52013PC0152

UZASADNIENIE

1.           KONTEKST WNIOSKU

Niniejszy wniosek umożliwi państwom członkowskim ratyfikację Konwencji nr 189 Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) dotyczącej godnej pracy dla osób pracujących w gospodarstwie domowym z 2011 r., zwanej dalej „Konwencją nr 189 dotyczącą osób pracujących w gospodarstwie domowym” lub „Konwencją”.

Konwencja nr 189 dotycząca osób pracujących w gospodarstwie domowym została przyjęta na 100. sesji Międzynarodowej Konferencji Pracy w dniu 16 czerwca 2011 r. i ma wejść w życie we wrześniu 2013 r. Ustanowiono w niej minimalny poziom globalnej ochrony dla osób pracujących w gospodarstwie domowym.

W grudniu 2012 r. Konwencję nr 189 dotyczącą osób pracujących w gospodarstwie domowym ratyfikowały trzy państwa–strony MOP. Jest ona jedną z konwencji MOP, które MOP klasyfikuje jako uaktualnione i w związku z tym aktywnie propaguje.

Unia Europejska (UE) zaangażowana jest w promowanie programu godnej pracy, zarówno w Unii, jak i w swoich stosunkach zewnętrznych. Normy pracy są podstawowym elementem konceptu godnej pracy. Ratyfikacja konwencji MOP przez państwa członkowskie jest więc ważnym sygnałem świadczącym o spójności polityki Unii idącej w kierunku ulepszania norm pracy na całym świecie.

Ponadto, w ramach Strategii UE na rzecz wyeliminowania handlu ludźmi[1] Komisja wezwała państwa członkowskie do ratyfikowania wszystkich międzynarodowych instrumentów, porozumień i zobowiązań prawnych, które przyczynią się do zwalczania handlu ludźmi w skuteczniejszy, lepiej skoordynowany i spójny sposób. Obejmuje to Konwencję nr 189 dotyczącą osób pracujących w gospodarstwie domowym.

Należy w związku z tym usunąć wszelkie przeszkody prawne na szczeblu UE uniemożliwiające państwom członkowskim ratyfikację Konwencji nr 189 dotyczącej osób pracujących w gospodarstwie domowym, jako że jej treść nie budzi obaw w świetle istniejącego dorobku prawnego Unii.

Celem przepisów Konwencji nr 189 dotyczącej osób pracujących w gospodarstwie domowym jest pomoc w ograniczaniu niegodziwego traktowania i wykorzystywania osób pracujących w gospodarstwie domowym. W art. 1 Konwencji osoba pracująca w gospodarstwie domowym zdefiniowana jest jako każda osoba zaangażowana w pracę w gospodarstwie domowym (praca wykonywana w gospodarstwie domowym lub gospodarstwach domowych albo na ich rzecz) w ramach stosunku pracy. Konwencja stawia przed państwami członkowskimi MOP wymóg stosowania środków zapobiegających przemocy i pracy dzieci w ramach pracy w gospodarstwie domowym. Artykuł 3 chroni podstawowe, związane z pracą, prawa osób pracujących w gospodarstwach domowych, stawiając przed każdym państwem wymóg stosowania określonych w Konwencji środków mających na celu respektowanie, upowszechnianie i realizację dotyczących pracy fundamentalnych zasad i praw. Kolejne przepisy stawiają w szczególności przed państwami członkowskimi MOP wymóg:

· ustalenia wieku minimalnego dla pracy w gospodarstwie domowym i zabezpieczeń dla pracowników w wieku poniżej 18 lat;

· zapobiegania wykorzystywaniu i przemocy;

· zapewnienia uczciwych zasad i przyzwoitych warunków zatrudnienia;

· upewnienia się, że pracownicy są informowani o zasadach i szczegółach dotyczących ich zatrudnienia;

· uregulowania rekrutacji za granicą i zapewnienia swobody poruszania się;

· zapewnienia równego traktowania osób pracujących w gospodarstwie domowym z innymi pracownikami pod względem wynagrodzenia i korzyści;

· regulowania i monitorowania działalności prywatnych agencji zatrudnienia oraz

· utworzenia specjalnego mechanizmu składania skarg.

Konwencja nr 189 dotycząca osób pracujących w gospodarstwie domowym dotyczy obszaru prawodawstwa unijnego, w którym stopień regulacji osiągnął juz zaawansowany poziom.

