52007DC0258

[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH |

Bruksela, dnia 16.5.2007

KOM(2007) 258 wersja ostateczna

SPRAWOZDANIE KOMISJI

SPRAWOZDANIE Z KONWERGENCJI Z 2007 R. DOTYCZĄCE MALTY

(przygotowane zgodnie z art. 122 ust. 2 Traktatu na wniosek Malty) {SEK(2007) 622}

CEL SPRAWOZDANIA

Zgodnie z art. 122 ust. 2 Traktatu przynajmniej co dwa lata lub na żądanie państwa członkowskiego objętego derogacją Komisja i Europejski Bank Centralny (EBC) składają Radzie sprawozdanie w sprawie postępów państw członkowskich w wypełnianiu ich zobowiązań w zakresie urzeczywistnienia unii gospodarczej i walutowej.

Niniejsze sprawozdanie przygotowano na wniosek Malty złożony w dniu 27 lutego 2007 r. Bardziej szczegółowa ocena stopnia konwergencji na Malcie dostępna jest w załączniku technicznym do niniejszego sprawozdania [SEK(2007) 622].

Treść sprawozdań przygotowywanych przez Komisję i EBC reguluje art. 121 ust. 1 Traktatu. Artykuł ten wymaga, by obejmowały one analizę zgodności krajowego ustawodawstwa, w tym statutu krajowego banku centralnego, z art. 108 i 109 Traktatu, jak również ze Statutem Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC) oraz Europejskiego Banku Centralnego (Statutem ESBC). Sprawozdania określają również, czy osiągnięty został wysoki poziom trwałej konwergencji w przedmiotowych państwach członkowskich poprzez odniesienie do spełnienia kryteriów konwergencji (stabilność cen, sytuacja budżetowa, stabilność kursu walutowego, długoterminowe stopy procentowe), a także biorąc pod uwagę szereg innych czynników określonych w ostatnim akapicie art. 121 ust. 1. Cztery kryteria konwergencji są opisane bardziej szczegółowo w protokole załączonym do Traktatu (Protokół nr 21 w sprawie kryteriów konwergencji).

Analiza zgodności ustawodawstwa krajowego, w tym statutu krajowego banku centralnego, z art. 108 i 109 Traktatu, jak również ze Statutem ESBC wymaga oceny przestrzegania zakazu finansowania ze środków banku centralnego (art. 101 TWE), zakazu uprzywilejowanego dostępu (art. 102 TWE), zgodności z celami ESBC (art. 105 ust. 1 TWE), niezależności banku centralnego (art. 108 TWE), oraz integracji prawnej krajowych banków centralnych z ESBC (kilka artykułów TWE oraz Statutu ESBC).

Kryterium stabilności cen zostało określone w tiret pierwszym art. 121 ust. 1 Traktatu jako: „osiągnięcie wysokiego stopnia stabilności cen [...] wynikające ze stopy inflacji zbliżonej do istniejącej w co najwyżej trzech państwach członkowskich, które mają najlepsze rezultaty w dziedzinie stabilności cen”.

Artykuł 1 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji stanowi dalej, że „kryterium stabilności cen […] oznacza, że państwo członkowskie ma trwały poziom stabilności cen, a średnia stopa inflacji, odnotowana w tym państwie w ciągu jednego roku poprzedzającego badanie, nie przekracza o więcej niż 1,5 punktu procentowego inflacji trzech państw członkowskich o najbardziej stabilnych cenach. Inflacja mierzona jest za pomocą wskaźnika cen konsumpcyjnych na porównywalnych podstawach, z uwzględnieniem różnic w definicjach krajowych.” Wymóg stabilności cen oznacza, że zadowalający poziom inflacji musi zostać osiągnięty dzięki kształtowaniu się kosztów produkcji i innych czynników mających wpływ na strukturalny rozwój cen, nie odzwierciedla natomiast wpływu czynników tymczasowych. Dlatego też badanie konwergencji zawiera ocenę zasadniczych czynników kształtujących inflację oraz perspektywy średnioterminowe. Ocenia się też, czy dany kraj ma szansę osiągnąć wartość referencyjną w ciągu najbliższych trzech miesięcy[1].

