującym tempie. Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa szacuje, że w latach 1990–2020 na całym świecie ubyło 420 mln hektarów lasów – co odpowiada około 10 % pozostałych lasów na świecie – który to obszar jest większy niż powierzchnia całej Unii Europejskiej 19 . Wylesianie i degradacja lasów są z kolei ważnymi czynnikami powodującymi globalne ocieplenie i utratę różnorodności biologicznej – dwa najważniejsze wyzwania środowiskowe naszych czasów. Każdego roku na świecie wciąż ubywa jednak 10 mln hektarów lasów.

(3)Wylesianie i degradacja lasów w wieloraki sposób przyczyniają się do globalnego kryzysu klimatycznego. Co najważniejsze, powodują wzrost emisji gazów cieplarnianych wskutek związanych z nimi pożarów lasów, trwale pozbawiając dany obszar zdolności do pochłaniania dwutlenku węgla, zmniejszając jego odporność na zmianę klimatu i znacząco ograniczając jego różnorodność biologiczną. Samo wylesianie odpowiada za 11 % emisji gazów cieplarnianych 20 . 

(4)Kryzys klimatyczny przyczynia się do globalnej utraty różnorodności biologicznej, która z kolei pogłębia zmianę klimatu – są to zjawiska nierozerwalnie ze sobą powiązane, co potwierdzono w ostatnich badaniach. Różnorodność biologiczna pomaga łagodzić zmianę klimatu. Owady, ptaki i ssaki pełnią funkcję zapylaczy i rozsiewaczy nasion, a także mogą bezpośrednio lub pośrednio przyczynić się do skuteczniejszego składowania dwutlenku węgla. Lasy zapewniają również stałe uzupełnianie zasobów wodnych oraz zapobiegają suszom i ich szkodliwym skutkom dla społeczności lokalnych, w tym ludności rdzennej. Drastyczne ograniczenie wylesiania i degradacji lasów oraz systematyczne odtwarzanie lasów i innych ekosystemów to najważniejsze oparte na zasobach przyrody rozwiązanie umożliwiające łagodzenie zmiany klimatu.

(5)Różnorodność biologiczna ma zasadnicze znaczenie dla odporności ekosystemów i świadczonych przez nie usług zarówno na poziomie lokalnym, jak i globalnym. Ponad połowa światowego produktu krajowego brutto zależy od przyrody i jej usług. Trzy kluczowe sektory gospodarki – budownictwo, rolnictwo, żywność i napoje – są w wysokim stopniu powiązane z przyrodą. Utrata różnorodności biologicznej zagraża zrównoważonemu cyklowi hydrologicznemu oraz naszym systemom żywnościowym, narażając na szwank nasze bezpieczeństwo żywnościowe i politykę żywieniową. Ponad 75 % rodzajów upraw roślin spożywczych na świecie jest uzależnione od zapylania przez zwierzęta. Ponadto różnorodność genetyczna i usługi ekosystemowe to krytyczne elementy wykorzystywane przez szereg sektorów przemysłu w procesie produkcji, przede wszystkim leków.

(6)Zmiana klimatu, utrata różnorodności biologicznej i wylesianie są problemami o najwyższym znaczeniu globalnym, które wpływają na przetrwanie ludzkości i zrównoważone warunki życia na Ziemi. Przyspieszenie zmiany klimatu, utrata różnorodności biologicznej i degradacja środowiska, w połączeniu z namacalnymi przykładami ich niszczących skutków dla przyrody, warunków życia ludzi i lokalnych gospodarek, doprowadziły do uznania zielonej transformacji za decydujący cel naszych czasów i kwestię sprawiedliwości międzypokoleniowej.

(7)Konsumpcja w Unii jest istotnym czynnikiem powodującym wylesianie i degradację lasów w skali globalnej. W ocenie skutków inicjatywy oszacowano, że bez odpowiedniej interwencji regulacyjnej konsumpcja i produkcja w UE sześciu towarów objętych zakresem inicjatywy (drewna, bydła, soi, oleju palmowego, kakao i kawy) spowoduje do 2030 r. wzrost do około 248 000 hektarów wylesionych obszarów rocznie.

(8)Jeśli chodzi o sytuację lasów w UE, w sprawozdaniu „Stan lasów Europy w 2020 r.” 21 stwierdzono, że w latach 1990–2020 powierzchnia lasów w Europie zwiększyła się o 9 %, ilość dwutlenku węgla składowanego w biomasie wzrosła o 50 %, a podaż drewna wzrosła o 40 %. Według sprawozdania Europejskiej Agencji Środowiska „Stan środowiska w 2020 r.” mniej niż 5 % europejskich obszarów leśnych uznaje się jednak za niezakłócone ludzką działalnością lub naturalne 22 .

(9)W 2019 r. Komisja przyjęła szereg inicjatyw mających na celu zaradzenie kryzysowi środowiskowemu na świecie, w tym konkretne działania przeciwdziałające wylesianiu. W swoim komunikacie pt. „Zintensyfikowanie działań UE na rzecz ochrony i odtwarzania światowych lasów” 23 Komisja wskazała jako priorytet zmniejszenie unijnego śladu gruntowego związanego z konsumpcją i zachęcanie do konsumpcji w Unii produktów z łańcuchów dostaw niepowodujących wylesiania. W komunikacie z dnia 11 grudnia 2019 r. zatytułowanym „Europejski Zielony Ład” 24 Komisja przedstawiła nową strategię na rzecz wzrostu gospodarczego, której celem jest przekształcenie Unii w sprawiedliwe i prosperujące społeczeństwo żyjące w nowoczesnej, zasobooszczędnej i konkurencyjnej gospodarce, która w 2050 r. osiągnie zerowy poziom emisji gazów cieplarnianych netto, w ramach której wzrost gospodarczy będzie oddzielony od wykorzystania zasobów naturalnych, a żadna osoba ani miejsce nie zostaną pominięte. Jej celem jest również ochrona, zachowanie i poprawa kapitału naturalnego Unii oraz ochrona zdrowia i dobrostanu obywateli i przyszłych pokoleń przed zagrożeniami i negatywnymi skutkami związanymi ze środowiskiem. Ponadto celem Europejskiego Zielonego Ładu jest zapewnienie obywatelom i przyszłym pokoleniom m.in. świeżego powietrza, czystej wody, zdrowej gleby i różnorodności biologicznej. W tym celu w unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 25 , strategii „Od pola do stołu” 26 , strategii leśnej UE 27 , planie działania UE na rzecz eliminacji zanieczyszczeń 28 oraz innych odpowiednich strategiach 29 opracowanych w ramach Europejskiego Zielonego Ładu podkreślono znaczenie działań na rzecz ochrony lasów i ich odporności. W szczególności celem unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności jest ochrona przyrody i odwrócenie procesu degradacji ekosystemów. Ponadto unijna strategia dotycząca biogospodarki 30 przyczynia się do zwiększenia ochrony środowiska i ekosystemów, odpowiadając jednocześnie na rosnące zapotrzebowanie na żywność, paszę, energię, materiały i produkty poprzez poszukiwanie nowych sposobów produkcji i konsumpcji.

(10)Państwa członkowskie wielokrotnie wyrażały zaniepokojenie z powodu utrzymującego się problemu wylesiania. Podkreślały, że ponieważ obecna polityka i obecne działania na szczeblu globalnym w zakresie ochrony lasów, ich odtwarzania i zrównoważonej gospodarki leśnej nie wystarczają, aby powstrzymać wylesianie i degradację lasów, konieczne jest zintensyfikowanie działań Unii, aby skuteczniej przyczynić się do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju w ramach Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, która została przyjęta w 2015 r. przez wszystkie państwa członkowskie Organizacji Narodów Zjednoczonych. W szczególności Rada poparła zawartą w komunikacie pt. „Zintensyfikowanie działań UE na rzecz ochrony i odtwarzania światowych lasów” zapowiedź Komisji, że dokona ona oceny dodatkowych środków regulacyjnych i nieregulacyjnych oraz że przedstawi odpowiednie wnioski 31 .

(11)Parlament Europejski podkreślił, że postępujący proces wylesiania na świecie jest w znacznym stopniu związany z rozwojem produkcji rolnej, w szczególności ze względu na przekształcanie lasów w grunty rolne przeznaczone do produkcji szeregu produktów i towarów, na które jest duży popyt. W dniu 22 października 2020 r., zgodnie z art. 225 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), Parlament przyjął rezolucję 32 , w której zwrócił się do Komisji o przedstawienie, zgodnie z art. 192 ust. 1 TFUE, wniosku dotyczącego „ram prawnych UE mających na celu zatrzymanie i odwrócenie globalnego wylesiania spowodowanego przez UE”.

(12)Zwalczanie wylesiania i degradacji lasów stanowi istotną część pakietu środków niezbędnych do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych oraz do wypełnienia zobowiązań Unii wynikających z Europejskiego Zielonego Ładu, jak również z porozumienia klimatycznego z Paryża z 2015 r. 33 oraz prawnie wiążącego, wynikającego z Europejskiego prawa o klimacie, zobowiązania do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. i ograniczenia emisji gazów cieplarnianych do 2030 r. o co najmniej 55 % poniżej poziomów z 1990 r.

(13)Ekspansja rolna odpowiada za blisko 90 % wylesiania na świecie, przy czym ponad połowa utraty zasobów leśnych wynika z przekształcania lasów w grunty uprawne, zaś wypas zwierząt gospodarskich odpowiada za blisko 40 % utraty zasobów leśnych 34 . 

