KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 21.6.2021

COM(2021) 325 final

2018/0248(COD)

KOMUNIKAT KOMISJI
DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

na podstawie art. 294 ust. 6 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

dotyczący

stanowiska Rady w sprawie przyjęcia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego Fundusz Azylu, Migracji i Integracji

2018/0248 (COD)

KOMUNIKAT KOMISJI
DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

na podstawie art. 294 ust. 6 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

dotyczący

stanowiska Rady w sprawie przyjęcia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego Fundusz Azylu, Migracji i Integracji

1.Przebieg procedury

2.Przedmiot wniosku Komisji

W kontekście wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027 Komisja przedłożyła wniosek dotyczący Funduszu Migracji i Azylu („FAM”), w celu zapewnienia odnowionego i wzmocnionego wsparcia na rzecz skutecznego zarządzania migracją przez państwa członkowskie. Wniosek miał na celu znaczne zwiększenie ogólnego budżetu Unii przeznaczonego na zarządzanie migracją i granicami zewnętrznymi.

Celem Funduszu jest przyczynienie się do solidnej i sprawiedliwej polityki migracyjnej UE. Fundusz zaspokaja przede wszystkim wewnętrzne potrzeby państw członkowskich UE, ale uznaje również potrzeby wykraczające poza granice zewnętrzne UE i, z zastrzeżeniem odpowiednich zabezpieczeń, może je zaspokajać. Dzięki szeregowi warunków realizacji może on wspierać działania poza UE za pośrednictwem organizacji międzynarodowych, kwalifikujących się podmiotów z siedzibą w państwach trzecich (np. organizacji pozarządowych) lub z państwami trzecimi, które spełniają kryteria kwalifikowalności do przystąpienia do funduszu.

Fundusz zapewni, że UE będzie nadal wypełniała swoje zobowiązania wobec osób potrzebujących ochrony międzynarodowej poprzez wspieranie przesiedleń, przyjmowanie ze względów humanitarnych oraz integrację kwalifikujących się osób ubiegających się o azyl i migrantów. Fundusz może również ułatwiać godne powroty osobom, które nie mają prawa do pobytu w UE, oraz wspierać rozwiązania, które zastępują nieuregulowane przepływy migracyjne bezpiecznymi i dobrze zarządzanymi drogami legalnej migracji.

Jak wskazano w poprzednim okresie programowania, potrzebna była większa elastyczność w zarządzaniu poprzednim funduszem, aby lepiej wspierać jego cele. Zapewniając taką elastyczność, we wniosku dotyczącym nowego funduszu zapewniono również ukierunkowanie finansowania na priorytety i działania Unii przynoszące znaczne korzyści Unii. Aby sprostać nowym, zmieniającym się wyzwaniom i priorytetom operacyjnym, zaproponowano więc nowe mechanizmy przydzielania środków finansowych na zarządzanie dzielone, bezpośrednie i pośrednie.

3.Uwagi dotyczące stanowiska Rady

Stanowisko Rady przyjęte w pierwszym czytaniu w pełni odzwierciedla porozumienie osiągnięte między Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją i zawarte w dniu 9 grudnia 2020 r.

Główne punkty tego porozumienia to:

Nazwa funduszu: Nazwę funduszu zmieniono na „Fundusz Azylu, Migracji i Integracji” (FAMI), powracając do nazwy z okresu finansowania 2014–2020.

Cele: Kompleksowy cel polityki i cele szczegółowe, w tym dodanie nowego celu szczegółowego dotyczącego „solidarności i sprawiedliwego podziału odpowiedzialności między państwami członkowskimi”.

Budżet: Pula środków finansowych została dostosowana do kwot uzgodnionych w wieloletnich ramach finansowych na lata 2021–2027, tj. 9,9 mld EUR w cenach bieżących. Udział instrumentu tematycznego w całkowitej puli środków finansowych został zmniejszony z 40 % do 36,5 %. Ponadto utrzymany został wniosek Komisji w sprawie warunkowości otrzymania dodatkowego finansowania na etapie przeglądu śródokresowego. Zgodnie z propozycją państwo członkowskie musi przedłożyć wnioski o płatność obejmujące co najmniej 10 % początkowej alokacji dla swojego programu, aby w ramach przeglądu śródokresowego kwalifikować się do otrzymania dodatkowej alokacji na swój program.

Minimalne udziały procentowe finansowania: Wprowadzono następujące minimalne wartości procentowe przydziału środków finansowych na cele szczegółowe:

a)co najmniej 15 % środków na programy państw członkowskich przeznaczone na cel szczegółowy dotyczący wspólnego europejskiego systemu azylowego („WESA”);

b)co najmniej 15 % środków na programy państw członkowskich przeznaczone na cel szczegółowy dotyczący legalnej migracji, integracji i włączenia społecznego;

c)co najmniej 20 % zasobów instrumentu tematycznego przeznaczone na cel szczegółowy dotyczący solidarności i podziału odpowiedzialności;

d)co najmniej 5 % początkowej alokacji instrumentu tematycznego przeznaczone na rzecz władz lokalnych i regionalnych wdrażających środki integracji.

W należycie uzasadnionych przypadkach państwa członkowskie mogą odstąpić w swoich programach od minimalnego odsetka finansowania.

