52010DC0661

[pic] | KOMISJA EUROPEJSKA |

Bruksela, dnia 11.11.2010

KOM(2010) 661 wersja ostateczna

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Przegląd zarządzania nakładem połowowym na wodach zachodnich

SEK(2010) 1367

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Przegląd zarządzania nakładem połowowym na wodach zachodnich

WPROWADZENIE

Cel i podstawa przeglądu

Zadaniem Komisji jest ocena systemu nakładu połowowego z 2003 r.[1] na wodach zachodnich[2] w trzech aspektach: jego wdrożenia w państwach członkowskich, warunków dostępu do regionów najbardziej oddalonych na północno-wschodnim Atlantyku oraz skuteczności szczegółowych przepisów dotyczących nakładu obowiązujących dla obszaru na zachód i południe od Irlandii, tak zwanego obszaru biologicznie wrażliwego (OBW)[3].

Podstawą niniejszego przeglądu jest przede wszystkim prowadzony przez Komisję monitoring systemu nakładu połowowego oraz zmian, które nastąpiły w kontekście polityki, jak również odpowiedzi udzielone przez państwa członkowskie w kwestionariuszu technicznym oraz ocena przeprowadzona przez STECF[4] i opinie naukowe dotyczące OBW[5]przekazane przez ICES.

Wyniki niniejszego przeglądu zostaną wykorzystane przy podejmowaniu decyzji dotyczących przyszłego kształtu systemu, który uzależniony będzie od politycznych kierunków reformy wspólnej polityki rybołówstwa w 2012 r.

Regulacja nakładu połowowego na wodach zachodnich

System dla wód zachodnich został utworzony w 1995 r. w celu ochrony równowagi istniejącej w momencie pełnego objęcia Hiszpanii i Portugalii wspólną polityką rybołówstwa oraz w celu uniknięcia wzrostu nakładu połowowego w porównaniu z poziomami notowanymi przed tą integracją[6]. Rozporządzenie z 1995 r. zostało następnie zastąpione rozporządzeniem (WE) nr 1954/2003. Główne elementy tych następujących po sobie systemów to:

Parametr podlegający ograniczeniu | Podział obszarowy i podział zasobów rybnych | Metoda początkowego przydziału |

Warunki przystąpienia Hiszpanii i Portugalii | liczba statków ogółem oraz liczba statków jednocześnie obecnych | Irish box: strefa wokół Irlandii, do której dostęp jest zabroniony; wody WE należące do obszarów ICES VI, VII, VIIIabd, wody hiszpańskie należące do obszarów ICES VIIIc i IXa, wody portugalskie wokół Azorów i Madery, wody hiszpańskie wokół Wysp Kanaryjskich; statki rybackie przeznaczone do połowów przydennych, wyspecjalizowana działalność połowowa (kilka metier) | negocjacje akcesyjne mające na celu zastąpienie systemu zezwoleń dla statków zagranicznych nową formułą, aby uniknąć zaburzenia wzorców połowów |

System nakładu połowowego z 1995 r. | roczna liczba kilowatodni; liczba statków określona wyłącznie dla Hiszpanii w odniesieniu do dwóch podobszarów wokół Irlandii; pełny przydział nakładów połowowych państwom członkowskim | 16 obszarów na poziomie rejonu ICES /obszaru CECAF[7]; zasoby przydenne, głębinowe, przegrzebki i krab kieszeniec/krab pająkowaty; połowy narzędziami umocowanymi na stałe i narzędziami ciągnionymi, długość statku powyżej 15 m | zgłoszone przez państwa członkowskie nakłady niezbędne w celu wykorzystania uprawnień do połowów, w tym połowów gatunków niepodlegających ograniczeniom połowowym, bez naruszenia istniejącej równowagi pomiędzy eksploatacją a względną stabilnością. |

System nakładu połowowego z 2003 r. | roczna liczba kilowatodni; pełny przydział nakładów połowowych państwom członkowskim | dziewięć obszarów na poziomie obszaru ICES /obszaru CECAF; zasoby przydenne, z wyłączeniem zasobów głębinowych, przegrzebków i kraba kieszeńca/kraba pająkowatego; długość statku powyżej 15 m, a dla obszaru na południe i zachód od Irlandii: powyżej 10 m | średni nakład połowowy deklarowany dla pięcioletniego okresu 1998-2002 |

