SPIS TREŚCI

1........... Wyniki ośmiu lat interwencji z Funduszu Solidarności....................................................... 3

2........... Zagadnienia i Pytania...................................................................................................... 4

2.1........ Nieproporcjonalna liczba wniosków opartych na kryteriach „wyjątkowych”..................... 4

2.2........ Niejasne kryterium regionalne i brak przejrzystości.......................................................... 4

2.3........ Zdolność reagowania i postrzeganie Funduszu................................................................. 5

2.4........ Zakres............................................................................................................................ 6

2.5........ Finansowanie.................................................................................................................. 6

3........... Wniosek z 2005 r. w sprawie zmienionego Funduszu Solidarności z rozszerzonym zakresem    7

4........... Specjalne sprawozdanie Trybunału Obrachunkowego (kontrola wykonania zadań).......... 8

5........... Wyniki badania COCOF z 2010 r.................................................................................. 8

6........... Dostosowanie rozporządzenia......................................................................................... 9

6.1........ Jasno określony zakres działania Funduszu Solidarności................................................... 9

6.2........ Nowa, prosta definicja „klęsk o zasięgu regionalnym”.................................................... 10

6.3........ Przyspieszenie płatności i wprowadzenie zaliczek........................................................... 11

6.4........ Reagowanie na klęski postępujące stopniowo............................................................... 12

6.5........ Połączenie decyzji o przyznaniu dotacji oraz porozumień wykonawczych....................... 13

6.6........ Zwiększenie skuteczności Funduszu na rzecz odporności na klęski i zmiany klimatyczne. 13

7........... Klauzula solidarności w art. 222 TFUE......................................................................... 14

8........... Podsumowanie i wnioski............................................................................................... 14

Załącznik 1: Progi w przypadku poważnych klęsk stosowane w 2011 r........................................ 16

Załącznik 2: Wnioski o pomoc z Funduszu Solidarności UE w latach 2002 – 2010....................... 17

Załącznik 3: Przegląd danych statystycznych dotyczących wniosków o pomoc z Funduszu Solidarności  20

Załącznik 4: Fundusz Solidarności UE – wnioski o finansowanie w przypadku nadzwyczajnej klęski o zasięgu regionalnym 2002-2010 Symulacja regionalnego PKB (n-3)........................................................................... 21

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW

Przyszłość Funduszu Solidarności Unii Europejskiej

1. Wyniki ośmiu lat interwencji z Funduszu Solidarności

Fundusz Solidarności Unii Europejskiej (FSUE)[1] utworzono w 2002 r. w celu zapewnienia UE instrumentu umożliwiającego skuteczne reagowanie na poważne klęski żywiołowe dotykające państwa członkowskie lub państwa negocjujące swoje przystąpienie do UE[2]. Wcześniej nie istniał taki instrument w przypadku działań wewnętrznych.

Do końca 2010 r. Komisja otrzymała 85 wniosków o pomoc finansową z 23 różnych państw: 27 z tych wniosków należy do kategorii „poważna klęska żywiołowa”, która stanowi główny zakres stosowania Funduszu. W rozporządzeniu definiuje się poważne klęski jako klęski powodujące szkody przekraczające próg określony dla każdego państwa i zdefiniowany jako 0,6 % dochodu narodowego brutto (DNB) lub 3 mld EUR w cenach z 2002 r., odpowiadające w 2011 r. 3,536 mld EUR, w zależności od tego, która wartość jest niższa[3]. Progi stosowane w odniesieniu do poszczególnych państw w 2011 r. zostały podane w załączniku 1.

Prawie dwie trzecie wszystkich wniosków otrzymanych od czasu powstania Funduszu dotyczyło jednak dwóch wyjątków określonych w rozporządzeniu, które umożliwiają uruchomienie Funduszu, nawet jeśli szkody są niższe od ustalonego progu. Pięćdziesiąt trzy wnioski zostały przedstawione w kategorii tak zwanych „nadzwyczajnych klęsk o zasięgu regionalnym”, zaś 4 na podstawie kryteriów dotyczących klęsk w „państwie ościennym”. W tym ostatnim przypadku kwalifikujące się państwo dotknięte tą samą klęską, co inne kwalifikujące się państwo, gdzie potwierdzono wystąpienie poważnej klęski, może również skorzystać ze wsparcia oferowanego przez Fundusz, niezależnie od rozmiaru szkód. Nadzwyczajne klęski o zasięgu regionalnym są zdefiniowane jako klęski dotykające znaczną część ludności w danym regionie oraz mające poważne i trwałe skutki dla warunków życia i stabilności gospodarczej tego regionu.

W okresie od utworzenia Funduszu Solidarności w 2002 r. do końca 2010 r. zatwierdzono w sumie 42 wnioski o pomoc finansową o łącznej wartości ponad 2,4 mld EUR[4]. W tym okresie Komisja musiała odrzucić 35 wniosków o pomoc, z których wszystkie zostały zgłoszone jako „nadzwyczajne klęski o zasięgu regionalnym”. Wnioski te uznano bowiem za niespełniające kryteriów wyjątkowych. Dwa wnioski zostały wycofane przez same państwa wnioskujące, gdy stało się jasne, że nie zostaną one zatwierdzone. Pod koniec grudnia 2010 r. wciąż trwał proces podejmowania decyzji w sprawie sześciu wniosków. Ponieważ zarówno rozmiary, jak i częstotliwość klęsk żywiołowych w Europie stale rosły, wnioski dotyczyły wielu różnych rodzajów klęsk żywiołowych, w tym huraganów, powodzi, lawin błotnych, trzęsień ziemi, wybuchów wulkanów, pożarów lasów i susz. Najpoważniejszym przypadkiem było trzęsienie ziemi w L’Aquili we Włoszech w 2009 r., w wyniku którego poniesiono szkody o wartości ponad 10 mld EUR, a dziesiątki tysięcy osób straciło dach nad głową. Fundusz interweniował wtedy, wypłacając najwyższą jak dotąd dotację w wysokości ponad 492 mln EUR. W załącznikach 2 i 3 przedstawiono wszystkie wnioski otrzymane od 2002 r. do końca 2010 r.

Powszechnie uznaje się, że Fundusz Solidarności – oceniany na podstawie celów, dla których został ustanowiony – jest dużym sukcesem. Pomoc z Funduszu pozwoliła zmniejszyć obciążenie finansowe dla państw dotkniętych klęską. Udzielanie pomocy oraz udostępnianie dodatkowych środków w szczególnie trudnych okresach tworzyło pozytywny wizerunek Unii w oczach jej obywateli. Zdobyte doświadczenie pokazuje jednak, że istnieją ograniczenia i niedociągnięcia w działaniu Funduszu.

2. Zagadnienia i Pytania 2.1. Nieproporcjonalna liczba wniosków opartych na kryteriach „wyjątkowych”

Jak wskazano powyżej, doświadczenia zgromadzone od 2002 r. pokazują, że większość wniosków o pomoc z Funduszu Solidarności nie jest składana w związku z poważnymi klęskami, zgodnie z zamiarem prawodawcy, lecz na podstawie kryteriów wyjątkowych dotyczących klęsk o zasięgu regionalnym. W rozporządzeniu wzywa się do uwzględnienia w takich przypadkach szczególnie regionów peryferyjnych i odizolowanych oraz nakłada się na Komisję obowiązek badania tych kryteriów „z najwyższą dokładnością”. Ponadto w rozporządzeniu ogranicza się maksymalną roczną pomoc finansową dotyczącą klęsk o zasięgu regionalnym do 7,5 % maksymalnej kwoty w wysokości 1 mld EUR, jaka może być uruchomiona w ramach Funduszu Solidarności w danym roku, czyli do 75 mln EUR. Tym samym podkreśla się intencję prawodawcy, zgodnie z którą klęski o zasięgu regionalnym powinny być zatwierdzane jedynie w naprawdę wyjątkowych przypadkach.

Wskaźnik odrzuconych wniosków w ramach kryterium regionalnego, wynoszący prawie dwie trzecie, jest nadal bardzo wysoki. Wnioski dotyczące poważnej klęski, co do których stosuje się tylko jedno kryterium ilościowe, były natomiast przyjmowane do tej pory w 100 %.

