This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52011DC0933
COMMUNICATION FROM THE COMMISSION TO THE EUROPEAN PARLIAMENT, THE COUNCIL, THE EUROPEAN ECONOMIC AND SOCIAL COMMITTEE AND THE COMMITTEE OF THE REGIONS Youth Opportunities Initiative
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Inicjatywa „Szanse dla młodzieży”
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Inicjatywa „Szanse dla młodzieży”
/* KOM/2011/0933 wersja ostateczna */
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Inicjatywa „Szanse dla młodzieży” /* KOM/2011/0933 wersja ostateczna */
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU
EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I
KOMITETU REGIONÓW Inicjatywa „Szanse dla młodzieży”
1.
ryzykujemy stracone pokolenie?
Obecnie ponad 5 mln młodych osób w Unii
Europejskiej jest bezrobotnych. Między 2008 a 2010 r. liczba ta
wzrosła o milion. Wykres 1: Kształtowanie się stopy bezrobocia
wśród osób młodych (w wieku 15-24 lat) od 2005 r. Źródło: Comiesięczne dane Eurostatu na
temat bezrobocia; dane dostosowane sezonowo, z wyjątkiem Japonii Oznacza
to, że co piąta młoda osoba na rynku pracy nie może
znaleźć zatrudnienia. Stopa bezrobocia wśród osób
młodych (wynosząca powyżej 20 %) jest dwukrotnie wyższa
od analogicznego wskaźnika dla całej populacji czynnej zawodowo i
prawie trzy razy wyższa niż dla osób dorosłych aktywnych
zawodowo. W niektórych państwach stopa bezrobocia wśród osób
młodych sięga aż 40 %. W obrębie samych państw
sytuacja może znacznie się różnić w poszczególnych
regionach. Ponadto niektóre grupy osób młodych (w tym kobiety, młodzi
niepełnosprawni, młodzież ze środowisk migracyjnych)
są szczególnie narażone na ryzyko bezrobocia, w tym bezrobocia
długotrwałego, przedwczesne kończenie nauki lub brak
aktywności[1].
Wykres 2: stopy bezrobocia wśród osób
młodych (w wieku 15-24 lat) (październik 2011 r.) Źródło: Eurostat, comiesięczne dane
Eurostatu na temat bezrobocia; dane dostosowane sezonowo W obliczu rosnącego poziomu bezrobocia
młodym ludziom coraz trudniej znaleźć pracę; wielu z nich
decyduje się na przedłużenie edukacji lub powrót na studia.
Może to być dobra inwestycja na przyszłość, pod
warunkiem że nabędą oni odpowiednie umiejętności.
Obserwuje się jednak, że znaczna liczba młodych osób ani
się nie uczy, ani nie ma pracy. Ogółem 7,5 mln osób w przedziale wiekowym
15-24 lat nie pracuje, nie kształci się ani nie bierze udziału w
żadnych szkoleniach. Odsetek takich osób w całej UE wzrósł z
10,8 % w 2008 r. do 12,8 % w 2010 r. W Bułgarii, Estonii, Grecji,
Hiszpanii, Irlandii, na Łotwie, w Rumunii, na Słowacji i we
Włoszech ponad 14 % młodego pokolenia już nie studiuje, a
jeszcze nie pracuje. Wykres 3: Udział młodych
niepracujących, niekształcących się i nieszkolących
się osób w populacji w wieku 15-24 lata w 2008 i 2010 r. Źródło:
Eurostat, badanie aktywności ekonomicznej ludności UE[2]
Oznacza to, że ci młodzi ludzie porzucili formalne kształcenie i
albo są bezrobotni i poszukują pracy, albo nie ma ich na rynku pracy
i są tzw. osobami biernymi zawodowo, zniechęconymi do wejścia na
rynek pracy lub celowo jej unikającymi, ewentualnie podejmującymi
inne zajęcia – związane z rodziną lub prywatne. Przedłużający się kryzys
pogarsza jeszcze i tak już trudną sytuacji wielu osób. Długotrwałe bezrobocie osób młodych wciąż rośnie: średnio 28 % młodych
bezrobotnych poniżej 25. roku życia pozostaje bez pracy od ponad 12
miesięcy. Ponadto coraz więcej młodych ludzi nie szuka aktywnie
zatrudnienia. Europejska Fundacja na rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy
(Eurofound) szacuje, że w 2008 r. dla społeczeństwa koszt
długoterminowego bezrobocia lub braku aktywności zawodowej wśród
młodzieży w 21 państwach członkowskich, w odniesieniu do
których dostępne są dane, wyniósł co najmniej 2 mld EUR
tygodniowo, ogółem – równowartość 1,1 % PKB[3]. Reintegracja zawodowa zaledwie
10 % tych osób przyniosłaby rocznie oszczędności w
wysokości ponad 10 mld euro. Jednocześnie spadek liczby ofert
stałej pracy w czasie kryzysu wyjątkowo silnie dotknął
młodych pracowników: w grupie osób zatrudnionych na czas określony
stanowią oni nieproporcjonalnie duży odsetek. Chociaż umowy na
czas określony mogą stanowić krok w kierunku bardziej stabilnych
form zatrudnienia, w tych państwach członkowskich, w których
udział umów na czas określony jest wyższy, trudniejsza jest
również zmiana zatrudnienia z umowy na czas określony na umowę o
pracę na czas nieokreślony. Może to prowadzić do segmentacji
rynków pracy, z młodymi ludźmi uwięzionymi na dolnych
szczeblach zatrudnienia, z mniejszą liczbą szkoleń w miejscu
pracy, niższym poziomem płac i mniejszymi szansami na
długoterminowe zatrudnienie oraz gorszymi perspektywami dalszej kariery[4]. Trudności na rynku pracy
również mają negatywny wpływ na młodych ludzi w wieku 25-29
lat z wyższym wykształceniem, którym trudniej znaleźć
pracę odpowiadającą ich kwalifikacjom. W 2010 i 2011 r. wysokiemu poziomowi
bezrobocia towarzyszyły coraz większe trudności z obsadzaniem
wolnych stanowisk[5].
