52012DC0250

I. Wprowadzenie

Niniejsze sprawozdanie przedstawia perspektywiczną analizę polityki UE w zakresie imigracji i ochrony międzynarodowej na podstawie przemian, które odnotowano w 2011 r., roku ważnym dla UE z wielu względów, który istotnie wpłynął także na politykę migracyjną. Nie tylko kryzys gospodarczy w dalszym ciągu spowalniał unijną gospodarkę i jej wzrost, doszło także do dramatycznych wydarzeń arabskiej wiosny oraz zwiększenia presji migracyjnej na zewnętrzne granice UE, w szczególności na państwa położone nad Morzem Śródziemnym oraz na południowym wschodzie, do czego należy dodać konsekwencje wynikające z nadużyć związanych z liberalizacją reżimu wizowego. Wydarzenia te ukazały jeszcze wydatniej potrzebę spójnej, wyważonej polityki migracyjnej UE, która musi być zarówno dynamiczna, by odpowiadać na krótkoterminowe potrzeby, jak i strategiczna, by zapewnić długoterminową wizję.

W tym kontekście uruchomiono szereg kluczowych inicjatyw, takich jak nowe ramy strategiczne określone w globalnym podejściu do kwestii migracji i mobilności, które wniosły wartość dodaną do działań UE i jej państw członkowskich, zwłaszcza w kontekście jej polityki w dziedzinie migracji zewnętrznej. Uruchomiono również wizowy system informacyjny oraz unijny portal imigracyjny i przedstawiono projekty wzmocnienia zarządzania strefą Schengen oraz projekt EUROSUR. Inne istotne osiągnięcia to porozumienie polityczne dotyczące rozszerzenia mandatu Frontexu oraz zmienionej dyrektywy w sprawie kwalifikowania się do azylu; zawarcie partnerstwa na rzecz mobilności z Armenią; inauguracja działalności Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu (EASO); oraz ustanowienie nowej europejskiej agencji ds. zarządzania operacyjnego wielkoskalowymi systemami informatycznymi w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Wraz z obydwoma prawodawcami poczyniono pewne postępy na rzecz realizacji celu, jakim jest utworzenie wspólnego europejskiego systemu azylowego w 2012 r.

Osiągnięto również postęp w dorobku prawnym UE, przyjmując: dyrektywę w sprawie procedury jednego wniosku o jedno zezwolenie dla obywateli państw trzecich na pobyt i pracę na terytorium państwa członkowskiego oraz w sprawie wspólnego zbioru praw dla pracowników z państw trzecich przebywających legalnie w państwie członkowskim[1]; rozciągnięcia statusu rezydenta długoterminowego na osoby korzystające z ochrony międzynarodowej[2]; a także w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz ochrony ofiar[3]. Państwa członkowskie podjęły także dalsze kroki na rzecz transpozycji dyrektyw w sprawie powrotu i sankcji dla pracodawców.

Ubiegłoroczne sprawozdanie roczne[4] zostało przedstawione po komunikacie w sprawie migracji z maja 2011 r.[5], w którym przedstawiono perspektywy rozwoju polityki w świetle ówczesnych wydarzeń. Oba dokumenty zostały następnie uwzględnione w konkluzjach Rady ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (WSiSW)[6] oraz Rady Europejskiej[7] z czerwca 2011 r., w których określono kierunek rozwoju unijnej polityki migracyjnej, w szczególności w odniesieniu do zarządzania strefą Schengen, kontroli na granicach zewnętrznych, rozwoju partnerstw z krajami południowego sąsiedztwa oraz zakończenia tworzenia wspólnego europejskiego systemu azylowego do 2012 r.

W tegorocznym sprawozdaniu najpierw przedstawiono pokrótce obraz migracji w UE z perspektywy statystycznej. Następnie opisano odpowiedź UE na wyżej wspomniane kluczowe wydarzenia, które wpłynęły na politykę migracyjną, a także wkład Komisji w realizację planu działania stanowiącego reakcję na zwiększoną presję migracyjną. Sprawozdanie jest ponownie oparte przede wszystkim na politycznych ocenach Komisji i państw członkowskich, a jego uzupełnieniem jest dokument zawierający dane faktyczne wraz z załącznikiem statystycznym[8] szczegółowo przedstawiający wydarzenia, które zaszły zarówno na szczeblu UE, w ramach Europejskiej Sieci Migracyjnej[9], jak i na szczeblu państw członkowskich.

II. Krótkie spojrzenie na migrację w UE[10]

Wskazane byłoby przedstawienie w pierwszej kolejności stanu migracji w UE w szerszym, globalnym kontekście. W roku, w którym ludność świata przekroczyła 7 miliardów, liczbę migrantów szacuje się na ok. 214 mln na całym świecie (czyli blisko 3,1% ogółu ludności świata)[11], co oznacza, że 9,4% (ok. 20,2 mln) migrantów na świecie to obywatele państw trzecich mieszkający w UE. Dla porównania, w Kanadzie żyje 3,4% łącznej liczby migrantów na świecie (7,2 mln stanowiących 21,3% ludności tego państwa), podczas gdy w USA – około 20% ogółu migrantów na świecie (42,8 mln stanowiących 13,5% ludności tego państwa)[12].

W dniu 1 stycznia 2011 r. łączna liczba ludności UE wynosiła 502,5 mln. W porównaniu z rokiem 2010 wzrosła o 1,4 mln, co oznacza roczny przyrost ludności o +2,7 na 1 000 mieszkańców – wynikał on z przyrostu naturalnego o 0,5 mln (+1,0‰) i dodatniego salda migracji wynoszącego 0,9 mln (+1,7‰). 20,2 mln obywateli państw trzecich zamieszkujących w UE stanowi ok. 4% łącznej ludności UE, co oznacza, że jest ich więcej niż obywateli UE, którzy przenieśli się do innego państwa członkowskiego (12,3 mln lub 2,5% łącznej ludności UE)[13]. W 2009 r. największe grupy obywateli państw trzecich zamieszkujących w UE pochodziły z Turcji (blisko 2,4 mln), Maroka (blisko 1,8 mln) i Albanii (blisko 1 mln)[14]. Według wskaźnika rozwoju społecznego (HDI) ONZ, ok. 47% migrantów urodzonych poza UE pochodzi z krajów o wysokim, ok. 46% z krajów o średnim, a ok. 7% z krajów o niskim HDI[15].

Jeżeli chodzi o zezwolenia na pobyt wydane obywatelom państw trzecich po raz pierwszy, w 2010 r. ich liczba wyniosła prawie 2,5 mln.; zezwolenia wydane z tytułu prowadzenia działalności zarobkowej stanowiły 32,5% ogólnej liczby zezwoleń, w porównaniu z 30,2% wydanych z przyczyn rodzinnych, 20,6% wydanych w celu podjęcia studiów oraz 17% z –różnych innych przyczyn (związanych z ochroną, zamieszkiwaniem bez prawa do pracy itd.). Jeżeli chodzi o obywatelstwo najwięcej zezwoleń na pobyt wydano obywatelom USA (ok. 212 000), Indii (ok. 200 000), Chin (ok. 172 000), Ukrainy (ok. 167 000) i Maroka (ok. 157 000).

W roku, w którym przypadła 60. rocznica podpisania konwencji genewskiej, odnotowano znaczący wzrost – aż o 16,8% – liczby osób ubiegających się o azyl w porównaniu z rokiem 2010. Liczba tych osób przekroczyła 302 000, co dodatkowo obciążyło systemy azylowe szeregu państw członkowskich. Osoby ubiegające się o azyl pochodziły przede wszystkim z Afganistanu (28 000), Federacji Rosyjskiej (18 200), Pakistanu (15 700), Iraku (15 200) oraz Serbii (13 900). Jeżeli chodzi o ochronę przyznaną w 2011 r., łącznie 59 465 osób uzyskało ochronę w pierwszej instancji (uchodźcy (28 995), ochronę uzupełniającą (21 400) lub humanitarną (9 065), czyli w przypadku ok. 25% podjętych decyzji[16].

Zgodnie z częścią IV nielegalni migranci w dalszym ciągu stanowią największą grupę migrantów w UE. W związku z charakterem tego zjawiska brakuje jakichkolwiek wiarygodnych danych na temat liczby nielegalnych migrantów w UE, przy czym najczęściej podaje się liczby od poniżej 2 mln do 4,5 mln osób[17]. Można tutaj wykorzystać bardziej wiarygodne wskaźniki, takie jak liczba odmów, zatrzymań i powrotów, jednak z wieloma zastrzeżeniami. W 2011 r.[18] ok. 343 000 osobom odmówiono wjazdu do UE, co oznacza spadek o 13% w porównaniu z rokiem 2010, przy czym zdecydowanej większości z nich (prawie 70%) odmówiono wjazdu do Hiszpanii, w szczególności na zewnętrznych granicach lądowych tego państwa. W tym samym 2011 r. zatrzymano ok. 468 500 osób (spadek w porównaniu z 2010 r., gdy zatrzymano ok. 505 000 osób), a państwa członkowskie zastosowały procedurę powrotu wobec ok. 190 000 obywateli państw trzecich (blisko 15% mniej niż w 2010 r.).