2.2. Niejasne kryterium regionalne i brak przejrzystości

Definicja „nadzwyczajnych klęsk o zasięgu regionalnym” znajdująca się w rozporządzeniu jest raczej niejednoznaczna, a warunki uruchomienia Funduszu w tej kategorii są – zgodnie z zamiarem prawodawcy – trudne do spełnienia: Fundusz może zostać uruchomiony tylko w wyjątkowych przypadkach, jeżeli nadzwyczajna klęska o zasięgu regionalnym dotyka większości ludności regionu i jeżeli ma poważne oraz trwałe skutki dla stabilności gospodarczej i warunków życia w tym regionie. Trudno jest dostarczyć i ocenić dowody spełnienia tych warunków. W rezultacie państwa wnioskujące oraz Komisja poświęcają sporo czasu i wysiłku na przygotowanie i ocenę wniosków dotyczących mniejszych klęsk, które w większości przypadków i tak się nie kwalifikują. Wydaje się, że pomimo szczegółowych porad i wskazówek przedstawionych przez Komisję wiele państw członkowskich czuje się zobowiązanych wobec regionów do złożenia wniosków, nawet jeżeli państwa te są świadome małych szans na ich powodzenie. Odrzucone wnioski prowadzą z kolei do niezadowolenia w zainteresowanych państwach i regionach oraz szkodzą wizerunkowi UE.

2.3. Zdolność reagowania i postrzeganie Funduszu

Kwestie dotyczące czasu niezbędnego do wypłaty dotacji z Funduszu Solidarności wynikają bezpośrednio z warunków i procedur określonych w rozporządzeniu. Fundusz często niesłusznie brany jest za instrument szybkiego reagowania w przypadku zarządzania kryzysowego, choć nie w tym celu został ustanowiony. Jest to instrument refinansowania wydatków poniesionych na działania nadzwyczajne przez władze publiczne państwa dotkniętego klęską. Komisja podziela jednak pogląd tych, którzy domagają się, aby pomoc była dostępna szybciej niż ma to miejsce obecnie.

Pewna liczba czynników ogranicza zdolności reagowania w ramach Funduszu, a do najważniejszych z nich należą następujące kwestie:

– w przypadku klęsk Komisja nie może działać z własnej inicjatywy; musi ona czekać na formalny wniosek ze strony organów krajowych, które do przygotowania wniosku zwykle potrzebują pełnych 10 tygodni od wystąpienia klęski. Ponadto w wielu przypadkach wnioskodawcy aktualizują wnioski po ich formalnym złożeniu. W niektórych przypadkach, aby ocenić wniosek, Komisja musi wystąpić o dodatkowe informacje, które czasami przedstawiane są dopiero kilka miesięcy później;

– środki na dotacje z Funduszu Solidarności nie są bezpośrednio dostępne w budżecie UE. Muszą one zostać zebrane od państw członkowskich, co wymaga dodatkowego wysiłku z ich strony, wykraczającego poza zwykły wkład do budżetu UE. Przed wypłaceniem jakiejkolwiek pomocy Komisja musi zwrócić się do Parlamentu Europejskiego i Rady o zatwierdzenie budżetu korygującego, co zwykle oznacza dość długą procedurę, trwającą od dwóch do trzech miesięcy, a czasem nawet dłużej;

– uruchomienie Funduszu zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem obejmuje cały szereg etapów od momentu otrzymania wniosku do – w przypadku pozytywnej oceny – momentu wypłaty dotacji. W każdym przypadku wymagane są przynajmniej cztery decyzje Komisji:

– zatwierdzenie wniosku jako kwalifikującego się przypadku spełniającego kryteria rozporządzenia na podstawie oceny wniosku przeprowadzonej przez służby Komisji,

– przyjęcie budżetu korygującego, aby Rada i Parlament Europejski mogły zatwierdzić uruchomienie Funduszu oraz udostępnić środki budżetowe na proponowaną kwotę pomocy,

– przyjęcie decyzji Komisji skierowanej do państwa-beneficjenta w sprawie przyznania pomocy (decyzja o przyznaniu dotacji),

– przyjęcie porozumienia w sprawie udzielenia dotacji określającego warunki wykorzystania dotacji i ustanawiającego w szczególności rodzaje działań kryzysowych, które mogą być finansowane, oraz powołującego organy odpowiedzialne (porozumienie wykonawcze);

– porozumienie wykonawcze może w zasadzie zostać zawarte bezpośrednio po przyjęciu budżetu korygującego oraz przyjęciu przez Komisję decyzji o przyznaniu dotacji. Komisja systematycznie zwraca się do państw-beneficjentów o przedłożenie niezbędnych informacji (w szczególności na temat rodzajów działań, w których państwa te zamierzają wykorzystać środki z dotacji) bezpośrednio po wystąpieniu z wnioskiem o uruchomienie dotacji i kiedy procedura budżetu korygującego jest jeszcze w toku. W wielu przypadkach jednak informacje te są przedstawiane przez wnioskujące państwa dopiero po kilku tygodniach lub nawet miesiącach od przyjęcia budżetu korygującego.

– porozumienia muszą zostać podpisane przez właściwego komisarza i wyznaczonego przedstawiciela państwa-beneficjenta, którym zazwyczaj jest jeden z ministrów.

– wnioski nie zawsze są przedkładane w jednym z głównych języków roboczych Komisji, co powoduje, że aby Komisja była w stanie je rozpatrzyć, niezbędne jest przygotowanie tłumaczenia. Na tłumaczenie potrzebne może być nawet sześć tygodni. Ponadto wymóg tłumaczenia wszystkich oficjalnych dokumentów dotyczących decyzji Komisji lub skierowanych do wnioskujących państw powoduje dalsze opóźnienia.

W efekcie prowadzi to do sytuacji, że w wielu przypadkach dotacje mogą być wypłacone dopiero od 9 do 12 miesięcy po klęsce, a czasami nawet później. Dotacje mogą być wykorzystane z mocą wsteczną w celu refinansowania działań nadzwyczajnych już przeprowadzonych podczas lub w bezpośrednim następstwie klęski, dzięki czemu zachowują one swój zamierzony cel, jakim jest odciążenie budżetów państw członkowskich i pomoc regionom w zmniejszeniu obciążenia finansowego spowodowanego przez klęskę. Z drugiej strony takie opóźnienia w dużym stopniu wpływają niekorzystnie na postrzeganie dotacji z Funduszu Solidarności przez poszkodowaną ludność, zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, że rozporządzenie nie zawiera żadnych przepisów dotyczących działań informacyjnych, a nie wszystkie państwa członkowskie szeroko informują o źródłach otrzymanej pomocy.

2.4. Zakres

Przy obecnej formie Funduszu odpowiednia reakcja na poważne kryzysy inne niż klęski żywiołowe jest bardzo trudna, a nawet niemożliwa. Można było się o tym przekonać przy okazji awarii przemysłowych, takich jak wyciek ropy z tankowca Prestige czy wybuch w składzie paliw w Buncefield, albo ataków terrorystycznych, takich jak wybuchy bomb w Madrycie i Londynie w 2004 r. i 2005 r. Nie jest również obecnie możliwe zapewnienie pomocy z Funduszu Solidarności w przypadku poważnych sytuacji kryzysowych dotyczących zdrowia publicznego – na przykład rozprzestrzeniania się epidemii, takiej jak SARS w Europie, lub spowodowanych przez poważne awarie jądrowe – które mogą łatwo przekroczyć możliwości reagowania poszczególnych państw. Pojawiały się jednak głosy, na przykład z Parlamentu Europejskiego, że takie zdarzenia wymagają reakcji na szczeblu europejskim i w szczególności uzasadniają wykorzystanie Funduszu Solidarności w tego rodzaju przypadkach.

2.5. Finansowanie

Dotacje z Funduszu Solidarności są finansowane ze środków spoza zwykłego budżetu UE dzięki dodatkowym kwotom poza odpowiednimi działami zgodnie z porozumieniem międzyinstytucjonalnym. Dotacje muszą być zatem w każdym przypadku indywidualnie zatwierdzane przez Parlament Europejski i Radę na wniosek Komisji. Roczny pułap wydatków na ten Fundusz wynosi 1 mld EUR. Od czasu powstania Funduszu w 2002 r. kwota zawsze była wystarczająca, przy czym maksymalna kwota wypłacona w jednym roku sięgnęła 728 mln EUR (2002 r.), a następnie 622 mln EUR w 2009 r. We wszystkich pozostałych latach łączne płatności były znacznie niższe. Wydaje się zatem, że nie ma potrzeby zwiększenia pułapu budżetowego.

