52010DC0434

[pic] | KOMISJA EUROPEJSKA |

Bruksela, dnia 16.8.2010

KOM(2010) 434 wersja ostateczna

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA RADY

w sprawie wdrażania krajowego planu działania przyjętego przez Polskę w ramach rozporządzenia Rady (WE) 338/2008 z dnia 14 kwietnia 2008 r. dotyczącego dostosowania kwot, jakie mają być przydzielone Polsce na połowy dorsza w Morzu Bałtyckim (podobszary 25–32, wody WE) w okresie od 2008 r. do 2011 r.

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie 3

2. Plan działania dotyczący kontroli 3

2.1. Ramy prawne 3

2.2. Jeden organ 4

2.3. Egzekwowanie przepisów i inspekcje 4

2.4. Kontrola administracyjna 5

3. Krajowy plan restrukturyzacji floty bałtyckiej 5

3.1. Ewolucja polskiej floty rybackiej 5

3.2. Ograniczenie liczby specjalnych zezwoleń połowowych na dorsza 6

3.3. Pomoc publiczna z tytułu trwałego zaprzestania działalności połowowej 7

3.4. Środki na rzecz modernizacji (przeniesienie do sektora połowów pelagicznych) 8

3.5. Pomoc publiczna z tytułu tymczasowego zaprzestania działalności połowowej 8

4. Wnioski i zalecenia 8

WPROWADZENIE

Na mocy art. 3 ust. 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 338/2008 z dnia 14 kwietnia 2008 r. dotyczącego dostosowania kwot, jakie mają być przydzielone Polsce na połowy dorsza w Morzu Bałtyckim (podobszary 25–32, wody WE) w okresie od 2008 r. do 2011 r., Komisja co roku ocenia wdrażanie przyjętych przez Polskę krajowych planów działania dotyczących kontroli i restrukturyzacji floty oraz przekazuje Radzie sprawozdanie z ich wdrażania. Pierwsze takie sprawozdanie przedstawiono Radzie w dniu 18 listopada 2008 r. Zadaniem krajowego planu działania dotyczącego kontroli jest pokonanie obecnych trudności związanych z kontrolą i egzekwowaniem przepisów oraz skuteczne rozwiązanie problemu nielegalnych połowów i łamania prawa unijnego, który dotyczy połowów dorsza na Morzu Bałtyckim. Dnia 18 marca 2008 r. w Warszawie władze polskie omówiły i uzgodniły z Komisją treść planu na spotkaniu dotyczącym polskiego systemu kontroli rybołówstwa w kontekście pomocy finansowej dla kontroli rybołówstwa. Uzgodniony protokół z tego spotkania zawiera opis krajowego planu działania dotyczącego kontroli.

W krajowym planie działania dotyczącym restrukturyzacji floty bałtyckiej, który również obejmuje okres od 2008 r. do 2011 r., miano określić środki, które należy podjąć, aby zapewnić zrównoważoną eksploatację przyznanych Polsce kwot dorsza – zarówno z punktu widzenia ochrony gatunku, jak i gospodarki – w ramach programu operacyjnego, współfinansowanego przez Europejski Fundusz Rybacki, na lata 2007-2013. W wyniku negocjacji między Komisją a władzami polskimi Polska przyjęła w kwietniu 2008 r. Krajowy plan restrukturyzacji floty bałtyckiej, a w styczniu 2009 r. przyjęła Plan dostosowania nakładu połowowego.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) 338/2008 Polska przyjęła i wdraża obydwa te plany. Zgodnie z planami Polska przesłała Komisji sprawozdania z wdrażania. Zawarte w nich informacje wraz z informacjami zebranymi przez inspektorów Komisji stanowią podstawę oceny przedstawionej w niniejszym sprawozdaniu. Niniejsze sprawozdanie składa się z dwóch części, w których omówiono: plan działania dotyczący kontroli oraz plan działania dotyczący restrukturyzacji floty.

PLAN DZIAłANIA DOTYCZąCY KONTROLI

W krajowym planie działania dotyczącym kontroli przewidziano harmonogram stopniowego ulepszania polskiego systemu kontroli rybołówstwa w ciągu dwóch lat. W ramach planu Polska ma co pół roku przedstawiać Komisji sprawozdanie z postępu prac nad realizacją każdego punktu planu. Dnia 2 kwietnia 2009 r. Polska przedstawiła sprawozdanie z inspekcji, a dnia 14 lipca przedłożyła trzecie sprawozdanie z postępu prac.