Wartość referencyjną obliczono w marcu 2007[2] roku na 3,0% na podstawie danych Finlandii, Polski i Szwecji - trzech państw członkowskich o najlepszych wynikach.

Kryterium kursu walutowego zostało określone w tiret trzecim art. 121 jako „poszanowanie zwykłych marginesów wahań kursów przewidzianych mechanizmem wymiany walut europejskiego systemu walutowego przez co najmniej dwa lata, bez dewaluacji w stosunku do waluty innego państwa członkowskiego”.

Artykuł 3 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji stanowi, że „kryterium udziału w mechanizmie kursów walut Europejskiego Systemu Walutowego [...] oznacza, że państwo członkowskie stosowało normalne granice wahań, przewidziane w mechanizmie kursów walut Europejskiego Systemu Walutowego, bez poważnych napięć przynajmniej przez dwa lata przed badaniem. W szczególności, państwo członkowskie nie zdewaluowało dwustronnego centralnego kursu swojej waluty wobec żadnej innej waluty państwa członkowskiego z własnej inicjatywy przez ten sam okres.”

W przypadku niniejszego sprawozdania dwuletni okres badania stabilności kursu walutowego trwał od 27 kwietnia 2005 r. do 26 marca 2007 r.

Kryterium konwergencji dotyczące sytuacji budżetowej zostało określone w tiret drugim art. 121 ust. 1 Traktatu jako „stabilna sytuacja finansów publicznych; będzie to wynikało z sytuacji budżetowej, która nie wykazuje nadmiernego deficytu budżetowego w rozumieniu art. 104 ust. 6”. Ponadto art. 2 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji stanowi, że kryterium to oznacza, iż „w czasie badania państwo członkowskie nie jest objęte decyzją Rady zgodnie z art. 104 ust. 6 Traktatu, stwierdzającą istnienie nadmiernego deficytu”.

Tiret czwarty art. 121 ust. 1 Traktatu nakazuje „trwały charakter konwergencji osiągniętej przez państwo członkowskie i jego udziału w mechanizmie wymiany walut europejskiego systemu walutowego, co odzwierciedla się w poziomach długoterminowych stóp procentowych ”. Artykuł 4 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji stanowi dalej, że „kryterium konwergencji stóp procentowych [...] oznacza, że w ciągu jednego roku przed badaniem państwo członkowskie posiadało średnią nominalną długoterminową stopę procentową nieprzekraczającą więcej niż o dwa punkty procentowe stopy procentowej trzech państw członkowskich o najbardziej stabilnych cenach. Stopy procentowe oblicza się na podstawie długoterminowych obligacji państwowych lub porównywalnych papierów wartościowych, z uwzględnieniem różnic w definicjach krajowych.”

W marcu 2007 r. wartość referencyjną stóp procentowych określono na 6,4%.

Artykuł 121 Traktatu nakazuje również badanie innych czynników związanych z integracją gospodarczą i konwergencją, takich jak integracja rynków finansowych i rynków produktów, rozwój bilansu płatniczego na rachunkach bieżących oraz rozwój jednostkowych kosztów pracy i innych wskaźników cen, przedstawionych w ocenie stabilności cen.

W Sprawozdaniu o konwergencji z grudnia 2006 r. stwierdzono, że Malta spełniła jedno kryterium konwergencji (długoterminowych stóp procentowych). Przed przyjęciem nowego projektu ustawy zmieniającej ustawę o Centralnym Banku Malty, ustawodawstwo maltańskie, uznawano za nie w pełni zgodne z art. 109 Traktatu i Statutem ESBC w odniesieniu do integracji banku centralnego z ESBC w momencie przyjęcia euro.