Takie tendencje wskazują na rosnący problem niedostosowania popytu
i podaży na rynku pracy ze względu na niewystarczające
umiejętności, ograniczoną mobilność geograficzną
lub nieodpowiednie warunki płacowe w różnych sektorach i regionach
UE. Szacuje się, że od chwili obecnej do 2020 r. powstanie 73 mln
nowych miejsc pracy ze względu na przechodzenie dotychczasowych pracowników
na emeryturę. Stanowiska te będą musiały zostać
obsadzone odpowiednio wykwalifikowanymi pracownikami, co także stworzy
nowe możliwości dla młodych ludzi. Niemniej jednak, obecnie, przy już
zmniejszającej się grupie wiekowej, znaczna część
młodzieży nie ma odpowiednich umiejętności, aby wejść
na rynek pracy i utrzymać się na nim[6].
Odsetek osób przedwcześnie kończących naukę[7] nadal wynosi ponad 14
%, co oznacza co szóstą młodą osobę. Przekracza to znacznie
wartość docelową (wynoszącą 10 %) uzgodnioną w
ramach strategii „Europa 2020”. Według szacunków OECD około 30-40 %
osób przedwcześnie kończących naukę jest zagrożonych
utrzymującymi się trudnościami w dostępie do stabilnego
zatrudnienia[8]
oraz marginalizacją w przyszłości. Aby
sprostać tym wyzwaniom, Europa musi inwestować w swoją
młodzież oraz podjąć natychmiastowe i skuteczne
działania w celu zapobiegania i przeciwdziałania wysokim stopom
bezrobocia wśród osób młodych. Środki pobudzające wzrost
gospodarczy są konieczne do tworzenia nowych miejsc pracy, ale same w
sobie nie są wystarczające, by rozwiązać problem bezrobocia
osób młodych. Dlatego Komisja proponuje inicjatywę „Szanse dla
młodzieży” (zob. ramkę w pkt 4) skierowaną do
młodych niepracujących, niekształcących się i
nieszkolących się osób. Jej celem jest połączenie
konkretnych działań państw członkowskich i UE, których
priorytety są zdefiniowane w strategii „Europa 2020”, w konkluzjach Rady z
czerwca 2011 r. dotyczących zatrudnienia wśród młodzieży[9] oraz w zaleceniu Rady w sprawie
polityk na rzecz ograniczenia zjawiska przedwczesnego kończenia nauki[10]. Inicjatywa zakłada
bliską współpracę między państwami członkowskimi
i Komisją, a także zachęca do skoordynowania działań
organów państw członkowskich, przedsiębiorstw, partnerów
społecznych i UE.
2.
Główna rola państw członkowskich
Zakres wyzwań i podstawowe przyczyny
bezrobocia osób młodych różnią się
w poszczególnych państwach członkowskich, ale w większości
z nich można zidentyfikować następujące czynniki: ·
przedwczesne kończenie nauki bez kwalifikacji, ·
brak odpowiednich umiejętności i doświadczenia
zawodowego, ·
niepewne formy zatrudnienia, a następnie
okresy bezrobocia, ·
ograniczone możliwości szkoleń, ·
niewystarczające/niewłaściwe
programy rynku pracy sprzyjające aktywności.
Chociaż w niektórych państwach sytuacja jest szczególnie trudna,
istnieją także takie, na których można się wzorować. W
większości państw członkowskich (18 z 27) stopa bezrobocia
wśród osób młodych wynosi powyżej 20 % (dane Eurostatu z
października 2011 r.). W sześciu państwach członkowskich
wartość ta wynosi między 10 a 20 %, w trzynastu – waha się
między 20 a 30 %, a w pięciu – przekracza 30 % (EL, ES, IRL, PT, SK).
