KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 30.11.2018

COM(2018) 774 final

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Sprawozdanie roczne dotyczące polityki Unii Europejskiej w zakresie pomocy humanitarnej oraz wdrażania tej polityki w 2017 r.

Spis treści

Wprowadzenie

Przegląd głównych działań w ramach pomocy humanitarnej wspartych w 2017 r.

Dodatkowe informacje i źródła

Wprowadzenie

W niniejszym sprawozdaniu przedstawiono najważniejsze działania i osiągnięcia Unii w obszarze pomocy humanitarnej w 2017 r. zrealizowane za pośrednictwem Komisji Europejskiej. Sprawozdanie przygotowano zgodnie z art. 19 rozporządzenia Rady (WE) nr 1257/96 z dnia 20 czerwca 1996 r. dotyczącego pomocy humanitarnej, w którym nakłada się na Komisję obowiązek przedstawiania Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdania rocznego wraz z podsumowaniem działań sfinansowanych w ciągu poprzedzającego roku.

Przegląd głównych działań w ramach pomocy humanitarnej wspartych w 2017 r.

2017 r. przyniósł wiele wyzwań dla pracy Komisji w zakresie pomocy humanitarnej. Na skutek przedłużających się i niesłabnących konfliktów, zmiany klimatu oraz wzrostu liczby ludności potrzeby humanitarne nadal rosły, zwłaszcza w rejonach bezpośrednio sąsiadujących z Europą.

W przypadku najbardziej dotkliwych kryzysów na dużą skalę poprawa sytuacji była nieznaczna lub nie odnotowano żadnej poprawy, przy czym 27 % osób potrzebujących zamieszkuje terytoria ogarnięte zaledwie trzema kryzysami, tj. Jemen, Syrię i Irak. Konflikt syryjski spowodował najpoważniejszy kryzys humanitarny naszych czasów. Wskutek tego konfliktu zginęły setki tysięcy osób, 11 mln ludzi zostało wysiedlonych, a 19 mln Syryjczyków potrzebuje pomocy.

Komisja przeznaczyła ponad 1 548 mld EUR 1 unijnych środków finansowych na rzecz 94 krajów. Istotną część tych środków finansowych przeznaczono na wsparcie ludności znajdującej się na terytorium Syrii, która ucierpiała na skutek konfliktu, oraz uchodźców w państwach i regionach sąsiadujących z Syrią. UE była ponadto nadal głównym darczyńcą w innych częściach świata, przy czym największa część środków finansowych ponownie trafiła do Afryki.

Kluczowym elementem nadrzędnych celów Komisji jako darczyńcy nadal było wspieranie opartej na określonych zasadach pomocy humanitarnej oraz propagowanie poszanowania międzynarodowego prawa humanitarnego. W tym kontekście warto wspomnieć o 10. rocznicy Konsensusu europejskiego w sprawie pomocy humanitarnej. Na wydarzeniu organizowanym w Parlamencie Europejskim z udziałem komisarza europejskiego Christosa Stylianidesa potwierdzono, że konsensus nigdy dotąd nie był tak aktualny jak obecnie. Ponadto w czerwcu 2017 r. Komisja przejęła przywódczą rolę w inicjatywie „Wezwanie do działania w celu ochrony przed przemocą uwarunkowaną płcią w sytuacjach nadzwyczajnych”, która nadal będzie stanowić jeden z jej głównych priorytetów.

Komisja kontynuuje starania na rzecz jak największej efektywności i optymalnego wykorzystania środków finansowych przeznaczonych na pomoc humanitarną, zgodnie z tzw. wielkim układem (Grand Bargain) uzgodnionym w 2016 r. między darczyńcami i agencjami operacyjnymi podczas Światowego Szczytu Humanitarnego. Komisja prowadzi również prace nad odpornością jako głównym sposobem reagowania w realiach, w których kryzys i niestabilność w wielu częściach świata stały się „nową normą”, a także działa na rzecz poczynienia istotnych postępów, aby powiązanie pomocy humanitarnej z rozwojową stało się operacyjne.