Poszczególne dotacje są wypłacane po przyjęciu wniosku Komisji w sprawie odpowiedniego budżetu korygującego dla przedmiotowej sprawy oraz zakończeniu rozmów trójstronnych między Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją. Procedura ta w normalnych okolicznościach wymagałaby dwóch czytań, jednak została ona usprawniona poprzez zastosowanie procedury uproszczonej obejmującej tylko jedno czytanie. Czas niezbędny do zatwierdzenia środków budżetowych w każdym przypadku zależy od okoliczności, jednak zazwyczaj wynosi on między sześć i dwanaście tygodni. Komisja wykorzystuje ten czas na przygotowanie formalnej decyzji o przyznaniu dotacji oraz na negocjacje z państwem-beneficjentem porozumienia wykonawczego, które musi zostać zawarte przed wypłaceniem dotacji.

3. Wniosek z 2005 r. w sprawie zmienionego Funduszu Solidarności z rozszerzonym zakresem

W 2005 r. Komisja przedstawiła wniosek legislacyjny dotyczący nowego rozporządzenia w sprawie Funduszu Solidarności UE[5]. W oparciu o istniejący Fundusz wniosek miał na celu:

– rozszerzenie zakresu Funduszu i poszerzenie kwalifikowalności działań, aby umożliwić Wspólnocie reagowanie na klęski inne niż żywiołowe, takie jak awarie przemysłowe i inne katastrofy wywołane działalnością człowieka, zagrożenia dla zdrowia publicznego (pandemie itp.) oraz poważne ataki terrorystyczne;

– umożliwienie wypłacania zaliczek pozwalających na szybszą reakcję oraz eksponowanie pomocy unijnej;

– uproszczenie procedur poprzez wprowadzenie bardziej przejrzystych kryteriów uruchamiania środków z Funduszu (obniżenie progu dla poważnych klęsk przy równoczesnym zaniechaniu stosowania kryteriów wyjątkowych).

Wniosek ten został bardzo pozytywnie przyjęty przez Parlament Europejski. Parlament przyjął go w pierwszym czytaniu w dniu 18 maja 2006 r.

W Radzie jednak wniosek spotkał się z powszechnym sceptycyzmem i sprzeciwem ze strony zdecydowanej większości państw członkowskich w odniesieniu do niemal wszystkich jego nowych elementów, w szczególności w świetle jego potencjalnych skutków dla budżetu. Po serii intensywnych analiz i negocjacji z Komisją w maju 2006 r. odpowiednia Grupa Robocza Radców Finansowych postanowiła o zaprzestaniu prac nad wnioskiem. Pomimo znacznych i ciągłych starań Komisji Rada nie chciała ponownie włączyć wniosku do obrad. Podobnie ponawiane apele Parlamentu Europejskiego do Rady, aby wznowić rozpatrywanie tekstu wniosku, nie przyniosły rezultatu.

4. Specjalne sprawozdanie Trybunału Obrachunkowego (kontrola wykonania zadań)

Europejski Trybunał Obrachunkowy przedstawił w czerwcu 2008 r. wyniki kontroli wykonania zadań Funduszu[6]. W ramach kontroli zbadano, czy Fundusz reagował szybko, skutecznie i w sposób elastyczny przy udzielaniu pomocy oraz czy państwa-beneficjenci były zadowolone z jego działania. W tym celu Trybunał przeanalizował wszystkie wnioski złożone do końca 2006 r. i przeprowadził ankietę, wysyłając kwestionariusze państwom wnioskującym.

Sprawozdanie zawiera podobne wnioski dotyczące funkcjonowania Funduszu Solidarności, jak te opisane powyżej w odniesieniu do wniosku Komisji z 2005 r. Ogólnie rzecz biorąc, Trybunał stwierdził, że Fundusz wypełnia swój podstawowy cel, jakim jest okazywanie solidarności z państwami członkowskimi w czasach klęski. Zauważono jednak, że warunki, jakie należy spełnić, aby wniosek o pomoc z tytułu „klęski o zasięgu regionalnym” został rozpatrzony pozytywnie, są trudniejsze do spełnienia (w przeciwieństwie do kategorii „poważnej klęski”). W sprawozdaniu zwraca się również uwagę na dość niejasną definicję „klęski o zasięgu regionalnym” zawartą w rozporządzeniu w sprawie Funduszu Solidarności oraz możliwy brak jasności przy odrzucaniu wniosków dotyczących takich klęsk. Główna krytyka Trybunału skierowana była na brak szybkości działania tego instrumentu.

5. Wyniki badania COCOF z 2010 r.

Aby lepiej zrozumieć, na jakich warunkach państwa członkowskie byłyby skłonne kontynuować dyskusje/negocjacje, w 2010 r. Komisja zaprezentowała Fundusz Solidarności członkom komitetu koordynującego fundusze (COCOF)[7], z podkreśleniem mocnych i słabych stron Funduszu oraz kluczowych elementów wniosku z 2005 r. Zadano trzy szczegółowe pytania:

– które elementy zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem państwa członkowskie uważają za niespełniające lub niezupełnie spełniające ich oczekiwania?

– które elementy wniosku z 2005 r. dotyczącego nowego rozporządzenia można poddać dalszym obradom (w sposób zgodny z zaproponowanym przez Komisję lub inny)? Które elementy wydają się nierealne lub niepożądane?

– czy istnieją kwestie/elementy, które należałoby rozważyć/objąć Funduszem, a które nie są zawarte ani w obowiązującym rozporządzeniu ani we wniosku z 2005 r.?

Skutkiem tego znaczna liczba państw członkowskich wyraziła swój niezmienny sprzeciw wobec przyjęcia nowego rozporządzenia, zaś niektóre państwa członkowskie wydawały się zauważyć możliwość pewnych ograniczonych dostosowań dotyczących wybranych elementów obowiązującego rozporządzenia, np. w celu uwzględnienia suszy albo złagodzenia kryteriów dotyczących klęsk o zasięgu regionalnym, które to kryteria Komisja zaproponowała początkowo usunąć. Zdecydowana większość państw członkowskich sprzeciwiła się jednak wszelkim zmianom prowadzącym do potencjalnie wyższego poziomu wydatków. Sześć państw członkowskich opowiedziało się za zmianami i było otwartych na dalsze dyskusje.

6. Dostosowanie rozporządzenia

Z tego, co przedstawiono powyżej, wydaje się oczywiste, że w obecnym klimacie politycznym, który charakteryzuje się w szczególności trudną sytuacją budżetową w wielu państwach członkowskich, większość z nich nie jest przygotowana do zaakceptowania znaczących zmian w podstawie prawnej i funkcjonowaniu Funduszu Solidarności. W związku z tym Komisja porzuca pomysł ponownego podejmowania prac nad wnioskiem z 2005 r. Niemniej jednak, jak wykazano powyżej, Fundusz Solidarności w formie w jakiej istnieje obecnie powinien stać się bardziej skuteczny. Właściwe byłoby zatem wycofanie wniosku z 2005 r. i zbadanie innych możliwości rozwiązania przynajmniej najważniejszych problemów opisanych powyżej.

Komisja uważa, że można dokonać znaczącej poprawy funkcjonowania Funduszu Solidarności poprzez wprowadzenie jedynie minimalnych dostosowań do obowiązującego rozporządzenia, przy jednoczesnym utrzymaniu jego przesłanek i charakteru oraz bez ingerowania w finanse oraz wielkość wydatków. Dostosowania rozporządzenia nie zmieniłyby kryteriów kwalifikowalności w odniesieniu do finansowanych działań, takich jak niezwłoczna naprawa istotnej infrastruktury i koszty rozmieszczenia sprzętu przeznaczonego do reagowania na powstałą sytuację. Praca nad elementami wniosku z 2005 r., takimi jak rozszerzenie jego zakresu, zmiana progów lub zniesienie przepisów dotyczących klęsk o zasięgu regionalnym, nie byłaby już kontynuowana.

Należy także zbadać środki lepszego eksponowania pomocy poprzez przepisy dotyczące działań informacyjnych.

6.1. Jasno określony zakres działania Funduszu Solidarności

Celem ustanowienia Funduszu Solidarności było stworzenie instrumentu finansowego pozwalającego na reagowanie na szczeblu UE na poważne klęski żywiołowe dotykające jedno lub kilka państw członkowskich lub państw biorących udział w negocjacjach akcesyjnych. Zgodnie z brzmieniem art. 2 ust. 1 rozporządzenia: „pomoc z Funduszu może być głównie uruchamiana, w przypadku gdy […]wydarzą się poważne klęski żywiołowe” może jednak wskazywać, że Fundusz mógłby zostać uruchomiony także w innych przypadkach. Nie jest jednak jasne, czy słowo „głównie” ma zrelatywizować ograniczenie zakresu Funduszu do „poważnych klęsk”, tj. wskazać na wyjątki dotyczące niektórych mniejszych klęsk, o których mowa w ust. 2 tego artykułu, czy też ma celowo rozszerzyć zakres Funduszu na klęski inne niż klęski żywiołowe.

