KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 13.9.2017

COM(2017) 479 final

KOMUNIKAT KOMISJI

Inwestowanie w inteligentny, innowacyjny i zrównoważony przemysł
Odnowiona strategia dotycząca polityki przemysłowej UE

1.Przemysł europejski w nowej epoce przemysłowej

Będąc główną siłą napędową wydajności i innowacyjności, przemysł zawsze stanowił fundament dobrobytu gospodarczego w Europie Możemy opierać się na silnej bazie przemysłowej, ale potrzebne są znaczne starania państw członkowskich, instytucji UE, a przede wszystkim samego przemysłu, w celu utrzymania i wzmocnienia wiodącej pozycji przemysłowej Europy w dobie globalizacji, wyzwań w zakresie zrównoważonego rozwoju oraz szybkich zmian technologicznych.

W swych wytycznych politycznych przewodniczący Juncker podkreślił znaczenie silnego i wysoce efektywnego przemysłu dla przyszłości europejskiej gospodarki, a także konieczność zwiększenia udziału przemysłu w unijnym PKB z powrotem do 20 % do roku 2020. Przemysł zapewnia 36 mln bezpośrednich miejsc pracy 1 i przyczynia się do zapewnienia wysokiego poziomu życia naszych obywateli. Odgrywa on kluczową rolę we wspieraniu światowego przywództwa Europy i jej międzynarodowej pozycji. Również Przewodniczący Parlamentu Europejskiego przypomniał niedawno o znaczeniu europejskiej bazy przemysłowej jako głównego celu naszej polityki 2 .

Europa jest światowym liderem w wielu sektorach przemysłu, szczególnie w sektorach zapewniających wysoką wartość dodaną, niskoemisyjnych oraz w sektorach zaawansowanych produktów i usług. Podstawę tej pozycji stanowią duży jednolity rynek liczący 500 milionów konsumentów, silne łańcuchy wartości, wykwalifikowani i zdolni pracownicy oraz światowej klasy zaplecze naukowe. Niemniej jednak szeroko zakrojone starania są niezbędne, aby dostosować się do wyzwań i czerpać korzyści z ogromnych możliwości powstających w nowej epoce przemysłowej 3 .

Cechami tej nowej epoki przemysłowej są przyspieszone tempo zmian gospodarczych, społecznych i środowiskowych, jak również przełomy techniczne w takich dziedzinach jak robotyka, internet przedmiotów, sztuczna inteligencja, systemy energetyczne oraz biogospodarka. Automatyzacja, wspierana przez technologie informacyjne, przekształca tradycyjne procesy produkcyjne i charakter pracy. Przemysł jest w coraz większym stopniu zintegrowany z globalnymi łańcuchami wartości, w których występują silne elementy usług. Nowe modele biznesowe powodują zaburzenia na tradycyjnych rynkach.

Same innowacje i tworzenie wartości zmieniają się gruntownie dzięki nowej generacji konsumentów, którzy oczekują współtworzenia wartości, połączeń i pomiarów osiągów w czasie rzeczywistym. Prowadzi to również do zatarcia granicy między produkcją a usługami. Dane stają się nowym elementem konkurencji w naszym połączonym świecie. Wobec deficytu zasobów naturalnych i zmiany klimatu jako coraz bardziej odczuwalnych elementów rzeczywistości, popyt na zrównoważone produkty i konsumpcja o obiegu zamkniętym będą się gwałtownie zwiększać.

Tendencje te są rzeczywiste i nieodwracalne, a przemysł zaczyna korzystać z możliwości, jakie one zapewniają. Przemysł UE zdołał odwrócić spadek udziału w rynkach eksportowych UE oraz udziału w wartości dodanej ogółem. Udziały w rynku eksportu z UE stopniowo rosną w przypadku towarów i pozostają stabilne w przypadku usług. Wartość dodana brutto przemysłu w UE-27 4 wzrosła o 6,4 % w latach 2009–2016 r. oraz o 4,7 % w UE-28. Udział przemysłu wytwórczego i czynników produkcji z przemysłu wydobywczego i sektora użyteczności publicznej w wartości dodanej ogółem stanowił 21 % w UE-27 (19 % w UE-28) w 2016 r. 5 . Sama wartość dodana produkcji wzrosła o 25 % w UE-27 (23 % w UE-28) w ujęciu realnym od 2009 r., jej udział jako części gospodarki wzrósł z 15,5 % (14,7 % w UE-28) do 17,1 % (16,1 % w UE-28).

Źródło: Eurostat 6

Spadkowa tendencja zatrudnienia w przemyśle również została odwrócona. W latach 2009–2013 zatrudnienie w przemyśle spadło o 1,8 mln (5,4 %) w UE-27, ale od 2013 r. w przemyśle stworzono ponad 1,5 mln nowych miejsc pracy. Liczba miejsc pracy w sektorze wytwórczym wzrosła w jeszcze większym stopniu, przede wszystkim w zakresie lepiej opłacanych stanowisk projektanckich, specjalistycznych i kierowniczych 7 . Wzrost wartości dodanej i zatrudnienia w przemyśle odzwierciedla również roczny wskaźnik wzrostu wydajności pracy w przemyśle w UE średnio o 2,7 % w latach 2009–2016. Wzrost wydajności pracy w UE wypada korzystnie w porównaniu z innymi dużymi gospodarkami, takimi jak USA (+0,7 % średnio rocznie w latach 2009–2015), Japonia (+3,4 %) i Korea Południowa (2,3 %) 8 .

Należy utrzymać mobilizację w celu poradzenia sobie ze zmieniającymi się łańcuchami wartości, wyzwaniami w zakresie zrównoważonego rozwoju, zmianami popytu globalnego, a także utrzymującymi się słabościami strukturalnymi w naszym otoczeniu biznesowym. MŚP pozostają szczególnie narażone. Wiele osób nadal nie posiada umiejętności potrzebnych dla przemysłu przyszłości, dotyczy to również podstawowych umiejętności cyfrowych. Rosnąca rozbieżność w zakresie wydajności pomiędzy liderami technologii i maruderami hamuje potencjalny wzrost gospodarczy i zagraża konwergencji społeczno-gospodarczej, a także spójności terytorialnej. Konkurenci Europy inwestują duże środki w modernizację swojego przemysłu; poziom inwestycji w UE nie powrócił jeszcze do średniej historycznej 9 . W tym samym czasie unijna luka innowacyjna zwiększa się w odniesieniu do niektórych państw 10 , a najważniejsi gracze, np. Chiny, zaczynają konkurować właśnie w segmentach o wyższej wartości dodanej, w których Europa radzi sobie najlepiej.

Dlatego też musimy zwiększyć zdolność naszego przemysłu do ciągłej adaptacji i innowacji poprzez ułatwianie inwestycji w nowe technologie i przyswajanie zmian spowodowanych coraz bardziej rozpowszechnioną cyfryzacją i przechodzeniem na niskoemisyjną gospodarkę o obiegu zamkniętym. Przedsiębiorstwa muszą jednak wykonać swoje zadania i zmodernizować bazę technologiczną, zabezpieczyć modele biznesu przed dezaktualizacją, przyswoić zasady zrównoważonego rozwoju oraz wprowadzać innowacje.

Transformacja przemysłowa daje ogromne możliwości, ale ich wykorzystanie będzie wymagało znacznych inwestycji w zaawansowane technologie produkcyjne, umiejętności i zdolności pracowników, a także wartości niematerialne, takie jak badania i innowacje. Przyspieszenie transformacji wymaga również lepszego funkcjonowania jednolitego rynku. W ramach wiodącej roli technologii nowoczesna polityka przemysłowa może się przyczynić do ożywienia regionów UE i budowy odporności w celu dostosowania do zmieniających się warunków globalnych.

2.Wzmacnianie przemysłu europejskiego

Tworzenie miejsc pracy i zapewnianie wzrostu gospodarczego za pomocą innowacji i inwestycji to podstawa wiodących inicjatyw Komisji, przede wszystkim planu inwestycyjnego, strategii jednolitego rynku, unii rynków kapitałowych, strategii jednolitego rynku cyfrowego lub Nowego europejskiego programu na rzecz umiejętności 11 . Wprowadzenie unii energetycznej z jej ambitną, przyszłościową polityką przeciwdziałania zmianie klimatu, planu działania dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym oraz wiodąca rola we wdrażaniu celów zrównoważonego rozwoju na 2030 r. mają również pozytywny wpływ na konkurencyjność i zrównoważony wzrost gospodarczy 12 . Program „Horyzont 2020” oraz europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne odgrywają główną rolę w pobudzaniu innowacji w przemyśle, a Komisja współpracuje z państwami członkowskimi w ramach europejskiego semestru, aby realizować krajowe reformy wspierające tworzenie miejsc pracy, wzrost gospodarczy i inwestycje. W dokumencie otwierającym debatę na temat przyszłości finansów UE 13 wskazano, że budżet UE powinien w dalszym ciągu przyczyniać się do zwiększania siły i odporności gospodarki europejskiej. 

