KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 20.12.2017

COM(2017) 815 final

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Pierwsze sprawozdanie w ramach mechanizmu zawieszającego zwolnienie z obowiązku wizowego

{SWD(2017) 480 final}

I. Wprowadzenie

Liberalizacja reżimu wizowego jest jednym z najbardziej skutecznych narzędzi do ułatwiania kontaktów międzyludzkich i wzmacniania więzi między obywatelami państw trzecich a Unią, jakimi Unia dysponuje. Niniejsze sprawozdanie nawiązuje do obowiązku Komisji dotyczącego monitorowania ciągłości spełniania wymogów liberalizacji reżimu wizowego przez państwa trzecie oraz sporządzania sprawozdań dla Parlamentu Europejskiego i Rady na temat tych kwestii co najmniej raz w roku zgodnie z art. 1a ust. 2b rozporządzenia (WE) nr 539/2001 1 i oświadczeniem Komisji z dnia 17 lutego 2017 r. 2

Ocena kryteriów odnoszących się do liberalizacji reżimu wizowego ma zastosowanie do państw, które pomyślnie zakończyły dialog w sprawie liberalizacji reżimu wizowego zgodnie z odpowiednimi planami działania i harmonogramami, tj. państw Bałkanów Zachodnich i państw Partnerstwa Wschodniego. W sprawozdaniu skoncentrowano się na konkretnych obszarach 3 w poszczególnych państwach, które wymagają dalszego monitorowania i dalszych działań celem zapewnienia ciągłości i trwałości postępów osiągniętych w ramach procesu liberalizacji reżimu wizowego, stąd nie uwzględnia się w nim kryteriów i zobowiązań, których realizacja ma stabilny przebieg. Komisja przedstawia szczegółowe sprawozdanie na temat szerszej sytuacji w obszarze wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, również istotnym w kontekście wdrażania zobowiązań dotyczących liberalizacji reżimu wizowego dla państw Bałkanów Zachodnich w ramach pakietu „rozszerzenie” 4 i dla państw Partnerstwa Wschodniego w ramach wdrażania odpowiednich układów o stowarzyszeniu. Okres oceny w przypadku niniejszego sprawozdania rozpoczyna się od dnia przyjęcia ostatnich odnośnych sprawozdań: tj. w przypadku państw Bałkanów Zachodnich – od dnia przyjęcia Piątego sprawozdania w sprawie monitorowania sytuacji po liberalizacji reżimu wizowego w lutym 2015 r. 5 , a w przypadku państw Partnerstwa Wschodniego – od dnia przyjęcia Końcowych sprawozdań z postępu prac dotyczących liberalizacji reżimu wizowego odpowiednio w grudniu 2013 r. w przypadku Republiki Mołdawii 6 i w grudniu 2015 r. w przypadku Ukrainy i Gruzji.

Część statystyczna sprawozdania obejmuje 26 państw członkowskich, które stosują rozporządzenie (WE) nr 539/2001, oraz cztery kraje stowarzyszone w ramach Schengen (dalej: „strefa Schengen+”) 7 . Ocena poszczególnych obszarów opiera się przede wszystkim na: informacjach dostarczonych Eurostatowi przez państwa strefy Schengen+, agencje UE (Europol, eu-LISA, Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu (EASO), Europejską Agencję Straży Granicznej i Przybrzeżnej (EBCGA)) i wymianie informacji między Komisją, Europejską Służbą Działań Zewnętrznych (ESDZ) i państwami objętymi ruchem bezwizowym.

Sprawozdaniu towarzyszy dokument roboczy służb Komisji, w którym szerzej omówiono podstawowe informacje na temat zagadnień określonych w przypadku poszczególnych obszarów.

II. Ocena poszczególnych obszarów na podstawie kryteriów liberalizacji reżimu wizowego

II.1 Bałkany Zachodnie

Albania

Migracja nieuregulowana, w tym readmisja;

Jeżeli chodzi o wyzwania związane z migracją nieuregulowaną, w drugiej połowie 2016 r. i pierwszej połowie 2017 r. liczba przypadków odmowy wjazdu znacznie wzrosła, a liczba przypadków nielegalnego pobytu nieznacznie zmalała. Chociaż liczba wniosków o udzielenie azylu składanych przez obywateli Albanii w UE jest nadal najwyższa w wartościach bezwzględnych wśród wszystkich państw zwolnionych z obowiązku wizowego, w pierwszej połowie 2017 r. zmalała o 28 % w porównaniu z drugą połową poprzedniego roku (z 17 165 do 12 440). W latach 2015–2016 liczba przypadków odmowy wjazdu wzrosła o 91 % (z 15 835 do 30 305), a liczba przypadków nielegalnego pobytu zmalała o 30 % (z 47 755 do 33 445), natomiast liczba wniosków o udzielenie azylu zmalała o 54 % (z 66 715 do 30 840). Wskaźnik przyznawania azylu jest niski (1,84 % w 2015 r. i 2,61 % w 2016 r.). W latach 2015–2016 liczba decyzji nakazujących powrót zmalała z 39 310 do 31 975, tj. o 19 %. Mechanizm readmisji funkcjonuje prawidłowo – państwo szybko uznaje wnioski państw członkowskich o readmisję, a odsetek powrotów wykazuje istotny wzrost – z 86 % w 2015 r. do 129 % w 2016 r.

W ostatnich miesiącach Albania podjęła szereg kroków, aby rozwiązać problem nieuzasadnionych wniosków o udzielenie azylu składanych przez obywateli Albanii, jednak ich wdrażanie musi być prowadzone w sposób ciągły. Albania osiągnęła wstępne wyniki we wdrażaniu planu działania na rzecz zwalczania migracji nieuregulowanej, głównie w dziedzinie współpracy operacyjnej w zarządzaniu migracją nieuregulowaną, identyfikacji i ochrony małoletnich bez opieki oraz zwalczania przestępstw przeciwko wiarygodności dokumentów. Albania zintensyfikowała wymianę informacji z państwami członkowskimi na temat zakazów wjazdu do strefy Schengen. Wzmocniła również kontrole dokumentów na niektórych przejściach granicznych, w tym w porcie lotniczym Rinas, powinna jednak usprawnić kontrolę graniczną na wszystkich przejściach granicznych.

Albania zintensyfikowała również współpracę operacyjną z państwami członkowskimi, które są najbardziej dotknięte problemem migracji nieuregulowanej. Najnowsza praktyka Albanii, polegająca na przeprowadzaniu z podróżnymi „wywiadów przed wyjazdem” na przejściach granicznych, to skuteczny, ale tymczasowy środek, który należy wdrażać z poszanowaniem podstawowych praw podróżnych. Albania poczyniła również starania mające na celu zwiększenie możliwości przyjmowania osób ubiegających się o azyl. Przykładem tych starań jest wybudowanie nowego ośrodka otwartego w Babrru. Dąży także do poprawy warunków przyjmowania na granicy z Grecją.

Porządek publiczny i bezpieczeństwo publiczne

Organizacje przestępcze posługujące się językiem albańskim są szczególnie aktywne w szerokim zakresie rodzajów działalności przestępczej w UE. Grupy te zazwyczaj prowadzą jednocześnie różne rodzaje działalności przestępczej i zajmują się nielegalnym obrotem środkami odurzającymi (zwłaszcza konopiami, kokainą i heroiną), przemytem migrantów i handlem ludźmi, zorganizowaną przestępczością przeciwko mieniu i wymuszeniami rozbójniczymi.

Albania podjęła kroki mające na celu poprawę skuteczności działań na rzecz ścigania przestępstw, aby zwalczać poważną i zorganizowaną przestępczość. W latach 2015–2017 r. znacznie wzrosła liczba przypadków konfiskaty niedozwolonych środków odurzających, w szczególności konopi, a w sezonie upraw w 2017 r. zaobserwowano znaczny spadek upraw konopi. 

