52008DC0572

[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH |

Bruksela, dnia 25.9.2008

KOM(2008) 572 wersja ostateczna

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW

w sprawie drugiego przeglądu okresowego zakresu usługi powszechnej w sieciach i usługach łączności elektronicznej, zgodnie z art. 15 dyrektywy 2002/22/WE

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW

w sprawie drugiego przeglądu okresowego zakresu usługi powszechnej w sieciach i usługach łączności elektronicznej, zgodnie z art. 15 dyrektywy 2002/22/WE

1. CEL KOMUNIKATU

Komunikat dotyczy drugiego przeglądu okresowego zakresu usługi powszechnej zgodnie z wymogami art. 15 dyrektywy o usłudze powszechnej[1] (dyrektywa). Zawiera on także ogólne rozważania dotyczące roli usługi powszechnej w podejmowaniu szerszych wyzwań na szczeblu europejskim – w szczególności zapewnienia dostępu do łączy szerokopasmowych – w celu rozpoczęcia dyskusji na temat możliwej przyszłej polityki.

2. przegląd zakresu usługi powszechnej

2.1. Wprowadzenie

W UE usługa powszechna w łączności elektronicznej (e-łączności), zgodnie z obecnie obowiązującą definicją, oznacza zapewnienie przez rynek albo – w przypadku zawodności rynku – w drodze interwencji publicznej, że wszyscy wnioskodawcy będą mogli korzystać z usług, które są już dostępne dla większości obywateli i są niezbędne do brania udziału w życiu społecznym.

Dyrektywa definiuje usługę powszechną jako minimalny zestaw usług e-łączności dostępnych dla wszystkich użytkowników końcowych na podstawie uzasadnionego wniosku, po przystępnej cenie i o określonej jakości, niezależnie od geograficznego umiejscowienia w państwie członkowskim.

Dyrektywa określa cztery szczególne elementy w odniesieniu do zakresu usługi powszechnej[2]:

- zapewnienie dostępu stacjonarnego umożliwiającego inicjowanie i otrzymywanie wywołań lokalnych, krajowych i międzynarodowych, komunikację faksową oraz przesyłanie danych z szybkościami pozwalającymi na funkcjonalny dostęp do Internetu;

- dostępność co najmniej jednego pełnego spisu abonentów telefonicznych oraz jednego pełnozakresowego biura numerów, obejmujących wszystkich abonentów telefonii stacjonarnej i komórkowej, którzy chcą podać swoje nazwiska;

- dostępność publicznych automatów telefonicznych; oraz

- szczególne środki zapewniające dostęp do i przystępność cenową publicznie dostępnych usług telefonicznych dla użytkowników niepełnosprawnych albo o specjalnych potrzebach, a także tych z niskimi dochodami.

Wyrażenie „dostęp stacjonarny” odnosi się do głównego stałego miejsca zamieszkania użytkowników końcowych (gdzie kilku członków gospodarstwa domowego może korzystać z tego samego podłączenia), a nie do wymogu stosowania przez operatorów technologii stacjonarnej; tzn. nie powinny istnieć ograniczenia dotyczące wykorzystywanych środków technicznych – przewodowych albo bezprzewodowych – za pomocą których dostarcza się podłączenia. Z drugiej strony usługa powszechna nie obejmuje usługi „prywatnej mobilności” (możliwości korzystania z usług Internetowych w każdym miejscu).

Odwołanie do przesyłania danych z szybkościami pozwalającymi na funkcjonalny dostęp do Internetu jest sformułowane[3] jako wymóg ograniczony do pojedynczego podłączenia do sieci wąskopasmowej[4], które powinno być zdolne do wspierania przesyłania danych z szybkościami[5] pozwalającymi na funkcjonalny dostęp do usług online takich jak usługi świadczone poprzez publicznie dostępny Internet. Musi to pozwolić na odpowiedni dostęp do Internetu, a państwa członkowskie powinny móc wymagać, aby zapewniono taki poziom podłączenia, z jakiego korzysta większość abonentów.

Elastyczny wymóg dotyczący funkcjonalności dostępu do Internetu został opracowany w szczególności w celu umożliwienia krajom przystępującym wykorzystania technologii mobilnych i bezprzewodowych w celu świadczenia usługi powszechnej na rzecz większej części społeczeństwa.