Tabela 1 . Przegląd kolejnych systemów nakładu połowowego na wodach zachodnich

OBECNY SYSTEM I ZWIąZANE Z NIM DZIAłANIA POLITYCZNE

Charakterystyka obecnego systemu

System nakładu połowowego z 2003 r. charakteryzował ogólny znaczny spadek poziomu maksymalnych dopuszczalnych nakładów przydzielanych państwom członkowskim. Spadek ten wynikał między innymi z obowiązywania bardziej surowego kryterium ustalania pułapu nakładu połowowego: pułap ten został ustalony na poziomie średniego rocznego nakładu wykorzystanego w latach 1998-2002, którą to decyzję Hiszpania bezskutecznie próbowała zakwestionować[8]. Cechą tego systemu było również jego uproszczenie, jako że obszary i metier[9] były mniej szczegółowe. Ponadto połowy gatunków głębinowych zostały wyłączone i bezpośrednio poddane regulacji specjalnego systemu, który nie przewidywał ograniczeń regionalnych[10]. Z poprzednim systemem system nakładu połowowego z 2003 r. dzieli główną cechę, która odróżnia go od systemów nakładu połowowego realizowanych w ramach wieloletnich planów zarządzania: wielkość przydzielonego nakładu jest stała i nie ulega corocznym zmianom wraz ze zmianą celów w zakresie zarządzania zasobami lub przydzielonych kwot połowowych dla danych stad.

Nawiązanie do charakterystyki floty obejmuje wyłącznie określenie minimalnej długości statku (15 m; OBW: 10 m). Ma to dwie podstawowe konsekwencje. Po pierwsze, małe statki, dla których podstawą działalności są codzienne rejsy, wyłączone zostały spod zarządzania, z wyjątkiem rejsów w obszarze biologicznie wrażliwym. W praktyce oznacza to – z powodu niewielkiego zasięgu małych statków – że w systemie zarządzania uwzględnione zostały wyłącznie mniejsze jednostki z Irlandii. Po drugie, kontrola może być prowadzona w czasie rzeczywistym przy użyciu sprzętu elektronicznego, jako że statki o długości powyżej 15 m muszą być połączone z satelitarnym systemem monitorowania statków (VMS), a począwszy od lipca 2011 r. będą miały obowiązek codziennego zgłaszania swoich połowów za pośrednictwem elektronicznych dzienników połowowych.

Biorąc pod uwagę fakt, że system nakładu połowowego z 2003 r. przewiduje podział na duże obszary, każdy obszar obejmuje dużą różnorodność łowisk. Podobnie, ograniczono zróżnicowanie operacji połowowych, wyróżniając trzy „gatunki docelowe”: zasoby przydenne z wyłączeniem gatunków głębinowych, przegrzebki oraz krab kieszeniec/krab pająkowaty. Takie rozwiązanie ma cztery podstawowe konsekwencje. Po pierwsze, dla połowów przydennych brak jest rozróżnienia pomiędzy składami połowów, które w rzeczywistości są bardzo zróżnicowane (dorsz/plamiak/witlinek, czarniak, morszczuk/żabnica/smuklica, homarzec). Po drugie, w systemie zarządzania należy stworzyć rozgraniczenie pomiędzy połowami głębinowymi i ogólnymi połowami przydennymi; ten aspekt będzie przedmiotem dalszej oceny w ramach bieżącego przeglądu rozporządzenia (WE) nr 2347/2002. Po trzecie, system zarządzania nie uwzględnia wpływu różnych technik połowowych na eksploatowane stada. I w końcu, system pomija połowy gatunków pelagicznych, takich jak makrela, śledź, ostrobok, tuńczyk biały czy też włócznik.

Parametrem, do którego odwołuje się ograniczenie działalności, jest liczba dni na morzu pomnożona przez moc danego statku. Ma to dwie poważne konsekwencje. Po pierwsze, parametr ten jest powiązany z faktyczną działalnością statku, przy czym pozostaje jednak „nominalnym” parametrem aktywności w tym sensie, że nie rozróżnia pomiędzy czasem przelotu statku a czasem połowu. Po drugie, uwzględnia on zdolność połowową statku, jednak wyłącznie w takim sensie, że mocniejszy silnik oznacza większy nakład.

System ten nie dotyczy statków rybackich państw trzecich, które w związku z tym nie są zobowiązane do jego przestrzegania.

Powiązane przepisy w zakresie monitorowania i kontroli

Państwa członkowskie prowadzą aktualizowane wykazy statków, które mają prawo prowadzić połowy w ramach systemu nakładu połowowego z 2003 r. W myśl przyszłych przepisów wykonawczych do nowego rozporządzenia w sprawie kontroli[11] statki te będą musiały posiadać upoważnienie do połowów, a odnośny wykaz przechowywany będzie na scentralizowanych urzędowych stronach internetowych państw członkowskich. Dla połowów na wodach międzynarodowych wymagane jest dodatkowe upoważnienie do połowów[12].

Sposób obliczania wielkości nakładu wykorzystanego w danym obszarze przez statki znajdujące się poza portem jest szczegółowo określony w rozporządzeniu w sprawie kontroli. Źródłem danych mogą być dziennik połowów oraz namiary pozycji określone za pośrednictwem systemu VMS. W przypadku przekroczenia przez państwo członkowskie swojego limitu nakładu połowowego Komisja może dokonać potrącenia z przyszłych przydziałów maksymalnego dopuszczalnego nakładu połowowego. Moc silnika statku będzie podlegała certyfikacji i kontroli.