Z dalszego badania przepisów tego rozporządzenia wynika, że uruchomienie Funduszu w przypadku klęsk innych niż żywiołowe spowodowałoby istotne trudności prawne. Artykuł 3 stanowi, że „wypłaty z Funduszu są zasadniczo ograniczone do finansowania środków zmniejszających szkody nie podlegające ubezpieczeniu”. Komisja od początku interpretowała i stosowała ten przepis jako zmierzający do wykluczenia z pomocy szkód prywatnych. Ponadto zasada „zanieczyszczający płaci” i zobowiązanie państwa dotkniętego klęską do dochodzenia odszkodowania od stron trzecich (odpowiedzialność cywilna) wydają się wykluczać z Funduszu klęski inne niż żywiołowe. Ta interpretacja doprowadziła na przykład do odrzucenia węgierskiego wniosku dotyczącego klęski spowodowanej przez wyciek czerwonego szlamu w 2010 r.

Wniosek Komisji dotyczący nowego rozporządzenia w sprawie Funduszu Solidarności przedstawiony w 2005 r. miał na celu między innymi rozszerzenie zakresu Funduszu, tak aby obejmował on także klęski inne niż żywiołowe. Podczas gdy wniosek ten został pozytywnie przyjęty przez Parlament Europejski, zdecydowana większość państw członkowskich w Radzie była i nadal jest zdecydowanie przeciwna wszelkim próbom rozszerzenia zakresu Funduszu poza klęski żywiołowe.

Dla zachowania jasności brzmienie obowiązującego rozporządzenia powinno zatem zostać dostosowane, tak aby oczywiste było, że Fundusz ma zastosowanie jedynie do klęsk żywiołowych. Wyeliminowałoby to jakiekolwiek możliwe niejasności co do zakresu Funduszu i dzięki temu pozwoliłoby uniknąć oczekiwań ze strony potencjalnych wnioskodawców, których to oczekiwań Komisja nie będzie mogła spełnić, nie wspominając o znaczących wysiłkach państw ubiegających się o pomoc podejmowanych w celu przygotowania wniosku, jak i wysiłkach Komisji w celu dokonania jego oceny.

Rozporządzenie powinno jednocześnie wskazywać, że to ograniczenie do klęsk żywiołowych nie wyklucza zasadniczo przypadków, gdzie klęska żywiołowa wywołuje reakcję łańcuchową i prowadzi również do katastrof przemysłowych (np. powódź mająca wpływ na zakłady chemiczne) lub katastrof wpływających na zdrowie publiczne [np. trzęsienie ziemi, które zakłóca dostawy wody powodując epidemię (przenoszoną przez wodę); lub trzęsienie ziemi, które niszczy obiekty szpitalne, uniemożliwiając niesienie pomocy poszkodowanym w wyniku klęski żywiołowej].

6.2. Nowa, prosta definicja „klęsk o zasięgu regionalnym”

Jak wykazano powyżej, warunki niezbędne do wyjątkowego uruchomienia Funduszu Solidarności w przypadku „nadzwyczajnej klęski o zasięgu regionalnym”, określone w art. 2 ust. 2 akapit trzeci rozporządzenia w sprawie Funduszu Solidarności, nie są dostatecznie jasne, a przede wszystkim są oparte na „miękkich” kryteriach, które wymagają interpretacji („poważne i trwałe skutki dla warunków życia i stabilizacji gospodarczej”). Wykazanie i zweryfikowanie, czy zostały one spełnione, jest bardzo uciążliwe i czasochłonne zarówno dla wnioskodawcy, jak i dla Komisji. Ta niejednoznaczność skutkuje napływem dużej liczby wniosków, które muszą zostać następnie odrzucone. Prowadzi to do mylnych oczekiwań, a następnie do frustracji w zainteresowanych państwach i regionach. Duża liczba wniosków, które nie zostają zaakceptowane, ma zły wpływ na wizerunek UE.

W związku z tym należałoby może ponownie ustanowić kryteria dotyczące klęsk o zasięgu regionalnym w prosty, obiektywny i przejrzysty sposób, podobnie jak to uczyniono w odniesieniu do poważnych klęsk, określając nie więcej niż jeden lub dwa łatwe do zweryfikowania „twarde” wskaźniki. Powinny one być ustalone w sposób, w którym łatwo są one spełniane w przypadku rzeczywiście poważnych klęsk o zasięgu regionalnym, zasadniczo przez tego rodzaju klęski o zasięgu regionalnym, na które Fundusz na mocy obowiązującego rozporządzenia został uruchomiony w drodze wyjątku. Ponowne określenie kryteriów regionalnych spowodowałoby jednocześnie, że potencjalni wnioskodawcy byliby w stanie ocenić wcześniej z dużą pewnością, czy dana klęska będzie się kwalifikować do pomocy. Wnioskodawcom oszczędzono by zatem dużego wysiłku włożonego w celu przygotowania wniosku, co do którego nie można oczekiwać pozytywnej odpowiedzi.

Komisja proponuje zdefiniowanie klęsk o zasięgu regionalnym w sposób podobny do definicji poważnych klęsk, tj. jako przynoszące szkody powyżej określonego progu. Próg ten stanowiłby pewien procent regionalnego PKB na poziomie NUTS 2. NUTS 2 jako regionalny poziom odniesienia sam się tu nasuwa, gdyż jest dobrze ugruntowany w ramach polityki spójności, jest wystarczająco wysoki, aby wykluczyć zdarzenia lokalne, a ponadto dostępne są odpowiednie dane statystyczne. Jeżeli klęska dotknie kilku regionów NUTS 2, ten sam próg (tj. stawka procentowa) miałby zastosowanie w odniesieniu do średniego regionalnego PKB regionów, o których mowa. Uwzględnione zostałyby także specyficzne warunki regionów najbardziej oddalonych, ponieważ wszystkie te regiony są sklasyfikowane na poziomie NUTS 2. W przypadku klęsk żywiołowych wywołujących klęski mające wpływ na zdrowie publiczne należy, wspólnie z państwami członkowskimi, wyznaczyć dodatkowe kryteria.

Takie rozwiązanie nie tylko zapewniłoby prostą i obiektywną podstawę dla kryteriów dotyczących klęsk o zasięgu regionalnym, ale wyeliminowałoby ono również trudności z uruchomieniem Funduszu w przypadku klęsk żywiołowych takich jak pożary lasów (pod warunkiem, że spowodowały one wystarczająco duże szkody), które ze względu na swój charakter obecnie rzadko spełniają kryteria klęski o zasięgu regionalnym.

Aby zbadać wykonalność takiego podejścia, Komisja dokonała symulacji poprzez zastosowanie pojedynczego kryterium szkody przekraczającej 1,5 % regionalnego PKB na poziomie NUTS 2 do wszystkich wniosków dotyczących klęsk o zasięgu regionalnym otrzymanych od 2002 r., względem których podjęto decyzję przed końcem 2010 r. Wartość referencyjną regionalnego PKB stanowi rok n-3, gdzie n oznacza rok złożenia wniosku (n-3 to najnowszy rok, co do którego ogólnie dostępne są zharmonizowane dane regionalne). Wyniki przedstawiono w załączniku 4. Z 37 zbadanych klęsk o zasięgu regionalnym tylko dwa wnioski, które zostały wcześniej zaakceptowane, obecnie nie zostałyby zakwalifikowane, podczas gdy jeden wniosek, który wcześniej nie został zaakceptowany, zostałby zakwalifikowany. W przypadku jednego wniosku istnieją wątpliwości co do wielkości spowodowanych szkód. Wszystkie pozostałe wnioski uzyskałyby ten sam wynik z tą znaczącą różnicą, że 23 wnioski dotyczące mniejszych klęsk, które musiały zostać odrzucone, nie zostałyby w ogóle złożone, ponieważ państwa członkowskie nie miałyby wątpliwości co do ich niekwalifikowalności.

Świadczy to o tym, że stosując jednolite i proste kryterium oparte na PKB, można by osiągnąć prawie identyczne wyniki, przy jednoczesnym znacznym uproszczeniu, ponieważ w przypadku potencjalnie kwalifikujących się wniosków nie byłoby już wymagane wykazanie zgodności ze skomplikowanymi kryteriami dotyczącymi klęsk o zasięgu regionalnym zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem. Takie przepisy przyczyniłyby się w znaczny sposób do ułatwienia Komisji oceny takich wniosków, uwolniłyby ją z obowiązku dokonywania oceny wniosków, które najprawdopodobniej nie będą zaakceptowane, i tym samym znacznie pomogłyby przyspieszyć procedury decyzyjne i wypłacanie dotacji.