Ogólnie rzecz biorąc, kryteria liberalizacji reżimu wizowego w dalszym ciągu są spełniane. Oczekuje się dalszego usprawniania ich realizacji, w szczególności w celu sprostania wyzwaniom migracji nieuregulowanej. Należy zająć się następującymi obszarami:

·usprawnienie kontroli granicznych, m. in. z wykorzystaniem „wywiadów przed wyjazdem” na przejściach granicznych w sposób zapewniający poszanowanie podstawowych praw podróżnych;

·kontynuacja skutecznego wdrażania umowy o readmisji, w razie potrzeby w drodze zawierania protokołów wykonawczych z dodatkowymi państwami członkowskimi;

·kontynuacja wdrażania działań uzgodnionych dwustronnie z państwami członkowskimi, aby ograniczyć nieuregulowane przepływy migracyjne;

·zorganizowanie zakrojonej na szeroką skalę kampanii informacyjnej na temat praw i obowiązków związanych z ruchem bezwizowym, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów szczególnie dotkniętych problemem migracji nieuregulowanej;

·zwiększenie pomocy na rzecz słabszych grup społecznych, które są bardziej skłonne opuścić kraj w sposób nieuregulowany, skoncentrowanej na usprawnieniu długoterminowej integracji społeczno-gospodarczej tych grup, m.in. dzięki zapewnieniu wsparcia reintegracji powracających Albańczyków;

·dalsze zwiększanie skuteczności wysiłków w dziedzinie ścigania przestępstw, aby zwalczać handel ludźmi, przemyt migrantów, nielegalny obrót środkami odurzającymi i zorganizowaną przestępczość przeciwko mieniu;

·zintensyfikowanie dochodzeń i postępowań karnych przeciwko organizacjom przestępczym, zwłaszcza tym zajmującym się nielegalnym obrotem środkami odurzającymi i przemytem migrantów;

·wprowadzenie oficera łącznikowego Europolu dodatkowo przyczyni się do ściślejszej współpracy w walce z przestępczością zorganizowaną.

Była jugosłowiańska republika Macedonii

Migracja nieuregulowana, w tym readmisja;

Jeżeli chodzi o wyzwania związane z migracją nieuregulowaną, w drugiej połowie 2016 r. i pierwszej połowie 2017 r. liczba przypadków odmowy wjazdu utrzymywała się na stabilnym poziomie, natomiast liczba przypadków nielegalnego pobytu wzrosła. W tym samym okresie liczba wniosków o udzielenie azylu składanych w UE przez obywateli byłej jugosłowiańskiej republiki Macedonii spadła o 28 % (z 5 240 do 3 755). W latach 2015–2016 liczba przypadków odmowy wjazdu zmalała o 2 % (z 2 555 do 2 495); liczba przypadków nielegalnego pobytu zmalała o 13 % (z 5 265 do 4 595), a liczba wniosków o udzielenie azylu zmalała o 44 % (z 16 110 do 9 100). Wskaźnik przyznawania azylu jest niski (1,34 % w 2015 r. i 0,80 % w 2016 r.). W latach 2015–2016 liczba decyzji nakazujących powrót wzrosła o 6,8 % – z 5 700 do 6 085.

Mechanizm readmisji funkcjonuje prawidłowo – państwo szybko uznaje wnioski państw członkowskich UE o readmisję i wykazuje bardzo dobry odsetek powrotów – 127 % w 2016 r. Obowiązują protokoły wykonawcze zawarte z pięcioma państwami członkowskimi, a wkrótce zostanie wdrożonych kolejnych sześć takich instrumentów. Rozpoczęto negocjacje z Komisją umożliwiające byłej jugosłowiańskiej republice Macedonii rozmieszczenie na jej terytorium członków zespołu Europejskiej Straży Granicznej i przybrzeżnej. Była jugosłowiańska republika Macedonii zmieniła również swoje prawo o cudzoziemcach, aby dostosować je do unijnych norm dotyczących legalnej migracji.

Porządek publiczny i bezpieczeństwo publiczne

Jeżeli chodzi o przestępczość zorganizowaną, organizacje przestępcze z byłej jugosłowiańskiej republiki Macedonii prowadzą aktywną działalność w obszarze handlu ludźmi i rozprowadzania środków odurzających, w szczególności heroiny. Kraj pozostaje źródłem nielegalnego obrotu obiektami archeologicznymi, przedmiotami religijnymi i dobrami kultury w UE. Niektóre grupy przestępcze zaangażowane są również w korupcję sportową, zwłaszcza w oszustwa w zakładach sportowych. Ryzyko stwarzają również powracający przez terytorium byłej jugosłowiańskiej republiki Macedonii zagraniczni bojownicy terrorystyczni.

Była jugosłowiańska republika Macedonii opracowała własną ocenę zagrożenia poważną i zorganizowaną przestępczością, jak również regionalną ocenę we współpracy z Serbią i Czarnogórą. Jeżeli chodzi o ściganie przestępstw, wysiłki podejmowane w celu zwalczania nielegalnego obrotu środkami odurzającymi doprowadziły do zwiększenia liczby przypadków konfiskaty środków odurzających, w szczególności konopi i narkotyków syntetycznych, oraz likwidacji kilku gangów zajmujących się nielegalnym obrotem środkami odurzającymi. Powołano krajowego koordynatora, aby nadzorował wysiłki w walce z terroryzmem. Nastąpiła poprawa we współpracy w zakresie ścigania przestępstw z partnerami z Bałkanów Zachodnich, Włoch i Słowenii, jak również we współpracy operacyjnej z Europolem. Mimo że zawarto umowę o współpracy z Eurojustem, współpraca ta jest bardzo ograniczona, a nowy punkt kontaktowy nie został wyznaczony.

Ogólnie rzecz biorąc, kryteria liberalizacji reżimu wizowego w dalszym ciągu są spełniane. Oczekuje się dalszego usprawniania ich realizacji. Należy zająć się następującymi obszarami:

·kontynuacja skutecznego wdrażania umowy o readmisji między UE a byłą jugosłowiańską republiką Macedonii, w razie potrzeby w drodze zawierania protokołów wykonawczych z dodatkowymi państwami członkowskimi UE;

·wzmocnienie kontroli granicznej w sposób zapewniający poszanowanie podstawowych praw podróżnych;

·zorganizowanie zakrojonej na szeroką skalę kampanii informacyjnej na temat praw i obowiązków związanych z ruchem bezwizowym, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów szczególnie dotkniętych problemem migracji nieuregulowanej;

·zwiększenie pomocy na rzecz słabszych grup społecznych, skoncentrowanej na usprawnieniu długoterminowej integracji społeczno-gospodarczej tych grup;

·poprawa skuteczności w zakresie ścigania przestępstw, aby zwalczać nielegalny obrót środkami odurzającymi, zwłaszcza heroiną, nielegalny obrót obiektami archeologicznymi i korupcję sportową, jak również pozostałe nielegalne działania.

·zintensyfikowanie dochodzeń i postępowań karnych przeciwko organizacjom przestępczym, zwłaszcza tym zajmującym się nielegalnym obrotem środkami odurzającymi;

·niezwłoczne wyznaczenie punktu kontaktowego dla Eurojustu i zapewnienie pełnej realizacji istniejącej umowy o współpracy.