III. Wkład migracji w unijną agendę wzrostu[19]

Na pierwszy rzut oka obecne wyzwania gospodarcze stojące przez UE sprawiają, że trudno jest zrozumieć potrzebę legalnej migracji i kanałów mobilności. Należy jednak mieć na uwadze, że nawet przy ogólnym poziomie bezrobocia w UE na poziomie ok. 10%, czyli 23,8 mln obywateli, które w przypadku ludzi młodych (poniżej 25 lat)[20] wynosi aż 22,1%, w wielu państwach członkowskich w różnych sektorach i z różnych przyczyn już teraz występują niedobory zarówno pracowników niewykwalifikowanych, jak i wykwalifikowanych[21].[22] Większość państw członkowskich koncentruje swoje wysiłki na zaradzeniu bezrobociu i zwiększeniu możliwości podjęcia pracy przez swoich własnych mieszkańców, a następnie korzysta z unijnej preferencji, by wyrównać niedobory pracowników. Obecnie państwa członkowskie zazwyczaj koncentrują swoją strategię migracji zarobkowej obywateli państw trzecich w większym stopniu na (wysoko) wykwalifikowanych pracownikach, chociaż wiele z nich potrzebuje również mało wykwalifikowanych pracowników, aczkolwiek w większości przypadków tylko okresowo.

Migracja zarobkowa pozostaje zatem istotnym elementem wysiłków na rzecz sprostania wyzwaniu, jakim jest niedobór siły roboczej, w szczególności w kontekście starzenia się ludności UE[23]oraz coraz bardziej konkurencyjnego międzynarodowego rynku poszukującego zdolnych pracowników – bowiem także inne kraje narzekają na niedobór wykwalifikowanej siły roboczej. Brak uznawania specjalizacji i formalnych kwalifikacji tych obywateli państw trzecich, którzy już zamieszkują w UE, jak również brak możliwości przenoszenia praw do zabezpieczenia społecznego stanowią dodatkowe bariery na drodze do pełnego wykorzystania tego źródła pracowników.

Oprócz tego, że migranci mogą przyczyniać się do wzrostu gospodarczego[24], wzbogacają oni nasze społeczeństwa w wymiarze społecznym i kulturowym.

Ze względu na wszystkie te czynniki Komisja proponuje rozpoczęcie, przed końcem 2012 r., konsultacji, zapraszając do szeroko zakrojonej debaty z państwami członkowskimi, partnerami społecznymi i innymi zainteresowanymi podmiotami na temat roli, jaką powinny odgrywać polityki UE w kontekście możliwości migracji zarobkowej.

Faktycznie UE podjęła już szereg perspektywicznych środków. W ramach globalnego podejścia do kwestii migracji i mobilności[25]Unia przeanalizuje możliwość lepszego kojarzenia pracodawców i pracowników w ramach globalnego rynku pracy, także z zamiarem wzmocnienia i wzajemnego wykorzystania „obiegu mózgów” i zamiast przyczyniać się do „drenażu mózgów”. Partnerstwa na rzecz mobilności stanowią element tego podejścia i, po wcześniej nawiązanych partnerstwach z Republiką Mołdowy (dalej Mołdawią), Gruzją i Republiką Zielonego Przylądka, w październiku 2011 r. zawarto umowę z Armenią[26]. Komisja rozpoczęła również negocjacje z niektórymi państwami południowego basenu Morza Śródziemnego w celu zawarcia partnerstw na rzecz mobilności lub innych ram współpracy, takich jak wspólne programy w obszarze migracji i mobilności (zob. także część IV.1).

W celu lepszego informowania migrantów o możliwościach i warunkach legalnej migracji uruchomiono portal imigracyjny UE[27]. Stanowi on pierwszy punkt dostępu, w którym znaleźć można aktualne, specjalnie dobrane i praktyczne informacje o UE oraz o krajowych procedurach i politykach imigracyjnych. Wyjaśnia on również prawa i zagrożenia związane z nielegalną migracją w celu zniechęcenia migrantów do wjazdu do UE często niebezpiecznymi szlakami.

W globalnym podejściu do migracji i mobilności, wraz z towarzyszącym dokumentem w sprawie migracji i rozwoju[28] zaproponowano ponadto szereg środków mających zmaksymalizować wpływ migracji i mobilności na rozwój. Obejmują one propagowanie Kodeksu dobrych praktyk WHO w międzynarodowej rekrutacji personelu medycznego [29] oraz monitorowanie stosowania dyrektywy w sprawie „niebieskiej karty UE”, która umożliwia państwom członkowskim odrzucanie wniosków w celu zagwarantowania etycznej rekrutacji i łagodzenia zjawiska drenażu mózgów. Kolejną inicjatywą było zbadanie możliwości stworzenia instrumentów inwestycyjnych dla diaspory, które mogłyby posłużyć do przekazywania dobrowolnych składek diaspory, uzupełnionych o zasoby unijne w celu pobudzenia inicjatyw ukierunkowanych na rozwój i inwestycje w priorytetowych krajach, takich jak kraje w południowym regionie Morza Śródziemnego. Dalsze środki zmierzały do rozwoju partnerstw publiczno-prywatnych w celu nakładania przedsiębiorców-migrantów i MŚP stworzone przez migrantów do zaangażowania w handel, inwestycje i wymianę wykwalifikowanych pracowników między państwami członkowskimi UE i krajami partnerskimi; w celu zbadania użyteczności corocznego forum poświęconego przekazom pieniężnym oraz w celu rozważenia wartości dodanej wspólnej unijnej polityki w zakresie przekazów pieniężnych[30]. Kolejnym aspektem jest zapewnienie pomocy krajom partnerskim celem identyfikacji i monitorowania osób prowadzących rekrutację w dobrej wierze, by wzmocnić pozycję migrantów, w szczególności w celu ułatwienia migracji cyrkulacyjnej[31]. Poza tym przedstawiono projekty rozszerzenia tradycyjnego programu w zakresie migracji i rozwoju, które pozwolą na lepsze rozwiązywanie takich kwestii jak społeczne konsekwencje migracji w państwach pochodzenia oraz ochrona praw migrantów podczas tranzytu. Komisja jest gotowa podjąć kwestię tych różnych środków w ramach dialogu i współpracy z państwami spoza UE. Poza tym stanowią one już obecnie integralny element wszystkich dialogów politycznych i ram współpracy ustanowionych przez UE z państwami i regionami trzecimi. Obecnie jest to siedem procesów regionalnych obejmujących ponad sto państw oraz ponad dwadzieścia procesów dwustronnych.

Kolejnym istotnym osiągnięciem było przyjęcie „dyrektywy w sprawie jednego zezwolenia”[32], która ma zostać transponowana do prawodawstwa krajowego do grudnia 2013 r. Służy ona uproszczeniu procedur migracyjnych oraz zagwarantowaniu, by legalnie przebywający obywatele państw trzecich korzystali ze wspólnego zestawu praw na równi z obywatelami tego państwa. Oprócz tego niektóre państwa członkowskie dokonały transpozycji dyrektywy w sprawie „niebieskiej karty UE”[33]. Jednakże w ogólnym ujęciu postępy były ograniczone, co doprowadziło do wszczęcia postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom ze względu na nieprzekazanie informacji o środkach krajowych. Odnotowano szereg niedociągnięć, jeśli chodzi o studentów[34] i naukowców[35], którzy także mają swój wkład w gospodarkę UE i stanowią inwestycję na jej rzecz. Przykładowo jeżeli chodzi o studentów ustalono potrzebę wzmocnienia klauzul dotyczących mobilności w dyrektywie, pobudzania synergii z programami UE ułatwiającymi mobilność obywateli państw trzecich do UE oraz wzmocnienia gwarancji proceduralnych; natomiast w odniesieniu do naukowców ustalono potrzebę jasnego i jednoznacznego określenia praw przysługujących naukowcom, wprowadzenia jasnego rozróżnienia między zezwoleniami dla naukowców i innymi rodzajami zezwoleń oraz przedstawienia lepszych wskazówek i informacji na temat możliwości zapewnianych przez dyrektywę. W związku z tym, w celu lepszego wykorzystania tych instrumentów i dalszego promowania atrakcyjności UE w grudniu 2012 r. ma zostać przedstawiona propozycja zmiany i połączenia obu tych dyrektyw, również w celu promowania większej mobilności studentów i naukowców.

Odnotowano pewne postępy w negocjacjach dotyczących proponowanych dyrektyw w sprawie pracowników sezonowych[36] oraz osób przenoszonych w ramach jednego przedsiębiorstwa[37]. Ta pierwsza zapewni środki prawne, dzięki którym pracownicy sezonowi będą mogli wjeżdżać do UE i w niej pracować, będzie również zapobiegać wyzyskowi pracowników oraz chronić ich zdrowie i bezpieczeństwo, gwarantując przy tym unijnym pracodawcom niezbędną siłę roboczą. Druga dyrektywa ma stanowić odpowiedź na ustaloną potrzebę łatwiejszego przenoszenia przez wielonarodowe spółki swoich wysoko wykwalifikowanych pracowników do ich zakładów i powiązanych przedsiębiorstw w UE poprzez przezwyciężenie problemów wynikających z nagromadzenia różnych przepisów i biurokracji w państwach członkowskich. Może ona zatem doprowadzić do zwiększenia wzrostu gospodarczego, zwiększyć konkurencyjność UE i możliwości realizacji celów strategii UE 2020, jak również zagwarantować równy dostęp i możliwości wszystkim właściwym zainteresowanym podmiotom. Chociaż nadal pozostaje wiele problemów do rozstrzygnięcia w toku negocjacji, wzywa się państwa członkowskie do jak najszybszego osiągnięcia porozumienia politycznego, tak aby wspomniane unijne instrumenty mogły również stać się elementem zestawu narzędzi niezbędnych do stawienia czoła obecnemu kryzysowi gospodarczemu i przyszłym wyzwaniom.