Konwencja dotyczy głównie aspektów związanych z domeną polityki społecznej, w której przepisy unijne określają minimalne wymogi związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, ochroną w pracy młodych osób, ochroną macierzyństwa, obowiązkiem pracodawcy dotyczącym informowania pracowników na piśmie o warunkach stosowanych do umowy lub stosunku pracy, czasem pracy, imigracją oraz pracą tymczasową[2].

Konwencja dotyczy aspektów związanych z ochroną przed dyskryminacją, w której przepisy unijne określają minimalne wymogi co do równego traktowania w zakresie zatrudnienia, równości płci i ochrony macierzyństwa[3].

Konwencja dotyczy również aspektów związanych ze współpracą sądową w sprawach karnych oraz w dziedzinie związanej z azylem i imigracją, w których przepisy unijne określają minimalne wymogi dotyczące walki z handlem ludźmi i sankcji stosowanych wobec pracodawców zatrudniających nielegalnie przebywających obywateli krajów trzecich[4].

Artykuł 8 Konwencji dotyczącej osób pracujących w gospodarstwie domowym dotyczy ponadto pracujących w gospodarstwie domowym osób migrujących, co obejmuje aspekty związane z przepisami unijnymi regulującymi swobodny przepływ pracowników[5].

2.           WYNIKI KONSULTACJI Z ZAINTERESOWANYMI STRONAMI ORAZ OCENY SKUTKÓW

Nie dotyczy.

3.           ASPEKTY PRAWNE WNIOSKU

Zgodnie z zasadami dotyczącymi zewnętrznych kompetencji, opracowanymi przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej[6], szczególnie odnośnie do przystąpienia do konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy oraz jej ratyfikacji[7], państwa członkowskie nie mogą samodzielnie decydować o ratyfikacji konwencji bez uprzedniego zezwolenia ze strony Rady, jeśli zakres pewnych części konwencji podlega kompetencji Unii.

Jednocześnie Unia Europejska nie może ratyfikować żadnej konwencji MOP, ponieważ jedynie państwa mogą być ich stronami.

W związku z powyższym, jeśli przedmiot porozumienia lub umowy wchodzi częściowo w zakres kompetencji Unii, a częściowo w zakres kompetencji państw członkowskich, instytucje Unii i państwa członkowskie muszą przedsięwziąć wszelkie niezbędne środki, aby zapewnić jak najlepszą współpracę przy ratyfikacji Konwencji oraz wdrożeniu wynikających z niej zobowiązań[8].

Odnośnie do trzech konwencji MOP przyjętych w ciągu ostatnich dziesięciu lat, których pewne części wchodzą w zakres kompetencji Unii, Rada upoważniła państwa członkowskie do ratyfikacji, w interesie Unii, tych części, które wchodzą w zakres kompetencji Unii[9]. Komisja przyjęła również wniosek w sprawie takiej decyzji Rady odnośnie do Konwencji nr 170 dotyczącej substancji chemicznych[10].

Szczególnie odnośnie do Konwencji nr 189 dotyczącej osób pracujących w gospodarstwie domowym stopień regulacji w zakresie różnych aspektów polityki społecznej, walki z dyskryminacją, współpracy sądowej w sprawach karnych, azylu i imigracji jest tak zaawansowany, że państwa członkowskie nie są dalej w stanie działać pod tym względem na poziomie stosunków zewnętrznych w sposób niezależny[11]. Artykuł 153 TFUE stanowi główną podstawę prawną odpowiednich przepisów unijnych, która jest również w większości przypadków bardziej szczegółowa niż ogólne zasady określone w Konwencji nr 189 dotyczącej osób pracujących w gospodarstwie domowym. Nie ma sprzeczności pomiędzy ogólnymi zasadami ustanowionymi w Konwencji a prawodawstwem unijnym, nie ma również niespójności pomiędzy przepisami Konwencji a minimalnymi wymogami w przedmiotowych dziedzinach zawartymi w dorobku prawnym UE.

Z art. 19 ust. 8 Konstytucji MOP wynika, że Konwencja zawiera minimalne normy, co oznacza, że przepisy krajowe mogą przewidywać bardziej surowe normy niż te ustanowione w Konwencji.

