EUR-Lex Access to European Union law

Back to EUR-Lex homepage

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 52011DC0217

SPRAWOZDANIE KOMISJI Do Rady i Parlamentu Europejskiego o wykonaniu Europejskiego programu energetycznego na rzecz naprawy gospodarczej

/* COM/2011/0217 final */

52011DC0217

/* COM/2011/0217 final */ SPRAWOZDANIE KOMISJI Do Rady i Parlamentu Europejskiego o wykonaniu Europejskiego programu energetycznego na rzecz naprawy gospodarczej


[pic] | KOMISJA EUROPEJSKA |

Bruksela, dnia 20.4.2011

KOM(2011) 217 wersja ostateczna

SPRAWOZDANIE KOMISJI DO RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

o wykonaniu Europejskiego programu energetycznego na rzecz naprawy gospodarczej

SPRAWOZDANIE KOMISJI DO RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

o wykonaniu Europejskiego programu energetycznego na rzecz naprawy gospodarczej

1. Europejski program energetyczny na rzecz naprawy gospodarczej: od otwarcia po wykonanie

Ustanowiony rozporządzeniem (WE) nr 663/2009[1] Europejski program energetyczny na rzecz naprawy gospodarczej (EPENG) jest jedną z czołowych inicjatyw, jakie podjęła UE w odpowiedzi na globalny kryzys gospodarczy i finansowy, który wybuchł w 2008 r. Służy on współfinansowaniu wybranego zestawu projektów w sferze energetyki zmierzających do podtrzymania zdolności gospodarki europejskiej do nakładów inwestycyjnych, przyczyniając się jednocześnie do osiągania naczelnych celów unijnej polityki energii i przeciwdziałania zmianie klimatu.

Od czasu, jak w kwietniu 2010 r. opublikowano pierwsze sprawozdanie z postępów w wykonaniu EPENG[2], udało się osiągnąć znaczące postępy. We wszystkich trzech przedmiotowych sektorach: infrastruktury energetycznej, morskiej energii wiatrowej oraz wychwytywania i składowania dwutlenku węgla - ruszyły prace budowlane, i ponoszone są już koszty inwestycji. Trzy projekty infrastrukturalne udało się już zakończyć i zostały już przekazane do użytku; pozostałe są jeszcze na etapie prac budowlanych lub przygotowawczych. EPENG sprawdził się w skali całej UE jako cenne narzędzie przyspieszenia wdrażania dużych projektów energetycznych, odgrywając rolę silnego bodźca w kierunku naprawy gospodarczej. Co więcej, zasięg EPENG uległ rozszerzeniu dzięki asygnowaniu niewykorzystanych funduszy na cele w sektorach efektywności energetycznej oraz odnawialnych źródeł energii. Stało się to możliwe dzięki wprowadzeniu zmian w rozporządzeniu EPENG[3], dokonanemu sprawnie dzięki płynnej współpracy między instytucjami europejskimi.

EPENG pełni kluczową rolę w dążeniu do osiągnięcia celów, jakie wyznacza polityka energetyczna Unii, umocowana w art. 194 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, a ostatnio potwierdzonych przez Radę Europejską w dniu 4 lutego 2011 r. Jego funkcja, polegająca na ukierunkowywaniu oraz usprawnianiu wdrażania projektów, została niejednokrotnie uznana. W szczególności w ramach pakietu na rzecz infrastruktury energetycznej[4] doceniono wkład, jaki wnosi ów program w odniesieniu do mobilizowania projektów infrastrukturalnych oraz ograniczania zakłóceń dostaw, które miałyby negatywne skutki odczuwalne dla obywateli i gospodarki w Europie.

Jak zaznacza w konkluzjach z dnia 4 lutego 2011 r. Rada Europejska, „zapewnienie bezpiecznej, zrównoważonej i przystępnej cenowo energii, co ma przyczynić się do zwiększenia konkurencyjności Europy, pozostaje kwestią priorytetową. Działania na poziomie UE mogą i muszą przynieść wartość dodaną podczas realizacji tego celu.” Wkład EPENG w realizację tak sformułowanego celu jest niebagatelny. Przyszłe programy w dziedzinie energii mogą opierać się na doświadczeniach zgromadzonych za pomocą modelu EPENG.

W kontekście wykonania budżetu, dzięki wysiłkom wszystkich zaangażowanych stron, udało się doprowadzić do złożenia prawnie obowiązujących zobowiązań w odniesieniu do wszystkich projektów EPENG w określonym rozporządzeniem terminie 31 grudnia 2010 r. Termin ten, nadzwyczajnie pilny i będący nie lada wyzwaniem, wynikał ściśle z naprawczego charakteru programu. Z tego samego względu cele programu obejmują wyłącznie na tyle rozwinięte projekty, aby możliwe były pierwsze nakłady inwestycyjne w ich ramach, a tym samym pobudzanie ożywienia gospodarczego, przed końcem roku 2010.