Zgodność prawna

Wszystkie dotychczasowe niezgodności wyeliminowała ustawa, zmieniająca ustawę o Centralnym Banku Malty, przyjęta przez parlament dnia 28 lutego 2007 r., która ma wejść w życie w dniu wprowadzenia euro na Malcie. Ustawa uchyliła lub zmieniła szereg artykułów, w celu uwzględnienia ról i kompetencji przypisanych w Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską EBC, ESBC i Radzie WE. Zmiany dotyczą przepisów w zakresie funkcji pieniężnych, operacji i instrumentów pieniężnych ESBC, zarządzania rezerwami walutowymi oraz prawa do zatwierdzania emisji banknotów oraz liczby monet.

Ustawodawstwo Malty, w szczególności Ustawa o Centralnym Banku Malty, jest zgodne z wymogami Traktatu WE i Statutu ESBC.

Stabilność cen

Przestrzeganie wartości referencyjnej

Średnia dwunastomiesięczna inflacja na Malcie utrzymuje się od lipca 2005 r. na poziomie wartości referencyjnej lub poniżej jej wartości, za wyjątkiem okresu od maja do października 2006 r. Średnia stopa inflacji na Malcie w okresie 12 miesięcy poprzedzających marzec 2007 r. wyniosła 2,2%, czyli poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 3,0 %. Przewiduje się, że w najbliższym czasie inflacja pozostanie poniżej wartości odniesienia[3].

Czynniki leżące u podstaw i trwałość

W ciągu ostatnich kilku lat inflacja HICP na Malcie utrzymywała się mniej więcej na poziomie 2,5 %. Wahania te spowodowane były wrażliwością niewielkiej, otwartej gospodarki Malty na gwałtowne zmiany zewnętrzne (głównie zmiany cen żywności i energii) oraz zmiany podatków pośrednich. Jesienią 2005 r. inflacja znacznie wzrosła w odpowiedzi na gwałtowny wzrost urzędowych cen energii i produktów związanych z energią, wynikający ze wzrostu cen ropy. Po ustąpieniu skutków wstrząsu spowodowanego wzrostem cen energii, odnotowano znaczny spadek inflacji pod koniec 2006 r. poniżej 1 %. Poza istotnymi efektami bazowymi wzrostu cen energii, spadek inflacji odzwierciedlał obniżkę cen odzieży i obuwia oraz transportu lotniczego.

Inflacja HICP, bez uwzględnienia cen energii i nieprzetworzonej żywności i spadła do wartości 1,6 % w 2006 r. z poziomu 2 % w 2005 r . Niewielka inflacja bazowa sugeruje ograniczone oddziaływanie głównych presji inflacyjnych, co wiąże się z ujemną luką podażową i niskimi presjami płacowymi. Jednostkowe koszty pracy maleją od 2005 r. i odzwierciedlają rygorystyczną dyscyplinę płacową zarówno w sektorze prywatnym jak i publicznym. Dotychczas nie odnotowano wtórnych skutków wzrostu cen energii, co sugeruje stabilność prognoz inflacyjnych. Skuteczny kurs wymiany był raczej stabilny w latach 2005 i 2006, przez co nie miał zasadniczo wpływu na ceny importowe.

Prognozuje się, że w perspektywie średniookresowej inflacja zasadnicza utrzyma się na umiarkowanym poziomie, choć istnieją obawy, że poziom tego wskaźnika wzrośnie nieco w porównywaniu do jego bieżącej niskiej wartości, wraz z zanikiem korzystnych efektów bazowych cen energii. Wydaje się, że zagrożenia dla prognozy są zasadniczo zrównoważone. Główne zagrożenia wiążą się z cenami ropy i mają dwojaki charakter. Do innych zagrożeń mogących spowodować spadek należą prowadzona obecnie liberalizacja maltańskiego sektora energii oraz inne reformy strukturalne realizowane w celu poprawy działania rynków produktowych. Ryzyko wzrostu mogłoby wynikać z zacieśnienia rynku pracy i poprawy warunków koniunkturalnych.