Od państw członkowskich wymaga się znalezienia najbardziej skutecznych środków zagwarantowania obowiązku świadczenia usługi powszechnej (USO), w tym umożliwienia wszystkim przedsiębiorstwom spełnienia tych wymogów. Jeżeli rynek nie jest w stanie dostarczyć tych usług, obowiązki te mogą być nałożone na przedsiębiorstwa, przy określeniu warunków ich świadczenia. Jak dotąd szesnaście państw członkowskich wyznaczyło podmioty świadczące usługę powszechną na podstawie dyrektywy, podczas gdy Niemcy i Luksemburg nie wyznaczyły specjalnych podmiotów twierdząc, że usługa powszechna jest już świadczona za pomocą mechanizmów rynkowych[6]. Pozostałe dziewięć państw zapewnia świadczenie usługi powszechnej na podstawie rozwiązań przejściowych.

Można ustanowić fundusz usługi powszechnej, jeżeli krajowy organ regulacyjny stwierdzi, że wyznaczony operator świadczący usługę powszechną podlega nadmiernym obciążeniom. Związane z tym koszty netto mogą być finansowane albo z funduszy publicznych na przejrzystych warunkach albo poprzez utworzenie szczególnego sektorowego funduszu, do którego wkład musiałyby wnosić wszystkie przedsiębiorstwa działające na rynku. Obecnie fundusz usługi powszechnej utworzono w pięciu państwach członkowskich, ale rekompensata jest wypłacana tylko we Francji, Włoszech i Rumunii.

Państwa członkowskie mogą zlecić dodatkowe usługi, wykraczające poza minimalny zestaw usług ustalonych w dyrektywie, ale ich finansowanie musi być pokryte przez państwo (np. z podatków powszechnych) a nie przez określone podmioty działające na rynku.

Komisja ma obowiązek dokonywania co trzy lata przeglądu zakresu usługi powszechnej, z uwzględnieniem zmian społecznych, ekonomicznych i technologicznych, biorąc w szczególności pod uwagę mobilność i szybkość przesyłania danych w świetle dominujących technologii, z których korzysta większość abonentów. Dyrektywa[7] zawiera określone elementy, które Komisja powinna rozważyć przy podejmowaniu decyzji, czy dana usługa powinna zostać uznana za usługę powszechną, a mianowicie:

- społeczne wykluczenie mniejszości konsumentów z powodu braku dostępu albo niekorzystania z określonych usług, które są zarówno dostępne dla większości jak i wykorzystywane przez większość , oraz

- fakt, że włączenie tych usług w zakres usługi powszechnej przyniosłoby ogólną korzyść netto dla wszystkich konsumentów w przypadku gdy nie są one świadczone na rzecz ogółu w normalnych warunkach komercyjnych.

Po dokonaniu pierwszego przeglądu zakresu usługi powszechnej z lat 2005-2006 stwierdzono, że nie istniała potrzeba zmiany zakresu obowiązku świadczenia usługi powszechnej, w szczególności w odniesieniu do usług szerokopasmowych i komórkowych. W odniesieniu do tych ostatnich uznano, że konkurencyjne i otwarte rynki zapewniły konsumentom szeroki i przystępny cenowo dostęp. W odniesieniu do łączy szerokopasmowych, całkowita proporcja ludności UE, która używa stałych łączy szerokopasmowych, nie wskazała na wykorzystywanie usług przez większość konsumentów, tak więc uznano, że łącza szerokopasmowe nie stały się jeszcze w takim stopniu konieczne do normalnego uczestniczenia w społeczeństwie, aby brak dostępu oznaczał wykluczenie społeczne[8].

2.2. Łączność komórkowa

Podczas pierwszego przeglądu stwierdzono, na podstawie warunków krajowych pozwoleń na działalność operatorów komórkowych, że sieci komórkowe drugiej generacji (2G) w UE-25 obejmowały co najmniej 95 % społeczeństwa. To samo odnosi się do UE-27.

Użycie telefonów komórkowych znacznie wzrastało w ostatnich kilku latach: podczas gdy średnio 81 % społeczeństwa UE-25 korzystało z usług telefonii komórkowej na początku 2004 r., stopień rozpowszechnienia wyniósł 112 % w UE-27 w październiku 2007 r. Zgodnie z poniższym wykresem, w trzyletnim okresie od października 2004 r. do października 2007 r. stopień rozpowszechnienia na 100 mieszkańców wzrósł o ponad 27 punktów procentowych.