Przekrojowa polityka Komisji w zakresie lepszego stanowienia prawa, której uzupełnieniem powinny być analogiczne działania ze strony państw członkowskich na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym, pomaga w stanowieniu lepszego prawa i zapewnieniu lepszych wyników dla społeczeństwa. Wysoka jakość prawa daje pewność konieczną dla dynamicznego rozwoju przedsiębiorstw.

Silne ukierunkowanie polityk na przemysł uzupełniono środkami sektorowymi, np. w przypadku przemysłu stalowego, kosmicznego i obronnego 17 , a także poprzez silny nacisk na kluczowe technologie prorozwojowe.

Nadeszła pora na podsumowanie postępów i usunięcie utrzymujących się zaległości. Jak wskazano w rezolucji Parlamentu Europejskiego z dnia 5 lipca 2017 r. 18 oraz w konkluzjach Rady Europejskiej z dnia 15 grudnia 2016 r. i z dnia 23 czerwca 2017 r., jak również dzięki ogromnemu zainteresowaniu i wsparciu ze strony szerszego grona zainteresowanych stron, istnieje powszechna zgoda co do potrzeby całościowej i perspektywicznej wizji dla europejskiego przemysłu. Pozwoli nam to lepiej współdziałać w ramach dziesięciu priorytetów politycznych Komisji w celu wzmocnienia europejskiej bazy przemysłowej. 

W oparciu o Europejski Dzień Przemysłu, który miał już miejsce w tym roku, oraz różne informacje przekazane przez zainteresowane strony, niniejszy komunikat stanowi odpowiedź na tę potrzebę, formułując strategię na rzecz inteligentnego, innowacyjnego i zrównoważonego przemysłu przyczyniającego się do zwiększenia konkurencyjności, tworzenia miejsc pracy i wzrostu gospodarczego z korzyścią dla wszystkich. Realizacja tej strategii będzie wymagała wspólnego zaangażowania i systemowych działań ze strony przemysłu, jak również ze strony wszystkich odpowiednich unijnych, krajowych i regionalnych zainteresowanych stron.

Należy zatem dalej wzmacniać udaną współpracę rozpoczętą podczas pierwszego Europejskiego Dnia Przemysłu i uznać ją za stały element strukturalny.

3.Pogłębiony i bardziej sprawiedliwy jednolity rynek: wzmocnienie pozycji obywateli i przedsiębiorstw

Pogłębiony i bardziej sprawiedliwy jednolity rynek stanowi podstawę sukcesów przemysłu europejskiego. Musi on ułatwiać integrację naszych przedsiębiorstw w ramach europejskich i globalnych łańcuchów wartości i funkcjonować jako istotny czynnik konkurencyjności przemysłu. Jednocześnie musi on pomagać przemysłowi, obywatelom i lokalnym społecznościom dostosować się do zmian społecznych, gospodarczych i środowiskowych. Korzyści wynikające z transformacji przemysłowej muszą zostać szeroko rozpowszechnione, a ci, którzy ponoszą straty, muszą mieć możliwość znalezienia szans i wsparcia w celu dostosowania się. Uczenie się przez całe życie i równość szans oraz równy dostęp do edukacji, szkoleń oraz umiejętności technicznych są kluczowym elementem budowy takiej odporności.

W ciągu ostatnich dwóch lat Komisja przedstawiła wiele środków, aby umożliwić Europie i unijnym przedsiębiorstwom czerpanie korzyści z jednolitego rynku. Europejski program na rzecz gospodarki dzielenia się 19 stymuluje zrównoważony rozwój modeli biznesowych opartych na współpracy, które również mają znaczny potencjał w zakresie promowania efektywnego użytkowania zasobów w gospodarce. Modernizacja systemu normalizacji 20 pomoże w opracowaniu aktualnych norm rynkowych, które umożliwią naszym przedsiębiorstwom wykorzystanie możliwości w rozwijających się segmentach rynku. Tegoroczny pakiet dotyczący usługowy 21 ma na celu wyeliminowanie nieproporcjonalnych barier regulacyjnych, ułatwienie mobilności specjalistów i usprawnienie procedur, które usługodawcy muszą stosować w przypadku rozszerzenia swojej działalności na inne państwa UE. W najnowszym pakiecie na rzecz przestrzegania przepisów 22 położono duży nacisk na egzekwowanie przepisów dotyczących jednolitego rynku oraz pomocy obywatelom i przedsiębiorstwom, by jednolity rynek nabrał realnych kształtów.

W celu dalszego wzmocnienia jednolitego rynku Komisja zaproponuje również przepisy mające uprościć funkcjonowanie zasady wzajemnego uznawania oraz dokona przeglądu przepisów dotyczących nadzoru rynku w celu zapewnienia bezpieczeństwa produktów i lepszego wsparcia ponad 500 krajowych organów nadzoru rynku w zakresie koordynacji i realizacji ich zadań. Komisja przedstawi szereg inicjatyw mających na celu modernizację ram własności intelektualnej. Aby pomóc organom w lepszym wykorzystaniu zamówień publicznych jako siły napędowej inteligentnej, zrównoważonej i innowacyjnej technologii, Komisja zaproponuje ponadto środki na rzecz strategicznego podejścia do zamówień publicznych i wspierania państw członkowskich w kwestii zamówień na duże projekty infrastrukturalne.

Aby sprostać znacznej presji dostosowawczej wywieranej przez trwającą transformację przemysłową na przemysł europejski i jego siłę roboczą, szczególną uwagę należy poświęcić wzmocnieniu odporności i pomocy obywatelom i społecznościom w celu wykorzystania możliwości związanych ze zmianami. Systemy kształcenia i szkolenia muszą zapewnić obywatelom właściwe umiejętności w celu wdrażania takich zmian i uniknięcia zwiększania dysproporcji społecznych. Umiejętności te muszą być rozwijane na długo przed wejściem na rynek pracy i aktualizowane przez cały okres życia zawodowego. W tym względzie niezbędne jest zaangażowanie kluczowych zainteresowanych stron, w tym partnerów społecznych.

W programie UE na rzecz umiejętności 23 określono dziesięć kluczowych działań w zakresie podwyższenia poziomu umiejętności w Europie obejmujących swym zakresem inicjatywy dotyczące likwidacji braków podstawowych umiejętności dotykających ponad 70 mln dorosłych osób w Europie, a także środki, które wspomagają rozwój i prognozowanie zapotrzebowania na zaawansowane umiejętności w powstających sektorach. Komisja, we współpracy z OECD, udziela wsparcia państwom członkowskim w zakresie opracowywania krajowych strategii rozwoju umiejętności. Perspektywiczne podejście Komisji w ramach planu działania na rzecz współpracy sektorowej w zakresie umiejętności 24 zostanie wkrótce rozszerzone na dodatkowe kluczowe sektory przemysłu, takie jak budownictwo, przemysł stalowy, papierniczy, ekotechnologie i energia ze źródeł odnawialnych, drukowanie przestrzenne i transport morski. Koalicja na rzecz umiejętności cyfrowych i zatrudnienia 25 proponuje konkretne działania mające na celu szkolenie i przekwalifikowanie obywateli Unii i siły roboczej w związku z cyfryzacją Uruchomiony niedawno Europejski filar praw socjalnych 26 obejmuje kwestie przyszłości pracy i powstającego cyfrowego rynku pracy. Ma on na celu między innymi sprostanie wyzwaniom związanym z nowymi i niestandardowymi formami stosunków pracy, warunkami pracy i dostępem do ochrony socjalnej.

Komisja będzie w dalszym ciągu wzmacniać ukierunkowanie na wyniki Europejskiego Funduszu Społecznego w celu wspierania odporności i konkurencyjności na rynkach pracy. Krajowe polityki dotyczące rynku pracy odgrywają kluczową rolę w przewidywaniu przyszłego zapotrzebowania na umiejętności oraz w zakresie wykorzystania Europejskiego Funduszu Społecznego w celu lepszego zarządzania zmianami oraz pomocy w zapewnieniu odpowiednich szkoleń. Program Erasmus+ jest również kluczowym instrumentem, za pomocą którego rozwija się nowe umiejętności dzięki nauce za granicą. Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji zapewnia wsparcie dla pracowników będących ofiarami masowych zwolnień spowodowanych globalizacją lub kryzysem.

4.Modernizacja przemysłu do poziomu epoki cyfrowej

Przyszłością przemysłu będą technologie cyfrowe. Transformacja cyfrowa jest jednym z podstawowych elementów trwającej rewolucji przemysłowej. Postępy w technologiach takich jak duże zbiory danych, sztuczna inteligencja i robotyka, internet rzeczy i wysokowydajne technologie obliczeniowe mają wpływ na sam charakter pracy i społeczeństwo jako całość 27 . Wraz z pojawieniem się technologii cyfrowych, aspekt usługowy przemysłu staje się jeszcze ważniejszy. Wspieranie wdrażania inteligentnych technologii we wszystkich aspektach łańcuchów wartości w przemyśle i wspomaganie rozwoju firm ma zatem kluczowe znaczenie dla wzrostu gospodarczego i konkurencyjności Europy.

