This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52012DC0319
Recommendation for a COUNCIL RECOMMENDATION on Lithuania’s 2012 national reform programme and delivering a Council opinion on Lithuania’s convergence programme for 2012-2015
Zalecenie ZALECENIE RADY w sprawie krajowego programu reform Litwy z 2012 r. oraz zawierające opinię Rady na temat przedstawionego przez Litwę programu konwergencji na lata 2012–2015
Zalecenie ZALECENIE RADY w sprawie krajowego programu reform Litwy z 2012 r. oraz zawierające opinię Rady na temat przedstawionego przez Litwę programu konwergencji na lata 2012–2015
/* COM/2012/0319 final */
Zalecenie ZALECENIE RADY w sprawie krajowego programu reform Litwy z 2012 r. oraz zawierające opinię Rady na temat przedstawionego przez Litwę programu konwergencji na lata 2012–2015 /* COM/2012/0319 final */
Zalecenie ZALECENIE RADY w sprawie krajowego programu reform Litwy z
2012 r.
oraz zawierające opinię Rady na temat przedstawionego przez
Litwę programu konwergencji na lata 2012–2015 RADA UNII EUROPEJSKIEJ, uwzględniając Traktat o
funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 121 ust. 2 i
art. 148 ust. 4, uwzględniając rozporządzenie
Rady (WE) nr 1466/97 z dnia 7 lipca 1997 r. w sprawie wzmocnienia nadzoru
pozycji budżetowych oraz nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych[1], w
szczególności jego art. 5 ust. 2, uwzględniając zalecenie Komisji
Europejskiej[2], uwzględniając rezolucje Parlamentu
Europejskiego[3], uwzględniając konkluzje Rady
Europejskiej, uwzględniając opinię Komitetu
Zatrudnienia, po konsultacji z Komitetem
Ekonomiczno-Finansowym, a także mając na uwadze, co
następuje: (1)(1) W dniu 26 marca 2010 r. Rada Europejska przyjęła
wniosek Komisji Europejskiej dotyczący wprowadzenia nowej strategii na
rzecz zatrudnienia i wzrostu gospodarczego, zatytułowanej „Europa 2020”,
opartej na ściślejszej koordynacji polityki gospodarczej, która
skupiać się będzie na najważniejszych obszarach
wymagających podjęcia działań służących
pobudzeniu europejskiego potencjału w dziedzinie zrównoważonego
rozwoju i konkurencyjności. (2)(2) W dniu 13 lipca 2010 r. Rada przyjęła zalecenie w
sprawie ogólnych wytycznych polityk gospodarczych państw
członkowskich i Unii (na lata 2010–2014), a w dniu 21 października 2010
r. decyzję dotyczącą wytycznych w sprawie polityki zatrudnienia
państw członkowskich[4],
które razem stanowią „zintegrowane wytyczne”. Państwa
członkowskie zostały poproszone o uwzględnienie zintegrowanych
wytycznych w swojej krajowej polityce gospodarczej i polityce zatrudnienia. (3)(3) W dniu 12 lipca 2011 r. Rada przyjęła zalecenie w
sprawie krajowego programu reform Litwy na 2011 r. oraz wydała opinię
na temat przedstawionego przez Litwę zaktualizowanego programu
konwergencji na lata 2011–2014. (4)(4) W dniu 23 listopada 2011 r. Komisja przyjęła drugą
roczną analizę wzrostu gospodarczego, rozpoczynając w ten sposób
drugi europejski semestr zintegrowanej i prowadzonej ex ante koordynacji
polityki, który ma swoje umocowanie w strategii „Europa 2020”. W dniu 14 lutego
2012 r. Komisja przyjęła na podstawie rozporządzenia (UE) nr 1176/2011
sprawozdanie w ramach mechanizmu ostrzegania[5], w którym nie wskazała Litwy jako
jednego z państw członkowskich, dla których wymagane byłoby
przeprowadzenie szczegółowej analizy. (5)(5) W dniu 2 marca 2012 r. Rada Europejska zatwierdziła
priorytety dotyczące zapewnienia stabilności finansowej, konsolidacji
fiskalnej i działań wspierających wzrost gospodarczy. Rada
podkreśliła potrzebę kontynuacji zróżnicowanej konsolidacji
budżetowej sprzyjającej wzrostowi gospodarczemu, przywrócenia gospodarce
normalnych warunków udzielania pożyczek, wspierania wzrostu i
konkurencyjności, rozwiązania problemu bezrobocia i społecznych
skutków kryzysu, jak również modernizacji administracji państwowej.