Wykres 1. Penetracja abonentów telefonii komórkowej w UE

[pic]

Źródło: służby Komisji

Całkowity poziom rozpowszechnienia telefonii komórkowej (na 100 mieszkańców) przekłada się na średnią stopę rozpowszechnienia w gospodarstwach domowych UE w wysokości 83 % na koniec 2007 r., jak to pokazano na wykresie nr 2. W UE-15 83 % gospodarstw domowych ma telefon komórkowy, podczas gdy liczba ta wynosi 82 % w UE-10 (z wyłączeniem Bułgarii i Rumunii) oraz 78 % w UE-12 (z Bułgarią i Rumunią).

Wykres 2. Dostęp do telefonii w domu, % gospodarstw domowych w UE

[pic]

Źródło: badania łączności elektronicznej w gospodarstwach domowych [9] .

Wykres pokazuje również, że z uwagi na mniej rozwiniętą infrastrukturą telefonii stacjonarnej w kilku nowych państwach członkowskich całkowity dostęp gospodarstw domowych do telefonii[10] w UE wynosił 95 % pod koniec 2007 r., o 2 punkty procentowe mniej niż przed rozszerzeniem z 2004 r. W UE-15 całkowity dostęp do telefonii pod koniec 2007 r. wynosił 97 %, a w UE-10 – 91 %.

Rośnie liczba użytkowników, którzy rezygnują z telefonii stacjonarnej na rzecz telefonii komórkowej, a 24 % gospodarstw domowych w UE-27 korzysta wyłącznie z telefonów komórkowych. Odsetek ten jest wyraźnie wyższy w nowych państwach członkowskich (39 %) niż w państwach UE-15 (20 %), z wyjątkiem Finlandii (61 %) i Portugalii (48 %).

Jak to wskazano w komunikacie dotyczącym pierwszego przeglądu, charakter technologii komórkowej daje możliwości dodawania nowych abonentów do sieci komórkowych po kosztach krańcowych. Ponadto przedpłacane pakiety telefonii komórkowej pozwalają mało zarabiającym konsumentom na podstawowe podłączenie do sieci po niskich cenach i na większą możliwość kontrolowania wydatków niż w przypadku płatnych z dołu abonamentów. Średnio niemal 60 % użytkowników telefonii komórkowej korzystało z przedpłacanych pakietów, a 40 % z abonentów płatnych z dołu. Mimo że przystępność cenowa musi być rozpatrywana z punktu widzenia szczególnych warunków krajowych[11], można zauważyć, że konsument europejski może obecnie kupić, średnio, podstawowy pakiet usług telefonii komórkowej taniej (13,69 EUR miesięcznie) niż wynosi miesięczny koszt posiadania telefonii stacjonarnej (14,90 EUR)[12].

Wniosek: Najnowsze analizy potwierdzają wniosek z pierwszego przeglądu, że konkurencja w świadczeniu usług łączności komórkowej w UE przyniosła już konsumentom powszechny i przystępny cenowo dostęp do tego typu łączności. Dlatego też warunki włączenia łączności komórkowej w zakres usługi powszechnej (określone w załączniku V do dyrektywy) nie są spełnione.

2.3 Łączność szerokopasmowa

W czasie pierwszego przeglądu stwierdzono, że w połowie 2004 r. stacjonarne sieci dostępu szerokopasmowego obejmowały około 85 % ludności UE-15, podczas gdy niższy stopień rozpowszechnienia linii stacjonarnych w nowych państwach członkowskich wskazywał, że łącza szerokopasmowe były dostępne dla znacznie mniejszej części ich ludności. W październiku 2005 r. dostęp do łączy szerokopasmowych miało 11,5 % ludności UE.

Pod koniec 2007 r. stacjonarne sieci szerokopasmowe DSL były dostępne, średnio, dla 93 % populacji UE-26, a w kilku krajach była niższa dostępność (wykres 3).

Wykres 3. Zasięg stacjonarnej sieci szerokopasmowej w UE jako % ludności

[pic]

Źródło: IDATE, grudzień 2007 r.

Głównym czynnikiem napędzającym rozwój łączy szerokopasmowych jest występowanie konkurencji pomiędzy równoległymi infrastrukturami (sieciami telekomunikacyjnymi i kablowymi) w połączeniu ze skuteczną regulacją dostępu ex ante . Znajduje to odzwierciedlenie w danych dotyczących rozpowszechnienia łączy szerokopasmowych, które pokazują średnie rozpowszechnienie stacjonarnych łączy szerokopasmowych na 100 mieszkańców w UE w wysokości 20 % w styczniu 2008 r., ale stopień rozpowszechnienia różni się znacznie w zależności od państwa członkowskiego, od 7,6 % w Bułgarii do 35,6 % w Danii.

