52013PC0273

UZASADNIENIE

1.           KONTEKST WNIOSKU

1.1 Wstęp

Rezolucja ONZ nr 61/89, przyjęta w 2006 r., rozpoczęła proces opracowywania traktatu mającego na celu uregulowanie międzynarodowego handlu bronią konwencjonalną, tzw. Traktatu o handlu bronią (ATT). Celem było uzyskanie prawnie wiążącego traktatu zapewniającego większą odpowiedzialność, jeśli chodzi o legalny handel bronią konwencjonalną, poprzez określenie wysokich wspólnych międzynarodowych norm dotyczących przywozu, wywozu i transferów broni.

Intensywne prace przygotowawcze zostały przeprowadzone w 2007 r. i 2009 r., po czym zorganizowano pierwszą konferencję ONZ w sprawie traktatu ATT, która odbyła się w Nowym Jorku w dniach 2-27 lipca 2012 r. Mimo że konferencja nie doprowadziła do osiągnięcia konsensusu, jej rezultatem był pierwszy projekt tekstu.

Na ostatniej konferencji ONZ, która miała miejsce w marcu 2013 r., projekt traktatu został zmieniony, ale nadal nie osiągnięto porozumienia z trzema państwami, które odrzucają propozycję przewodniczących. Traktat został ostatecznie przyjęty kwalifikowaną większością głosów w dniu 2 kwietnia 2013 r. Większość członków ONZ uzgodniła wyznaczenie daty przekazania traktatu przyszłym sygnatariuszom do podpisu na dzień 3 czerwca 2013 r.

1.2 Kompetencja UE

Zgodnie z zasadami dotyczącymi kompetencji zewnętrznych, jak określono w art. 3 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), traktat ATT reguluje kwestie wchodzące w zakres wyłącznych kompetencji Unii.

Traktat ATT przewiduje, między innymi, środki (takie jak kontrole przywozów i wywozów), które wchodzą w zakres wspólnej polityki handlowej Unii. W tej dziedzinie traktat ATT odnosi się do obszarów unijnego prawa, w których osiągnięto już zaawansowany poziom regulacji. Istotne znaczenie ma ponadto następujące prawodawstwo wtórne UE dotyczące rynku wewnętrznego: a) dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/43/WE z dnia 6 maja 2009 r. w sprawie uproszczenia warunków transferów produktów związanych z obronnością we Wspólnocie; b) dyrektywa Rady 91/477/EWG z dnia 18 czerwca 1991 r. w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni; c) rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 258/2012 z dnia 14 marca 2012 r. wdrażające art. 10 Protokołu Narodów Zjednoczonych przeciwko nielegalnemu wytwarzaniu i obrotowi bronią palną, jej częściami i komponentami oraz amunicją, uzupełniającego Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej (protokół NZ w sprawie broni palnej), oraz ustanawiające zezwolenia na wywóz i środki dotyczące przywozu i tranzytu dla broni palnej, jej części i komponentów oraz amunicji.

Ponieważ traktat ATT dotyczy kwestii wchodzących w zakres wyłącznych kompetencji UE, państwa członkowskie nie są w stanie niezależnie podejmować decyzji w sprawie jego podpisania. Mogą to jedynie uczynić, w interesie Unii, po zatwierdzeniu przez Radę na wniosek Komisji.

1.3 Szczegóły i zakres traktatu ATT

Traktat ATT ma przyczynić się do zapewnienia pokoju, bezpieczeństwa i stabilności na poziomie międzynarodowym i regionalnym poprzez uregulowanie międzynarodowego handlu bronią konwencjonalną oraz wyeliminowanie nielegalnego obrotu bronią. Ustanawia on normy w zakresie transferów broni konwencjonalnej i nakłada na państwa-strony obowiązek weryfikacji całego eksportu broni w celu zagwarantowania, że broń konwencjonalna i amunicja nie będą wykorzystywane na przykład do celów łamania praw człowieka, terroryzmu i naruszeń prawa humanitarnego.

Traktat ATT przewiduje ocenę transferów broni oraz środki zapobiegające nielegalnemu pozyskiwaniu broni konwencjonalnej od państw importujących i państw eksportujących. Traktat zwiększa ponadto przejrzystość handlu bronią poprzez zachęcanie do prowadzenia dokumentacji i przekazywania sprawozdań do Sekretariatu i innych państw-stron. Zakres postanowień traktatu ATT obejmuje broń konwencjonalną następujących kategorii: czołgi bojowe, opancerzone wozy bojowe, systemy artyleryjskie dużego kalibru, samoloty bojowe, śmigłowce uderzeniowe, okręty wojenne, pociski rakietowe i wyrzutnie pocisków rakietowych oraz broń strzelecka i lekka. Traktat obejmuje również odpowiednią amunicję/ uzbrojenie oraz części i komponenty.