Podejście wybrane w ramach zawartych w Konwencji zasad dotyczących ochrony i równego traktowania pracowników jest zgodne z minimalnymi wymogami w ramach dorobku prawnego Unii w tej dziedzinie. Oznacza to, że środki unijne mogą być bardziej surowe niż normy MOP i vice versa[12].

Konwencja nr 189 dotycząca osób pracujących w gospodarstwie domowym zawiera artykuł chroniący pracujące w gospodarstwie domowym osoby migrujące (art. 8), który potencjalnie mógłby zagrażać swobodnemu przepływowi pracowników – dziedzinie, w której Unia posiada wyłączną kompetencję[13]. Głównym celem Konwencji nie jest jednak regulowanie kwestii podlegających wyłącznej kompetencji Unii. Artykuł 8 ust. 2 Konwencji stanowi ponadto, że wymóg otrzymania pisemnej oferty przed przekroczeniem granicy państwowej nie ma zastosowania do obszarów regionalnej integracji gospodarczej. Ta klauzula ochronna stanowi zabezpieczenie przed ewentualną niezgodnością pomiędzy Konwencją a dorobkiem prawnym Unii w dziedzinie swobodnego przepływu pracowników określonego w art. 45 TFUE i rozporządzeniu nr 492/2011. Dlatego też przepisy Konwencji w tej dziedzinie nie są niezgodne z dorobkiem prawnym Unii.

Celem niniejszego wniosku jest zatem upoważnienie państw członkowskich do ratyfikacji, w interesie Unii, tych części Konwencji nr 189 dotyczącej osób pracujących w gospodarstwie domowym, które objęte są zakresem kompetencji Unii.

Podstawą wniosku jest art. 218 ust. 6 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), stosowany przez analogię, w związku z art. 153 TFUE, który jest główną podstawą prawną przepisów Unii dotyczących ochrony i poprawy warunków pracy.

2013/0085 (NLE)

Wniosek

DECYZJA RADY

upoważniająca państwa członkowskie do ratyfikowania, w interesie Unii Europejskiej, Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej godnej pracy dla osób pracujących w gospodarstwie domowym z 2011 r. (Konwencja nr 189)

RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 153 w związku z art. 218 ust. 6 lit. a) ppkt (v) oraz art. 218 ust. 8 akapit pierwszy,

uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,

uwzględniając opinię Parlamentu Europejskiego[14],

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)       Parlament Europejski, Rada i Komisja popierają ratyfikację międzynarodowych konwencji dotyczących pracy, które MOP klasyfikuje jako uaktualnione, traktując to jako wkład w starania Unii Europejskiej na rzecz upowszechniania godnej pracy dla wszystkich zarówno w Unii, jak i poza nią, i których istotnym aspektem jest ochrona oraz poprawa warunków pracy.

(2)       Większość przepisów zawartych w Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) nr 189 dotyczącej godnej pracy dla osób pracujących w gospodarstwie domowym z 2011 r., zwanej dalej „Konwencją”, ujętych jest w dużym stopniu w dorobku prawnym Unii w dziedzinach polityki społecznej[15], zapobiegania dyskryminacji[16], współpracy sądowej w sprawach karnych[17] oraz azylu i imigracji[18].

(3)       Przepisy Konwencji dotyczące ochrony pracujących w gospodarstwie domowym osób migrujących mogą potencjalnie wpłynąć na swobodny przepływ pracowników – dziedzinę, w której Unia posiada wyłączną kompetencję[19]..

(4)       W związku z tym części Konwencji wchodzą w zakres kompetencji Unii i państwa członkowskie nie mogą, odnośnie do tych części, podejmować zobowiązań poza ramami instytucji Unii[20].

(5)       Unia Europejska nie może ratyfikować konwencji, ponieważ jedynie państwa mogą być jej stronami.

(6)       W takiej sytuacji państwa członkowskie i instytucje Unii muszą współpracować, jeśli chodzi o ratyfikację Konwencji.

(7)       Rada upoważnia zatem państwa członkowskie, związane przepisami unijnymi dotyczącymi minimalnych wymogów w dziedzinie warunków pracy, do ratyfikowania Konwencji w interesie Unii Europejskiej,

PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:

Artykuł 1

Niniejszym upoważnia się państwa członkowskie do ratyfikowania, w przypadku części wchodzących w zakres kompetencji przyznanych Unii na podstawie Traktatów, Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej godnej pracy dla osób pracujących w gospodarstwie domowym z 2011 r. (Konwencji nr 189).