(14)W latach 1990–2008 Unia odpowiadała za przywóz i konsumpcję jednej trzeciej produktów rolnych będących przedmiotem globalnego handlu i związanych z wylesianiem. W tym okresie konsumpcja w Unii odpowiadała za 10 % światowego wylesiania związanego z wytwarzaniem towarów lub świadczeniem usług. Nawet jeśli względny udział konsumpcji w UE ulega zmniejszeniu, konsumpcja w UE jest nieproporcjonalnie dużym czynnikiem powodującym wylesianie. Unia powinna zatem podjąć działania w celu zminimalizowania wylesiania i degradacji lasów na świecie spowodowanych konsumpcją niektórych towarów i produktów, a tym samym dążyć do zmniejszenia swojego udziału w emisji gazów cieplarnianych i utracie różnorodności biologicznej na świecie, a także propagować zrównoważone struktury produkcji i konsumpcji w Unii i na świecie. Aby osiągnąć jak największy efekt, politykę Unii należy zorientować na wywieranie wpływu na rynek światowy, a nie tylko na łańcuchy dostaw do Unii. W tym zakresie zasadniczą rolę odgrywają partnerstwa i skuteczna współpraca międzynarodowa z krajami będącymi producentami i konsumentami. 

(15)Powstrzymanie wylesiania i degradacji lasów stanowi istotny element celów zrównoważonego rozwoju. Niniejsze rozporządzenie powinno przyczynić się w szczególności do osiągnięcia celów dotyczących życia na lądzie (cel zrównoważonego rozwoju nr 15), działań w dziedzinie klimatu (cel zrównoważonego rozwoju nr 13), odpowiedzialnej konsumpcji i produkcji (cel zrównoważonego rozwoju nr 12), celu „zero głodu” (cel zrównoważonego rozwoju nr 2) oraz celu dotyczącego dobrego zdrowia i jakości życia (cel zrównoważonego rozwoju nr 3). Odpowiedni cel nr 15.2 dotyczący zatrzymania wylesiania do 2020 r. nie został osiągnięty, co świadczy o pilnej potrzebie podjęcia ambitnych i skutecznych działań.

(16)Niniejsze rozporządzenie powinno również stanowić odpowiedź na deklarację nowojorską w sprawie lasów 35 , niewiążącą prawnie deklarację polityczną, w której zatwierdzono światowy harmonogram działań zmierzających do zmniejszenia o połowę utraty lasów naturalnych do 2020 r. oraz zatrzymania tego procesu do 2030 r. Deklaracja została poparta przez dziesiątki rządów, wiele największych światowych przedsiębiorstw oraz wpływowe organizacje społeczeństwa obywatelskiego i organizacje ludów tubylczych. Wezwano w niej również sektor prywatny do osiągnięcia celu, jakim jest wyeliminowanie wylesiania z produkcji towarów rolnych, takich jak olej palmowy, soja, papier i wyroby z mięsa wołowego, nie później niż do roku 2020, który to cel nie został osiągnięty. Rozporządzenie powinno ponadto przyczynić się do realizacji Strategicznego planu ONZ na rzecz lasów na lata 2017–2030 36 , którego globalnym celem leśnym nr 1 jest odwrócenie tendencji do utraty zasobów leśnych na świecie poprzez zrównoważoną gospodarkę leśną, w tym ochronę, odtwarzanie, zalesianie i ponowne zalesianie, oraz zwiększenie starań na rzecz zapobiegania degradacji lasów i zwiększenia udziału lasów w przeciwdziałaniu zmianie klimatu.

(17)Niniejsze rozporządzenie powinno również stanowić odpowiedź na deklarację przywódców z Glasgow z 2021 r. w sprawie użytkowania lasów i gruntów 37 , w której uznano, że „osiągnięcie naszych celów w zakresie użytkowania gruntów, klimatu, różnorodności biologicznej i celów zrównoważonego rozwoju, zarówno na poziomie globalnym, jak i krajowym, będzie wymagało dalszych działań związanych z transformacją we wzajemnie powiązanych obszarach zrównoważonej produkcji i konsumpcji; rozwoju infrastruktury; handlu, finansów i inwestycji; oraz wsparcia drobnych producentów rolnych, społeczności tubylczych i lokalnych”. Sygnatariusze podkreślili również w tej deklaracji, że wzmocnią swoje wspólne starania na rzecz ułatwienia polityki handlowej i rozwojowej na poziomie międzynarodowym i krajowym, która propaguje zrównoważony rozwój oraz zrównoważoną produkcję i konsumpcję towarów, przynosi wzajemne korzyści krajom i nie prowadzi do wylesiania i degradacji gruntów.

(18)Jako członek Światowej Organizacji Handlu (WTO) Unia jest zobowiązana do wspierania wielostronnego systemu handlowego, który jest powszechny, oparty na zasadach, otwarty, przejrzysty, przewidywalny, włączający, niedyskryminujący i sprawiedliwy w ramach WTO, jak również otwartej, zrównoważonej i asertywnej polityki handlowej. Niniejsze rozporządzenie będzie zatem obejmowało swoim zakresem zarówno towary i produkty wytwarzane w Unii, jak i towary i produkty przywożone do Unii.

(19)Niniejsze rozporządzenie jest również zgodne z komunikatem Komisji dotyczącym „otwartej, zrównoważonej i asertywnej polityki handlowej” 38 , w którym stwierdzono, że w obliczu nowych wyzwań wewnętrznych i zewnętrznych, a w szczególności nowego, bardziej zrównoważonego modelu rozwoju określonego przez Europejski Zielony Ład i europejską strategię cyfrową, UE potrzebuje nowej strategii w zakresie polityki handlowej – takiej, która będzie wspierać osiąganie celów polityki wewnętrznej i zewnętrznej oraz promować bardziej zrównoważony rozwój zgodnie z zobowiązaniem do pełnej realizacji celów zrównoważonego rozwoju ONZ. Polityka handlowa musi w pełni odegrać swoją rolę w procesie wychodzenia z pandemii COVID-19 oraz w procesie ekologicznej i cyfrowej transformacji gospodarki, a także tworzenia bardziej odpornej Europy.

(20)Niniejsze rozporządzenie powinno stanowić uzupełnienie innych środków zaproponowanych w komunikacie Komisji „Zintensyfikowanie działań UE na rzecz ochrony i odtwarzania światowych lasów” 39 , w szczególności: 1) nawiązywania partnerstw z państwami będącymi producentami w celu wspierania ich w eliminowaniu pierwotnych przyczyn wylesiania, takich jak słabe zarządzanie, nieskuteczne egzekwowanie prawa i korupcja, oraz 2) rozwijania współpracy międzynarodowej z państwami będącymi największymi konsumentami, aby propagować przyjmowanie podobnych środków mających na celu unikanie wprowadzania do obrotu produktów z łańcuchów dostaw, z którymi wiążą się wylesianie i degradacja lasów.

(21)Komisja powinna kontynuować współpracę w ramach partnerstw z państwami będącymi producentami i ogólniej współpracę z organizacjami i podmiotami międzynarodowymi oraz powinna oferować większe wsparcie i lepsze zachęty związane z ochroną lasów i przechodzeniem na produkcję niepowodującą wylesiania, uznawaniem roli ludności rdzennej, poprawą zarządzania i praw własności gruntów, poprawą egzekwowania prawa i propagowania zrównoważonej gospodarki leśnej, rolnictwa odpornego na zmianę klimatu, zrównoważonej intensyfikacji i dywersyfikacji, agroekologii oraz systemu rolno-leśnego. Powinna przy tym uznawać rolę ludności rdzennej w ochronie lasów. Opierając się na doświadczeniach zdobytych i wnioskach wyciągniętych w kontekście istniejących już inicjatyw, Unia i państwa członkowskie powinny współpracować w ramach partnerstw z państwami będącymi producentami, na ich wniosek, aby wykorzystywać liczne funkcje lasu, wspierać te państwa w przechodzeniu na zrównoważoną gospodarkę leśną i odpowiadać na globalne wyzwania, przy jednoczesnym zaspokajaniu lokalnych potrzeb i uwzględnianiu wyzwań stojących przed drobnymi producentami rolnymi zgodnie z komunikatem dotyczącym zintensyfikowania działań na rzecz ochrony i odtwarzania światowych lasów. Podejście oparte na partnerstwie powinno pomóc państwom będącym producentami w ochronie, odtwarzaniu i zrównoważonym użytkowaniu lasów i przyczyniać się w ten sposób do realizacji celu niniejszego rozporządzenia zakładającego ograniczenie wylesiania i degradacji lasów.

(22)Kolejnym istotnym działaniem ogłoszonym w komunikacie jest ustanowienie unijnego obserwatorium wylesiania, degradacji lasów, zmian powierzchni terenów zalesionych na świecie oraz powiązanych czynników („unijne obserwatorium”), które zainicjuje Komisja w celu lepszego monitorowania zmian powierzchni terenów zalesionych na świecie i powiązanych czynników. Ponadto, opierając się na istniejących już narzędziach służących monitorowaniu, w tym produktach programu Copernicus, unijne obserwatorium będzie ułatwiało uzyskiwanie dostępu do informacji dotyczących łańcuchów dostaw przez podmioty publiczne, konsumentów i przedsiębiorców, przekazując przystępne dane i informacje ukazujące związki między wylesianiem, degradacją lasów i zmianami powierzchni zasobów leśnych na świecie a unijnym popytem na towary i produkty/handlem towarami i produktami. Unijne obserwatorium będzie zatem bezpośrednio wspierać wykonanie niniejszego rozporządzenia, dostarczając dowody naukowe dotyczące globalnego wylesiania i globalnej degradacji lasów oraz powiązanej z nimi wymiany handlowej. Unijne obserwatorium będzie również prowadziło ścisłą współpracę z właściwymi organizacjami międzynarodowymi, instytutami badawczymi i państwami trzecimi.

(23)Obowiązujące ramy legislacyjne UE koncentrują się na walce z nielegalnym pozyskiwaniem drewna i powiązaną z tym wymianą handlową, lecz nie zapewniają bezpośredniej odpowiedzi na problem wylesiania. Obejmują one rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 995/2010 ustanawiające obowiązki podmiotów wprowadzających do obrotu drewno i produkty z drewna 40 oraz rozporządzenie Rady (WE) nr 2173/2005 w sprawie ustanowienia systemu zezwoleń na przywóz drewna do Wspólnoty Europejskiej FLEGT 41 . Obydwa te rozporządzenia poddano ocenie adekwatności, w której wykazano, że chociaż prawodawstwo ma pozytywny wpływ na gospodarkę leśną, nie osiągnięto celów tych dwóch rozporządzeń – a mianowicie ograniczenia nielegalnego pozyskiwania drewna i związanego z nim handlu oraz ograniczenia konsumpcji nielegalnie pozyskanego drewna w UE 42 – i stwierdzono, że koncentrowanie się wyłącznie na legalności drewna nie jest wystarczające do osiągnięcia wyznaczonych celów.