Ponadto jednym z głównych obszarów wsparcia Komisji w celu maksymalizacji wpływu pomocy humanitarnej stało się wsparcie na rzecz innowacyjności i cyfryzacji. W tym kontekście w listopadzie 2017 r. w ramach programu „Horyzont 2020” Komisja wprowadziła nagrodę Europejskiej Rady ds. Innowacji przyznawaną za oszczędną nowoczesną technologię na rzecz pomocy humanitarnej. Celem tej inicjatywy jest pełne wykorzystanie potencjału badań naukowych i innowacji w rozwiązywaniu sytuacji kryzysowych i nadzwyczajnych.

Edukacja w sytuacjach nadzwyczajnych stanowi – bardziej niż kiedykolwiek wcześniej – jeden z najważniejszych priorytetów polityki Komisji: w 2017 r. na edukację w sytuacjach nadzwyczajnych Komisja przeznaczyła 6 % budżetu UE na pomoc humanitarną.

Zgodnie z podjętym zobowiązaniem do udzielania pomocy w miarę możliwości w postaci środków pieniężnych 2 Komisja zachęca do stosowania środków pieniężnych w ramach swoich programów pomocy humanitarnej na całym świecie i kontynuuje wdrażanie innowacyjnego programu znanego pod nazwą siatka bezpieczeństwa socjalnego w sytuacjach wyjątkowych na rzecz uchodźców w Turcji. Obecnie UE przekroczyła swój początkowy cel zakładający udzielenie wsparcia na rzecz miliona najbardziej wymagających szczególnego traktowania uchodźców w Turcji za pomocą regularnie przydzielanych środków pieniężnych. Zgodnie ze stanem z września 2018 r. wsparciem w ramach siatki bezpieczeństwa socjalnego w sytuacjach wyjątkowych objętych jest 1,4 mln uchodźców.

Przegląd głównych działań w ramach pomocy humanitarnej wspartych w 2017 r.

Odpowiedź na kryzys w Syrii

Komisja przeznaczyła ponad 280 mln EUR na działania humanitarne w Syrii, Jordanii, Libanie i Egipcie zgodnie z deklaracjami złożonymi na konferencji w Brukseli w kwietniu 2017 r. Pomoc humanitarna stanowiła w Turcji element wsparcia udzielanego w kontekście unijnego Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji.

Większość pomocy humanitarnej udzielonej przez UE na obszarze Syrii (142,5 mln EUR) została przeznaczona na zintegrowane i elastyczne podstawowe działania na ratowanie życia w sytuacji kryzysowej. Działania realizowano wszystkimi metodami: ponad granicami i liniami demarkacyjnym oraz za pomocą zwykłego programowania.

W Libanie (80,5 mln EUR), czyli państwie o największej liczbie uchodźców na mieszkańca na świecie, UE udziela wsparcia syryjskim uchodźcom w formie pomocy pieniężnej, specjalistycznej opieki zdrowotnej, kształcenia pozaformalnego, schronienia (w tym wody, środków higienicznych i sanitarnych).

W Jordanii (55 mln EUR) tysiące syryjskich uchodźców zostało objętych unijną pomocą pieniężną, ochroną i opieką zdrowotną oraz unijnymi działaniami w zakresie przygotowania do zimy. Celem UE było również zaspokojenie doraźnych potrzeb ponad 45 000 uchodźców zablokowanych wzdłuż północno-wschodniej granicy z Syrią i Irakiem.

W Egipcie (3,6 mln EUR) UE udzieliła wsparcia uchodźcom żyjącym w warunkach niespełniających standardów na obszarach miejskich, zapewniając im ochronę, opiekę zdrowotną, edukację i pomoc pieniężną.