Ramy prawne

W 2008 r. władza ustawodawcza w Polsce rozpoczęła proces przyjmowania nowych przepisów krajowych, które zgodnie z planem działania rozwiązują problemy w systemie kontroli i egzekwowania przepisów, a mianowicie opracowała projekt nowej ustawy o rybołówstwie i ustawy o organizacji rynku rybnego. Ustawy te nie zostały jednak do tej pory przyjęte. Nowa ustawa o organizacji rynku rybnego znajduje się obecnie w Trybunale Konstytucyjnym, a projekt nowej ustawy o rybołówstwie oczekuje na rozpatrzenie przez Parlament.

Jeden organ

W 2008 r. w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi utworzono stanowisko Zastępcy Dyrektora ds. Kontroli Rybołówstwa, który stanowi jeden organ i koordynuje monitorowanie, kontrolę oraz nadzór na szczeblu krajowym i międzynarodowym. Stanowisko to zostało obsadzone i funkcjonuje.

Jeden organ jest odpowiedzialny, między innymi, za sporządzanie projektu rocznego krajowego programu kontroli, w którym określa się strategię i wyznacza priorytety oraz cele. Jeden organ przewodniczy comiesięcznym posiedzeniom Rady Koordynacyjnej Okręgowych Inspektorów Rybołówstwa Morskiego.

Egzekwowanie przepisów i inspekcje

W sprawozdaniu Komisji za rok 2008 obok pewnych korzystnych zmian strukturalnych, które wprowadzono w Polsce w 2008 r., aby pokonać trudności związane z kontrolą i egzekwowaniem przepisów, wymieniono również pewne utrzymujące się problemy.

W 2009 r. odnotowano kolejne ulepszenia:

- pełna operacyjność nowego statku inspekcyjnego;

- wprowadzenie wymogu inspekcji 100 % wyładunków dorsza zamiast 20 %;

- wydanie wszystkim polskim inspektorom rybołówstwa morskiego podręcznika przeprowadzania kontroli;

- wyposażenie inspektoratów w przenośne wagi.

Chociaż dla wyładunków dorsza ustalono 100-procentową wartość odniesienia dla inspekcji, priorytety i strategia dotyczące inspekcji nie są oparte na kompleksowej analizie ryzyka. Koncentracja zasobów przeznaczonych na inspekcje może ograniczyć kontrole i inspekcje w innych dziedzinach niż wyładunki dorsza. W związku z tym inne podmioty związane z rybołówstwem i zaangażowane w działania po wyładunku – np. nabywcy, sprzedawcy i przetwórcy – nie podlegają skutecznemu systemowi kontroli. Może to stanowić jeden z czynników, który wpłynął na przełowienie o 17,4 % kwoty śledzia na 2009 r. w zachodniej części Bałtyku.

Władze polskie powiadomiły Komisję, że do listopada 2009 r. inspektoraty okręgowe zostaną wyposażone w mobilne stacje robocze umożliwiające dostęp do VMS.

Jednak postępy odnotowane w zakresie rozwoju systemu informacji rybołówstwa morskiego są niewielkie. Zgodnie z protokołem ustaleń do drugiego kwartału 2009 r. należało wprowadzić elektroniczny system umożliwiający internetowy dostęp do danych VMS, sprawozdań dotyczących nakładu, raportów połowowych, uprzednich zgłoszeń i komunikatów o wyjściu z portu i wejściu do portu oraz udostępnić ten system inspektorom w portach i na morzu. Do końca 2009 r. poinformowano Komisję, że umożliwiono jedynie dostęp do danych VMS.

Kontrola administracyjna

Główną przeszkodą utrudniającą poprawę sytuacji jest zastój w rozwoju ram prawnych oraz we wprowadzaniu systemu informacji rybołówstwa morskiego. Wynikają z tego następujące skutki:

- internetowy dostęp do informacji o działaniach inspekcyjnych i wymiana tych informacji między szczeblami lokalnymi, okręgowymi i centralnymi nie są możliwe;

- nie ustanowiono specjalnego zespołu ds. analizy danych, którego zadaniem byłoby monitorowanie w czasie rzeczywistym i analiza ryzyka w odniesieniu do statków rybackich;

- podmioty zaangażowane w działania po wyładunku – np. nabywcy, sprzedawcy i przetwórcy – nie podlegają skutecznemu systemowi kontroli, ponieważ nie przyjęto jeszcze nowej ustawy o organizacji rynku rybnego.