(24)Z dostępnych sprawozdań wynika, że znaczna część trwających procesów wylesiania jest zgodna z prawem kraju produkcji. W najnowszym sprawozdaniu 43 oszacowano, że w latach 2013–2019 ok. 30 % wylesiania do celów komercyjnej działalności rolniczej w krajach tropikalnych było zgodne z prawem. Dostępne dane skupiają się zazwyczaj na państwach charakteryzujących się słabym zarządzaniem – globalny udział nielegalnego wylesiania może być niższy, dostarcza już jednak jasnych danych, które są sygnałem, że pomijanie legalnego wylesiania w kraju produkcji obniża skuteczność środków z zakresu polityki.

(25)W ocenie skutków możliwych środków z zakresu polityki mających na celu rozwiązanie problemu wylesiania i degradacji lasów, konkluzjach Rady oraz rezolucji Parlamentu Europejskiego z 2020 r. jasno określono potrzebę uznania wylesiania i degradacji lasów za przewodnie kryteria na potrzeby przyszłych unijnych środków. Nowe unijne ramy prawne powinny zatem uwzględniać zarówno problem legalności, jak i kwestię, czy produkcja odnośnych towarów i produktów nie powoduje wylesiania.

(26)Definicja pojęcia „niepowodujące wylesiania” powinna być wystarczająco szeroka, aby obejmować zarówno wylesianie, jak i degradację lasów, powinna zapewniać jasność prawa oraz zakładać wymierność na podstawie ilościowych, obiektywnych i uznanych międzynarodowo danych.

(27)Rozporządzenie powinno obejmować takie towary, których konsumpcja w Unii jest ma największy wpływ na globalne wylesianie i globalną degradację lasów oraz w przypadku których interwencja polityczna Unii mogłaby przynieść największe korzyści na jednostkę wartości handlu. Jako część badania wspierającego ocenę skutków przeprowadzono obszerny przegląd literatury naukowej, tj. głównych źródeł, w których szacuje się wpływ konsumpcji w UE na globalne wylesianie i łączy ten ślad z konkretnymi towarami, i dokonano kontroli krzyżowej tego przeglądu, przeprowadzając szeroko zakrojone konsultacje z zainteresowanymi stronami. Wynikiem tego procesu było stworzenie pierwszego wykazu zawierającego osiem towarów. Drewno włączono bezpośrednio do wykazu, gdyż zostało już ono ujęte w rozporządzeniu w sprawie drewna. Wykaz towarów następnie okrojono, przeprowadzając analizę wydajności w ocenie skutków. W ramach tej analizy wydajności porównano liczbę hektarów wylesionych obszarów powiązanych z konsumpcją w UE, oszacowaną w najnowszym opracowaniu badawczym 44 i przypadającą na każdy z tych towarów, z ich średnią wartością przywozu do UE. Zgodnie z opracowaniem badawczym wykorzystanym do analizy wydajności spośród łącznie ośmiu analizowanych w nim towarów sześć ma największy udział w wylesianiu powodowanym przez UE: olej palmowy (33,95 %), soja (32,83 %), drewno (8,62 %), kakao (7,54 %), kawa (7,01 %) i wołowina (5,01 %).

(28)Z uwagi na to, że należy zachęcać do wykorzystywania odnośnych towarów i produktów pochodzących z recyklingu oraz że włączenie takich towarów i produktów w zakres niniejszego rozporządzenia stanowiłoby nieproporcjonalne obciążenie dla podmiotów, zużyte towary i produkty, których cykl życia zakończył się i które w innym przypadku zostałyby usunięte jako odpady, należy wyłączyć z zakresu niniejszego rozporządzenia.

(29)W niniejszym rozporządzeniu należy określić obowiązki dotyczące odnośnych towarów i produktów, aby skutecznie zwalczać wylesianie, degradację lasów i propagować łańcuchy dostaw niepowodujące wylesiania.

(30)Wiele organizacji i podmiotów międzynarodowych (np. Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa, Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu, Program Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska, porozumienie paryskie, Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody, Konwencja o różnorodności biologicznej) opracowało prace w dziedzinie wylesiania i degradacji lasów, na których opierają się definicje ujęte w niniejszym rozporządzeniu.

(31)Należy ustalić datę graniczną stanowiącą podstawę oceny, czy na danym obszarze dochodzi do wylesiania lub degradacji lasów, co oznacza, że po tej dacie towary i produkty objęte zakresem niniejszego rozporządzenia nie będą mogły być wprowadzane na rynek unijny ani z niego wywożone, jeżeli zostały wyprodukowane na obszarze, na którym dochodzi do wylesiania lub degradacji lasów. Powinno to umożliwiać odpowiednią weryfikację i odpowiednie monitorowanie, odpowiadać obowiązującym zobowiązaniom międzynarodowym, takim jak cele zrównoważonego rozwoju i deklaracja nowojorska w sprawie lasów, oraz minimalizować w ten sposób nagłe zakłócenia w łańcuchach dostaw, a jednocześnie wyeliminować jakiejkolwiek zachęty do przyspieszania działań prowadzących do wylesiania i degradacji lasów w związku z wejściem w życie niniejszego rozporządzenia.

(32)W celu zwiększenia wkładu Unii w zatrzymanie wylesiania i degradacji lasów oraz zapewnienia, aby nie wprowadzać do obrotu w Unii towarów i produktów pochodzących z łańcuchów dostaw związanych z wylesianiem i degradacją lasów, nie należy wprowadzać do obrotu w Unii ani udostępniać na rynku unijnym odnośnych towarów i produktów ani wywozić ich z tego rynku, chyba że nie powodują one wylesiania i zostały wytworzone zgodnie z właściwymi przepisami kraju produkcji. Aby potwierdzić taki stan rzeczy, należy zawsze dołączać do nich oświadczenie o zachowaniu należytej staranności.

(33)Opierając się na podejściu systemowym, podmioty powinny podejmować odpowiednie kroki w celu potwierdzenia, że odnośne towary i produkty, które zamierzają wprowadzić do obrotu w Unii, są zgodne z wymogami dotyczącymi niepowodowania wylesiania i legalności określonymi w niniejszym rozporządzeniu. W tym celu podmioty powinny ustanowić i wdrożyć procedury należytej staranności. Procedura należytej staranności zgodna z wymogiem określonym w niniejszym rozporządzeniu powinna obejmować trzy elementy: wymogi informacyjne, ocenę ryzyka i środki zmniejszające ryzyko. Procedury należytej staranności należy opracować w taki sposób, aby zapewniały dostęp do informacji na temat źródeł i dostawców towarów i produktów wprowadzanych do obrotu w Unii, w tym informacji wskazujących na spełnienie wymogów dotyczących niepowodowania wylesiania i degradacji lasów oraz wymogu legalności, m.in. dzięki określeniu państwa i obszaru produkcji, w tym współrzędnych geolokalizacyjnych danych działek. Na potrzeby takich współrzędnych geolokalizacyjnych, które są zależne od czasu, pozycjonowania lub obserwacji Ziemi, można wykorzystywać dane satelitarne i usługi w ramach programu kosmicznego Unii (EGNOS/Galileo i program Copernicus). Na podstawie tych informacji podmioty powinny przeprowadzić ocenę ryzyka. Po określeniu ryzyka podmioty powinny podjąć działania zmniejszające ryzyko, aby całkiem je wyeliminować lub obniżyć do poziomu, na którym będzie ono znikome. Dopiero po przeprowadzeniu wymaganych kroków procedury należytej staranności i stwierdzeniu, że nie istnieje ryzyko, aby odnośny towar lub produkt był niezgodny z przepisami niniejszego rozporządzenia, lub ryzyko takie jest znikome, należy zezwolić podmiotowi na wprowadzenie odnośnego towaru lub produktu do obrotu w Unii lub na jego wywóz.

(34)Podmioty powinny formalnie przyjąć odpowiedzialność za zgodność odnośnych towarów lub produktów, które zamierzają wprowadzić do obrotu w Unii lub wywozić z Unii, przedstawiając oświadczenie o zachowaniu należytej staranności. Wzór takiego oświadczenia powinien zostać określony w niniejszym rozporządzeniu. Oczekuje się, że ułatwi to właściwym organom i sądom egzekwowanie przepisów niniejszego rozporządzenia, a także zwiększy przestrzeganie tych przepisów przez podmioty.

(35)W celu uznania dobrych praktyk w procedurze oceny ryzyka można wykorzystywać certyfikację lub inne systemy zweryfikowane przez osoby trzecie; nie powinny one jednak zastępować odpowiedzialności podmiotu w zakresie należytej staranności.

(36)Podmioty handlowe powinny odpowiadać za gromadzenie i przechowywanie informacji służących zapewnieniu przejrzystości łańcucha dostaw odnośnych towarów i produktów, które udostępniają na rynku. Ponieważ duże podmioty handlowe, które nie są małymi i średnimi przedsiębiorstwami (MŚP), mają znaczący wpływ na łańcuchy dostaw i odgrywają istotną rolę w zapewnianiu, aby nie powodowały one wylesiania, powinny mieć te same obowiązki, co podmioty.

(37)Aby sprzyjać przejrzystości i ułatwić egzekwowanie przepisów, podmioty, które nie są MŚP, powinny co roku składać publiczne sprawozdanie dotyczące ich systemu zasad należytej staranności, w tym kroków podejmowanych w celu realizacji ich zobowiązań.