Bośnia i Hercegowina 

Migracja nieuregulowana, w tym readmisja;

Jeżeli chodzi o wyzwania związane z migracją nieuregulowaną, w drugiej połowie 2016 r. i pierwszej połowie 2017 r. tendencje pod względem liczby przypadków odmowy wjazdu i nielegalnego pobytu utrzymywały się na stabilnym poziomie. Tendencja w zakresie liczby wniosków o udzielenie azylu w UE składanych przez obywateli Bośni i Hercegowiny wykazuje spadek o 38 % w drugiej połowie 2016 r. i pierwszej połowie 2017 r. (z 2 340 do 1 440). Dane liczbowe dotyczące przypadków odmowy wjazdu były już stabilne w latach 2015–2016 (5 185 w 2015 r. w porównaniu z 5 150 w 2016 r.) – podobnie jak liczba przypadków nielegalnego pobytu (3 585 w 2015 r. w porównaniu z 3 645 w 2016 r.). Liczba wniosków o udzielenie azylu zmalała już o 51 % w latach 2015–2016 (z 9 100 do 4 495). Wskaźnik przyznawania azylu wyniósł 3,50 % w 2015 r. i 4,20 % w 2016 r. W latach 2015–2016 liczba decyzji nakazujących powrót zmalała z 5 675 do 5 080, tj. o 10 %. W tym okresie odsetek powrotów był stabilny i wynosił około 73 %. Współpraca z państwami członkowskimi w zakresie readmisji przebiega sprawnie i w satysfakcjonujący sposób, należy jednak podtrzymać odpowiednie wysiłki.

W marcu 2016 r. Bośnia i Hercegowina przyjęły strategię i plan działania na rzecz migracji i azylu na lata 2016–2020, mające na celu poprawę krajowych ram strategicznych w zakresie zarządzania migracjami. Nowe prawo w dziedzinie azylu weszło w życie w lutym 2016 r. Miało ono na celu dalszą harmonizację krajowej polityki azylowej z normami międzynarodowymi i dorobkiem prawnym UE, zwłaszcza w zakresie prawa pracy, kształcenia, opieki społecznej i medycznej, łączenia rodzin i zasady non-refoulement w przypadku osób ubiegających się o azyl i osób korzystających z ochrony międzynarodowej.

Porządek publiczny i bezpieczeństwo publiczne

Jeżeli chodzi o przestępczość zorganizowaną, obywatele Bośni i Hercegowiny należą do najczęściej notowanych narodowości w związku z udziałem w zorganizowanej przestępczości przeciwko mieniu w UE. Organizacje przestępcze z Bośni i Hercegowiny dokonują kradzieży w domach, włamań z użyciem przemocy i oszustw transakcyjnych, jak również zajmują się przemytem ludzi i niedozwolonych środków odurzających szlakiem wiodącym przez Bałkany Zachodnie. Bośnia i Hercegowina jest również krajem docelowym dla pojazdów skradzionych w różnych państwach członkowskich. W Bośni i Hercegowinie nadal znajdują się znaczne zapasy broni, co stanowi zagrożenie w ramach handlu bronią palną.

W sierpniu 2016 r. podpisana została z Europolem umowa o współpracy operacyjnej, mająca na celu wsparcie Bośni i Hercegowiny w zapobieganiu i zwalczaniu przestępczości zorganizowanej, terroryzmu i innych form przestępczości międzynarodowej. W następstwie tych działań podpisano w maju 2017 r. porozumienie dotyczące oddelegowania oficera łącznikowego do siedziby głównej Europolu. Obecnie prowadzone są prace nad wyznaczeniem krajowego punktu kontaktowego agencji Europol. Należy wzmocnić działania służące zwalczaniu handlu ludźmi. Wciąż należy opracować kompleksowe, multidyscyplinarne i ukierunkowane na ofiary podejście do handlu ludźmi oraz usprawnić identyfikację ofiar.

Ogólnie rzecz biorąc, kryteria liberalizacji reżimu wizowego w dalszym ciągu są spełniane. Oczekuje się dalszego usprawniania ich realizacji. Należy zająć się następującymi obszarami:

·kontynuacja skutecznego wdrażania umowy o readmisji między UE a Bośnią i Hercegowiną, w razie potrzeby w drodze zawierania protokołów wykonawczych z pozostałymi państwami członkowskimi; zwrócenie większej uwagi na kwestię przestrzegania terminów i usprawnienie procesów związanych z identyfikacją;

·wzmocnienie kontroli granicznej w sposób zapewniający poszanowanie podstawowych praw podróżnych;

·zorganizowanie zakrojonej na szeroką skalę kampanii informacyjnej na temat praw i obowiązków związanych z ruchem bezwizowym, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów szczególnie dotkniętych problemem migracji nieuregulowanej;

·zwiększenie pomocy na rzecz słabszych grup społecznych, skoncentrowanej na usprawnieniu długoterminowej integracji społeczno-gospodarczej tych grup;

·podjęcie dalszych działań na rzecz zwalczania handlu ludźmi;

·większe wykorzystanie dochodzeń finansowych w sprawach związanych z korupcją i przestępczością zorganizowaną.

Czarnogóra 

Migracja nieuregulowana, w tym readmisja;

Jeżeli chodzi o wyzwania związane z migracją nieuregulowaną, w drugiej połowie 2016 r. i pierwszej połowie 2017 r. nastąpił nieznaczny wzrost liczby przypadków odmowy wjazdu oraz znaczny wzrost liczby przypadków nielegalnego pobytu. Wartości te utrzymują się jednak wciąż na niskim poziomie w ujęciu bezwzględnym. Tendencja pod względem liczby wniosków o udzielenie azylu w UE złożonych przez obywateli Czarnogóry wskazuje spadek o 36 % w drugiej połowie 2016 r. i pierwszej połowie 2017 r. (z 795 do 510). W latach 2015–2016 liczba przypadków odmowy wjazdu spadła z 385 do 335, tj. o 13 %, podobnie jak liczba przypadków nielegalnego pobytu, która spadła z 770 do 570, tj. o 26 %. Ogólna liczba wniosków o udzielenie azylu znacząco zmniejszyła się w latach 2015–2016 (z 4 115 do 1 830, co stanowi spadek o 56 %). Wskaźnik przyznawania azylu jest niski (1,63 % w 2015 r. i 1,75 % w 2016 r.). W latach 2015–2016 liczba decyzji nakazujących powrót dotyczących obywateli Czarnogóry utrzymywała się na stabilnym poziomie (1 565 w 2015 r. i 1 500 w 2016 r.). Państwa członkowskie zgłosiły, że współpraca w kwestii readmisji układa się bardzo dobrze, a odsetek powrotów do Czarnogóry, który w 2016 r. wyniósł 160 %, jest najwyższy wśród wszystkich państw trzecich korzystających z ruchu bezwizowego po spełnieniu kryteriów liberalizacji reżimu wizowego. Wskaźnik zatwierdzania wniosków o readmisję wydanych przez państwa członkowskie w sprawie obywateli państw trzecich utrzymuje się jednak na niskim poziomie.

W 2016 r. przyjęto strategię na rzecz integracji osób powracających na podstawie umów o readmisji na lata 2016–2020. W wyniku przyjęcia strategii zintegrowanego zarządzania migracjami na lata 2017–2020 powstały ogólne ramy strategiczne i nastąpił postęp w dostosowaniu do dorobku prawnego UE. Wdrażanie tej strategii monitoruje międzyministerialna grupa robocza, ustanowiona w sierpniu 2017 r.

Porządek publiczny i bezpieczeństwo publiczne

Jeżeli chodzi o przestępczość zorganizowaną, Czarnogóra stanowiła główny punkt przemytu nielegalnych wyrobów tytoniowych do UE. Pochodzące z tego kraju organizacje przestępcze przejawiają szczególną aktywność w kwestii przemytu kokainy. Organizacje przestępcze z Czarnogóry są znane z prania dochodów pochodzących z poważnej i zorganizowanej przestępczości oraz ich reinwestowania.