Zakres wsparcia: Działania kwalifikowalne wymienione w załączniku III (Zakres wsparcia) do Funduszu Azylu, Migracji i Integracji będą zarządzane w następujący sposób:

a)załącznik III pozostaje niewyczerpującym wykazem działań („otwarty wykaz”) do celów programów sporządzanych przez państwa członkowskie;

b)załącznik III, z wyjątkiem pomocy w sytuacjach nadzwyczajnych, staje się wyczerpującym wykazem działań („zamknięty wykaz”) do celów programów prac instrumentu tematycznego. Komisja może do załącznika III dodać działania za pomocą aktu delegowanego.

Państwa trzecie i zewnętrzny wymiar Funduszu: Porozumienie osiągnięto na podstawie następujących założeń:

a)dalsze zabezpieczenia przewidziane w odniesieniu do działań prowadzonych w państwach trzecich i dotyczących państw trzecich (np. projekty państw członkowskich w państwach trzecich lub dotyczące państw trzecich wymagają uprzedniego zatwierdzenia przez Komisję, a kwalifikujące się podmioty mające siedzibę w państwach trzecich mogą otrzymać finansowanie wyłącznie wtedy, gdy są częścią konsorcjum z co najmniej jednym podmiotem mającym siedzibę w państwie członkowskim);

b)jedynie państwa trzecie, które zawarły z Unią umowę w sprawie kryteriów i mechanizmów określania państwa właściwego dla rozpatrywania wniosków o azyl, mogą zostać włączone do Funduszu na mocy umowy szczegółowej regulującej ten udział;

c)chociaż działania w państwach trzecich lub dotyczące państw trzecich są nadal możliwe, nowe przepisy podkreślają wewnętrzny charakter funduszu i to, że programy muszą przede wszystkim służyć polityce wewnętrznej Unii.

Procedury przyjmowania aktów wykonawczych: programy prac instrumentu tematycznego, które mają zostać przyjęte w drodze aktów wykonawczych w ramach procedury sprawdzającej (z „klauzulą o braku opinii”). W odniesieniu do pomocy w sytuacjach nadzwyczajnych przewidziano szybszą procedurę aktów wykonawczych mających natychmiastowe zastosowanie. Wzór rocznego sprawozdania z realizacji celów zostanie przyjęty w drodze aktu wykonawczego podlegającego procedurze doradczej.

Wsparcie operacyjne: Odsetek przydziału, który może zostać przeznaczony na wsparcie operacyjne, został zwiększony do 15 % (z 10 % we wniosku Komisji) i rozszerzony na działania w ramach wszystkich celów szczegółowych.

Przesiedlenia, przyjęcie ze względów humanitarnych i relokacja: Ustalono następujące stałe kwoty, które mają zostać przyznane państwom członkowskim:

a)utrzymano 10 000 EUR dla każdej osoby przyjętej w drodze przesiedlenia, w tym dla członków jej rodziny;

b)na każdą osobę przyjętą w drodze przyjmowania ze względów humanitarnych przeznaczono 6 000 EUR; kwota ta ma zostać zwiększona do 8 000 EUR dla osób wymagających szczególnego traktowania; kwalifikować mogą się również członkowie ich rodzin;

c)utrzymano kwotę 10 000 EUR dla każdej osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową/beneficjenta ochrony międzynarodowej, przeniesionej z jednego państwa członkowskiego do innego, w tym dla członków jej rodziny; (uzgodniono również prostsze podejście do płatności jednolitych w przypadku relokacji);

d)Komisja może dostosować powyższe kwoty w drodze aktów delegowanych, aby uwzględnić stopy inflacji i zmiany w odnośnych dziedzinach.

Organizacje międzynarodowe: Do tekstu włączono nowe przepisy dotyczące audytu i kontroli organizacji międzynarodowych.

Wskaźniki skuteczności działania: Usprawniono wskaźniki rezultatu i produktu w załącznikach V i VIII.

Retroaktywność: Dodano przepisy dotyczące mocy wstecznej, aby uwzględnić fakt, że akt nie zostanie przyjęty przed końcem 2020 r.

Kryteria przydziału środków finansowych na programy: Osiągnięto porozumienie w sprawie załącznika I do Funduszu Azylu, Migracji i Integracji dotyczące:

a)wstępnego przydziału środków dla społeczeństw wyspiarskich, ogólnego ważonego rozdziału między azylem, legalną migracją i integracją oraz nielegalną migracją i powrotami, a także podkryteriów dotyczących azylu oraz legalnej migracji i integracji;

b)ważonego podziału podkryteriów nielegalnej migracji w oparciu o 70 % w stosunku do obywateli państw trzecich, którzy podlegają decyzji nakazującej powrót, oraz 30 % w stosunku do tych, którzy faktycznie opuścili terytorium;

c)wprowadzenia podstawy sprawozdawczości.

Ogólnie rzecz biorąc, osiągnięte porozumienie zachowuje cele pierwotnego wniosku Komisji, chociaż uzgodnione stanowisko daje nieco mniejszą elastyczność i mniejsze uproszczenie niż pierwotnie proponowano. Porozumienie utrzymuje taki sam poziom ambicji jak pierwotny wniosek i zapewnia skuteczną podstawę prawną dla realizacji celów Funduszu.

Podczas ostatnich politycznych rozmów trójstronnych w dniu 9 grudnia 2020 r. Komisja zasygnalizowała, że w celu osiągnięcia ogólnego ostatecznego porozumienia może zaakceptować elementy uzgodnione między Parlamentem Europejskim a Radą.

4.Podsumowanie

Komisja przyjmuje stanowisko Rady.

***