Ponadto, w sprawozdaniu dotyczącym dyrektywy w sprawie rezydentów długoterminowych[38] stwierdzono, że z różnorodnych ustalonych przyczyn, daleko jeszcze do pełnego wykorzystania potencjału tego instrumentu UE. Komisja zintensyfikuje swoje wysiłki na rzecz zagwarantowania prawidłowej transpozycji dyrektywy, przede wszystkim organizując spotkania techniczne z państwami trzecimi oraz, w razie potrzeby, także wszczynając postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom.

Z legalną migracją wiąże się potrzeba posiadania skutecznych polityk integracyjnych. Chociaż opracowywanie i wdrażanie polityk integracyjnych należy do kompetencji i zakresu odpowiedzialności państw członkowskich, Komisja nadal odgrywa rolę pomocniczą, co potwierdziła niedawno Rada ds. WSiSW[39]. Można podać wiele przykładów ambitnych polityk integracyjnych[40], jednak nie wszystkie środki zdołały spełnić zakładane cele. Nadal pozostaje wiele do zrobienia, by potencjał związany z 20,2 mln obywateli państw trzecich w UE został w pełni wykorzystany. W odniesieniu do zasadniczych celów strategii „Europa 2020”[41], w 2010 r. średni poziom zatrudnienia obywateli państw trzecich w wieku 20-64 lat wynosił 58,5% w porównaniu z 68,6% ogółu ludności w tej grupie wiekowej. Około 19,4% obywateli państw trzecich w tej samej grupie wiekowej pozostawało bez pracy, w porównaniu z 9,3% ogółu ludności, a 46,4% obywateli państw trzecich było zatrudnionych na stanowisku poniżej swoich kwalifikacji, w porównaniu z 21,2% ogółu ludności. W przypadku tych obywateli państw trzecich, którzy stracili pracę, istnieje dodatkowe ryzyko utraty także statusu legalnych rezydentów. W 2010 r. 32,4% obywateli państw trzecich w wieku 20-64 było zagrożonych ubóstwem, w porównaniu z 15% ogółu ludności w tej samej grupie wiekowej. W tym samym 2010 r. udział obywateli państw trzecich w wieku 18-24 kończących przedwcześnie edukację wynosił 33% w porównaniu z 14,1% ogółu ludności w tej samej grupie wiekowej[42].

Europejski program integracji obywateli państw trzecich[43] określa kolejne kroki mające doprowadzić do tego, by migranci, a tym samym UE, w pełni wykorzystali swój potencjał i umiejętności, przy czym przestrzegane i promowane będą prawa podstawowe. Środki zaproponowane w celu pełnego wykorzystania potencjału migracji obejmują aktywniejszy udział legalnie przebywających obywateli państw trzecich w gospodarczym, społecznym, kulturalnym i politycznym życiu przyjmujących społeczeństw, jak również wiedzę na temat ich praw i obowiązków oraz pozytywne podejście do różnorodności. Komisja wzmacnia również współpracę z organami lokalnymi i regionalnymi oraz pracuje na rzecz zwiększenia roli państw pochodzenia.

Inny powiązany element dotyczy łączenia rodzin, przy czym niektóre państwa członkowskie wyraźnie wyrażają wolę ograniczenia tej formy legalnej migracji. W takim kontekście w listopadzie 2011 r. wszczęto publiczną debatę[44] na temat łączenia rodzin, w kwestii tego, jak nadal rozwijać ten rodzaj migracji, nie rezygnując z celu dyrektywy 2003/86/WE, w tym ochrony podstawowego prawa do życia rodzinnego. Na podstawie otrzymanych opinii Komisja zdecyduje o dalszych krokach.

IV. Reakcja polityczna ue na presję migracyjną

Chociaż jedynie 4% (czyli 27 465 z 706 000)[45] osób uciekających przed wojną domową w Libii udało się na północ do UE, konsekwencje tej sytuacji, w połączeniu z intensyfikacją nielegalnych przepływów migracyjnych z Tunezji[46] oraz na granicy turecko-greckiej[47], a także znaczące zwiększenie liczby osób ubiegających się o azyl przybywających na południowe granice zewnętrzne UE[48] ukazały, że UE jest nadal pod zwiększoną presją migracyjną[49] i nic nie wskazuje na to, by tendencja ta miała się odwrócić w przyszłości[50]. Konsekwencje arabskiej wiosny[51], zwłaszcza we Włoszech, lecz także na Malcie, jak również przepływy migracyjne na granicy grecko-tureckiej w 2011 r. faktycznie doprowadziły do podjęcia poważnej analizy na temat tego, w jaki sposób UE powinna najlepiej reagować na tę presję migracyjną, utrzymując równocześnie skuteczny mechanizm wjazdu umożliwiający zorganizowaną i kontrolowaną migrację.

Nielegalna migracja do UE to często ryzykowne przedsięwzięcie, a dla tych osób, które są ofiarami handlu ludźmi lub są przemycane, wiąże się ze straszliwym wyzyskiem. Nawet na terytorium UE migranci mogą przebywać nielegalnie np. w rezultacie przedłużenia pobytu ponad limit wynikający z wizy lub niepowrócenia do swojego kraju pochodzenia po otrzymaniu negatywnej decyzji w sprawie udzielenia azylu. UE zawsze przywiązywała szczególną wagę do identyfikowania środków zmierzających do ograniczenia nielegalnej migracji; w 2011 r. przyjęto szereg konkluzji Rady[52] dotyczących tego zjawiska. Komunikaty Komisji z dnia 4 maja[53] i 24 maja 2011 r.[54] zawierały priorytety zmierzające do ograniczenia nielegalnej migracji. Dokonano w nich również obszernej analizy stanu nielegalnej migracji, w tym składu przepływów, charakteru i skali oddziaływania, jak również środków i najlepszych praktyk wprowadzonych przez UE i jej państwa członkowskie. Chociaż jasne jest, że sytuacja w UE jest zróżnicowana, ze względu na specyfikę geograficzną i polityczną zachodzi obecnie potrzeba skuteczniejszej realizacji już funkcjonujących procesów i środków uzgodnionych na szczeblu UE. Odpowiedź UE powinna być starannie dostosowana do różnych wyzwań, jednak cele, które należy osiągnąć, oraz środki będące w dyspozycji UE i państw członkowskich zostają te same.

Jest to wspólne wyzwanie dla UE i jej państw członkowskich. Żadne z państw członkowskich nie jest w stanie samo sprostać tym wyzwaniom, natomiast wszystkie są odpowiedzialne za zagwarantowanie skutecznej realizacji uzgodnionych środków. Dlatego zasadnicze znaczenie ma wartość dodana działań na szczeblu UE oraz między UE i naszymi partnerami, w szczególności naszymi sąsiadami. Istotne jest również ustalenie i wspólne wspieranie strategicznego i całościowego podejścia do kwestii nielegalnej migracji, w tym zapewnienie, by zewnętrzne granice UE były skutecznie zarządzane i by istniały odpowiednie legalne kanały wjazdu.

Migracja i mobilność powinny być zatem rozpatrywane w kontekście potrzeby utrzymania kontrolowanych przepływów, przy pełnym poszanowaniu praw podstawowych. Oznacza to potrzebę dialogu i współpracy z państwami spoza UE w celu ułatwienia legalnej migracji i mobilności, przy równoczesnym skutecznym przeciwdziałaniu nielegalnej migracji oraz prowadzeniu skutecznej polityki powrotów. Oznacza to także konieczność odpowiedniego funkcjonowania kontroli na granicach zewnętrznych i okazania solidarności z najbardziej dotkniętymi państwami członkowskimi. Bez tego UE nie będzie miała zdolna do stworzenia większych możliwości dla legalnej migracji i mobilności. Jest to również element konieczny dla zachowania swobody przepływu i bezpieczeństwa wewnętrznego w UE. Legitymacja wszelkich ram polityki opiera się właśnie na tym elemencie. Jak wyjaśniono w kolejnej części, obowiązujący dorobek i inicjatywy przedłożone w 2011 r. dostarczyłyby UE, gdyby zostały właściwie wdrożone, narzędzi niezbędnych do sprostania tym wyzwaniom.

Pod przewodnictwem polskiej prezydencji Rady UE wielokrotnie podjęto kwestie najnowszych tendencji w zakresie nielegalnej migracji w celu przygotowania zestawu propozycji ewentualnych wspólnych działań[55]. We współpracy z Komisją i państwami członkowskimi duńska prezydencja kontynuowała te prace i opracowała spójną odpowiedź, która doprowadziła do przyjęcia przez Radę ds. WSiSW w kwietniu 2012 r. planu działania „Działanie UE w sprawie presji migracyjnej − reakcja strategiczna”[56]. Wkład Komisji w opracowanie tego planu działania przedstawiono pokrótce w części IV.6.