Rada zwróciła się też do państw członkowskich o wdrożenie
zaleceń dla poszczególnych krajów z 2011 r. i do przekształcenia tych
priorytetów w konkretne środki, które zostaną włączone do
ich programów stabilności lub programów konwergencji oraz do ich krajowych
programów reform. (6)(6) W dniu 2 marca 2012 r. Rada Europejska wezwała także
państwa członkowskie uczestniczące w pakcie euro plus, by
przedstawiły swoje zobowiązania w ramach tego paktu odpowiednio
wcześnie, tak by zobowiązania te mogły zostać
włączone do ich programów stabilności lub konwergencji oraz krajowych
programów reform. (7)(7) W dniu 27 kwietnia 2012 r. Litwa przedłożyła
program konwergencji obejmujący lata 2012–2015, a w dniu 30 kwietnia 2012
r. – krajowy program reform z 2012 r. W celu uwzględnienia
powiązań między tymi oboma programami, poddano je jednoczesnej
ocenie. (8)(8) Na podstawie oceny programu konwergencji z 2012 r. zgodnie z
rozporządzeniem Rady (WE) nr 1466/97 Rada jest zdania, że scenariusz
makroekonomiczny będący podstawą prognoz budżetowych
przedstawionych w programie jest realistyczny. Jest on w dużej mierze
zgodny z prognozą Komisji z wiosny 2012 r. na lata 2012–2013. Celem
strategii budżetowej przedstawionej w programie jest korekta nadmiernego
deficytu do 2012 r., zgodnie z zaleceniem Rady, oraz postępy w kierunku
osiągnięcia średniookresowego celu budżetowego po tym
terminie. W programie potwierdza się dotychczasowy średniookresowy
cel budżetowy, tj. ogólną strukturalną nadwyżkę w
sektorze instytucji rządowych i samorządowych w wysokości 0,5 %
PKB, co dostatecznie spełnia wymogi paktu stabilności i wzrostu i
oznacza konsolidację na poziomie co najmniej jednego punktu procentowego
rocznie, a tym samym osiągnięcie zrównoważonego budżetu w 2015
r. Plany budżetowe stoją co prawda w zgodzie z terminową
korektą nadmiernego deficytu, ale przeciętny wysiłek fiskalny w
latach 2012–2013, oparty na (ponownie obliczonym) strukturalnym saldzie
budżetowym[6],
wyniesie prawdopodobnie mniej niż 2,25 % PKB wymagane przez Radę w
jej zaleceniu z dnia 16 lutego 2010 r. Planowany roczny postęp w kierunku
osiągnięcia średniookresowego celu budżetowego w latach
następujących po korekcie nadmiernego deficytu wynosi nieco
powyżej 0,5 % PKB w kategoriach strukturalnych, tj. wartości
referencyjnej określonej w pakcie stabilności i wzrostu. Planowana
stopa wzrostu wydatków publicznych, przy uwzględnieniu środków uznaniowych
po stronie dochodów, jest zgodna z wartością referencyjną
dotyczącą wydatków określoną w pakcie stabilności i
wzrostu w latach 2013 i 2014, ale nie w roku 2015. Łączny dług
sektora instytucji rządowych i samorządowych ma utrzymać
się w okresie objętym programem poniżej 60% PKB, przy czym
według prognozy Komisji z wiosny 2012 r. wzrośnie on w 2013 r. do
prawie 41 % PKB, podczas gdy program konwergencji zakłada spadek
długu do 2015 r. do docelowej wartości ok. 35 %. Reforma planowania i
wykonania budżetu idzie naprzód, ale rząd wciąż jeszcze
musi zatwierdzić proponowane ustawy. Ustawy te poprawiłyby
rozliczalność wewnątrz ram fiskalnych dzięki powołaniu
niezależnego organu i zaostrzyłyby przepisy dotyczące rezerw
skarbu państwa. (9)(9) W oparciu o kompleksową strategię przestrzegania
przepisów podatkowych wdrożono w 2011 r. środki, które
posłużyły poprawie przestrzegania przepisów podatkowych i
przyniosły dodatkowe dochody. Niezbędne będzie jednak dalsze ich
wdrażanie, by poczynić znaczące kroki w walce z uchylaniem
się od opodatkowania. (10)(10) Z
uwagi na rozwój demograficzny należy poważnie wątpić w
trwałość systemu emerytalnego. Mimo że Litwa
przyjęła stopniowe zwiększenie wieku emerytalnego do 65. roku