(38)Inne instrumenty legislacyjne UE określające wymogi w zakresie należytej staranności w łańcuchu wartości w odniesieniu do niekorzystnego wpływu na prawa człowieka lub środowisko powinny mieć zastosowanie, o ile w niniejszym rozporządzeniu nie ma żadnych przepisów szczegółowych o tym samym celu, charakterze i skutku, które można by dostosować w świetle przyszłych zmian legislacyjnych. Istnienie niniejszego rozporządzenia nie powinno wykluczać stosowania innych instrumentów legislacyjnych UE, w których określono wymogi dotyczące należytej staranności w łańcuchu wartości. Jeżeli w takich innych instrumentach legislacyjnych UE przewidziano bardziej szczegółowe przepisy lub dodano wymogi do przepisów określonych w niniejszym rozporządzeniu, przepisy takie należy stosować w związku z przepisami niniejszego rozporządzenia. Ponadto jeżeli w niniejszym rozporządzeniu określono bardziej szczegółowe przepisy, nie należy ich interpretować w sposób, który osłabiałby skuteczne stosowanie innych instrumentów legislacyjnych UE dotyczących należytej staranności lub osiągnięcie ich ogólnego celu.

(39)Podmioty objęte zakresem stosowania innych instrumentów legislacyjnych UE określających wymogi w zakresie należytej staranności w łańcuchu wartości w odniesieniu do niekorzystnego wpływu na prawa człowieka lub środowisko powinny być w stanie spełnić obowiązki sprawozdawcze wynikające z niniejszego rozporządzenia, podając wymagane informacje przy sporządzaniu sprawozdań na podstawie pozostałych instrumentów legislacyjnych UE.

(40)Odpowiedzialność za egzekwowanie przepisów niniejszego rozporządzenia powinna spoczywać na państwach członkowskich, a od ich właściwych organów należy wymagać zapewnienia pełnego przestrzegania przepisów niniejszego rozporządzenia. Jednolite egzekwowanie przepisów niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do odnośnych towarów i produktów wprowadzanych na rynek unijny lub z niego wyprowadzanych można osiągnąć wyłącznie dzięki systematycznej wymianie informacji i współpracy między właściwymi organami, organami celnymi i Komisją.

(41)Skuteczne i efektywne wdrożenie i egzekwowanie przepisów niniejszego rozporządzenia ma zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia jego celów. Z tego względu Komisja powinna ustanowić system informacyjny służący wspieraniu podmiotów i właściwych organów w przedstawianiu niezbędnych informacji dotyczących odnośnych towarów i produktów wprowadzanych do obrotu i w uzyskiwaniu dostępu do takich informacji, oraz zarządzać takim systemem. Podmioty powinny przedkładać w systemie informacyjnym oświadczenia o zachowaniu należytej staranności. System informacyjny powinien być dostępny dla właściwych organów i organów celnych, aby ułatwić im wykonywanie ich obowiązków wynikających z przepisów niniejszego rozporządzenia. System informacyjny powinien być również dostępny dla szerszej opinii publicznej, a dane powinny być poddane anonimizacji i przedstawione w otwartym i czytelnym dla urządzeń formacie zgodnie z unijną polityką otwartych danych.

(42)Jeśli chodzi o odnośne towary i produkty wprowadzane na rynek unijny lub z niego wyprowadzane, na właściwych organach spoczywa zadanie weryfikacji zgodności odnośnych towarów i produktów z obowiązkami wynikającymi z niniejszego rozporządzenia; rolą organów celnych jest natomiast zapewnienie, aby w stosownych przypadkach w zgłoszeniu celnym podano odniesienie do oświadczenia o zachowaniu należytej staranności, oraz dodatkowo, od chwili, w której dostępny będzie elektroniczny interfejs służący wymianie informacji między organami celnymi a właściwymi organami, kontrola statusu oświadczenia o zachowaniu należytej staranności po przeprowadzeniu przez właściwe organy wstępnej analizy ryzyka w systemie informacyjnym oraz podjęcie stosownego działania (tj. zawieszenie lub odmowa dotyczące towaru lub produktu, jeżeli w statusie w systemie informacyjnym pojawi się taki wniosek). Ta szczególna organizacja kontroli sprawia, że rozdział VII rozporządzenia (UE) 2019/1020 nie ma zastosowania w zakresie dotyczącym stosowania i egzekwowania niniejszego rozporządzenia.

(43)Państwa członkowskie powinny zapewniać stałą dostępność odpowiednich zasobów finansowych, aby właściwe organy były odpowiednio obsadzone i wyposażone. Efektywne kontrole są wymagające pod względem zasobów, dlatego w każdej chwili powinny być dostępne stabilne zasoby na poziomie odpowiednim do potrzeb w zakresie egzekwowania przepisów. Państwa członkowskie powinny mieć możliwość uzupełnienia finansowania publicznego dzięki odzyskiwaniu od odpowiednich podmiotów gospodarczych kosztów poniesionych podczas prowadzenia kontroli dotyczących odnośnych towarów i produktów uznanych za niezgodne z wymogami.

(44)Niniejsze rozporządzenie nie narusza innych przepisów Unii dotyczących towarów i produktów wprowadzanych na rynek unijny lub z niego wyprowadzanych, w szczególności przepisów unijnego kodeksu celnego w odniesieniu do uprawnień organów celnych i do kontroli celnej. Importerzy powinni pamiętać, że w myśl art. 220, 254, 256, 257 i 258 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 produkty wprowadzane na rynek unijny, które wymagają dalszego przetworzenia, podlegają odpowiedniej procedurze celnej umożliwiającej takie przetworzenie. Co do zasady dopuszczenia do obrotu lub wywozu nie należy uznawać za dowód zgodności z prawem Unii, gdyż niekoniecznie obejmuje ono pełną kontrolę zgodności.

(45)Aby zoptymalizować i odciążyć proces kontroli odnośnych towarów i produktów wprowadzanych na rynek unijny lub z niego wyprowadzanych, należy stworzyć elektroniczne interfejsy umożliwiające automatyczne przesyłanie danych między systemami celnymi a systemem informacyjnym właściwych organów. Unijne środowisko jednego okienka w dziedzinie ceł jest naturalnym kandydatem do obsługi takich transferów danych. Interfejsy powinny być wysoce zautomatyzowane i łatwe w obsłudze, a ponadto należy ograniczyć dodatkowe obciążenie dla organów celnych. Ponadto, mając na uwadze niewielkie różnice między danymi, które należy zadeklarować odpowiednio w zgłoszeniu celnym i w oświadczeniu o zachowaniu należytej staranności, należy również zaproponować podejście w zakresie wymiany danych między przedsiębiorstwami a administracją publiczną, w ramach którego podmioty handlowe i podmioty gospodarcze udostępniają oświadczenie o zachowaniu należytej staranności odnośnego towaru lub produktu za pośrednictwem krajowego środowiska jednego okienka w dziedzinie ceł, a oświadczenie to jest automatycznie przekazywane do systemu informacyjnego stosowanego przez właściwe organy. Organy celne i właściwe organy powinny brać udział w określeniu danych, jakie mają być przekazywane, i wszelkich innych wymogów technicznych.

(46)Ryzyko wprowadzenia do obrotu w Unii towarów i produktów niezgodnych z wymogami różni się w zależności od towaru i produktu, a także od ich kraju pochodzenia i produkcji. Podmioty pozyskujące towary i produkty z krajów lub ich części obarczonych niskim ryzykiem uprawy, pozyskiwania lub produkowania odnośnych towarów z naruszeniem przepisów niniejszego rozporządzenia powinny mieć mniej obowiązków, co ograniczy koszty przestrzegania przepisów i obciążenie administracyjne. Towary i produkty pochodzące z krajów lub ich części obarczonych wysokim ryzykiem powinny podlegać zaostrzonej kontroli ze strony właściwych organów.

(47)Z tego względu Komisja powinna oceniać stopień wylesiania i degradacji lasów na poziomie kraju lub jego części, na podstawie szeregu kryteriów odzwierciedlających zarówno ilościowe, obiektywne i uznane międzynarodowo dane, jak i wskazania, że kraje te angażują się aktywnie w zwalczanie wylesiania i degradacji lasów. Takie informacje oparte na systemie wskaźników powinny ułatwić podmiotom w Unii stosowanie należytej staranności oraz właściwym organom monitorowanie i egzekwowanie zgodności z wymogami, dając jednocześnie zachętę dla krajów będących producentami do zwiększania zrównoważonego charakteru ich systemów produkcji rolnej i ograniczania ich wpływu na wylesianie. Powinno to pomóc w zwiększeniu przejrzystości i zrównoważonego charakteru łańcuchów dostaw. Taki system wskaźników powinien opierać się na trzystopniowej klasyfikacji krajów, w której uznaje się je za kraje obarczone niskim, standardowym lub wysokim ryzykiem. Aby zapewnić odpowiedni stopień przejrzystości i jasności, Komisja powinna w szczególności udostępniać publicznie dane wykorzystywane do celów systemu wskaźników, przyczyny proponowanej zmiany klasyfikacji i odpowiedź kraju, którego dotyczy analiza. W odniesieniu do odnośnych towarów i produktów pochodzących z krajów obarczonych niskim ryzykiem lub części danego kraju określonych jako obarczone niskim ryzykiem należy umożliwić podmiotom stosowanie uproszczonej należytej staranności, przy czym od właściwych organów należy wymagać stosowania wzmocnionej kontroli dotyczącej odnośnych towarów i produktów pochodzących z krajów obarczonych wysokim ryzykiem lub części danego kraju określonych jako obarczone wysokim ryzykiem Komisja powinna być uprawniona do przyjmowania środków wykonawczych służących określaniu krajów lub ich części, w których występuje niskie lub wysokie ryzyko produkcji odnośnych towarów i produktów niezgodnych z przepisami niniejszego rozporządzenia.