Oczywiście inne czynniki takie jak dostęp do komputerów osobistych oraz czynniki językowe i kulturowe mają także duże znaczenie w wykorzystywaniu tych usług. W odniesieniu do komputerów osobistych, które są najbardziej rozpowszechnionymi terminalami dostępu do Internetu i usług szerokopasmowych dla użytkowników, tylko 57 % gospodarstw domowych UE-27 posiada taki komputer (liczba ta wynosiła 53 % w 2003 r. i 33 % w 1999 r.).

Szerokopasmowa łączność ruchoma może korzystnie wpłynąć na zwiększenie rozpowszechnienia łączy szerokopasmowych, w związku z jej rozbudową w większości państw członkowskich i rosnącym wykorzystaniem technologii bezprzewodowych LAN do dostępu do Internetu[13]. Znaczne obniżenie cen dostępu w odniesieniu zarówno do komórkowych, jak i nomadycznych technologii bezprzewodowych, a także zwiększenie wydajności i szybkości transmisji wskazują, że wykorzystanie łączy szerokopasmowych będzie się zwiększało szybciej niż wskazują dane dotyczące stacjonarnego dostępu szerokopasmowego.

Wykres 4. Rozpowszechnienie wykorzystania łączy szerokopasmowych na 100 mieszkańców w UE

[pic]

Źródło: sprawozdanie okresowe z wdrożenia nr 13

W latach 2003 do 2007 wykorzystanie łączy szerokopasmowych przez gospodarstwa domowe w UE wzrosło trzykrotnie. Zgodnie z najnowszym badaniem dotyczącym łączności elektronicznej w gospodarstwach domowych, średnio 36 % gospodarstw w UE posiada obecnie stacjonarny dostęp szerokopasmowy[14], podczas gdy 49 % gospodarstw korzysta z Internetu, przy użyciu łączy wąsko- albo szerokopasmowych, jak to pokazano na wykresie poniżej. Wskazuje to na fakt, że wprawdzie łącza szerokopasmowe nie są jeszcze rozpowszechnione i wykorzystywane w stopniu wystarczającym na uznanie ich za usługę powszechną, ale zbliżają się one szybko do odpowiedniego poziomu, podczas gdy liczba łączy wąskopasmowych stopniowo się zmniejsza.

Wykres 5. Rozpowszechnienie Internetu i łączy szerokopasmowych w domu, % gospodarstw domowych UE

[pic]

Źródło: badania łączności elektronicznej w gospodarstwach domowych.

Wniosek : Zasięg sieci szerokopasmowych jest obecnie bardzo duży w większości państw członkowskich, gdyż są one dostępne, średnio, dla 90 % ludności UE. Wykorzystanie Internetu zbliża się do poziomu usługi używanej przez większość z 49 % gospodarstw domowych UE korzystających z Internetu, z czego 36 % za pomocą łączy szerokopasmowych. Mimo, że łącza szerokopasmowe nie są jeszcze wykorzystywane przez większość konsumentów (pierwsza z dwóch przesłanek określonych w załączniku V do dyrektywy[15]) i dlatego nie wchodzą obecnie w zakres usługi powszechnej w rozumieniu dyrektywy w jej obecnym brzmieniu, wykorzystanie tych łączy zbliża się do poziomu używania przez większość konsumentów. Ponadto należy słusznie oczekiwać, że w stosunkowo krótkim czasie łącza wąskopasmowe nie będą już spełniać wymogu przesyłu „z szybkościami pozwalającymi na funkcjonalny dostęp do Internetu” (jak określono w art. 4 ust. 2 dyrektywy). Dlatego też należy monitorować rozwój sytuacji.

3. Usługa powszechna w zmieniającym się otoczeniu

Podczas gdy zgodnie z obecną interpretacją dyrektywy ani łączność komórkowa, ani szerokopasmowa nie wchodzą w zakres usługi powszechnej, wydaje się jasne, że przejście ze stacjonarnej telefonii głosowej na komórkową oraz wzrost poziomu wykorzystania i znaczenia łączy szerokopasmowych w codziennym życiu skłaniają do rozważań nad powszechnością dostępu do usług łączności elektronicznej w przyszłości. Nadszedł więc odpowiedni czas, aby zastanowić się nad pojęciem obowiązku świadczenia usługi powszechnej w kontekście całościowego podejścia do polityki szybkiego Internetu dla wszystkich, co mogłoby także uwzględnić wsparcie wspólnotowe, krajowe i lokalne, partnerstwa publiczno-prywatnego i inne mechanizmy.