Zarządzanie uprawnieniami do połowów oraz stadami

Nakłady połowowe przydzielone państwom członkowskim nie są bezpośrednio związane z zarządzaniem zasobami rybnymi. Niemniej jednak przewiduje się funkcjonowanie dwóch mechanizmów: dokonując wymiany uprawnień do połowów, państwa członkowskie mogą również dokonać wymiany odnośnych nakładów połowowych; sposób obliczania przekazanego nakładu nie jest określony w żadnych dalszych wytycznych. Ponadto Komisja może zwiększyć przydział nakładu lub zezwolić na przeniesienie nakładu z jednego obszaru na inny, aby umożliwić państwu członkowskiemu pełne wykorzystanie swojej kwoty lub eksplorację zasobów rybnych niepodlegających kwotom, jeżeli taką eksplorację dopuszcza naukowa ocena takich zasobów. W tym względzie Komisja nie podjęła jeszcze żadnych decyzji.

Połowy zasobów przydennych objęte systemem nakładu połowowego z 2003 r. w dużym stopniu podlegają równoległemu systemowi zarządzania w oparciu o całkowite dopuszczalne połowy (TAC). Dotyczy to w szczególności morszczuka, żabnicy, smuklic, dorsza, plamiaka, witlinka, rdzawca, czarniaka, molwy, soli, gładzicy, rajowatych i homarca. Chociaż wskaźniki TAC dla wielu z tych stad uległy obniżeniu w okresie stosowania tego systemu, maksymalne nakłady połowowe pozostały na niezmienionym poziomie. Szeregu innych gatunków o drugorzędnej wartości handlowej dla rybołówstwa nie objęto TAC, np. kałamarnicy, mątwy, szkarłacicy, złocicy, zimnicy, barweny, okowiela, labraksa, nagłada, turbota, kurkowatych.

Gatunki bentosowe, które zarządzane są w oparciu o indywidualne przydziały nakładów połowowych, a mianowicie przegrzebki i krab kieszeniec/krab pająkowaty, również nie podlegają TAC. Zarządzane są komplementarnie na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym. Połowy cennych zasobów przegrzebka są ściślej regulowane pod względem sezonów połowowych i wykorzystywanych narzędzi, w szczególności w atlantyckich regionach Francji oraz w Walii. W przypadku rybołówstwa przybrzeżnego bardzo często funkcjonuje system samoregulacji, mający na celu uniknięcie nadpodaży czy też organizację odnowy populacji tych gatunków. Połowy obu tych gatunków bentosowych w dużej części nie wchodzą w zakres systemu nakładu połowowego z 2003 r., ponieważ są prowadzone przez małe statki.

Przydziały nakładów połowowych w ramach sytemu nakładu połowowego z 2003 r. pozostają bez uszczerbku dla bardziej restrykcyjnych przepisów dotyczących nakładu połowowego obowiązujących w ramach planów zarządzania. Na wodach zachodnich obowiązują obecnie trzy plany zarządzania przewidujące ograniczenia nakładów połowowych, które podlegają zmianie wraz ze zmianą stanu stad: plan w zakresie zasobów dorsza dotyczący wód na zachód od Szkocji oraz wód Morza Irlandzkiego, plan w zakresie zasobów soli dotyczący zachodniej części kanału La Manche oraz plan w zakresie południowego stada morszczuka oraz stada homarca dotyczący wód wokół Półwyspu Iberyjskiego[13].

WDROżENIE SYSTEMU ZARZąDZANIA NAKłADEM POłOWOWYM PRZEZ PAńSTWA CZłONKOWSKIE

Wszystkie zainteresowane państwa członkowskie opracowały narzędzia służące do pozyskiwania, monitorowania i raportowania danych na potrzeby zarządzania nakładem połowowym w ramach sytemu nakładu połowowego z 2003 r. Do ustalenia poziomu wykorzystania nakładów połowowych przeważnie wykorzystywane są dzienniki połowowe w połączeniu z danymi z systemu VMS (z wyjątkiem statków irlandzkich o długości poniżej 15 m w OBW). Comiesięczne sprawozdania na temat wykorzystania nakładów połowowych Komisja otrzymuje przeważnie w terminie. Państwa członkowskie wstrzymują połowy z chwilą całkowitego wykorzystania przydzielonych nakładów, a czasami próbują uniknąć konieczności zakończenia okresu połowowego lub go przedłużyć, nabywając dodatkowe nakłady od innych państw członkowskich. Najaktywniej w takich wymianach uczestniczy Belgia, Niderlandy i Irlandia.

W praktyce obliczanie nakładów połowowych nie jest w pełni zharmonizowane. Im bardziej spójna jest stosowana metoda, tym łatwiej będzie również wykorzystać wyniki naukowej analizy ewolucji nakładów połowowych, jako że analiza ta opiera się na zharmonizowanych metodach stosowanych w obrębie ram gromadzenia danych[14] wspólnej polityki rybołówstwa.