W 2017 r. liczba uchodźców przyjętych przez Turcję wynosiła 3,5 mln osób. Komisja podpisała umowy na pełną pulę środków pomocy humanitarnej w wysokości 1,4 mld EUR w ramach Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji na lata 2016–2017. Z tej kwoty 998 mln EUR przeznaczono na dotychczas największy program pomocy humanitarnej UE, tj. siatkę bezpieczeństwa socjalnego w sytuacjach wyjątkowych, w ramach którego ponad 1,1 mln uchodźców otrzymało bezpośrednie płatności pieniężne, oraz na dotychczas największy unijny program edukacji w sytuacjach nadzwyczajnych, tj. program warunkowych przelewów pieniężnych na rzecz edukacji.

Realizowanie potrzeb humanitarnych w Afryce

W 2017 r. w Afryce Zachodniej i Środkowej konieczne były dalsze znaczące działania humanitarne w związku z czterema głównymi kryzysami regionalnymi i na ten cel przeznaczono 263 mln EUR. Pomoc ta obejmuje między innymi doraźne wsparcie żywnościowe i żywieniowe w państwach Sahelu, gdzie 9 mln ludzi należało udzielić wsparcia żywnościowego, a 3,5 mln dzieci dotkniętych było ostrym ciężkim niedożywieniem. Działania te obejmują również reagowanie na kryzysy na dużą skalę w regionie jeziora Czad, w którym 2,3 mln osób to osoby wewnętrznie przesiedlone, ponad 200 000 – uchodźcy, a ponad 7,1 mln to osoby odczuwające skutki kryzysu żywnościowego, w szczególności w północno-wschodniej części Nigerii, ale również w państwach sąsiadujących – Nigrze, Kamerunie i Czadzie. W związku z dalszym wzrostem humanitarnych skutków konfliktu zapewniono doraźne wsparcie na rzecz ludności dotkniętej konfliktami w północnej i środkowej części Mali i w sąsiadujących Burkina Faso, Mauretanii i Nigrze. Wsparciem objęto osoby wymagające szczególnego traktowania, odczuwające skutki kryzysu w Republice Środkowoafrykańskiej, w której eskalacja przemocy doprowadziła do dalszych przymusowych wysiedleń – na obszarze Republiki Środkowoafrykańskiej i do państw sąsiadujących – i tym samym do zwiększenia potrzeb humanitarnych.

W Afryce Wschodniej w regionie Wielkich Jezior poważne kryzysy nadal wymagały większej pomocy humanitarnej w związku z pogorszeniem się sytuacji zarówno pod względem konfliktów, w szczególności w Demokratycznej Republice Konga, Etiopii, Somalii i Sudanie Południowym, jak i klęsk żywiołowych, w szczególności susz i powodzi, które doprowadziły do zakrojonych na szeroką skalę przymusowych wysiedleń i poważnego braku bezpieczeństwa żywnościowego. Ponad 474 mln EUR przeznaczono na działania prowadzone w Rogu Afryki i w regionie Wielkich Jezior w celu zaspokojenia potrzeb około 35 mln ludzi doświadczających poważnego braku bezpieczeństwa żywnościowego oraz 5 mln uchodźców pochodzących z Burundi, Demokratycznej Republiki Konga, Erytrei, Somalii, Sudanu Południowego i Sudanu, przy czym Uganda i Etiopia to dwa państwa afrykańskie przyjmujące najwięcej uchodźców, a także 15 mln osób wewnętrznie przesiedlonych głównie w Demokratycznej Republice Konga, Etiopii, Somalii, Sudanie i Sudanie Południowym. Znaczny wzrost liczby ludności wymagającej pomocy wynika w dużym stopniu z faktu, że w większości państw jednocześnie występują konflikty, napięcia etniczne i klęski żywiołowe, epidemie, brak bezpieczeństwa żywnościowego i niedożywienie. W regionie Afryki Południowej/Oceanu Indyjskiego klęski żywiołowe stanowiły istotną przyczynę braku bezpieczeństwa żywnościowego i innych potrzeb humanitarnych. Kwotę 15 mln EUR przeznaczono również na zaspokojenie najpilniejszych potrzeb i bardziej konkretnie na prace w zakresie środków gotowości w celu zwiększenia odporności zagrożonej ludności.

