52007DC0004

[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH |

Bruksela, dnia 16.1.2007

KOM(2007) 4 wersja ostateczna

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA RADY

Sprawozdanie w sprawie sytuacji finansowej w latach 1985-2005 wspólnotowego systemu ubezpieczenia na wypadek bezrobocia byłych pracowników zatrudnionych na czas określony i pracowników kontraktowych, którzy stali się bezrobotni w momencie zakończenia służby w instytucji Wspólnot Europejskich (patrz art. 28a i art. 96 Warunków zatrudnienia innych pracowników Wspólnot Europejskich - WZIP).

{SEK(2007) 13}

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA RADY

Sprawozdanie w sprawie sytuacji finansowej w latach 1985-2005 wspólnotowego systemu ubezpieczenia na wypadek bezrobocia byłych pracowników zatrudnionych na czas określony i pracowników kontraktowych, którzy stali się bezrobotni w momencie zakończenia służby w instytucji Wspólnot Europejskich (patrz art. 28a i art. 96 Warunków zatrudnienia innych pracowników Wspólnot Europejskich - WZIP).

SPIS TREŚCI

STRESZCZENIE 4

UWAGI WSTĘPNE 5

I. RAMY PRAWNE 6

A. Podstawa prawna 6

B. Zestawienie systemów uposażeń wprowadzonych na mocy różnych rozporządzeń 6

II. SYTUACJA FINANSOWA SYSTEMU W LATACH 1985-2005 7

A. Uwagi wstępne 7

B. Analiza okresów pięcioletnich w latach 1985-2005 7

C. Zestawienie rocznych wydatków i dochodów w latach 2000-2005 9

1. Lata 2000-2002 9

2. Lata 2003-2005 9

D. Zestawienie rocznych wydatków i dochodów w ujęciu względnym (procent sum rocznych) za lata 2000-2005. 10

E. Zmiana wysokości średniego kosztu jednej sprawy (2000-2005) 10

F. Uwagi 11

III. DANE DOTYCZĄCE PŁATNIKÓW I BENEFICJENTÓW (2000-2005) 12

A. Roczne zestawienie liczby pracowników zatrudnionych na czas określony/pracowników kontraktowych zatrudnionych na dzień 31 grudnia (lata 2000-2005); Podział według grupy zaszeregowania. 12

B. Roczne zestawienie liczby bezrobotnych (którzy otrzymywali zasiłek dla bezrobotnych w grudniu danego roku) w latach 2000-2005; podział według grupy zaszeregowania. 13

C. Zestawienie całkowitych danych z pkt A i B z uwzględnieniem ich relacji (%) do całkowitej wielkości danej grupy. 14

D. Zestawienie liczby obsługiwanych spraw (przynajmniej jedno świadczenie obliczone w danym roku) w podziale na poszczególne instytucje. 15

E. Dane za lata 2000-2005 dotyczące liczby bezrobotnych (którzy w danym roku otrzymywali przynajmniej świadczenie z tytułu zasiłku dla bezrobotnych) według kraju zamieszkania. 16

F. Analiza okresu obowiązywania umów o pracę pracowników zatrudnionych na czas określony (AT) i pracowników kontraktowych (AC) pobierających zasiłek dla bezrobotnych – w rozbiciu na poszczególne instytucje. 17

G. Analiza czasu wypłacania zasiłku dla bezrobotnych w rozbiciu na poszczególneinstytucje. 18

H. Uwagi 18

IV. SYTUACJA PO WEJŚCIU W ŻYCIE REFORMY (2004 i 2005 r.) 21

A. Wyjaśnienie 21

B. Analiza średniego kosztu zasiłku dla bezrobotnych 21

C. Analiza składek na fundusz bezrobocia 22

D. Analiza okresu obowiązywania umów o pracę – w rozbiciu na poszczególne instytucje 23

E. Analiza okresu wypłaty zasiłku dla bezrobotnych w rozbiciu na poszczególne instytucje. 24

F. Uwagi 24

V. KOŃCOWE UWAGI I WNIOSKI 25

STRESZCZENIE

Niniejsze sprawozdanie zostało sporządzone na wniosek Rady zgodnie z art. 28a ust. 11 i art. 96 ust. 11 WZIP. Przedstawiono w nim sytuację finansową funduszu bezrobocia instytucji wspólnotowych od czasu jego utworzenia w 1985 r. Dane te zostaną zaprezentowane po raz pierwszy.

W przeszłości nie odnotowano żadnych poważniejszych problemów w zakresie funkcjonowania i równowagi systemu. Z wyjątkiem paru lat, zawsze odnotowywano nadwyżkę środków. Obecnie dostępne rezerwy są wystarczające, aby zapewnić środki przez parę lat cechujących się deficytem.