Ponadto wyżej wymienione nowe kryterium zasięgu regionalnego nie miałoby wpływu na finanse.

6.3. Przyspieszenie płatności i wprowadzenie zaliczek

Zgodnie z przepisami obowiązującego rozporządzenia i zasadami budżetowymi bez zmiany sposobu, w jaki instrument jest finansowany (por. pkt 2.5 powyżej), trudne wydaje się znaczne skrócenie czasu koniecznego do udostępnienia dotacji z Funduszu Solidarności. Komisja bada zatem nowe metody, które pozwolą na szybsze udostępnienie pomocy finansowej przeznaczonej do łagodzenia sytuacji nadzwyczajnych w państwach członkowskich. Jest to szczególnie ważne w przypadku klęsk transgranicznych, gdzie Komisja znajduje się w sytuacji, w której nie jest ona w stanie zapewnić państwu członkowskiemu UE poziomu solidarności równego temu okazanemu państwu trzeciemu, któremu można przyznać natychmiastową pomoc finansową[8].

Zdolność reagowania i wizerunek Funduszu Solidarności mogą zostać udoskonalone poprzez wprowadzenie do rozporządzenia możliwości wypłaty zaliczek. Pozwoli to Komisji na podjęcie natychmiastowych działań poprzez dokonanie wypłaty zaliczkowej bezpośrednio po złożeniu wniosku o przyznanie pomocy przez państwo dotknięte klęską. Ta wypłata byłaby traktowana jako zaliczka na poczet kwoty, która najprawdopodobniej zostanie przyznana po zakończeniu procedury oceny i procedury budżetowej. W przypadku gdy wniosek nie zostanie przyjęty, wnioskujące państwo zwróci zaliczkę Komisji. Kwota zaliczki może zostać obliczona jako odsetek (np. 10 %) oczekiwanej dotacji i ograniczona pod względem wartości bezwzględnych (np. do 5 mln EUR). Zaliczki byłyby wypłacane wyłącznie na specjalny wniosek państwa ubiegającego się o pomoc i ograniczone do przypadków poważnych klęsk, zgodnie z definicją w rozporządzeniu. Ponieważ prawdopodobieństwo zatwierdzenia pomocy w odniesieniu do poważnej klęski jest bardzo wysokie (do chwili obecnej 100 %), ryzyko ponoszone przez Komisję dotyczące odzyskiwania zaliczek wypłaconych na poczet nieprzyjętego wniosku jest bardzo ograniczone. Podobny przepis został już zawarty we wniosku z 2005 r.

6.4. Reagowanie na klęski postępujące stopniowo

Jeżeli klęska postępuje stopniowo, w wielu przypadkach państwa wnioskujące o pomoc doświadczają trudności w dotrzymaniu terminu składania wniosku. Obowiązujące rozporządzenie stanowi, że wnioski o przyznanie pomocy muszą być składane do Komisji w terminie 10 tygodni od daty wystąpienia pierwszej szkody. Susze są typowym przykładem klęsk, które nie tylko charakteryzuje długi okres postępowania, ale w przypadku których trudno jest również określić, kiedy pierwszy raz wystąpiła szkoda.

Podczas gdy ogólny 10-tygodniowy termin należy utrzymać, kwestię tę można rozwiązać poprzez wprowadzenie do rozporządzenia specjalnego przepisu, który stanowi, że w takich przypadkach termin składania wniosku liczy się od dnia pierwszych działań podjętych przez władze publiczne w reakcji na to zjawisko; na przykład w przypadku suszy, gdy zostają wprowadzone ograniczenia zużycia wody lub gdy podejmowane są szczególne środki mające na celu pomoc dla rolnictwa.

Taki przepis w dużej mierze odpowiadałby temu, co ma zastosowanie do „normalnych”, nagle występujących klęsk, w przypadku których interwencja publiczna zazwyczaj rozpoczyna się w ciągu kilku godzin od wystąpienia zdarzenia.

6.5. Połączenie decyzji o przyznaniu dotacji oraz porozumień wykonawczych

W pkt 2.3 powyżej wymieniono potencjalne źródła opóźnień w udostępnianiu dotacji. Ponieważ Fundusz finansowany jest ze środków spoza zwykłego budżetu UE, w każdym przypadku Komisja musi uzyskać zatwierdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady dla kwoty proponowanej pomocy. Komisja uważa, że obecnie stosowana procedura nie powinna zostać zmieniona.

Istnieją jednak znaczące możliwości optymalizacji, uproszczenia procedur administracyjnych oraz zdobycia czasu na udzielenie pomocy z Funduszu Solidarności, jeżeli po udostępnieniu przez Parlament Europejski i Radę środków finansowych niezbędny będzie tylko jeden akt Komisji przed wypłaceniem dotacji. Jeżeli chodzi o państwa członkowskie, tj. większość potencjalnych beneficjentów, podział na akt dotyczący przyznania pomocy oraz akt określający warunki wykorzystania dotacji (decyzja o przyznaniu dotacji i porozumienie wykonawcze) nie wnosi żadnej wartości dodanej. Połączenie tych dwóch dokumentów, na przykład poprzez włączenie przepisów obecnie zawartych w porozumieniu do decyzji o przyznaniu dotacji lub poprzez zawarcie ich w załączniku do decyzji o przyznaniu dotacji, wydaje się prostym rozwiązaniem przynoszącym ogromną oszczędność czasu. Szacuje się, że w ten sposób – poprzez zwykłą zmianę odpowiedniego artykułu rozporządzenia – pomoc dla państw dotkniętych klęską może zostać wypłacona od czterech do ośmiu tygodni wcześniej niż w przypadku obecnego systemu. Oczywiście dwa elementy o kluczowym znaczeniu dla beneficjentów, tj. określenie kwalifikujących się działań i wyznaczenie właściwych organów, będą nadal oparte na wniosku złożonym przez państwo-beneficjenta.

W przypadku kwalifikujących się państw trzecich, tj. ograniczoną liczbę państw negocjujących obecnie swoje przystąpienie do UE, podział ten musiałby zostać utrzymany, ponieważ jednostronny akt Komisji, jakim jest decyzja o przyznaniu dotacji, nie byłby dla nich wiążący. W takich przypadkach w dalszym ciągu będą wymagane umowa o finansowaniu lub porozumienie wykonawcze.

6.6. Zwiększenie skuteczności Funduszu na rzecz odporności na klęski i zmiany klimatyczne

W Unii opartej na solidarności równie ważne jest, aby każde państwo członkowskie podejmowało niezbędne działania w celu zapobiegania sytuacjom kryzysowym i klęskom. Podstawowym celem polityki w zakresie zarządzania klęskami jest zapobieganie im, a jeżeli mimo wszystko klęski wystąpią, polityka ta ma na celu ograniczenie szkód na tyle, na ile jest to możliwe. Ściślejsze powiązanie działania Funduszu z polityką UE w zakresie zarządzania klęskami i zmiany klimatu może przyczynić się[9] do znacznego zmniejszenia szkód i kosztów powstałych w wyniku katastrof, a ostatecznie do zredukowania liczby składanych wniosków o pomoc.

Rozporządzenie już zawiera zobowiązanie państwa-beneficjenta do wyszczególnienia w sprawozdaniu z realizacji wprowadzonych lub zaproponowanych środków w celu ograniczenia szkód i uniknięcia, w miarę możliwości, powtórzenia się podobnych klęsk. Wnioskuje się o wzmocnienie tego przepisu, który ma stosunkowo ogólny charakter, tak aby uczynić go bardziej konkretnym. Państwo-beneficjent byłoby zobowiązane do wyszczególnienia w sprawozdaniu stanu wdrożenia odpowiedniego prawodawstwa UE w zakresie oceny, zarządzania i zapobiegania klęskom oraz wniosków wyciągniętych z klęski, jak również do podjęcia kroków zapewniających udowodnioną odporność na zmianę klimatu i klęski.

Komisja zbada również wraz z zainteresowanymi stronami możliwości modulacji płatności z Funduszu Solidarności w zależności od stopnia wdrożenia odpowiedniego prawodawstwa UE w zakresie zapobiegania klęskom, przygotowania planów zarządzania klęskami oraz wykorzystania wsparcia finansowego UE przeznaczonego na inwestycje w środki zapobiegania klęskom.