Jedynie w trzech państwach członkowskich stopa bezrobocia wśród
osób młodych jest niższa od 10 % (AT, DE, NL). Główna odpowiedzialność za
przeciwdziałanie bezrobociu osób młodych spoczywa na organach
państw członkowskich, także na szczeblu regionalnym i lokalnym. Organy te finansują kształcenie i programy socjalne oraz
dysponują środkami realizacji polityki oraz budżetem w celu
wsparcia programów na rzecz zatrudnienia młodzieży. Krajowi lub
sektorowi partnerzy społeczni również odgrywają kluczową
rolę, zwłaszcza w takich dziedzinach, jak praktyki, szkolenia i
metody pracy. Instytucje unijne mogą odgrywać
rolę wspomagającą, wspierając
państwa członkowskie w zwiększaniu zatrudnienia i poprawie
sytuacji w zakresie edukacji młodych ludzi na dwa sposoby: ·
poprzez dokonywanie przeglądu polityk
krajowych i ich wyników, przy jednoczesnym
podkreśleniu priorytetów z perspektywy UE i proponowaniu kierunków
działania opartych na dobrych praktykach: odbywa się to poprzez
koordynację polityki gospodarczej, polityki zatrudnienia, edukacji i
polityki społecznej oraz monitorowanie interakcji między nimi, w
kontekście strategii „Europa 2020”, opracowywaną w ujęciu
rocznym w ramach europejskiego okresu oceny zarządzania gospodarczego; ·
poprzez udzielanie finansowego wsparcia dla
krajowych i transgranicznych działań zgodnie
z przyjętymi priorytetami: odbywa się to za pośrednictwem
różnych programów, przede wszystkim Europejskiego Funduszu
Społecznego, a także innych programów UE, takich jak „Uczenie
się przez całe życie”, „Młodzież w działaniu”
oraz PROGRESS; ten ostatni ma na celu w szczególności wsparcie dla nowych
koncepcji polityki poprzez innowacje w polityce społecznej. Inne fundusze
UE takie jak Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Rolny
na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, Europejski Fundusz Rybacki lub Europejski
Fundusz na rzecz Integracji Obywateli Państw Trzecich także
zapewniają wsparcie dla środków mających na celu zapobieganie
bezrobociu osób młodych. Po pierwszym europejskim okresie oceny
zarządzania gospodarczego w 2011 r., w rocznej analizie wzrostu
gospodarczego 2012 Komisja zwraca uwagę na pierwsze sygnały, że
państwa członkowskie nie reagują wystarczająco skuteczne na
poczynione zalecenia. Ze względu na powagę sytuacji opisanej
powyżej Komisja uważa, że, nie czekając na zalecenia dla
poszczególnych państw w 2012 r., państwa członkowskie,
szczególnie te z najwyższą stopą bezrobocia wśród osób
młodych, powinny podjąć zdecydowane kroki w
następujących czterech głównych obszarach: - zapobieganie zjawisku przedwczesnego
kończenia nauki szkolnej Pierwszym krokiem w celu pomocy młodym
ludziom, by mieli lepsze perspektywy na przyszłość, jest
umożliwienie im uzyskania odpowiednich umiejętności na etapie
szkoły, zapobiegając w ten sposób przedwczesnemu kończeniu nauki
lub programów praktyk[11].
Rada przyjęła zalecenie w sprawie ograniczenia zjawiska
przedwczesnego kończenia nauki w czerwcu 2011 r. Stanowi ono podstawowe
narzędzie realizacji celu strategii „Europa 2020” zakładającego
zmniejszenie liczby osób przedwcześnie kończących naukę z
14 % do mniej niż 10 %. Rozwiązanie tego problemu leży w
połączeniu polityki zapobiegania, interwencji i środków kompensacyjnych.
Aby ograniczyć napływ osób przedwcześnie kończących
naukę do grupy osób bezrobotnych, konieczne jest natychmiastowe
działanie w postaci reintegracji poprzez szkolenia; - rozwijanie umiejętności, które
są istotne dla rynku pracy Poszerzanie umiejętności powinno
być stałym elementem rozwoju kariery młodych ludzi. Państwa
członkowskie muszą dopilnować, aby ich systemy kształcenia
i szkolenia w wydajny sposób zapewniały młodym ludziom możliwość
nabycia odpowiednich umiejętności. W obecnej sytuacji silnego
ograniczania wydatków publicznych Komisja zachęca państwa
członkowskie, aby potraktowały priorytetowo efektywne wydatkowanie na
kształcenie i szkolenie zawodowe[12],
jednocześnie dążąc do osiągnięcia docelowej
wartości 40 % jako odsetka osób z wykształceniem wyższym lub
równoważnym w populacji osób w wieku 30-34 lat[13]. Inicjatywa przewodnia strategii Europa 2020
„Program na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia” zakłada
stworzenie wspólnego interfejsu – europejskiej klasyfikacji
umiejętności, kompetencji i zawodów – którego celem jest
zbliżenie środowisk pracy, kształcenia i szkolenia. Jest to
szczególnie ważne w sektorach, w których brakuje pracowników i które
mają duży potencjał tworzenia nowych miejsc pracy, takich jak
służba zdrowia. Komisja wzywa także do przeprowadzenia reform
zapewniających uznawanie kwalifikacji zawodowych[14] i proponuje opracowanie
europejskiego paszportu umiejętności, który pomoże obywatelom w
zapisywaniu swoich umiejętności w czytelny i porównywalny sposób. Nieznajomość języków obcych może
stanowić przeszkodę dla mobilności młodzieży na
europejskim rynku pracy. Podobnie, konieczne jest zintensyfikowanie
działań mających na celu zdobycie przez młodych ludzi
wystarczających umiejętności w zakresie technologii
informacyjnych i komunikacyjnych (ICT), takich jak np. działania w ramach
inicjatywy przewodniej strategii „Europa 2020” „Europejska agenda cyfrowa”.
Także młodzi ludzie odznaczający się większą
przedsiębiorczością będą mieli większe szanse na
zdobycie dobrej pracy lub na realizację udanego przedsięwzięcia.