Przed 31 grudnia 2010 r., podjęto prawne zobowiązania w odniesieniu do 59 projektów, które otrzymały dotacje za pośrednictwem EPENG. W szczególności Komisja przyjęła już 44 decyzje o przyznaniu dotacji dla projektów infrastrukturalnych w dziedzinie gazu i energii elektrycznej, podpisała z beneficjentami sześć umów o udzieleniu dotacji w dziedzinie wychwytywania i składowania dwutlenku węgla (CCS), a dziewięć kolejnych w zakresie morskiej energii wiatrowej. Wymienione działania wpisują się w ogólny budżet zobowiązań opiewający na 3 833 mln EUR, a więc obejmujący już 96,3 % całkowitych środków przeznaczonych na EPENG. Jest to znakomite osiągnięcie, zważywszy na wielkie rozmiary programu i szczególnie napięty harmonogram.

[pic]

Postępy we wdrażaniu znalazły również odzwierciedlenie w poziomie dokonanych wypłat, które następują w coraz szybszym tempie. Do końca roku 2010, beneficjentom wypłacono łącznie 700 mln EUR, na co składa się 361 mln EUR przeznaczonych na gazowe i elektryczne projekty infrastrukturalne, 146 mln EUR na projekty dotyczące morskiej energii wiatrowej i 193 mln EUR na projekty wychwytywania i składowania dwutlenku węgla, tj. CCS. W pierwszych miesiącach roku 2011 złożone zostaną zestawienia poniesionych wydatków większości projektów, uruchamiające znaczące zwroty poniesionych w roku 2010 nakładów. Szczegółowy przegląd postępów we wdrażaniu programu w poszczególnych sektorach jest przedmiotem kilku następnych punktów.

2. Infrastruktura gazowa i elektroenergetyczna

Część programu na rok 2010, polegająca na wdrożeniu infrastrukturalnych elementów sieci gazowej i elektroenergetycznej powiodła się.

Do końca roku ukończono już trzy projekty w zakresie infrastruktury . Rurociąg łączący Węgry z Rumunią, otwarty 14 października ub. roku, to pierwsze wysokociśnieniowe łącze gazowe między sieciami obu tych krajów. Pierwszy z czterech projektów przewidujących zdolność odwrócenia przepływu w Austrii, w zakładach węzła importowego w Baumgarten do przesyłu gazu z Niemiec do państw ościennych Austrii, zainaugurowano już 24 października. Łącze węgiersko-chorwackie, pierwsze bezpośrednie połączenie międzysystemowe Chorwacji z europejską siecią gazową, o przepustowości 6 mld metrów sześciennych rocznie, otwarto uroczyście 23 grudnia.

Sześć kolejnych projektów zbliża się do ukończenia, i zostaną zapewne uruchomione w roku 2011:

- podwojenie (10 mld metrów sześciennych rocznie) przepustowości belgijskiego odcinka gazociągu łączącego Niemcy ze Zjednoczonym Królestwem;

- doskonalenie interoperacyjności sieci elektroenergetycznych Austrii i Węgier dzięki połączeniu międzysystemowemu Wiedeń-Györ za pomocą najnowszej technologii łącza optycznego o napięciu 400 kV;

- ukończenie budowy czeskiego terminala gazowego położonego na granicy polsko-czeskiej, co pozwoli na zwiększenie całkowitych pojemności składowania o 15 %;

- polski projekt umożliwiający odwrócenie przepływu, modernizujący punkt łącza transgranicznego między Polską a Niemcami oraz unowocześnienie i udoskonalenie wielu odcinków polskiej sieci przesyłu gazu;

- rozwój międzysystemowych łączy elektroenergetycznych na granicy portugalsko-hiszpańskiej; oraz

- jeden z dwóch projektów odwróconego przepływu na Słowacji, zapewniających dwukierunkowy przesył gazu między Słowacją a Republiką Czeską, jak również między Słowacją a Austrią.

Spośród 44 projektów, w szczególności trwają prace budowlane 17 projektów gazowych oraz 5 elektroenergetycznych, na przykład:

- polski terminal LNG Świnoujściu;

- niemiecka elektryczna linia międzysystemowa Halle/Saale-Schweinfurt;

- działania Hiszpanii na rzecz wspomagania projektu gazociągu międzysystemowego przez zachodnie Pireneje łączącego Hiszpanię z Francją;

- na zaawansowanym etapie prac budowlanych są również projekty odwróconego przepływu w Portugalii oraz między Łotwą a Litwą.