Czarnogóra dodatkowo wzmocniła swoją strukturę instytucjonalną w zakresie zwalczania przestępczości zorganizowanej. Jak przewidziano, obsadzonych zostało 20 stanowisk w specjalnej jednostce policji; aby sprostać potrzebom konieczny jest jednak dalszy wzrost zatrudnienia. Czarnogóra przyjęła w ostatnich latach swoją własną ocenę zagrożenia poważną i zorganizowaną przestępczością, na podstawie której określa krajowe priorytety w zakresie bezpieczeństwa. Wprowadzono zmiany w kodeksie karnym, które umożliwiają wdrożenie protokołu przeciwko przemytowi migrantów drogą lądową, morską i powietrzną, uzupełniającego Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej. W czerwcu weszła w życie umowa operacyjna zawarta z Eurojustem, a we wrześniu powołano prokuratura łącznikowego z ramienia Eurojustu.

Ogólnie rzecz biorąc, kryteria liberalizacji reżimu wizowego w dalszym ciągu są spełniane. Oczekuje się dalszego usprawniania ich realizacji. Należy zająć się następującymi obszarami:

·kontynuacja skutecznego wdrażania umowy o readmisji między UE a Czarnogórą, w razie potrzeby w drodze zawierania protokołów wykonawczych z państwami członkowskimi;

·zorganizowanie zakrojonej na szeroką skalę kampanii informacyjnej na temat praw i obowiązków związanych z ruchem bezwizowym, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów szczególnie dotkniętych problemem migracji nieuregulowanej;

·dalsza poprawa wyników w obszarze zwalczania przestępczości zorganizowanej i korupcji;

·zwiększenie pomocy na rzecz słabszych grup społecznych, skoncentrowanej na usprawnieniu długoterminowej integracji społeczno-gospodarczej tych grup;

Serbia 

Migracja nieuregulowana, w tym readmisja;

Jeżeli chodzi o wyzwania związane z migracją nieuregulowaną, w drugiej połowie 2016 r. i pierwszej połowie 2017 r. nastąpił nieznaczny wzrost liczby przypadków odmowy wjazdu oraz nielegalnego pobytu. Liczba wniosków o udzielenie azylu składanych przez obywateli Serbii w UE znacząco zmalała w drugiej połowie 2016 r. i pierwszej połowie 2017 r. – o 41 % (z 7 140 do 4 225). Liczba obywateli Serbii, którym odmówiono wjazdu, wyniosła w 2016 r. 7 910, czyli mniej więcej tyle samo co w 2015 r., kiedy odnotowano 7 850 przypadków. Liczba przypadków nielegalnego pobytu zmalała w latach 2015–2016 o 19 % (z 13 785 do 11 180). Odnotowano już znaczący spadek liczby wniosków o udzielenie azylu w latach 2015–2016 – o 55 % (z 30 325 do 13 515). Wskaźnik przyznawania azylu jest niski (1,86 % w 2015 r. i 1,95 % w 2016 r.). Liczba decyzji nakazujących powrót dotyczących obywateli Serbii zmalała o 7 % (z 14 985 w 2015 r. do 13 870 w 2016 r.). Serbia bardzo dobrze współpracuje w kwestii readmisji swoich obywateli, a odsetek powrotów wyniósł 86,65 % w 2015 r. i 89,04 % w 2016 r. Readmisja obywateli państw trzecich stanowi obszar problematyczny (szczególnie w odniesieniu do readmisji z Bułgarii, Węgier i Rumunii). Serbia zobowiązała się na posiedzeniu Wspólnego Komitetu ds. Readmisji w dniu 3 października 2017 r. do pełnego wdrożenia przepisów dotyczących obywateli państw trzecich zawartych w umowie o readmisji między Serbią a UE. W najbliższych miesiącach sytuacja w tym zakresie będzie ściśle monitorowana. Niedawna decyzja Serbii w sprawie przyznania ruchu bezwizowego obywatelom Iranu budzi zaniepokojenie i powinna być uważnie monitorowana.

Pod koniec 2016 r. Serbia wprowadziła zmiany do swojego planu reagowania na wzrost liczby migrantów, tak aby obejmował okres do grudnia 2017 r. W lutym 2017 r. Serbia rozpoczęła prace nad nową strategią i planem działania, których celem jest przeciwdziałanie migracji nieuregulowanej w latach 2017–2020. Przyjęcie nowych przepisów dotyczących azylu uległo opóźnieniu, a nowe przepisy dotyczące cudzoziemców mają dopiero zostać przyjęte. Serbia na bieżąco monitoruje tendencje w liczbie osób ubiegających się o azyl oraz liczbie osób powracających w ramach umów o readmisji, między innymi dzięki aktualizacji danych statystycznych i tworzeniu profili migracyjnych. Serbia podejmuje wysiłki mające na celu udzielanie pomocy osobom powracającym w reintegracji, także na poziomie lokalnych społeczności. Serbia wspiera również finansowo organizacje społeczeństwa obywatelskiego w realizacji kampanii informacyjnych na temat procedur readmisji i ryzyka związanego z nadużywaniem systemu bezwizowego, w tym kampanie skierowane do konkretnych segmentów populacji, które są bardziej skłonne do wyjeżdżania z kraju w nieuregulowany sposób.

Porządek publiczny i bezpieczeństwo publiczne

Jeżeli chodzi o przestępczość zorganizowaną, obywatele Serbii należą do narodowości, których członkowie są najczęściej notowani w związku z udziałem w zorganizowanej przestępczości przeciwko mieniu w UE, w szczególności w Belgii, we Francji, w Niemczech i we Włoszech. Obywatele Serbii należą również do grupy osób, które najczęściej stają się ofiarami handlu ludźmi mającego źródło w regionie Bałkanów Zachodnich. Przestępcy z Serbii są wymieniani jako uczestnicy przemytu kokainy przez szlak zachodniobałkański. Przez Serbię często przemycane są też do UE nielegalne wyroby tytoniowe. W kraju tym wciąż znajdują się znaczne zapasy broni, co stanowi zagrożenie z punktu widzenia nielegalnego handlu bronią palną.

W celu zintensyfikowania walki z przestępczością zorganizowaną w ustawie dotyczącej organizacji i jurysdykcji władz państwowych w sprawie zwalczania przestępczości zorganizowanej, terroryzmu i korupcji (która ma wejść w życie w marcu 2018 r.) przewidziano utworzenie wyspecjalizowanych organów do celów prowadzenia dochodzeń, postępowań karnych i wydawania orzeczeń w sprawach związanych z wymienionymi dziedzinami. Serbia zacieśniła współpracę z Europolem; w marcu 2017 r. do siedziby głównej Europolu wysłany został serbski oficer łącznikowy. We wrześniu 2017 r. został wysłany do Belgradu oficer łącznikowy Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej. W tym samym miesiącu Serbia podpisała porozumienie robocze z CEPOL-em. Nie przyjęto jeszcze nowej strategii dochodzeń finansowych, a w ramach prowadzonych dochodzeń brakuje proaktywnego podejścia. W 2016 r. utworzono stałą grupę zadaniową ds. przemytu ludzi. W sierpniu 2017 r. przyjęto nową strategię zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania go na lata 2017–2022, wraz z towarzyszącym planem działania. W oparciu o tę strategię Serbia musi podjąć kroki zmierzające do zapewnienia proaktywnej identyfikacji i należytej ochrony ofiar handlu ludźmi. Serbia nie rozpoczęła jeszcze negocjacji w sprawie umowy operacyjnej z Eurojustem, ponieważ nowa ustawa dotycząca ochrony danych – zgodna z dorobkiem prawnym UE – nie została jeszcze przyjęta.    