Z tego względu Komisja zamierza przeznaczyć część
budżetu planowanego na badania w dziedzinie ICT w 2013 r. na wsparcie dla
młodych innowatorów i przedsiębiorców. - wspieranie pierwszych
doświadczeń zawodowych i zdobywania kwalifikacji w trakcie pracy Istotne jest, aby nabywanie
umiejętności szło w parze z zatrudnieniem, tak aby można
było zdobywać doświadczenie zawodowe. Praktyki oraz staże w
przedsiębiorstwach są szczególnie ważne, ponieważ,
jeśli tylko spełniają niezbędne normy jakości,
dają młodym ludziom możliwość zdobycia zarówno
odpowiednich umiejętności, jak i doświadczenia zawodowego.
Partnerzy społeczni mogą przyczynić się do opracowania systemów,
w ramach których młodzi ludzie mogliby znaleźć się w
środowisku pracy, aby zdobyć choćby krótkotrwałe
doświadczenie zawodowe. Aktywna polityka na rynku pracy oraz poprawa
usług pośrednictwa pracy powinny zapewnić wsparcie dla
młodych ludzi w znalezieniu takich miejsc. Ukierunkowane programy wsparcia
mogłyby pomóc w utrzymaniu polityki podnoszenia poziomu
umiejętności i poszukiwaniu pracy również w innych regionach i,
ewentualnie, w innych państwach członkowskich; - dostęp do rynku pracy: zdobycie
(pierwszej) pracy Wyposażenie młodych ludzi w
odpowiednie umiejętności i doświadczenie zawodowe jest warunkiem
koniecznym, ale niewystarczającym. Należy ułatwić
młodym ludziom dostęp do rynku pracy. W szczególności, zgodnie z
istniejącymi zaleceniami, w stosownych przypadkach państwa
członkowskie powinny zreformować przepisy dotyczące ochrony
zatrudnienia, w porozumieniu z partnerami społecznymi, tworząc mniej
sztywne ramy zawierania umów o pracę na czas nieokreślony oraz
zapewniając ochronę i łatwiejszy dostęp do rynku pracy
osobom z niego wykluczonym[15].
Państwa członkowskie powinny poświęcić uwagę
wpływowi, jaki nadmierne koszty pracy inne niż wynagrodzenie
mogą mieć na zapotrzebowanie na pracowników dopiero wchodzących
na rynek pracy. Jest to również niezbędne do
wdrożenia tych reform rynku pracy, które mogą przyczynić
się do otwarcia rynków pracy dla młodych osób poszukujących
zatrudnienia oraz przedsiębiorców poprzez eliminację bezzasadnych
ograniczeń w świadczeniu usług dla przedsiębiorstw,
usług specjalistycznych, prawniczych, w zakresie księgowości i
doradztwa technicznego oraz dla sektora opieki zdrowotnej i socjalnej, a
także poprzez promowanie samozatrudnienia, w tym wspieranie młodych
ludzi w skutecznym rozwijaniu działalności gospodarczej.
3.
Rola UE w inicjatywie „Szanse dla młodzieży”
W ramach inicjatywy „Szanse dla młodzieży”
proponuje się, by państwa członkowskie i UE
połączyły swoje wysiłki w oparciu o dwa rodzaje
działań UE opisanych powyżej. Obok dokładniejszego
przeglądu polityk krajowych i ich rezultatów w ramach strategii „Europa
2020” należy zintensyfikować działania mające na celu
pełne wykorzystanie wsparcia finansowego i instrumentów UE.
3.1.
Intensywniejsze wykorzystanie Europejskiego
Funduszu Społecznego na cele wspierania zatrudniania młodzieży
Działania
krajowe powinny być połączone z jak najlepszym wykorzystaniem
wsparcia finansowego UE dostępnego w ramach funduszy strukturalnych lub
innych środków planowanych przez Komisję. W
bieżącym okresie wdrażania funduszy strukturalnych (2007-2013)
państwa członkowskie planują przeznaczyć na edukację i
zatrudnienie dwie trzecie środków dostępnych w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego. Znaczna część tych środków
zostanie przeznaczona na rzecz młodych ludzi. Przy uwzględnieniu
wkładów krajowych pomoc ta opiewa w sumie na 79 mld euro. Ponadto w ramach
EFRR przeznaczono 7,2 mld euro na infrastrukturę edukacyjną, a 555
mln euro – na infrastrukturę opieki nad dziećmi, która powinna pomóc
przede wszystkim młodym matkom w powrocie na rynek pracy. Niemniej jednak pod koniec 2011 r.
państwa członkowskie w ramach programów EFS będą nadal
dysponowały kwotą 30 mld euro, która nie została jeszcze
przeznaczona na konkretne działania. Ponadto wysiłki na rzecz
przeciwdziałania bezrobociu osób młodych często są
niewspółmierne do skali problemu. Oprócz potrzeby przyspieszenia
realizacji działań, które powinny spowodować zwiększenie
zatrudnienia młodych osób, konieczne jest opracowanie nowych koncepcji,
np. wspieranie uczestnictwa młodych ludzi w programach praktyk/staży
lub promowanie przedsiębiorczości wśród młodzieży, w
tym w ramach gospodarki społecznej. W ponad połowie wszystkich
państw członkowskich stopa bezrobocia wśród osób młodych
jest wyższa od średniej UE[16].