Malta spełnia kryterium stabilności cen.

Sytuacja budżetowa

Malta jest obecnie objęta decyzją Rady o istnieniu nadmiernego deficytu (decyzja Rady z dnia 5 lipca 2004 r.)[4].

Deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych Malty był stosunkowo wysoki na początku pierwszej dekady XXI wieku i w 2003 r. osiągnął najwyższą wartość około 10 % PKB (głównie ze względu na znaczną operację jednorazową). Od tego czasu deficyt budżetowy znacznie się zmniejszył dzięki realizowanemu przez rząd programowi konsolidacji fiskalnej. Wskaźnik deficytu do PKB osiągnął 2,6 % w 2006 r. i zgodnie z prognozą służb Komisji z wiosny 2007 r. osiągnie w 2007 r. 2,1 % PKB. Wskaźnik przychodów wzrastał, a wydatki, ujmowane jako odsetek PKB, rosły do 2003 r., po czym zaczęły spadać.

Dług sektora instytucji rządowych i samorządowych w pierwszej połowie dekady znacznie wzrósł do około 74 % PKB w 2004 r. Jednak począwszy od 2005 r. wskaźnik długu malał i osiągnął około 66,5 % PKB w 2006 r. Według wiosennej prognozy służb Komisji z 2007 r. deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych ma w 2007 r. osiągnąć 65,9 % PKB.

W swojej opinii z dnia 27 lutego 2007 r. w sprawie zaktualizowanego programu konwergencji z grudnia 2006 r. Rada zauważyła, że wskaźnik zadłużenia ma obniżać się w zadowalającym tempie i zbliżyć się do wartości odniesienia wynoszącej 60 % PKB, a program jest zgodny z korektą nadmiernego deficytu do 2006 r. Rada zauważyła również istnienie ryzyka związanego z przedstawionymi w programie prognozami budżetowym, zwłaszcza ze względu na optymistyczne założeniami dotyczącymi sytuacji makroekonomicznej na lata 2008 i 2009. Rada wezwała Maltę do osiągnięcie planowanych postępów w realizacji celu średniookresowego, zapewnienia odpowiedniej redukcji wskaźnika zadłużenia względem PKB oraz dalszych postępów w opracowywaniu i realizacji reformy systemu opieki zdrowotnej w celu poprawy długoterminowej stabilności finansów publicznych.

Ze względu na powyższe wyniki w prognozie służb Komisji z wiosny 2007 r. Komisja uznała, że skorygowano nadmierny deficyt oraz osiągnięto wiarygodną i trwałą redukcję deficytu budżetowego do poziomu poniżej 3 % PKB, a wskaźnik zadłużenia do PKB maleje w kierunku wartości referencyjnej wynoszącej 60 %. Dlatego Komisja zaleca, aby Rada uchyliła decyzję o istnieniu nadmiernego deficytu na Malcie [SEK(2007) 621]. Jeżeli Rada zdecyduje się uchylić procedurę nadmiernego deficytu wobec Malty, kraj ten spełni kryterium sytuacji budżetowej.

Stabilność kursu walutowego

Lira maltańska bierze udział w ERM II od dnia 2 maja 2005 r., czyli, na dzień przyjęcia niniejszego sprawozdania, od 24 miesięcy. Przed przystąpieniem do ERM II lira była związana z koszykiem walutowym euro-dolar-funt szterling. W analizowanym okresie sprzed przystąpienia do ERM II (od 27 kwietnia do 1 maja 2005 r.) lira utrzymywała się blisko przyszłego kursu centralnego. W momencie przystąpienia do ERM II maltańskie władze jednostronnie zobowiązały się utrzymać lirę w granicach kursu centralnego. Od początku uczestnictwa w ERM II lira zachowuje stabilny kurs względem kursu centralnego i nie ulega znacznym presjom. Dodatkowe wskaźniki, takie jak zmiany w zakresie krótkoterminowych stóp procentowych czy rezerw walutowych, nie wskazują na istnienie potencjalnych źródeł presji na kurs walutowy.