IV.1. Dialogi w sprawie migracji, mobilności i bezpieczeństwa[57]

Jako element globalnego podejścia do kwestii migracji i mobilności w dniach 6 i 13 października 2011 r. zainicjowano dialogi odpowiednio z Tunezją i Marokiem w sprawie migracji, mobilności i bezpieczeństwa prowadzące do ustanowienia partnerstw na rzecz mobilności. Poczyniono również niezbędne przygotowania do rozpoczęcia dialogu z Egiptem. Podobne dialogi zostaną nawiązane z innymi krajami południowego regionu Morza Śródziemnego, zwłaszcza z Libią, jak tylko pozwoli na to sytuacja polityczna. Dialogi te są dla UE i jej krajów partnerskich okazją do kompleksowego przedyskutowania wszystkich aspektów ewentualnej współpracy w zakresie zarządzania przepływami migracyjnymi i przemieszczaniem się osób między innymi w perspektywie tworzenia partnerstw na rzecz mobilności. W dialogach tych stosuję się zasadę „warunkowości”, by zachęcić do skutecznego zaangażowania w przeciwdziałaniu nielegalnym przepływom migracyjnym, w zarządzanie granicami oraz współpracę w sprawie powrotów i readmisji nielegalnych migrantów.

Nadszedł również czas na ponowne rozważenie propozycji złożonej przez Komisję na początku 2011 r., na którą zwrócono uwagę w konkluzjach Rady WSiSW z dnia 25 lutego 2011 r.. Dotyczyła ona zainicjowania dialogu z Turcją.

Dialogi w podobnym formacie, służące wspólnemu podejmowaniu kwestii mobilności oraz powiązanych z nią elementów dotyczących bezpieczeństwa prowadzone są z państwami Bałkanów Zachodnich od 2008 r. Proces oparty jest indywidualnych planach działania dla poszczególnych państw, w których wykorzystywane są takie wskaźniki jak np. bezpieczeństwo dokumentów; wzmocnienie potencjału w zakresie migracji, zarządzanie granicami i readmisja; oraz walka z międzynarodową przestępczością zorganizowaną, terroryzmem i korupcją. Po zniesieniu obowiązku wizowego Komisja intensywnie współpracowała z państwami Bałkanów Zachodnich na rzecz przeciwdziałania i zaradzenia zjawisku nadużywania reżimu bezwizowego. Zainteresowane państwa przyjęły szereg specjalnych środków w reakcji na to zjawisko.

Podobnie przedstawiono konkretne propozycje w celu dalszego zacieśnienia współpracy politycznej i operacyjnej w obszarze sprawiedliwości i spraw wewnętrznych między UE i państwami Partnerstwa Wschodniego[58]. Szczególnymi priorytetami były konsolidacja istniejących ram dialogu i współpracy, w tym poprzez ustalenie zasad takiej współpracy, oraz przeanalizowanie poczynionych postępów, by następnie wytyczyć kierunek działań na rzecz dalszego zacieśnienia współpracy, w tym jej priorytety tematyczne[59].

IV.2. Wsparcie dla Grecji

Na granicy lądowej między Grecją i Turcją występuje szczególne narażenie na nielegalne przepływy migracyjne, dlatego szczególną uwagę poświęcono wzmocnieniu kontroli na tej granicy, przy politycznym i materialnym wsparciu udzielonym głównie dzięki koordynacji Frontexu. Frontex wspierał także Grecję w ramach projektu Attica, który miał na celu pomóc greckiej policji w budowie potencjału w zakresie powrotów. Komisja prowadziła aktywny dialog z greckimi władzami i regularnie wysyłała misje do Grecji w celu oceny postępów w realizacji planu działania, składając następnie sprawozdania Radzie WSiSW.

Ze względu na potrzebę osiągnięcia przez Grecję szybkich postępów we wdrażaniu planu działania dotyczącego reformy systemu azylowego i zarządzania migracją przyjętego we wrześniu 2010 r.[60] Fundusz Granic Zewnętrznych udzielił i nadal będzie udzielał znacznego wsparcia finansowego[61] na rzecz poprawy zarządzania granicami, w szczególności poprzez wspieranie tworzenia nowoczesnych placówek służących do kontroli i zatrzymywania w regionie Ewros na lądowej granicy grecko-tureckiej. Wysoki priorytet przyznano również zadaniu zwiększenia potencjału Grecji w zakresie zagwarantowania powrotów nielegalnych migrantów do ich krajów pochodzenia, zgodnie z normami określonymi w dyrektywie dotyczącej powrotów (2008/115/WE), również w tym przypadku przy znacznej pomocy finansowej[62] z Funduszu Powrotów na wspieranie operacji przymusowych powrotów oraz wprowadzania i realizacji programów dobrowolnych powrotów. Ze środków tego funduszu finansowano również środki na rzecz wzmocnienia potencjału operacyjnego Grecji w zakresie zarządzania powrotami oraz skutecznej transpozycji dyrektywy dotyczącej powrotów. Komisja przedstawiła i nadal przedstawia Grecji zalecenia dotyczące sposobu maksymalnego zwiększenia efektywności dostępnego wsparcia, w tym poprzez współdziałanie z takimi organizacjami jak IOM.

Jednakże te działania same w sobie nie byłyby wystarczające bez równoczesnego zacieśnienia współpracy z bezpośrednimi sąsiadami, a w szczególności z Turcją. W odniesieniu do tej kwestii, a także w nawiązaniu do części IV.1, istotnym priorytetem pozostaje zawarcie umowy o readmisji z władzami tureckimi oraz zagwarantowanie ich zaangażowania w zwalczanie nielegalnej migracji.

Komisja, państwa członkowskie, Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu (EASO) i UNHCR wspierały Grecję także w reformowaniu systemu azylowego, w tym również finansowo[63]. Odnotowano szereg pozytywnych zmian, takich jak przyjęcie nowych przepisów azylowych, stworzenie nowej niezależnej służby azylowej, służby ds. wstępnego przyjmowania oraz organu odwoławczego, zmniejszenie liczby zaległych wniosków oraz opracowanie przez EASO planu operacyjnego w celu rozmieszczenia zespołów wsparcia w dziedzinie azylu od maja 2011 r. Nadal jednak występują istotne problemy, dotyczące m.in. niewłaściwych warunków przyjmowania, w szczególności w regionie Evros. Greckie władze do szybkiego zaradzenia tym problemom, przy równoczesnym zagwarantowaniu poszanowania podstawowych praw zainteresowanych osób.

IV.3. Ochrona granic zewnętrznych UE

Frontex jeszcze raz wykazał swoją wartość dodaną, jeżeli chodzi o ułatwianie współpracy operacyjnej państw członkowskich w zakresie zabezpieczenia granic i powrotów, w szczególności poprzez wspieranie greckich władz, w tym przez zespoły szybkiej interwencji[64] na granicy Grecji z Turcją oraz w operacjach na Morzu Śródziemnym. Budżet agencji został zwiększony o 30 mln EUR, by umożliwić jej rozszerzenie potencjału operacyjnego.

Wśród istotnych zmian można wymienić następujące: dzięki umowie w sprawie zmiany rozporządzenia ustanawiającego[65] agencję może ona zacieśniać współpracę z państwami trzecimi, w tym poprzez świadczenie pomocy technicznej[66] ; rozmieszczenie europejskich zespołów straży granicznej; oraz ustanowienie urzędnika ds. praw podstawowych, jak również forum konsultacyjnego ds. praw podstawowych, co powinno przyczynić się do uwzględnienia problematyki praw podstawowych we wszystkich działaniach Frontexu. Wzywa się państwa członkowskie do dalszej wymiany informacji operacyjnych oraz współpracy – między sobą i z Frontexem, w celu ograniczenia strat ludzkich na morzu oraz liczby nielegalnych imigrantów przybywających w sposób niezauważony do UE.

Poza tym przyjęcie podstawy prawnej dla ustanowienia Europejskiej Agencji ds. Zarządzania Operacyjnego Wielkoskalowymi Systemami Informatycznymi w Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości[67] zagwarantuje, gdy agencja ta uzyska pełną zdolność operacyjną pod koniec 2012 r., możliwość nieprzerwanej wymiany danych między organami krajowymi korzystającymi z EURODAC, wizowego systemu informacyjnego (VIS) oraz systemu informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS II). Oprócz zarządzania tymi systemami agencja będzie również odpowiedzialna za rozwój tych systemów i operacyjne zarządzanie nimi, jak również za inne wielkoskalowe systemy informatyczne oparte na tytule V TFUE.

Z myślą o przyszłości Komisja przedłożyła swój wniosek dotyczący ustanowienia europejskiego systemu nadzoru granic (EUROSUR)[68] służący wzmocnieniu nadzoru nad zewnętrznymi granicami strefy Schengen, w szczególności południowymi granicami morskimi oraz wschodnimi granicami lądowymi, poczynając od 2013 r. Komisja przedstawiła również swoją wizję[69] kolejnej generacji zarządzania granicami, z wykorzystaniem nowych technologii mających uprościć życie osobom podróżującym często do UE oraz zapewnić lepsze monitorowanie przejść granicznych. Na tę inicjatywę „inteligentnych granic” składają się przed wszystkim system wjazdu/wyjazdu oraz program rejestrowania podróżnych. Po konsultacjach z Parlamentem Europejskim, Radą i Europejskim Inspektorem Ochrony Danych Komisja zamierza przedstawić w 2012 r. wnioski legislacyjne dotyczące obu systemów na podstawie szeroko zakrojonej oceny skutków.