O ile nie można tu wykazać związku przyczynowego, z
dostępnych danych wynika, że państwa członkowskie o
najwyższym poziomie bezrobocia osób młodych nie przeznaczają
wystarczająco dużo środków na rzecz młodzieży w ramach
programów EFS. Na przykład w czerwcu 2010 r. stopa bezrobocia wśród
osób młodych w Grecji, we Włoszech i na Litwie wyniosła,
odpowiednio, 32, 27 i 36 %, podczas gdy w tych państwach
członkowskich młodzi ludzie stanowią zaledwie 11, 15 i 14 %
beneficjentów EFS. Przyspieszenie realizacji działań
będzie pozytywnie wpływać na zatrudnienie młodzieży w
państwach członkowskich będących w najgorszej sytuacji pod
względem realizacji programów EFS i mających wysokie wskaźniki
bezrobocia wśród osób młodych (BG, EL i RO). Państwa członkowskie, w których
bezrobocie osób młodych jest większe od średniej wartości,
a wskaźniki realizacji EFS są przeciętne[17] (CY, IT, PL, SE i SK),
muszą skupić się na swoich specyficznych trudnościach w
realizacji (IT) lub dostosowaniu środków EFS do konkretnych potrzeb, takich
jak dopasowywanie umiejętności do potrzeb lub zachęty dla
pracodawców, a także lepszy dostęp do pożyczek dla młodych
ludzi na rozpoczęcie działalności gospodarczej (PL). Wśród państw członkowskich, w
których wskaźniki realizacji EFS przekraczają 40 %, a bezrobocie osób
młodych pozostaje powyżej średniej UE, istnieje pole do
zwiększenia udziału młodych ludzi w programach EFS oraz do
skupienia się na specjalnych środkach dotyczących
młodzieży (EE, ES, LT i LV). Skupienie się na środkach na rzecz
młodzieży i przyspieszenie realizacji działań mogłyby
przyczynić się do szybkiej poprawy sytuacji młodych
bezrobotnych. Większość wspomnianych państw(BG, EE, EL, ES,
IE, LV, RO, SE, SK i UK) zidentyfikowała osoby przedwcześnie
kończące kształcenie i szkolenie jako jedną z głównych
grup młodych bezrobotnych i postrzega ją jako ważną
grupę docelową, jeśli chodzi o poprawę warunków
zatrudnienia młodzieży. Komisja będzie wspierać lepsze
wdrażanie EFS w dziedzinie praktyk, staży i
przedsiębiorczości, w tym przedsiębiorczości
społecznej, przy wykorzystaniu pomocy technicznej EFS w celu opracowania i
wymiany najlepszych praktyk.
3.2.
Innowacyjne koncepcje wspierające
przejście od kształcenia do zatrudnienia
Uczenie się w miejscu pracy jest kluczowym elementem ułatwiającym przejście
młodych ludzi od kształcenia do zatrudnienia i
umożliwiającym powstanie wykwalifikowanej siły roboczej w
przyszłości. W ostatnich latach wśród władz publicznych,
partnerów społecznych i przedsiębiorstw pojawiło się zgodne
przekonanie, że kształcenie i szkolenie zawodowe powinny być
organizowane poprzez połączenie teorii i praktyki (tzw. uczenie
się „poprzez praktyki”, „dwojakiego rodzaju” lub „dwutorowe”); Mimo ogólnej zgody co do tej potrzeby takie
szkolenia w UE nie są jednakowo rozpowszechnione. W ramach
współpracy unijnej w obszarze kształcenia i szkolenia zawodowego,
czyli w ramach tzw. procesu kopenhaskiego, stworzono ambitny program prac dla
państw członkowskich i partnerów socjalnych dotyczący kluczowych
zagadnień, takich jak jakość i finansowanie kształcenia i
szkolenia zawodowego. Z programu UE Leonardo da Vinci już teraz finansuje
się praktyczne projekty w zakresie kształcenia i szkolenia
zawodowego. Inicjatywy te obejmują zarówno podmioty oferujące
pojedynczym osobom szkolenia zawodowe za granicą, jak i pomoc w realizacji
dużych ponadnarodowych programów współpracy. Aby zapewnić dwutorowe uczenie się
dostosowane do potrzeb rynku pracy, potrzebne są jednak większe
zmiany w państwach członkowskich na poziomie krajowym i
regionalnym. Konieczne jest większe zaangażowanie
przedsiębiorstw, a także sektora publicznego, aby dać
młodym ludziom możliwości odbywania szkoleń i zdobywania
doświadczenia zawodowego, np. w ramach strategii odpowiedzialności
społecznej biznesu. Jako przykład mogą służyć
strategiczne partnerstwa pomiędzy różnymi zainteresowanymi stronami. Staże mogą
pomóc studentom i młodym absolwentom w zdobyciu pierwszego
doświadczenia zawodowego. Zwiększenie możliwości uczenia
się poprzez praktykę musi iść w parze z wyraźnym
określeniem warunków, na jakich ma się ono odbywać. Komisja
przedstawi w 2012 r. wytyczne jakościowe w sprawie oferowania i odbywania
wysokiej jakości staży, w tym panoramę UE dotyczącą
staży i zwiększającą przejrzystość warunków
oferowanych stażystom w całej UE. Więcej mogłyby zrobić państwa
członkowskie i podmioty działające na rynku pracy w celu
realizacji gwarancji dla młodzieży, zapewniając
młodym ludziom możliwość pracy, kształcenia lub
szkolenia (przekwalifikowania) w ciągu czterech miesięcy od
opuszczenia szkoły, w szczególności w odniesieniu do osób
przedwcześnie kończących kształcenie i szkolenie oraz
innych młodych osób w trudnej sytuacji. Na wniosek Parlamentu
Europejskiego Komisja rozpocznie w 2012 r. działania przygotowawcze na
rzecz „środków aktywizujących młodych ludzi – wdrażanie
inicjatywy Mobilna młodzież” ze szczególnym naciskiem na gwarancje
dla młodzieży, o budżecie w wysokości 4 mln euro.