(48)Właściwe organy powinny przeprowadzać kontrole podmiotów i podmiotów handlowych w regularnych odstępach czasu celem sprawdzenia, czy skutecznie wypełniają one obowiązki ustanowione w niniejszym rozporządzeniu. Ponadto właściwe organy powinny przeprowadzać kontrole w przypadku posiadania stosownych informacji, w tym przekazania uzasadnionych zastrzeżeń przez osoby trzecie, i na podstawie takich informacji. Aby w kompleksowy sposób uwzględnić odnośne towary i produkty, odpowiednie podmioty i podmioty handlowe oraz wielkość ich udziału w towarach i produktach, należy zastosować dwojakie podejście. Właściwe organy powinny być zatem zobowiązane do prowadzenia kontroli określonego odsetka podmiotów i podmiotów handlowych, uwzględniając przy tym również konkretny odsetek odnośnych towarów i produktów. Odsetek ten powinien być wyższy w przypadku odnośnych towarów i produktów pochodzących z krajów lub ich części obarczonych wysokim ryzykiem. 

(49)Kontrole podmiotów i podmiotów handlowych prowadzone przez właściwe organy powinny obejmować systemy zasad należytej staranności i zgodność odnośnych towarów i produktów z przepisami niniejszego rozporządzenia. Podstawą kontroli powinien być plan kontroli oparty na analizie ryzyka. Plany takie powinny zawierać kryteria ryzyka umożliwiające właściwym organom przeprowadzenie analizy ryzyka w odniesieniu do oświadczeń o zachowaniu należytej staranności przedłożonych przez podmioty i podmioty handlowe. W kryteriach ryzyka należy uwzględnić ryzyko wylesianie związane z odnośnymi towarami i produktami w kraju produkcji, historię wypełniania przez podmioty i podmioty handlowe obowiązków wynikających z niniejszego rozporządzenia i wszelkie inne istotne informacje dostępne właściwym organom. Analiza ryzyka dotycząca oświadczeń o zachowaniu należytej staranności powinna umożliwić właściwym organom zidentyfikowanie podmiotów, podmiotów handlowych i odnośnych towarów i produktów, które należy poddać kontroli, i należy ją przeprowadzać, stosując techniki elektronicznego przetwarzania danych w systemie informacyjnym, w którym gromadzi się oświadczenia o zachowaniu należytej staranności.

(50)Jeżeli analiza ryzyka dotycząca oświadczeń o zachowaniu należytej staranności wykaże wysokie ryzyko niezgodności konkretnych odnośnych towarów i produktów, właściwe organy powinny być w stanie wprowadzić niezwłoczne środki tymczasowe w celu zapobieżenia wprowadzenia tych towarów i produktów do obrotu w Unii lub udostępnienia ich na rynku unijnym. Jeżeli takie odnośne towary i produkty wprowadzano na rynek unijny lub z niego wyprowadzano, właściwe organy powinny zwrócić się z wnioskiem do organów celnych o zawieszenie dopuszczenia do obrotu lub wywozu, aby umożliwić właściwym organom przeprowadzenie niezbędnych kontroli. Wniosek taki należy przekazać przy pomocy systemu interfejsu między organami celnymi i właściwymi organami. Zawieszenie wprowadzania do obrotu w Unii lub udostępniania na rynku unijnym, dopuszczenia do obrotu lub wywozu powinno ograniczać się do trzech dni roboczych, poza sytuacjami, w których właściwe organy potrzebują dodatkowego czasu na dokonanie oceny zgodności odnośnych towarów i produktów z przepisami niniejszego rozporządzenia. W takim przypadku właściwe organy powinny wprowadzić dodatkowe środki tymczasowe, aby wydłużyć ten okres zawieszenia, lub w przypadku wprowadzania odnośnych towarów i produktów na rynek unijny lub wyprowadzania ich z niego zwrócić się z wnioskiem o takie wydłużenie do organów celnych.

(51)Plany kontroli należy poddawać regularnej aktualizacji, opierając się na wynikach dotyczących ich realizacji. Podmioty wykazujące się stałą zgodnością z przepisami należy rzadziej poddawać kontrolom. 

(52)Aby zapewnić wdrożenie i skuteczne egzekwowanie przepisów niniejszego rozporządzenia, państwa członkowskie powinny być uprawnione do wycofania i odzyskania odnośnych towarów i produktów niezgodnych z wymogami oraz podjęcia odpowiednich działań naprawczych. Powinny one również zapewnić, aby stosowano skuteczne, proporcjonalne i odstraszające sankcje za naruszenia przepisów niniejszego rozporządzenia przez podmioty i podmioty handlowe.

(53)Ze względu na międzynarodowy charakter wylesiania i degradacji lasów oraz związanego z nimi handlu właściwe organy powinny współpracować ze sobą oraz z organami celnymi państw członkowskich, Komisją, a także z organami administracyjnymi państw trzecich. Właściwe organy powinny również współpracować z właściwymi organami odpowiedzialnymi za nadzór i egzekwowanie innych instrumentów legislacyjnych UE określających wymogi w zakresie należytej staranności w łańcuchu wartości w odniesieniu do niekorzystnego wpływu na prawa człowieka lub środowisko.

(54)Chociaż niniejsze rozporządzenie odnosi się do wylesiania i degradacji lasów, jak przewidziano w komunikacie z 2019 r. „Zintensyfikowanie działań UE na rzecz ochrony i odtwarzania światowych lasów”, ochrona lasów nie powinna prowadzić do przekształcania ani degradacji innych ekosystemów naturalnych. Ekosystemy takie jak tereny podmokłe, sawanny i torfowiska mają sszczególne znaczenie dla globalnych starań na rzecz zwalczania zmiany klimatu, jak również dla realizacji innych celów zrównoważonego rozwoju, a ich przekształcanie lub degradacja wymagają szczególnie pilnej uwagi. Aby zająć się tą kwestią, Komisja powinna dwa lata po wejściu w życie ocenić potrzebę i wykonalność rozszerzenia zakresu stosowania na inne ekosystemy i na dodatkowe towary. Jednocześnie Komisja powinna również dokonać przeglądu, w drodze aktu delegowanego, odnośnych produktów określonych w wykazie w załączniku I do niniejszego rozporządzenia.

(55)W celu zapewnienia, aby wymogi informacyjne, których muszą przestrzegać podmioty i które określono w niniejszym rozporządzeniu, były nadal istotne i zgodne z rozwojem naukowym i technologicznym, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjęcia aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej jeśli chodzi o uzupełnienie wymogów informacyjnych niezbędnych do przeprowadzenia procedury należytej staranności, informacji i kryteriów dotyczących oceny ryzyka i łagodzenia ryzyka, których muszą przestrzegać podmioty i które określono w niniejszym rozporządzeniu, oraz wykazu towarów określonego w załączniku I do niniejszego rozporządzenia. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa. W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te powinny otrzymać wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji powinni systematycznie brać udział w posiedzeniach grup ekspertów Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.

(56)W rozporządzeniu (UE) nr 995/2010 zakazuje się wprowadzania do obrotu w Unii nielegalnie pozyskanego drewna oraz produktów pochodzących z takiego drewna. Ustanowiono w nim obowiązki podmiotów wprowadzających drewno po raz pierwszy do obrotu, aby postępowały z należytą starannością, oraz obowiązki podmiotów handlowych, aby prowadzić rejestr umożliwiający zidentyfikowanie ich dostawców i klientów. W niniejszym rozporządzeniu należy utrzymać obowiązek zapewniania legalności odnośnych towarów i produktów, w tym drewna i produktów z drewna, wprowadzanych do obrotu w Unii, i uzupełnić go o wymóg dotyczący zrównoważonego charakteru. Przedmiotowe rozporządzenie i powiązane rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 607/2012 stają się zatem zbędne w świetle niniejszego rozporządzenia i należy je uchylić.

(57)W rozporządzeniu (WE) nr 2173/2005 określono unijne procedury wdrażania systemu zezwoleń FLEGT za pośrednictwem dwustronnych umów o dobrowolnym partnerstwie z krajami będącymi producentami drewna. W celu poszanowania zobowiązań dwustronnych podjętych przez Unię Europejską i utrzymania postępu osiągniętego z krajami partnerskimi, które posiadają system operacyjny (etap wydawania zezwoleń FLEGT), w niniejszym rozporządzeniu należy zawrzeć przepis, w którym uzna się drewno i produkty z drewna objęte ważnym zezwoleniem FLEGT za spełniające wymóg legalności na podstawie niniejszego rozporządzenia.

(58)Chociaż niniejsze rozporządzenie odnosi się do wylesiania i degradacji lasów, jak przewidziano w komunikacie z 2019 r. „Zintensyfikowanie działań UE na rzecz ochrony i odtwarzania światowych lasów”, ochrona lasów nie powinna prowadzić do przekształcania ani degradacji innych ekosystemów naturalnych. Ekosystemy takie jak tereny podmokłe, sawanny i torfowiska mają szczególne znaczenie dla globalnych starań na rzecz zwalczania zmiany klimatu, jak również dla realizacji innych celów zrównoważonego rozwoju, a ich przekształcanie lub degradacja wymagają szczególnie pilnej uwagi. Należy zatem w ciągu dwóch lat od wejścia w życie niniejszego rozporządzenia przeprowadzić ocenę potrzeby i wykonalności rozszerzenia zakresu niniejszego rozporządzenia o inne ekosystemy niż lasy.

(59)Jeżeli do celów niniejszego rozporządzenia konieczne będzie przetwarzanie danych osobowych, dane te należy przetwarzać zgodnie z prawem Unii w zakresie ochrony danych osobowych. Wszelkie przetwarzanie danych osobowych na potrzeby niniejszego rozporządzenia podlega, odpowiednio, przepisom rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 45 i rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1725 46 .

(60)Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, a mianowicie wspieranie walki z wylesianiem i degradacją lasów poprzez ograniczenie wpływu konsumpcji w Unii, nie może zostać osiągnięty indywidualnie przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na jego rozmiary możliwe jest lepsze jego osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest niezbędne do osiągnięcia tego celu.