IV.4. Wspólna unijna polityka wizowa

W 2011 r. wydano ok. 12,7 mln wiz Schengen[70], a liczba ta przypuszczalnie ulegnie zwiększeniu w nadchodzących latach. Wraz z uruchomieniem wizowego systemu informacyjnego w dniu 11 października 2011 r. w Afryce Północnej (system na być stopniowo wdrażany na całym świecie), wnioski rozpatrywane są dużo szybkiej, można również skuteczniej walczyć ze zjawiskiem kradzieży tożsamości. Od uruchomienia systemu pod koniec 2011 r. zachowano w nim prawie 300 000 wniosków o wizę; wydano 243 000 decyzji o przyznaniu wizy i 38 000 decyzji odmownych. Większość wniosków pochodziła z Maroka (ok. 74 000), Algierii (ok. 71 000), Tunezji (ok. 29 000) i Egiptu (ok. 23 000). Ponad 50% wszystkich wniosków rozpatrzono we Francji (ok. 116 000 wniosków) oraz Hiszpanii (ok. 44 000 wniosków). Zarejestrowano ok. 500 osób, które złożyły więcej niż jeden wniosek - wszystkie te wnioski były odrzucane[71].

Częściowo w rezultacie nagłego, istotnego wzrostu liczby bezzasadnych wniosków o udzielenie azylu po liberalizacji reżimu wizowego wobec Bałkanów Zachodnich w listopadzie 2009 r., w maju 2011 r. zaproponowano zmiany w rozporządzeniu 539/2001[72] , które obejmowały wizowy mechanizm zabezpieczający, który może zostać wykorzystany jako ostateczność.

Poczyniono znaczące postępy w zakresie negocjacji umów o ułatwieniach wizowych z Republiką Zielonego Przylądka oraz w sprawie rozszerzenia obowiązujących umów o ułatwieniach wizowych zawartych z Mołdawią, Federacją Rosyjską i Ukrainą[73]. Negocjacje z Ukrainą sfinalizowano w grudniu 2011 r.[74]. Komisja będzie nadal wykorzystywać umowy o ułatwieniach wizowych by promować kontakty międzyludzkie, w tym w ramach Partnerstwa Wschodniego[75] , a w przyszłości w południowym regionie Morza Śródziemnego. Rozpoczęto dialog o liberalizacji reżimu wizowego z Kosowem[76], jest on kontynuowany z Mołdawią, Federacją Rosyjską i Ukrainą.

IV.5. Zarządzanie strefą Schengen

Schengen, jako strefa bez kontroli na granicach wewnętrznych, jest jednym z zasadniczych filarów UE. Istnienie strefy ułatwia podróżowanie ponad 400 mln Europejczykom z 26 państw. Jednakże napływ do innych państw członkowskich, zwłaszcza do Francji, obywateli Tunezji, którym przyznano tymczasowe zezwolenie na pobyt we Włoszech[77] oraz plan wprowadzenia kontroli granicznych przez Danię spowodowały napięcie na tle funkcjonowania strefy Schengen i uwydatniły potrzebę lepszego zarządzania tą strefą. Aby poprawić funkcjonowanie strefy Schengen Komisja, przedłożyła wnioski[78] dotyczące poprawy oceny i monitorowania stosowania przepisów schengeńskich, w celu przekształcenia obecnego mechanizmu w skuteczne i prewencyjne narzędzie. Wnioski obejmowały również mechanizm przywrócenia kontroli na granicach wewnętrznych jako rozwiązanie stosowane w ostateczności[79], jedynie w wyjątkowych okolicznościach, dla zagwarantowania skoordynowanej reakcji ze strony UE w celu ochrony funkcjonowania i integralności strefy Schengen jako wspólnego dobra.

Zaproponowano również szereg zmian[80] w Kodeksie granicznym Schengen. Komisja uważa, że czynią one kodeks jaśniejszym i zawężają pole do zróżnicowanej wykładni, stanowiąc równocześnie odpowiedź na praktyczne problemy, które się pojawiły. Ponadto umacniają one ochronę praw podstawowych. Jesienią 2011 r. uzyskano postępy w negocjacjach i można spodziewać się przyjęcia wniosków w trakcie 2012 r.

Aby zagwarantować spójne wdrażanie i wykładnię przepisów regulujących Schengen, Komisja opracowała również, w konsultacji z ekspertami państw członkowskich, wytyczne dotyczące wydawania tymczasowych zezwoleń na pobyt oraz dokumentów podróży obywatelom państw nienależących do UE oraz środków policyjnych w strefach przy granicach wewnętrznych. Wytyczne te mają zostać przedstawione w 2012 r.

Obok tego, po zatwierdzeniu ze strony Rady ds. WSiSW w grudniu 2011 r., Komisja planuje przedstawiać regularne sprawozdania z funkcjonowania współpracy Schengen, stanowiące podstawę dyskusji politycznych w Radzie i Parlamencie Europejskim. Pierwsze sprawozdanie zostało opublikowane w maju 2012 r.[81].

Za pozytywne wydarzenia należy uznać formalne przystąpienie Liechtensteinu[82] do strefy Schengen; uznanie obwodu kaliningradzkiego za obszar kwalifikujący się do małego ruchu granicznego[83]oraz postępy poczynione przez Bułgarię i Rumunię w kierunku przystąpienia do strefy Schengen[84].

IV.6. Kolejne kroki – weryfikowalny plan działania

Jak wykazano w poprzednich częściach, EU dysponuje już licznymi instrumentami ograniczania nielegalnej migracji – oczekuje się, że wśród nich nie tylko Frontex, lecz także Europol i EASO odegrają kluczową rolę. Nie ma zatem potrzeby tworzenia nowych struktur lub mechanizmów, należałoby raczej skoncentrować się na bardziej skutecznej realizacji już istniejących procesów i środków uzgodnionych na szczeblu UE. Powinny one zostać w pełni wykorzystane, dlatego wzywa się państwa członkowskie do ścisłej współpracy z Komisją, by tak się stało.

Poza tym, po wyżej wspomnianych szeroko zakrojonych dyskusjach w Radzie w 2011 r., w szczególności podczas polskiej prezydencji, określono już kierunek przyszłych działań w ramach spójnego planu „Działanie UE w sprawie presji migracyjnej − reakcja strategiczna” opracowanego podczas duńskiej prezydencji, w którym przedstawiono wyraźne cele i mierzalne priorytety. Także na podstawie priorytetów ustalonych przez państwa członkowskie i w uznaniu faktu, że na ich realizację pozwolić może jedynie strategiczna i całościowa reakcja na szczeblu UE, Komisja przyczyniła się do opracowania tego planu działania zgodnie z następującymi pięcioma priorytetami:

1) konkretna solidarność między państwami członkowskimi, w szczególności państwami najbardziej dotkniętymi, przy równoczesnym dopilnowaniu, by wszystkie państwa członkowskie dokładały wszelkich niezbędnych wysiłków na rzecz skutecznego zarządzania swoimi granicami zewnętrznymi;

2) zwiększona rola na szczeblu operacyjnym agencji UE (w szczególności Frontexu, EUROPOLU i EASO);

3) większe możliwości przekonywania państw członkowskich do skuteczniejszego działania oraz współpracy z UE w zapobieganiu nielegalnej migracji i readmisji[85] nielegalnych imigrantów przy pełnym poszanowaniu ich praw podstawowych, co ma być uzyskane dzięki zaoferowaniu bardziej znaczących zachęt i nagród za ich współpracę, jak również poprzez dialog i partnerstwo, w których podejmowane będą wszystkie aspekty zarządzania migracją;

4) mobilizacja odpowiednich zasobów finansowych, w tym za pośrednictwem przyszłego Funduszu Migracji i Azylu[86]; oraz

5) pełna transpozycja i wykorzystywanie obowiązującego dorobku prawnego, w szczególności dyrektywy powrotowej[87], przy stałym nacisku na dobrowolne wyjazdy, reintegrację i monitorowanie gwarancji w zakresie praw podstawowych; oraz dyrektywy o sankcjach dla pracodawców[88], plus postępy w zakresie już przedłożonych istotnych projektów, w szczególności o pracownikach sezonowych i EUROSUR.

W planie działania przyjętym przez Radę ds. WSiSW w kwietniu 2012 r. w dużej mierze uwzględniono podejście zaproponowane przez Komisję.

V. Ochrona międzynarodowa w xxi wieku

UE ma długą tradycję udzielania ochrony tym, którzy jej potrzebują, i będzie nadal to czynić, zgodnie ze swoimi zobowiązaniami międzynarodowymi. Zasadniczym priorytetem, także dla wielu państw członkowskich, pozostaje wprowadzenie w 2012 r. wspólnego europejskiego systemu azylowego i poczyniono pewne postępy w tym kierunku. Po obszernych i często trudnych negocjacjach ze współprawodawcami osiągnięto porozumienie polityczne co do rozszerzenia zakresu dyrektywy o rezydentach długoterminowych tak, aby objęła ona beneficjentów ochrony międzynarodowej[89] , oraz co do przekształcenia dyrektywy w sprawie kwalifikowania[90]. Poczyniono również postępy w zakresie dyrektyw w sprawie procedur azylowych oraz warunków przyjmowania, po zmianie projektów w czerwcu 2011 r. Mniej pozytywny był przebieg negocjacji w sprawie przekształcenia rozporządzenia dublińskiego oraz rozporządzenia w sprawie EURODAC, w których impas trwał przez większą część 2011 r. Aby go przełamać, Komisja wzywa Parlament Europejski i Radę do przyjęcia konstruktywnego podejścia do negocjacji, by osiągnąć trwały i zrównoważony kompromis, możliwy do zaakceptowania przez wszystkie zainteresowane strony i prowadzący do większej harmonizacji. W tym kontekście Komisja wyraziła wolę wystąpienia z projektem przewidującym dostęp organów ścigania do EURODAC, jeżeli umożliwi to faktyczne postępy w negocjowaniu całego pakietu

EASO działał od połowy 2011 r. i przedstawi sprawozdanie z tego pierwszego roku w czerwcu 2012 r. Obok wspierania Grecji, głównym zadaniem EASO była rekrutacja, ustanowienie niezbędnych struktur na Malcie oraz przejęcie odpowiedzialności za środki praktycznej współpracy, takie jak program szkoleń dla pracowników służb azylowych. Formalne negocjacje w sprawie udziału krajów stowarzyszonych z EASO, w tym Norwegii, mają się zakończyć w pierwszej połowie 2012 r. EASO powinien stać się niezależny do połowy 2012 r., wykorzystując w pełni środki i narzędzia praktycznej współpracy przewidziane w rozporządzeniu ustanawiającym ten urząd[91]. Podobnie państwa członkowskie powinny także wspierać EASO przez udostępnianie właściwych ekspertów i zasobów w sposób zorganizowany, a nie tylko w przypadku szczególnej presji.