Europa jest światowym liderem w wielu sektorach przemysłu wytwórczego, a europejskie przedsiębiorstwa przodują w zakresie cyfryzacji i automatyzacji w kluczowych sektorach przemysłu 28 . Rola Europy w gospodarce opartej na danych i gospodarce platform jest ograniczona, a wykorzystanie technologii cyfrowych przez MŚP jest niskie 29 . Tylko jedną piątą przedsiębiorstw w UE można uznać za zaawansowaną pod względem cyfryzacji 30 . Przedsiębiorstwa muszą z kolei wnieść swój wkład, biorąc na siebie ciężar inwestycji początkowych w technologie cyfrowe, a następnie wykorzystać wzrost wydajności i korzyści innowacyjne, które oferują. Modele i procesy biznesowe mogą ulec zmianie; kierownicy i pracownicy mogą być zmuszeni do zdobycia nowych umiejętności; a tempo przemian może wzrosnąć. Jednak brak cyfryzacji przyczyni się również do zmian związanych z prawdopodobną utratą konkurencyjności, udziałów w rynku i w konsekwencji miejsc pracy, a w najgorszym przypadku powstanie zagrożenie dla istnienia samego przedsiębiorstwa.

Dlatego właśnie w kompleksowej strategii w zakresie cyfryzacji europejskiego przemysłu 31 położono silny nacisk na wzmożoną cyfryzację przemysłu. Uruchomiona w marcu europejska platforma współpracy w zakresie krajowych inicjatyw w dziedzinie cyfryzacji wprowadziła europejskie ramy koordynacji i stymuluje politykę w zakresie cyfryzacji we wszystkich państwach członkowskich 32 . Komisja inwestuje również we wprowadzanie centrów innowacji cyfrowych i innych ośrodków technologicznych w celu oferowania unijnym przedsiębiorstwom bardziej skoordynowanych i lepszych usług wsparcia. Pomaga to dotrzeć do tych przedsiębiorstw, które nie uczestniczą jeszcze w transformacji cyfrowej. 

Cyfrowe platformy przemysłowe (np. platformy internetu przemysłowego oraz platformy danych przemysłowych) pomogą w zebraniu różnych technologii i aplikacji, ułatwiając opracowywanie nowych produktów, procesów, a w szczególności również nowych modeli biznesowych i modeli usług. Komisja ogłasza konkretne zaproszenia do wspierania ich rozwoju w wielu dziedzinach, takich jak automatyzacja i współpraca w zakresie wytwarzania, rolnictwa precyzyjnego i energetyki.

Wiele innych inicjatyw w ramach Strategii jednolitego rynku cyfrowego stymuluje cyfryzację przemysłu oraz modernizację usług publicznych, między innymi poprzez działania w zakresie normalizacji ICT 33 , administracji publicznej 34 , szybkich połączeń (w tym 5G) i internetu przedmiotów. Przegląd śródokresowy strategii 35 wskazuje jednak, że Europa musi pójść jeszcze dalej. Komisja przedstawi w ramach tego mandatu szereg dalszych ambitnych inicjatyw, aby zapewnić przemysłowi europejskiemu jednolity rynek cyfrowy, którego potrzebuje. Inicjatywy te dotyczą takich kwestii jak rozwój gospodarki opartej na danych, sztucznej inteligencji i wysokowydajnych technologii obliczeniowych, które mają kluczowe znaczenie dla rozwoju zastosowań inteligentnych ekosystemów przemysłowych i dużych zbiorów danych.

Przyjęty dziś kompleksowy pakiet dotyczący bezpieczeństwa cybernetycznego 36 stanowi ważny wkład w zapobieganie zagrożeniom cybernetycznym, a także zwiększa siłę Europy w zakresie bezpieczeństwa danych oraz ochrony danych osobowych. Inicjatywa dotycząca utworzenia sieci kompetencji w zakresie bezpieczeństwa cybernetycznego z Europejskim Centrum Badań i Kompetencji w Dziedzinie Bezpieczeństwa Cybernetycznego będzie w szczególności wspierać rozwój potencjału przemysłowego. Będzie to również stanowić dodatkowy impuls dla starań UE, aby stać się światowym liderem w rozwoju technologii cyfrowych nowej generacji. Inicjatywa w zakresie swobodnego przepływu danych przyczyni się do ożywienia europejskiej gospodarki danych, zapewniając lepsze i bardziej konkurencyjne usługi związane z obsługą danych.

Najnowocześniejsza infrastruktura cyfrowa i wykorzystanie odpowiednich zasobów widma mają również zasadnicze znaczenie zarówno dla opracowywania przełomowych innowacji cyfrowych, takich jak drukowanie przestrzenne lub zautomatyzowane prowadzenie pojazdów, jak i dla szerokiego rozpowszechnienia cyfryzacji we wszystkich elementach naszych gospodarek, a także dla obywateli. UE i jej państwa członkowskie muszą zapewnić właściwe warunki ramowe dla rozwoju takiej infrastruktury. Ponadto przy ponad 20 mld EUR prognozowanego finansowania projektów Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych stał się już istotną siłą napędową dla inwestycji w infrastrukturę cyfrową. Program „Horyzont 2020”, instrument „Łącząc Europę” i europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne również inwestują znaczne środki w kluczowe cyfrowe technologie przyszłości 37 .

Połączenia następnych generacji – zwłaszcza 5G – stanowią podstawę do opracowania przyszłych modeli biznesowych. Pojazdy autonomiczne, internet przedmiotów i mnóstwo innych zastosowań, od których będzie zależała siła przemysłu w przyszłości, nie może zostać wdrożonych bez szybszego i sprawnie działającego internetu. Starania na rzecz przyspieszenia przyjęcia technologii 5G są ogromne, ale ogromne są również potencjalne korzyści, które mogą zapewnić przemysłowi europejskiemu wiodącą pozycję i przewagę konkurencyjną na szczeblu globalnym.

5.Wykorzystanie wiodącej pozycji Europy w gospodarce niskoemisyjnej i gospodarce o obiegu zamkniętym

UE dąży do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju w sposób przekrojowy i jest siłą napędową stojącą za porozumieniem klimatycznym z Paryża oraz programem działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030. Jest ona prekursorem światowego przechodzenia w kierunku gospodarki niskoemisyjnej i gospodarki o obiegu zamkniętym. Europa musi obecnie wykorzystać tę wiodącą rolę we wszystkich sektorach i stawić czoła rosnącej światowej konkurencji w ekologicznej produkcji i ekologicznych technologiach energetycznych.

Przejście naszych przedsiębiorstw na bardziej zrównoważone i zasobooszczędne modele biznesowe pomaga nie tylko chronić środowisko, ale zapewnia również przewagę konkurencyjną, przynosząc znaczne oszczędności 38 . Może tworzyć nowe miejsca pracy oraz możliwości dla pracowników i przedsiębiorców. W grudniu 2017 r. Komisja przedstawi nową serię działań na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym. Obejmie to strategię przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym w zakresie tworzyw sztucznych w Europie, między innymi poprzez promowanie innowacji i inwestycji. Silniejszy rozwój biogospodarki może również pomóc UE w przyspieszeniu postępów w kierunku niskoemisyjnej gospodarki o obiegu zamkniętym, usprawniając produkcję odnawialnych zasobów biologicznych oraz przekształcanie tych zasobów w bioprodukty i bioenergię. Ponieważ europejskie przedsiębiorstwa w coraz większym stopniu stanowią element globalnych łańcuchów dostaw, przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym nie może się odbywać samodzielnie. Mając na względzie strategiczne znaczenie surowców dla przemysłu wytwórczego w UE 39 , Komisja wdraża szeroki zakres działań w ramach unijnej Inicjatywy na rzecz surowców i w dalszym ciągu będzie zapewniać ich bezpieczne, zrównoważone i przystępne cenowo dostawy. Niektóre surowce są szczególnie ważne, ponieważ mają duże znaczenie gospodarcze i są obciążone wysokim ryzykiem związanym z dostawami. Równolegle do tej strategii Komisja przedstawia zmieniony wykaz surowców krytycznych dla UE 40 .