7. Klauzula solidarności w art. 222 TFUE

W art. 222 TFUE wprowadzono po raz pierwszy do traktatu przepis stanowiący, że Unia i jej państwa członkowskie działają wspólnie w duchu solidarności, jeżeli jakiekolwiek państwo członkowskie stanie się przedmiotem ataku terrorystycznego lub ofiarą klęski żywiołowej lub katastrofy spowodowanej przez człowieka. Artykuł 222 stanowi, że Unia musi zmobilizować wszystkie będące w jej dyspozycji instrumenty w celu:

a)           zapobiegania zagrożeniu terrorystycznemu na terytorium państw członkowskich, ochrony instytucji demokratycznych i ludności cywilnej przed ewentualnym atakiem terrorystycznym, udzielenia pomocy państwu członkowskiemu na jego terytorium, na wniosek jego władz politycznych, w przypadku ataku terrorystycznego; oraz

b)           udzielenia pomocy państwu członkowskiemu na jego terytorium, na wniosek jego władz politycznych, w przypadku klęski żywiołowej lub katastrofy spowodowanej przez człowieka.

Wdrożenie klauzuli solidarności będzie obejmować wszystkie istniejące instrumenty reagowania, w tym Fundusz Solidarności, przy pełnym poszanowaniu ich szczegółowych procedur i warunków funkcjonowania zgodnie z nowymi wieloletnimi ramami finansowymi. Niniejszy komunikat pozostaje bez uszczerbku dla tych szerszych rozważań.

8. Podsumowanie i wnioski

Wprawdzie od momentu utworzenia Funduszu Solidarności ogólnie funkcjonuje on właściwie – zwłaszcza biorąc pod uwagę szczególny cel, dla którego został ustanowiony – doświadczenia zebrane w ciągu ostatnich ośmiu lat pokazują, że istnieją pewne ważne ograniczenia i niedociągnięcia w jego działaniu. Odnoszą się one zasadniczo do niewystarczająco szybkiego udostępniania pomocy z Funduszu oraz przejrzystości kryteriów jego uruchomienia.

Biorąc pod uwagę, że większość państw członkowskich ma poważne zastrzeżenia odnośnie do wszelkich istotnych zmian w zasadach i funkcjonowaniu Funduszu Solidarności, zwłaszcza jeżeli mogłyby one przyczynić się do zwiększenia wydatków, Komisja wycofuje swój wniosek z 2005 r. dotyczący zmienionego i rozszerzonego Funduszu.

Z drugiej strony Komisja uważa, że należy usprawnić funkcjonowanie Funduszu Solidarności i że ograniczone dostosowania obowiązującego rozporządzenia mogą znacznie przyczynić się do uproszczenia, wyjaśnienia, a w szczególności poprawy zdolności reagowania z wykorzystaniem Funduszu, tak aby znacznie szybciej zapewniać pomoc finansową państwom dotkniętym klęską.

Celem niniejszego komunikatu jest zwrócenie uwagi na tę możliwość jako podstawę do dalszej dyskusji z Parlamentem Europejskim, państwami członkowskimi w Radzie, regionami i innymi zainteresowanymi stronami oraz do dążenia do ewentualnego wniosku ustawodawczego w sprawie zmiany obowiązującego rozporządzenia na późniejszym etapie, z uwzględnieniem wyników tej dyskusji.

Załącznik 1: Progi w przypadku poważnych klęsk stosowane w 2011 r. (w oparciu o dane dotyczące dochodu narodowego brutto za rok 2009)

W rozporządzeniu Rady (WE) nr 2012/2002 ustanawiającym Fundusz Solidarności UE określa się próg uruchomienia Funduszu w danym państwie jako szkody przekraczające 0,6 % DNB lub 3 mld EUR w cenach z 2002 r. Obowiązuje niższa wartość z tych dwóch.

|| || || (mln EUR)

Państwo || DNB 2009* || 0,6 % DNB* || Próg w przypadku poważnej klęski stosowany w 2011 r.*

AT || ÖSTERREICH || 271 459 || 1 628,756 || 1 628,756

BE || BELGIË/BELGIQUE || 342 261 || 2 053,566 || 2 053,566

BG || BULGARIA || 33 113 || 198,678 || 198,678

CY || KYPROS || 16 641 || 99,845 || 99,845

CZ || ČESKÁ REPUBLIKA || 129 046 || 774,274 || 774,274

DE || DEUTSCHLAND || 2 430 940 || 14 585,640 || 3 535,904**

DK || DANMARK || 226 447 || 1 358,684 || 1 358,684

EE || EESTI || 13 538 || 81,230 || 81,230

EL || ELLADA || 226 644 || 1 359,863 || 1 359,863

ES || ESPAÑA || 1 029 541 || 6 177,246 || 3 535,904

FI || SUOMI/FINLAND || 171 383 || 1 028,298 || 1 028,298

FR || FRANCE || 1 922 845 || 11 537,070 || 3 535,904

HR*** || HRVATSKA || 43 572 || 261,431 || 261,431

HU || MAGYARORSZÁG || 88 291 || 529,747 || 529,747

IE || ÉIRE/IRELAND || 132 601 || 795,607 || 795,607

IS*** || ICELAND || 7 787 || 46,723 || 46,723

IT || ITALIA || 1 494 576 || 8 967,457 || 3 535,904

LT || LIETUVA || 27 010 || 162,057 || 162,057

LU || LUXEMBOURG (G.D.) || 26 765 || 160,590 || 160,590

LV || LATVIJA || 19 954 || 119,723 || 119,723

MT || MALTA || 5 451 || 32,704 || 32,704

NL || NEDERLAND || 556 518 || 3 339,108 || 3 339,108

PL || POLSKA || 299 518 || 1 797,108 || 1 797,108

PT || PORTUGAL || 162 331 || 973,986 || 973,986

RO || ROMÂNIA || 113 652 || 681,913 || 681,913

SE || SVERIGE || 296 151 || 1 776,908 || 1 776,908

SI || SLOVENIJA || 34 704 || 208,224 || 208,224

SK || SLOVENSKO || 62 575 || 375,452 || 375,452

TR*** || TÜRKIYE || 330 413 || 1 982,480 || 1 982,480

UK || UNITED KINGDOM || 1 587 886 || 9 527,315 || 3 535,904

*               Dane w zaokrągleniu

**             W 2011 r. 3 535,904 mln EUR odpowiada 3 mld EUR w cenach z 2002 roku

***            Kwalifikujące się państwo trzecie biorące udział w negocjacjach akcesyjnych z UE

ZAŁĄCZNIK 2: Wnioski o pomoc z Funduszu Solidarności UE w latach 2002 – 2010

Rok || Państwo || Rodzaj klęski || Szkoda (mln EUR) || Kategoria[10] || Przyznana pomoc (mln EUR)

2 0 0 2 || 1 || AT || Powódź || 2 900 || poważna || 134

2 || CZ || Powódź || 2 300 || poważna || 129

3 || FR || Powódź (departament Gard) || 835 || regionalna || 21

4 || DE || Powódź || 9 100 || poważna || 444

Łączna wartość pomocy przyznanej na wnioski z 2002 r. || 728

2 0 0 3 || 1 || ES || Wyciek ropy (Prestige) || 436 || regionalna || 8,626

2 || IT || Trzęsienie ziemi (Molise/Apulia) || 1 558 || regionalna || 30,826

3 || IT || Erupcja wulkanu (Etna) || 894 || regionalna || 16,798

4 || IT || Powódź (północne Włochy) || (1 900) || (regionalna) || Odrzucono

5 || GR || Niekorzystne warunki pogodowe (zima) || (niejasna) || (regionalna) || Odrzucono

6 || PT || Pożary lasów || 1 228 || poważna || 48,539

7 || FR || Pożary lasów (południowa Francja) || 531 || (regionalna) || Odrzucono

8 || ES || Pożary lasów (granica Portugalii) || 53 || państwo ościenne || 1,331

9 || MT || Powódź || 30 || poważna || 0,961

10 || IT || Powódź (Friuli-Wenecja Julijska) || (525) || (regionalna) || Odrzucono

Łączna wartość pomocy przyznanej na wnioski z 2003 r. || 107,081

2 0 0 4 || 1 || FR || Powódź (delta Rodanu) || 785 || regionalna || 19,625

2 || ES || Powódź (Malaga) || (73) || (regionalna) || Odrzucono

3-9 || ES || Pożary lasów (łącznie 7 wniosków) || (480) || (regionalna) || Odrzucono wszystkie 7 wniosków