1.4 Konsekwencje dla wspólnotowego dorobku prawnego

Traktat ATT może wpłynąć na wspólne reguły przyjęte przez Unię Europejską lub zmienić zakres ich stosowania. W rezultacie Rada ustaliła - w załączniku do decyzji .../2013 upoważniającej Komisję do prowadzenia negocjacji w sprawie traktatu ATT w odniesieniu do kwestii, które wchodzą w zakres kompetencji Unii - następujące wytyczne negocjacyjne:

1)           Traktat ATT nie może zawierać żadnych postanowień uniemożliwiających państwom członkowskim stosowanie:

a)      zmienionej dyrektywy Rady 91/477/EWG z dnia 18 czerwca 1991 r. w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni;

b)      zmienionej dyrektywy Rady 93/15/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie harmonizacji przepisów dotyczących wprowadzania do obrotu i kontroli materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego;

c)      zmienionej dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/43/WE z dnia 6 maja 2009 r. w sprawie uproszczenia warunków transferów produktów związanych z obronnością we Wspólnocie;

2)           Traktat o handlu bronią nie może zawierać żadnych postanowień ograniczających swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału w obrębie rynku wewnętrznego UE, chyba że ograniczenie to jest wyraźnie uzasadnione na mocy art. 36, art. 45 ust. 3, art. 52 ust. 1, art. 65 lub art. 346 TFUE.

3)           Wszystkie środki przewidziane w traktacie, które ograniczają wywóz lub przywóz z/do Unii lub tranzyt przez terytorium Unii, muszą być zgodne z wszelkimi mającymi zastosowanie przepisami prawa unijnego, w tym w szczególności z:

a)      rozporządzeniem Rady (WE) nr 260/2009 z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie wspólnych reguł przywozu;

b)      rozporządzeniem Rady (WE) nr 1061/2009 z dnia 19 października 2009 r. ustanawiającym wspólne reguły wywozu;

c)      rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 258/2012 z dnia 14 marca 2012 r. wdrażającym art. 10 Protokołu Narodów Zjednoczonych przeciwko nielegalnemu wytwarzaniu i obrotowi bronią palną, jej częściami i komponentami oraz amunicją, uzupełniającego Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej (protokół NZ w sprawie broni palnej), oraz ustanawiającym zezwolenia na wywóz i środki dotyczące przywozu i tranzytu dla broni palnej, jej części i komponentów oraz amunicji oraz

d)      dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/43/WE z dnia 6 maja 2009 r. w sprawie uproszczenia warunków transferów produktów związanych z obronnością we Wspólnocie (ze zm.).

Te poszczególne akty prawne Unii Europejskiej są częścią dorobku prawnego i jest zatem kluczową sprawą, aby nie zostały one zakwestionowane przez przyjęcie traktatu ATT. W przypadku niewłączania klauzuli RIO do traktatu szczególnie ważne jest zapewnienie środków zabezpieczających prawodawstwo w zakresie rynku wewnętrznego.

W związku z tym przeprowadzono szczegółową analizę, zgodnie z wymogami wytycznych negocjacyjnych Rady dotyczących tych kwestii, i stwierdzono, że postanowienia traktatu ATT (art. 6, 7, 9 i 26) zapewniają jego zgodność z dorobkiem prawnym UE. W każdym wypadku jakikolwiek potencjalny problem dotyczący zgodności mógłby zostać rozwiązany w oparciu o art. 26 ust. 1. Artykuł ten stanowi, że wprowadzenie w życie postanowień traktatu pozostaje bez uszczerbku dla zobowiązań podjętych przez państwa-strony w odniesieniu do istniejących lub przyszłych umów międzynarodowych, których są one stronami, w przypadku gdy zobowiązania te są zgodne z przedmiotowym traktatem.

Unia Europejska nie może stać się stroną traktatu ATT, gdyż obecny tekst uwzględnia jedynie państwa-strony. Traktat ATT pozwala jednakże na wprowadzanie zmian na późniejszym etapie, a Unia Europejska może stać się stroną traktatu pod warunkiem uzyskania większości trzech czwartych głosów państw-stron.

1.5 Podpisanie traktatu

Unia Europejska jako taka nie może podpisać traktatu ATT. Jednakże ze względu na fakt, że traktat ATT wchodzi częściowo w zakres kompetencji Unii, a częściowo w zakres kompetencji państw członkowskich, niezbędne jest, aby instytucje unijne i państwa członkowskie podjęły wszelkie niezbędne środki w celu współpracy na rzecz podpisania traktatu ATT oraz zapewnienia wykonania wynikających z niego zobowiązań.

Ponieważ intencją państw członkowskich jest złożenie podpisów pod traktatem ATT w dniu 3 czerwca 2013 r., należy priorytetowo potraktować przygotowanie i przyjęcie decyzji Rady upoważniającej państwa członkowskie do podpisania traktatu. Po jej przyjęciu Komisja zaproponuje drugą decyzję Rady, na którą Parlament Europejski musi wyrazić swoją zgodę, upoważniając państwa członkowskie do ratyfikowania traktatu.