Komisja przedstawiła już większość wniosków ustawodawczych w celu wdrożenia strategii ramowej na rzecz unii energetycznej i porozumienia klimatycznego z Paryża, a obecnie koncentruje się na realizacji konkretnych działań w celu przyspieszenia ich wdrożenia. Chociaż porozumienie klimatyczne z Paryża zmienia sytuację globalną, wysiłki określane w poszczególnych państwach różnią się. Zatem w zakresie, w jakim warunki działania pozostaną nierówne, sektory narażone na ryzyko otrzymują przydział bezpłatnych uprawnień w ramach unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (ETS). Unijna polityka przeciwdziałania zmianie klimatu zapewnia również narzędzia do bezpośredniego wsparcia innowacji w dziedzinie technologii niskoemisyjnych w przemyśle 41 . W ramach programu rezerwy dla nowych instalacji (NER) 300 przydzielono 2,1 mld EUR dla 39 wysoce innowacyjnych projektów. Na okres po 2020 r. przewiduje się przeznaczenie uprawnień do emisji w ramach ETS na utworzenie funduszu na rzecz innowacji w celu wspierania demonstracji na wielką skalę wysoce innowacyjnych technologii niskoemisyjnych na potrzeby sektorów energochłonnych, odnawialnych źródeł energii oraz wychwytywania i składowania dwutlenku węgla. Fundusz na rzecz modernizacji będzie zapewniał wsparcie modernizacji sektora energetycznego w dziesięciu państwach członkowskich o niższym poziomie dochodów.

W pakiecie dotyczącym czystej energii 42 , przyjętym w listopadzie ubiegłego roku, Komisja zaproponowała nowe ramy w celu przyspieszenia realizacji i konsolidacji przekształcenia energetycznego gospodarki UE przy jednoczesnym zapewnieniu wiodącej roli UE i konkurencyjności naszej gospodarki. Pakiet przyczyni się do zwiększenia konkurencji na rynku detalicznym energii elektrycznej oraz otwarcia na nowe usługi i modele biznesowe. Ustanowiono w nim również ramy umożliwiające wspieranie przejścia do gospodarki niskoemisyjnej o obiegu zamkniętym poprzez konkretne i krótkoterminowe środki mające na celu wsparcie osiągania wymiernych wyników przez przemysł UE, regiony, miasta, pracowników i obywateli. W celu pomocy w upowszechnianiu się innowacji na rynku światowym UE wraz z krajami nordyckimi będzie współgospodarzem znaczącego wydarzenia w 2018 r. – „Mission Innovation” i forum ministerialnego dotyczącego czystej energii – z udziałem międzynarodowych partnerów reprezentujących podmioty, które odpowiadają za 85–90 % globalnych inwestycji w czystą energię.

Należy także położyć zdecydowany nacisk na mobilność niskoemisyjną. Po przedstawieniu strategii na rzecz mobilności niskoemisyjnej w 2016 r. oraz pakietu dotyczącego mobilności wiosną 2017 r. 43  Komisja przedstawi jesienią bieżącego roku nowe propozycje przyczyniające się do realizacji powyższego celu, m.in. zaostrzenia norm emisji dwutlenku węgla w odniesieniu do samochodów osobowych i dostawczych po roku 2020/2021 oraz plan działania na rzecz rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych w celu wsparcia budowy unijnej szkieletowej infrastruktury ładowania.

Jeśli UE chce pozostać konkurencyjna w tej dziedzinie, trzeba będzie uzupełnić brakujące ogniwa w odpowiednich łańcuchach wartości. Dlatego też inwestycje w akumulatory mają znaczenie strategiczne. W celu uruchomienia inicjatyw przemysłu na rzecz pełnego łańcucha wartości dla akumulatorów w UE, zarówno w odniesieniu do zastosowań mobilnych, jak i stacjonarnych, Komisja zorganizuje spotkanie z zainteresowanymi stronami 44 , aby pomóc w zoptymalizowaniu ewentualnej możliwej interwencji publicznej. Kolejnym krokiem będzie wniosek dotyczący norm emisji dwutlenku węgla również w odniesieniu do samochodów ciężarowych, autobusów i autokarów (pojazdy ciężkie) w pierwszej połowie 2018 r.

W kontekście unii rynków kapitałowych Komisja opracowuje ponadto strategię na rzecz zrównoważonych finansów, aby lepiej ukierunkowywać przepływy kapitału prywatnego na bardziej zrównoważone inwestycje. Lepsze rozróżnienie inwestycji zrównoważonych i innych rodzajów inwestycji będzie miało kluczowe znaczenie dla szerszego uwzględnienia ryzyka i zwrotów z inwestycji w decyzjach dotyczących inwestycji długoterminowych i zwiększy zaufanie do wdrażanych projektów, przekazywanych informacji i treści etykiet.

6.Inwestowanie w przemysł przyszłości

Inwestycje pochodzące z UE i spoza niej, zarówno w infrastrukturę, jak i w nowe technologie, są warunkiem koniecznym do realizacji transformacji przemysłowej przez nasz przemysł. Chociaż ogólny poziom inwestycji stopniowo wzrasta, inwestycje w innowacje i inne wartości niematerialne są niższe niż w przypadku wielu konkurentów. Europa musi stymulować więcej inwestycji kapitałowych, ułatwiać wdrażanie obiecujących innowacji i zapewniać otoczenie sprzyjające rozwojowi dynamicznych MŚP.

W ramach planu Junckera, czyli planu inwestycyjnego dla Europy, uruchomionego w listopadzie 2014 r., ustanowiono Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych w celu wspierania strategicznych projektów na całym kontynencie, przyczyniając się tym samym do zlikwidowania luki inwestycyjnej. Udało się już lewarowanie dużych inwestycji prywatnych w infrastrukturę cyfrową, energię, badania naukowe, transport, projekty rozwojowo–innowacyjne, tym samym zapewniono znaczne finansowanie gospodarki i wsparcie dla niedawnego ożywienia inwestycji. Grupa Europejskiego Banku Inwestycyjnego opracowała również inwestycje kapitałowe, które są szczególnie ważne dla innowacyjnych przedsiębiorstw na wczesnych etapach.

We wniosku Komisji dotyczącym zmiany i przedłużenia okresu obowiązywania Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS 2.0) przewidziano, że 40 % zwiększenia zdolności EFIS do ponoszenia ryzyka będzie przeznaczone na zwiększenie dostępu do środków finansowych dla MŚP, a Europejski Bank Inwestycyjny zwiększy swój udział w finansowaniu dla spółek o średniej kapitalizacji. Jednocześnie we wniosku Komisji dotyczącym rozporządzenia zbiorczego nastąpi uproszczenie połączenia EFIS ze środkami z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, aby osiągnąć lepsze skutki, m.in. w zakresie platform inwestycyjnych 45 .

W celu zapewnienia wysoce konkurencyjnego sektora wytwórczego w Europie skuteczna strategia musi opierać się na mocnych stronach Europy i składnikach strategicznych łańcuchów wartości w zakresie nowych technologii i je wzmacniać. Wymaga to często wspólnych, dobrze skoordynowanych starań oraz inwestycji ze strony organów publicznych i przedsiębiorstw przemysłowych z kilku państw członkowskich. Komunikat Komisji dotyczący ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania (IPCEI) odnosi się do takich strategicznych projektów 46 . Przykłady łańcuchów wartości o strategicznym znaczeniu dla Europy, to m.in. magazynowanie energii i chipy elektroniczne. W przypadku gdy są stosowane przez państwa członkowskie, mogą odgrywać kluczową rolę we wspieraniu polityk i działań w dziedzinach kluczowych dla wzrostu gospodarczego. W celu osiągnięcia bardziej aktywnego podejścia ze strony państw członkowskich i przemysłu do ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania, Komisja ustanowi strategiczne forum z udziałem najważniejszych zainteresowanych stron w celu określenia kluczowych łańcuchów wartości i projektów inwestycyjnych oraz monitorowania postępów.

Znaczące postępy następują również w zakresie unii rynków kapitałowych oraz inicjatywy dotyczącej przedsiębiorstw typu start-up w ramach strategii jednolitego rynku w celu ułatwienia dostępu do finansowania pierwszych faz rozwoju naszych innowacyjnych przedsiębiorstw. Unia rynków kapitałowych ułatwia inwestycje dla wszystkich przedsiębiorstw poprzez poprawę dostępu do alternatywnych źródeł finansowania. Zasady dotyczące europejskich funduszy venture capital zostały zmienione, tak aby mogły one finansować większą grupę przedsiębiorstw, a rozporządzenie w sprawie prospektu zmieniono, aby ułatwić pozyskiwanie funduszy dla MŚP. Paneuropejski fundusz funduszy jest tworzony, aby zaspokoić potrzebę większych inwestycji kapitału wysokiego ryzyka po etapie start-up.

Komisja dokona obecnie oceny, w jaki sposób prawodawstwo UE może zapewnić bardziej proporcjonalne środowisko regulacyjne w celu wspierania wprowadzania MŚP na rynki publiczne. Podjęte zostaną również dalsze inicjatywy w zakresie technologii finansowych (FinTech), w szczególności w celu wspierania innowacyjnych narzędzi finansowania, takich jak finansowanie społecznościowe, a także w celu zbadania możliwości opracowania europejskich zabezpieczonych papierów dłużnych jako instrumentu dla MŚP i pożyczek infrastrukturalnych 47 . W celu dalszego zmniejszania luki w finansowaniu etapu od innowacji do wejścia na rynki Komisja rozważy ustanowienie uzupełniającego europejskiego działania scale-up dla kapitału wysokiego ryzyka, aby umożliwić funduszom venture capital zwiększenie ich możliwości inwestycyjnych.