10 || SK || Powódź || (29) || (regionalna) || Odrzucono

11 || SI || Trzęsienie ziemi || (13) || (regionalna) || Wycofano

Łączna wartość pomocy przyznanej na wnioski z 2004 r. || 19,625

Rok || Państwo || Rodzaj klęski || Szkoda (mln EUR) || Kategoria[11] || Przyznana pomoc (mln EUR)

2 0 0 5 || 1 || SK || Huragan (Tatry) || 203 || poważna || 5,668

2 || IT || Powódź (Sardynia) || 223 (zawyżony szacunek) || (regionalna) || Odrzucono

3 || EE || Huragan || 48 || poważna || 1,29

4 || LV || Huragan || 193 || poważna || 9,487

5 || SE || Huragan Gudrun || 2 297 || poważna || 81,725

6 || LT || Huragan || 15 || państwo ościenne || 0,379

7 || GR || Powódź (Ewros) || (112) || (regionalna) || Odrzucono

8 || RO || Powodzie wiosenne || 489 || poważna || 18,798

9 || BG || Powodzie wiosenne || 222 || poważna || 9,722

10 || BG || Powodzie letnie || 237 || poważna || 10,632

11 || RO || Powodzie letnie || 1 050 || poważna || 52,4

12 || AT || Powódź (Tyrol i Vorarlberg) || 592 || regionalna || 14,799

Łączna wartość pomocy przyznanej na wnioski z 2005 r. || 204,905

2 0 0 6 || 1 || UK || Wybuch składu paliw w Buncefield || (700) || (regionalna) || Wycofano

2 || GR || Powódź (Ewros) || 372 || regionalna || 9,306

3 || HU || Powódź || 519 || poważna || 15,064

4 || ES || Pożary lasów w Galicji || (91) || (regionalna) || Odrzucono

Łączna wartość pomocy przyznanej na wnioski z 2006 r. || 24,370

2 0 0 7 || 1 || DE || Huragan Kyrill || 4750 || poważna || 166,9

2 || FR || Reunion Cyklon Gamède || 211 || regionalna || 5,29

3 || ES || Powódź na El Hierro || (18) || (regionalna) || Odrzucono

4 || ES || Powódź w La Mancha || (66) || (regionalna) || Odrzucono

5 || UK || Powódź || 4 612 || poważna || 162,387

6 || CY || Pożary lasów || (38) || (regionalna) || Odrzucono

7 || ES || Pożary lasów na Wyspach Kanaryjskich || (144) || (regionalna) || Odrzucono

8-16 || IT || 9 wniosków dotyczących pożarów lasów w 9 regionach || - || (regionalna) || Wniosek niedopuszczony, złożony po terminie

17 || FR || Huragan Dean (Martynika) || 509 || regionalna || 12,78

18 || GR || Pożary lasów || 2 118 || poważna || 89,769

19 || SI || Powódź || 233 || poważna || 8,254

Łączna wartość pomocy przyznanej na wnioski z 2007 r. || 445,380

Rok || Państwo || Rodzaj klęski || Szkoda (mln EUR) || Kategoria[12] || Przyznana pomoc (mln EUR)

2 0 0 8 || 1 || CY || Susza || 165,4 || poważna || 7,605

2 || RO || Powodzie || 471,4 || regionalna || 11,785

Łączna wartość pomocy przyznanej na wnioski z 2008 r. || 19,390

2 0 0 9 || 1 || FR || Huragan Klaus || 3 805,5 || poważna || 109,377

2 || IT || Trzęsienie ziemi w Abruzji || 10 212,0 || poważna || 493,771

3 || GR || Pożary lasów w 2009 r. || (152,8) || (regionalna) || Odrzucono

4 || CY || Huragany w 2009 r. || (2,6) || (regionalna) || Odrzucono

5 || GR || Powodzie na wyspie Eubea || (83,2) || (regionalna) || Odrzucono

6 || IT || Lawina błotna w Mesynie || (598,9) || (regionalna) || Odrzucono

Łączna wartość pomocy przyznanej na wnioski z 2009 r. || 603,148

2 0 1 0 || 1 || IE || Powódź w 2009 r. || 520,9 || regionalna || 13,022

2 || IT || Powódź w Toskanii w 2009 r. || (211,7) || (regionalna) || Odrzucono

3 || ES || Powódź w Andaluzji w 2010 r. || (709,7) || (regionalna) || Odrzucono

4 || PT || Powódź na Maderze || 1 080 || poważna || 31,256

5 || FR || Huragan Xynthia || 1 425 || regionalna || 35,636

6 || SK || Powódź w 2010 r. || 649,9 || poważna || 20,431

7 || PL || Powódź w 2010 r. || 2 993,7 || poważna || 105,567

8 || CZ || Powódź w 2010 r. || 204,5 || państwo ościenne || 5,111

9 || HU || Powódź w 2010 r. || 719,3 || poważna || 22,486

10 || HR || Powódź w 2010 r. || 153,04 || państwo ościenne || 3,826

11 || FR || Powódź w departamencie Var || 703-778 || (regionalna) || Odrzucono

12 || RO || Powódź 2010 r. || 875,75 || poważna || 24,968

13 || CZ || Powódź w sierpniu 2010 r. || 436,5 || regionalna || 10,911

14 || DE || Powódź w Saksonii w 2010 r. || 937,7 || regionalna || Odrzucono

15 || HR || Powódź we wrześniu 2010 r. || 47 || państwo ościenne || 1,175

16 || SI || Powódź we wrześniu 2010 r. || 251,3 || poważna || 7,459

17 || HU || Czerwony szlam w 2010 r. || 174,32 || regionalna || Odrzucono

Łączna wartość pomocy przyznanej na wnioski z 2010 r. || 281,848

Całkowita suma pomocy zatwierdzonej od 2002 r. || 2 433,757

ZAŁĄCZNIK 3: Przegląd danych statystycznych dotyczących wniosków o pomoc z Funduszu Solidarności

|| || || stan na dzień: 31/12/2010

|| || ||

Łączna liczba wszystkich otrzymanych wniosków od 2002 r. || 85 || ||

w tym w oparciu o następujące kryteria: || || ||

poważne klęski || 27 || 32% || wszystkich wniosków

klęski o zasięgu regionalnym || 53 || 62% || wszystkich wniosków

kryterium „państwa ościennego” || 5 || 6% || wszystkich wniosków

Wnioski przyjęte przez Komisję || 42 || 49% || wszystkich wniosków

w tym: || || ||

poważne klęski || 26 || 96% || wniosków w kategorii „poważna klęska”

klęski o zasięgu regionalnym || 12 || 23% || wniosków w kategorii „klęska o zasięgu regionalnym”

kryterium „państwa ościennego” || 4 || 80% || wniosków w kategorii „państwo ościenne”

Wnioski odrzucone przez Komisję || 35 || 41% || wszystkich wniosków

w tym: || || ||

klęski o zasięgu regionalnym || 35 || 66% || wniosków w kategorii „klęska o zasięgu regionalnym”

Wnioski wycofane || 2 || 2% || wszystkich wniosków

Decyzja w toku || 6 || 7% || wszystkich wniosków

ZAŁĄCZNIK 4: Fundusz Solidarności UE – wnioski o finansowanie w przypadku nadzwyczajnej klęski o zasięgu regionalnym 2002-2010 Symulacja regionalnego PKB (n-3)

|| Klęski o zasięgu regionalnym od 2002 r. || Rok || Deklarowana szkoda (mln EUR) || Uwagi || Rok referencyjny PKB (n-3) || Zainteresowane regiony NUTS 2 || Regionalny PKB || Średni PKB || Wskaźnik szkody (% regionalnego PKB) || Wynik z zastosowaniem obecnych kryteriów (przyznane mln EUR) || Wynik z zastosowaniem nowych kryteriów

FR || Powódź (departament Gard) || 2002 || 835 || || 1999 || Langwedocja-Roussillon || 40806,3 || 40806,3 || 2,05% || 21 || identyczny

ES || Wyciek ropy (Prestige) || 2003 || 436 || || 2000 || Galicja || 34966,5 || 25191,8 || 1,73% || 8,626 || identyczny

|| || || || || || Księstwo Asturii || 14968,9 || || || ||

|| || || || || || Kantabria || 8488,3 || || || ||

|| || || || || || País Vasco (Kraj Basków) || 42613,3 || || || ||

IT || Trzęsienie ziemi (Molise/Apulia) || 2003 || 1558 || || 2000 || Molise || 4913,9 || 30206,0 || 5,16% || 30,826 || identyczny

|| || || || || || Apulia || 55498,1 || || || ||

IT || Erupcja wulkanu (Sycylia) || 2003 || 894 || || 2000 || Sycylia || 65549,2 || 65549,2 || 1,36% || 16,798 || brak wniosku