Ogólnie rzecz biorąc, kryteria liberalizacji reżimu wizowego w dalszym ciągu są spełniane. Oczekuje się dalszego usprawniania realizacji. Należy zająć się następującymi obszarami:

·kontynuacja skutecznego wdrażania umowy o readmisji między UE a Serbią, w razie potrzeby w drodze zawierania protokołów wykonawczych z państwami członkowskimi; zwrócenie większej uwagi na kwestię readmisji obywateli państw trzecich;

·zorganizowanie zakrojonej na szeroką skalę kampanii informacyjnej na temat praw i obowiązków związanych z ruchem bezwizowym, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów szczególnie dotkniętych problemem migracji nieuregulowanej;

·dalsza intensyfikacja dochodzeń z wykorzystaniem danych wywiadowczych w celu uzyskania trwałych wyników w zakresie prawomocnych wyroków i rozbijania sieci przestępczości zorganizowanej, prania pieniędzy, przemytu ludzi i handlu ludźmi;

·zwiększenie pomocy na rzecz słabszych grup społecznych, skoncentrowanej na usprawnieniu długoterminowej integracji społeczno-gospodarczej tych grup;

II.2 Partnerstwo Wschodnie

Mołdawia

Migracja nieuregulowana, w tym readmisja;

Jeżeli chodzi o wyzwania związane z migracją nieuregulowaną, w drugiej połowie 2016 r. i pierwszej połowie 2017 r. liczba przypadków odmowy wjazdu nieznacznie wzrosła, natomiast liczba przypadków nielegalnego pobytu zmalała. Maksymalną liczbę wniosków o udzielenie azylu złożonych przez obywateli Mołdawii w UE odnotowano na wiosnę 2016 r., natomiast liczba wniosków o udzielenie azylu złożonych w drugiej połowie 2016 r. i pierwszej połowie 2017 r. znacznie spadła – o 58 % (z 1 730 do 720). Liczba przypadków odmowy wjazdu na granicy wzrosła o 71 % w latach 2015–2016 (z 2 725 do 4 660), przy czym równie drastycznie wzrosła liczba przypadków nielegalnego pobytu w tym okresie – o 89 % (z 4 050 do 7 660). W latach 2015–2016 liczba wniosków o udzielenie azylu gwałtownie wzrosła – o 99 % (z 1 850 do 3 675). W 2015 r. wskaźnik przyznawania azylu wyniósł 10,81 %, ale spadł do 2,07 % w 2016 r. W latach 2015–2016 znacznie wzrosła liczba decyzji nakazujących powrót dotyczących obywateli Mołdawii – o 178 % (z 1 810 to 5 035). Odsetek powrotów spadł z 67,13 % w 2015 r. do 48,16 % w 2016 r. Państwa członkowskie bardzo wysoko cenią sobie jakość współpracy w kwestii readmisji, a ocena ta znajduje również potwierdzenie w wysokim odsetku pozytywnych odpowiedzi na wnioski o readmisję. Na ostatnim posiedzeniu w dniu 6 października 2017 r. Wspólny Komitet ds. Readmisji pozytywnie ocenił, w ogólnym ujęciu, współpracę z Mołdawią.

W obszarze zarządzania migracjami Mołdawia jest w trakcie realizacji planu działania na lata 2016–2020, mającego na celu wdrożenie narodowej strategii w dziedzinie migracji i azylu na lata 2011–2020. Dzięki projektom takim jak platforma informacyjna NEXUS, która jest dostępna online i ma biura w szeregu miast Mołdawii (w tym jedno w Paryżu), obywatele Mołdawii mają zapewniony dostęp do informacji na temat korzyści i zagrożeń związanych z różnymi aspektami migracji.

Porządek publiczny i bezpieczeństwo publiczne

Mołdawskie organizacje przestępcze są szczególnie aktywne w Austrii, Francji, na Łotwie, w Niemczech i w Polsce, przy czym zajmują się przede wszystkim takimi rodzajami przestępczości zorganizowanej, jak: zorganizowana przestępczość przeciwko mieniu, nielegalny obrót wyrobami tytoniowymi, nielegalny obrót środkami odurzającymi (poważne obawy budzi kwestia heroiny), oszustwa związane z podatkiem akcyzowym, oszustwa z wykorzystaniem karty płatniczej oraz pranie pieniędzy. Szczególnie rosyjskojęzyczne organizacje przestępcze wykorzystują Mołdawię jako państwo tranzytu do celów prania pieniędzy i wprowadzania ich do UE. Mołdawia cały czas jest krajem pochodzenia w odniesieniu do handlu ludźmi. Aby usprawnić współpracę wymiarów sprawiedliwości Mołdawia podpisała w połowie 2014 r. porozumienie z Eurojustem, które weszło w życie w październiku 2016 r. Współpraca w zakresie ścigania przestępstw uległa wzmocnieniu dzięki podpisaniu porozumienia z Europolem w grudniu 2014 r.

Od czasu ostatniego sprawozdania dotyczącego liberalizacji reżimu wizowego Mołdawia przyjęła ustawy mające na celu wzmocnienie ram instytucjonalnych zwalczania korupcji (w szczególności korupcji na wysokim szczeblu) oraz prania pieniędzy. Niestety ich wdrażanie poważnie się opóźnia. Wciąż istnieją obawy związane z wpływami politycznymi na walkę z korupcją i praniem pieniędzy. Próby podważenia ram antykorupcyjnych (takie jak tzw. „ustawa w sprawie liberalizacji kapitałowej” i tzw. „pakiet biznesowy”, których celem jest między innymi zmiana struktury instytucjonalnej organów antykorupcyjnych) mają ujemny wpływ na wiarygodność woli politycznej w odniesieniu do walki z korupcją. Mimo że w ostatnim sprawozdaniu dotyczącym liberalizacji reżimu wizowego zaplanowano powstanie Biura Odzyskiwania Mienia, biuro to zostało utworzone dopiero w 2017 r., a zakres jego uprawnień pozostaje obecnie ograniczony do spraw dotyczących korupcji i prania pieniędzy. Trwające od sierpnia 2016 r. opóźnienia we wdrażaniu ustawy dotyczącej Krajowego Urzędu Etyki doprowadziły do zawieszenia procesu weryfikacji ujawnionych informacji majątkowych i konfliktów interesów. Prace nad ustawodawstwem dotyczącym przeciwdziałania praniu pieniędzy (mające na celu dostosowanie do czwartej dyrektywy w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy) utknęły w martwym punkcie. 

Ogólnie rzecz biorąc, kryteria liberalizacji reżimu wizowego w dalszym ciągu są spełniane. Spełnienie kryteriów związanych z przeciwdziałaniem korupcji i praniu pieniędzy może być zagrożone, jeżeli nie zostaną podjęte natychmiastowe działania mające na celu zapewnienie ich ciągłej i trwałej realizacji. Należy zająć się następującymi obszarami:

·zintensyfikowanie walki z przestępczością zorganizowaną dzięki przyjęciu nowego ustawodawstwa mającego na celu przeciwdziałanie praniu pieniędzy;

·zapewnienie całkowitej niezależności wyspecjalizowanych instytucji antykorupcyjnych oraz wydajności i skuteczności ich działań; zapewnienie, aby przyszłe ramy prawne tak zwanego „pakietu biznesowego” nie wpłynęły ujemnie na walkę z korupcją i dochodzenia w sprawie oszustw bankowych;

·zapewnienie w trybie pilnym funkcjonowania Krajowego Urzędu Etyki przez powołanie kadry kierowniczej wyższego szczebla i inspektorów;

·zapewnienie właściwego funkcjonowania agencji ds. odzyskiwania mienia dzięki zagwarantowaniu dostępu do wszelkich potrzebnych informacji (w tym do baz danych), przydzieleniu odpowiedniego budżetu i personelu oraz poszerzeniu zakresu uprawnień agencji na dochody pochodzące z każdego rodzaju przestępstwa;

·zintensyfikowanie działań mających na celu poprawę wyników w walce z korupcją na wysokim szczeblu;

·zintensyfikowanie ukierunkowanych kampanii informacyjnych, które mają na celu wyjaśnienie praw i obowiązków wynikających z systemu bezwizowego.