Szeroko rozumiany Bliski Wschód, Irak, Afryka Północna, Ukraina i Bałkany Zachodnie

Całkowita kwota środków przeznaczonych dla Iraku w 2017 r. wyniosła 82,5 mln EUR. W odpowiedzi na sytuację wyjątkową w Mosulu UE przekazała również w latach 2016–2017 wsparcie rzeczowe oferowane przez państwa uczestniczące w Unijnym Mechanizmie Ochrony Ludności. W ramach powiązania pomocy humanitarnej z rozwojową propaguje się długofalowe działanie i przejście do etapu wczesnej odbudowy i wsparcia w perspektywie średnioterminowej.

Na wsparcie działań humanitarnych w Palestynie Komisja przeznaczyła kwotę 20 mln EUR. Działania koncentrowały się głównie na Strefie Gazy. UE podjęła działania w odpowiedzi na większe potrzeby humanitarne wynikające z dziesięcioletniej blokady, braku dostępu do podstawowych usług (opieka zdrowotna, woda, środki higieniczne i sanitarne) oraz nawracających okresów przemocy. Na Zachodnim Brzegu Komisja nadal udzielała wsparcia na rzecz społeczności najbardziej wymagających szczególnego traktowania, które mają ograniczony dostęp do edukacji, wody i źródeł utrzymania albo w ogóle nie mają takiego dostępu i którym grozi przymusowej wysiedlenie.

W 2017 r. Komisja przeznaczyła łącznie 76,7 mln EUR na pomoc humanitarną na obszarze Jemenu. W ramach projektów pomocy humanitarnej finansowanych przez Komisję priorytetem było: zintegrowane, wielosektorowe reagowanie na nowe i przedłużające się przypadki przesiedlania ludności; zintegrowane reagowanie na kryzysy zdrowotne, żywieniowe i kryzysy w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego; zintegrowane lub samodzielne działania ochronne ze szczególnym uwzględnieniem przemocy ze względu na płeć i edukacji w sytuacjach nadzwyczajnych; oraz większa zdolność szybkiego reagowania, jak również wsparcie logistyczne, koordynacja i rzecznictwo.

Pomoc humanitarną o wartości 10 mln EUR przeznaczono w Libii na potrzeby osób wewnętrznie przesiedlonych, osób powracających i ludności przyjmującej, głównie w sektorze opieki zdrowotnej, żywności i ochrony, jako że skutki panującego konfliktu nadal odczuwało milion osób wymagających szczególnego traktowania.

Po trzech latach konfliktu sytuacja humanitarna w dotkniętych nim regionach Ukrainy nadal bardzo się pogorsza i obecnie można ją określić stosowanym przez Komisję mianem „zapomnianego kryzysu” 3 . W 2017 r. Komisja przyznała 20 mln EUR w celu zaspokojenia potrzeb ludności dotkniętej konfliktem, zamieszkującej po obu stronach linii oddzielającej obie strony konfliktu oraz w niekontrolowanych przez rząd obwodach ługańskim i donieckim.

W 2017 r. UE w dalszym ciągu zapewniała wielosektorową pomoc dla uchodźców i migrantów przemieszczających się przez terytorium byłej jugosłowiańskiej republiki Macedonii i Serbii oraz pozostawionych własnemu losowi na terytorium Serbii po zamknięciu granic (5 mln EUR).

Azja i Ameryka Łacińska

W 2017 r. UE w dalszym ciągu udzielała wsparcia państwom azjatyckim, przeznaczając około 95 mln EUR na działania humanitarne oraz działania na rzecz gotowości na wypadek klęsk żywiołowych. Główny nacisk położono na pogarszający się kryzys związany z wysiedlaniem ludności afgańskiej, pomoc na rzecz ponad 700 000 przedstawicieli ludności Rohingja wysiedlonych ostatnio z Mjanmy/Birmy do Bangladeszu, a także na pomoc ludności Rohingja i innym mniejszościom w Mjanmie/Birmie doświadczającym przemocy i izolacji. Komisja prowadziła również działania w związku z pogłębiającym się kryzysem na Filipinach/Mindanao, gdzie sytuacja uległa pogorszeniu na skutek huraganu Tembin, który przeszedł nad tymi obszarami w grudniu 2017 r.