OCENA

Zaletą systemu nakładu połowowego w jego obecnym kształcie jest to, że funkcjonuje on jako mechanizm zabezpieczający przed przenoszeniem nakładów z jednego obszaru na inny, jak również przed eksploracją nowych zasobów bez uprzedniej opinii naukowej. Ograniczone zastosowanie systemu wyłącznie do większych statków wynika z zasady proporcjonalności oraz realnych możliwości kontroli. Przepisy dotyczące kontroli przeszły ewolucję: począwszy od 2012 r. statki o długości 12 m i więcej będą musiały być wyposażone w system VMS. Wyłączenie mniejszych statków ma faktyczny wpływ na przestrzenny zasięg obowiązywania systemu, jako że mniejsze jednostki przez większą część roku będą przypuszczalnie operowały w obrębie strefy 12 mil morskich. W ramach tych przestrzennych granic państwo nadbrzeżne może z zasady samodzielnie regulować połowy[15], przy czym nie istnieje jednak wyraźna przestrzenna granica pomiędzy obszarami obowiązywania systemów międzynarodowych i krajowych.

Za takim podejściem przestrzennym przemawia jego prostota oraz spójność z koncepcją ekoregionów, z wyłączeniem wschodniej części kanału La Manche, która obecnie uważana jest za część ekoregionu Morza Północnego, a nie regionu Morza Celtyckiego.

Z uwagi na swój statyczny charakter system nakładu połowowego z 2003 r. nie może być stosowany na potrzeby zarządzania stadami, ani też zarządzania połowami zasobów wielogatunkowych; nie w tym celu został pomyślany. Określenie wyłącznie jednego rodzaju połowów dennych, przy rozległej granulacji przestrzennej, sprawia, że obecny system jest zbyt nieporęczny, aby można było go bezpośrednio powiązać z systemem zarządzaniem zasobami lub systemem zarządzaniem poprzez metier. Również obszary, na których prowadzone jest zarządzanie nakładem połowowym, nie zawsze pokrywają się z najważniejszymi obszarami objętymi systemem zarządzania w oparciu o TAC[16]. Niemniej jednak ogólny system nakładu połowowego mógłby potencjalnie zostać powiązany z parametrami biologicznymi, a tym samym mógłby uwzględnić przyszłe kwestie związane z zarządzaniem, pod warunkiem że parametry te byłyby w stanie zilustrować jednocześnie stan wielu różnych stad.

System ten miałby istotniejszą rolę przy zarządzaniu połowami przegrzebka i kraba, zważywszy że połowy tych gatunków nie podlegają TAC. Jednakże, w przypadku zarządzania zasobami kraba, stosowany na potrzeby zarządzania parametr „kilowatodni” nie jest wystarczająco miarodajny, ponieważ natężenie połowów w przeważającej mierze uzależnione jest od liczby ciągnionych pułapek[17], a parametr ten nie koreluje istotnie z mocą silnika. Ponadto system nie wykorzystuje lokalnych i regionalnych rozwiązań w zakresie zarządzania, które mogą dotyczyć zarówno mniejszych, jak i większych statków. Z kolei tworzenie lokalnej polityki jest częstokroć utrudnione, gdy pracom nad nią towarzyszy konieczność współpracy z flotami państw sąsiadujących, które eksploatują te same zasoby.

Dostępność danych VMS oraz informacji na temat dziennych połowów za pośrednictwem elektronicznych dzienników połowowych powinna zapewnić wzrost przejrzystości przy stosowaniu takiego systemu. Gromadzenie danych VMS dla poszczególnych obszarów zarządzania jest czynnością, którą obecnie mogą również prowadzić państwa nadbrzeżne w odniesieniu do statków z innych państw członkowskich operujących na ich wodach, a wraz ze wdrożeniem reformy systemu kontroli podobny mechanizm planowany jest w odniesieniu do informacji zawartych w dziennikach połowowych.

Weryfikacja danych na temat nakładów jest możliwa w mniejszym stopniu niż monitorowanie połowów, ponieważ nie ma możliwości sprawdzenia i porównania zgromadzonych danych z danymi rynkowymi. Taki stan rzeczy przemawia za przyjęciem jako punkt wyjścia dla systemu zarządzania informacji VMS, które w miarę rozwoju standardów technicznych stają się coraz bardziej wiarygodne i dokładne, oraz za koniecznością stworzenia mechanizmu zapewniającego przejrzystość w odniesieniu do krajowych metod późniejszego obliczania nakładów połowowych.

Poprawa przejrzystości przy obliczaniu nakładów połowowych jest również efektem ubocznym naukowej analizy danych na temat nakładów gromadzonych w ramach ram gromadzenia danych, prowadzonej dla wód zachodnich od 2009 r.

