KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 22.7.2015

COM(2015) 361 final

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Wspólne działania na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia: rola krajowych banków prorozwojowych we wspieraniu planu inwestycyjnego dla Europy

Wspólne działania na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia: rola krajowych banków prorozwojowych we wspieraniu planu inwestycyjnego dla Europy

1. Wprowadzenie: kluczowa rola krajowych banków prorozwojowych w realizacji planu inwestycyjnego dla Europy

W dniu 26 listopada 2014 r. Komisja przedstawiła swój plan inwestycyjny dla Europy 1 – skoordynowany i kompleksowy plan pobudzenia dodatkowych publicznych i prywatnych inwestycji (o wartości co najmniej 315 mld EUR) w gospodarkę realną w okresie trzech lat. Wprawdzie za realizację tego planu odpowiadają głównie Komisja i
Europejski Bank Inwestycyjny (EBI), instytucje współpracujące w tym zakresie na zasadach strategicznego partnerstwa, jednak dla zwiększenia jego wpływu na inwestycje, wzrost gospodarczy i zatrudnienie konieczne jest również skuteczne włączenie krajowych banków prorozwojowych z uwagi na ich szczególną wiedzę fachową oraz znajomość warunków lokalnych, środowisk przedsiębiorców i inwestorów, jak również strategii i polityki na poziomie krajowym. Państwa członkowskie, w których nie ma jeszcze tego rodzaju banków, mogłyby rozważyć ich utworzenie. Ponadto istotną rolę w łączeniu zasobów EBI, krajowych banków prorozwojowych i prywatnych inwestorów mogą odgrywać platformy inwestycyjne. Niniejszy komunikat zawiera wskazówki i wyjaśnienia dotyczące tego, jak najlepiej poradzić sobie z zadaniem utworzenia tego rodzaju banków i platform.

Na dzień dzisiejszy osiem krajowych banków prorozwojowych (z Bułgarii, Francji, Niemiec, Włoch, Luksemburga, Polski, Słowacji i Hiszpanii) zobowiązało się do udostępnienia współfinansowania na rzecz projektów i platform inwestycyjnych, na łączną kwotę maksymalnie 34 mld EUR.

Krajowe banki prorozwojowe odgrywają istotną rolę jako katalizatory długoterminowego finansowania. W ostatnich latach zintensyfikowały one swoją działalność, co miało stanowić przeciwwagę dla procesu zmniejszenia udziału finansowania dłużnego, do którego zmuszona była branża bankowości komercyjnej. Odgrywają one również istotną rolę we wdrażaniu innych unijnych instrumentów finansowych, które nie wchodzą w zakres planu inwestycyjnego dla Europy. Niektóre państwa członkowskie, które dotychczas nie posiadały banku prorozwojowego, postanowiły takowy utworzyć, podczas gdy inne rozważają utworzenie kolejnego krajowego banku prorozwojowego.

W trakcie konsultacji ws. zielonej księgi dotyczącej długoterminowego finansowania gospodarki europejskiej 2 domagano się osiągnięcia większej synergii między środkami udostępnianymi z budżetu UE oraz działaniami prowadzonymi przez grupę EBI i krajowe banki prorozwojowe, w takich obszarach polityki jak przeciwdziałanie zmianie klimatu, ochrona środowiska, wspieranie innowacji oraz rozwój kapitału ludzkiego. Z uwagi na pilną potrzebę zwiększenia inwestycji, a jednocześnie ograniczone (na ogół) środki budżetowe dostępne na ten cel w Europie, ważniejsze niż kiedykolwiek staje się optymalne wykorzystanie zasobów publicznych. Bardziej inteligentne ich wykorzystanie, mające na celu przyciągnięcie podmiotów prywatnych, leży u podstaw planu inwestycyjnego dla Europy. Zacieśnienie współpracy między krajowymi bankami prorozwojowymi i Komisją oraz grupą EBI stanowi zatem jeden z kluczowych warunków powodzenia planu. Znalazło to również wyraźne odzwierciedlenie w rozporządzeniu w sprawie Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS) 3 , które stanowi podstawę prawną pierwszej ścieżki działań w ramach planu inwestycyjnego.

W tym kontekście niniejszy komunikat zawiera oparte na sprawdzonych rozwiązaniach wskazówki dla państw członkowskich, które zamierzają utworzyć nowy krajowy bank prorozwojowy. Ponadto sformułowano w nim szereg podstawowych zasad regulujących współpracę krajowych banków prorozwojowych zarówno z grupą EBI i Komisją, jak też między sobą w kontekście planu inwestycyjnego, w szczególności za pośrednictwem platform inwestycyjnych. Wyjaśniono w nim również sposób statystycznego ujęcia wkładów krajowych banków prorozwojowych wnoszonych na rzecz platform inwestycyjnych oraz procedurę dotyczącą składnika współfinansowania, który ma charakter pomocy państwa.

2. Tworzenie krajowych banków banków prorozwojowych

2.1 Uzasadnienie tworzenia krajowych banków prorozwojowych

Do celów niniejszego komunikatu i zgodnie z art. 2 pkt 3 rozporządzenia w sprawie EFIS krajowe banki prorozwojowe oznaczają podmioty prawne, które prowadzą działalność finansową na zasadzie profesjonalnej i którym państwo członkowskie lub organ państwa członkowskiego – na szczeblu centralnym, regionalnym lub lokalnym – powierza prowadzenie działalności rozwojowej lub promocyjnej. Definicja ta obejmuje krajowe banki prorozwojowe mające bardzo różne formy, oferujące najrozmaitsze produkty o charakterze promocyjnym stosownie do potrzeb istniejących w poszczególnych krajach. Każde państwo członkowskie posiada swobodę uznania, czy powinno utworzyć krajowy bank prorozwojowy, a jeśli tak, to w jakiej formie.

Głównym ekonomicznym uzasadnieniem istnienia banków prorozwojowych jest fakt, iż niedoskonałości rynku mogą prowadzić do ograniczenia inwestycji, a tym samym do niższego w przyszłości wzrostu gospodarczego niż ten, jaki byłby efektywny z ekonomicznego punktu widzenia, oraz to, że instytucja działająca w interesie publicznym ma większe szanse na przezwyciężenie tych niedoskonałości niż podmioty prywatne.