W Ameryce Łacińskiej i na Karaibach udostępniono ponad 30 mln EUR na działania w zakresie gotowości na wypadek klęsk żywiołowych i reakcji na nadzwyczajne sytuacje humanitarne. Główny nacisk położono na reakcję na niszczycielskie huragany IRMA i MARIA na Karaibach, kryzys w zakresie żywności i schronienia na Haiti oraz pogarszającą się sytuację humanitarną w Kolumbii i Wenezueli. W ciągu roku w tym regionie priorytetowo traktowano również problem susz i przemocy w Ameryce Środkowej.

Reakcja na klęski żywiołowe

W 2017 r. Komisja reagowała na wiele klęsk żywiołowych zarówno w UE, jak i na całym świecie. W tym celu zapewniała pomoc humanitarną za pośrednictwem organizacji partnerskich, a ponadto dążyła do zapewnienia jak największej synergii między udzielaną przez siebie pomocą humanitarną a wsparciem rzeczowym udzielanym przez państwa członkowskie UE w ramach Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności, koordynowanym przez Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego Komisji. Dobrym przykładem wzajemnego uzupełniania się instrumentów pomocy humanitarnej i ochrony ludności stanowią działania prowadzone w związku z huraganami IRMA i MARIA we wrześniu 2017 r. Komisja przeznaczyła 2,9 mln EUR na rzecz najbardziej dotkniętej ludności w ośmiu krajach (na Kubie, Antigua i Barbuda, Dominice, w Republice Dominikańskiej, na Haiti, Saint Kitts i Nevis, St Maarten oraz Turks i Caicos), w których huragany wyrządziły poważne zniszczenia, a oprócz tego sporządzono mapy satelitarne, udzielono wsparcia konsularnego obywatelom Unii i zorganizowano ich ewakuację, zapewniono transport i dostawę wsparcia rzeczowego oraz wiedzę ekspercką w zakresie reagowania kryzysowego.

Zagadnienia przekrojowe

Edukacja w sytuacjach nadzwyczajnych

W 2017 r. na edukację w sytuacjach nadzwyczajnych Komisja przeznaczyła 6 % swojego budżetu na pomoc humanitarną. W 2017 r. Komisja zarządzała finansowaniem edukacji w sytuacjach nadzwyczajnych nie tylko w ramach budżetu na pomoc humanitarną, ale także w ramach instrumentu wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych w Grecji i unijnego Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji; łączna kwota tego finansowania na rzecz edukacji w sytuacjach nadzwyczajnych wyniosła niemal 96 mln EUR. W 2017 r. z pomocy tej skorzystało 1,14 mln dziewcząt i chłopców. UE w dalszym ciągu prowadziła również działania mające na celu zwiększenie świadomości na temat znaczenia edukacji o wysokiej jakości w czasach kryzysu i w kontekście przymusowego wysiedlania, łącząc prace podmiotów działających na rzecz pomocy humanitarnej i rozwoju, a także dążyła do wzmocnienia koordynacji i budowania zdolności w sektorze, finansując Global Education Cluster i organizując coroczne spotkanie partnerów tej organizacji.