(61)Podmiotom, podmiotom handlowym i właściwym organom należy dać rozsądny termin na przygotowanie się do spełniania wymogów niniejszego rozporządzenia,

PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

Rozdział 1
Przepisy ogólne

Artykuł 1

Przedmiot i zakres

W niniejszym rozporządzeniu określono przepisy dotyczące wprowadzania do obrotu w Unii i udostępniania na unijnym rynku, a także wywozu z unijnego rynku bydła, kakao, kawy, oleju palmowego, soi i drewna („odnośnych towarów”) i produktów określonych w wykazie w załączniku I, które zawierają odnośne towary, były nimi karmione lub zostały wytworzone przy ich użyciu („odnośnych produktów”) w celu:

a)zminimalizowania wpływu Unii na wylesianie i degradację lasów na całym świecie;

b)zmniejszenia wkładu Unii Europejskiej w emisje gazów cieplarnianych i globalną utratę bioróżnorodności.

Niniejsze rozporządzenie nie ma zastosowania do odnośnych towarów i produktów wprowadzonych do obrotu w Unii, które zostały wyprodukowane przed datą ustaloną w art. 36 ust. 1.

Artykuł 2

Definicje

Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:

(1)„wylesianie” oznacza przekształcanie lasu na użytek rolny, bez względu na to, czy dzieje się to na skutek działań człowieka, czy nie;

(2)„las” oznacza teren o powierzchni ponad 0,5 hektara, pokryty drzewami o wysokości ponad 5 metrów i zwarciu drzewostanu wynoszącym ponad 10 % lub drzewami, które są w stanie osiągnąć te wartości graniczne in situ, z wyłączeniem plantacji rolnych i terenów, na których przeważa rolnicze i miejskie użytkowanie gruntów;

(3)„plantacje rolne” oznaczają drzewostany w systemach produkcji rolnej, takie jak plantacje drzew owocowych, plantacje palmy olejowej, sady oliwne i systemy rolno-leśne, w których uprawy rosną pod pokrywą drzew. Obejmują one wszystkie plantacje towarów określonych w załączniku I innych niż drewno;

(4)„plantacja leśna” oznacza las zasadzony przez człowieka, intensywnie zarządzany i spełniający na etapie sadzenia i dojrzałości drzewostanu wszystkie następujące kryteria: jeden gatunek lub dwa gatunki, taka sama klasa wiekowa i równe odstępy. Obejmuje to plantacje o krótkiej rotacji przeznaczone do produkcji drewna, włókna i energii i nie obejmuje lasów zasadzonych w celu ochrony lub odtworzenia ekosystemu, jak również lasów powstałych w wyniku sadzenia lub siewu, które na etapie dojrzałości drzewostanu są zbliżone lub będą zbliżone do naturalnie odnawiających się lasów;

(5)„las zasadzony przez człowieka” oznacza las składający się głównie z drzew pochodzących z sadzenia lub siewu celowego, pod warunkiem że posadzone lub wysiane drzewa mają stanowić więcej niż pięćdziesiąt procent drzewostanu na etapie dojrzałości; obejmuje to las odroślowy pochodzący od drzew, które pierwotnie zasadzono lub wysiano;

(6)„degradacja lasów” oznacza operacje pozyskiwania, których charakter nie jest zrównoważony, i które powodują zmniejszenie lub utratę biologicznej lub gospodarczej produktywności i złożoności ekosystemów leśnych, skutkujące długoterminowym zmniejszeniem ogólnej podaży korzyści z lasu takich jak drewno, bioróżnorodność i inne produkty lub usługi;

(7)„operacje zrównoważonego pozyskiwania” oznaczają pozyskiwanie prowadzone z uwzględnieniem utrzymania jakości gleby i różnorodności biologicznej, mające na celu zminimalizowanie negatywnych skutków w sposób pozwalający uniknąć pozyskiwania pniaków i korzeni, degradacji lasów pierwotnych lub ich przekształcania w plantacje leśne, lub pozyskiwania na wrażliwych glebach; minimalizują one zrąb zupełny na dużą skalę i zapewniają odpowiednie dla danego miejsca progi pozyskiwania drewna posuszowego oraz wymogi dotyczące wykorzystywania systemów pozyskiwania drewna, które minimalizują wpływ na jakość gleby, w tym zagęszczanie gleby, oraz na cechy różnorodności biologicznej i siedliska;

(8)„niepowodujące wylesiania” oznacza:

a)że odnośne towary i produkty, w tym towary i produkty wykorzystywane do wytwarzania odnośnych produktów lub w nich zawarte, zostały wyprodukowane na terenie, który nie podlegał wylesianiu po dniu 31 grudnia 2020 r., oraz

b)że drewno pozyskano z lasu, nie przyczyniając się do degradacji lasów, po dniu 31 grudnia 2020 r.;

(9)„wyprodukowany” oznacza uprawiany, hodowany, karmiony lub pozyskany na odpowiedniej działce;

(10)„wprowadzenie do obrotu” oznacza udostępnienie odnośnego towaru lub produktu na rynku unijnym po raz pierwszy;

(11)„udostępnienie na rynku” oznacza każde dostarczenie odnośnego towaru lub produktu do celów dystrybucji, konsumpcji lub używania na rynku unijnym w ramach działalności handlowej, odpłatnie lub nieodpłatnie;

(12)„podmiot” oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną, która w ramach działalności handlowej wprowadza odnośne towary i produkty do obrotu w Unii lub wywozi je z rynku unijnego;

(13)„podmiot handlowy” oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną w łańcuchu dostaw inną niż podmiot, która w ramach działalności handlowej udostępnia na rynku unijnym odnośne towary i produkty;

(14)„kraj pochodzenia” oznacza kraj lub terytorium określone w art. 60 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 47 ;

(15)„kraj produkcji” oznacza kraj lub terytorium, w którym wyprodukowano odnośny towar lub odnośny towar wykorzystany do wytworzenia produktu lub zawarty w takim produkcie;

(16)„znikome ryzyko” oznacza sytuację, w której pełna ocena zarówno specyficznych dla danego produktu, jak i ogólnych informacji dotyczących zgodności odnośnych towarów lub produktów z art. 3 lit. a) i b) nie stwarza powodów do obaw;

(17)„upoważniony przedstawiciel” oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną, która ma siedzibę w Unii i otrzymała od podmiotu pisemne upoważnienie do występowania w jego imieniu w zakresie określonych zadań w odniesieniu do obowiązków podmiotu wynikających z niniejszego rozporządzenia;

(18)„produkty niezgodne z wymogami” oznaczają odnośne towary i produkty, których nie wyprodukowano w sposób niepowodujący wylesiania, lub których nie wyprodukowano zgodnie z właściwymi przepisami kraju produkcji, lub które spełniają obie wskazane przesłanki;

(19)„działka” oznacza obszar położony w obrębie jednej nieruchomości, określonej przepisami kraju produkcji, na którym to obszarze występują wystarczająco jednorodne warunki umożliwiające ocenę zagregowanego poziomu ryzyka wylesiania i degradacji lasów związanych z towarami produkowanymi na tym obszarze;

(20)„MŚP” oznacza mikroprzedsiębiorstwa oraz małe i średnie przedsiębiorstwa zdefiniowane w dyrektywie 2013/34/UE 48 ;

(21)„uzasadnione zastrzeżenie” oznacza należycie uzasadnione twierdzenie oparte na obiektywnych i możliwych do sprawdzenia informacjach dotyczących niezgodności z niniejszym rozporządzeniem, które może wymagać interwencji właściwych organów;

(22)„właściwe organy” oznaczają organy wyznaczone na podstawie art. 13 ust. 1;

(23)„organy celne” oznaczają organy celne zdefiniowane w art. 5 pkt 1 rozporządzenia (UE) nr 952/2013;

(24)„dopuszczenie do obrotu” oznacza procedurę określoną w art. 201 rozporządzenia (UE) nr 952/2013;

(25)„wywóz” oznacza procedurę określoną w art. 269 rozporządzenia (UE) nr 952/2013;

(26)„odnośne towary i produkty wprowadzane na rynek unijny” oznaczają odnośne towary i produkty pochodzące z państw trzecich objęte procedurą celną „dopuszczenia do obrotu” i przeznaczone do wprowadzenia do obrotu w Unii lub do użytku handlowego lub konsumpcji innej niż własna na obszarze celnym Unii;

(27)„odnośne towary i produkty wyprowadzane z rynku unijnego” oznaczają odnośne towary i produkty objęte procedurą celną „wywozu”;

(28)„właściwe przepisy kraju produkcji” oznaczają mające zastosowanie w kraju produkcji przepisy dotyczące statusu prawnego obszaru produkcji pod względem praw do użytkowania gruntów, ochrony środowiska, praw osób trzecich i właściwych regulacji w zakresie handlu i regulacji celnych na podstawie ram legislacyjnych mających zastosowanie w kraju produkcji.

Artykuł 3

Zakaz

Odnośne towary i produkty mogą być wprowadzane do obrotu w Unii lub udostępniane na rynku unijnym, lub wywożone z rynku unijnego wyłącznie wówczas, gdy spełnione są wszystkie następujące warunki:

a)są niepowodujące wylesiania;

b)zostały wyprodukowane zgodnie z właściwymi przepisami kraju produkcji oraz

c)przedłożono w ich sprawie oświadczenie o zachowaniu należytej staranności, jak określono w art. 4 ust. 2.

Rozdział 2
Obowiązki podmiotów i podmiotów handlowych

Artykuł 4

Obowiązki podmiotów

1.Przed wprowadzeniem odnośnych towarów i produktów do obrotu w Unii lub przed ich wywiezieniem z rynku unijnego podmioty zachowują należytą staranność, aby zapewnić ich zgodność z art. 3 lit. a) i b). W tym celu stosują one zestaw procedur i środków zwany dalej „należytą starannością”, określony w art. 8.

2.Podmioty, które, zachowując należytą staranność określoną w art. 8, stwierdzą, że odnośne towary i produkty są zgodne z wymogami niniejszego rozporządzenia, przed wprowadzeniem odnośnych towarów i produktów do obrotu w Unii lub wywiezieniem ich z rynku unijnego udostępniają właściwym organom oświadczenie o zachowaniu należytej staranności, korzystając z systemu informacyjnego, o którym mowa w art. 31. Oświadczenie to służy potwierdzeniu, że zachowano należytą staranność, oraz że nie istnieje ryzyko lub istniejące ryzyko jest znikome, i zawiera informacje określone w załączniku II dotyczące odnośnych towarów i produktów.