Zasadniczym elementem unijnej polityki azylowej jest w dalszym ciągu solidarność. Komunikat w sprawie w sprawie zwiększenia solidarności wewnątrz UE w dziedzinie azylu[92] służy wzmocnieniu praktycznej, technicznej i finansowej współpracy między państwami członkowskimi, na drodze do lepszego podziału obowiązków oraz zarządzania systemem azylowym. Wszystkie zainteresowane podmioty, w szczególności państwa członkowskie, wzywa się do konstruktywnego zaangażowania w działania następcze w stosunku do tego komunikatu. Jeżeli chodzi o już realizowane działania i biorąc pod uwagę uzgodnione uruchomienie drugiej fazy unijnych przesiedleń z Malty (projekt EUREMA)[93] Komisja podejmie dokładną ocenę projektu w celu oceny możliwości dalszego rozwoju procesu przesiedleń.

Państwa trzecie również korzystają z unijnej solidarności w obszarze azylu, a nowym priorytetem w kontekście globalnego podejścia do kwestii migracji i mobilności jest zacieśnienie współpracy z właściwymi państwami trzecimi w celu wzmocnienia ich systemów azylowych zgodnie z normami międzynarodowymi. Regionalne programy ochrony należą do kluczowych instrumentów realizacji tego celu[94]. Kolejnym aspektem jest przesiedlenie[95] w ramach UE we współpracy z państwami trzecimi. Komisja z zadowoleniem przyjmuje zatem decyzję Rady i Parlamentu o ustanowieniu wspólnych unijnych priorytetów w zakresie przesiedleń na 2013 r., która toruje drogę do ustanowienia nowych reguł wsparcia finansowego otrzymywanego przez państwa członkowskie UE za pośrednictwem Europejskiego Funduszu na rzecz Uchodźców[96].

Małoletni bez opieki, a nie tylko małoletni, którzy wystąpili o azyl, są nadal priorytetem w kontekście planu działania w zakresie małoletnich bez opieki (2010-2014)[97]. W 2011 r. co najmniej 11 800 małoletnich bez opieki wystąpiło o azyl[98], czyli więcej niż w 2010 r. (ok. 10 700). Mniej wiadomo na temat liczby tych małoletnich, którzy nie są w systemie azylowym[99]. Oprócz włączenia konkretnych działań na rzecz małoletnich bez opieki w dyrektywie w sprawie zwalczania handlu ludźmi (zob. niżej); technicznego wniosku dotyczącego schengeńskiego kodeksu granicznego[100] oraz działań, które mają być podjęte przez EASO, w szczególności w odniesieniu do oceny wieku; nacisk położony jest także na stały dialog oraz bliską współpracę z państwami pochodzenia i tranzytu. W 2012 r. przeprowadzona zostanie śródokresowa ocena realizacji planu działań..

Priorytetem pozostaje również zwalczanie handlu ludźmi oraz przemytu ludzi. Także w tym przypadku, ze względu na charakter zjawiska, dane są skąpe[101], są jednak przesłanki wskazujące na rosnącą skalę handlu. Wraz z przyjęciem dyrektywy w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz ochrony ofiar[102] Komisja, wsparta przez koordynatora UE ds. przeciwdziałania handlowi ludźmi, przedłoży swoją zintegrowaną strategię dotyczącą zwalczania handlu ludźmi w 2012 r., koncentrując się na konkretnych działaniach na rzecz skuteczniejszego przeciwdziałania temu zjawisku, m.in. by w pełni wykorzystać potencjał tej dyrektywy. W nawiązaniu do tego, w 2012 r. przedstawione zostaną rezultaty inicjatywy podjętej w przez Komisję w 2011 r. w celu uzyskania wiarygodnych i porównywalnych danych na temat handlu ludźmi na szczeblu UE. Po pierwszym sprawozdaniu z wdrażania dokumentu dotyczącego działań poświęconego zewnętrznemu wymiarowi unijnemu działań przeciwko handlowi ludźmi[103] i zgodnie z wydanymi później zaleceniami Rady, kwestia ta jest i nadal będzie systematycznie włączana we wszystkie właściwe unijne umowy i partnerstwa strategiczne z państwami spoza UE, a także we wszystkie dialogi polityczne w sprawie migracji i mobilności. Budowanie potencjału należy do zasadniczych elementów zewnętrznych działań UE w tej dziedzinie, podobnie jak wypełnianie międzynarodowych standardów w tym obszarze, w szczególności ratyfikacja i wdrażanie Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej i protokołów do niej w sprawie handlu ludźmi oraz przemytu migrantów.

VI. Uwagi końcowe – ramy wspólnego reagowania na wyzwania

Migracja jest i nadal będzie istotnym wzmocnieniem dla UE, nie tylko w wymiarze gospodarczym, lecz także w odniesieniu do społecznych i kulturowych aspektów naszych społeczeństw. Jest zrozumiałe, że przyczyniła się ona także do powstania pewnych sposobów postrzegania, które należy poddać otwartej i wyważonej debacie, niezdominowanej wyłącznie przez antyimigracyjną retorykę. Chociaż często ukazuje się negatywne strony migracji, nie można zapominać o pozytywnym wkładzie, jaki migracja wnosi i będzie musiała nadal wnosić, by UE mogła odnotowywać wzrost i w dalszym ciągu szybko się rozwijać. Skuteczna integracja przynosi korzyści naszym coraz bardziej zróżnicowanym społeczeństwom i może zostać osiągnięta jedynie dzięki lepszemu zrozumieniu problematyki migracji przez nasze społeczeństwa oraz poprawie ich postawy wobec migrantów, jak również dzięki temu, że sami migranci będą mieli zachętę do pełnego zaangażowania się w funkcjonowanie społeczności, w której żyją.

Spójna unijna polityka migracyjna musi wzbudzać wśród obywateli UE zaufanie, że migracja jest skutecznie zarządzana by zaspokajać zapotrzebowanie UE, w partnerstwie z państwami trzecimi i przy pełnym poszanowaniu podstawowych praw i wolności. Karykatura tzw. „europejskiej twierdzy” nie stanowi odpowiedniego wizerunku polityki UE. Zamiast tego UE powinna raczej dbać o to, by europejskie granice były bezpieczne, z utrzymaniem odpowiednich legalnych kanałów wjazdu. Można to osiągnąć jedynie dzięki dalszemu pozytywnemu zaangażowaniu ze strony UE, jej instytucji i państw członkowskich, jak również szerzej rozumianego społeczeństwa obywatelskiego, w tym organizacji zrzeszających migrantów, jak również środowisk biznesowych i związków zawodowych. Pozwoli to ukształtować politykę odpowiadającą potrzebom UE i zapewniającą bezpieczne schronienie osobom potrzebującym ochrony. UE ewidentnie nie może działać w izolacji – dialog ze światem zewnętrznym ma charakter kluczowy, między innymi dla zaprezentowania korzyści wynikających z migracji do UE. UE powinna zatem, zdaniem Komisji, dalej umacniać swoją zewnętrzną politykę migracyjną, dla której nadrzędne ramy stanowi globalne podejście do kwestii migracji i mobilności.

Wiele już osiągnięto od czasu pierwotnego opracowania wspólnej polityki w 1999 r. UE dysponuje obecnie kompleksowym zestawem narzędzi pozwalającym zaspokoić większość potrzeb. Narzędzia te muszą być jednak wykorzystywane skutecznie i konsekwentnie. Historyczne wydarzenia w 2011 r. wykazały potrzebę dysponowania odpowiednimi środkami, pozwalającymi reagować dynamicznie, oraz pomogły ustalić określone przeszkody w realizacji unijnej polityki migracyjnej. Komisja odegrała swoją rolę, reagując na wspomniane wyzwania. i będzie nadal tę rolę kontynuować. Między innym proponować będzie sposoby podejmowania tych wyzwań w przyszłości. Podobnie jak już opisane zmiany, przedłożenie projektu rozporządzenia ustanawiającego Fundusz Migracji i Azylu[104] pokazało, jak można wykorzystać fundusze na wspieranie i promowanie unijnych działań zarówno w perspektywie krótko- jak i długoterminowej, przy skoncentrowaniu się na przepływach ludzkich oraz zintegrowanym zarządzaniu migracją.

Komisja oczekuje na dalsze debaty na podstawie niniejszego sprawozdania, w szczególności w Parlamencie Europejskim i Radzie, a zwłaszcza na postępy w realizacji „Działania UE w sprawie presji migracyjnej − reakcji strategicznej”.

[1]               Dyrektywa 2011/98/UE z dnia 13 grudnia 2011 r.

[2]               Dyrektywa 2011/51/UE z dnia 11 maja 2011 r.