3.1. Pojęcie i rola usługi uniwersalnej w łączności elektronicznej

Przed liberalizacją sektora telekomunikacji świadczenie usług w tym sektorze należało do państwa, wraz z subsydiowaniem skrośnym przez przedsiębiorstwa mające pozycję monopolistyczną, które zapewniały dostępność podstawowych usług, w szczególności podłączenie do sieci stacjonarnych i połączenia lokalne. Rozpowszechnienie telefonii stacjonarnej było powszechne, spełniając rolę w zapewnianiu spójności społecznej porównywalną do roli lokalnych urzędów pocztowych i bibliotek publicznych.

Z uwagi na liberalizację wprowadzono regulacje dotyczące usługi publicznej w celu zapewnienia odpowiedniego dostępu po przystępnych cenach – z uwzględnieniem warunków krajowych – niezależnie od poziomu dochodu i położenia geograficznego.

Od czasu liberalizacji i wprowadzenia konkurencji, co przekonująco przedstawiono w szeregu komunikatów[16] w sprawie wdrożenia ram regulacyjnych łączności elektronicznej, konsumenci skorzystali z niższych cen i większego wyboru usług, podczas gdy w niewielkim stopniu odwoływano się do funduszu usługi powszechnej. Rola usługi powszechnej polegała na działaniu jako ostateczne zabezpieczenie w celu umożliwienia mniejszości konsumentów korzystania z podstawowych usług, które były dostępne dla większości konsumentów.

Konkurencja przyczyniła się do coraz bardziej przystępnego cenowo dostępu do różnych innowacyjnych usług, takich jak usługi komórkowe i łączność szerokopasmowa. Na przykład rynek stacjonarnego dostępu szerokopasmowego charakteryzuje się coraz większą konkurencją i inwestycjami prowadzącymi do zwiększonego wykorzystania tych łączy (średnio 52 000 nowych linii na dzień w 2007 r., co odpowiada 20 % stopie wzrostu, i doprowadziło do istnienia niemal 100 mln stałych linii dostępu szerokopasmowego w UE dnia 1 stycznia 2008 r.).

Jednak nawet przy tak wysokim poziomie wzrostu należy przyznać, że będą istniały obszary geograficzne, w których rynek nie będzie w stanie zapewnić świadczenia usług w odpowiedniej perspektywie czasowej. Wraz z rozpowszechnieniem wykorzystania szerokopasmowego dostępu do Internetu oraz zwiększeniem liczby transakcji społeczno-gospodarczych dokonywanych on-line, nadejdzie moment, w którym wykluczenie z dostępu do informacji stanie się poważnym problemem.

Z uwagi na powyższe, niwelowanie różnic w zakresie dostępu do technologii cyfrowych i korzystania z nich zostało uznane za priorytet polityki w inicjatywie i2010[17]. Dostęp do łączności szerokopasmowej jest potrzebny nie tylko dla konkurencyjności i wzrostu gospodarczego, ale staje się głównym celem dobrobytu konsumentów i e-Integracji.

Ponadto komunikat Komisji z 2006 r. „Niwelowanie różnic w dostępie do łączy szerokopasmowych”[18] dał silny impuls do szerszego korzystania z łączy szerokopasmowych poprzez zaktywizowanie polityki na szczeblu UE w dziedzinach takich jak polityka w zakresie widma, środki z funduszu spójności oraz zasady dotyczące pomocy państwa, a także regionalnych i lokalnych inicjatyw opartych o partnerstwo publiczno-prywatne.

W kontekście sprawozdawczości dotyczącej odnowionej strategii lizbońskiej, Komisja wezwała państwa członkowskie do opracowania krajowych strategii w zakresie łączy szerokopasmowych oraz do wyznaczenia krajowych celów dotyczących używania szybkiego Internetu[19]. Te krajowe strategie w zakresie łączy szerokopasmowych i inicjatywa i2010 zapewniły jak dotąd ogólne ramy do zintensyfikowania działań państw członkowskich zmierzających do rozpowszechnienia społeczeństwa informacyjnego wśród jak największej liczby obywateli. W miarę jak dostęp szerokopasmowy staje się niezbędnym narzędziem w życiu codziennym, należy odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób zapewnić „dostęp szerokopasmowy dla wszystkich” i jaka może być rola polityki usługi uniwersalnej w podjęciu tego wyzwania.