Niedoskonałości rynku mogą być wynikiem: (i) asymetrii informacji, (ii) efektów zewnętrznych oraz (iii) pozycji rynkowej (słabej konkurencji). Czynniki te mają wpływ zarówno na popyt na inwestycje, jak i na ich podaż. Typowe przykłady obejmują: (i) ograniczenie liczby i wysokości udzielanych kredytów oraz wysokie wymagania co do stopy zwrotu ze względu na wysokie koszty transakcyjne ponoszone przez banki w celu zidentyfikowania rentownych projektów inwestycyjnych (np. w sektorze MŚP); (ii) niedostateczny poziom inwestycji jeśli chodzi o projekty w zakresie prac badawczo-rozwojowych, infrastruktury, edukacji oraz ochrony środowiska, w przypadku których korzyści z inwestycji mogą również odnosić konkurenci; oraz (iii) niedostateczna podaż usług finansowych wynikająca z koncentracji rynku będącej efektem połączeń, opuszczenia rynku przez konkurentów oraz innych przeszkód dla skutecznej konkurencji. Szczególnym efektem zewnętrznym w kontekście UE jest zwiększona integracja rynku, do której przyczyniają się projekty transgraniczne.

Niektóre z tych niedoskonałości rynku mogą być zniwelowane przez banki prorozwojowe i inne mechanizmy interwencji. Przykładowo bank prorozwojowy może zwiększyć podaż finansowania dostępnego na potrzeby inwestycji w obszarach, w których zidentyfikowano niedoskonałości rynku. Z kolei polityka strukturalna stanowi lepsze narzędzie jeśli chodzi o poszerzenie gamy rentownych projektów (np. poprzez zwiększenie pewności prawa, uproszczenie procedur administracyjnych, obniżenie kosztów czynników produkcji itp.). Z tego też względu plan reform regulacyjnych i strukturalnych stanowi integralną część planu inwestycyjnego dla Europy. Utworzenie krajowego banku prorozwojowego nie zwalnia z konieczności przeprowadzenia niezbędnych reform.

Na szczeblu krajowym działa już szereg tego rodzaju instytucji. Do największych należą Kreditanstalt für Wiederaufbau (KfW, Niemcy), Bpifrance (Francja), Caisse des Dépôts et Consignations (CDC, Francja), Cassa Depositi e Prestiti (CDP, Włochy), Instituto de Crédito Oficial (ICO, Hiszpania) oraz utworzone niedawno Green Investment Bank i British Business Bank (Zjednoczone Królestwo) – wszystkie te instytucje zapewniają finansowanie kluczowym branżom gospodarki oraz inwestują w projekty stanowiące odpowiedź na kwestie społeczne, innowacji i ochrony środowiska, gdzie występują niedoskonałości rynku. Ostatnio również w Portugalii, Irlandii, Grecji i na Łotwie utworzono krajowe banki prorozwojowe.

2.2 Zasady, którymi należy się kierować przy tworzeniu krajowych banków prorozwojowych

Krajowe banki prorozwojowe, poprzez korektę niedoskonałości rynkowych, mogą wnosić wkład w zwiększenie dobrobytu, jednakże konieczne jest ustanowienie właściwych zasad zapobiegających wystąpieniu negatywnych skutków ubocznych, które mogą się wiązać z działalnością tych banków. Są to w szczególności:

straty ponoszone przez rządy będące gwarantami, które wynikają z obniżonych standardów zawierania umów kredytowych;

niewłaściwa alokacja inwestycji wynikająca z ingerencji politycznej;

utrzymywanie niewydajnych struktur rynkowych lub branż z nadwyżką zdolności produkcyjnych oraz udzielanie pomocy przedsiębiorstwom znajdującym się w trudnościach;

wypieranie podmiotów finansujących z sektora prywatnego, a tym samym hamowanie rozwoju branży finansowej.

Ramy prawne i regulacyjne dotyczące krajowych banków prorozwojowych, a także ich struktury zarządzania mają zasadnicze znaczenie dla ochrony przed tymi zagrożeniami i dla zapewnienia maksymalnych korzyści, jakie mogą płynąć z istnienia tego rodzaju instytucji 4 . Przepisy prawne na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym oraz statuty krajowych banków prorozwojowych powinny zatem uwzględniać istniejące sprawdzone rozwiązania:

Statuty krajowych banków rozwojowych zazwyczaj wyraźnie określają, że bank będzie koncentrował swoją działalność na tych sektorach, w których niedoskonałości rynku są powszechne i które w związku z tym są w niedostatecznym stopniu obsługiwane przez banki komercyjne lub inne prywatne podmioty zapewniające finansowanie. Ponadto w odniesieniu do przedsiębiorstw korzystających z inwestycji należy zapewnić równe warunki konkurencji, w szczególności na rynkach, na których przedsiębiorstwa państwowe konkurują z przedsiębiorstwami prywatnymi, tak aby uniknąć zakłóceń konkurencji.

Aby uniknąć zakłóceń na rynku każda potrzeba interwencji w przypadku każdego nowo utworzonego krajowego banku prorozwojowego, każdy nowy obszar interwencji lub nowy instrument finansowy powinny być uzasadnione, w czym pomocna jest zawsze niezależna ocena ex-ante niedoskonałości rynku, którym ma zaradzić krajowy bank prorozwojowy, a także względnej skuteczności i wydajności działania samego banku, współzależności rynkowych między istniejącymi kanałami finansowania (prywatnymi i publicznymi) oraz instrumentów finansowych, jakie mają być zastosowane przez krajowy bank prorozwojowy. Szczególną uwagę dobrze byłoby również poświęcić konieczności uproszczenia działalności, uniknięcia powielania istniejących alternatyw w zakresie finansowania oraz zarządzania połączeniami z istniejącymi systemami wsparcia. Niezależna ocena ex-post ułatwia weryfikację wartości dodanej inicjatywy zakładanej w ocenie ex-ante. W przypadku działalności na rynkach, które są już obsługiwane przez banki komercyjne, istotne jest utrzymanie równych warunków konkurencji na rynkach finansowych, w przypadku gdy krajowy bank prorozwojowy oferuje swoje produkty za pośrednictwem instytucji bankowości komercyjnej. Tego rodzaju ścisłe współdziałanie z sektorem prywatnym nie tylko może pozwolić krajowemu bankowi prorozwojowemu na dostosowanie gamy produktów do niedoborów stwierdzonych na rynku, ale również daje szansę na stworzenie pozytywnego przykładu możliwości finansowania projektów, które nie mieszczą się w zakresie tradycyjnej polityki inwestycyjnej banków, a tym samym pobudzenia finansowania ze źródeł prywatnych w jego obszarach działalności bez wypierania inicjatywy sektora prywatnego. W ten sposób można zapewnić, że pośredniczące w kredytowaniu banki komercyjne przekazują wszystkie korzyści końcowemu beneficjentowi w gospodarce realnej.