[3]               Dyrektywa 2011/36/UE z dnia 5 kwietnia 2011 r.

[4]               COM(2011) 291 wersja ostateczna i SEC(2011) 620

[5]               COM(2011) 248/3

[6]               Konkluzje Rady na temat granic, migracji i azylu – podsumowanie i perspektywy, 3096. posiedzenie Rady ds. WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI i SPRAW WEWNĘTRZNYCH, Luksemburg, dnia 9 i 10 czerwca 2011 r.

[7]               Konkluzje Rady Europejskiej, Bruksela dnia 23 i 24 czerwca 2011 r.

[8]               SWD(2012) 139

[9]               ESM, http://www.emn.europa.eu

[10]             Bardziej szczegółowe statystyki, w tym rozłożenie na państwa członkowskie, zostały zamieszczone w załączniku statystycznym do dokumentu roboczego służb Komisji (SWD(2012) 139) towarzyszącego sprawozdaniu.

[11]             Źródło: Departament Spraw Gospodarczych i Społecznych, Wydział ds. Ludności Organizacji Narodów Zjednoczonych w International Migration 2009.

[12]             Liczby podane przez Departament Spraw Gospodarczych i Społecznych, Wydział ds. Ludności Organizacji Narodów Zjednoczonych w International Migration 2009.

[13]             Wartości oparte na danych Eurostatu z 2010, zob. informację prasową 105/2011.

[14]             Wartości za Eurostat, Statistics in focus 24/2010.

[15]             Migranci w Europie: statystyczny portret pierwszego i drugiego pokolenia, Eurostat, grudzień 2011 r. Należy zwrócić uwagę, że te dane procentowe dotyczą 2008 r.

[16]             Wartości oparte na danych Eurostatu, zob. informację prasową 46/2012.

[17]             Dane pochodzą z finansowanego przez UE projektu CLANDESTINO z 2008 r.

[18]             Wartości oparte na danych Eurostatu. Nie uwzględniają one Luksemburga, dla którego nie udostępniono danych.

[19]             http://ec.europa.eu/europe2020. Zob. także „W kierunku odnowy gospodarczej sprzyjającej zatrudnieniu” (COM(2012) 173 wersja ostateczna).

[20]             Informacja prasowa Eurostatu nr 16/2012.

[21]             European Vacancy Monitor każdego kwartału przedstawia przegląd dostępnych wolnych wakatów http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=955&langId=en. Przykładowo w styczniu 2012 r. odnotowano tam, że liczba osób, które znalazły pracę w gronie „specjalistów”, wzrosła o 34% w drugim kwartale 2011 r. Zestawienia uwzględniające dłuższą perspektywę czasową prezentowane są przez Europejskie Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego, w tym w panoramie kwalifikacji w UE (http://www.cedefop.europa.eu/EN/Files/5191_en.pdf).

[22]             Bliższe szczegóły można znaleźć w publikacji Satisfying Labour Demand though Migration, ESM, czerwiec 2011 r. oraz w danych Niezależnej Sieci Ekspertów ds. Migracji Zarobkowej i Integracji Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji http://www.labourmigration.eu/.

[23]             Rok 2012 jest Europejskim Rokiem Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej. W badaniu Eurobarometru dotyczącego aktywności osób starszych ustalono między innymi, że większość Europejczyków (71%) jest świadoma tego, że ludność się starzeje, jednak jest to przedmiotem troski tylko 42% osób.

[24]             Zob. przykładowo , The Causes and Effects of International Migrations: Evidence from OECD Countries, Francesc Ortega, Giovanni Peri, NBER Working Paper nr 14833 (kwiecień 2009 r.). Uzyskane przez autora rezultaty wskazują, że imigracja zwiększa łączne PKB kraju przyjmującego w krótkim okresie czasu w stosunku jeden na jeden, nie wpływając na średnie płace i dochody przypadające na jedną osobę.

[25]             COM(2011) 743 wersja ostateczna.

[26]             Komunikat prasowy Komisji IP/11/1257 z dnia 27 października 2011 r. Partnerstwa na rzecz mobilności z Armenią, Mołdawią i Gruzją stanowią element strategii Partnerstwa Wschodniego UE (COM(2011) 564 wersja ostateczna). Negocjacje z Ghaną są w toku, planuje się też rozpocząć rozmowy z Egiptem, Marokiem i Tunezją.

[27]             http://ec.europa.eu/immigration

[28]             SEC(2011) 1353 wersja ostateczna.

[29]             http://www.who.int/hrh/migration/code/practice/en/

[30]             W 2010 r. pracownicy wysłali do swoich krajów 31,2 mld EUR, o 3% więcej niż w roku 2009. Eurostat Statistics in Focus 4/2012.

[31]             W studium ESM poświęconym migracji czasowej i cyrkulacyjnej przeanalizowano dowody empiryczne, obecną praktykę polityczną oraz przyszłe opcje dla tych rodzajów migracji.

[32]             Dyrektywa 2011/98/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie procedury jednego wniosku o jedno zezwolenie dla obywateli państw trzecich na pobyt i pracę na terytorium państwa członkowskiego oraz w sprawie wspólnego zbioru praw dla pracowników z państw trzecich przebywających legalnie w państwie członkowskim

[33]             2009/50/WE z dnia 25 maja 2009 r. Zob. także komunikat prasowy Komisji IP/11/1247 z 27.10.2011 r.

[34]             2004/114/WE z dnia 13 grudnia 2004 r., obejmująca także uczniów, stażystów na bezpłatnych stażach i wolontariuszy. Zob. także sprawozdanie z wdrażania tej dyrektywy COM(2011) 587.

[35]             2005/71/WE z dnia 12 października 2005 r. Zob. także sprawozdanie z wdrażania tej dyrektywy COM(2011) 901.

[36]             Wniosek Komisji dotyczący dyrektywy w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy sezonowej (COM(2010) 379).

[37]             Wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa (COM(2010) 378).

[38]             COM(2011) 585 wersja ostateczna.

[39]             3135. posiedzenie Rady ds. Wymiaru SprawiedliwoścI i Spraw Wewnętrznych, Bruksela, dnia 13 i 14 grudnia 2011 r.

[40]             Użyteczny punkt odniesienia stanowi Migrant Integration Policy Index (MIPEX), służący do oceny, porównywania i doskonalenia polityki integracyjnej. Rozpoczęto również pracę nad opracowaniem i oceną wspólnych europejskich „wskaźników”, by na zasadzie porównania monitorować wyniki polityk integracyjnych. Studium pilotażowe w sprawie wskaźników integracji imigrantów (Indicators of Immigrant Integration ) zostało opublikowane przez Eurostat w 2011 r., stworzono też specjalną stronę internetową, zob. http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/employment_social_policy_equality/migrant_integration/indicators.

[41]             Konkretnie: zwiększenie do 75% wskaźnika zatrudnienia kobiet i mężczyzn w wieku 20-64 lat , […..] i lepsza integracja legalnych migrantów, poprawa poziomu wykształcenia, w szczególności poprzez dążenie do ograniczenia liczby uczniów porzucających naukę w szkole do poziomu poniżej 10% oraz zwiększenie udziału osób w wieku 30-34 mających ukończone studia wyższe lub porównywalne studia do poziomu co najmniej 40% [Rada Europejska, dnia 17 czerwca 2010 r.].

[42]             Dane te pochodzą z badania statystycznego dotyczącego siły roboczej Eurostatu oraz unijnych statystyk dotyczących dochodów i warunków życia.

[43]             COM(2011) 455 wersja ostateczna oraz późniejsze konkluzje 3135. Rady ds. WSiSW z dnia 13 i 14 grudnia 2011 r. Opublikowano również badanie Eurobarometru w sprawie integracji migrantów (http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/quali/ql_5969_migrant_en.pdf).

[44]             COM(2011) 735 wersja ostateczna. Opinie otrzymane w odpowiedzi na tę zieloną księgę dostępne są na następującej stronie: http://ec.europa.eu/home-affairs/news/consulting_public/consulting_0023_en.htm.. Europejska Sieć Migracyjna podjęła także analizę nadużyć poprzez małżeństwa dla pozoru oraz oświadczenia o rodzicielstwie, by stworzyć lepsze podstawy dla tej debaty.

[45]             Humanitarian Emergency Response to the Libyan Crisis, IOM, grudzień 2011.

[46]             Około 26 354 osób, przede wszystkim obywateli Tunezji, zbiegło z tego kraju na wyspę Lampedusę (źródło: Humanitarian Emergency Response to the Libyan Crisis, IOM, grudzień 2011).

[47]             Według Frontexu w 2011 r. wykryto 55 000 osób na lądowej granicy grecko-tureckiej w rejonie Ewros, co stanowi wzrost o blisko 17% w porównaniu z rokiem 2010.

[48]             Przykładowo zdaniem Eurostatu liczba wniosków o udzielenie azylu złożonych we Włoszech w 2011 r. wyniosła 34 115, co oznacza 239% wzrost w porównaniu z rokiem 2010, a na Malcie – 1 890, czyli 980% wzrost w stosunku do roku 2010. Liczba wniosków pochodzących z Tunezji wzrosła 12-krotnie, do 6 335 w 2011 r. Większość została złożonych we Włoszech.