Z uwagi na odmienne profile ryzyka i skalę lub zakres ich działalności niektóre sektory napotykają na więcej przeszkód w dostępie do środków finansowych niż inne sektory. Komisja podejmuje ukierunkowane działania w sektorach takich jak sektor kosmiczny i obrony, aby wykorzystać nowe możliwości dla różnych części łańcucha dostaw. W ramach Europejskiego Funduszu Obronnego Komisja uruchomiła kluczowy czynnik rozwoju dla przyszłości europejskiego sektora obrony.

Poprawa warunków ramowych dla inwestycji, w tym przewidywalności regulacyjnej, uczciwej konkurencji i praworządności, również muszą pozostać kluczowymi zagadnieniami prac Komisji z państwami członkowskimi na rzecz reform w ramach europejskiego semestru jako element trzeciego filaru planu inwestycyjnego dla Europy. Władze krajowe i regionalne dysponujące przestrzenią fiskalną powinny podjąć wzmożone starania w celu wsparcia inwestycji wysokiej jakości i likwidacji luki inwestycyjnej powstałej od czasu kryzysu.

Środki finansowe UE i państw członkowskich powinny być stosowane jako zachęta do tworzenia wartości dodanej w gospodarce, bez szkody dla rozwoju dynamicznego rynku prywatnego finansowania projektów. Unia zapewnia, aby pomoc państwa stanowiła odpowiednią zachętę dla przedsiębiorstw do inwestowania w prace badawczo-rozwojowe – powinna ona, między innymi, dorównywać poziomem pomocy otrzymywanej przez konkurentów spoza UE na podobne projekty – oraz zapewnia inne środki zwiększające konkurencyjność, a także gwarantuje, aby wybrane przedsiębiorstwa nie uzyskały korzyści gospodarczych mających negatywny wpływ na konkurencję i wymianę handlową między państwami członkowskimi.

7.Wspieranie innowacji przemysłowych w praktyce

Europa ma doskonałe wyniki badań w wielu dziedzinach techniki, które bezpośrednio lub pośrednio przyczyniają się do rozwoju inteligentnego, innowacyjnego i zrównoważonego przemysłu. Musimy poprawić przechodzenie od badań do przełomowych innowacji pomagających w tworzeniu nowych rynków stymulujących wzrost gospodarczy i tworzenie miejsc pracy. Obecnie zbyt mało innowacyjnych firm zwiększa skalę swojej działalności, by stać się ważnymi pracodawcami i liderami rynku. Europa musi zapewnić bardziej sprzyjające warunki, aby zagwarantować, że jej obarczone ryzykiem przełomowe innowacje przyczynią się do powstania nowych rynków i wiodącej pozycji w przemyśle w Europie, a nie poza nią. Potrzebne są również działania mające na celu przyspieszenie i usprawnienie wprowadzania nowych technologii, w szczególności przez MŚP i tradycyjne sektory przemysłu.

Przedsiębiorstwa wysokiego wzrostu i przedsiębiorstwa typu start-up przekształcające się w duże firmy tworzą więcej miejsc pracy niż inne podmioty gospodarcze. Są innowacyjne i wzmacniają naszą gospodarkę. Zakładanie przedsiębiorstw nie jest problemem Europy 50 , jednak zbyt mało europejskich przedsiębiorstw typu start-up jest w stanie utrzymać się na rynku i rozwijać się w dłuższej perspektywie. To przedsiębiorstwa wysokiego wzrostu, które są w stanie zwiększać skalę działania, tworząc trwałe miejsca pracy i wzrost gospodarczy, a także stymulują innowacje w dłuższej perspektywie. Dlatego też Komisja w swojej inicjatywie na rzecz przedsiębiorstw typu start-up i przedsiębiorstw scale-up 51 przedstawiła zestaw środków ułatwiających rozpoczęcie i zwiększenie skali działalności.

Nasze przedsiębiorstwa typu start-up i dynamiczne MŚP potrzebują dostępu do kapitału wysokiego ryzyka i otoczenia sprzyjającego rozwojowi biznesu, aby realizować innowacje i zapewniać rozwój w całej Europie. Potrzebują one pomocy w nawiązywaniu kontaktów z wykwalifikowanymi osobami, ośrodkami technologicznymi i organizacjami udzielającymi wsparcia w regionach i pomiędzy nimi w celu przyspieszenia rozpowszechniania wiedzy i włączenia się w globalne łańcuchy wartości. Europejski Instytut Innowacji i Technologii łączy ze sobą wiodące przedsiębiorstwa, uczelnie i laboratoria badawcze w celu wzmocnienia potencjału Europy w zakresie innowacji. Komisja ułatwia również dialog na temat doskonałości polityki klastrowej 52 i podejmuje działania na rzecz ułatwienia integracji kreatywności, projektowania i innowacji pozatechnologicznych z pomocą najnowocześniejszych technologii w celu stworzenia nowych produktów, nowych przemysłowych łańcuchów wartości oraz ożywienia tradycyjnych gałęzi przemysłu 53 . 

Konieczne są postępy na wszystkich szczeblach w celu uzyskania pewności, że ramy regulacyjne gwarantują niezbędną elastyczność umożliwiającą rozwój innowacji. Musimy się nauczyć brać pod uwagę perspektywę innowatorów, gdyż często są oni mniej słyszalni niż podmioty o ugruntowanej pozycji rynkowej. W tym celu Komisja będzie stosować zasadę innowacyjności w ramach Programu lepszego stanowienia prawa. Zasada innowacyjności wymaga uwzględnienia wpływu na badania i innowacje przy opracowywaniu i przeglądzie przepisów we wszystkich dziedzinach polityki, m.in. w celu zapewnienia, by regulacje UE umożliwiały przedsiębiorstwom łatwe wejście na rynek.

Nasza polityka konkurencji jest ważnym bodźcem dla firm do innowacji i inwestycji. Istnieje silne powiązanie pomiędzy stopniem konkurencyjności i większą wydajnością, co z kolei zapewnia długotrwały i zrównoważony wzrost gospodarczy. Polityka konkurencji zapewnia przedsiębiorstwom możliwość uzyskiwania dostaw w optymalnych warunkach i korzystania z konkurencyjnych rynków zbytu dla swoich produktów, przyczyniając się zwykle do lepszego wykorzystania zasobów społeczeństwa. Niedawny wniosek Komisji zapewniający większe uprawnienia krajowym organom ochrony konkurencji ma na celu dalsze wzmacnianie skutecznego egzekwowania prawa na wszystkich szczeblach, zważywszy, że władze krajowe podejmują około 85 % wszystkich decyzji, w ramach których stosowane są unijne zasady ochrony konkurencji.

Komisja również zdecydowanie promuje sprawiedliwość podatkową i uproszczenie systemów podatkowych 54 . W niedawno ponownie wprowadzonej wspólnej skonsolidowanej podstawie opodatkowania osób prawnych zapewniono ponadto istotne zachęty dla przedsiębiorstw do wprowadzania innowacji i do rozwoju. W zakresie podatku od wartości dodanej – obszaru, który jest nieodmiennie uznawany za jeden z najbardziej uciążliwych obszarów prawodawstwa 55 – Komisja jeszcze w tym roku przedstawi propozycje znacznego uproszczenia obowiązków dla przedsiębiorstw i wyznaczenia drogi do utworzenia jednolitego unijnego obszaru VAT.

W odniesieniu do wsparcia finansowego Unii na rzecz innowacji program prac na lata 2018–2020 dla programu „Horyzont 2020” zapewnia działaniom pilotażowym Europejskiej Rady ds. Innowacji budżet przekraczający 2,6 mld EUR w celu skuteczniejszego wspierania projektów ukierunkowanych na innowacje tworzące rynek. Ponadto przeznacza się 2,2 mld EUR w obszarach priorytetowych 56 w celu przyspieszenia innowacji związanych z czystą energią. Głównymi grupami docelowymi są innowatorzy i przedsiębiorcy o dużym potencjale zwiększania skali działalności, którzy nie są w stanie przyciągnąć wystarczających inwestycji sektora prywatnego. Działania pilotażowe Europejskiej Rady ds. Innowacji mają na celu stworzenie nowego standardu doskonałości dla bardzo obiecujących, ale także potencjalnie ryzykownych innowacji, przyczyniając się do skoncentrowania wsparcia na poziomie UE.

Musimy również zapewnić przemysłowi wiodącą pozycję w technologiach strategicznych w przyszłości. Grupa wysokiego szczebla ds. kluczowych technologii wspomagających przeprowadzi przegląd kluczowych technologii wspomagających oraz najlepszych sposobów maksymalizacji ich zastosowania w przemyśle 57 .