Krajowe banki prorozwojowe funkcjonują najlepiej, gdy koncentrują się na rentownych ekonomicznie projektach i odnotowują zyski, które wystarczają (choć są niższe od kosztów kapitału podmiotów prywatnych) do utrzymania solidnej sytuacji finansowej bez konieczności dalszych zastrzyków kapitałowych ze strony rządu (zyski są na ogół zatrzymywane w celu poprawy przyszłej zdolności do kredytowania). Wysokie standardy przejrzystości i rozliczalności są istotne dla reputacji krajowych banków prorozwojowych na rynkach, podobnie jak profesjonalne zarządzanie i wymagany stopień niezależności. Reputację dodatkowo chroni nadzór ostrożnościowy sprawowany niezależnie przez odrębny podmiot.

Strategiczne wytyczne wydawane przez rady nadzorcze krajowych banków prorozwojowych oraz prowadzone przez nie monitorowanie zarządzania wymagają autorytetu, kompetencji, rzetelności, rozliczalności i obiektywności. Rozdział między radę nadzorczą i zarząd operacyjny wzmacnia funkcję nadzorczą rady. Podczas gdy działania prorozwojowe krajowego banku prorozwojowego podlegają zazwyczaj zatwierdzeniu przez radę nadzorczą, co umożliwia kontakty z rządem reprezentowanym w radzie, działalność operacyjna i bankowa pozostaje w rękach profesjonalnego zarządu i nie podlega wpływom politycznym.

Solidne procedury zarządzania ryzykiem i kontroli wewnętrznej uniemożliwiają zarządom krajowych banków prorozwojowych podejmowanie nadmiernie ryzykownych decyzji finansowych i organizacyjnych.

Nowe krajowe banki prorozwojowe mogą na różne sposoby korzystać z doświadczenia istniejących już podmiotów tego rodzaju, co ułatwi im osiągnięcie powyższych celów. Liczne niedawno utworzone krajowe banki prorozwojowe, takie jak portugalska Development Financial Institution oraz irlandzki SBCI, korzystały z doraźnej dwustronnej współpracy z bratnimi instytucjami.

Ponadto EBI i krajowe banki prorozwojowe powinny być przygotowane do udostępniania fachowej wiedzy nowo utworzonego Europejskiego Centrum Doradztwa Inwestycyjnego (ECDI), tak by dzielić się wiedzą i sprawdzonymi rozwiązaniami w obszarach wchodzących w zakres działalności ECDI. Krajowe banki prorozwojowe mogą również wykorzystywać ECDI jako lokalny punkt dostępu dla potencjalnych klientów i zainteresowanych stron w celu przyspieszenia opracowywania projektów. EBI i krajowe banki prorozwojowe powinny być przygotowane do okresowych wymian personelu, co może być kolejnym cennym narzędziem budowania wiedzy fachowej w obrębie nowo utworzonych krajowych banków prorozwojowych 5 .

2.3 Zgodność z przepisami dotyczącymi pomocy państwa

Krajowe banki prorozwojowe są na ogół finansowane i wspierane przez państwo, dzięki czemu zyskują one przewagę konkurencyjną w stosunku do prywatnych uczestników rynku. Ich zasoby stanowią zatem zasoby państwowe w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE 6 , a ich interwencje są klasyfikowane jako pomoc państwa, jeżeli spełnione są wszystkie pozostałe kryteria określone w art. 107 ust. 1. Jak wspomniano powyżej, podstawowym ekonomicznym uzasadnieniem istnienia krajowych banków prorozwojowych powinna być ich zdolność do zapewnienia finansowania w obszarach, w których niedoskonałości rynkowe prowadzą do niedostatecznej podaży finansowania ze strony prywatnych uczestników rynku lub w przypadku których finansowanie takie w ogóle nie jest oferowane. Przepisy unijne dotyczące pomocy państwa opierają się na tej samej zasadzie. Mają one zagwarantować, że interwencje krajowych banków prorozwojowych są właściwie ukierunkowane na zniwelowanie niedoskonałości rynkowych, a tym samym przyczyniają się do rozwoju gospodarczego i finansowego, a jednocześnie nie prowadzą do zakłóceń na rynkach, wypierania podmiotów prywatnych ani utrzymywania przy życiu przedsiębiorstw, które w innych okolicznościach byłyby zmuszone do zaprzestania działalności.

Jeśli chodzi o kwestie utworzenia, zakresu działalności i wyposażenia w kapitał nowych krajowych banków prorozwojowych, dokonywana przez Komisję ocena zgodności z przepisami dotyczącymi pomocy państwa jest uwzględniana w bieżących decyzjach Komisji podejmowanych w tym zakresie. Ostatnio rozpatrywane sprawy dotyczyły brytyjskich: Green Investment Bank 7 i British Business Bank 8 , portugalskiej Development Financial Institution 9 oraz łotewskiej Single Development Institution 10 . W decyzjach tych duży nacisk położono na konieczność zapewnienia, by krajowe banki prorozwojowe koncentrowały swoją działalność na tych sektorach, w których niedoskonałości rynkowe są powszechne i które w związku z tym są w niedostatecznym stopniu obsługiwane przez komercyjne podmioty finansujące (zazwyczaj banki), a tym samym uniknięcia sytuacji, w której polityka kredytowa krajowych banków prorozwojowych wypierałaby inwestycje prywatne.