W roku 2010 przeprowadzono przetargi dotyczące 35 projektów wraz z zamówieniem elementów o długim terminie wykonania (z czego 29 w sektorze gazownictwa, 6 w sektorze elektroenergetycznym), na przykład:

- projekty elektroenergetycznych linii międzysystemowych Nordbalt 1 i 2 oraz Estlink.

- międzysystemowe połączenia elektroenergetyczne łączące Irlandię i Zjednoczone Królestwo, Sycylię i kontynentalne Włochy oraz Sycylię z Maltą, przy jednoczesnej rozbudowie maltańskiej sieci elektrycznej;

- międzysystemowe połączenie gazowe między Rumunią i Bułgarią;

- projekt międzysystemowej linii Francja-Hiszpania;

- szereg projektów gazowych z możliwością odwróconego przepływu na Słowacji, w Republice Czeskiej, Austrii, na Węgrzech oraz analogiczne projekty odwróconego przepływu między Polską a Niemcami oraz między Polską a Republiką Czeską.

Niektóre z projektów trapią co prawda opóźnienia wywołane brakiem stałych umów z dostawcami gazu lub złożone i czasochłonne procedury uzyskania pozwolenia, a w szczególności w przypadku:

- trzech projektów przyczyniających się do realizacji celu południowego korytarza gazowego, a mianowicie: Nabucco , ITGI-Poseidon wraz z jego odnogą obejmującą Grecję i Bułgarię: IGB ;

- projektu pod nazwą Galsi, który ma dostarczać gaz z Algierii do sieci włoskiej za pośrednictwem Sardynii, i ewentualnie Korsyki;

- projektu francusko-belgijskiego gazociągu międzysystemowego, w którym poczyniono już postępy po stronie belgijskiej (prace po stronie francuskiej jak na razie zawieszono),

- prac nad terminalem skroplonego gazu ziemnego (LNG) na Cyprze.

[pic]

Wymiana linii przesyłu gazu w Słowenii - prace na odcinku między Ljublaną a granicą austriacką.

Program otworzył niebywałe pole możliwości zdecydowanego ożywienia inwestycji w strategiczne projekty inwestycyjne UE, zwłaszcza w czasie, kiedy czysto ekonomiczne przesłanki, w połączeniu z kryzysem gospodarczym i finansowym, ograniczały napływ nowych nakładów.

Dzięki EPENG udało się nadać infrastrukturze gazowej prawdziwie europejski wymiar, umożliwiając sprawniejsze i szybsze wdrożenie trzeciego pakietu rynku wewnętrznego oraz nowego rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa dostaw gazu, które weszło w życie z dniem 2 grudnia 2010 r. Program przyczynił się do poprawy funkcjonowania wewnętrznego rynku gazu, udostępniając połączenia międzysystemowe Europy Wschodniej i Zachodniej, włączając peryferyjnie położone państwa członkowskie, Europę Środkową i Wschodnią, stopniowo wdrażając sieć dwukierunkowych gazociągów oraz łącząc dotychczasowe „wyspy energetyczne”. Gdy tylko te projekty zostaną ukończone, groźba kryzysów gazowych takich, jak w styczniu 2009 r. zostanie w znacznym stopniu zażegnana. Co więcej, stanowił on jednoznaczny gest pod adresem dostawców zewnętrznych (jak Turkmenistan, Azerbejdżan i Irak dla korytarza południowego, oraz Algierii dla korytarza Śródziemnomorskiego), podkreślający zaangażowanie Unii Europejskiej w sprawę dywersyfikacji tras dostaw energii. Wpierane projekty w sferze elektroenergetycznej nadały zdecydowanie większy impet dążeniu do urzeczywistnienia rynku wewnętrznego, przy pełnym udziale wszystkich zainteresowanych stron w całej UE, przynosząc zdecydowaną poprawę bezpieczeństwa dostaw wszystkim zaangażowanym krajom i regionom. Program pozwoli na rozładowanie wąskich gardeł i zintegrowanie wysp energetycznych takich jak republiki nadbałtyckie, Półwysep Iberyjski, Irlandia, Sycylia czy Malta. Szereg nowych połączeń międzysystemowych odgrywa również bardzo ważną rolę w dziele integracji odnawialnych źródeł energii z systemem energii elektrycznej.