3.2. Rozważania dotyczące przyszłości

Coraz szersza debata dotycząca podstawowych usług, które z czasem powinny być dostępne w celu umożliwienia obywatelom uczestniczenia w społeczeństwie, w coraz większym stopniu dotyczy kwestii, czy i w jaki sposób usługa powszechna mogłaby odgrywać rolę w wypełnianiu tych celów w ramach szerszej strategii wspierania otwartych i konkurencyjnych rynków łączności elektronicznej.

Odpowiedzi na konsultację w sprawie ogólnego przeglądu regulacyjnego pakietu telekomunikacyjnego[20] dostarczyły wielu pytań dotyczących odpowiedniego miejsca mechanizmu usługi powszechnej, jako elementu planowej i możliwej do zrealizowania polityki „dostępu szerokopasmowego dla wszystkich”.

Dostęp szerokopasmowy wspiera aktywny udział w społeczeństwie, zaś usługi e-zdrowia, e-kształcenia, e-administracji oraz e-biznesu są w coraz większym stopniu wykorzystywane przez obywateli. Skutkuje to coraz bardziej aktywnym gospodarczym i społecznym udziałem w społeczeństwie, i dostarcza lepszych możliwości znalezienia zatrudnienia, prowadzenia działalności gospodarczej i studiowania, niezależnie od lokalizacji.

Główną kwestią jest zatem odpowiedź na pytanie, czy usługa powszechna na szczeblu UE jest odpowiednim narzędziem mającym na celu przyspieszenie rozwoju łączy szerokopasmowych i, jeżeli tak jest w istocie, kiedy i w jaki sposób narzędzie to powinno być wykorzystane, czy też bardziej skuteczne byłyby inne instrumenty polityki UE i jeśli tak, to jakie. Pytanie to wykracza jednak poza kwestię zakresu usługi powszechnej.

Komisja uważa, że niezmiernie ważną kwestią jest zapewnienie obywatelom i przedsiębiorstwom w UE, bez względu na ich lokalizację geograficzną, szerokiego dostępu do kluczowych usług takich jak łączność elektroniczna, po przystępnej cenie i w określonej jakości. Dlatego też Komisja chciałaby zainicjować szeroką debatę publiczną na temat poniższych zagadnień:

1. W jakim zakresie dzisiejsze konkurencyjne rynki łączności elektronicznej mogą być uznawane za wystarczające do zapewnienia uniwersalnego dostępu, biorąc pod uwagę fakt, że:

- tendencja zastępowania telefonii stacjonarnej przez komórkową łączność głosową, która ma bardzo duży zasięg i jest przystępna cenowo, może wskazywać, że obowiązek świadczenia usługi powszechnej ograniczony do dostępu do telefonii stacjonarnej staje się coraz mniej istotny; oraz

- łącza szerokopasmowe są dostępne dla szybko rosnącej proporcji ludności dzięki siłom rynkowym, co wskazuje że łącza szerokopasmowe, w tym szerokopasmowa łączność ruchoma może osiągnąć status niemal powszechnej usługi za pomocą sił rynkowych w średniej perspektywie czasu, podobnie jak stało się to w przypadku telefonii komórkowej.

2. Z obecnych tendencji wynika, że zadowalający dostęp do Internetu w coraz większym stopniu oznacza, dla coraz większej liczby abonentów, dostęp wykraczający poza połączenia wąskopasmowe. W tych okolicznościach powstaje pytanie, czy należy ponownie rozważyć interpretację istniejących obowiązków świadczenia usługi powszechnej (w szczególności motyw 8 w związku z art. 4 ust. 2 dyrektywy), w szczególności w odniesieniu do znaczenia przyznanego przesyłaniu danych z szybkościami pozwalającymi na funkcjonalny dostęp do Internetu. Należałoby także rozważyć, czy bardziej dynamiczna i neutralna technologicznie interpretacja tego sformułowania wymagałaby zmiany istniejącego prawa.

3. Jeżeli łączność szerokopasmowa jest w coraz większym stopniu postrzegana jako usługa powszechna, czy bardziej odpowiednie byłoby dokonanie formalnej zmiany zakresu obowiązku świadczenia usługi powszechnej w celu włączenia odwołania do łączy szerokopasmowych? Czy koncepcja funkcjonalnego dostępu do Internetu jest w dalszym ciągu uzasadniona?

4. Czy obecna definicja obowiązku świadczenia usługi powszechnej jest wystarczająco elastyczna, czy też – wręcz przeciwnie – zbyt zawężająca, uwzględniając różne poziomy rozwoju rynku w UE-27?