Gruzja

Zintegrowane zarządzanie granicami, zarządzanie migracjami i azyl

Jeżeli chodzi o wyzwania związane z migracją nieuregulowaną, w drugiej połowie 2016 r. i pierwszej połowie 2017 r. tendencje pod względem liczby przypadków nielegalnego pobytu i odmowy wjazdu utrzymywały się na stabilnym poziomie. Liczba wniosków o udzielenie azylu składanych przez obywateli Serbii w UE w drugiej połowie 2016 r. (4 750) i pierwszej połowie 2017 r. (4 630) nie wykazuje dalszego wzrostu. Liczba przypadków odmowy wjazdu zmalała o 39 % (z 1 330 w 2015 r. do 810 w 2016 r.), a przypadków nielegalnego pobytu – o 3 % (z 5 405 w 2015 r. do 5 240 w 2016 r.); liczba wniosków o udzielenie azylu wzrosła o 7,2 % (z 8 110 w 2015 r. do 8 700 w 2016 r.). W pierwszej i drugiej połowie 2016 r. zarejestrowano wzrost o 22 % (z 3 905 do 4 750). Wskaźnik przyznawania azylu utrzymywał się na niemal identycznym poziomie (6,62 % w 2015 r. i 6,48 % w 2016 r.) Liczba obywateli Gruzji, którym nakazano powrót, zmalała o 12 % (z 6 415 w 2015 r. do 5 635 w 2016 r.), natomiast odsetek powrotów wzrósł z 45,13 % w 2015 r. do 55,90 % w 2016 r. Chociaż odsetek powrotów utrzymuje się na stosunkowo niskim poziomie, państwa członkowskie uznają współpracę w zakresie readmisji za bardzo dobrą, a organy gruzińskie zatwierdziły zdecydowaną większość wniosków o readmisję złożonych w 2016 r.

Gruzja poczyniła dalsze postępy we wdrażaniu strategii na rzecz migracji na lata 2016–2020 i swojego planu działania , m.in. ustanawiając jednolity system analizy migracji (testy rozpoczęto w październiku 2016 r.), jednolity system analizy ryzyka i zagrożenia na granicach, metodę analizy ryzyka migracyjnego oraz aktualizując profil migracyjny z 2015 r., i tym samym kontynuowała trwałe spełnianie kryteriów liberalizacji reżimu wizowego. Gruzja przeprowadziła trójetapową ogólnokrajową kampanię i szkolenia na temat przepisów ruchu bezwizowego i monitoruje podróże do strefy Schengen.

W odniesieniu do procedury azylowej znaczna liczba wniosków o udzielenie azylu w Gruzji, odrzuconych w pierwszej połowie 2017 r. 8 ze względów bezpieczeństwa narodowego, stanowi kwestię problematyczną, którą podniesiono w trzecim i czwartym sprawozdaniu z postępu prac w zakresie wykonania przez Gruzję planu działania na rzecz liberalizacji reżimu wizowego 9 i którą należy rozwiązać.

Porządek publiczny i bezpieczeństwo publiczne

Od czasu ostatniego sprawozdania dotyczącego liberalizacji reżimu wizowego zorganizowane organizacje przestępcze z Gruzji są nadal zgłaszane jako jedne z najczęściej reprezentowanych narodowości pozaunijnych zaangażowanych w poważną i zorganizowaną przestępczość w UE. Gruzińskie organizacje przestępcze cechują się dużą mobilnością i prowadzą głównie zorganizowaną przestępczość przeciwko mieniu (zwłaszcza zorganizowane włamania i kradzieże), przejawiając szczególną aktywność we Francji, w Grecji, Hiszpanii, Niemczech i we Włoszech. Te grupy przestępcze stanowią szczególne zagrożenie dla UE, ponieważ ich działania są często traktowane jako przestępstwa o niskiej szkodliwości, a ich kontrola nad rynkami przestępczymi stopniowo wzrasta. Współpracują one także z innymi organizacjami przestępczymi spoza UE. Gruzja stanowi w dalszym ciągu państwo tranzytu dla różnych nielegalnych towarów, którymi handluje się w UE, w szczególności dla środków odurzających. Gruzja jest w coraz większym stopniu wykorzystywana do prania nielegalnych dochodów uzyskiwanych przez różne organizacje przestępcze w UE i poza nią i staje się państwem tranzytowym dla zalegalizowanych dochodów z przestępstwa.

Gruzja zapewniła ciągłość wypełniania wymogów i wykazała poważne zaangażowanie w zapobieganie i zwalczanie przestępczości zorganizowanej. Zintensyfikowała też współpracę na poziomie międzynarodowym. Należy utrzymać i skonsolidować wysiłki, w szczególności w dziedzinie egzekwowania prawa. Krajowe strategie i plany działania oraz przepisy są regularnie aktualizowane. Nowa krajowa strategia na lata 2017–2020 na rzecz zwalczania przestępczości zorganizowanej i plan działania na lata 2017–2018 ukierunkowane są na następujące kluczowe obszary: organizacje przestępcze („złodzieje w majestacie prawa”), środki odurzające, cyberprzestępczość, nowoczesna policja i międzynarodowa współpraca. W nadchodzących miesiącach należy zapewnić ich terminowe i skuteczne wdrożenie. Odnotowuje się postępy w reformach policji w zakresie działań policji z wykorzystaniem danych wywiadowczych oraz współdziałania policji i obywateli, rozpoczętych w 2015 r., jak też w ustanawianiu jednolitego systemu analizy przestępstw. Mają one kluczowe znaczenie dla zrozumienia i analizy działalności przestępczej i ukierunkowanego ścigania przestępstw oraz działania w zakresie wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych. Do państw członkowskich oddelegowani zostali policyjni attaché i zawierane są nowe porozumienia w sprawie ścigania przestępstw. W kwietniu 2017 r. Gruzja podpisała z Europolem umowę o współpracy operacyjnej i strategicznej, która weszła w życie w lipcu 2017 r. Podjęto już kroki w kierunku negocjacji w sprawie zawarcia z Eurojustem umowy o współpracy. Planuje się rozpoczęcie negocjacji w styczniu 2018 r.

Chociaż ogólnie Gruzja ma dobre wyniki we wdrażaniu reform antykorupcyjnych, szczególną uwagę należy poświecić skutecznemu wdrażaniu mechanizmu weryfikacji dotyczącego ujawniania informacji majątkowych, wprowadzonego w styczniu 2017 r.

Ogólnie rzecz biorąc, kryteria liberalizacji reżimu wizowego w dalszym ciągu są spełniane. Oczekuje się dalszego usprawniania realizacji. Należy zająć się następującymi obszarami:

·kontynuacja kampanii na rzecz przepisów ruchu bezwizowego, dokończenie prac nad systemem analizy migracji i systemem analizy ryzyka migracji oraz zintensyfikowanie wysiłków w niwelowaniu zidentyfikowanych podstawowych przyczyn migracji;

·wykonanie w trybie pilnym umowy o współpracy zawartej z Europolem oraz zawarcie umowy o współpracy z Eurojustem;

·zakończenie w trybie pilnym reformy działań policyjnych z wykorzystaniem danych wywiadowczych i opracowanie jednolitego systemu analizy przestępstw;

·kontynuacja i dalsze usprawnianie transgranicznego ścigania przestępstw i współpracy sądowej;

·zintensyfikowanie wysiłków w zakresie egzekwowania prawa dotyczącego prania pieniędzy i w zakresie wykrywania, zabezpieczania i konfiskowania mienia pochodzącego z przestępstwa, w tym w wymiarze transgranicznym; wyznaczenie krajowego biura ds. odzyskiwania mienia; dostosowanie przepisów do czwartej unijnej dyrektywy w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy;

·przyjęcie zmiany prawa antydyskryminacyjnego w celu jego skuteczniejszego wdrażania.