W efekcie EPENG przyspieszył wdrażanie projektów dzięki finansowaniu konkretnych działań, takich jak badania techniczne, prace projektowe i badania środowiskowe, zamówienia elementów o długim czasie realizacji (rur, kabli, stacji konwertujących, transformatorów itp.) oraz zlecanie prac budowlanych. To właśnie dzięki programowi organizatorzy projektów mogli szybciej uzyskać dodatkowe fundusze z instytucji finansowych: negocjacje pożyczek w odniesieniu do 15 projektów albo trwają, albo zostały już zakończone. Co więcej, wsparcie ze środków EPENG pozwoliło wielkiej liczbie projektów, które stały w obliczu poważnych trudności z pozwoleniem ze względu na brak decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, uzyskać status priorytetu dla zainteresowanej administracji krajowej.

3. Morska energia wiatrowa

Projekty wspomagane przez EPENG odnoszą się do kluczowych wyzwań i priorytetów wskazanych w komunikacie Komisji o morskiej energii wiatrowej[5], są one również elementem europejskiej inicjatywy branżowej w dziedzinie energii wiatrowej realizującej Strategiczny plan w dziedzinie technologii energetycznych (EPSTE), zostały również wpisane w pakiet na rzecz infrastruktury energetycznej. Wypróbowane i wykorzystane na wielką skalę technologie – jak nowatorskie struktury fundamentów, turbiny dalekomorskie o mocy wielu MW, technologie modułowej integracji sieci itp. – są nieodzowne dla osiągnięcia śmiałych celów UE w zakresie udziału morskiej energii wiatrowej w koszyku energetycznym do roku 2020 i w latach następnych.

Dzięki poparciu UE możliwa stała się budowa pierwszych dużych (400 MW) morskich elektrowni wiatrowych na pełnym morzu (ponad 100 km od brzegu) na wodach o dużych głębokościach (ponad 40 m). Dotacje EPENG przeznaczone na sektor pełnomorskiej energetyki wiatrowej mają bezpośrednio zwiększyć zdolności niskoemisyjnej produkcji energii elektrycznej o jakieś 1500 MW. Odegrają one kluczową rolę w realizacji przez państwa członkowskie UE wiążących pułapów udziału energii ze źródeł odnawialnych do roku 2020. Dotacje te mają również kardynalne znaczenie dla podjęcia pierwszych kroków w stronę budowy europejskiej sieci przesyłowej morskiej energii wiatrowej, zwiększając tym samym możliwości obrotu energią elektryczną na rynku wewnętrznym.

Najbardziej zaawansowana jest dziś część programu dotycząca turbin wiatrowych i obiektów oddalonych od brzegów (projekty w niemieckiej i belgijskiej strefie Morza Północnego): przeprowadzono prace projektowe oraz badania gruntu, podpisano kontrakty z głównymi dostawcami, wydano decyzje o wszczęciu robót i wykonano gruntowne przygotowania logistyki planowanych obiektów. Niektóre z projektów weszły już w fazę produkcji i instalacji, a już jesienią 2010 r. niemiecką sieć energetyczną zasiliły pierwsze obiekty morskiej infrastruktury energetyki wiatrowej współfinansowane dzięki EPENG. Błyskawiczne postępy tych projektów doprowadziły do znaczącego rozwoju gospodarki i rynku pracy w branży produkcji dalekomorskich turbin wiatrowych oraz stalowych fundamentów, zwłaszcza w rejonie Bremenhaven i Cuxhaven w północnych Niemczech.

Kolejnym projektem o strategicznym znaczeniu dla przemysłu europejskiego stanie się ośrodek wyspecjalizowany w turbinach wiatrowych i obiektach zlokalizowany w Aberdeen. Dokonał się wyraźny postęp w zakresie takich kwestii, jak zgoda i wdrażanie prawnych i komercyjnych struktur do celów zarządzania obiektami testowymi.

[pic]

Wiatraki o mocy wielu megawatów posadowione na pełnym morzu, dzięki dofinansowaniu przez EPENG, stoją w strefie Bard I na Morzu Północnym u wybrzeży Niemiec.

Poczyniono również postępy w działalności w zakresie projektowania, planowania i składania zamówień w obszarze włączenia do sieci morskiej energii wiatrowej za pomocą systemów wielu łączy (Kriegers Flak, Cobra Cable oraz szkocka centrala w technologii prądu stałego o wysokim napięciu, czyli HVDC). Takie projekty często wymagają koordynacji między działaniami władz z wielu państw członkowskich, a reguły ich współfinansowania mogą też podlegać ścisłej regulacji. Dla tych projektów istotne znaczenie miało przy tym wykorzystanie nowatorskiej technologii HVDC. W celu maksymalnego wykorzystania synergii zachodzącej między tymi projektami a ich wkładem w rozwój sieci przesyłowej morskiej energii wiatrowej w 2011 r. Komisja zorganizuje warsztaty z udziałem organizatorów projektów.