Na przyszłość wskazane jest jednak przeprowadzenie analizy zmian w zakresie liczby pracowników zatrudnionych na czas określony i pracowników kontraktowych i wpływu tych zmian na przyszłą liczbę bezrobotnych. Dzięki temu możliwa będzie ocena równowagi funduszu w perspektywie średnio- i długoterminowej, co pozwoli - jeżeli zaistnieje taka konieczność – na wprowadzenie odpowiednich środków po stronie dochodów (poziom składek) i/lub po stronie wydatków (uprawnienia do świadczeń).

Pierwsze dane dotyczące zmienionego systemu (wprowadzonego w wyniku reformy w maju 2004 r.) wskazują, że w porównaniu z pierwotnym systemem równowaga nie tylko została zachowana, ale wręcz została wzmocniona. Należy jednocześnie dodać, że nowy system osiągnie optymalny poziom operacyjny nie wcześniej niż za kilka lat (2007-2008).

Od czasu wejścia w życie reformy liczba osób z prawem do wspólnotowego zasiłku dla bezrobotnych podwoiła się, ponieważ uwzględnia również personel kontraktowy, który zastąpił prawie całkowicie personel pomocniczy bez prawa do tego rodzaju świadczeń. Istnieje zatem ryzyko wzrostu liczby osób bezrobotnych. W związku z powyższym organy administracji państwowej i Komisja powinny mieć możliwość wymiany właściwych danych drogą elektroniczną. Dotyczy to szczególnie krajów, w których dużo byłych pracowników instytucji zarejestrowanych jest jako bezrobotnych.

UWAGI WSTĘPNE

- Celem niniejszego sprawozdania jest przedstawienie możliwie jak najbardziej poprawnych i istotnych informacji dotyczących lat 1985-2005. Jego zadaniem ani zamiarem nie jest dostarczenie prognoz dotyczących równowagi systemu w przyszłości, co powinno być przedmiotem odrębnego dokumentu..

- W latach 1985-1998 fundusz był rozliczany we frankach belgijskich (BEF). W celu zapewnienia maksymalnej porównywalności i spójności sprawozdania kwoty odnoszące się do tego okresu zostały przeliczone na EUR według stałego kursu: 1,00 EUR= 40,3399 BEF .

- Sprawozdanie poświęcone jest głównie sytuacji finansowej funduszu bezrobocia na rzecz byłych pracowników zatrudnionych na czas określony (AT) oraz pracowników kontraktowych (AC). Przedstawia wszystkie wydatki i dochody za dany rok, w tym te ujęte we wcześniejszych lub późniejszych okresach. Pozwala to na analizę równowagi wspólnotowego systemu ubezpieczeń na wypadek bezrobocia.

- Synteza stanu księgowego – odzwierciedlająca zaksięgowane kwoty w ujęciu historycznym – przedstawiona jest w załączniku III (rachunek obrotów bieżących otwarty w księgach Komisji) i IV (inwestycje nadwyżek) niniejszego sprawozdania.

- W latach 1994-1999 Komitet Ekonomiczno-Społeczny (KES) i Komitet Regionów (KR) powierzyły szereg zadań administracyjnych i innych wspólnej strukturze organizacyjnej (WSO). Personel zatrudniony w ramach tej struktury był objęty składkami i korzyściami z tytułu uzupełniającego systemu ubezpieczeń na wypadek bezrobocia i korzystał z wynikających z niego świadczeń. Dochody i wydatki odnoszące się do byłego personelu zatrudnionego w ramach WSO zostały równo podzielone między KES i KR.

- Należy jednocześnie zaznaczyć, że reforma wprowadzona 1 maja 2004 r. miała istotny wpływ na dochody i wydatki funduszu. W rozdziale IV przedstawiona jest analiza za lata 2004-2005 uwzględniająca rozróżnienie pomiędzy sprawami, do których zastosowanie miały stare przepisy a sprawami , do których zastosowanie miały nowe przepisy. Obliczono średni koszt dla każdego typu spraw.

- Wprowadzając personel kontraktowy wyżej wspomniana reforma stworzyła nową kategorię pracowników objętych składkami i korzyściami z tytułu systemu ubezpieczeń na wypadek bezrobocia, co miało wpływ na jego równowagę.

- Na skutek reformy wielu pracowników zatrudnionych na czas określony, ale na stałych stanowiskach – przede wszystkim pracowników naukowych – zostało powołanych na stanowiska urzędnicze. Oznaczało to likwidację istotnego źródła dochodów (zob. Komisja – lata 2003-2004-2005).

- W celu uwzględnienia potrzeb przyszłych beneficjentów wspólnotowych uzupełniających zasiłków dla bezrobotnych, sporządzono vademecum w celu jasnego określenia ich praw i obowiązków. Vademecum zawiera również praktyczne wskazówki i ogólne informacje pozwalające na prawidłowe i sprawne zarządzanie leżące zarówno w interesie zainteresowanej strony jak i instytucji.

I. RAMY PRAWNE

A. Podstawa prawna

- Artykuł 28a Warunków zatrudnienia innych pracowników Wspólnot Europejskich (WZIP) wprowadzony na mocy art. 33 rozporządzenia Rady nr 2799/85 z dnia 27 września 1985 r. (Dz.U. L 265 z 8.10.1985); zmienionego rozporządzeniem Rady nr 723/2004 z dnia 22 marca 2004 r. (Dz.U. L 124 z 27.4.2004).