1.6 Wniosek

Zasadnicze znaczenie ma wypełnienie luki w kwestii nieuregulowanego handlu bronią konwencjonalną na szczeblu międzynarodowym oraz wsparcie procesu budowania pokoju i działań humanitarnych. Traktat ATT, dzięki ustanowieniu wspólnych prawnie wiążących norm w zakresie przywozu, wywozu i transferu broni konwencjonalnej, zapewnia większą odpowiedzialność i przejrzystość w zakresie handlu bronią, co jest celem podzielanym przez Parlament Europejski, Radę i Komisję. Ma on potencjał umożliwiający wzmocnienie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa w skali globalnej. Cena płacona za nielegalny bądź słabo uregulowany handel bronią konwencjonalną to ponad 740 000 ofiar śmiertelnych rocznie (mężczyzn, kobiet i dzieci) w wyniku zbrojnej przemocy. Szybkie wejście traktatu ATT w życie ma zatem pierwszorzędne znaczenie i dlatego istotne jest, aby państwa członkowskie złożyły swoje podpisy podczas uroczystej ceremonii w dniu 3 czerwca 2013 r.

2.           WYNIKI KONSULTACJI Z ZAINTERESOWANYMI STRONAMI ORAZ OCENY SKUTKÓW

Nie dotyczy.

3.           ASPEKTY PRAWNE WNIOSKU

Artykuł 1

Z uwagi na brak możliwości przystąpienia do traktatu przez UE, artykuł ten upoważnia państwa członkowskie do podpisania przedmiotowego traktatu dotyczącego kwestii wchodzących w zakres wyłącznych kompetencji Unii.

Artykuł 2

Artykuł ten zachęca państwa członkowskie UE do podpisania traktatu, w miarę możliwości, w wyznaczonym dniu. Jak postuluje wiele państw członkowskich, złożenie podpisów we wspomnianym konkretnym dniu stanowić będzie ważny sygnał podkreślający zaangażowanie UE i jej państw członkowskich na rzecz wdrożenia traktatu ATT tak szybko, jak jest to możliwe. Artykuł 20 Traktatu o handlu bronią stanowi, iż do jego wejścia w życie wymagana jest ratyfikacja przez pięćdziesiąt państw. Podpisanie traktatu przez wszystkie państwa członkowskie będzie zatem ważnym etapem realizacji tego celu.

Artykuł 3

Niniejsza decyzja skierowana jest do państw członkowskich, ponieważ jej celem jest upoważnienie tych państw do wyrażenia zgody na związanie postanowieniami traktatu.

4.           WPŁYW NA BUDŻET

Brak

2013/0146 (NLE)

Wniosek

DECYZJA RADY

upoważniająca państwa członkowskie do podpisania, w interesie Unii Europejskiej, Traktatu o handlu bronią

RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 114 i art. 207 ust. 3 w związku z art. 218 ust. 5,

uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)       W dniu 11 marca 2013 r. Rada upoważniła Komisję do prowadzenia negocjacji w sprawie Traktatu o handlu bronią w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych w odniesieniu do kwestii wchodzących w zakres wyłącznych kompetencji Unii.

(2)       W dniu 2 kwietnia 2013 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło tekst Traktatu o handlu bronią[1]. Zgromadzenie Ogólne zaprosiło również państwa-strony do złożenia podpisów pod traktatem podczas uroczystej ceremonii w dniu 3 czerwca 2013 r.

(3)       Celem przedmiotowego traktatu jest zapewnienie jak najwyższych wspólnych międzynarodowych norm regulujących międzynarodowy handel bronią konwencjonalną oraz zapobieganie nielegalnemu obrotowi bronią konwencjonalną i zwalczanie takiego obrotu. Państwa członkowskie wyraziły zadowolenie z rezultatu negocjacji oraz gotowość pilnego przystąpienia do podpisania Traktatu.

(4)       Postanowienia traktatu podlegają wyłącznej kompetencji Unii dotyczącej zasad wspólnej polityki handlowej i rynku wewnętrznego w zakresie transferu broni konwencjonalnej i materiałów wybuchowych.

(5)       Unia Europejska nie może złożyć podpisu pod traktatem, ponieważ jego stronami mogą być jedynie państwa.

(6)       W związku z tym, zgodnie z art. 2 ust. 1 TFUE, Rada powinna upoważnić państwa członkowskie do podpisania traktatu,

PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:

Artykuł 1

Państwa Członkowskie zostają niniejszym upoważnione do podpisania Traktatu o handlu bronią.

Artykuł 2

Zachęca się państwa członkowskie do podpisania Traktatu o handlu bronią w dniu 3 czerwca 2013 r., podczas uroczystej ceremonii w Nowym Jorku, lub w najwcześniejszym możliwym terminie.

Artykuł 3

Niniejsza decyzja skierowana jest do państw członkowskich.

Sporządzono w Brukseli dnia […] r.

                                                                       W imieniu Rady

                                                                       Przewodniczący

[1]               A/CONF.217/2013/L.3