Powyższe kwestie muszą być rozpatrywane w kontekście poniższych, bardziej szczegółowych pytań, w tym pytania dotyczącego roli i wykonywania obowiązku świadczenia usługi powszechnej w świetle całościowej polityki „dostępu szerokopasmowego dla wszystkich”.

a) W jaki sposób rozszerzenie zakresu obowiązku świadczenia usługi powszechnej mogłoby wpisać się w ogólną politykę mającą na celu zapewnienie „dostępu szerokopasmowego dla wszystkich”, obejmującą ramy prawne wspierające konkurencyjne dostarczanie szeroko dostępnych usług, stosowanie funduszy strukturalnych, regionalnych systemów sieci światłowodowych z otwartym dostępem oraz środków wspierania popytu, takich jak subsydia do zakupu urządzeń abonenckich, szkolenia i zwiększanie dostępu do informacji? Jakie są zalety i wady korzystania z mechanizmu usługi powszechnej w porównaniu do innych instrumentów polityki w celu zrealizowania polityki „dostępu szerokopasmowego dla wszystkich”? W jaki sposób obowiązek świadczenia usługi powszechnej może stanowić część zestawu instrumentów polityki potrzebnych do wypełnienia tego celu? Jaki będzie przewidywany wpływ na zainteresowane strony, integrację społeczną i geograficzną, zatrudnienie, konkurencję, inwestycje, innowację i konkurencyjność?

b) W jaki sposób można by pogodzić ewentualne rozszerzenie zakresu obowiązku świadczenia usługi powszechnej na łącza szerokopasmowe, bardziej dynamiczną interpretację funkcjonalnego dostępu do Internetu albo przyjęcie bardziej zróżnicowanego podejścia do obowiązku świadczenia usługi powszechnej z potrzebą zapewnienia spójnego podejścia w ramach rynku wewnętrznego, unikając zakłóceń konkurencji?

c) Czy właściwe jest wskazanie konkretnej szybkości albo zakresu szybkości, które oznaczałyby „łącze szerokopasmowe”, czy też uaktualnienie pojęcia funkcjonalnego dostępu do Internetu? W celu zapewnienia jakości usług i aktywnego udziału w społeczeństwie, czy szybkość taką należy ustalić na poziomie pomiędzy 1 a 2 Mb/s?

d) Wspólne europejskie kryteria i ustalenia wykonawcze mające na celu zminimalizowanie zakłóceń konkurencji, które uwzględniałyby takie kwestie jak:

- jaki stopień wykorzystywania przez „większość” byłby potrzebny do nałożenia obowiązku świadczenia usługi publicznej?

- jaki powinien być mechanizm określania, w odpowiednich warunkach, które grupy konsumentów albo obszary geograficzne byłyby rozważane jako nadające się do objęcia obowiązkiem świadczenia usługi powszechnej?

- jakie byłoby odpowiednie podejście w celu zapewnienia dostępu i możliwości wykorzystywania łączności elektronicznej przez osoby o szczególnych potrzebach (takie jak użytkownicy niepełnosprawni i osoby starsze), który byłby porównywalny ze stopniem dostępności dla większości użytkowników?

- czy wciąż istnieje potrzeba utrzymania przepisów dotyczących spisu abonentów telefonicznych i płatnych telefonów publicznych w ramach obowiązku świadczenia usługi powszechnej? W odniesieniu do tych ostatnich, czy istnieje potrzeba rozszerzenia zakresu obowiązku świadczenia usługi powszechnej na „inne punkty dostępu łączności elektronicznej” (np. odpowiedni moduł WiFi)?

- w jaki sposób powinny być wybierane przedsiębiorstwa podlegające obowiązkom świadczenia usług powszechnych i jaki powinien być zakres ich obowiązków?

- jaka powinna być struktura instytucjonalna do celów realizacji działań związanych z usługą powszechną, w tym rola organów regulacyjnych?

- jakie są przewidywane koszty obowiązku świadczenia usługi powszechnej i kto powinien je ponosić? Jaka powinna być wysokość i pułapy systemów finansowania i rekompensat oraz stosunek pomiędzy źródłami finansowania takimi jak powszechne opodatkowanie i fundusze usługi powszechnej oraz w jaki sposób powinna być zapewniona spójność z zasadami pomocy państwa?