- Rozporządzenie Komisji nr 91/88 z dnia 13 stycznia 1988 r. ustanawiające przepisy wykonawcze do art. 28a Warunków zatrudnienia innych pracowników Wspólnot Europejskich (Dz.U. L 11 z 15.1.1989).

- Zasady Komisji z dnia 14 lipca 1988 r., za wspólnym porozumieniem stwierdzonym przez prezesa Trybunału Sprawiedliwości z dnia 4 lipca 1989 r., określające szczegółowe zasady stosowania przepisów dotyczących przyznawania zasiłków dla bezrobotnych pracownikom zatrudnionym na czas określony na mocy art. 28a ust. 10 Warunków zatrudnienia innych pracowników Wspólnot Europejskich.

- Rozporządzenie Rady nr 2458/98 z dnia 12 listopada 1998 r. w sprawie wprowadzenia euro (Dz.U. L 307 z 17.11.1998).

- Komunikat Komisji nr 1999/C 60/09 do innych instytucji w sprawie przeliczenia kwot wskazanych w regulaminie pracowniczym na euro (Dz.U. C 60 z 3.2.1999).

- Artykuł 96 Warunków zatrudnienia innych pracowników Wspólnot Europejskich (WZIP) wprowadzony na mocy rozporządzenia Rady nr 723/2004 z dnia 22 marca 2004 r. (Dz.U. L 124 z 27.4.2004).

- Artykuł 5 załącznika do WZIP wprowadzonego na mocy rozporządzenia Rady nr 723/2004 z dnia 22 marca 2004 r. (Dz.U. L 124 z 27.4.2004).

- Kwoty, które mogą być co roku dostosowywane (por. roczne dostosowanie wynagrodzeń) zostały ostatnio zmienione na mocy rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 2104/2005 z dnia 20 grudnia 2005 r. (Dz.U. L 337 z 22.12.2005).

B. Zestawienie systemów uposażeń wprowadzonych na mocy różnych rozporządzeń

Uwagi:

1. Bardziej szczegółowy opis systemów uposażeń przedstawiony jest w załączniku I do niniejszego sprawozdania.

2. Przewidziany jest okres przejściowy dla umów, które zaczęły obowiązywać przed 1 maja 2004 r., lecz które wygasną po tym terminie.

System pierwotny – obowiązujący od 1985 r. do kwietnia 2004 r. – przewiduje ubezpieczenie na wypadek bezrobocia dla pracowników zatrudnionych na czas określony (AT) po zakończeniu służby. Zasiłek dla bezrobotnych jest uzupełniający w stosunku do krajowych świadczeń społecznych, o które może ubiegać się były pracownik. Pracownicy zatrudnieni na czas określony, którzy przepracowali co najmniej 6 miesięcy, są uprawnieni do zasiłku przez okres 24 miesięcy. Określono maksymalną i minimalną wysokość uzupełniającego wspólnotowego zasiłku dla bezrobotnych. Kwoty te nie były w omawianym okresie dostosowywane. System – mający formę funduszu – jest finansowany ze składek pracowników i pracodawców.

Zmieniony system – obowiązujący od maja 2004 r. – przewiduje również ubezpieczenie na wypadek bezrobocia dla nowej kategorii pracowników – personelu kontraktowego (AC).

Okres, w którym byłemu pracownikowi przysługuje prawo do pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie może jednak przekraczać jednej trzeciej przepracowanego okresu jako AT lub AC i nie może być dłuższy niż 36 miesięcy. Maksymalny i minimalny poziom zasiłku (od siódmego miesiąca bezrobocia) były i będą dostosowywane co roku (por. wynagrodzenia).

II. SYTUACJA FINANSOWA SYSTEMU W LATACH 1985-2005

A. Uwagi wstępne

Kwoty ujęte w pozycji „zasiłki dla bezrobotnych” obejmują zasadniczo podstawowy zasiłek dla bezrobotnych, wszystkie dodatki rodzinne i kwoty wynikające z zastosowania wskaźnika korygującego (wyłącznie w przypadku starego systemu); Potrąca się wszelkie świadczenia społeczne z krajowego systemu ubezpieczeniowego (zasiłki dla bezrobotnych, dodatki rodzinne, świadczenia chorobowe, świadczenia macierzyńskie, itp.)

Składki na wspólny program ubezpieczeń chorobowych (JSIS) są pokrywane w całości z systemu ubezpieczeń na wypadek bezrobocia (zob. również załącznik I). Od wspólnotowego zasiłku dla bezrobotnych nie odlicza się zatem składek pracowników na wspólny program ubezpieczeń chrobowych.