Doświadczenia zgromadzone podczas tych działań może zachęcić
do realizacji programów przy pomocy EFS.
3.3.
Wspieranie mobilności młodych ludzi na
rynku pracy
Erasmus jest wiodącym programem UE w
zakresie kształcenia i szkolenia, każdego roku
umożliwiającym 250 000 studentów naukę i pracę za
granicą. Dodatkowo w ramach tego programu finansowana jest współpraca
między instytucjami szkolnictwa wyższego w całej Europie.
Program zapewnia wsparcie nie tylko dla studentów, ale również dla
wykładowców i pracowników sektora prywatnego, zainteresowanych nauczaniem
za granicą, a także oferuje pomoc nauczycielom akademickim, którzy
chcieliby odbyć szkolenie. Komisja chce wykorzystać dotychczasowy
sukces tych programów mobilności, aby dalej wspierać
mobilność i wydajność na rynku pracy. Aby zniwelować niedopasowanie liczby
oferowanych stanowisk i osób poszukujących pracy, Komisja, przy wsparciu
Parlamentu Europejskiego, opracowuje ukierunkowany program mobilności w
zatrudnieniu, mający pomóc młodym ludziom w znalezieniu pracy w
innym państwie członkowskim UE oraz wspierać
przedsiębiorstwa w poszukiwaniu pracowników mogących zająć
trudne do obsadzenia stanowiska. Poprzez działanie przygotowawcze „Twoja
pierwsza praca z EURES-em” Komisja będzie zachęcać młodych
ludzi do uczestnictwa w rekrutacji i praktykach zawodowych za granicą, a
pracodawców (w szczególności MŚP) do tworzenia takich możliwości.
Pozaformalne uczenie się może
także przyczynić się do rozwiązania problemu bezrobocia
osób młodych. Dlatego przez dwa ostatnie lata już realizowanego
programu „Młodzież w działaniu” zostaną zintensyfikowane
działania wolontariatu europejskiego. Celem tego będzie
zaangażowanie co najmniej 10 000 wolontariuszy. Takie doświadczenie –
wolontariat w innym państwie członkowskim – może dostarczyć
istotnych umiejętności i ułatwić młodym ludziom wejście
na rynek pracy. Jednocześnie Komisja organizuje Europejski Ochotniczy
Korpus Pomocy Humanitarnej, tworząc nowe szanse dla młodych
Europejczyków. Akcja „Erasmus dla przedsiębiorców”
wspiera mobilność przedsiębiorców poprzez transgraniczną
wymianę doświadczeń, dając nowym lub
początkującym przedsiębiorcom możliwość uczenia
się od bardziej doświadczonych kolegów z innych państw
członkowskich. W zamian ci ostatni mają okazje uzyskania nowego
spojrzenia na swoje przedsiębiorstwo i pozyskania nowych kontaktów
handlowych za granicą. Od początku programu ponad 4200 przedsiębiorców
zgłosiło swoje uczestnictwo, z czego około 86 % wniosków
zostało zaakceptowanych. Do tej pory zorganizowano 850 wymian.
4.
Dalsze działania
W nadchodzących tygodniach Komisja
będzie omawiała sytuację gospodarczą i społeczną
z każdym państwem członkowskim w ramach przygotowań do
europejskiego okresu oceny zarządzania gospodarczego 2012. Komisja
będzie współpracować z odpowiednimi składami tematycznymi
Rady oraz z Parlamentem Europejskim w celu szybkiego wdrożenia elementów
inicjatywy „Szanse dla młodzieży” opisanych w ramce poniżej. Komisja pozostanie w kontakcie z europejskimi
partnerami społecznymi, aby utrzymać ich aktywne i konkretne
zaangażowanie w tę inicjatywę; będzie także
starała się zapewnić wsparcie i wkład wszystkich
zainteresowanych stron. Nowa inicjatywa „Szanse dla
młodzieży” Mobilizowanie
potencjału EFS w celu wsparcia rozwoju umiejętności i
przejścia od kształcenia do zatrudnienia ·
Niektóre państwa członkowskie
mogłyby w większym stopniu wykorzystać dostępne fundusze
unijne, w tym poprzez przeprogramowanie i przyspieszenie realizacji planowanych
działań, aby stworzyć systemy wsparcia dla młodzieży
na większą skalę. Powinny one być skierowane na zwalczanie
zjawiska przedwczesnego kończenia nauki i rozwijanie
umiejętności przystosowania zawodowego. Jest to szczególnie
ważne dla państw członkowskich, w których bezrobocie osób
młodych i będących w trudnej sytuacji jest bardzo wysokie.