W roku 2011 kontynuowane lub rozpoczęte zostaną prace nad wszystkimi projektami EPENG w części programu przeznaczonej na wsparcie dla turbin i obiektów morskich. Projekty w zakresie sieci energetyki wiatrowej określą optymalne trasy połączeń i specyfikacje techniczne połączeń międzysystemowych, pozwalając na kontynuację procedur wydawania pozwoleń oraz ostateczne zawarcie kontraktów z dostawcami wyposażenia.

Trzeba podkreślić, że terminowe ukończenie realizacji wszystkich średnioterminowych celów przez projekty EPENG w dużym stopniu zależy od sprawnego wydawania pozwoleń. Kluczowe znaczenie mają ponadto inne warunki - jak choćby zagwarantowanie przyłączenia morskich elektrowni wiatrowych do sieci wraz z możliwością pełnego wykorzystania krótkiego dostępnego sezonu robót na obiektach morskich (wiosną i latem). Przed końcem 2011 r. oczekuje się spożytkowania przez beneficjentów około połowy budżetu EPENG przeznaczonego na morską energię wiatrową wynoszącego 565 mln EUR.

4. Wychwytywanie i składowanie dwutlenku węgla (CCS)

EPENG ma przełomowe znaczenie dla osiągnięcia wytyczonego przez UE celu, jakim jest doprowadzenie CCS do ekonomicznej rentowności przed rokiem 2020. Wspomaga on bezpośrednio sześć z dwunastu projektów w zakresie CCS, które zgodnie z wolą Rady do roku 2015 powinny już być w pełni sprawne. Program ten, obok europejskiej inicjatywy przemysłowej w dziedzinie CCS w kontekście planu SET wykazuje zastosowanie wszystkich trzech technologii wychwytywania (wychwytywanie poprzedzające spalanie, następujące po nim i spalanie w technologii oxyfuel ), jak również różnych koncepcji składowania (w miejscu sczerpanych złóż węglowodorów lub w solankowych warstwach wodonośnych).

Pierwszy przegląd przeprowadzony przez urzędników Komisji wraz z przedstawicielami organów administracji krajowych doprowadził do ustalenia, że postępy wszystkich sześciu projektów CCS są zgodne z harmonogramem, włącznie z opracowaniem początkowych założeń projektowych i inżynierskich (FEED, z ang. front-end engineering and design ) na potrzeby urządzeń wychwytywania i eksploatacji składowisk dwutlenku węgla. We wszystkich projektach procedury ubiegania się o konieczne pozwolenia i upoważnienia dla budowy elektrowni demonstracyjnych z technologią CCS w odpowiednich państwach członkowskich są już na ukończeniu. Wydano już niektóre z niezbędnych pozwoleń na budowę i eksploatację elektrowni, jak również niektórych zakładów wychwytywania gazów. Poczyniono również postępy w poszukiwaniu potencjalnych miejsc na składowiska przewidziane w projektach.

Wystąpiły wprawdzie pewne opóźnienia, w części wywołane przez niepewność prawną w zakresie szczegółowych przepisów regulujących przechowywanie dwutlenku węgla, jakie wynikają z wdrożenia dyrektywy w sprawie CCS[6] do ustawodawstw krajowych, które jest w toku. Termin transpozycji dyrektywy w sprawie CCS do ustawodawstw narodowych w państwach członkowskich upływa 25 czerwca 2011 r. Do grudnia 2010 r. żadne z państw członkowskich nie dokonało transpozycji tej dyrektywy, toteż do właściwych organów administracji krajowych nie wpłynęły jak dotąd żadne wnioski o pozwolenie na stałe składowanie dwutlenku węgla.

W myśl wymogów rozporządzenia EPENG, wiedza zdobyta w trakcie wszystkich projektów będzie wymieniana między uczestnikami za pośrednictwem sieci projektów CCS (http://www.ccsnetwork.eu). Sieć została zaproponowana przez Komisję w 2008 r., a jej celem jest przyspieszenie rozwoju CCS poprzez skoordynowanie wczesnych projektów, ułatwiając im uczenie się od siebie, przy jednoczesnym zwiększeniu widoczności idei CCS. W roku 2010 za sprawą sieci projektów zorganizowano trzy wydarzenia służące wymianie wiedzy. Pierwsza z takich imprez w 2011 r. miała miejsce w lutym w Brindisi; pod auspicjami Szczytu Energii UE-USA udział wzięli w niej również przedstawiciele Stanów Zjednoczonych Ameryki. Można uznać, że był to pierwszy krok w stronę wymiany wiedzy na skalę globalną.