3.Udostępniając oświadczenie o zachowaniu należytej staranności, podmiot przyjmuje odpowiedzialność za zgodność odnośnego towaru lub produktu z wymogami niniejszego rozporządzenia. Podmioty rejestrują oświadczenia o zachowaniu należytej staranności przez okres 5 lat od dnia ich udostępnienia, za pośrednictwem systemu informacyjnego, o którym mowa w art. 31.

4.Podmioty nie mogą wprowadzać odnośnych towarów i produktów do obrotu w Unii ani ich wywozić, jeżeli nie złożą wcześniej oświadczenia o zachowaniu należytej staranności.

5.Podmiot nie może wprowadzać odnośnych towarów i produktów do obrotu ani ich wywozić, jeżeli występuje co najmniej jedna z następujących przesłanek:

a)odnośne towary i produkty są niezgodne z art. 3 lit. a) lub b);

b)zachowując należytą staranność, stwierdzono istnienie znacznego ryzyka, że odnośne towary i produkty są niezgodne z art. 3 lit. a) lub b);

c)podmiot nie był w stanie przeprowadzić procedury należytej staranności zgodnej z ust. 1 i 2.

6.Podmioty, które otrzymały nowe informacje, w tym uzasadnione zastrzeżenia, że odnośny towar lub produkt, który wprowadziły już do obrotu, nie jest zgodny z wymogami niniejszego rozporządzenia, niezwłocznie informują o tym właściwe organy państw członkowskich, w których wprowadziły odnośny towar lub produkt do obrotu. W przypadku wywozu z rynku unijnego podmioty informują właściwy organ państwa członkowskiego, które jest krajem produkcji.

7.Podmioty udzielają wszelkiej pomocy koniecznej do ułatwienia właściwym organom przeprowadzenia kontroli na podstawie art. 15, w tym w zakresie dostępu do budynków i przedstawiania dokumentacji lub zapisów.

Artykuł 5

Upoważnieni przedstawiciele

1.Podmioty lub podmioty handlowe mogą upoważnić przedstawiciela do udostępnienia w ich imieniu oświadczenia o zachowaniu należytej staranności zgodnie z art. 4 ust. 2. Podmiot lub podmiot handlowy zachowuje w takim wypadku odpowiedzialność za zgodność odnośnego towaru lub produktu z wymogami niniejszego rozporządzenia.

2.Upoważniony przedstawiciel na żądanie właściwego organu przedstawia mu kopię swojego upoważnienia w języku urzędowym Unii Europejskiej.

Artykuł 6

Obowiązki podmiotów handlowych

1.Podmioty handlowe będące MŚP mogą udostępniać na rynku odnośne towary i produkty wyłącznie wówczas, gdy posiadają informacje wymagane na podstawie ust. 2.

2.Podmioty handlowe będące MŚP gromadzą i przechowują następujące informacje dotyczące odnośnych towarów i produktów, które chcą udostępnić na rynku:

a)nazwę, zarejestrowaną nazwę handlową lub zarejestrowany znak towarowy, adres pocztowy, adres e-mail i, jeżeli jest dostępny, adres strony internetowej podmiotów lub podmiotów handlowych, które dostarczyły im odnośne towary i produkty;

b)nazwę, zarejestrowaną nazwę handlową lub zarejestrowany znak towarowy, adres pocztowy, adres e-mail i, jeżeli jest dostępny, adres strony internetowej podmiotów handlowych, którym dostarczyły one odnośne towary i produkty.

3.Podmioty handlowe będące MŚP przechowują informacje, o których mowa w niniejszym artykule, przez co najmniej 5 lat i przekazują te informacje właściwym organom na ich wniosek.

4.Podmioty handlowe będące MŚP, które otrzymały nowe informacje, w tym uzasadnione zastrzeżenia, że odnośny towar lub produkt, który udostępniły już na rynku, nie jest zgodny z wymogami wynikającymi z niniejszego rozporządzenia, niezwłocznie informują o tym właściwe organy państw członkowskich, w których udostępniły odnośny towar lub produkt na rynku.

5.Podmioty handlowe niebędące MŚP uznaje się za podmioty i podlegają one obowiązkom i przepisom określonym w art. 3, 4, 5, 8–12, art. 14 ust. 9, art. 15 i 20 niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do odnośnych towarów i produktów, które udostępniają na rynku unijnym.

6.Podmioty handlowe udzielają wszelkiej pomocy koniecznej do ułatwienia właściwym organom przeprowadzenia kontroli na podstawie art. 16, w tym w zakresie dostępu do budynków i przedstawiania dokumentacji lub zapisów.

Artykuł 7

Wprowadzanie do obrotu przez podmioty, które mają siedzibę w państwach trzecich

W przypadku gdy osoba fizyczna lub prawna, która ma siedzibę poza Unią, wprowadzi odnośne towary i produkty do obrotu w Unii, pierwszą osobę fizyczną lub prawną mającą siedzibę w Unii, która nabędzie lub obejmie w posiadanie takie odnośne towary i produkty, uznaje się za podmiot w znaczeniu niniejszego rozporządzenia.

Artykuł 8

Należyta staranność

1.Przed wprowadzeniem odnośnych towarów i produktów do obrotu lub przed ich wywozem podmioty zachowują należytą staranność względem wszystkich odnośnych towarów i produktów dostarczanych przez każdego konkretnego dostawcę.

2.Do celów niniejszego rozporządzenia należyta staranność obejmuje:

a)gromadzenie informacji i dokumentów koniecznych do spełnienia wymogów określonych w art. 9;

b)środki oceny ryzyka, o których mowa w art. 10;

c)środki zmniejszające ryzyko, o których mowa w art. 10.

Artykuł 9

Wymogi informacyjne

1.Podmioty gromadzą informacje, dokumenty i dane wskazujące, że odnośne towary i produkty są zgodne z art. 3. W tym celu podmiot gromadzi, organizuje i przechowuje przez okres 5 lat następujące informacje dotyczące odnośnych towarów lub produktów, poparte dowodami:

a)opis, w tym nazwę handlową i rodzaj odnośnych towarów i produktów, jak również, w stosownych przypadkach, nazwę zwyczajową gatunku i jego pełną nazwę naukową;

b)ilość (wyrażoną w masie netto i objętości lub liczbie jednostek) odnośnych towarów i produktów;

c)identyfikację kraju produkcji;

d)współrzędne geolokalizacyjne, szerokość i długość geograficzną wszystkich działek, na których wyprodukowano odnośne towary i produkty, a także datę lub przedział czasowy produkcji;

e)nazwę, adres e-mail i adres każdego przedsiębiorstwa lub każdej osoby, od których pochodziły dostawy odnośnych towarów lub produktów;

f)nazwę, adres e-mail i adres każdego przedsiębiorstwa lub każdej osoby, którym dostarczał odnośne towary lub produkty;

g)odpowiednie i możliwe do zweryfikowania informacje świadczące o tym, że odnośne towary i produkty są niepowodujące wylesiania;

h)odpowiednie i możliwe do zweryfikowania informacje świadczące o tym, że produkcję prowadzono zgodnie z właściwymi przepisami kraju produkcji, w tym wszelkie uzgodnienia przyznające prawo do użytkowania danego obszaru do celów produkcji odnośnego towaru.

2.Podmiot udostępnia na wniosek właściwych organów informacje, dokumenty i dane zgromadzone na podstawie niniejszego artykułu.

3.Aby uzupełnić ust. 1, Komisja może zgodnie z art. 33 przyjmować akty delegowane dotyczące dodatkowych istotnych informacji, które należy uzyskać i które mogą być konieczne do zapewnienia skuteczności systemu zasad należytej staranności.

Artykuł 10

Ocena i zmniejszanie ryzyka

1.Podmioty weryfikują i analizują informacje zgromadzone zgodnie z art. 9 i wszelkie inne istotne dokumenty, i na tej podstawie przeprowadzają ocenę ryzyka w celu ustalenia, czy istnieje ryzyko, że odnośne towary i produkty przeznaczone do wprowadzenia do obrotu w Unii lub do wywozu z rynku unijnego są niezgodne z wymogami wynikającymi z niniejszego rozporządzenia. Jeżeli podmioty nie mogą wykazać, ze ryzyko wystąpienia niezgodności jest znikome, nie wprowadzają odnośnego towaru lub produktu do obrotu w Unii ani go nie wywożą.

2.W ocenie ryzyka uwzględnia się w szczególności następujące kryteria oceny ryzyka:

a)przypisanie ryzyka do danego kraju lub jego części zgodnie z art. 27;

b)obecność lasów w kraju produkcji i na obszarze produkcji odnośnego towaru lub produktu;

c)powszechność wylesiania lub degradacji lasów w kraju i regionie produkcji i na obszarze produkcji odnośnego towaru lub produktu;

d)źródło, wiarygodność, ważność i powiązania z innymi dostępnymi dokumentami w odniesieniu do informacji, o których mowa w art. 9 ust. 1;

e)zastrzeżenia dotyczące kraju produkcji i kraju pochodzenia, takie jak poziom korupcji, powszechność fałszowania dokumentów i danych, brak egzekwowania prawa, konflikt zbrojny lub obecność sankcji nałożonych przez Radę Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych lub Radę Unii Europejskiej;

f)złożoność danego łańcucha dostaw, szczególnie trudności w połączeniu towarów lub produktów z działką, na której zostały wyprodukowane;

g)ryzyko mieszania z produktami nieznanego pochodzenia lub produkowanymi na obszarach, na których występowały lub występują wylesianie lub degradacja lasów;

h)wnioski ze spotkania stosownej grupy ekspertów Komisji publikowane w rejestrze grupy ekspertów Komisji;

i)uzasadnione zastrzeżenia przedłożone na podstawie art. 29;

j)informacje uzupełniające dotyczące zgodności z niniejszym rozporządzeniem, które mogą obejmować informacje dostarczone w ramach certyfikacji lub innych systemów zweryfikowanych przez osoby trzecie, w tym dobrowolnych systemów uznanych przez Komisję na podstawie art. 30 ust. 5 dyrektywy (UE) 2018/2001 49 , o ile informacje te spełniają wymogi określone w art. 9.