[49]             Według Frontexu większość prób nielegalnego przekroczenia granic podejmowanych jest w „gorących punktach”, takich jak granica wschodnia, lądowa granica Grecji z Turcją oraz na centralnym szlaku śródziemnomorskim (odpowiednio 50% i 33% w całej UE) oraz, coraz częściej na zachodnim szlaku śródziemnomorskim (prawie 10% łącznej liczby). Najczęściej wykrywani są migranci pochodzący z Afganistanu. Zwiększonym przepływom towarzyszył również wzrost liczby wniosków o ochronę międzynarodową. Kwartalne sprawozdanie Frontexu, nr 3, lipiec-wrzesień 2011 r.

[50]             Przykładowo w ACP Observatory on Migration's Human Mobility Report 2011 oszacowano, że liczba ludności w Afryce subsaharyjskiej wynosi 802 mln i wzrasta rocznie o średnio 2,7%. W sprawozdaniu tym zaznaczono również, że dwie trzecie ludności Afryki jest w wieku poniżej 25 lat, co oznacza „znaczny wzrost udziału osób w wieku roboczym, które przypuszczalnie będą szukać lepszych perspektyw zagranicą”. Zob. także prognozy demograficzne dla Afryki w Statistics in Focus 19/2012 Eurostatu z dnia 27 marca 2012 r.

[51]             Zob. MEMO/11/918 z dnia 16 grudnia 2011 r. zawierające przegląd ogólnej reakcji UE w odpowiedzi na arabską wiosnę.

[52]             W dniach 25 i 26 lutego 2010, 3 czerwca 2010 r., 11-12 kwietnia 2011 r. oraz 9-10 czerwca 2011 r. a także, jako najświeższy dokument, na podstawie noty polskiej prezydencji (dok. Rady 18302/11) w grudniu 2011 r.

[53]             COM(2011) 248/3

[54]             COM (2011) 291 wersja ostateczna.

[55]             Dokument Rady 18302/11.

[56]             Dokument Rady 8714/1/12.

[57]             Zob. także COM(2011) 292/3.

[58]             Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzja, Mołdawia i Ukraina. Zob. COM(2011) 564 wersja ostateczna.

[59]             Konkluzje zostały przyjęte na posiedzeniu Rady ds. WSiSW w grudniu 2011 r.

[60]             MEMO/10/450 z dnia 27 września 2010 r. W kwartalnych sprawozdaniach grupy zadaniowej ds. Grecji ten plan działania rozpatrywany jest w szerszym kontekście innych środków pomocy technicznej dla Grecji.

[61]             W latach 2007-2011 Grecja otrzymała 119 mln EUR, a w roku 2012 otrzymać ma dalsze 44,7 mln EUR.

[62]             W latach 2008-2011 Grecja otrzymała 52,2 mln EUR, a w roku 2012 otrzymać ma dalsze 37,3 mln EUR.

[63]             W latach 2008-2011 Grecja otrzymała 35,5 mln EUR (łącznie z pomocą nadzwyczajną w latach 2008-2011), a w roku 2012 otrzymać ma dalsze 4 mln EUR.

[64]             Zespoły ustanowione zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) 863/2007. Zob. także Sprawozdanie z funkcjonowania zespołów szybkiej interwencji na granicy w 2010 r., sierpień 2011 r.

[65]             Rozporządzenie (UE) nr 1168/2011 z dnia 25 października 2011 r.

[66]             Będzie się to odbywać przykładowo za pośrednictwem sieci oficerów łącznikowych ds. imigracji, która wraz z przyjęciem rozporządzenia (UE) 493/2011 z dnia 5 kwietnia 2011 r. została włączona w ramy działalności Frontexu.

[67]             Rozporządzenie (UE) nr 1077/2011 z dnia 25 października 2011 r.

[68]             COM (2011) 873 wersja ostateczna.

[69]             COM (2011) 680 wersja ostateczna.

[70]             Wizy te uprawniają do pobytu w UE przez trzy miesiące w każdym sześciomiesięcznym okresie. W 2011 r. największa liczba wiz, ok. 41% łącznej ich liczby, została wydana w Federacji Rosyjskiej.

[71]             Odpowiednie liczby za rok 2012 na koniec kwietnia tego roku: ok. 453 900 wniosków wizowych, wydano 368 400 decyzji o wydaniu wizy i 63 000 decyzji odmownych. Większość wniosków pochodziła z Algierii (ok. 122 000), Maroka (ok. 119 000), Egiptu (ok. 41 000) i Tunezji (ok. 39 000). Ponad 50% wszystkich wniosków rozpatrzono we Francji (ok. 185 000 wniosków) oraz Hiszpanii (ok. 78 000 wniosków). Zarejestrowano ok. 3 000 osób, które złożyły więcej niż jeden wniosek – wszystkie te wnioski były odrzucane.

[72]             COM(2011) 290 wersja ostateczna – wniosek dotyczący rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie Rady (WE) nr 539/2001 wymieniające państwa trzecie, których obywatele muszą posiadać wizy podczas przekraczania granic zewnętrznych, oraz te, których obywatele są zwolnieni z tego wymogu.

[73]             Plan działania w zakresie liberalizacji reżimu wizowego został przedstawiony Mołdawii w dniu 24 stycznia 2011 r., a Ukrainie w dniu 22 listopada 2010 r. Oba zawierają wskaźniki referencyjne w obszarze migracji i azylu.

[74]             Wspólne oświadczenie Ukrainy i UE na szczycie w dniu 19 grudnia 2011 r.

[75]             COM (2011) 564 wersja ostateczna.

[76]             Użycie tej nazwy pozostaje bez uszczerbku dla stanowisk w sprawie statusu i jest zgodne z rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1244 oraz opinią MTS na temat deklaracji niepodległości Kosowa. Wszystkie dalsze przypadki wymienienia Kosowa w tekście należy rozumieć w kontekście tego oświadczenia.

[77]             Szacuje się, że władze włoskie wydały, a następnie przedłużyły, nawet 12 000 zezwoleń. Chociaż wiadomo, że wielu obywateli Tunezji udało się następnie do innych państw członkowskich, zwłaszcza Francji, faktyczne liczby nie są znane.

[78]             COM(2011)559 wersja ostateczna.

[79]             COM(2011)560 wersja ostateczna.

[80]             COM(2011)118 wersja ostateczna.

[81]             COM(2012)230 wersja ostateczna.

[82]             Decyzja Rady 2011/842/UE z dnia 13 grudnia 2011 r.

[83]             Rozporządzenie (UE) 1342/2011 z dnia 13 grudnia 2011 r. Za takie uznano również niektóre okręgi administracyjne w Polsce w kwalifikowalnym obszarze przygranicznym.

[84]             3135. posiedzenie Rady ds. Wymiaru SprawiedliwoścI i Spraw Wewnętrznych, Bruksela, dnia 13 i 14 grudnia 2011 r.

[85]             Zob. COM(2011) 76 wersja ostateczna zawierająca przegląd umów o readmisji zawartych przez UE.

[86]             COM (2011) 751 wersja ostateczna.

[87]             Dyrektywa 2008/115/WE z dnia 16 grudnia 2008 r.

[88]             Dyrektywa 2009/52/WE z dnia 18 czerwca 2009 r.

[89]             Zob. przypis 2.

[90]             Dyrektywa 2011/95/UE z dnia 13 grudnia 2011 r.

[91]             Rozporządzenie (UE) nr 439/2010 z dnia 19 maja 2010 r.

[92]             COM(2011) 835 wersja ostateczna.

[93]             W ramach drugiej fazy w latach 2011-2012 ma zostać przesiedlonych 360 uchodźców.

[94]             Nowy regionalny program ochrony w Afryce Północnej (Egipt, Tunezja oraz, w miarę możliwości, Libia) rozpoczął się w grudniu 2011 r.

[95]             Około 3 000 uchodźców zostało przesiedlonych w państwach członkowskich UE w trakcie 2011 r., z których w dziesięciu realizowane są roczne programy przesiedleń.

[96]             Komunikat prasowy Rady 6838/12 z dnia 8 marca 2012 r. w sprawie wspólnych unijnych priorytetów w zakresie przesiedleń na rok 2013 i nowych reguł finansowania ze strony UE.

[97]             COM (2010) 213 wersja ostateczna.

[98]             Liczby te nie uwzględniają danych z Hiszpanii i Polski, które nie były dostępne w momencie publikowania niniejszego sprawozdania. W 2010 r. w Hiszpanii było 15 małoletnich bez opieki a w Polsce 230.

[99]             Pewne szacunki podano w tabeli 10 towarzyszącego dokumentu roboczego służb Komisji.

[100]            COM (2011) 118 wersja ostateczna.

[101]            Dostępne dane na temat zezwoleń na pobyt wydanych ofiarom handlu ludźmi są obecnie rejestrowane przez Eurostat. Przykładowo w 2010 r. liczba takich zezwoleń wyniosła 462 we Włoszech, 304 w Niderlandach i 108 w Belgii. Pewne dane są również przekazywane przez państwa członkowskie na stronę internetową Komisji poświęconą zwalczaniu handlu ludźmi http://ec.europa.eu/anti-trafficking/.. W 2011 r. intensyfikację przemytu ludzi odnotowano w szczególności w Austrii i na Węgrzech. Z rocznika Międzynarodowego Ośrodka ds. Rozwoju Polityki Migracyjnej (ICMPD) za rok 2010 wynika, że liczba osób przemyconych na Węgry wyniosła 350 w 2010 r., natomiast w Austrii zatrzymano 6 664 przemycanych osób.

[102]            Dyrektywa 2011/36/UE z dnia 5 kwietnia 2011 r.

[103]            Dokument Rady 12401/11

[104]            COM (2011) 751 wersja ostateczna.