Wielki układ

W 2017 r. poczyniono znaczne postępy pod względem kluczowych elementów wielkiego układu, tj. pakietu działań uzgodnionych przez darczyńców pomocy humanitarnej i agencje podczas Światowego Szczytu Humanitarnego w 2016 r., aby zwiększyć efektywność pomocy humanitarnej. Wśród tych postępów należy wymienić nowe podejścia do wzmocnienia powiązań pomiędzy podmiotami działającymi na rzecz pomocy humanitarnej i rozwoju, zwłaszcza – w kontekście UE – przez wyznaczenie państw pilotażowych dla celów powiązania pomocy humanitarnej z rozwojową, oraz nowe sposoby dostarczania pomocy, takie jak pomoc pieniężna. Komisja, przewodnicząc w szczególności pracom w zakresie wspólnej oceny potrzeb, przyczyniła się do postępów w dyskusjach na temat kwestii technicznych dotyczących tego zagadnienia.

Środki pieniężne jako środek udzielania pomocy

UE nadal zachęca do udzielenia pomocy humanitarnej w formie środków pieniężnych i wywiązała się ze swojego zobowiązania podjętego w ramach wielkiego układu zakładającego udzielanie 35 % pomocy w ten sposób. W przypadku działań na dużą skalę możliwa jest większa efektywność i UE wydała wytyczne skierowane do parterów w zakresie pomocy humanitarnej w celu zwiększenia skuteczności i efektywności takich działań.

Powiązanie pomocy humanitarnej z rozwojową

Istotą podejścia polegającego na powiązaniu pomocy humanitarnej z rozwojową jest zachęcanie podmiotów działających na rzecz pomocy humanitarnej i rozwoju do ściślejszej i efektywniejszej współpracy w celu wywierania większego wpływu przez wzmocnienie powiązań pomiędzy ich działaniami. Przez cały 2017 r. podejście to było priorytetem dla UE ze względu na długotrwałe kryzysy i zapotrzebowanie na finansowanie pomocy humanitarnej. Do najważniejszych celów należą: osiągnięcie większej wydajności, lepsze przewidywanie kryzysów, szybsze reagowanie i znalezienie trwalszych rozwiązań. Ponieważ wymaga to zmiany nastawienia, w 2017 r. zatwierdzono grupę państw pilotażowych, które miały przetestować to podejście. Po pierwsze, służby Komisji przyczyniły się do zacieśnienia współpracy w 14 państwach (Afganistanie, Czadzie, Etiopii, Iraku, Kenii, Mjanmie/Birmie, Nigerii, Nigrze, Somalii, Sudanie, Sudanie Południowym, Tanzanii, Ugandzie, Jemenie). Jednocześnie DG ECHO i DG NEAR wyraziły również zgodę na zacieśnienie współpracy w Libanie, Jordanii i Syrii przez opracowanie wspólnych ram rozwoju pomocy humanitarnej. Państwa członkowskie również prowadzą działania w sześciu z tych państw (Czadzie, Iraku, Mjanmie/Birmie, Nigerii, Sudanie oraz Ugandzie), aby wykazać wartość dodaną wymiaru politycznego we wspólnych celach i działaniach. Skuteczna koordynacja pomocy kryzysowej i długoterminowej w kontekście Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji jest kolejnym dobrym przykładem funkcjonowania powiązania pomocy humanitarnej z rozwojową.

Dnia 7 czerwca 2018 r. przyjęto komunikat pt. „Strategiczne podejście do kwestii odporności w ramach działań zewnętrznych UE”, natomiast Rada przyjęła konkluzje na ten temat w dniu 13 listopada 2017 r. W tym kontekście przeprowadzono prace zmierzające do tego, aby stało się operacyjne powiązanie pomocy humanitarnej z rozwojową, rozpoczęte w sześciu państwach pilotażowych (Nigerii, Czadzie, Ugandzie, Sudanie, Mjanmie/Birmie i Iraku) we wrześniu 2017 r. podczas nieformalnego spotkania Rady do Spraw Zagranicznych/Dyrekcji ds. Rozwoju w Tallinie. Podjęto próbę zmierzenia się z dwoma głównymi wyzwaniami: (i) w jaki sposób można lepiej połączyć starania ukierunkowane na przeciwdziałanie ryzyku i zagrożeniom w różnych obszarach (klimatycznym, gospodarczym, społecznym, bezpieczeństwa, politycznym) oraz w ramach różnych instrumentów; (ii) w jaki sposób ściślej współpracować z państwami członkowskimi.