Z chwilą wprowadzenia systemu certyfikacji i kontroli mocy silników ograniczone zostaną w przyszłości przypadki przekazywania błędnych danych na temat mocy silników, dzięki czemu parametr kW stanie się bardziej wiarygodny.

SYSTEM NAKłADU POłOWOWEGO NA WODACH PÓłNOCNO-ZACHODNICH I POłUDNIOWO-ZACHODNICH

Wody północno-zachodnie

Francja i Wielka Brytania otrzymują zdecydowanie największe przydziały nakładów dla połowów przydennych w obszarach ICES V-VI (na zachód od Szkocji) oraz VII (Morze Celtyckie), a w dalszej kolejności Hiszpania i Irlandia (zob. tabela 1a w dokumencie roboczym służb Komisji dołączonym do niniejszego komunikatu). Jeżeli chodzi o wykorzystanie nakładów według informacji przekazanych przez państwa członkowskie, tylko Niemcy, Hiszpania i Niderlandy zdają się wykorzystywać ponad połowę swoich rocznych przydziałów, przy czym Hiszpania (na zachód od Szkocji) i Niderlandy (Morze Celtyckie) w niektórych latach całkowicie wykorzystały maksymalny przydział.

Przykładowo, poniższe wykresy prezentują kształtowanie się nakładów dla połowów przydennych oraz wielkości połowów odnośnych kluczowych gatunków w ramach kwot, realizowanych przez statki hiszpańskie w obszarach V-VI i VII oraz statki brytyjskie w obszarze V-VI. Chociaż relacja pomiędzy nakładem połowowym a połowami gatunków objętych kwotami jest dość zróżnicowana w przypadku poszczególnych państw członkowskich, to można zauważyć, że wykorzystanie nakładów od lat pozostaje na stabilnym poziomie, a w przypadku Hiszpanii taki układ utrzymuje się nawet wtedy, gdy połowy gatunków objętych dostępnymi kwotami wykazują trend zniżkujący.

[pic] Rysunek 1 . Porównanie zgłoszonego nakładu i połowów gatunków objętych kwotami[18] dla Hiszpanii w obszarach V-VI i VII razem

[pic] Rysunek 2 . Porównanie zgłoszonego nakładu i połowów gatunków objętych kwotami[19] dla Wielkiej Brytanii w obszarze V-VI

Statki prowadzące połowy gatunków przydennych na zachód od Szkocji obecnie o wiele bardziej odczuwają wpływ planu w zakresie zasobów dorsza. Wpływ ten jest szczególnie widoczny w przypadku Irlandii i Wielkiej Brytanii. Dla przykładu, w poniższej tabeli przedstawiono porównanie odpowiednich systemów nakładu połowowego dla tych państw członkowskich. Należy zauważyć, że zakres przestrzenny i rozmiar flot w obu systemach nie jest taki sam, choć w dużym stopniu pokrywa się:

Podmiot | przydział nakładu na wodach zachodnich | zgłoszone wykorzystanie nakładu na wodach zachodnich | pierwotny przydział nakładu w ramach planu w zakresie zasobów dorsza[20] | zgłoszone wykorzystanie nakładu w ramach planu w zakresie zasobów dorsza |

Irlandia, kilowatodni w 2009 r. na zachód od Szkocji | 2 324 932 | 818 595 (35 %) | 826 543 | 636 462 (77 %) |

Wielka Brytania, kilowatodni w 2009 r. na zachód od Szkocji | 24 017 229 | 6 209 268 (26 %) | 7 140 713 | 8 208 153 (115 %) |

Tabela 2 : Systemy nakładu połowowego na zachód od Szkocji dla połowów przydennych prowadzonych przez Wielką Brytanię i Irlandię.

O ile plan w zakresie zasobów dorsza dopuszcza wyłączenie spod jego systemu nakładu połowowego grup statków, które nie prowadzą połowów dorsza, system wód zachodnich nadal pełni funkcję ogólnych ram.

Jeżeli chodzi o połowy przegrzebka i kraba (zob. tabela 1b w dokumencie roboczym służb Komisji), Irlandia wycofała z eksploatacji statki w celu zagwarantowania ciągłego przestrzegania maksymalnego poziomu nakładu połowowego dla przegrzebka.

Wody południowo-zachodnie z wyłączeniem regionów najbardziej oddalonych

Hiszpania i Francja, a w dalszej kolejności Belgia, otrzymują zdecydowanie największe przydziały nakładów dla połowów przydennych w obszarach ICES VIII i IX, (zob. tabela 2 w dokumencie roboczym służb Komisji). Jeżeli chodzi o wykorzystanie nakładów, według informacji przekazanych przez państwa członkowskie statki hiszpańskie i belgijskie zdają się operować przy maksymalnym wykorzystaniu przydziałów, natomiast nakład połowowy Francji uległ znacznemu obniżeniu. W obszarze ICES IX, od południowej Galicji do Zatoki Kadyksu, jedynie statki hiszpańskie i portugalskie mają pozwolenie na prowadzenie połowów gatunków przydennych. Statki hiszpańskie operują niemal na granicy limitu, natomiast statki portugalskie zmniejszyły swój nakład.