B. Analiza okresów pięcioletnich w latach 1985-2005

Uwagi:

3. Dane finansowe dotyczące wydatków w latach 1985-1999 (zasiłków dla bezrobotnych i składek na wspólny program ubezpieczeń chorobowych - JSIS) na każdy rok , w podziale na poszczególne instytucje, nie są dostępne. Dlatego przedstawiono zasiłki dla bezrobotnych ujęte w danym roku ogółem. Jeżeli chodzi o składki na JSIS przedstawiono wydatki w rozbiciu na poszczególne lata;

4. W celu zagwarantowania spójności i porównywalności danych dotyczących całego okresu objętego niniejszym sprawozdaniem, w poniższej tabeli zastosowano to samo podejście w odniesieniu do lat 2000-2004 i 2005. Umożliwia to odpowiednią analizę równowagi systemu na przestrzeni dwudziestu jeden lat jego istnienia;

5. Przedstawione poniżej dane zsumowano dla okresów pięcioletnich (z wyjątkiem 2005 r., który został przedstawiony oddzielnie). Dane dotyczące poszczególnych lat przedstawiono w załączniku II do niniejszego dokumentu;

6. Na dole tabeli przedstawiono zmiany stanu aktywów finansowych funduszu (na rachunku obrotów bieżących Komisji Europejskiej i na rachunkach inwestycyjnych, którymi zarządza DG ECFIN). Przedstawiony jest stan na dzień 31 grudnia danego okresu. Wynik roczny odzwierciedla zwiększenie lub zmniejszenie stanu tych aktywów.

1) Tabela

[pic]

2) Wykres

[pic]

C. Zestawienie rocznych wydatków i dochodów w latach 2000-2005

W zestawieniu przedstawiono zasiłek dla bezrobotnych wypłacony w omawianym okresie.

Różnice między tabelami przedstawione w pkt II.B. (załączniku II) oraz w pkt II.C. wynikają z braku bezpośredniego połączenia informatycznego pomiędzy programem obliczającym wspólnotowe zasiłki dla bezrobotnych a (Access) a samymi płatnościami. Niektóre obliczenia dokonywane są poza programem.

Dane przedstawione w tym punkcie to najlepsze dostępne dane szacunkowe przedstawiające wydatki w podziale na poszczególne instytucje.

Aby ocenić faktyczną równowagę systemu należy korzystać z danych w tabelach w niniejszym punkcie.

1. Lata 2000-2002

[pic]

2. Lata 2003-2005

[pic]

D. Zestawienie rocznych wydatków i dochodów w ujęciu względnym (procent sum rocznych) za lata 2000-2005.

Na podstawie danych z pkt C :

[pic]

E. Zmiana wysokości średniego kosztu jednej sprawy (2000-2005)

[pic]

Średni koszt oblicza się następująco: wydatki ogółem (zasiłki dla bezrobotnych + składki na JSIS) podzielone przez świadczenia ogółem.

Świadczenie można zdefiniować jako prawo do wspólnotowego zasiłku dla bezrobotnych związane z określonym miesiącem kalendarzowym. Prawo to może być pełne (30/30) lub częściowe (ułamek). Zależy to od przedstawianych co miesiąc dokumentów poświadczających.

W ten sposób oblicza się średni miesięczny koszt zasiłku dla bezrobotnych w danym roku.

W tabeli przedstawiono przyznane świadczenia ogółem w rozbiciu na poszczególne lata i instytucje.

Bardziej szczegółowa analiza średniego kosztu zasiłków dla bezrobotnych w 2004 i 2005 r. przedstawiona jest w załączniku IV niniejszego dokumentu.

F. Uwagi

- Jeżeli uwzględnimy wszystkie dochody i wydatki systemu, deficyt dotyczy jedynie czterech lat jego istnienia (1991, 2000, 2001 i 2004). Bez uwzględnienia dochodów z tytułu odsetek od zainwestowanych nadwyżek deficyt należy stwierdzić również w przypadku 1990 i 2002 r.

- Należy zauważyć, że w 2005 r. odnotowano znaczną nadwyżkę: ponad 11% w stosunku do dochodów (z wyłączeniem odsetek).

- Bieżące aktywa ogółem w wysokości 9,2 mln EUR są wystarczające w celu zapewnienia finansowania:

- wydatków przez ponad półtora roku (rok referencyjny 2005: 5,9 mln EUR);

- sześciokrotności największego odnotowanego rocznego deficytu operacyjnego (1,46 mln EUR w 2001 r.) bez uwzględnienia dochodów z tytułu odsetek.

- Dane przedstawione w tabeli w pkt C. wyraźnie wskazują na systematyczny brak równowagi między wydatkami i dochodami w przypadku KES. Całkowity koszt zasiłków dla bezrobotnych wypłacanych byłym pracownikom tej instytucji wielokrotnie przekracza poziom składek. Natomiast stosunek dochodów pochodzących od agencji i urzędów do wydatków z tytułu wypłat na rzecz ich byłych pracowników jest odwrotny. Potwierdzają to dane dotyczące liczby płatników i beneficjentów (zob. III.C)

- Odnotowano raczej spadkowy trend średniego kosztu w latach 2000-2003. Wynika to z faktu, że maksymalny i minimalny poziom zasiłków dla bezrobotnych nie zmienił się od 1985 r., a krajowe świadczenia społeczne, które należy odliczyć od świadczeń wspólnotowych były regularnie indeksowane w celu dostosowania do kosztów utrzymania. Spadek ten jedynie częściowo wynika z indeksacji wspólnotowych dodatków rodzinnych.