Uczestniczenie w centralnie zarządzanych unijnych instrumentach finansowych Komisja uznawała za objęte zakresem działalności krajowych banków prorozwojowych. Przykładowo zakres działalności British Business Bank obejmuje uczestnictwo w w centralnie zarządzanych unijnych instrumentach finansowych lub programach realizowanych przez grupę EBI. Łotewska Single Development Institution będzie również działała jako pośrednik finansowy, zgodnie z przepisami dotyczącymi pomocy państwa, stanowiąc kanał dla programów i projektów współfinansowanych przez międzynarodowe instytucje finansowe takie jak grupa EBI, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOR) lub inne krajowe banki rozwoju, np. Kreditanstalt für Wiederaufbau (KfW).

Reformy wdrożone w ramach niedawnego unowocześnienia kontroli pomocy państwa ułatwiają rozpatrywanie pomocy, która jest dobrze skonstruowana, ukierunkowana na zidentyfikowane niedoskonałości rynku i cele leżące we wspólnym interesie oraz która wywołuje jak najmniej zakłóceń („właściwa pomoc”) 11 . W związku z tym w niedawno podjętych decyzjach Komisji w sprawie pomocy państwa dla krajowych banków prorozwojowych szczegółowa ekonomiczna analiza ex ante niedoskonałości rynkowych nie była już uznawana za konieczną w przypadku tych rodzajów działalności, które są zgodne z rozporządzeniami dotyczącymi pomocy de minimis 12 , które są objęte zakresem rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych 13 lub które stanowią środki pomocy państwa zatwierdzone na podstawie szczegółowych wytycznych dotyczących pomocy państwa. W przypadku innych rodzajów działalności analiza ex ante niedoskonałości rynkowych wykazała konieczność interwencji. Krajowe banki prorozwojowe powinny również oczywiście spełniać obowiązujące przepisy dotyczące pomocy państwa mające zastosowanie w odniesieniu do beneficjentów końcowych. Przykładowo przedsiębiorstwa znajdujące się w trudnej sytuacji nie powinny być subwencjonowane, chyba że jest to wyraźnie dozwolone, np. zgodnie z Wytycznymi wspólnotowymi dotyczącymi pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw 14 . W swoich decyzjach Komisja z zadowoleniem odnotowywała sytuacje, w których krajowe banki prorozwojowe interweniują pośrednio przez pośredników finansowych celem zmniejszenia ryzyka wypierania i dyskryminacji prywatnych podmiotów udostępniających finansowanie, przy czym korzyści płynące z pomocy powinny w całości trafiać do beneficjentów końcowych.

W ostatnio przyjętych przez Komisję decyzjach zasady dotyczące kształtowania cen na zasadach rynkowych były akceptowane zazwyczaj zgodnie z obwieszczeniem w sprawie gwarancji 15 , komunikatem w sprawie stóp referencyjnych 16 lub zgodnie z zasadami dotyczącymi inwestycji dokonywanych na zasadzie równorzędności. Przykładowo w przypadku British Business Bank podmiot, w którym ma zostać dokonana inwestycja, powinien wykazać temu krajowemu bankowi prorozwojowemu, że nie był w stanie pozyskać finansowania na rynku. W celu uniknięcia wzajemnego subsydiowania komercyjna działalność krajowych banków prorozwojowych jest jednak oddzielona od ich działalności promocyjnej.

Decyzje w sprawie zatwierdzenia pomocy państwa wydane w ostatnim czasie przez Komisję zawierają klauzulę przewidująca przegląd po upływie określonego okresu (od czterech do siedmiu lat). Taka ponowna ocena niedoskonałości rynkowych i zakresu działalności nowo utworzonego krajowego banku prorozwojowego jest konieczna celem uwzględnienia zmian gospodarczych i rynkowych, a tym samym zmian w zakresie niedoskonałości rynku. Na wniosek państwa członkowskiego przeprowadzenie takiego przeglądu jest również możliwe wcześniej. Przykładowo pierwotny zakres działalności Green Investment Bank ze Zjednoczonego Królestwa został rozszerzony w celu umożliwienia dokonywania inwestycji w dodatkowych branżach, a także dodatkowego finansowania 17 . Podobnie w decyzji w sprawie portugalskiej Development Finance Institution wskazano, że rząd portugalski zamierza rozszerzyć zakres działalności tej instytucji na działania polegające na przekazywaniu finansowania udzielanego przez wielostronne instytucje finansowe oraz inne krajowe banki prorozwojowe.

W swojej decyzji w sprawie British Business Bank Komisja wyjaśniła również, że samo przegrupowanie istniejących jednostek lub prowadzonych rodzajów działalności, bez udostępniania dodatkowego kapitału lub finansowania publicznego, uznaje się za wewnętrzną reorganizację o charakterze administracyjnym, w związku z czym nie wymaga ono zgłoszenia.

Państwa członkowskie zamierzające utworzyć nowy krajowy bank prorozwojowy proszone są o kontakt z Komisją na wczesnym etapie planowania, tak aby ułatwić osiągnięcie zgodności z przepisami dotyczącymi pomocy państwa w świetle klauzuli zawieszającej określonej w art. 108 TFUE.

2.4 Statystyczne ujęcie – w obrębie sektora instytucji rządowych i samorządowych lub poza tym sektorem – zaciągania i udzielania kredytów przez krajowe banki prorozwojowe w kontekście paktu stabilności i wzrostu

Zaciąganie i udzielanie kredytów przez krajowe banki prorozwojowe, które jest zgodne z zasadami określonymi w sekcjach 2.1 do 2.3 powyżej, zasadniczo ujmuje się poza sektorem instytucji rządowych i samorządowych, ponieważ decyzje o udzieleniu kredytów podejmowane są niezależnie od rządu, a członkowie organów zarządzających krajowych banków prorozwojowych są również niezależni od rządu. Operacje krajowych banków prorozwojowych spełniające te wymogi nie są zatem objęte zakresem unijnego paktu stabilności i wzrostu, zgodnie z tymi warunkami.