Nakład połowowy dotyczący przegrzebków i krabów w tych obszarach zarezerwowany jest dla Francji (obszar VIII) i Hiszpanii (obszary VIII i IX). I w tym przypadku wyłącznie statki hiszpańskie zdają się operować na granicy limitów.

NAKłAD POłOWOWY ORAZ WARUNKI DZIAłALNOśCI POłOWOWEJ WOKÓł AZORÓW, WYSP KANARYJSKICH I MADERY

Wprowadzenie

Traktat o przystąpieniu Hiszpanii i Portugalii z 1985 r. wprowadził mechanizm przewidujący coroczne decyzje Rady regulujące wzajemny dostęp do wyłącznych stref ekonomicznych wokół Azorów, Madery i Wysp Kanaryjskich. W wydanych na jego podstawie decyzjach Rady zachowano wyłączny dostęp statków krajowych do każdego obszaru, z kilkoma wyjątkami dotyczącymi połowów tuńczyka. Nowy system nakładu z 1995 r. – wprowadzając zakaz dostępu dla nowoczesnych statków do połowu tuńczyka oraz wyczerpująco określając dopuszczalny nakład połowowy na poziomie regionu najbardziej oddalonego – w praktyce stanowił kontynuację tamtego systemu. System nakładu połowowego z 2003 r. ograniczył skalę wyłączności z uwagi na zasadę swobodnego dostępu do wód wspólnotowych: tworząc, po pierwsze, system szczególnego dostępu uprzywilejowujący lokalne floty na obszarze wód wokół wysp do 100 mil morskich, a po drugie wyłączając połowy głębinowe spod zakresu regulacji dotyczących nakładu połowowego wokół wysp. Decyzje te w późniejszym czasie próbował bezskutecznie kwestionować rząd Azorów[21].

System z 2003 r. stanowił, że na wodach do 100 mil morskich od linii podstawowych Azorów, Madery i Wysp Kanaryjskich zainteresowane państwa członkowskie mogą ograniczyć połowy do statków zarejestrowanych w portach tych wysp, przy czym takie ograniczenie nie dotyczy statków, które tradycyjnie prowadziły połowy na tych wodach. Komisji nie są znane żadne przepisy krajowe wprowadzające takie ograniczenie dostępu dla statków innych niż lokalne. Niemniej jednak wydaje się, że takie ograniczenie przyjmuje się za fakt. Ponadto Hiszpania i Portugalia podpisały w 2008 r. dwustronną umowę[22] ograniczającą do maksymalnie 38 statków wzajemny dostęp flot wyspiarskich, przy szeregu specyfikacji technicznych.

Zarządzanie nakładem połowowym

Przydziały nakładu połowowego dla połowów przydennych w ramach systemu nakładu z 2003 r. zastrzeżone są dla Portugalii na obszarach azorskich oraz dla Hiszpanii i Portugalii na obszarach zarządzania obejmujących zarówno Maderę, jak i Wyspy Kanaryjskie. Stałe znaczenie mają jedynie połowy przydenne wokół Wysp Kanaryjskich. Połowy przegrzebka nie są możliwe na żadnym z tych obszarów, a pozwolenie na połowy kraba posiada wyłącznie Hiszpania wokół Wysp Kanaryjskich (zob. tabela 4 w dokumencie roboczym służb Komisji). Zważywszy, że najważniejsze zasoby rybne stanowią gatunki głębinowe oraz daleko migrujące duże gatunki pelagiczne, których obu system ten już nie dotyczy, system nakładu połowowego ma bardzo ograniczony wpływ i znaczenie. Zarówno władze azorskie, jak i władze Wysp Kanaryjskich wyraziły zainteresowanie weryfikacją kształtu systemu dostępu, w tym jego zakresu przestrzennego, w kontekście reformy wspólnej polityki rybołówstwa.

SYSTEM NAKłADU POłOWOWEGO NA OBSZARACH BIOLOGICZNIE WRAżLIWYCH

Wprowadzenie

Obszar biologicznie wrażliwy to podobszar Morza Celtyckiego w granicach wyłącznych stref ekonomicznych Irlandii i Wielkiej Brytanii, który utworzony został wyłącznie na potrzeby osobnego systemu zarządzania nakładem połowowym funkcjonującego od 2004 r. Granice tego obszaru zostały ustalone w oparciu o informacje naukowe na temat dużej koncentracji populacji młodego morszczuka. Obszar biologicznie wrażliwy częściowo pokrywa się z obszarem realizacji środków technicznych, na którym istnieje obowiązek stosowania większych rozmiarów oczek w ramach środków służących odnowie[23] północnego stada morszczuka; granice tego obszaru ilustruje dokument roboczy służb Komisji. Utworzenie tego obszaru było bezskutecznie kwestionowane przez Hiszpanię[24].