III. DANE DOTYCZĄCE PŁATNIKÓW I BENEFICJENTÓW (2000-2005)

A. Roczne zestawienie liczby pracowników zatrudnionych na czas określony/pracowników kontraktowych zatrudnionych na dzień 31 grudnia (lata 2000-2005); Podział według grupy zaszeregowania.

[pic]

W załączniku VI do niniejszego sprawozdania przedstawiono strukturę pracowników zatrudnionych przez różne urzędy i agencje.

B. Roczne zestawienie liczby bezrobotnych (którzy otrzymywali zasiłek dla bezrobotnych w grudniu danego roku) w latach 2000-2005; podział według grupy zaszeregowania.

[pic]

C. Zestawienie całkowitych danych z pkt A i B z uwzględnieniem ich relacji (%) do całkowitej wielkości danej grupy.

1) Tabela

[pic]

[pic]

2) Wykres [pic]

D. Zestawienie liczby obsługiwanych spraw (przynajmniej jedno świadczenie obliczone w danym roku) w podziale na poszczególne instytucje.

[pic]

Dane te stanowią w pewnym sensie uzupełnienie danych statystycznych przedstawionych w pkt B. niniejszego rozdziału. W większym zakresie pokazują faktyczne obciążenia związane z zarządzaniem.. Otwarcie nowych spraw – nawet tych związanych z wypłatą niewielkich świadczeń – wiąże się z zadaniami administracyjnymi.

Ponadto dane te odzwierciedlają faktyczną liczbę bezrobotnych otrzymujących zasiłek (w każdej instytucji).

E. Dane za lata 2000-2005 dotyczące liczby bezrobotnych (którzy w danym roku otrzymywali przynajmniej świadczenie z tytułu zasiłku dla bezrobotnych) według kraju zamieszkania.

1) Tabela

[pic]

2) Wykres

[pic]

F. Analiza okresu obowiązywania umów o pracę pracowników zatrudnionych na czas określony (AT) i pracowników kontraktowych (AC) pobierających zasiłek dla bezrobotnych – w rozbiciu na poszczególne instytucje.

W tabeli przedstawiono w rozbiciu na poszczególne lata (2000-2005) całkowity odsetek bezrobotnych (dla których obliczono przynajmniej jedno świadczenie), w przypadku których okres obowiązywania umowy o pracę uprawniający ich do pobierania wspólnotowego zasiłku dla bezrobotnych mieścił się we wskazanych granicach (rok lub mniej, dwa lata lub mniej, itd.)

[pic]

Bardziej szczegółowa analiza sytuacji w 2004 i 2005 r. przedstawiona jest w dziale IV niniejszego dokumentu.

G. Analiza czasu wypłacania zasiłku dla bezrobotnych w rozbiciu na poszczególne instytucje.

Tabela przedstawiająca średni okres wypłaty zasiłku w poszczególnych latach (2000-2005). Wychodząc od liczby bezrobotnych w danym roku (dla których obliczono przynajmniej jedno świadczenie w danym roku) całkowitą liczbę dni objętych zasiłkiem od czasu otwarcia sprawy do dnia 31 grudnia danego roku dzieli się przez liczbę spraw, a następnie przez 30, aby uzyskać średnią dla świadczeń.

Bardziej szczegółowa analiza sytuacji w 2004 i 2005 r. przedstawiona jest w dziale IV niniejszego dokumentu.

[pic]

H. Uwagi

- Przez wiele lat Komisja zatrudniała ponad połowę wszystkich pracowników zatrudnionych na czas określony w instytucjach europejskich. Wynika to między innymi z dużej liczby (> 700) pracowników naukowych zatrudnionych na czas nieokreślony na stałych stanowiskach. W 2004 r. osoby zatrudnione na tego rodzaju umowach o pracę uzyskały status urzędników, na skutek czego pod koniec 2005 Komisja zatrudniała mniej niż jedną trzecią wszystkich pracowników zatrudnionych na czas określony w instytucjach europejskich.

- Liczba pracowników zatrudnionych we wspólnotowych agencjach i urzędach stale rośnie. Liczba zatrudnionych przez nie pracowników stanowi duży odsetek (> 1/3) całkowitej liczby pracowników zatrudnionych na czas określony.

- Należy jednocześnie zaznaczyć, że w ostatnich latach liczba agencji i urzędów istotnie wzrosła..