8.Wymiar międzynarodowy

Otwarty i oparty na zasadach handel stanowi kluczowy element naszych starań mających na celu czerpanie korzyści z globalizacji. UE wykorzystuje swoją pozycję do promowania równych warunków konkurencji na świecie w dwustronnych i wielostronnych negocjacjach handlowych, w momencie gdy stało się to jeszcze ważniejsze. Umowy handlowe UE stwarzają możliwości gospodarcze dla Europejczyków, co z kolei przekłada się na tworzenie miejsc pracy 58 . Małe i duże przedsiębiorstwa wykorzystują umowy handlowe, aby korzyści wynikające z globalizacji przenieść do swojego kraju 59 . Jednak wolny handel musi być sprawiedliwy i zrównoważony. Wzmocnione instrumenty ochrony handlu oraz nowe ramy umożliwiające przegląd bezpośrednich inwestycji zagranicznych, które mogą stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa lub porządku publicznego, przyczynią się do zapewnienia, by Europa działała na równych zasadach z resztą świata.

UE ma ambitny plan w zakresie handlu obejmujący szereg trwających lub niedawno zakończonych negocjacji. Warto zwrócić uwagę na umowę między UE a Kanadą, która jest tymczasowo stosowana od dnia 21 września 2017 r. i która wyeliminuje 99 % ceł, usunie bariery w handlu usługami i da przedsiębiorstwom z UE lepszy dostęp do kanadyjskiego rynku zamówień publicznych niż w przypadku innych partnerów handlowych Kanady. Ponadto w lipcu tego roku UE i Japonia – odpowiednio, druga i czwarta co do wielkości gospodarka na świecie – które razem odpowiadają za 22 % światowego handlu, osiągnęły polityczne porozumienie w sprawie zawarcia ambitnej umowy i wysłały wyraźny komunikat w czasach narastających tendencji protekcjonistycznych w innych częściach świata.

Unijne instrumenty ochrony handlu pomagają zagwarantować uczciwą konkurencję przedsiębiorstwom z UE, a Komisja w pełni korzysta z obecnych środków w celu reagowania na nieuczciwe praktyki handlowe. Po przyjęciu przez współustawodawców, dwa wnioski Komisji – w sprawie modernizacji instrumentów ochrony handlu 60 oraz w sprawie nowej metody obliczeń antydumpingowych 61 – spowodują, że powyższe środki staną się jeszcze bardziej skuteczne w rozwiązywaniu problemu znacznych zakłóceń na rynku.

W dziedzinie zamówień publicznych, wielu głównych partnerów handlowych UE nadal stosuje praktyki ograniczające konkurencję, które dyskryminują przedsiębiorstwa z UE, i nie zapewnia wzajemności w zakresie dostępu do rynku. W związku z tym Komisja apeluje o szybkie przyjęcie zmienionego wniosku w sprawie instrumentu dotyczącego udzielania zamówień publicznych w kontekście międzynarodowym – narzędzia do promowania otwartego i wzajemnego dostępu do rynków zamówień publicznych na całym świecie.

Przepisy UE muszą być także dostosowane do coraz większych wyzwań konkurencji globalnej, takich jak obawy, że europejskie przedsiębiorstwa dysponujące kluczowymi technologiami zostaną przejęte przez inwestorów zagranicznych, w szczególności przez przedsiębiorstwa państwowe, ze względów strategicznych. W związku z tym Komisja proponuje dzisiaj ramy umożliwiające państwom członkowskim kontrolę bezpośrednich inwestycji zagranicznych, które mogą stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa lub porządku publicznego, jak również mechanizm współpracy i ramy dla kontroli na szczeblu UE 62 . Analogicznie do niniejszego komunikatu wspomniane ramy są ważnym elementem kontynuacji po dokumencie Komisji otwierającym debatę w sprawie wykorzystania możliwości płynących z globalizacji.

9.Partnerstwo z państwami członkowskimi, regionami, miastami i sektorem prywatnym

Chociaż UE udoskonala ramy tworzenia miejsc pracy, wzrostu gospodarczego i innowacji, większość narzędzi do stymulowania i wspierania konkurencyjności przemysłu jest dostępna na szczeblu krajowym i regionalnym. Dążeniu do wzmocnienia przemysłu europejskiego na szczeblu UE muszą zatem towarzyszyć krajowe wysiłki na rzecz reform uwzględniające szczególne różnice regionalne i narodowe.

Komisja będzie kontynuować prace z państwami członkowskimi w ramach europejskiego semestru, aby zrealizować najważniejsze potrzeby z zakresu konkurencyjności przemysłu, takie jak w szczególności lepsze warunki ramowe dla inwestycji, przydział zasobów sprzyjający wzrostowi wydajności, oraz poprawa otoczenia biznesowego. Reformy rynku produktów i usług powinny się przyczynić do sprawnego ułatwienia mobilności i integracji łańcucha wartości ponad granicami geograficznymi i sektorowymi. Rynki pracy i systemy zabezpieczenia społecznego wymagają ciągłych reform dla naszych obywateli i w celu wspierania innowacji i dostosowania przez zapewnienie bezpieczeństwa i wsparcia, umożliwiając im podejmowanie ryzyka, udział w edukacji, szkoleniach i programach uczenia się przez całe życie, zdobywanie potrzebnych kwalifikacji i dostosowanie się do zmieniających się zadań, modeli kariery i życia zawodowego.

Nowy program wspierania reform strukturalnych umożliwia praktyczne wsparcie realizacji reform strukturalnych w kontekście europejskiego semestru i konkretne reformy systemów badań i innowacji, państwa członkowskie i regiony mogą również polegać na narzędziu wspierania polityki „Horyzont 2020” i platformie inteligentnej specjalizacji. Komisja powoła w państwach członkowskich „wysłanników ds. inwestycji”, którzy posłużą jako punkt kontaktowy dla organów krajowych i regionalnych, promotorów projektów, inwestorów i społeczeństwa obywatelskiego w odniesieniu do kwestii związanych z inwestycjami.

Komisja zainicjuje działanie pilotażowe mające na celu zapewnienie dostosowanego do potrzeb i skoordynowanego wsparcia w celu rozwiązania konkretnych problemów regionów przechodzących przez szczególnie głęboki kryzys lub pogrążających się w zapaści gospodarczej. Przy ścisłej współpracy z państwami członkowskimi oraz ich władzami regionalnymi i lokalnymi, inicjatywa będzie dążyła do pokonania barier dla wzrostu gospodarczego poprzez pomoc w transformacji gospodarki regionalnej i dywersyfikacji w ramach tworzenia nowych zrównoważonych sektorów gospodarki nastawionej na przyszłość.

Ogólnie rzecz biorąc, UE odgrywa ważną rolę w umacnianiu pozycji regionów i gmin w celu sprostania wyzwaniom i uczenia się od siebie nawzajem zamiast stosowania standardowego podejścia we wszystkich przypadkach. Zapewnia środki umożliwiające państwom członkowskim i regionom uwzględnienie ich specyficznych potrzeb związanych z transformacją poprzez inteligentną specjalizację. W opublikowanym niedawno komunikacie w sprawie zwiększenia innowacyjności europejskich regionów 63 kładzie się nacisk, aby zmaksymalizować potencjał Europy w zakresie inteligentnej specjalizacji w ramach współpracy na szczeblu europejskim, krajowym i regionalnym, tak jak w przypadku platformy na rzecz modernizacji przemysłu 64 .

Konieczne są dalsze działania, by ułatwić bardziej strategiczną współpracę międzyregionalną w ramach przemysłowych łańcuchów wartości. Musimy wzmocnić zdolność społeczności lokalnych do radzenia sobie ze zmianami społecznymi lub ekonomicznymi i dostosowywaniem się do nich. Doświadczenia przedsiębiorców społecznych i innowatorów wskazują, w jaki sposób budować odporność społeczną w obrębie wspólnot poprzez uwzględnienie szczególnych potrzeb społecznych przy jednoczesnym zwiększeniu aktywności gospodarczej i zatrudnienia. Odpowiedzialność społeczna przedsiębiorstw ma również istotne znaczenie dla osiągnięcia zrównoważonego rozwoju i, w świetle zmieniających się preferencji konsumentów, pomaga w zwiększeniu konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw.

Intensywny dialog między przemysłem, związkami zawodowymi i innymi zainteresowanymi stronami pomaga w przewidywaniu zmian i dostosowaniu się do przyszłych potrzeb. Pierwszy Europejski Dzień Przemysłu w lutym 2017 r. oznaczał początek szeroko zakrojonego dialogu ze wszystkimi zainteresowanymi stronami. Będzie on stanowić podstawę dla ustanowienia otwartego i integracyjnego forum mającego na celu zachęcanie do współpracy i monitorowanie postępów we wdrażaniu strategii dotyczącej polityki przemysłowej UE. Podstawę dla tego procesu będą również stanowić refleksje działających grup powiązanych z inicjatywami UE w dziedzinie polityki przemysłowej 65 . Na przykład w 2018 r. Europejski Dnia Przemysłu będzie poświęcony, m.in. technologiom przyszłości w oparciu o prace Grupy Wysokiego Szczebla ds. Kluczowych Technologii Wspomagających 66 i wniesie wkład do programu Strategicznego Forum ds. Ważnych Projektów Stanowiących Przedmiot Wspólnego Europejskiego Zainteresowania.