KRAJOWY PLAN RESTRUKTURYZACJI FLOTY BAłTYCKIEJ

Polska przyjęła Krajowy plan restrukturyzacji floty bałtyckiej w kwietniu 2008 r. W następstwie tego planu działania oraz zgodnie z art. 22 rozporządzenia Rady (WE) 1198/2006 w sprawie Europejskiego Funduszu Rybackiego w styczniu 2009 r. Polska przyjęła Plan dostosowania nakładu połowowego w wyniku negocjacji z Komisją Europejską. W planie tym zaktualizowano opis elementów planu działania i ustanowiono bardziej ambitne wartości docelowe dla zmniejszenia zdolności połowowej floty dorszowej. Poza tym dodano w nim nowe pozycje, na przykład wprowadzenie praw własności oraz związanych z nimi środków kontroli.

Ewolucja polskiej floty rybackiej

W poniższej tabeli przedstawiono ogólne zmniejszenie zdolności połowowej bałtyckiej floty rybackiej, wyrażone w liczbie statków, GT oraz kW między dniem 1 marca 2008 r. a dniem 1 grudnia 2009 r.

Tabela 1 : Polska flota rybacka w okresie od 1.3.2008 do 1.12.2009[1]

Statki według LOA* | Liczba statków | Zdolność w kW | Zdolność w GT |

Długość statku | Liczba statków | kW | GT |

0-8 m | 2 | 44 | 4 |

8-9,99 m | 5 | 275 | 27 |

10-11,99 m | 2 | 114 | 20 |

12-14,99 m | 3 | 342 | 67 |

15-18,49 m | 22 | 2 723 | 824 |

18,5-20,49 m |

20,5-25,49 m | 13 | 3 470 | 1 255 |

25,5 m i więcej | 19 | 8 421 | 3 178 |

Razem | 66 | 15 388 | 5 375 |

Środki na rzecz modernizacji (przeniesienie do sektora połowów pelagicznych)

W planie restrukturyzacji przewidziano modernizację statków rybackich o długości powyżej 24 m, a także przeniesienie ich do sektora połowów pelagicznych do końca 2011 r. (według Planu dostosowania nakładu połowowego dotyczy to 51 statków). Do początku listopada 2009 r. wpłynęło 40 wniosków o współfinansowanie z EFR na modernizację statków; do końca stycznia 2010 r. podpisano 20 umów o modernizację statków przy wsparciu EFR.

Omawiany segment floty stanowi dużą część floty dorszowej pod względem zdolności połowowej wyrażonej w kW i GT. Przeniesienie tych statków na stałe do sektora połowów pelagicznych należy dostosować do uprawnień do połowów, stanu zasobów pelagicznych oraz przewidywanych zmian w systemie zarządzania tymi zasobami.

Pomoc publiczna z tytułu tymczasowego zaprzestania działalności połowowej

Zgodnie z krajowym planem restrukturyzacji floty bałtyckiej oraz aby złagodzić niekorzystne skutki społeczno-gospodarcze związane z ograniczeniem liczby specjalnych zezwoleń połowowych na dorsza, postanowiono, że część floty rybackiej, która nie uzyskała zezwoleń połowowych na dorsza na 2009 r. (ale posiadała je w 2008 r.), otrzyma rekompensatę z tytułu tymczasowego zaprzestania działalności połowowej. Taką rekompensatę należy przyznać zmniejszającej się liczbie statków rybackich objętych zakazem połowów dorsza najpóźniej do końca 2011 r. W listopadzie 2009 r. przyjęto ogółem 258 decyzji o przyznaniu dotacji.

Ograniczenie liczby specjalnych zezwoleń połowowych na dorsza, połączone z większą kontrolą wyładunków, spowodowało bardziej proporcjonalne wykorzystanie kwoty dorsza w całym roku oraz powszechniejsze przestrzeganie przepisów wśród polskich rybaków.

Proces restrukturyzacji floty jest jednak daleki od zakończenia, pomimo tego, że pomoc z EFR wykorzystuje się zgodnie z planem. Z ok. 450 statków, z których składa się polska flota, ponad połowa zmuszona jest do zaprzestania połowów w latach 2009-2011 dzięki pomocy z tytułu tymczasowego zaprzestania działalności połowowej. W związku z tym możemy oczekiwać, że po upływie tego okresu ok. 200 statków będzie gotowych do ponownego podjęcia połowów dorsza.