3.3. Wnioski

Niniejszy komunikat zawiera rozważania dotyczące przyszłej roli usługi powszechnej w dostarczaniu usług łączności elektronicznej. Zawarto w nim pytania dotyczące zmiany definicji i zakresu usługi powszechnej na szczeblu UE, a w przypadku pozytywnej odpowiedzi należy rozważyć także, czy usługa powszechna jest odpowiednim narzędziem do przyspieszenia rozwoju łączy szerokopasmowych, czy też zadanie to powinno być realizowane w ramach innych instrumentów polityki UE albo za pomocą środków krajowych. Niniejszy komunikat stanowi podstawę do dyskusji dotyczącej szeregu istotnych kwestii w celu otwarcia w 2009 r. poważnej debaty europejskiej, która pozwoliłaby wszystkim zainteresowanym stronom na wyrażenie ich opinii i przedyskutowanie alternatywnych opcji.

Na podstawie tej debaty Komisja wyda komunikat w drugiej połowie 2009 r., w którym dokona jej podsumowania. W 2010 r. Komisja może przygotować konkretne wnioski, jeżeli będzie to potrzebne w celu aktualizacji dyrektywy o usłudze powszechnej.

Komisja zwraca się do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów o wykorzystanie niniejszego komunikatu jako podstawy do dalszej dyskusji.

[1] Dyrektywa 2002/22/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie usługi powszechnej i związanych z sieciami i usługami łączności elektronicznej praw użytkowników.

[2] Rozdział II.

[3] Motyw 8.

[4] Nie rozciąga się to na użycie technologii cyfrowej sieci usług zintegrowanych (ISDN) dostarczającej dwóch lub więcej połączeń, które mogą być używane jednocześnie.

[5] Motyw 8 zawiera dalsze wyjaśnienie, że skoro szybkość przesyłania danych zależy także od możliwości urządzenia końcowego abonenta, nie jest właściwe zarządzenie wprowadzenia określonych szybkości przesyłu danych na poziomie Wspólnoty, pomimo powołania się na „górną granicę” szybkości przesyłania danych 56 kb/s.

[6] Zob. dalej w części poświęconej wdrożeniu dyrektywy w sprawozdaniu okresowym z wdrożenia nr 13 COM(2008) 153.

[7] Artykuł 15 i załącznik V.

[8] COM(2005)203 oraz COM(2006)163.

[9] Zob. najnowsze, specjalne badanie Eurobarometru nr 274 przeprowadzone pod koniec 2007 r., dostępne pod adresem: http://ec.europa.eu/information_society/policy/ecomm/library/ext_studies/index_en.htm

[10] Gospodarstwa domowe mające co najmniej jeden dostęp do telefonii, stacjonarnej lub komórkowej albo obu.

[11] Art. 3 ust. 1 dyrektywy. Przystępność jest szerzej omawiana w komunikacie z 2005/2006 r. i w dokumentach towarzyszących SEC(2005) 660 oraz SEC( 2006) 445.

[12] Koszyk usług podstawowych obejmuje typowo niskie potrzeby konsumpcyjne krajowych usług komórkowych: telefony i SMS-y. Zob. COM(2008) 153.

[13] Linie ruchomej łączności szerokopasmowej w ofercie detalicznej stanowią w sumie 15,5 % w Słowacji, 15 % w Irlandii i 8,4 % na Litwie.

[14] Zob. przypis 9. Zgodnie z danymi Eurostatu, 42 % gospodarstw UE posiada obecnie dostęp szerokopasmowy (zob. http://epp.eurostat.ec.europa.eu). Powodem różnicy danych uzyskanych przez Eurostat oraz danych z badania dotyczącego łączności elektronicznej w gospodarstwach domowych jest fakt, że w tym ostatnim badaniu nie mierzono wykorzystywania Internetu przez osoby mające ponad 75 lat, które stanowią 12 % populacji.

[15] Druga przesłanka określona w załączniku V odnosi się do ogólnych warunków zawodności rynku, które uzasadniłyby interwencję publiczną, tzn. sytuacji, w której „dostępność i korzystanie z określonych usług obdarza wszystkich konsumentów ogólnymi korzyściami netto, takimi, że uzasadniają publiczną interwencję w sytuacji, gdy określone usługi nie są świadczone na rzecz ogółu w normalnych warunkach komercyjnych” .

[16] Zob. najnowsze sprawozdanie okresowe z wdrożenia nr 13, COM(2008) 153.

[17] COM (2005) 229

[18] COM (2006) 129

[19] Zob. COM(2007) 803.

[20] Odpowiedzi na konsultację dotyczącą komunikatu COM(2005)203 i odpowiedzi otrzymane w kontekście reformy ram regulacyjnych UE w 2006/2007 r. potwierdziły potrzebę poświęcenia głębszej refleksji usłudze powszechnej.