- W ostatnich sześciu latach największa liczba pracowników zatrudnionych na czas określony jest w grupie zaszeregowania A (35-45%); Natomiast bezrobotni otrzymujący zasiłek to głównie byli pracownicy z grupy zaszeregowania C (również 35-45%). Odsetek byłych pracowników KES otrzymujących zasiłek dla bezrobotnych jest znacznie wyższy niż liczba obecnie zatrudnionych w KES pracowników, co potwierdza tezę przedstawioną w poprzednim rozdziale (zob. II.E.).

- Liczba bezrobotnych otrzymujących zasiłek (byłych pracowników kontraktowych) jest jeszcze zbyt niska, aby pozwolić na wyciagnięcie wiarygodnych wniosków.

- Liczba płatników składek zatrudnionych przez wspólnotowe agencje i urzędy istotnie przekracza liczbę bezrobotnych otrzymujących zasiłki od tych jednostek. Potwierdzają to dane liczbowe dotyczące wydatków i dochodów (zob. II.D). Wynika to głównie z faktu, że wiele wspólnotowych agencji i urzędów utworzono stosunkowo niedawno, w związku z czym wiele umów o pracę jeszcze nie wygasło.

- Różnica pomiędzy liczbą bezrobotnych otrzymujących zasiłki w grudniu (zob. III.B) a liczbą spraw, którymi zajmowano się w ciągu roku wskazuje na istotny wzrost liczby spraw. Dane te odzwierciedlają rzeczywiste obciążenie administracyjne.

- Dane dotyczące miejsca zamieszkania bezrobotnych korzystających ze wspólnotowego zasiłku dla bezrobotnych wskazują, że ponad połowa z nich jest zarejestrowana jako bezrobotna w Belgii. Liczba ta stale rośnie (z wyjątkiem 2005 r.) i nie pozwala na określenie narodowości bezrobotnych. Innymi słowy osoby zarejestrowane jako bezrobotne w Belgii pochodzą ze wszystkich państw członkowskich Unii, a więc nie są to jedynie Belgowie. Ponadto 80% wszystkich spraw dotyczy 5 krajów, w których zarejestrowanych jest najwięcej bezrobotnych (Belgia, Francja, Hiszpania, Luksemburg i Włochy). W ciągu ostatnich sześciu lat odsetek ten utrzymywał się na niezmienionym poziomie. W innych krajach niż te wymienione powyżej jako bezrobotne zarejestrowane były głównie osoby zatrudnione uprzednio we wspólnotowych agencjach i urzędach.

- Na podstawie tabeli w pkt III.F. (okres obowiązywania umów o pracę) można przyjąć następujące wnioski:

- W ostatnich latach skrócił się okres obowiązywania umów o pracę: w 2000 r. ponad 75% umów stanowiły umowy na okres powyżej 2 lat ; w 2005 r. było to jedynie 45%. jest jednak jeszcze za wcześnie, aby dopatrywać się w tym skutków reformy;

- sytuacja po raz kolejny przedstawia się inaczej w przypadku KES: ponad połowa zawartych umów o pracę to umowy najwyżej na okres jednego roku; w rezultacie w 2005 r. 8,1% całkowitej liczby bezrobotnych stanowili byli pracownicy KES; 4,8% wszystkich bezrobotnych było uprzednio zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na okres nie dłuższy niż jeden rok.

- Na podstawie tabeli w pkt III.G. (okres, w którym byłym pracownikom przysługuje prawo do pobierania zasiłku dla bezrobotnych) można przyjąć następujące wnioski:

- W starym systemie byłym pracownikom przysługiwało prawo do zasiłku dla bezrobotnych przez okres około roku. W roku 2000 i 2004 odnotowano odstępstwo od tej zasady. W 2000 r. zostało złożonych wiele wniosków o zasiłek w związku z wymianą personelu w gabinetach Komisarzy. W tym przypadku prawo do zasiłków przysługiwało przez krótki okres. Nie jest zbyt jasne, dlaczego okres wypłaty zasiłku dla bezrobotnych był wyraźniej krótszy w 2004 r. Należy zauważyć, że jest to szczególnie widoczne w przypadku umów o pracę zawartych z Komisją. Wpływ reformy systemu jest jeszcze znikomy.

- W 2005 r. skrócenie okresu, w którym byłemu pracownikowi przysługuje prawo do pobierania zasiłku dla bezrobotnych wynika przypuszczalnie ze wzrostu liczby bezrobotnych objętych nowym systemem, w którym okres ten jest krótszy (1/3 przepracowanego okresu).

IV. SYTUACJA PO WEJŚCIU W ŻYCIE REFORMY (2004 I 2005 R.)

A. Wyjaśnienie

W wyniku wprowadzenia reformy wprowadzono m.in. zmiany w zakresie prawa do pobierania uzupełniającego wspólnotowego zasiłku dla bezrobotnych. Bardziej szczegółowe informacje na temat można znaleźć w załączniku I do niniejszego dokumentu.