Artykuł 2

Niniejsza decyzja skierowana jest do państw członkowskich.

Sporządzono w Brukseli dnia […] r.

                                                                       W imieniu Rady

                                                                       Przewodniczący

[1]               Strategia UE na rzecz wyeliminowania handlu ludźmi na lata 2012-2016, COM(2012) 286 z 19.6.2012.

[2]               Dyrektywa 89/391/EWG, dyrektywa 94/33/EWG, dyrektywa 91/533/EWG, dyrektywa 2003/88/WE, dyrektywa 2011/98/UE, dyrektywa 2008/104/WE.

[3]               Dyrektywa 2000/78/EC, dyrektywa 2000/43/WE, dyrektywa 2006/54/WE, dyrektywa 92/85/EWG.

[4]               Dyrektywa 2011/36/WE, dyrektywa 2009/52/WE

[5]               Artykuł 45 TFUE, rozporządzenie nr 492/2011.

[6]               Wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie AETR 22/70 z dnia 31 marca 1971 r., Rec. 1971, 263; zob. również art. 3 ust. 2 TFUE, który skodyfikował te zasady.

[7]               Opinia 2/91 Trybunału Sprawiedliwości z dnia 19 marca 1993 r. w sprawie Konwencji nr 170 dotyczącej substancji chemicznych, Rec. 1993-I, s. 1061.

[8]               Opinia 2/91 Trybunału Sprawiedliwości (ibid.), pkt 36, 37 i 38.

[9]               W ciągu ostatnich dziesięciu lat Rada przyjęła trzy decyzje upoważniające państwa członkowskie do ratyfikacji konwencji MOP: decyzję Rady z dnia 14 kwietnia 2005 r. upoważniającą państwa członkowskie do ratyfikowania, w interesie Wspólnoty Europejskiej, Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej dokumentów tożsamości marynarzy (Konwencja nr 185, Dz.U. L 136 z 30.5.2005, s. 1), decyzję Rady z dnia 7 czerwca 2007 r. upoważniającą państwa członkowskie do ratyfikowania, w interesie Wspólnoty Europejskiej, Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy o pracy na morzu z 2006 r. (Dz.U. L 161 z 22.6.2007, s. 63) oraz decyzję Rady z dnia 7 czerwca 2010 r. upoważniającą państwa członkowskie do ratyfikowania, w interesie Unii Europejskiej, Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej pracy w sektorze rybołówstwa z 2007 r. (Konwencja nr 188, Dz.U L 145 z 11.6.2010, s. 12).

[10]             COM(2012) 677 z dnia 20 listopada 2012 r.

[11]             Opinia 2/91 Trybuna³u Sprawiedliwości, pkt 25 i 26.

[12]             Opinia 2/91 Trybunału Sprawiedliwości, pkt 18.

[13]             Artykuł 45 TFUE, rozporządzenie nr 492/2011.

[14]             Dz.U. C […] z […], s. […].

[15]             Włącznie z dyrektywą ramową Rady 89/391/EWG w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy, dyrektywą Rady 94/33/WE w sprawie ochrony pracy osób młodych, dyrektywą 92/85/EWG w sprawie ochrony macierzyństwa, dyrektywą 91/533 EWG w sprawie obowiązku pracodawcy dotyczącego informowania pracowników o warunkach stosowanych do umowy lub stosunku pracy, dyrektywą 2003/88/WE dotyczącą niektórych aspektów organizacji czasu pracy i dyrektywą 2008/104/WE w sprawie pracy tymczasowej.

[16]             Włącznie z dyrektywą 2000/78/WE dotyczącą równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy, dyrektywą 2006/54/WE w sprawie równego traktowania kobiet i mężczyzn i dyrektywą 92/85/EWG w sprawie ochrony macierzyństwa .

[17]             Włącznie z dyrektywą 2011/36/UE w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz ochrony ofiar.

[18]             Włącznie z dyrektywą 2009/52/WE w sprawie kar i środków stosowanych wobec pracodawców zatrudniających nielegalnie przebywających obywateli krajów trzecich i dyrektywy 2011/98/UE w sprawie procedury jednego wniosku.

[19]             Artykuł 45 TFUE, rozporządzenie nr 492/2011.

[20]             Opinia 2/91 Trybunału Sprawiedliwości z dnia 19 marca 1993 r., Rec. 1993-I, s. 1061, pkt 26.