Jeżeli natomiast decyzje dotyczące finansowania wymagają zatwierdzenia przez rząd lub członkowie odpowiednich organów zarządzających (np. zarządu) są urzędnikami rządowymi lub w inny sposób działają zgodnie ze wskazaniami rządu, krajowy bank prorozwojowy staje się instytucją finansową typu „captive” i w systemie rachunków narodowych musi zostać uwzględniony jako część sektora instytucji rządowych i samorządowych. Szczegółowe wskazówki dotyczące statystycznego ujęcia krajowych banków prorozwojowych zawierają europejski system rachunków narodowych i regionalnych Eurostatu (ESA 2010) 18 , podręcznik dotyczący deficytu i długu sektora instytucji rządowych i samorządowych wydany w ramach wdrażania ESA 2010 19 oraz konkretne porady udzielane państwom członkowskim 20 .

3. Współpraca krajowych banków prorozwojowych oraz rola platform inwestycyjnych w kontekście planu inwestycyjnego dla Europy

3.1 Współpraca EBI i krajowych banków prorozwojowych

Krajowe banki prorozwojowe odgrywają ważną rolę w realizacji planu inwestycyjnego dla Europy ze względu na komplementarny charakter ich oferty oraz geograficzny zasięg działalności. Wprawdzie rozporządzenie w sprawie EFIS dopuszcza bezpośredni udział krajowych banków prorozwojowych w EFIS, jednak dotychczas banki te wyraźnie preferują współpracę na poziomie platform inwestycyjnych lub konkretnych projektów. Ponadto rozporządzenie w sprawie EFIS stanowi, że krajowe banki prorozwojowe kwalifikują się do objęcia gwarancją EBI udzielaną przez EFIS w ramach gwarancji UE zabezpieczanych kontrgwarancją.

Preferencje te zostały odzwierciedlone w propozycjach grupy roboczej ds. poszerzonej współpracy między grupą EBI a krajowymi bankami prorozwojowymi, która została powołana na wniosek Rady Ecofin sformułowany na jej posiedzeniu we wrześniu 2014 r. Grupa robocza opowiedziała się za elastycznymi modelami współpracy i uznała wzajemne uzupełnianie się działalności EBI i krajowych banków prorozwojowych, przy czym te ostatnie mogą jej zdaniem wnieść szczególną wartość dodaną dzięki znajomości warunków lokalnych, środowisk przedsiębiorców i inwestorów, jak również krajowych strategii i polityki. Współpraca może mieć miejsce na zasadzie zarówno dwustronnej, jak i wielostronnej (np. za pośrednictwem platform inwestycyjnych). W obu przypadkach jednym z podstawowych celów pozostaje osiągnięcie efektu mnożnikowego w postaci przyciągnięcia zasobów sektora prywatnego.

Ewentualne produkty finansowe, które – oprócz współfinansowania na poziomie projektu – mogłyby być przedmiotem współpracy, obejmują produkty oparte na podziale ryzyka służące zapewnieniu ochrony niezabezpieczonych kredytów oraz inne rodzaje finansowania o podwyższonym poziomie ryzyka, wspólne platformy sekurytyzacyjne, fundusze venture capital oraz innego rodzaju fundusze i platformy inwestycyjne.

Współpraca w zakresie usług doradztwa oraz wymiany personelu powinny uzupełniać współpracę o charakterze czysto finansowym w celu upowszechnienia sprawdzonych rozwiązań we wszystkich instytucjach, w tym w nowych i mniejszych krajowych bankach prorozwojowych.

Większą synergię między EBI i krajowymi bankami prorozwojowymi w przypadku współfinansowania można osiągnąć dzięki ograniczeniu obciążeń administracyjnych i zwiększeniu standaryzacji. Mogłoby to na przykład prowadzić do wzajemnego uznawania procedur należytej staranności.

3.2 Współpraca za pośrednictwem platform inwestycyjnych

Jeden ze sposobów zintensyfikowania współpracy między EBI i krajowymi bankami prorozwojowymi stanowią platformy inwestycyjne. Platformy inwestycyjne to zasadniczo uzgodnienia dotyczące współfinansowania ustrukturyzowane w taki sposób, aby działać jako katalizator inwestycji w zbiór projektów (w odróżnieniu od pojedynczych projektów). Platformy inwestycyjne służą do agregowania projektów inwestycyjnych, ograniczenia kosztów transakcyjnych i kosztów informacji oraz zapewnienia bardziej wydajnej alokacji ryzyka między różnych inwestorów.

Jako platformy inwestycyjne mogą funkcjonować spółki celowe, rachunki zarządzane, uzgodnienia umowne dotyczące współfinansowania lub podziału ryzyka bądź uzgodnienia dokonane w dowolny inny sposób, poprzez które podmioty kierują wkład finansowy w celu sfinansowania pewnej liczby projektów inwestycyjnych. Platformy inwestycyjne mogą mieć charakter platform krajowych lub na poziomie niższym od krajowego, w ramach których zgrupowane są różne projekty inwestycyjne realizowane na terytorium danego państwa członkowskiego, platform obejmujących wiele krajów lub platform regionalnych, w których uczestniczą partnerzy z wielu państw członkowskich lub państw trzecich zainteresowani projektami na danym obszarze geograficznym, lub też platform tematycznych obejmujących projekty inwestycyjne w określonej branży.

Właściwie zaprojektowane platformy mają potencjał przyciągania inwestycji prywatnych inwestorów instytucjonalnych takich jak fundusze emerytalne, a tym samym potęgują wpływ środków publicznych.