Przez okres przejściowy, którego długość trudno jest ustalić, oba systemy będą funkcjonować równolegle. Pracownicy zatrudnieni na czas określony przed 1 maja 2004 r., którzy nabyli prawo do wspólnotowego uzupełniającego zasiłku dla bezrobotnych, mają prawo wyboru systemu. Osoby, którym nadal w sposób ciągły przysługiwać będzie prawo do pobierania zasiłku dla bezrobotnych po 30 kwietnia 2004 r. będą mogły wybrać jeden z systemów w momencie, gdy nabędą prawo do zasiłku, przy czym wybór ten będzie nieodwracalny.

B. Analiza średniego kosztu zasiłku dla bezrobotnych

W tabeli poniżej przedstawiona jest analiza średniego kosztu świadczenia (= miesięcznego zasiłku podlegającego zapłacie) w przypadku różnego rodzaju umów o pracę (pracownicy zatrudnienie na czas określony – AT i pracownicy kontraktowi – AC) w danym systemie.

[pic]

C. Analiza składek na fundusz bezrobocia

Dane przedstawione w tabeli poniżej pochodzą z programu płacowego (NAP) i dotyczą wszystkich wspólnotowych instytucji, agencji i urzędów łącznie.

Przy każdym wskazanym w tabeli miesiącu podana jest liczba osób, dla których obliczane jest wynagrodzenie, nawet jeżeli obliczenia dokonano w późniejszym miesiącu. Jednocześnie podane są składki pracowników i pracodawców w danym miesiącu.

W ten sposób możliwe jest obliczenie średniej składki na pracownika i porównanie jej wysokości w poszczególnych miesiącach.

[pic]

D. Analiza okresu obowiązywania umów o pracę – w rozbiciu na poszczególne instytucje

W tabeli przedstawiono w rozbiciu na poszczególne lata (2004-2005) całkowity odsetek bezrobotnych (dla których obliczono przynajmniej jedno świadczenie), w przypadku których okres obowiązywania umowy o pracę uprawniającej ich do pobierania wspólnotowego zasiłku dla bezrobotnych mieścił się we wskazanych granicach (rok lub mniej, dwa lata lub mniej, itd.).

[pic]

E. Analiza okresu wypłaty zasiłku dla bezrobotnych w rozbiciu na poszczególne instytucje.

Tabela przedstawia średni okres wypłaty zasiłku w poszczególnych latach (2004-2005). Na podstawie liczby bezrobotnych w danym roku (dla których obliczono w danym roku przynajmniej jedno świadczenie) całkowitą liczbę dni objętych zasiłkiem od czasu otwarcia sprawy do dnia 31 grudnia danego roku. dzieli się przez liczbę spraw, a następnie przez 30, aby uzyskać średnią dla świadczeń.

Dane te przedstawione są w rozbiciu na rodzaj umowy o pracę i rodzaj systemu.

[pic]

F. Uwagi

- Wyraźnie widać, że średni koszt uzupełniającego wspólnotowego zasiłku dla bezrobotnych dla byłych pracowników zatrudnionych na czas określony jest znacznie wyższy w zmienionym systemie. Przedstawiony w tabeli średni koszt za 2004 r. (zmieniony system) jest jednak nieco zafałszowany, ponieważ bardzo wielu beneficjentów pobierało zasiłek jeszcze w ramach pierwszego sześciomiesięcznego okresu, w przypadku którego podstawowy zasiłek dla bezrobotnych nie jest objęty pułapem. W 2005 r. koszt ten był już bardziej umiarkowany, mimo że nowy system nie osiągnął jeszcze optymalnego poziomu operacyjnego, i powinien stopniowo się zmniejszać.

- W 2005 r. po raz pierwszy można było obliczyć średni koszt zasiłku dla bezrobotnych na rzecz byłego pracownika kontraktowego. Koszt ten, mimo że jest zawyżony (zob. poprzedni akapit), jest już o 60% niższy niż w przypadku byłego pracownika zatrudnionego na czas określony.

- Sformułowane następujące główne spostrzeżenia dotyczące składek na poczet systemu:

- zmiana metody obliczania składek spowodowała około 80% wzrost (51,13 w kwietniu 2004 r.; 91,00 w maju 2004 r.);

- w 2005 r. na zasiłek dla bezrobotnych dla jednego byłego pracownika zatrudnionego na czas określony (koszt w wysokości 2.420,74 EUR/miesięcznie) pracowało 27,50 pracowników zatrudnionych na czas określony (miesięczna składka w wysokości 88,11 EUR); w starym systemie 29,15 zatrudnionych pracowników finansowało zasiłek jednego bezrobotnego (składka 51,13 EUR/miesięcznie; średni koszt w wysokości 1.490,53 EUR/miesięcznie). Zmiana systemu nie spowodowała istotnego zachwiania proporcji, a nawet odnotowano pewien spadek.

- w 2005 r. na zasiłek dla bezrobotnych dla jednego byłego pracownika kontraktowego (koszt w wysokości 1 026,15 EUR/miesięcznie) pracowało 28,60 pracowników kontraktowych (miesięczna składka w wysokości 35,85 EUR);

- można zatem stwierdzić równowagę systemu finansowania zasiłków dla bezrobotnych w przypadku byłych pracowników należących do wyżej wymienionych kategorii.