Przymusowe wysiedlenia

W 2017 r. na całym świecie nadal rosła liczba osób przesiedlonych w wyniku konfliktów. Komisja oraz Europejska Służba Działań Zewnętrznych (ESDZ) skupiły się na wdrożeniu unijnego podejścia do przymusowego wysiedlenia. Stała koordynacja działań, wspólne misje oraz warsztaty przyczyniły się do opracowania skoordynowanej reakcji w konkretnych sytuacjach, jak np. w Sudanie, Jordanii, Libanie oraz na Ukrainie.

Wdrożenie unijnego podejścia do przymusowych wysiedleń było oparte na pracach mających na celu wzmocnienie powiązania pomocy humanitarnej z rozwojową oraz powiązane z inicjatywami globalnymi, takimi jak kompleksowe ramy działań na rzecz uchodźców 4 i zaangażowaniem Banku Światowego w kwestię przymusowych wysiedleń.

Zapomniane kryzysy

UE jest zobowiązana zaspokajać potrzeby tych, którzy najbardziej wymagają szczególnego traktowania, niezależnie od tego, gdzie się znajdują, oraz zapewniać, aby ludzie zamieszkujący na terytoriach ogarniętych mniej widocznymi kryzysami nie zostali zapomniani. 15 % środków finansowych przeznaczonych na pomoc humanitarną przyznaje się na takie kryzysy przy zastosowaniu metody łączącej obiektywne kryteria – wskaźnik ryzyka klęski humanitarnej (INFORM) 5 , przekaz medialny i pomoc publiczną na mieszkańca – z ilościową oceną dokonywaną przez ekspertów Komisji ds. pomocy humanitarnej.

Zestaw narzędzi na wypadek sytuacji wyjątkowych

Opracowany przez Komisję zestaw narzędzi na wypadek sytuacji wyjątkowych związanych z koniecznością udzielenia pomocy humanitarnej przewidziany został na potrzeby reagowania w razie nagłego wystąpienia sytuacji wyjątkowych. Składa się z trzech instrumentów, które umożliwiają szybszą reakcję na klęski żywiołowe. Początkowa alokacja finansowa w 2017 r. wynosiła 7 mln EUR. Jego budżet następnie wzmocniono o kwotę 1 mln EUR z rezerwy operacyjnej, czego wynikiem był łączny budżet w wysokości 8 mln EUR, podzielony w następujący sposób:

1)    narzędzie do celów zwalczania epidemii (2,4 mln EUR),

2)    narzędzie do celów reakcji na niewielką skalę (2,6 mln EUR),

3)    wsparcie na rzecz nadzwyczajnego funduszu pomocy w przypadku klęsk żywiołowych Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca (3 mln EUR).

Zestaw narzędzi na wypadek sytuacji wyjątkowych zaspokoił potrzeby humanitarne za pomocą instrumentów do celów „zwalczania epidemii oraz reakcji na niewielką skalę”, w tym w przypadku powodzi w Peru, Zimbabwe i Nigrze; huraganów na Kostaryce, Dominikanie i Filipinach; wybuchów epidemii cholery w Jemenie, Somalii, Czadzie i Demokratycznej Republice Konga, a także epidemii dżumy na Madagaskarze; braku bezpieczeństwa żywnościowego w Republice Konga i Wenezueli oraz osuwisk w Sierra Leone i Kolumbii. Wsparcie na rzecz nadzwyczajnego funduszu pomocy w przypadku klęsk żywiołowych Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca wykorzystano w przypadku 28 różnych klęsk żywiołowych.