Zarządzanie nakładem połowowym

Francja otrzymuje największy przydział nakładu dla połowów przydennych w obszarze biologicznie wrażliwym, a w dalszej kolejności Irlandia, Hiszpania i Wielka Brytania (zob. tabela 3 w dokumencie roboczym służb Komisji). Jeżeli chodzi o wykorzystanie nakładów według informacji przekazanych przez państwa członkowskie, najbardziej aktywne w tym obszarze wydają się być statki hiszpańskie, a w dalszej kolejności statki irlandzkie. Stąd też tylko Hiszpania operuje niemal na granicy limitów nakładu.

Połowy przegrzebka są obecnie prowadzone wyłącznie przez statki irlandzkie, chociaż Francja również posiada przydział nakładu. Jeżeli chodzi o połowy kraba, Irlandia jest najbardziej aktywna w tym względzie, operując niemal na granicy swoich limitów nakładu, podczas gdy Francja utrzymuje jego wysokie rezerwy.

Ocena biologiczna

Komisja zwróciła się do ICES o doradztwo naukowe w sprawie wpływu regulacji nakładu w OBW w kontekście innych środków służących zachowaniu zasobów. ICES doradziła, aby granice OBW pokrywały się z głównym obszarem dojrzewania morszczuka i żabnicy, jak również z tarliskiem smuklicy i, w mniejszym stopniu, morszczuka. Ponadto granice częściowo pokrywają się z ważnymi tarliskami i obszarami dojrzewania plamiaka i witlinka, chociaż dotyczy to bardziej obszarów przybrzeżnych, a tym samym w mniejszym stopniu flot międzynarodowych, które operują przeważnie w południowej i zachodniej części OBW. ICES uważa, że wpływ OBW na poprawę stanu zasobów morszczuka jest niejednoznaczny, jednak wyraża opinię, że w połączeniu ze środkami technicznymi istnienie OBW być może przyniosło korzyści populacji smuklicy i żabnicy. Rada ICES podkreśla, że ograniczenia nakładów połowowych dla większości państwa nie wydają się restrykcyjne, tym niemniej popiera utrzymanie tego środka w celu uniknięcia niepożądanych zmian we wzorcach połowowych; w tym względzie, dla obszaru biologicznie wrażliwego Unia powinna określić wyraźne cele w zakresie zachowania zasobów, których realizacja powinna być ściśle i w przejrzysty sposób monitorowana.

WNIOSKI

Dzięki systemowi nakładu połowowego z 2003 r. udało się stworzyć warunki umożliwiające pełne włączenie Hiszpanii i Portugalii w system głównych zasad wspólnej polityki rybołówstwa. Zważywszy na statyczny charakter systemu, w związku ze stałym spadkiem ogólnej zdolności połowowej flot[25] oraz zmniejszaniem się uprawnień do połowów gatunków objętych kwotami, w przypadku większości państw członkowskich system nie ogranicza już działalności flot w znacznej liczbie obszarów. Tymczasem, dla kilku obszarów opracowano z kolei systemy nakładu połowowego dla konkretnych połowów, które powiązane są z coroczną opinią naukową w sprawie stad. Być może możliwe będzie powiązanie w przyszłości rozległego systemu nakładu połowowego z regularną opinią naukową w sprawie stad; niemniej jednak, takie rozwiązanie wymagałoby bardziej szczegółowego zdefiniowania połowów. W odniesieniu do OBW system jest osadzony w kontekście środków technicznych i wraz z nimi dowiódł swojej przydatności przy poprawie stanu niektórych ważnych stad. Ekspertyzy naukowe wskazują, że przyszłe ograniczenia powinny być w bardziej wyraźny sposób powiązane z celami w zakresie zarządzania zasobami.

Zarządzanie przez nakłady połowowe mogłoby stanowić ważne narzędzie w odniesieniu do połowów przegrzebka i kraba, które to połowy nie są ograniczone przez TAC. Jednakże parametr stosowany obecnie na potrzeby zarządzania nie jest wystarczającą precyzyjny, szczególnie w przypadku połowów kraba, a system powinien przewidywać możliwość reakcji na inicjatywy zainteresowanych stron w zakresie zarządzania, co obecnie nie ma miejsca.

Dla najbardziej oddalonych regionów wschodniego Atlantyku system stanowi szerokie ramy, które prawodawstwo krajowe tylko częściowo uzupełnia. Połowy najważniejszych gatunków (dużych gatunków pelagicznych oraz gatunków głębinowych) nie są regulowane do poziomu regionalnego.