- Jeżeli chodzi o okres obowiązywania umów o pracę stanowiących podstawę do wspólnotowego zasiłku dla bezrobotnych, różnice pomiędzy beneficjentami starego systemu a beneficjentami nowego zmienionego systemu stwierdzono jedynie w przypadku 2005 r. Umowy beneficjentów korzystających z nowego systemu były raczej zawierane na dłuższy czas. Należy jednak zwrócić uwagę na trwający obecnie okres przejściowy. Pracownicy zatrudnieni przed i po 1 maja 2004 r. mają opcję wyboru jednego z dwóch systemów, co może mieć wpływ na powyższe dane.

- Na podstawie tabeli przedstawionej w pkt IV.E. (okres wypłaty zasiłku) można wyciągnąć następujące wnioski:

- w 2004 r. okres wypłaty zasiłku był znacząco krótszy w przypadku bezrobotnych zatrudnionych wcześniej w Komisji;

- już od 2005 r., kiedy odnotowano znaczący wzrost liczby bezrobotnych (byłych pracowników zatrudnionych na czas określony) objętych nowym systemem, można stwierdzić, że okres wypłaty zasiłku dla tych pracowników będzie prawdopodobnie znacznie krótszy niż w starym systemie;

- wstępne dane (przybliżone i niekompletne) wskazują na podobny trend w przypadku bezrobotnych byłych pracowników kontraktowych. Należy natomiast zaznaczyć, że pierwsze osoby z tej grupy zaczęły korzystać z zasiłku dla bezrobotnych w 2005 r.

V. KOŃCOWE UWAGI I WNIOSKI

- W wyniku reformy, a zatem po wprowadzeniu personelu kontraktowego, który zasadniczo zastąpił personel pomocniczy, liczba osób potencjalnie uprawnionych w przyszłości do wspólnotowego zasiłku dla bezrobotnych prawie podwoiła się. Personel pomocniczy jest objęty tylko krajowym systemem ubezpieczeń społecznych. Z tego powodu nie może ubiegać się o świadczenia społeczne ze Wspólnot europejskich.

- Zasadniczo – przez trzy czwarte okresu istnienia – w ramach działalności bieżącej uzupełniający wspólnotowy system zasiłków dla bezrobotnych dysponował nadwyżką środków.

- Obecnie dostępne rezerwy zapewniają środki na pokrycie wydatków przez około sześć lat charakteryzujacych się deficytem.

- Należy zwrócić uwagę na stały brak równowagi między dochodami pochodzącymi z KES a wydatkami z tytułu bezrobocia byłych pracowników tej instytucji.

- Sporadyczne zdarzenia, takie jak zmiana składu Komisji i gabinetów Komisarzy, jak również zmiana składu grup politycznych w Parlamencie Europejskim po wyborach, mają znaczący wpływ na długoterminową równowagę finansową systemu.

- Liczba wspólnotowych agencji i urzędów, jak również zatrudnionych przez nie pracowników, stale rośnie i może nawet przekroczyć liczbę pracowników zatrudnionych na czas określony i pracowników kontraktowych w Komisji.

- Bardzo dużo bezrobotnych korzystających ze wspólnotowego zasiłku zarejestrowanych jest w określonych państwach członkowskich. Wskazane byłoby zorganizowanie elektronicznej wymiany danych w celu obliczenia uzupełniającego wspólnotowego zasiłku dla bezrobotnych.

- Reforma systemu i wspólnotowy uzupełniający fundusz bezrobocia będą w pełni operacyjne prawdopodobnie w 2007-2008 r. Jednakże dostępne są już pierwsze dane dotyczące równowagi operacyjnej nowego systemu. Pozwalają one stwierdzić, że:

- składki płacone przez pracowników zatrudnionych na czas określony znacząco wzrosly;

- w nowym systemie koszt jednego bezrobotnego jest znacznie wyższy niż w starym systemie, jednak na podstawie wiarygodnych danych można stwierdzić, że obecne składki zapewniają pokrycie takiej samej części kosztów jak w starym systemie;

- między systemem obejmującym byłych pracowników zatrudnionych na czas określony a systemem obejmującym pracowników tymczasowych nie ma istotnych różnic, jeżeli chodzi o pokrycie wydatków przez dochody w przypadku obu tych kategorii pracowników;

- jeżeli zgodnie z przewidywaniami w zmienionym systemie okres wypłaty zasiłku będzie krótszy, w najbliższych latach zapewniona będzie stała równowaga systemu (na co wskazują pierwsze dane).

- Oczywiście nie ma pewności co do sytuacji w latach 2007-2008, kiedy wygaśnie wiele umów pracowników kontraktowych.

- W celu ustalenia, czy równowaga systemu zostanie zapewniona w perspektywie długoterminowej oraz czy konieczne będzie dostosowanie składek i/lub świadczeń konieczne jest przeprowadzenie analizy prospektywnej.