Polski projekt w Bełchatowie pozwolił na osiągnięcie postępów nie tylko w zakresie przechowywania, ale również w sferze wychwytywania. Ostateczna decyzja co do wyboru miejsca składowania zapadnie do połowy 2011 r. Po dokonaniu wyboru miejsca możliwe będzie ustalenie szczegółowego przebiegu rurociągu i wystosowany zostanie wniosek o pozwolenie na budowę. Z perspektywy wychwytywania prace FEED przygotowujące instalację do wychwytywania dwutlenku węgla ruszyły już w listopadzie 2009 r., a do lutego 2011 r. zostały niemal ukończone. Na wiosnę ma być podpisana umowa z głównym dostawcą sprzętu.

Z kolei niemiecki projekt w Jaenschwalde wszedł w fazę przetargu na wykonanie dziewięciu głównych elementów, przyjęto już oferty spełniające jego warunki. W lutym 2011 r. trwały już negocjacje umowy na dostawę instalacji do rozdziału powietrza, który będzie największym z elementów całego projektu EPENG. W najbliższym czasie ma zostać podpisana umowa z jednym wykonawcą. Co do przesyłu i składowania gazu, główny plan operacyjny zakładu w Birkholz został zatwierdzony w styczniu 2011 r.

W holenderskim projekcie demonstracyjnym w Rotterdamie (pod kryptonimem ROAD) wystawiono na przetarg wykonanie zakładu wychwytującego; w tym celu wykonano już sześć wstępnych badań oraz dwa opracowania FEED. Równocześnie wybrano techniczny plan przesyłu i składowania gazu, ukończono prace nad przebiegiem rurociągu oraz prace badawcze w odniesieniu do przestrzeni geologicznej dla składowiska. Już w 2010 r. przedłożono wstępny szkic dokumentu zawierającego ocenę oddziaływania na środowisko projektu ROAD, a w marcu 2011 r. przewiduje się złożenie wniosków o pozwolenia na budowę.

Uruchomiono zakład pilotażowy we Włoszech, a faza doświadczalna projektu ruszyła już w czerwcu 2010 r. Co do projektu elektrowni demonstracyjnej w Porto Tolle, wybrano już czterech wykonawców studiów FEED jednostki wychwytywania dwutlenku węgla; w sierpniu 2010 r. udzielono zamówień, a studia zostaną ukończone w kwietniu 2011 r. Projekty badawcze w celu wykrycia odpowiednich złóż w północnych obszarach Adriatyku do celów przechowywania dwutlenku węgla przeprowadzono na podstawie szczegółowych zestawów danych (struktur sejsmicznych w ujęciu dwu- i trójwymiarowym) oraz wyników odwiertów. Wybrano jedną z solankowych warstw wodonośnych położoną pod północnymi wodami Adriatyku, a obecnie prowadzone są szczegółowe studia właściwości rezerwuarowych służące uzupełnieniu obecnego obrazu tego obszaru.

[pic]

Pilotażowy zakład CCS w Jaenschwalde (Niemcy).

Najważniejsze osiągnięcia w wychwytywaniu dwutlenku węgla w miejscowości Compostilla (Hiszpania) związane są z budową zakładu rozwoju technologii oxyfuel o mocy 30 MW, który ma ruszyć jeszcze w tym roku. Najważniejsze zrealizowane etapy w zakresie prac nad składowaniem dwutlenku węgla to analiza strukturalna oraz studia strategiczne nad oceną lokalizacji oraz charakterystyką zbiorników. Wykonano pomiary sejsmiczne w technologii 3D oraz pozyskanie trójwymiarowych danych magnetotellurycznych w celu określenia charakterystyki planowanych podziemnych składowisk do przechowywania dwutlenku węgla.

W brytyjskim Hatfield ukończono badanie FEED nad wychwytywaniem gazów, osiągnięto ponadto znaczące postępy w zakresie charakterystyki miejsca składowania. Jednak w grudniu 2010 r. Powerfuel plc, to jest spółka matka koordynatora projektu (Powerfuel Power Ltd), została postawiona w stan zarządu administracyjnego. Fakt ten miał wpływ na plan finansowania i spowodował wstrzymanie prac w dziedzinie wychwytywania. W konsekwencji beneficjenci zdecydowali się wystąpić z wnioskiem o zawieszenie projektu do czasu znalezienia nowego inwestora. Wybranego oferenta wskazano w marcu 2011 r. Projekt mógłby zatem zasadniczo zostać wznowiony z chwilą zakończenia procedury, o ile nowy inwestor wykaże konieczne zdolności finansowe oraz techniczne.