Komisja jest gotowa współpracować z państwami członkowskimi
w stosowaniu procedur przyspieszonych w przypadku zmian programów operacyjnych
oraz zapewnić pomoc techniczną ze strony UE i szybkie odzyskiwanie
niewykorzystanych środków. ·
Komisja wykorzysta 1,3 mln EUR z pomocy
technicznej EFS na wspieranie tworzenia programów praktyk w ramach EFS, podczas
gdy kolejne 3 mln EUR z pomocy technicznej EFS zostaną przeznaczone m.in.
na utworzenie programów wsparcia dla młodych osób rozpoczynających
działalność gospodarczą i przedsiębiorców
społecznych. ·
Komisja będzie pomagać państwom
członkowskim w określeniu środków wspierających
młodzież w ramach przygotowań do programów na następny
okres wdrażania projektów EFS. Wspieranie
przejścia od kształcenia do zatrudnienia ·
Państwa członkowskie we
współpracy z partnerami społecznymi powinny dążyć do
znacznego wzrostu liczby praktyk oferowanych młodym ludziom i
dopilnować, by praktyki te rzeczywiście umożliwiły
młodym ludziom zdobycie konkretnych kwalifikacji w trakcie pracy i
doświadczenia zawodowego, prowadząc do bardziej stabilnych form
zatrudnienia. Wzrost liczb praktyk zawodowych w UE o przynajmniej 10 % do
końca 2013 r. oznaczałby 370 000 nowych praktykantów[18] ·
Partnerzy społeczni powinni
przeanalizować, w stosownych przypadkach wspólnie z organami państw
członkowskich, w jaki sposób najlepiej zrealizować konkretny cel
„dążenia do zwiększenia liczby umów o praktyki i staże o
wyższej jakości” w ramach ich niezależnego porozumienia w
sprawie „rynków pracy sprzyjających integracji” (2010 r.). ·
Komisja znacznie zwiększy wsparcie dla
mobilności edukacyjnej studentów uczelni wyższych oraz uczniów
odbywających szkolenia zawodowe. Poprzez przeznaczenie jak
największej ilości środków na staże w
przedsiębiorstwach można uzyskać dodatkowe 30 % miejsc dla
stażystów, by osiągnąć zakładany cel w postaci 130 000
staży w 2012 r. w ramach programu Erasmus i Leonardo da Vinci. ·
Na początku 2012 r. Komisja przeznaczy 1,5
mln na kampanię skierowaną do przedsiębiorstw w celu
zwiększenia ich wiedzy na temat staży organizowanych w ramach
programów Erasmus i Leonardo da Vinci i zachęcenia potencjalnych
przedsiębiorstw do przyjęcia stażystów z Europy. ·
Komisja przedstawi w 2012 r. wytyczne
jakościowe w sprawie oferowania i odbywania wysokiej jakości
staży, w tym panoramę UE dotyczącą staży,
zwiększającą przejrzystość warunków oferowanych stażystom
w całej UE. ·
Państwa członkowskie i podmioty
działające na rynku pracy muszą zwiększyć wysiłki
zmierzające do realizacji gwarancji dla młodzieży,
zapewniając młodym ludziom możliwość pracy,
kształcenia lub szkolenia (przekwalifikowania) w ciągu czterech
miesięcy od opuszczenia szkoły, w szczególności w odniesieniu do
osób przedwcześnie kończących kształcenie i szkolenie oraz
innych młodych osób w trudnej sytuacji. W 2012 r. Komisja rozpocznie
działania przygotowawcze na rzecz „środków aktywizujących
młodych ludzi – wdrażanie inicjatywy „Mobilna młodzież”” ze
szczególnym naciskiem na gwarancje dla młodzieży, o budżecie w
wysokości 4 mln EUR. ·
Komisja zainwestuje znaczną
część budżetu w wysokości 6 mln EUR na innowacje
społeczne w przedsięwzięciach innowacyjnych, skierowane do
młodzieży oraz obszarów znajdujących się w trudnej
sytuacji. ·
Środki budżetowe przeznaczone na
wolontariat europejski zostaną zwiększone w celu zapewnienia co
najmniej 10 000 miejsc dla wolontariuszy w 2012 r. Wspieranie
mobilności na rynku pracy ·
Europejski portal mobilności zawodowej
EURES obecnie zawiera ponad 1,2 mln ofert pracy oraz 700 000 życiorysów. W
ciągu 2012 r. państwa członkowskie powinny wprowadzić
specjalne usługi rekrutacyjne w ramach EURES oraz środki
zapewniające obsadzenie co najmniej 100 000 tych oferowanych przez
młodych ludzi, tym samym zwiększając wykorzystanie portalu
EURES. ·
Począwszy od 2012 r. program „Twoja
pierwsza praca z EURES-em” uruchomiony przez Komisję w 2011 r. pomoże
finansowo bezpośrednio około 5000 młodym ludziom w uzyskaniu
pracy w innych państwach członkowskich w latach 2012-2013.