życia do 2026 r., sam ten krok nie zapewni w przyszłości w
sposób trwały dochodów emerytalnych na odpowiednim poziomie i musi
zostać uzupełniony o dodatkowe środki. Mogłyby one obejmować powiązanie ustawowego wieku
emerytalnego i przyszłych świadczeń z czynnikami
demograficznymi, ustalenie jasnych zasad indeksacji, wprowadzenie ściślejszego
powiązania między składkami a świadczeniami i zlikwidowanie
zachęt do wcześniejszego przechodzenia na emeryturę. Dodatkowo Litwa mogłaby lepiej wykorzystać
możliwości wynikające z uzupełniającego dobrowolnego
systemu emerytalnego. Utworzenie pracowniczych programów emerytalnych
mogłoby zmniejszyć obciążenie systemu zabezpieczenia
społecznego i jednocześnie zapewnić bardziej godziwy poziom
emerytur w przyszłości. Zlikwidowano czynniki zniechęcające
do dłuższego pozostawania w aktywności zawodowej. (11)(11) Ustawa o agencjach pracy tymczasowej mająca
ułatwić zatrudnianie krótkoterminowe weszła w życie w dniu 1
grudnia 2011 r. Mimo to jej wpływ może być mało
znaczący, gdyż agencje pracy tymczasowej funkcjonowały na Litwie
już wcześniej. Kompleksowy przegląd prawa pracy mógłby
pomóc w rozpoznaniu zbędnych ograniczeń i barier administracyjnych,
które uniemożliwiają wprowadzenie elastycznych umów o pracę,
przepisów regulujących zwalnianie pracowników i elastycznych
uregulowań dotyczących czasu pracy. Niezbędne jest podjęcie
dodatkowych środków w celu zwiększenia współczynnika
aktywności zawodowej, w szczególności w odniesieniu do
młodzieży, osób nisko wykwalifikowanych i pracowników w starszym
wieku, oraz poprawy elastyczności rynku pracy. (12)(12) Wyzwanie, jakim jest bezrobocie wśród osób
młodych (ponad 30 %) i osób nisko wykwalifikowanych, stało się
wyjątkowo naglące w okresie kryzysu. Rząd wdraża szereg
środków, takich jak dotacje do pierwszego zatrudnienia i obniżone
stawki składek na ubezpieczenie społeczne, aby wspierać
zatrudnienie osób młodych. Niemniej jednak wskaźniki aktywizacji
są nadal zbyt niskie, a przydziały środków finansowych na
aktywną politykę rynku pracy mogłyby zostać wykorzystane
skuteczniej poprzez ukierunkowanie robót publicznych na osoby znajdujące
się w najbardziej niekorzystnej sytuacji. W celu ułatwienia przechodzenia
na rynek pracy po zakończeniu kształcenia można byłoby
uatrakcyjnić system staży i praktyk zawodowych oraz stworzyć
system prognozowania zapotrzebowania na odpowiednie kwalifikacje. Środki
powinny być zgodne z zaleceniem wspólnej grupy zadaniowej ds. bezrobocia
wśród młodzieży stworzonej przez Litwę i Komisję. (13)(13) Około jednej trzeciej ludności Litwy jest
zagrożone ubóstwem i długotrwałym wykluczeniem. Jest to czwarty
co do wielkości odsetek w UE. W 2011 r. Litwa zmieniła ustawę o
świadczeniach pieniężnych z pomocy społecznej w celu zreformowania
systemu pomocy społecznej od stycznia 2012 r. Zainicjowała model
pilotażowy dystrybucji pomocy społecznej, zmieniła metodę
kalkulacji kwoty pomocy, wprowadziła pewne zachęty do podejmowania
pracy i rozszerzyła zakres objęcia pomocą. Reforma pomocy
społecznej jest krokiem w kierunku ograniczania czynników
zniechęcających do podejmowania pracy. Niezbędne jest utworzenie
systemu monitorowania umożliwiającego ocenę efektywności
tej reformy i jej wpływu na ograniczanie ubóstwa. Reforma powinna ponadto
iść w parze z podejmowaniem środków na rzecz aktywizacji, które
zwiększą uczestnictwo w rynku pracy, w szczególności w
odniesieniu do długotrwałych beneficjentów świadczeń
socjalnych. (14) Rząd wciela w życie
od 2010 r. ambitną reformę dotyczącą przedsiębiorstw
państwowych, mającą na celu restrukturyzację ładu
korporacyjnego, zwiększenie przejrzystości, rozdzielenie funkcji
regulacyjnych od funkcji związanych z własnością oraz