Działają już liczne platformy wielostronne, takie jak fundusz infrastrukturalny Marguerite 21 , Europejski Fundusz na rzecz Efektywności Energetycznej (EFEE) 22 i Europejski Fundusz na rzecz Europy Południowo-Wschodniej (EFSE) 23 , które mają wciąż potencjał rozwojowy. Każdy z tych funduszy ma pewną liczbę głównych inwestorów, do których należą między innymi EBI i krajowe banki prorozwojowe takiej jak CDC, KfW, CDP, ICO oraz PKO Bank Polski SA. Obok nich w działalności platform w różnym stopniu uczestniczą prywatni współinwestorzy – zarówno na poziomie funduszu, jak i poszczególnych projektów wspieranych przez daną platformę. Platformy inwestycyjne służą zatem łączeniu inwestycji szerokiego wachlarza sponsorów celem dokonywania inwestycji w zdywersyfikowany portfel projektów należących do docelowych obszarów działalności funduszu. Wspomniane wyżej platformy mają osobowość prawną, jednakże platformy inwestycyjne mogą być również realizowane na zasadach umownych w drodze ustaleń dotyczących współfinansowania i podziału ryzyka dokonywanych przez uczestniczące podmioty.

Platformy inwestycyjne, z instytucjami publicznymi w roli głównego inwestora oraz niezależnym zarządem, mają potencjał przyciągnięcia na dużą skalę inwestycji inwestorów instytucjonalnych oraz ewentualnie również państwowych funduszy majątkowych. W razie potrzeby EFIS może zapewnić wsparcie jakości kredytowej, tak aby poprzez ograniczenie specyficznych elementów ryzyka projektu lub portfela ułatwić zaangażowanie prywatnych współinwestorów.

Za pośrednictwem Europejskiego Centrum Doradztwa Inwestycyjnego można z kolei udostępnić pomoc techniczną na potrzeby tworzenia platform inwestycyjnych. W ramach obecnie obowiązujących praktyk zachęca się krajowe banki prorozwojowe i EBI do maksymalizacji synergii z polityką UE poprzez nawiązanie współpracy ze służbami Komisji już na wczesnym etapie.

3.3 Statystyczne ujęcie platform inwestycyjnych w kontekście paktu stabilności i wzrostu

Ujęcie platform inwestycyjnych w kontekście paktu stabilności i wzrostu zależy w pierwszym rzędzie od zaklasyfikowania tych platform do celów statystycznych przez Eurostat. Ujęcie do celów statystycznych w obrębie sektora instytucji rządowych i samorządowych lub poza nim regulują te same przepisy Eurostatu jak w przypadku samych krajowych banków prorozwojowych (ESA 2010 i dokumenty pomocnicze wymienione w sekcji 2.4 powyżej). W tym kontekście platformy inwestycyjne posiadające osobowość prawną mogłyby być traktowane jako spółki celowe.

Zasadniczo spółki celowe są klasyfikowane w obrębie sektora instytucji rządowych i samorządowych, jeżeli zostały utworzone przez rząd i podlegają jednostce rządowej. W przypadku platformy inwestycyjnej o wielu udziałowcach lub sponsorach status platformy zależy od jednostki lub jednostek, które zgodnie z przepisami dotyczącymi rachunków narodowych sprawują nad nią kontrolę.

Jeżeli krajowy bank prorozwojowy jest klasyfikowany w obrębie sektora instytucji rządowych i samorządowych lub jego operacje są prowadzone z udziałem jednostek rządowych, główną kwestią staje się to, która jednostka ustanawia spółkę celową i sprawuje nad nią kontrolę.

Dlatego też w przypadkach, w których inwestorami platformy inwestycyjnej są głównie instytucje finansowe typu „non-captive” oraz inwestorzy prywatni i żaden rząd nie sprawuje za pomocą innych środków kontroli nad spółką celową, spółka celowa najprawdopodobniej zostanie sklasyfikowana poza rachunkami sektora instytucji rządowych i samorządowych. Podobnie w przypadkach, w których rząd (bezpośrednio lub za pośrednictwem instytucji finansowej typu „captive” kontrolowanej przez rząd) jest inwestorem mniejszościowym i nie sprawuje za pomocą innych środków kontroli nad spółką celową, spółka celowa zazwyczaj zostanie sklasyfikowana poza rachunkami sektora instytucji rządowych i samorządowych danego kraju (i innych krajów).

Wreszcie w przypadku, gdy spółka celowa jest wspólnie kontrolowana przez grupę krajowych banków prorozwojowych, które są sklasyfikowane poza rachunkami sektorami rządowych i samorządowych i które nie działają zgodnie ze zleceniami rządu, lub przez podmioty prywatne lub EBI, i gdy spółka celowa będzie dokonywać inwestycji w różnych krajach na zasadzie branżowej, najprawdopodobniej nie zostanie ona sklasyfikowana jako należąca do sektora instytucji rządowych i samorządowych.

Przyjmując rozporządzenie w sprawie EFIS Komisja wydała następujące oświadczenie zawierające jej ocenę – do celów wdrażania paktu stabilności i wzrostu – jednorazowych wkładów dokonywanych w kontekście inicjatywy EFIS 24 :

„Bez uszczerbku dla prerogatyw Rady we wdrażaniu paktu stabilności i wzrostu, jednorazowe wkłady państw członkowskich, dokonane przez państwo członkowskie lub krajowe banki rozwoju sklasyfikowane w sektorze instytucji rządowych lub działające w imieniu państwa członkowskiego na rzecz EFIS lub tematycznych lub wielokrajowych platform inwestycyjnych ustanowionych w celu realizacji planu inwestycyjnego, powinny co do zasady być uznawane za działania jednorazowe w rozumieniu art. 5 rozporządzenia Rady (WE) nr 1466/97 25[1] i art. 3 rozporządzenia Rady (WE) nr 1467/97 26[2]”.

W związku z tym wkłady państw członkowskich dokonywane na rzecz wielostronnych platform inwestycyjnych powinny być zasadniczo traktowane jako działania jednorazowe w rozumieniu paktu stabilności i wzrostu, zgodnie z zasadami klasyfikowania działań jednorazowych. Interpretacja ta pozostaje bez uszczerbku dla przepisów dotyczących nadzoru budżetowego na podstawie paktu stabilności i wzrostu. Stanowi to dodatkowy atut uzupełniający operacyjne zalety platform inwestycyjnych, do których należą dywersyfikacja portfela i korzyści skali.