10.Wnioski

Występuje duży stopień zgodności wśród państw członkowskich, instytucji europejskich i odpowiednich zainteresowanych stron, w tym najważniejszych przedstawicieli przemysłu europejskiego, co do potrzeby połączenia sił w ramach kompleksowej i całościowej strategii na rzecz konkurencyjności przemysłu oraz co do głównych elementów, jakie powinna obejmować taka strategia.

W niniejszym komunikacie naszkicowano główny kierunek i priorytety takiej kompleksowej strategii dotyczącej polityki przemysłowej – strategii umożliwiającej przemysłowi tworzenie miejsc pracy i pobudzanie wzrostu gospodarczego, broniącej regiony i pracowników najbardziej dotkniętych przemianami w przemyśle oraz wzmacniającej i chroniącej wiodącą rolę Europy, konkurencyjność i najbardziej zaawansowane rozwiązania technologiczne. Strategia ta stanowi ważny punkt odniesienia i umożliwi bardziej spójne podejście do projektowania, opracowywania i wdrażania polityki, regulacji i programów finansowych.

Podjęto istotne działania, niemniej jednak o wiele więcej pozostaje do zrobienia w celu pełnej realizacji strategii i umożliwienia przemysłowi i naszym obywatelom wykorzystania przyszłych możliwości we wszystkich regionach UE. Odpowiedzialność za to jest wspólna i zależy od starań, współpracy i poczucia własności instytucji UE, rządów krajowych i podmiotów regionalnych, a przede wszystkim od aktywnej roli samego przemysłu.

Otwarte, integracyjne i nastawione na współpracę forum dialogu jest niezbędne, aby monitorować postępy tej strategii dotyczącej polityki przemysłowej oraz określać dalsze niezbędne działania na wszystkich szczeblach (międzynarodowym, unijnym, krajowym, regionalnym, lokalnym). Wszystkie zainteresowane strony powinny mieć możliwość wnoszenia wkładu w ten proces.

Komisja będzie organizować doroczny dzień przemysłu z udziałem wszystkich zainteresowanych stron, przed wiosennym posiedzeniem Rady Europejskiej, aby zapewnić, by nasze strategie polityczne na poziomie europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym działały wspólnie w celu umożliwienia europejskiemu przemysłowi tworzenia miejsc pracy, pobudzania wzrostu gospodarczego i innowacji w Europie oraz w celu zwrócenia uwagi na nowe pojawiające się tendencje przemysłowe, społeczne i środowiskowe, które mogą wymagać podjęcia działań politycznych.

Komisja przedstawi wnioski z dnia przemysłu przemysłowemu forum wysokiego szczebla, które ma zostać utworzone w 2018 r. z udziałem przedstawicieli organów krajowych, regionalnych i lokalnych, przemysłu, partnerów społecznych i społeczeństwa obywatelskiego. Przemysłowe forum wysokiego szczebla przedstawi informacje zwrotne na temat inicjatyw i działań Komisji oraz doradztwo w kwestiach związanych z wdrożeniem polityki przemysłowej na różnych szczeblach.

Europejski Dzień Przemysłu i przemysłowe forum wysokiego szczebla będą odgrywać ważną rolę w zapewnieniu wyraźnego odzwierciedlenia celów konkurencyjności przemysłowej w polityce na wszystkich szczeblach. W celu zapewnienia niezbędnego tempa Komisja będzie nadal ściśle współpracować z Parlamentem Europejskim i oczekuje, że Rada Europejska będzie regularnie podsumowywać postępy w tym zakresie.

(1)

     Dane te obejmują wytwarzanie, przemysł wydobywczy i sektory zapewniające usługi energetyczne. Nie obejmują one usług biznesowych i budownictwa, które są jednak ściśle związane z przemysłem UE, szczególnie w kontekście wzrastającej roli łańcuchów wartości i uusługowienia.

(2)

      http://www.europarl.europa.eu/the-president/en/newsroom/speech-by-the-president-of-the-european-parliament-antonio-tajani-to-the-european-council-meeting-on-22-june-2017 .

(3)

     Zob. przygotowany przez Komisję dokument otwierający debatę w sprawie wykorzystania możliwości płynących z globalizacji, COM(2017) 240.

(4)

     Znajdujące się w całym tekście odniesienia do UE-27 oznaczają Unię Europejską bez Zjednoczonego Królestwa.

(5)

     Jak w przypisie 1 powyżej, te liczby nie obejmują usług biznesowych i budownictwa.

(6)

     Dane za 2016 r. są wstępne.

(7)

     Europejski Monitor Zatrudnienia 2017.

(8)

     Dane OECD na podstawie liczby zatrudnionych osób.

(9)

     Średnia stopa inwestycji wyniosła 21,4 % w latach 1996–2007.

(10)

     Np. Korei Południowej i Japonii. Zob. europejska tablica wyników innowacji za 2017 r.

(11)

     COM(2014) 903; COM(2015) 192; COM(2015) 468; COM(2015) 550; COM(2016) 381.

(12)

     COM(2015) 80; COM(2015) 614; COM(2016) 739.

(13)

     COM(2017) 358.

(14)

     Tablica wyników REFIT: https://ec.europa.eu/info/law/law-making-process/overview-law-making-process/evaluating-and-improving-existing-laws/reducing-burdens-and-simplifying-law/refit-making-eu-law-simpler-and-less-costly_pl . Przykładowo szacuje się, że nowy punkt kompleksowej obsługi w zakresie VAT w odniesieniu do sprzedaży na odległość i zharmonizowane przepisy ogólne dotyczące ochrony danych, które zastąpią 28 krajowych przepisów mają przynieść przedsiębiorstwom oszczędności wynoszące 2,3 mld EUR rocznie w przypadku każdego z tych działań.

(15)

      https://ec.europa.eu/info/law/law-making-process/overview-law-making-process/evaluating-and-improving-existing-laws/reducing-burdens-and-simplifying-law/refit-platform_pl .

(16)

     Swój wkład w stanowienie prawa UE można wnieść na stronie internetowej: http://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say_pl .

(17)

     COM(2016) 155. COM(2016) 705. COM(2016) 950.

(18)

     Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 lipca 2017 r. w sprawie opracowanie ambitnej strategii przemysłowej UE jako strategicznego priorytetu na rzecz wzrostu gospodarczego, zatrudnienia i innowacji w Europie.

(19)

     COM(2016) 356.

(20)

     COM(2016) 358.

(21)

     COM(2016) 820; COM(2016) 821; COM(2016) 822; COM(2016) 824.

(22)

     COM(2017) 255; COM(2017) 256; COM(2017) 257.

(23)

     COM(2016) 381.

(24)

     Plan jest obecnie w fazie pilotażowej w sześciu sektorach: motoryzacyjnym, obrony, technologii morskich, włókienniczym, odzieżowym, skórnym i obuwniczym, przemysłu kosmicznego oraz turystyki:  https://ec.europa.eu/growth/industry/policy/skills_en .

(25)

     https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/digital-skills-jobs-coalition.

(26)

     COM(2017) 250.

(27)

     Łączny wpływ gospodarczy automatyzacji wiedzy, pracy, robotów i pojazdów autonomicznych szacuje się na 12 bln EUR rocznie do roku 2025, z uwzględnieniem wzrostu produktywności. Zob. COM(2017) 228.

(28)

     Europa posiada 33 % udziałów w światowym rynku robotyki, 30 % w rynku systemów wbudowanych, 55 % w rynku półprzewodników samochodowych, 20 % w rynku urządzeń półprzewodnikowych i 20 % w rynku komponentów fotonicznych.

(29)

     Zgodnie z opracowaniem firmy Roland Berger dotyczącym gotowości cyfrowej przemysłu około 60 % dużych przedsiębiorstw przemysłowych i ponad 90 % MŚP pozostaje w tyle, jeżeli chodzi o innowacje cyfrowe.

(30)

     Europe's Digital Progress Report, SWD(2017) 160.

(31)

     COM(2016) 180.

(32)

     15 państw członkowskich już uruchomiło inicjatywy krajowe, sześć inicjatyw jest w przygotowaniu. Celem jest zaangażowanie wszystkich państw członkowskich do końca roku.

(33)

     COM(2016) 176.

(34)

     COM(2016) 179.

(35)

     COM(2017) 228.

(36)

     JOIN(2017) 450; COM(2017) 476; COM(2017) 477; COM(2017) 478; COM(2017) 489; C(2017) 6100; COM(2017) 474.