5. Monitorowanie i zarządzanie ryzykiem

Projekty infrastrukturalne o wielkiej skali, takie jak finansowane ze środków EPENG, charakteryzują się znacznym poziomem ryzyka - technicznego, finansowego i administracyjnego. Komisja wprowadziła cały zestaw procedur służących zapanowaniu nad ryzykiem oraz ścisłemu śledzeniu postępów w realizacji poszczególnych projektów.

Komisja Europejska stale monitoruje wdrażanie projektów, począwszy od najwcześniejszych stadiów, dokonując inspekcji na miejscu budowy z towarzyszeniem przedstawicieli organów krajowych. Co więcej, Komisja zaprasza do uczestnictwa w regularnych zebraniach poświęconych przeglądowi postępów z udziałem poszczególnych organizatorów projektu. Beneficjenci przedkładają również Komisji i odpowiednim organom krajowym regularnie sprawozdania techniczne. Każdemu z projektów EPENG ma w założeniu przynajmniej raz w roku towarzyszyć śródokresowe sprawozdanie techniczne z zestawieniem kosztów (włącznie ze świadectwem audytu). Komisja zabiega również o wsparcie niezależnych ekspertów, którym zleciła przeprowadzenie czynności kontrolnych (w trakcie inspekcji, spotkań, przeglądów sprawozdań śródokresowych itp.).

W drugiej połowie 2010 r. przeprowadzono audyt wewnętrzny fazy wyboru ofert i udzielania zamówień w ramach EPENG. Audytorzy wyrazili zasadniczo zadowolenie, zwracając wszakże uwagę na pewne niedociągnięcia w sferze publicznej widoczności wsparcia finansowego Wspólnoty oraz zarządzania ryzykiem. Zainteresowane służby zajęły się wskazanymi kwestiami, tworząc w tym celu odpowiedni plan działania.

6. Nowy instrument finansowy służący wspieraniu efektywności energetycznej i energii odnawialnej

W oświadczeniu towarzyszącym rozporządzeniu EPENG Komisja złożyła zobowiązanie, że fundusze EPENG, których nie uda się spożytkować do 31 grudnia 2010 r. zostaną przekazane na sfinansowanie projektów w sferze efektywności energetycznej oraz energii z odnawialnych źródeł. Ostatecznie okazało się, że z całej sumy tylko około 146 mln EUR, to jest 3,7 % budżetu EPENG, nie zostało wyasygnowane przed końcem 2010 r. Spełniając swoje zobowiązanie, już 31 maja 2010 r. Komisja zaproponowała stosowne zmiany w rozporządzeniu EPENG. W następstwie jej wniosku 15 grudnia 2010 r. przyjęto rozporządzenie (UE) nr 1233/20103, na mocy którego utworzono instrument finansowy służący wspieraniu inicjatyw w zakresie efektywności energetycznej i energii odnawialnej.

Ta inicjatywa wpisuje się również w strategię „Europa 2020” na rzecz zrównoważonego wzrostu i zatrudnienia oraz w przyjęty niedawno Plan na rzecz efektywności energetycznej z 2011 r.[7], uzupełniając poniekąd inne programy i instrumenty, takie jak Fundusz Spójności i fundusze strukturalne, program Inteligentnej Energii dla Europy i program ramowy w zakresie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji. Propagując efektywność energetyczną i odnawialne źródła energii przyczynimy się do rozwoju ekologicznego, budując konkurencyjną gospodarkę opartą na zrównoważonym wzroście i stawiając czoła zmianie klimatu.

Nowy instrument będzie miał również postać funduszu inwestycyjnego, w którym rola udziałowców-założycieli przypadnie UE i EBI, przy wsparciu technicznym oraz z zastosowaniem środków popularyzacji wiedzy wśród urzędników szczebla lokalnego, regionalnego i krajowego w dążeniu do maksymalnego wykorzystania funduszy strukturalnych i spójnościowych na rzecz zrównoważenia energii, zwłaszcza w odniesieniu do ulepszeń w budownictwie, w szczególności – mieszkalnym, służących efektywności energetycznej i odnawialnym źródłom energii. UE zasili ten instrument kwotą 146 mln EUR, a EBI wniesie dodatkowe środki do kwoty 75 mln EUR. Inne instytucje finansowe mogłyby dołączyć do funduszu w późniejszym terminie.