3.Produkty z drewna objęte zakresem stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 2173/2005, które są objęte ważnym zezwoleniem FLEGT w ramach operacyjnego systemu zezwoleń, uznaje się za zgodne z art. 3 lit. b) niniejszego rozporządzenia.

4.Poza sytuacją, w której analiza przeprowadzona zgodnie z ust. 1 umożliwia podmiotowi potwierdzenie, że nie istnieje żadne ryzyko, aby odnośne towary lub produkty były niezgodne z wymogami wynikającymi z niniejszego rozporządzenia, lub że ryzyko takie jest znikome, podmiot, przed wprowadzeniem odnośnych towarów i produktów do obrotu w Unii lub ich wywozem przyjmuje procedury zmniejszania ryzyka i środki odpowiednie do osiągnięcia poziomu zerowego ryzyka lub znikomego ryzyka. Mogą one obejmować wymaganie dodatkowych informacji, danych lub dokumentów, prowadzenie niezależnych badań lub audytów lub podejmowanie innych środków dotyczących wymogów informacyjnych określonych w art. 9.

5.Podmioty są w stanie wykazać, w jaki sposób zgromadzone informacje zostały sprawdzone pod kątem kryteriów oceny ryzyka, o których mowa w ust. 2, w jaki sposób podjęto decyzję w sprawie środków zmniejszających ryzyko oraz w jaki sposób podmiot określił stopień ryzyka.

6.Podmioty wdrożyły odpowiednie i proporcjonalne polityki, kontrole i procedury służące skutecznemu zmniejszaniu ryzyka niezgodności odnośnych towarów i produktów z wymogami oraz skutecznemu zarządzaniu takim ryzykiem. Obejmują one:

a)modelowe praktyki zarządzania ryzykiem, sprawozdawczość, prowadzenie rejestrów, kontrolę wewnętrzną i zarządzanie zgodnością, w tym w odniesieniu do podmiotów niebędących MŚP, wyznaczanie urzędnika odpowiedzialnego za zgodność na poziomie zarządzania;

b)funkcję niezależnego audytu służącą sprawdzaniu wewnętrznych polityk, kontroli i procedur, o których mowa w lit. a), w odniesieniu do wszystkich podmiotów niebędących MŚP.

7.Oceny ryzyka są dokumentowane, przynajmniej raz na rok poddawane przeglądowi i udostępniane na wniosek właściwym organom.

8.Komisja może zgodnie z art. 33 przyjmować akty delegowane, aby uzupełnić ust. 2, 4 i 6, dotyczące istotnych informacji, które należy uzyskać, kryteriów oceny ryzyka i środków zmniejszających ryzyko, które mogą być konieczne do uzupełnienia kwestii, o których mowa w niniejszym artykule, w celu zapewnienia skuteczności systemu zasad należytej staranności.

Artykuł 11

Prowadzenie systemów zasad należytej staranności i rejestru

1.W celu zachowania należytej staranności zgodnie z art. 8 podmioty wprowadzają i aktualizują system zasad należytej staranności, aby umożliwić zagwarantowanie zgodności z wymogami określonymi w art. 3 lit. a) i b). System zasad należytej staranności poddaje się przeglądowi przynajmniej raz w roku i w razie potrzeby dostosowuje się go do nowych zmian, które mogą mieć wpływ na zachowanie należytej staranności, i uwzględnia się w nim takie zmiany. Podmioty prowadzą rejestr zmian w systemie lub systemach zasad należytej staranności przez okres 5 lat.

2.O ile nie przewidziano inaczej w innych instrumentach legislacyjnych UE określających wymogi dotyczące należytej staranności w zakresie zrównoważonego charakteru łańcucha wartości, podmioty niebędące MŚP corocznie, w jak najszerszym zakresie, także w internecie, podają do wiadomości publicznej sprawozdanie dotyczące ich systemu zasad należytej staranności, w tym kroków podejmowanych przez nie celem wdrożenia ich obowiązków określonych w art. 8. Podmioty objęte również zakresem stosowania innych instrumentów legislacyjnych UE określających wymogi w zakresie należytej staranności w łańcuchu wartości spełniają swoje obowiązki sprawozdawcze wynikające z niniejszego ustępu, podając wymagane informacje przy sporządzaniu sprawozdań w kontekście innych instrumentów legislacyjnych UE.

3.Podmioty zachowują wszelkie dokumenty związane z należytą starannością, takie jak wszystkie stosowne zapisy, środki i procedury zgodne z art. 8, przez okres co najmniej 5 lat. Udostępniają je na wniosek właściwych organów.

Artykuł 12

Uproszczona należyta staranność

1.Wprowadzając odnośne towary lub produkty do obrotu w Unii lub wywożąc je z rynku unijnego, podmioty nie są zobowiązane do wypełniania obowiązków wynikających z art. 10, jeżeli mogą potwierdzić, że wszystkie odnośne towary i produkty wyprodukowano w krajach lub ich częściach, które zidentyfikowano jako obarczone niskim ryzykiem zgodnie z art. 27.

2.Jeżeli podmiot uzyska jednak jakiekolwiek informacje, które wskazywałyby na ryzyko, że odnośne towary i produkty mogą nie spełniać wymogów niniejszego rozporządzenia lub zostanie o tym powiadomiony, musi spełnić wszystkie obowiązki wynikające z art. 9 i 10.

Rozdział 3

Obowiązki państw członkowskich i ich właściwych organów

Artykuł 13

Właściwy organ

1.Państwa członkowskie wyznaczają właściwy organ lub właściwe organy odpowiedzialne za realizację obowiązków wynikających z niniejszego rozporządzenia.

2.Do dnia [trzy miesiące od daty wejścia w życie niniejszego rozporządzenia] r. państwa członkowskie zgłaszają Komisji nazwy, adresy i informacje kontaktowe właściwych organów wyznaczonych na podstawie ust. 1. Państwa członkowskie niezwłocznie informują Komisję o wszelkich zmianach tych informacji.

3.Komisja podaje do wiadomości publicznej na swojej stronie internetowej wykaz właściwych organów. Komisja regularnie aktualizuje wykaz na podstawie odpowiednich aktualizacji otrzymanych od państw członkowskich.

4.Państwa członkowskie zapewniają, aby właściwe organy miały odpowiednie uprawnienia i zasoby do wykonywania swoich obowiązków określonych w rozdziale 3 niniejszego rozporządzenia.

5.Bez uszczerbku dla obowiązku podmiotu w zakresie zachowania należytej staranności, jak określono w art. 8, państwa członkowskie mogą zapewniać pomoc techniczną i inne wsparcie oraz doradztwo na rzecz podmiotów, z uwzględnieniem sytuacji MŚP, aby ułatwić podmiotom osiągnięcie zgodności z wymogami wynikającymi z niniejszego rozporządzenia.

6.Państwa członkowskie mogą ułatwiać wymianę i rozpowszechnianie stosownych informacji, w szczególności w celu wsparcia podmiotów w ocenie ryzyka, jak określono w art. 9, oraz na temat najlepszych praktyk dotyczących wykonania niniejszego rozporządzenia.

7.Pomoc jest zapewniana w sposób, który nie prowadzi do narażenia na szwank niezależności, zobowiązań prawnych i obowiązków właściwych organów w egzekwowaniu niniejszego rozporządzenia.

Artykuł 14

Obowiązek dotyczący przeprowadzania kontroli

1.Właściwe organy przeprowadzają kontrole, aby ustalić, czy podmioty i podmioty handlowe wypełniają swoje obowiązki wynikające z niniejszego rozporządzenia, oraz czy odnośne towary i produkty wprowadzone do obrotu w Unii lub udostępnione na rynku unijnym lub z niego wywożone są zgodne z wymogami niniejszego rozporządzenia. 

2.Kontrole, o których mowa w ust. 1, przeprowadza się zgodnie z art. 15 i 16.

3.Aby przeprowadzić kontrole, o których mowa w ust. 1, właściwe organy ustanawiają plan, którego podstawą jest podejście oparte na analizie ryzyka. Plan zawiera co najmniej kryteria ryzyka służące przeprowadzeniu analizy ryzyka na podstawie ust. 4 i będące tym samym podstawą do podejmowania decyzji dotyczących kontroli. Ustanawiając kryteria ryzyka i dokonując ich przeglądu, właściwe organy uwzględniają w szczególności przypisanie ryzyka krajom lub ich częściom zgodnie z art. 27, historię przestrzegania przez podmiot lub podmiot handlowy przepisów niniejszego rozporządzenia i wszelkie inne istotne informacje. Na podstawie wyników kontroli i doświadczenia we wdrażaniu planów właściwe organy dokonują regularnego przeglądu tych planów i kryteriów ryzyka, aby podnieść ich skuteczność.Dokonując przeglądu planów, właściwe organy ustanawiają mniejszą częstotliwość kontroli w przypadku tych podmiotów i podmiotów handlowych, które wykazują się konsekwentnym zachowywaniem zgodności z wymogami niniejszego rozporządzenia.

4.W celu wdrożenia planów kontroli opartych na analizie ryzyka, ustanowionych na podstawie ust. 3, właściwie organy przeprowadzają analizę ryzyka dotyczącą informacji zawartych w oświadczeniach o zachowaniu należytej staranności przekazanych im zgodnie z art. 4 ust. 2. W analizie ryzyka wykorzystuje się kryteria ryzyka zawarte w planach ustanowionych na podstawie ust. 3 i przeprowadza się ją przy pomocy technik elektronicznego przetwarzania danych, które włączono do systemu informacyjnego określonego w art. 31.

5.Na podstawie analizy ryzyka przeprowadzonej na podstawie ust. 4 oraz wszelkich innych istotnych informacji właściwe organy określają podmioty i podmioty handlowe, które zostaną poddane kontroli zgodnie z art. 15 i 16.