IT || Powódź (północne Włochy) || 2003 || niejasna || || 2000 || || || || || odrzucony || identyczny

FR || Pożary lasów (południowa Francja) || 2003 || 531 || brak ciągłości regionu || 2000 || Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże || 99642,6 || 71225,4 || 0,75% || odrzucony || brak wniosku

|| || || || || || Rodan-Alpy || 137674,2 || || || ||

|| || || || || || Langwedocja-Roussillon || 42847,3 || || || ||

|| || || || || || Korsyka || 4737,6 || || || ||

IT || Powódź (Friuli-Wenecja Julijska) || 2003 || 525 || (szkody prawdopodobnie zawyżone) || 2000 || Friuli-Wenecja Julijska || 27552,6 || 27552,6 || 1,91% || odrzucony || niejasny

FR || Powódź (delta Rodanu) || 2004 || 785 || || 2001 || Langwedocja-Roussillon || 45250,3 || 75084,7 || 1,05% || 19,625 || brak wniosku

|| || || || || || Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże || 104919,2 || || || ||

ES || Powódź (Malaga) || 2004 || 73 || || 2001 || Andaluzja || 90644,8 || 90644,8 || 0,08% || odrzucony || brak wniosku

ES || Pożary lasów || 2004 || 480 || (7 wniosków razem) || 2001 || || || || || odrzucony || brak wniosków

SK || Powódź || 2004 || 29 || || 2001 || Słowacja Wschodnia || 5220,4 || 5220,4 || 0,56% || odrzucony || brak wniosku

IT || Powódź (Sardynia) || 2005 || 223 || (szkody prawdopodobnie zawyżone) || 2002 || Sardynia (ITG2) || 27538,1 || 27538,1 || 0,81% || odrzucony || brak wniosku

EL || Powódź (Ewros) || 2005 || 112 || || 2002 || Macedonia Wschodnia i Tracja || 5983,2 || 5983,2 || 1,87% || odrzucony || zatwierdzenie

AT || Powódź (Tyrol i Vorarlberg) || 2005 || 592 || || 2002 || Tyrol || 18814,7 || 14426,9 || 4,10% || 14,798589 || identyczny

|| || || || || || Vorarlberg || 10039,1 || || || ||

EL || Powódź (Ewros) || 2006 || 372 || || 2003 || Macedonia Wschodnia i Tracja || 6466,1 || 6466,1 || 5,75% || 9,306527 || identyczny

ES || Pożary lasów (Galicja) || 2006 || 91 || || 2003 || Galicja || 39906,9 || 39906,9 || 0,23% || odrzucony || brak wniosku

FR || Cyklon (Reunion) || 2007 || 211 || Region peryferyjny || 2004 || Reunion || 11650,8 || 11650,8 || 1,81% || 5,29 || identyczny

ES || Hiszpania - powódź (El Hierro) || 2007 || 18 || || 2004 || Wyspy Kanaryjskie || 34188,3 || 34188,3 || 0,05% || odrzucony || brak wniosku

ES || Hiszpania - powódź (La Mancha) || 2007 || 66 || || 2004 || Kastylia-La Mancha || 28338,7 || 28338,7 || 0,23% || odrzucony || brak wniosku

CY || Pożary lasów || 2007 || 38 || || 2004 || Cypr || 12728,1 || 12728,1 || 0,30% || odrzucony || brak wniosku

ES || Pożary lasów (Wyspy Kanaryjskie) || 2007 || 144 || || 2004 || Wyspy Kanaryjskie || 34188,3 || 34188,3 || 0,42% || odrzucony || brak wniosku

FR || Huragan (Dean) || 2007 || 509 || || 2004 || Gwadelupa || 7202,9 || 7133,3 || 7,14% || 12,78 || identyczny

|| || || || || || Martynika || 7063,6 || || || ||

RO || Powodzie || 2008 || 471,4 || || 2005 || Region północno-zachodni || 9480,0 || 9330,5 || 5,05% || 11,785377 || identyczny

|| || || || || || Region północno-wschodni || 9181,1 || || || ||

EL || Pożary lasów || 2009 || 152,8 || || 2006 || Attiki || 101759,4 || 101759,4 || 0,15% || odrzucony || brak wniosku

CY || Huragany || 2009 || 2,6 || || 2006 || Cypr || 14673,2 || 14673,2 || 0,02% || odrzucony || brak wniosku

EL || Powódź (Eubea) || 2009 || 83,2 || || 2006 || Grecja Środkowa || 10072,1 || 10072,1 || 0,83% || odrzucony || brak wniosku

IT || Lawina błotna (Mesyna) || 2009 || 598,9 || || 2006 || Sycylia || 81623,6 || 81623,6 || 0,73% || odrzucony || brak wniosku

IE || Powódź || 2009 || 520,9 || || 2006 || Region Border, Midland i West || 32566,0 || 32566,0 || 1,60% || 13,0225 || identyczny

IT || Powódź (Toskania) || 2009 || 211,7 || || 2006 || Toskania || 99985,2 || 99985,2 || 0,21% || odrzucony || brak wniosku

ES || Powódź (Andaluzja) || 2010 || 709,7 || || 2007 || Andaluzja || 144874,3 || 144874,3 || 0,49% || odrzucony || brak wniosku

FR || Huragan (Xynthia) || 2010 || 1425 || Całkowite szkody w wysokości 2,5 mld EUR || 2007 || Kraj Loary || 93594,4 || 68384,9 || 2,08% || 35,63575 || identyczny

|| || || || || || Poitou-Charentes || 43175,3 || || || ||

[1]               Rozporządzenie Rady (WE) nr 2012/2002 z dnia 11 listopada 2002 r. ustanawiające Fundusz Solidarności Unii Europejskiej (Dz.U. L 311 z 14.11.2002, s. 3).

[2]               W chwili obecnej są to: Chorwacja, Turcja i Islandia.

[3]               W 2011 r. próg w wysokości 3 mld EUR obowiązuje dla Francji, Hiszpanii, Niemiec, Włoch i Zjednoczonego Królestwa; w odniesieniu do wszystkich pozostałych państw obowiązuje próg 0,6 % DNB, wahając się w wartościach bezwzględnych od 32,7 mln EUR w przypadku Malty do 3,339 mld EUR w przypadku Niderlandów. Ze względu na dostępność zharmonizowanych danych statystycznych z Eurostatu wykorzystuje się dane dotyczące DNB za rok n-2.

[4]               Łącznie z płatnościami w 2011 r. na rzecz ośmiu wniosków zatwierdzonych w 2010 r.

[5]               Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego Fundusz Solidarności Unii Europejskiej, COM(2005) 108 wersja ostateczna z 6.4.2005.

[6]               Sprawozdanie specjalne nr 3/2008 „Fundusz Solidarności Unii Europejskiej: czy jego działania są szybkie, sprawne i elastyczne?” (Dz.U. C 153 z 18.6.2008).

[7]               Komitet koordynujący fundusze ustanowiony rozporządzeniem Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającym przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności.

[8]                      Po powodziach w Europie Środkowej w maju i czerwcu 2010 r. Komisja zatwierdziła natychmiastowe środki uruchamiane w sytuacjach kryzysowych, aby wesprzeć ofiary powodzi w Mołdawii, zaś pomoc z Funduszu Solidarności w związku z powodziami na Węgrzech, w Polsce, na Słowacji, w Republice Czeskiej, Chorwacji i Rumunii przyznano 10 miesięcy po klęsce.

[9]               Zmniejszenie o 1% szkód spowodowanych klęskami zaoszczędziłoby Europie 150 mln EUR rocznie, źródło: baza danych EM-DAT.

[10]             Wnioski dotyczące klęsk ze stratami poniżej progu, w przypadku których oceniono, że nie spełniają one kryteriów dotyczących klęsk o zasięgu regionalnym, są oznaczone jako („regionalne”) .

[11]             Wnioski dotyczące klęsk ze stratami poniżej progu, w przypadku których oceniono, że nie spełniają one kryteriów dotyczących klęsk o zasięgu regionalnym, są oznaczone jako „regionalne” w nawiasach: „(regionalne)”.

[12]             Wnioski dotyczące klęsk ze stratami poniżej progu, w przypadku których oceniono, że nie spełniają one kryteriów dotyczących klęsk o zasięgu regionalnym, są oznaczone jako „regionalne” w nawiasach: „(regionalne)”.