Beneficjentami instrumentu będą władze lokalne, regionalne, a w uzasadnionych przypadkach także krajowe, oraz podmioty publiczne i prywatne działające w imieniu wymienionych władz publicznych. Instrument ma zapewniać pożyczki, gwarancje kredytowe i kapitał, z towarzyszeniem stosownego wsparcia technicznego (w oparciu o model ELENA, tj. mechanizm pomocy na szczeblu lokalnym w dziedzinie energii). Nakłady kierowane z pomocą przedmiotowego instrumentu będą skoncentrowane na projektach w dziedzinach: oszczędzania energii, efektywności energetycznej i energii odnawialnej, w głównej mierze w obszarach miejskich, które będą wywierały wymierny i istotny wpływ na odnowę gospodarki w całej Unii Europejskiej, na poprawę bezpieczeństwa energetycznego oraz ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Chodzi tu o: działania ograniczające zużycie energii i zwiększające efektywność energetyczną w budynkach prywatnych i publicznych; inwestycje w efektywne połączenia energetyki cieplnej z elektryczną, w szczególności z udziałem kogeneracji w skali mikro, a także sieci centralnego ogrzewania i chłodzenia; zdecentralizowane wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, włącznie z mikrogeneracją; ekologiczny transport miejski; modernizowanie infrastruktury – na przykład oświetlenia ulicznego, a także inteligentne sieci; technologie efektywności energetycznej oraz energii odnawialnej z potencjałem innowacyjnym i gospodarczym.

Komisja negocjuje obecnie stosowne porozumienie, pozwalające na delegowanie zadań związanych z ustanowieniem tego nowego instrumentu oraz zarządzaniem nim na EBI. Porozumienie o delegowaniu uprawnień ma zostać podpisane najpóźniej do 31 marca 2011 r. Instrument ma praktycznie wejść w życie już w drugim kwartale 2011 r.

7. Podsumowanie

Po fazie wstępnej, szczegółowo opisanej w pierwszym sprawozdaniu z postępów w wykonaniu z kwietnia 2010 r., EPENG wszedł już w fazę wdrażania. Jak wykazano w poprzednich punktach, osiągamy postępy we wszystkich trzech sektorach objętych przez program. Jak dotąd większość projektów osiągnęła fazę prac budowlanych lub przygotowawczych, a trzy z nich zostały już zakończone. EPENG pozwala przyspieszyć realizację projektów poprzez finansowanie poszczególnych działań - takich jak: opracowania techniczne, inżynierskie i środowiskowe, procedury zamówień elementów o długim czasie wykonania oraz prac budowlanych. W wyniku programu organizatorzy projektów mogli łatwiej uzyskać dodatkowe fundusze z instytucji finansowych.

Jak wspomniano w pierwszym sprawozdaniu z realizacji, złożone i długie procedury uzyskiwania pozwoleń na budowę mogły zagrażać terminowej realizacji projektów. A jednak, nawet w tym względzie, EPENG okazał się ponownie korzystny, jako że wspomógł on wielką liczbę projektów, którym zagrażało opóźnienie, w uzyskaniu priorytetowej rangi w oczach zainteresowanych administracji krajowych.

W czasie, gdy przyjęto pierwsze sprawozdanie, nie znano jeszcze dokładnej kwoty niewykorzystanych środków. Następnie służby Komisji przeprowadziły ocenę różnych możliwości ponownego przydziału niewydanych środków w zgodzie z rozporządzeniem EPENG. W efekcie, w grudniu 2010 r. wprowadzono stosowne zmiany w rozporządzeniu ustanawiającym EPENG pozwalające na przeznaczenie niewykorzystanych środków na instrument finansowy służący wspieraniu projektów dotyczących zrównoważonej energii.

[1] Rozporządzenie (WE) nr 663/2009 ustanawiające program wspomagania naprawy gospodarczej poprzez przyznanie pomocy finansowej Wspólnoty na projekty w dziedzinie energetyki.

[2] COM(2010) 191 z 27.4.2010.

[3] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1233/2010 z dnia 15 grudnia 2010 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 663/2009 [ustanawiające program wspomagania naprawy gospodarczej poprzez przyznanie pomocy finansowej Wspólnoty na projekty w dziedzinie energetyki].

[4] COM(2010) 677 z 17.11.2010.

[5] COM(2008) 768.

[6] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/31/WE w sprawie geologicznego składowania dwutlenku węgla, Dz.U. L 140 z dnia 5 czerwca 2009 r.

[7] COM(2011) 109 z 8.3.2011.

Top