WNIOSKI I ZALECENIA

W ciągu dwóch lat Polska dokonała wyraźnych postępów jeśli chodzi o poprawę skuteczności zarządzania rybołówstwem na Morzu Bałtyckim, w szczególności w związku z wdrażaniem planowanych środków EFR na rzecz wsparcia tymczasowego i trwałego zaprzestania działalności połowowej.

Ograniczenie liczby specjalnych zezwoleń połowowych na dorsza, połączone z większą kontrolą wyładunków, spowodowało bardziej proporcjonalne wykorzystanie kwoty dorsza w całym roku oraz powszechniejsze przestrzeganie przepisów wśród polskich rybaków.

Pomimo początkowych opóźnień w rozpoczęciu programu trwałego wycofywania statków z eksploatacji, współfinansowanego przez Europejski Fundusz Rybacki, obecnie proces trwałego zaprzestawania działalności połowowej przy wsparciu EFR przebiega dobrze, a osiągnięte do tej pory wyniki są zasadniczo zgodne z wartościami docelowymi. Proces ten należy przyspieszyć, aby dostosować wielkość floty dorszowej do uprawnień do połowów.

Mimo to osiągnięcie pełnych korzyści z restrukturyzacji krajowego systemu w kontekście kontroli i zarządzania flotą, przewidzianych w krajowym planie działania i Krajowym planie restrukturyzacji floty bałtyckiej, wymaga, aby w odpowiednim czasie podjąć wszystkie konieczne środki. Wprowadzone reformy obejmują tylko część krajowego planu działania, a odnotowane zmiany nie mogą jeszcze zagwarantować pełnej wiarygodności systemu kontroli. Ponadto nierównowaga strukturalna polskiej floty nie została jeszcze wystarczająco skorygowana i z braku danych nie można ocenić jej wpływu na połowy dorsza.

Polska powinna przyjąć wszystkie konieczne środki zgodnie z przyjętym wcześniej harmonogramem. Szczególną uwagę należy poświęcić następującym kwestiom:

- należy dostosować ramy prawne, aby w pełni przetransponować do nich prawodawstwo UE;

- dane dotyczące nakładu połowowego należy przekazywać Komisji we właściwy sposób;

- należy zadbać o powszechne przestrzeganie przepisów poprzez zapewnienie rentownego rybołówstwa, w którym rozwiązano problem nadmiernej zdolności połowowej, a nielegalne połowy nie są już opłacalne ani tolerowane; należy dokonać przeglądu systemu środków odstraszających oraz zapewnić proporcjonalność sankcji do charakteru danego wykroczenia, tak aby pozbawić sprawców płynących z niego korzyści;

- nadal należy podjąć właściwe środki, aby zapewnić skuteczny i wydajny system kontroli i egzekwowania przepisów, a zwłaszcza:

- system i procedury inspekcji muszą zapewniać odpowiednie działania następcze po inspekcji;

- wszystkie sektory rybołówstwa, w tym sektor działań po wyładunku, powinny podlegać inspekcji i kontroli, a zasoby należy rozdzielać zgodnie z tym założeniem;

- należy zmodernizować system informacji rybołówstwa morskiego, aby spełniał wymogi prawodawstwa UE;

- należy ustanowić specjalny zespół ds. analizy danych, którego zadaniem byłoby monitorowanie w czasie rzeczywistym i analiza ryzyka w odniesieniu do statków rybackich.

Komisja zwraca się do władz polskich o określenie środków naprawczych oraz ich natychmiastowe wdrożenie, tak aby zapewnić przestrzeganie uzgodnionego protokołu. Do dnia 1 listopada 2010 r. należy przedłożyć Komisji na piśmie wykaz środków naprawczych.

Jednocześnie Komisja zastrzega sobie prawo do skorzystania z uprawnień przysługujących jej z racji roli, jaką pełni, stojąc na straży Traktatów UE”.

[1] Zgodnie z rejestrem floty rybackiej Wspólnoty. Daty wybrane w celu porównania odpowiadają datom polskich komunikatów.

[2] Wykorzystanie kwoty dorsza we wschodniej części Bałtyku wyniosło w 2009 r. 97,3 %.

[3] Zgodnie z informacjami przedstawionymi przez polski Departament Rybołówstwa na posiedzeniu Komitetu Monitorującego Program Operacyjny EFR, które odbyło się dnia 27 stycznia 2010 r. w Warszawie.