3.4 Przepisy dotyczące pomocy państwa

Oprócz ogólnych zasad dotyczących tworzenia krajowych banków prorozwojowych, opisanych w sekcji 2.3 na podstawie wydawanych przez Komisję decyzji w sprawie pomocy państwa, Komisja – aby zapewnić sobie możliwość wywiązania się z powierzonego jej zadania kontroli pomocy państwa – zobowiązała się do stworzenia przyspieszonej procedury, która pozwoli na ukończenie oceny zgodności z przepisami dotyczącymi pomocy państwa krajowego współfinansowania projektów finansowanych przez Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych w terminie sześciu tygodni od otrzymania pełnego zawiadomienia od danego państwa członkowskiego.

3.5 Osiągnięcie synergii między działalnością EBI i krajowych banków prorozwojowych oraz instrumentami UE

Coraz większą część środków budżetowych UE Komisja stosuje z wykorzystaniem instrumentów finansowych, uzupełniając w ten sposób bardziej tradycyjne formy wsparcia w postaci dotacji w celu zmaksymalizowania wpływu środków publicznych na gospodarkę realną.

Przykładami instrumentów finansowych, które łączą środki z budżetu UE z kredytowaniem przez banki prorozwojowe, są programy wsparcia MŚP takie jak COSME oraz InnovFin (realizowany w ramach programu „Horyzont 2020”, instrumenty finansowe w ramach instrumentu „Łącząc Europę”, programu Erasmus+ i inne. Instrumenty te osiągnęły docelowe efekty mnożnikowe dla zainwestowanych w nie środków publicznych. W ich dalszym rozwoju większą rolę mogłyby w przyszłości odgrywać krajowe banki prorozwojowe.

Zgodnie z obowiązującymi w UE w latach 2014-2020 wieloletnimi ramami finansowymi instytucje prorozwojowe mogą stanowić uzupełnienie administracji krajowych i regionalnych, jeśli chodzi o przydzielanie środków z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, w tym poprzez instrumenty finansowe takie jak instrumenty oparte na podziale ryzyka, (częściowe) gwarancje kredytowe, udziały w kapitale własnym i finansowanie typu mezzanine. Wykorzystanie – zamiast dotacji – środków europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych do celów zapewnienia kredytu lub kapitału ryzyka ma dwie podstawowe zalety. Po pierwsze, prowadzi to do efektu mnożnikowego, tj. każde euro ze środków europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych może wygenerować wiele euro kredytów lub finansowania w postaci kapitału własnego, a po drugie, wymóg rentowności finansowej zapewnia, że ograniczone zasoby są wykorzystywane w najbardziej wydajny sposób. Komisja przygotowała zestaw z góry zdefiniowanych, gotowych instrumentów finansowych, tak aby umożliwić szersze wykorzystanie europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w bardziej zestandaryzowany sposób. Organy odpowiedzialne za zarządzanie zachęca się do wykorzystywania tych instrumentów w trakcie realizacji programów operacyjnych, w oparciu o rosnącą rolę krajowych banków prorozwojowych.

Ponadto Komisja pracuje nad konkretnymi rozwiązaniami technicznymi mającymi umożliwić łączenie finansowania z EFIS ze środkami z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych. W pierwszym rzędzie EFIS mógłby zapewniać wsparcie dla instrumentów finansowych ustanowionych na szczeblu krajowym lub regionalnym, ewentualnie w uzupełnieniu wsparcia z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych. Ponadto europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne mogłyby bezpośrednio wspierać rozwój i realizację projektów (zgodnie z zasadami wnoszącego wkład programu europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych oraz mającymi zastosowanie kryteriami kwalifikowalności) 27 . Alternatywnie programy realizowane z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych mogłyby wnosić wkład w platformę inwestycyjną – przy wspólnym zarządzaniu zasobami, które miałyby być jednak przeznaczone na odrębne elementy w celu zachowania zgodności z przepisami prawnymi dotyczącymi europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych lub przepisami rozporządzenia 1303/2013. W takim przypadku zakłada się, że EBI i EFI przy wsparciu EFIS miałyby wnosić wkład do platformy inwestycyjnej, podczas gdy wkład programu realizowanego z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych następowałby za pośrednictwem instrumentu finansowego.

Na koniec należy wspomnieć, że rozporządzenie finansowe UE 28 stworzyło podstawę prawną umożliwiającą krajowym bankom prorozwojowym (podobnie jak EBI lub EFI) pełnienie roli podmiotu, któremu powierzono wdrażanie centralnie zarządzanych unijnych instrumentów finansowych. Tego rodzaju działalność może być jednak prowadzona tylko w takim zakresie, w jakim krajowy bank prorozwojowy jest objęty krajowymi ramami regulacyjnymi dopuszczającymi działalność na skalę międzynarodową i operacje transgraniczne. Aby krajowe banki prorozwojowe mogły w dalszym ciągu koncentrować się na niwelowaniu niedoskonałości rynkowych, zachęca się je do prowadzenia działalności w formie konsorcjów oraz angażowania w międzynarodowe operacje współfinansowania. Krajowe banki prorozwojowe mają więc możliwości dalszego zwiększenia swojej roli w realizacji zarówno centralnie zarządzanych programów unijnych, jak też europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych.

4. Podsumowanie

Skoordynowane wysiłki wykorzystujące komplementarny charakter działalności prowadzonej przez EBI, krajowe banki prorozwojowe i prywatnych inwestorów, stwarzają szansę osiągnięcia postawionego w planie inwestycyjnym dla Europy celu, jakim jest uruchomienie w ciągu najbliższych trzech lat dodatkowych prywatnych i publicznych inwestycji w gospodarkę realną w wysokości 315 mld EUR. W niniejszym dokumencie przedstawiono argumenty przemawiające za istotnym zaangażowaniem krajowych banków prorozwojowych, we wszystkich państwach członkowskich, w realizację planu inwestycyjnego. Państwa członkowskie, w których nie ma jeszcze krajowych banków prorozwojowych, mogłyby rozważyć ich utworzenie w oparciu o zasady przedstawione powyżej. Ponadto istotną rolę w łączeniu zasobów EBI, krajowych banków prorozwojowych i prywatnych inwestorów mogą odgrywać platformy inwestycyjne. Krajowe banki prorozwojowe mogłyby dodatkowo zwiększyć swoje możliwości w oparciu o sprawdzone rozwiązania, które wzmocnią ich zdolność współpracy. Wspólna grupa robocza pod przewodnictwem EBI, w której pracach uczestniczy również Komisja, przedstawiła już cenne wnioski dotyczące platform inwestycyjnych, wymiany wiedzy i działań w zakresie doradztwa. Z czasem ta pogłębiona współpraca mogłaby ewoluować w stronę zintegrowanego systemu publicznych banków inwestycyjnych, który miałby możliwość stosowania sprawdzonych produktów i rozwiązań we wszystkich państwach członkowskich. Ocena funkcjonowania EFIS, która zostanie przeprowadzona w latach 2017-2018, będzie stanowiła okazję do przeanalizowania rozwoju wzajemnej współpracy między krajowymi bankami prorozwojowymi, a także ich współpracy z EBI.