Posłuży to jako projekt pilotażowy dla dalszego rozwoju programu
i zwiększenia liczby miejsc pracy. ·
W 2012 r. w ramach programu „Erasmus dla
przedsiębiorców” przewidziane jest finansowanie około 600 dalszych
wymian. Lepsza
realizacja polityki w ramach europejskiego okresu oceny ·
Komisja przeprowadzi dalsze oceny i analizy
środków wprowadzonych przez państwa członkowskie w celu
zwalczania bezrobocia osób młodych i złoży sprawozdanie w tej
sprawie na nieformalnym posiedzeniu ministrów ds. zatrudnienia i spraw
społecznych w kwietniu 2012 r. ·
Komisja zachęca państwa
członkowskie do dyskusji na temat koniecznych zmian w ich systemach
kształcenia i szkolenia przy zastosowaniu strategicznych ram europejskiej
współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia („ET 2020”). ·
Komisja przedstawi szczegółowe wytyczne dla
państw członkowskich w sprawie środków na rzecz zwalczania
bezrobocia osób młodych w ramach dwustronnych kontaktów w trakcie przygotowywania
krajowych programów reform 2012. ·
Komisja zwróci uwagę państw
członkowskich na problemy osób młodych w zaleceniach dla
poszczególnych państw w maju 2012 r. [1] Przykładowo, średnia stopa bezrobocia
wśród młodzieży ze środowisk migracyjnych w UE wynosi 30 %.
[2] Dane dotyczące Malty i Szwecji są
wstępne; dane dotyczące Luksemburga nie są wiarygodne ze
względu na małą wielkość próby. [3] Eurofound (2011.), „Społeczne skutki kryzysu” („The
social impact of the crisis”) Szacowane koszty obejmują utracone zarobki i
koszty dla finansów publicznych spowodowanych nadwyżką
płatności transferowych na ochronę socjalną; stanowią
one dolną granicę, ponieważ nie obejmują dodatkowych
kosztów, takich jak niezapłacone podatki od utraconych zarobków, koszty
opieki zdrowotnej i wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych. Ze
względu na brak zmiennych statystycznych w szacunkach tych nie
uwzględniono następujących państw: DK, EL, FI, FR, MT i SE.
Populacją odniesienia są osoby w przedziale wiekowym 16-29 lat,
bezrobotne lub nieaktywne (ale niekształcące się) przez ponad
sześć miesięcy. [4] Zobacz sprawozdanie Komisji w sprawie zatrudnienia w
Europie za 2010 r. (Employment in Europe Report 2010) oraz kwartalny
przegląd dotyczący zatrudnienia i sytuacji społecznej w UE (EU
Employment and Social Situation Quarterly Review), wrzesień 2011 r. [5] Zob. projekt Komisji dotyczący wspólnego
sprawozdania w sprawie zatrudnienia 2011/12, COM(2011) 815 ZAŁĄCZNIK
III z 23.11.2011, s.6f. [6] Zob. projekt Komisji dotyczący wspólnego
sprawozdania w sprawie ET 2020, COM (2011)902 z 20.12.2011. [7] Osoby przedwcześnie kończące naukę
to młodzi ludzie, którzy porzucają kształcenie i szkolenie,
posiadając co najwyżej wykształcenie średnie I stopnia, i
nie korzystają z dalszego kształcenia i szkolenia. [8] Scarpetta, S., A. Sonnet i T. Manfredi (2010) „Wzrost
bezrobocia wśród młodzieży w czasach kryzysu: jak
uniknąć długoterminowych negatywnych skutków dla pokolenia?”,
OECD Social, Employment and Migration Papers, nr 106. [9] Konkluzje Rady 11838/11 z dnia 20 czerwca 2011 r.
dotyczące promowania zatrudnienia wśród młodzieży. [10] Dz.U. C 191(2011) [11] W niektórych krajach wskaźniki przedwczesnej
rezygnacji z nauki wynoszą 20-30 %. [12] Komunikat Komisji „Roczna analiza wzrostu gospodarczego
2012”, COM(2011) 815 z dnia 23 listopada 2011 r. [13] Projekt Komisji dotyczący wspólnego sprawozdania w
sprawie ET 2020, COM (2011)902 z 20.12.2011 [14] Zgodnie ze zobowiązaniem zawartym w „Akcie o
jednolitym rynku” Komisja przedstawiła wniosek dotyczący zmiany
przepisów UE w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych (COM (2011) 883 wersja
ostateczna z 20 grudnia 2011 r.) [15] Roczna analiza wzrostu gospodarczego 2012, COM(2011) 815 z
dnia 23 listopada 2011 r. [16] BG, CY, EE, EL, ES, FR, HU, IE, IT, LT, LV, PL, PT, RO,
SE, SK oraz UK. [17] W oparciu o dane przedstawione przez państwa
członkowskie na temat płatności z EFS na poziomie krajowym w
stosunku do całkowitej kwoty przydzielonych środków na koniec
trzeciego kwartału 2011 r. [18] Na początku 2012 r. Komisja przedstawi
kompleksową analizę podaży praktyk zawodowych w UE. Obecnie
około 40 % uczniów szkół średnich II stopnia w UE objętych
jest szkoleniem zawodowym o charakterze praktyk. Jednak mniej niż
połowa z nich bierze udział w dwutorowym szkoleniu, łączącym
teorię z praktyką w miejscu pracy.