Malta spełnia kryterium kursu walutowego.

Długoterminowe stopy procentowe

W ciągu roku poprzedzającego marzec 2007 r. średnia długoterminowa stopa procentowa wynosiła 4,3%, czyli poniżej wartości odniesienia wynoszącej 6,4 %. Średnie długoterminowe stopy procentowe na Malcie utrzymywały się poniżej wartości referencyjnej od momentu przystąpienia Malty do Unii Europejskiej. Różnice w długoterminowych dochodach względem strefy euro ulegały niewielkim zmianom, kształtując się na poziomie ok. 30 punktów bazowych w pierwszym kwartale 2007 r. Niewielkie różnice świadczą o niskim ryzyku rezydualnym.

Malta spełnia kryterium długoterminowych stóp procentowych.

CZYNNIKI DODATKOWE

Zbadano również inne czynniki, takie jak np. integrację rynku produktów i rynku finansowego oraz kształtowanie się bilansu płatniczego. Gospodarka Malty jest w dużym stopniu zintegrowana z Unią Europejską. Dotyczy to zwłaszcza stosunków handlowych z innymi państwami członkowskimi oraz bezpośrednich inwestycji zagranicznych (FDI) innych państw członkowskich na Malcie. Poczynione zostały znaczne postępy w kwestii integracji maltańskiego sektora finansowego z finansami innych krajów, zarówno w Unii Europejskiej jak i poza nią, głównie dzięki ustanawianiu pośredników finansowych oraz świadczeniu usług transgranicznych. Deficyt na rachunku obrotów bieżących ulegał w ostatnich latach pewnym wahaniom, głównie z uwagi na ograniczone możliwości gospodarcze. Sytuacja zewnętrzna wykazuje duże różnice w obrocie netto towarami i usługami, przy czym duży deficyt w obrocie towarami jest częściowo równoważony przez sporą nadwyżkę usług. Deficyt na rachunku obrotów bieżących znacznie wzrósł w ciągu ostatnich lat, osiągając w 2005 r. poziom 8,2 % PKB. Wzrost ten odzwierciedla trudne warunki rynkowe panujące w najważniejszych dla kraju sektorach – elektronicznym i turystycznym oraz znaczny wzrost cen paliwa w roku 2005. W 2006 r. deficyt na rachunku obrotów bieżących spadł do wartości 6,3 % PKB ze względu na znaczny wzrost transferów bieżących wynikający z rosnących przychodów w dynamicznie rozwijającym się sektorze usług internetowych. Deficyt na połączonym rachunku obrotów bieżących i kapitałowym zmniejszył się od wartości 4,9 % PKB w latach 2004-2005 do 3,2 % PKB w 2006 r. Wpływy z bezpośrednich inwestycji zagranicznych netto pokryły znaczną część deficytu na rachunku obrotów bieżących.

* * *

W świetle oceny spełnienia kryteriów konwergencji i przy założeniu, że Rada postąpi zgodnie z zaleceniem Komisji i uchyli procedurę nadmiernego deficytu, Komisja uważa, że Malta osiągnęła wysoki stopień trwałej konwergencji.

[1] Przewidywana wartość referencyjna opatrzona jest znaczną niepewnością, ponieważ jest ona obliczana na podstawie prognoz inflacyjnych dla trzech państw członkowskich, w których inflacja w okresie objętym prognozą ma być najniższa, przez co rośnie margines błędu.

[2] Datą końcową dla danych wykorzystanych w niniejszym sprawozdaniu jest dzień 26 kwietnia 2007 r.

[3] Zgodnie z prognozą Komisji z wiosny 2007 r., średnia dwunastomiesięczna inflacja na Malcie zmaleje do 1,4% w grudniu 2007 r., a wartość referencyjna utrzyma się na poziomie 2,8 %.

[4] 2005/186/WE (Dz. U. nr L 62, z 9.3.2005 r., str. 21.).