[1] Rozporządzenie Rady (WE) nr 1954/2003, Dz.U. L 289 z 7.11.2003, s. 1; rozporządzenie Rady (WE) nr 1415/2004, Dz.U. L 258 z 5.8.2004, s. 1.

[2] Wody zachodnie obejmują północno-wschodni Atlantyk na zachód od Morza Północnego i Morza Norweskiego, w tym wyłączne strefy ekonomiczne regionów najbardziej oddalonych Portugalii i Hiszpanii.

[3] Zob. art. 3 ust. 4, art. 5 ust. 2 i art. 6 ust. 3 rozporządzenia Rady (WE) nr 1954/2003.

[4] STECF, sprawozdanie SGMOS 09-05 Grupa Robocza ds. Systemów Nakładów Połowowych, część 3, lipiec 2010 r.

[5] Międzynarodowa Rada Badań Morza, opinia ICES 2009, księga 5, pkt 5.3.3.1.

[6] Zob. motyw 4 i 5 rozporządzenia (WE) nr 685/95, Dz.U. L 71 z 31.3.1995 , s. 5.

[7] CECAF: Komitet ds. Rybołówstwa na Środkowym i Wschodnim Atlantyku. Wody zachodnie leżą w granicach obszarów ICES (północno-wschodni Atlantyk) oraz, w odniesieniu do (części) wyłącznych stref ekonomicznych wokół regionów najbardziej oddalonych Portugalii i Hiszpanii, w granicach obszarów CECAF (środkowo-wschodni Atlantyk).

[8] Zob. sprawy C-36/04 i C-442/04.

[9] Metier to grupa operacji połowowych ukierunkowanych na podobne gatunki (skupiska gatunków), z wykorzystaniem podobnych narzędzi, w tym samym okresie roku lub w tym samym obszarze, charakteryzujących się podobnym wzorcem eksploatacji.

[10] Rozporządzenie Rady (WE) nr 2347/2002 (Dz.U. L 351 z 28.12.2002, s. 6).

[11] Rozporządzenie Rady (WE) nr 1224/2009, Dz.U. L 343 z 22.12.2009, s. 1 (zob. w szczególności art. 7-15, 26-32, 39-41, 106, 114-116, 124); zob. również rozporządzenie Rady (WE) nr 2103/2004 (Dz.U. L 365 z 10.12.2004, s. 12).

[12] Zob. art. 3 rozporządzenia Rady (WE) nr 1006/2008 (Dz.U. L 286 z 29.10.2008, s. 33).

[13] Rozporządzenia Rady (WE) nr 1342/2008 (Dz.U. L 348 z 24.12.2008, s. 20), (WE) nr 2166/2005 (Dz.U. L 345 z 28.12.2005, s. 5) i (WE) nr 509/2007 (Dz.U. L 122 z 11.5.2007, s. 7).

[14] Rozporządzenie Rady (WE) nr 199/2008, Dz.U. L 60 z 5.3.2008, s. 1.

[15] Zob. art. 9 i 17 rozporządzenia Rady (WE) nr 2371/2002, Dz.U. L 358 z 31.12.2002, s. 59.

[16] W szczególności obszar zarządzania nakładem połowowym ICES VIII obejmuje wody Morza Kantabryjskiego, gdy tymczasem wody te są zarządzane wraz z portugalskimi wodami przybrzeżnymi w oparciu o TAC dla morszczuka, żabnicy i smuklic.

[17] Inne narzędzia o pewnym znaczeniu: statki poławiające narzędziami skrzelowymi i trawlery prowadzące połowy kraba kieszeńca we Francji (przyłów), statki poławiające kraba pająkowatego narzędziami skrzelowymi we Francji i Wielkiej Brytanii.

[18] Uwzględnione gatunki: morszczuk, żabnica, smuklica, homarzec. Nie można było uwzględnić równie ważnych gatunków molwy i rajowatych ze względu na niepokrywające się obszary lub brak szeregów czasowych.

[19] Uwzględnione gatunki: dorsz, plamiak, witlinek, czarniak, żabnica, homarzec.

[20] Ta pierwotna alokacja podlega korektom w trakcie roku, w szczególności zwiększeniu nakładu w zamian za podejmowane środki unikania połowów dorsza.

[21] Zob. sprawy T-37/04 i C-444/08.

[22] Umowa w sprawie operacji tradycyjnych flot rybackich Azorów, Madery i Wysp Kanaryjskich, podpisana w Bradze w dniu 21.1.2008 r.

[23] Rozporządzenie Komisji (WE) nr 494/2002, Dz.U. L 77 z 20.3.2002, s. 8.

[24] Zob. sprawy C-36/04 i C-442/04.

[25] Zob. roczne sprawozdanie Komisji w sprawie starań podjętych przez państwa członkowskie w 2008 r. zmierzających do osiągnięcia trwałej równowagi pomiędzy zdolnością połowową a uprawnieniami do połowów, COM(2010)60 wersja ostateczna.