Wstępny harmonogram

4 lipca 2015 r.: wejście w życie rozporządzenia w sprawie EFIS

przed 1października 2015 r.: objęcie krajowych banków prorozwojowych po raz pierwszy gwarancjami EFIS

1 października 2015 r.: utworzenie pierwszych platform inwestycyjnych

30 czerwca 2018 r.: zakończenie realizacji programu inwestycyjnego EFIS

po czerwcu 2018 r.: ocena EFIS, w tym roli krajowych banków prorozwojowych i współpracy między nimi.

(1)

 Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Banku Centralnego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, Komitetu Regionów oraz Europejskiego Banku Inwestycyjnego – Plan inwestycyjny dla Europy, COM(2014) 903 final, opublikowany w dniu 26 listopada 2014 r.

(2)

Zob. komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego w sprawie finansowania długoterminowego gospodarki europejskiej, COM(2014) 168 final, opublikowany w dniu 27 marca 2014 r.

(3)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/1017 z dnia 25 czerwca 2015 r. w sprawie Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych, Europejskiego Centrum Doradztwa Inwestycyjnego i Europejskiego Portalu Projektów Inwestycyjnych oraz zmieniającego rozporządzenia (UE) nr 1291/2013 i (UE) nr 1316/2013 – Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych (Dz.U. L 169 z 1.7.2015, s. 1).

(4)

Zob. dokument OECD zatytułowany „Guidelines on Corporate Governance of State-owned Enterprises”, 2005.

(5)

Środki te zostały uzgodnione przez wspólną grupę roboczą EBI i krajowych banków prorozwojowych oraz Komisji w trakcie przygotowywania planu inwestycyjnego dla Europy.

(6)

Klasyfikacja krajowych banków prorozwojowych w ramach systemu rachunków narodowych (sekcje 2.4 i 3.3 poniżej) nie ma znaczenia z punktu widzenia art. 107 ust. 1 TFUE.

(7)

Decyzja w sprawie pomocy państwa SA.33984 (2012/N), Dz.U. C 370 z 30.11.2012, s. 2.

(8)

Decyzja w sprawie pomocy państwa SA.36061 (2014/N), Dz.U. C 460 z 19.12.2014, s. 1.

(9)

Decyzja w sprawie pomocy państwa SA.37824 (2014/N), Dz.U. C 5 z 9.1.2015, s. 1.

(10)

Decyzja w sprawie pomocy państwa SA.36904 (2014/N), dotychczas nieopublikowana.

(11)

Komunikat Komisji „Unowocześnienie unijnej polityki w dziedzinie pomocy państwa”, COM(2012) 209 final z 8.5.2012 r. Dodatkowe informacje są dostępne na stronie:

http://ec.europa.eu/competition/state_aid/modernisation/index_en.html

(12)

Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1407/2013 w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis, Dz.U. L 352 z 24.12.2013, s. 1; rozporządzenie Komisji (UE) nr 1408/2013 w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym, Dz.U. L 352 z 24.12.2013, s. 9; rozporządzenie Komisji (UE) nr 717/2014 w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rybołówstwa i akwakultury, Dz.U. L 190 z 28.6.2014, s. 45.

(13)

Rozporządzenie Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu, Dz.U. L 187 z 26.6.2014, s. 1; rozporządzenie Komisji (UE) nr 702/2014 z dnia 25 czerwca 2014 r. uznające niektóre kategorie pomocy w sektorach rolnym i leśnym oraz na obszarach wiejskich za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Dz.U. L 193 z 1.7.2014, s. 1.

(14)

Dz.U. C 249 z 31.7.2014, s. 1.

(15)

Dz.U. C 155 z 20.6.2008, s. 10.

(16)

Dz.U. C 14 z 19.1.2008, s. 6.

(17)

Decyzja w sprawie pomocy państwa SA.37554, Dz.U. C 210 z 4.7.2014, s. 1.

(18)

http://ec.europa.eu/eurostat/documents/3859598/5925693/KS-02-13-269-EN.PDF

(19)

http://ec.europa.eu/eurostat/documents/3859598/5937189/KS-GQ-14-010-EN.PDF/c1466fde-141c-418d-b7f1-eb8d5765aa1d

(20)

http://ec.europa.eu/eurostat/web/government-finance-statistics/methodology/advice-to-member-states

(21)

http://www.marguerite.com/

(22)

  http://www.eeef.lu/

(23)

http://www.efse.lu/

(24)

 Zob. motyw 10 rozporządzenia w sprawie EFIS.

(25)

[1] Rozporządzenie Rady nr 1466/97/WE z dnia 7 lipca 1997 r. w sprawie wzmocnienia nadzoru pozycji budżetowych oraz nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych (Dz.U. L 209 z 2.8.1997, s. 1).

(26)

[2] Rozporządzenie Rady (WE) nr 1467/97 z dnia 7 lipca 1997 r. w sprawie przyspieszenia i wyjaśnienia procedury nadmiernego deficytu (Dz.U. L 209 z 2.8.1997, s. 6).

(27)

Podobne przykłady można sobie wyobrazić w odniesieniu do obszaru MŚP w ramach EFIS, który służy wspieraniu portfeli finansowania MŚP.

(28)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 966/2012 z dnia 25 października 2012 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002, Dz.U. L 298 z 26.102012, s. 1.