poprawę konkurencji i efektywności. Reforma jest istotna i obejmuje
zmiany zarówno legislacyjne, jak i organizacyjne. Duże postępy
poczyniono w zakresie przejrzystości i rozliczalności, gdyż
sprawozdania są teraz publikowane kwartalnie i rocznie. W odniesieniu do
przedsiębiorstw ustalono jasne cele. Niemniej jednak rząd
przesunął w czasie niektóre elementy reformy, w szczególności te
dotyczące rozdziału działalności handlowej od innych
rodzajów działalności państwowych przedsiębiorstw, i
zamierza je wdrożyć w 2012 r. (15)(15) Litwa poczyniła postępy w zakresie poprawy
efektywności energetycznej budynków. Rząd przyjął w grudniu
2011 r. program modernizacji budynków wielorodzinnych, którego
skuteczność osłabiają jednak przeciwstawne dotacje
dostępne w innych dziedzinach polityki, zmniejszające efekt
zachęty do poprawy efektywności energetycznej budynków mieszkalnych.
Niezbędne są dalsze kluczowe i przyspieszone wysiłki w celu
poprawy efektywności energetycznej budynków. (16) Możliwe jest
wciąż zwiększenie opodatkowania za korzystanie z energii,
gdyż dochody z podatków dotyczących środowiska osiągają
trzecią najniższą wartość w UE, a podatki transportowe
są najniższe w UE. Ukryta stawka opodatkowania zużycia energii
była w 2010 r. siódmą najniższą w UE, natomiast udział
podatków od energii w PKB kształtuje się na poziomie tylko nieco
niższym od średniej unijnej. (17)(17) W dziedzinie infrastruktury systemu
energetycznego kraju brakuje konkurencji i połączeń
międzysystemowych, co jest czynnikiem hamującym wzrost. Niedostateczne
połączenia powstrzymują powstawanie konkurencji na rynku
energii. Zarówno na rynku gazu, jak i na rynku energii elektrycznej
koncentracja pozostaje wysoka (ponad 90 %). (18)(18) Litwa
podjęła szereg zobowiązań w ramach paktu euro plus.
Wskazane zobowiązania oraz ich realizacja przedstawiona w 2011 r.
dotyczą wspierania konkurencyjności i zatrudnienia, poprawy
stabilności finansów publicznych oraz wzmocnienia stabilności
finansowej. Komisja dokonała oceny realizacji zobowiązań paktu
euro plus. Wyniki oceny Komisji zostały wzięte pod uwagę w
zaleceniach. (19) W ramach europejskiego semestru
Komisja przeprowadziła wszechstronną analizę litewskiej polityki
gospodarczej. Komisja dokonała oceny programu konwergencji i krajowego
programu reform. Wzięła pod uwagę nie tylko ich znaczenie dla
zrównoważonego charakteru polityki fiskalnej i polityki
społeczno-gospodarczej na Litwie, ale także stopień poszanowania
przepisów oraz wytycznych UE ze względu na konieczność
wzmocnienia całościowego zarządzania gospodarczego w Unii
Europejskiej poprzez wnoszenie na poziomie UE wkładu w przyszłe
decyzje krajowe. Zalecenia Komisji w ramach europejskiego semestru zostały
przedstawione poniżej w pkt od 1 do 6. (20) W świetle powyższej
oceny Rada zbadała program konwergencji Litwy, a jej opinia[7] znajduje
odzwierciedlenie w szczególności w zaleceniu w pkt 1 poniżej, NINIEJSZYM ZALECA Litwie podjęcie
w latach 2012–2013 następujących działań: 1.1. Zapewnienie planowanych postępów w zakresie terminowej
korekty nadmiernego deficytu. W tym celu pełne wykonanie budżetu na 2012
r. i zapewnienie odpowiedniej korekty strukturalnej określonej w zaleceniu
Rady zgodnie z procedurą nadmiernego deficytu. Następnie
określenie środków niezbędnych do zapewnienia planowej
realizacji strategii budżetowej na rok 2013 i kolejne lata,
zapewniając tym samym odpowiednią korektę strukturalną
umożliwiającą wystarczające postępy w kierunku
osiągnięcia średniookresowego celu budżetowego, w tym
osiągnięcia wartości referencyjnej dotyczącej wydatków i
ograniczenia cięć w wydatkach pobudzających wzrost gospodarczy.