Ukraina

Zintegrowane zarządzanie granicami, zarządzanie migracjami i azyl

Jeżeli chodzi o wyzwania związane z migracją nieuregulowaną, tendencje w drugiej połowie 2016 r. i pierwszej połowie 2017 r. wskazują na nieznaczny spadek liczby przypadków odmowy wjazdu i nielegalnego pobytu. Liczby wniosków o udzielenie azylu w UE składanych przez obywateli Ukrainy w drugiej połowie 2016 r. i pierwszej połowie 2017 r. wskazują na stabilny trend (spadek z 5 435 do 5 380). Liczba przypadków odmowy wjazdu nieznacznie zmalała – o 5 % (z 23 795 w 2015 r. do 22 495 w 2016 r.), natomiast liczba przypadków nielegalnego pobytu wzrosła o 26 % (z 23 480 w 2015 r. do 29 565 w 2016 r.). Nastąpił istotny spadek liczby wniosków o udzielenie azylu o 44 % z 22 100 wniosków o udzielenie azylu w 2015 r. do 12 460 w 2016 r. Wskaźnik przyznawania azylu wyniósł 30,12 % w 2015 r. i 24,61 % w 2016 r. Liczba obywateli Ukrainy, którym nakazano powrót wzrosła z 19 200 w 2015 r. do 26 865 w 2016 r., a odsetek powrotów wzrósł z 76,41 % w 2015 r. do 82,58 % w 2016 r. Oceny jakościowe przeprowadzone zarówno przez UE, jak i przez państwa członkowskie dowodzą, że współpraca z Ukrainą w zakresie readmisji pozostaje bardzo dobra.

Jeżeli chodzi o zarządzanie migracjami, w dniu 12 lipca 2017 r. przyjęto państwową politykę migracyjną Ukrainy na okres do 2025 r. W latach 2015–2017 przeprowadzono ukierunkowane krajowe działania zapobiegawcze, polegające na monitorowaniu wdrażania prawa migracyjnego. W maju 2017 r. Ukraina rozpoczęła ogólnokrajową kampanię informacyjną mającą na celu wyjaśnienie praw i obowiązków wynikających z systemu bezwizowego.

Porządek publiczny i bezpieczeństwo publiczne

W odniesieniu do przestępczości zorganizowanej Ukraina nadal pozostaje państwem tranzytu dla różnych nielegalnych towarów, którymi handluje się w UE. Heroinę przemyca się do UE w dużych ilościach szlakiem kaukaskim, przez różne państwa Partnerstwa Wschodniego, między innymi przez Ukrainę. Organizacje przestępcze pochodzące z Ukrainy są zamieszane w oszustwa związane z podatkiem akcyzowym, szczególnie w wytwarzanie nielegalnych wyrobów tytoniowych i ich przemyt do UE. Cyberprzestępcy działający z Ukrainy dysponują bardzo wyrafinowanymi technikami. Jeżeli chodzi o nielegalny handel bronią palną, Ukraina stanowi potencjalne źródło przemytu broni palnej do UE, chociaż poziom działalności związanej z nielegalnym handlem wydaje się obecnie niski. W 2015 r. rozwiązano poprzednią jednostkę krajowej policji, która zajmowała się dochodzeniami w sprawie przestępczość zorganizowanej, ale nie ma żadnych planów dotyczących jej zastąpienia.

Ukraina ratyfikowała umowę o współpracy operacyjnej i strategicznej zawartą z Europolem. We wrześniu 2017 r. weszła w życie umowa o współpracy w zwalczaniu przestępczości transgranicznej i terroryzmu zawarta z Eurojustem. W październiku 2017 r., na pierwszym etapie ustanawiania systemu cyberbezpieczeństwa, Parlament przyjął prawo dotyczące cyberbezpieczeństwa, aby rozpocząć kształtowanie polityki w tym obszarze i stworzyć warunki dla zapewnienia ochrony cybernetycznej krajowej infrastruktury informacyjnej. 

Od czasu ostatniego sprawozdania dotyczącego liberalizacji reżimu wizowego nastąpił postęp we wdrażaniu reformy antykorupcyjnej, w szczególności w związku ze skutecznym funkcjonowaniem nowo utworzonego Narodowego Biura Antykorupcyjnego Ukrainy (NABU) i Wyspecjalizowanej Prokuratury Antykorupcyjnej (SAP); trwałość reform stanowi w dalszym ciągu wyzwanie. Utrzymanie i wzmocnienie niezależności, jak również skuteczne funkcjonowanie Narodowego Biura Antykorupcyjnego, Wyspecjalizowanej Prokuratury Antykorupcyjnej i Narodowej Agencji ds. Przeciwdziałania Korupcji (NAPC), powinny mieć najwyższy priorytet. Ostatnie zmiany, takie jak wprowadzenie ścisłych terminów na przeprowadzenie dochodzeń przedprocesowych, jak również publiczne ujawnienie przez Biuro Prokuratora Generalnego pod koniec listopada tajnych dochodzeń Narodowego Biura Antykorupcyjnego, poważnie podważają zdolność Narodowego Biura Antykorupcyjnego do skutecznego przeprowadzania dochodzeń oraz publiczne zaufanie do instytucji antykorupcyjnych. Projekt ustawy przedstawiony w parlamencie na początku grudnia 2017 r., który w nieuzasadniony sposób ułatwiłby odwoływanie dyrektorów instytucji antykorupcyjnych, został co prawda usunięty z porządku obrad, jednak nadal jest zarejestrowany. Ponadto poważne obawy wzbudza brak wyroków skazujących w sprawach podlegających właściwości Narodowego Biura Antykorupcyjnego i Wyspecjalizowanej Prokuratury Antykorupcyjnej. Utworzenie niezależnego, wyspecjalizowanego, wysokiego trybunału antykorupcyjnego w pełnej zgodności z zaleceniami Komisji Weneckiej przyczyni się do zlikwidowania tych niedociągnięć.

Jeżeli chodzi o Narodową Agencję ds. Przeciwdziałania Korupcji, po pomyślnym uruchomieniu systemu e-deklaracji we wrześniu 2016 r. występują problemy poważnie utrudniające skuteczną weryfikację e-deklaracji. Obawy dotyczą zarządzania agencją, nieefektywnych ram regulacyjnych, braku zainstalowanego oprogramowania do automatycznej weryfikacji, braku bezpośredniego i automatycznego dostępu do istotnych baz danych i rejestrów, jak również ustawicznego braku współpracy ze strony innych instytucji. Ostatni przypadek dotyczący zdemaskowania kierownictwa Narodowej Agencji ds. Przeciwdziałania Korupcji wzbudza dalsze obawy co do wiarygodności instytucji i jej zdolności do osiągania wyników.

Rosnąca presja wywierana na społeczeństwo obywatelskie, m.in. poprzez dochodzenia w sprawach karnych i fizyczne napaści, to kolejne niepokojące zmiany. W równym stopniu poważne obawy wzbudzają zmiany legislacyjne wprowadzone w marcu 2017 r., zobowiązujące działaczy antykorupcyjnych do ujawniania informacji majątkowych.