Lotnicza pomoc humanitarna Komisji (transport lotniczy ECHO) i inne humanitarne działania transportowe i logistyczne

Z powodu ograniczonego bezpieczeństwa lub braku właściwej infrastruktury w kontekście pewnych kryzysów lotnicza pomoc humanitarna stanowi jedyny sposób dotarcia do odległych terenów i osób potrzebujących. Loty te umożliwiają przede wszystkim świadczenie pomocy ratunkowej osobom, które w przeciwnym razie byłyby odcięte od świata, oraz pozwalają pracownikom pomocy humanitarnej świadczenie pomocy w miejscach, do których w innym przypadku byłoby ciężko dotrzeć. Loty humanitarne wykorzystuje się również do ewakuacji ze względów medycznych i bezpieczeństwa. Aby osiągnąć te cele, UE finansuje konkretne projekty transportowe i logistyczne (21,52 mln EUR w 2017 r.), a także posiada swoją własną lotniczą pomoc humanitarną – transport lotniczy ECHO w Afryce Subsaharyjskiej (16 mln EUR W 2017 r.). W 2017 r. transport lotniczy ECHO przetransportował 26 071 pasażerów i 194 ton ładunku humanitarnego w Mali, Demokratycznej Republice Konga, Ugandzie oraz Kenii.

Ocena operacji pomocy humanitarnej

Program oceny działań humanitarnych Komisji trwa ponad pięć lat i ma objąć wszystkie działania Komisji w tym zakresie. Cel ten zostaje osiągnięty dzięki wykonaniu szeregu ocen geograficznych i tematycznych obejmujących wszystkie istotne aspekty interwencji humanitarnych DG ECHO. Uwzględniono je także w kompleksowej ocenie przeprowadzonej w 2017 r., bazującej na istniejących ocenach zakończonych w latach 2012–2016. Opublikowano je na stronie internetowej:

http://ec.europa.eu/echo/funding-evaluations/evaluations/geographic-evaluations_en
Budżet na 2017 r.

1. Wykaz umów o finansowanie zawartych przez Komisję w obszarze pomocy humanitarnej 6 :

http://ec.europa.eu/echo/files/funding/agreements/agreements_2017.pdf

2. Wykonanie budżetu pomocy humanitarnej na 2017 r.

Dodatkowe informacje i źródła

·Ogólne informacje na temat DG ds. Europejskiej Ochrony Ludności i Pomocy Humanitarnej (ECHO):

http://ec.europa.eu/echo/en

·Informacje finansowe dotyczące działań Komisji Europejskiej z zakresu pomocy humanitarnej w 2017 r.:    
http://ec.europa.eu/echo/financing-decisions-hips-2017_en

·Informacje operacyjne z poprzednich lat:      http://ec.europa.eu/echo/about/annual_reports_en.htm

·Sprawozdanie roczne z działalności DG ECHO za 2017 r.: https://ec.europa.eu/info/publications/annual-activity-reports-2017_pl

·Sprawozdanie roczne na temat zarządzania budżetem UE i jego wyników za 2016 r.: https://ec.europa.eu/info/node/10237

·Sprawozdania z oceny DG ECHO:
http://ec.europa.eu/echo/funding-evaluations/evaluations_en  

·Dane dotyczące finansowania pomocy humanitarnej przez Komisję Europejską i państwa członkowskie: https://euaidexplorer.ec.europa.eu

Wykaz partnerów, którzy podpisali ramy partnerstwa z 2014 r.

(1) 2,2 mld EUR uwzględniając zewnętrzne dochody przeznaczone na określony cel od państw członkowskich.

(2) Celem DG ECHO jest, aby w 2018 r. pomoc w formie przelewów środków pieniężnych stanowiła 35 % udzielanej pomocy.

(3)   https://ec.europa.eu/echo/news/addressing-forgotten-crises-todays-global-context_en  

(4)   http://www.unhcr.org/comprehensive-refugee-response-framework-crrf.html

(5)   http://www.inform-index.org/

(6)    W tym nazwy odnośnych organizacji partnerskich.

(7)      Uwzględniając zewnętrzne dochody przeznaczone na określony cel od państw członkowskich, całkowity budżet przeznaczony na pomocą humanitarną, jakim zarządzała Komisję Europejską w 2017 r. wynosił 2,2 mld EUR.