W tym kontekście – rozważenie podwyższenia podatków najmniej
szkodliwych dla wzrostu gospodarczego, takich jak podatków związanych z
nieruchomościami i środowiskiem, w tym opodatkowania pojazdów, oraz
dążenie do poprawy przestrzegania przepisów podatkowych. Wzmocnienie sytuacji
fiskalnej, w szczególności poprzez wprowadzenie do średniookresowych
ram budżetowych wykonalnych i wiążących pułapów
wydatków. 2.2. Przyjęcie przepisów dotyczących kompleksowej
reformy systemu emerytalnego. Dostosowanie ustawowego wieku emerytalnego do
średniego trwania życia, ustanowienie jasnych zasad indeksacji
emerytur i ulepszenie uzupełniających programów
oszczędnościowych. Uzupełnienie reformy emerytalnej o
środki na rzecz aktywnego starzenia się. 3.3. Rozwiązanie problemu wysokiej stopy bezrobocia, w
szczególności wśród młodzieży, osób nisko wykwalifikowanych
i długotrwale bezrobotnych, poprzez skierowanie środków na
aktywną politykę rynku pracy i poprawę jej wydajności.
Zwiększenie skuteczności programów praktyk zawodowych. Zmiana prawa
pracy w odniesieniu do elastycznych umów o pracę, przepisów
regulujących zwalnianie pracowników i elastycznych uregulowań
dotyczących czasu pracy. 4.4. Zwiększenie zachęt do podejmowania pracy i
wzmocnienie powiązań między reformą pomocy społecznej
a środkami na rzecz aktywizacji, w szczególności dla osób
znajdujących się w najbardziej niekorzystnej sytuacji, w celu
ograniczenia ubóstwa i wykluczenia społecznego. 5.5. Wdrożenie wszystkich aspektów pakietu reform
dotyczących przedsiębiorstw państwowych, a w szczególności
zapewnienie rozdziału między funkcjami regulacyjnymi a funkcjami
związanymi z własnością oraz oddzielenia
działalności handlowej od innych rodzajów działalności.
Wprowadzenie odpowiednich narzędzi monitorowania umożliwiających
ocenę skuteczności reform i zapewniających spełnienie
wymogów reformy przez wszystkie przedsiębiorstwa państwowe. 6. Intensyfikacja środków
na rzecz poprawy efektywności energetycznej budynków, w tym poprzez
usuwanie czynników zniechęcających i szybkie wdrożenie funduszu
holdingowego. Promowanie konkurencji w dziedzinie sieci energetycznych poprzez
poprawę połączeń z innymi krajami UE zarówno w zakresie
energii elektrycznej, jak i gazu. Sporządzono w Brukseli dnia [...] r. W
imieniu Rady Przewodniczący [1] Dz.U. L 209
z 2.8.1997, s. 1. [2] COM(2012)
319 wersja ostateczna. [3] P7_TA(2012)0048
i P7_TA(2012)0047. [4] Decyzja
Rady 2012/238/UE z dnia 26 kwietnia 2012 r. [5] COM(2012)
68 wersja ostateczna. [6] Saldo w
ujęciu uwzględniającym zmiany cykliczne po skorygowaniu o
działania jednorazowe i tymczasowe, przeliczone przez służby
Komisji na podstawie informacji zawartych w programie, zgodnie ze wspólnie
przyjętą metodyką. [7] Przewidziana
w art. 9 ust. 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 1466/97.