Ogólnie rzecz biorąc, kryteria liberalizacji reżimu wizowego w dalszym ciągu są spełniane. W świetle ostatnich zmian należy jednak podjąć natychmiastowe działania w celu zapewnienia pełnego wdrożenia reform i zapewnienia trwałości reform przeprowadzonych w przeszłości, w szczególności w odniesieniu do kryterium dotyczącego przeciwdziałania korupcji. Należy zająć się następującymi obszarami:

·zacieśnienie współpracy z odpowiednimi organami UE, aby zapobiec zagrożeniom wynikającym z migracji nieuregulowanej;

·zintensyfikowanie ukierunkowanych kampanii informacyjnych, które mają na celu wyjaśnienie praw i obowiązków wynikających z systemu bezwizowego;

·zapewnienie niezależności, skuteczności i trwałości antykorupcyjnych ram instytucjonalnych, w szczególności poprzez utworzenie niezależnego, wyspecjalizowanego, wysokiego trybunału antykorupcyjnego spełniającego zalecenia Komisji Weneckiej i wymogi ukraińskiego prawa. Jednocześnie należy zapewnić i wzmocnić niezależność i możliwości Narodowego Biura Antykorupcyjnego Ukrainy i Wyspecjalizowanej Prokuratury Antykorupcyjnej, odwracając obecne tendencje mające negatywny wpływ na ich pracę;

·odzyskanie w trybie pilnym wiarygodności Narodowej Agencji ds. Przeciwdziałania Korupcji i ustanowienie skutecznego systemu weryfikacji ujawniania informacji majątkowych, m.in. przy zastosowaniu oprogramowanie automatycznej weryfikacji z bezpośrednim i automatycznym dostępem do państwowych baz danych i rejestrów;

·uchylenie zmian rozszerzających zakres obowiązków ujawniania informacji majątkowych na zgłaszających należących do społeczeństwa obywatelskiego i zapewnienie, aby społeczeństwo obywatelskie mogło odgrywać swoją rolę bez zbędnych przeszkód i ingerencji;

·zintensyfikowanie wysiłków w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej, m.in. dzięki przeznaczeniu odpowiednich zasobów i wiedzy eksperckiej na potrzeby krajowej policji, wprowadzenie jasnego podziału kompetencji i udoskonalenie współpracy między organami ścigania.

III. Wnioski

Zgodnie z art. 1a ust. 2b rozporządzenia (WE) nr 539/2001, w którym wymaga się od Komisji monitorowania i sporządzania sprawozdań na temat ciągłości spełniania wymogów liberalizacji reżimu wizowego przez państwa trzecie, Komisja stwierdza, że na podstawie analizy przedstawionej w niniejszym sprawozdaniu i załączonego dokumentu roboczego służb Komisji, państwa, których dotyczy niniejsze sprawozdanie, w dalszym ciągu spełniają wymogi liberalizacji reżimu wizowego. W sprawozdaniu określa się dalsze działania, które należy podjąć w konkretnych obszarach w celu utrzymania ciągłego i trwałego wdrażania. Ponadto należy zapewnić dalszą realizację wszystkich pozostałych kryteriów.

Państwa Bałkanów Zachodnich i Partnerstwa Wschodniego, w szczególności Albania, w dalszym ciągu podejmowały działania w celu sprostania utrzymującym się wyzwaniom migracji nieuregulowanej. Działania te już przynoszą wyniki. Współpraca i readmisja w przypadku państw Bałkanów Zachodnich i Partnerstwa Wschodniego objętych ruchem bezwizowym przebiega sprawnie, a odsetek powrotów jest ogólnie wysoki.

Jeżeli chodzi o zapobieganie i zwalczanie przestępczości zorganizowanej, mimo ciągłych wysiłków organizacje przestępcze z tych państw nadal aktywnie zajmują się nielegalnym handlem bronią palną, przestępczością przeciwko mieniu i handlem rożnymi nielegalnymi towarami (w szczególności środkami odurzającymi i tytoniem), praniem pieniędzy, handlem ludźmi, przemytem migrantów i cyberprzestępczością w państwach członkowskich UE. Należy nasilić działania w tym zakresie.

Jeżeli chodzi o zapobieganie i zwalczanie korupcji oraz pranie pieniędzy, Mołdawia musi podjąć natychmiastowe działania, aby zapewnić ciągłość w spełnianiu kryteriów i trwałość reform. W świetle ostatnich zmian Ukraina również musi podjąć natychmiastowe działania, aby chronić środki antykorupcyjne wprowadzone w ramach poprzednich reform i umożliwić dalszy postęp.

Realizacja kryteriów liberalizacji reżimu wizowego to nieustający proces. Regularne posiedzenia podkomitetu ds. sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa oraz dialogi między UE i państwami objętymi liberalizacją reżimu wizowego, w tym w stosownych przypadkach państwami Bałkanów Zachodnich, negocjacje w sprawie przystąpienia do UE, jak również posiedzenia urzędników wyższego szczebla zapewniają odpowiednie ramy dla dalszego omówienia tych kwestii. Komisja przedstawi kolejne sprawozdanie dla Parlamentu Europejskiego i Rady na temat ciągłości spełniania wymogów liberalizacji reżimu wizowego przez państwa trzecie w 2018 r.

(1)

     Rozporządzenie Rady (WE) nr 539/2001 z dnia 15 marca 2001 r. wymieniające państwa trzecie, których obywatele muszą posiadać wizy podczas przekraczania granic zewnętrznych, oraz te, których obywatele są zwolnieni z tego wymogu (Dz.U. L 81 z 21.3.2001, s. 1.) zmienione rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/371 z dnia 1 marca 2017 r. (Dz.U. L 61 z 8.3.2017, s. 1.).

(2)

      http://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-6290-2017-ADD-1/en/pdf  

(3)

   Wspomniane konkretne obszary są określane zgodnie z odpowiednimi planami działania w zakresie liberalizacji reżimu wizowego dla poszczególnych krajów. Kryteria podzielono na cztery bloki zagadnień istotnych z technicznego punktu widzenia: 1) bezpieczeństwo dokumentów, w tym dokumentów biometrycznych, 2) zintegrowane zarządzanie granicami, polityka migracyjna i azylowa, 3) porządek publiczny i bezpieczeństwo publiczne, 4) stosunki zewnętrzne i prawa podstawowe. W sprawozdaniu skoncentrowano się na następujących obszarach (związanych z blokami 2 i 3): Albania (migracja nieuregulowana, ściganie przestępstw), była jugosłowiańska republika Macedonii (przestępczość zorganizowana, ściganie przestępstw), Bośnia i Hercegowina (migracja nieuregulowana, przestępczość zorganizowana), Czarnogóra (migracja nieuregulowana, przestępczość zorganizowana), Serbia (migracja nieuregulowana, przestępczość zorganizowana), Mołdawia (migracja nieuregulowana, zwalczanie korupcji, pranie pieniędzy), Gruzja (migracja nieuregulowana, azyl, przestępczość zorganizowana, zwalczanie korupcji, zapobieganie dyskryminacji), Ukraina (migracja nieuregulowana, zwalczanie korupcji, przestępczość zorganizowana). Komisja kontynuuje również uważne śledzenie realizacji kryteriów związanych z blokiem 1 i 4, szczególnie jeżeli chodzi o zwalczanie dyskryminacji i poprawę sytuacji słabszych grup społecznych, w szczególności środki w zakresie integracji Romów.

(4)

     Ostatnio przyjętego w listopadzie 2016 r.

(5)

     Zgodnie z oświadczeniem Komisji z dnia 8 listopada 2010 r.: http://www.europarl.europa.eu/meetdocs/2009_2014/documents/d-mk/dv/1027_12/1027_12en.pdf  

(6)

     Zwana dalej Mołdawią.

(7)

     Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Republika Czeska, Dania, Niemcy, Estonia, Grecja, Hiszpania, Francja, Włochy, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Węgry, Malta, Niderlandy, Austria, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowenia, Słowacja, Finlandia i Szwecja, jak również Islandia, Liechtenstein, Norwegia i Szwajcaria.

(8)

     W okresie od stycznia do czerwca 2017 r. 26 % wszystkich decyzji stanowiły decyzje odmowne uzasadnione bezpieczeństwem narodowym. W latach 2016 i 2015 odsetki te wynosiły odpowiednio 5 % i 4 % (źródło UNHCR).

(9)

     COM(2015) 199/SWD(2015) 103 final, przyjęte w dniu 8.5.2015 r. i COM(2015) 684/SWD(2015) 299 final, przyjęte w dniu 18.12.2015 r.