(37)

     Takie jak mikroelektronika, fotonika, robotyka, przetwarzanie w chmurze i sztuczna inteligencja. W programie „Horyzont 2020” przewidziano inwestycje w kluczowe technologie cyfrowe w wysokości 3,4 mld EUR. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego inwestuje ponad 17 mld EUR w cyfryzację przemysłu, organów administracji publicznej, edukacji, łącza szerokopasmowe, badania i innowacje cyfrowe oraz wprowadzanie rozwiązań cyfrowych. W ramach innych europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych inwestuje się dodatkowe 4 miliardy EUR w łącza szerokopasmowe na obszarach wiejskich oraz w umiejętności cyfrowe.

(38)

     Od 2000 r., w wyniku w szczególności europejskich inicjatyw i prawodawstwa, przemysł europejski ograniczał energochłonność dwa razy szybciej niż przemysł amerykański. Ponieważ energia jest ważnym czynnikiem kosztowym w Europie, przyczyniło się to do poprawy konkurencyjności UE. Jednocześnie zwiększenie konkurencyjności przemysłu udało się osiągnąć dzięki poprawie efektywności energetycznej w procesach przemysłowych i eksploatacji zakładów. Wymogi w zakresie ekoprojektu określone dla produktów wykorzystywanych w procesach przemysłowych oraz dla urządzeń zmniejszają zużycie energii i koszty energii dla przemysłu.

(39)

     Według Centrum ds. efektywności gospodarowania zasobami (VDI ZRE) materiały są głównym czynnikiem kosztotwórczym w sektorze wytwórczym (stanowią 44 % kosztów w porównaniu z 18 % w przypadku pracy, 3 % – podatków i 2 % – energii).

(40)

     COM(2017) 490.

(41)

     W ramach programu rezerwy dla nowych instalacji (NER) 300 przydzielono 2,1 mld EUR dla 39 wysoce innowacyjnych projektów. Na okres po 2020 r. przewiduje się przeznaczenie uprawnień do emisji w ramach ETS na utworzenie funduszu na rzecz innowacji w celu wspierania demonstracji na wielką skalę wysoce innowacyjnych technologii niskoemisyjnych na potrzeby sektorów energochłonnych, odnawialnych źródeł energii oraz wychwytywania i składowania dwutlenku węgla. Fundusz na rzecz modernizacji będzie zapewniał wsparcie modernizacji sektora energetycznego w dziesięciu państwach członkowskich o niższym poziomie dochodów.

(42)

     COM(2016) 860.

(43)

     COM(2016) 501; COM(2017) 283.

(44)

     Ponadto przemysłowe forum czystej energii będzie również wspierać przemysł w celu wykorzystania nowych możliwości rozwoju w dziedzinach odnawialnych źródeł energii i budownictwa.

(45)

     Np. specjalny fundusz w regionie Nord-Pas-de-Calais łączący Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, EFIS i podmioty prywatne: http://www.eib.org/infocentre/press/releases/all/2015/2015-237-nord-pas-de-calais-15-meur-dans-un-fonds-dinvestissement-dedie-a-la-troisieme-revolution-industrielle.htm.

(46)

     UE określa zasady pomocy państwa (Dziennik Urzędowy C 188 z dnia 20 czerwca 2014 r.) zaprojektowane specjalnie do zachęcania państw członkowskich do przekazywania finansowania publicznego na rzecz takich zintegrowanych projektów, które przynoszą wyraźne efekty mnożnikowe dla większej części Unii, np. w zakresie kluczowych technologii prorozwojowych: Kluczowe technologie prorozwojowe oparte są na wiedzy i wiążą się z dużą intensywnością prac badawczo-rozwojowych, krótkimi cyklami innowacji, dużymi nakładami kapitałowymi oraz wysokimi kwalifikacjami pracowników – COM(2012) 0341.

(47)

     Zob. bardziej kompleksowe informacje w przeglądzie śródokresowym planu działania na rzecz unii rynków kapitałowych, COM(2017) 292.

(48)

     COM(2016) 950.

(49)

     COM(2017) 295.

(50)

     Według Eurostatu w UE utworzono w 2014 r. 2,6 mln nowych przedsiębiorstw generujących prawie 4 mln nowych miejsc pracy.

(51)

     COM(2016) 733.

(52)

     W 2018 r. Komisja ustanowi Grupę Ekspertów Wysokiego Szczebla ds. Klastrów mającą za zadanie opracowanie zaleceń na temat sposobów lepszego wykorzystania klastrów jako strategicznego narzędzia polityki przemysłowej. Jak zapowiedziano w komunikacie dotyczącym inteligentnej specjalizacji, grupa ta będzie wspierana działaniami europejskiego forum polityki klastrowej w ramach Europejskiego Obserwatorium Klastrów i Zmian w Przemyśle.

(53)

     Komisja wspiera tworzenie sieci inkubacji na rzecz kreatywnych innowacji i partnerstw (kreatywnych osób, tradycyjnego wytwarzania, informatyki i nauki) za pośrednictwem COSME, programu „Kreatywna Europa” i jego funduszu gwarancyjnego dla sektora kulturalnego i kreatywnego, Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych oraz funduszy strukturalnych. Komisja podejmie działania w celu wzmocnienia powiązań i spójności tych różnorodnych instrumentów.

(54)

     Komisja zaproponowała szereg środków na rzecz zwalczania agresywnego planowania podatkowego. Obejmuje to nowe przepisy dotyczące przejrzystości w odniesieniu do pośredników, którzy projektują i promują systemy planowania podatkowego. Ponadto państwa członkowskie mają teraz obowiązek automatycznej wzajemnej wymiany szerokiego zakresu informacji na temat dochodów i kapitału posiadanego przez osoby fizyczne i podmioty za granicą.

(55)

     Zob. COM(2013) 122.

(56)

     Dekarbonizacja zasobów budynków, odnawialne źródła energii, magazynowanie energii, elektromobilność i systemy transportu miejskiego.

(57)

     Pojęcie „kluczowych technologii wspomagających” jest szeroko wykorzystywane do kształtowania polityki i programów finansowania w ramach obecnych wieloletnich ram finansowych. W świetle szeroko zakrojonych i szybkich zmian w otoczeniu przemysłowym i technologicznym grupa dokona przeglądu wykazu określonych technologii, udzieli porad w zakresie maksymalizacji wykorzystania w przemyśle oraz sposobów maksymalizacji korzyści dla europejskiej gospodarki, społeczeństwa i obywateli.

(58)

     31 mln miejsc pracy w UE zależy od eksportu poza Unię.

(59)

     W związku z tym UE wzmacnia monitorowanie i wdrażanie umów handlowych za pośrednictwem strategii dostępu do rynku. Zob. np. sprawozdanie na temat barier w handlu i inwestycjach, COM(2017) 338, w którym wskazano, że w 2016 r. usunięto ogółem 20 barier w handlu – w tym istniejące od dawna – w kilku sektorach w dwunastu różnych państwach na całym świecie, a tym samym stworzono znaczne dodatkowe możliwości dla eksportu.

(60)

     COM(2013) 191, COM(2013) 192.

(61)

     COM(2016) 721.

(62)

     COM(2017) 494; COM(2017) 487. 

(63)

     COM(2017) 376.

(64)

     Między innymi Komisja zainicjuje działanie pilotażowe mające na celu zapewnienie dostosowanego do potrzeb i skoordynowanego wsparcia, aby uwzględnić szczególne wyzwania stojące przed regionami przechodzącymi przez szczególnie głęboki kryzys lub pogrążającymi się w zapaści gospodarczej. Przy ścisłej współpracy z państwami członkowskimi oraz ich władzami regionalnymi i lokalnymi, inicjatywa będzie dążyła do pokonania barier dla wzrostu gospodarczego poprzez pomoc w transformacji gospodarki regionalnej i dywersyfikacji w ramach tworzenia nowych zrównoważonych sektorów gospodarki nastawionej na przyszłość.

(65)

     W tym m.in. Europejska Platforma Krajowych Inicjatyw w Dziedzinie Cyfryzacji Przemysłu.

(66)

     Grupa ekspertów Komisji: Grupa Wysokiego Szczebla ds. Technologii Przemysłowych „Horyzont 2020”.

KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 13.9.2017

COM(2017) 479 final

ZAŁĄCZNIK

do

KOMUNIKATU KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY EUROPEJSKIEJ, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO, KOMITETU REGIONÓW I EUROPEJSKIEGO BANKU INWESTYCYJNEGO

Inwestowanie w inteligentny, innowacyjny i zrównoważony przemysł
Odnowiona strategia dotycząca polityki przemysłowej UE

Załącznik
Dalsze kroki odnośnie do kluczowych działań na rzecz inteligentnego, innowacyjnego i zrównoważonego przemysłu

W niniejszym załączniku przedstawiono niewyczerpujący przegląd najważniejszych działań na rzecz inteligentnego, innowacyjnego i zrównoważonego przemysłu i określono kolejne kroki na drodze do ich realizacji, harmonogram kolejnych kroków, a także główne zainteresowane podmioty.