52006DC0319

[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH |

Bruksela, 22.06.2006

COM (2006) 319 wersja ostateczna

KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

W kierunku zrównoważonego europejskiego sektora wina {SEC(2006) 770SEC(2006) 780}

KOMUNIKAT KOMISJIDO RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

W kierunku zrównoważonego europejskiego sektora wina

WPROWADZENIE

Niniejszy komunikat jest wyrazem inicjatywy, podjętej przez Komisję, będącej częścią trwających reform wspólnej polityki rolnej (WPR) z roku 2003[1], 2004[2] i 2005[3], które obejmują wszystkie główne sektory, poza sektorem wina, owoców i warzyw. Zachwianie równowagi między podażą a popytem w sektorze wina i narastające problemy, z którymi boryka się europejski i międzynarodowy rynek wina, wymagają przeprowadzenia reformy w tym sektorze. Polityki Wspólnoty: dotycząca zrównoważonego rozwoju, uzgodniona podczas szczytu Rady Europejskiej w Goeteborgu[4], w zakresie większej konkurencyjności, przewidzianej w odnowionej strategii lizbońskiej[5], a także mająca na celu uproszczenie i lepsze uregulowanie wspólnej polityki rolnej[6] również zmierzają w tym kierunku.

Unia Europejska (UE) jest wiodącym na świcie producentem, konsumentem, eksporterem i importerem wina. Pod względem jakości wina cieszy się uznaniem na całym świecie. Na swoją pozycję zapracowała przez setki lat, wytwarzając wino gatunkowe i zaopatrując konsumentów z całego świata w produkty doskonałej jakości. Ponadto, ma do zaoferowania wysoko cenione krajobrazy i stwarza możliwości wykorzystania w sposób dochodowy gruntów, które w przeciwnym razie leżałyby odłogiem – zarówno jeden, jak i drugi aspekt należy uznać za zalety środowiska naturalnego, pod warunkiem, że produkcję prowadzi się, przestrzegając zasad jego poszanowania.

Sektor wina w UE stanowi podstawową sferę aktywności gospodarczej, w szczególności pod względem zatrudnienia i przychodów z wywozu. Przy ponad łącznej liczbie ponad 1,5 miliona gospodarstw wykorzystujących 3,4 miliona ha (2 % obszaru gruntów UE-25 przeznaczonych na cele rolnicze) produkcja wina w 2004 r. kształtowała się na poziomie 5,4 % całej produkcji rolnej. Produkcja wina stanowi w przybliżeniu 10 % wartości produkcji rolnej we Francji, Włoszech, Austrii, Portugalii, Luksemburgu i Słowenii, i niewiele mniej w Hiszpanii.

Rozporządzenie Rady (WE) nr 1493/1999 w sprawie wspólnej organizacji rynku wina ustanawia złożone wspólnotowe zasady odnoszące się przede wszystkim do potencjału produkcyjnego, mechanizmów rynkowych, praktyk enologicznych (WMPs), klasyfikacji, etykietowania i handlu. Uzupełniające zasady, wprowadzone na poziomach krajowym i regionalnym, dodatkowo przyczyniają się do braku klarowności uregulowań. Trzeba rzecz jasna respektować zasadę pomocniczości, jednak uproszczenie i przejrzystość są także słusznymi celami.

Do wielu programów wsparcia od kilku lat nie wprowadzono żadnych zmian, nie został także zmieniony poziom pomocy przewidzianej w ramach tych programów. Wszystkie środki finansowane z budżetu Wspólnoty muszą być zweryfikowane, przede wszystkim z uwagi na wzrastającą tendencję do przeprowadzania destylacji w sytuacji kryzysowej nie tylko wina stołowego, lecz także „wina gatunkowego” produkowanego w określonych regionach (psr). Destylacja w sytuacji kryzysowej, która dawniej była stosowana w wyjątkowych okolicznościach, coraz częściej w ciągu trzech z ostatnich pięciu lat była regularną praktyką. W roku winiarskim 2005/2006 kilka państw członkowskich, mimo ograniczenia produkcji o 11 %, wystąpiło z wnioskiem o zezwolenie na jej przeprowadzenie w odniesieniu do znacznych ilości wina stołowego i „wina gatunkowego”. Dlatego też należy zapewnić, że przyszła polityka będzie efektywna pod względem kosztów i że środki pieniężne będą właściwie wykorzystywane. Ponadto, z punktu widzenia ochrony zdrowia publicznego, pojawiły się obawy, że subsydiowanie destylacji do alkoholu spożywczego przyczyni się do sztucznego obniżenia cen wyrobów spirytusowych o wysokiej zawartości alkoholu, otrzymanych z wina.

W celu zapewnienia synergii z innymi politykami wspólnotowymi, została przeprowadzona ocena wpływu obejmująca możliwe opcje nowej polityki Wspólnoty dotyczącej sektora wina. Ocena jest wyrazem pracy wszystkich odpowiednich służb Komisji i została przedstawiona wraz z niniejszym komunikatem.

Komisja zapoczątkowała publiczną debatę na temat przyszłej polityki, organizując w dniu 16 lutego 2006 r. seminarium poświęcone tematyce wina z udziałem zainteresowanych stron. Materiały z seminarium są dostępne na stronie internetowej Komisji[7]. Grupa Doradcza ds. Wina również przeprowadziła dyskusję o możliwych scenariuszach reformy. Ponadto, odbyło się wiele dwustronnych spotkań z szerokim gronem zainteresowanych stron.

OBECNA SYTUACJA NA RYNKU WINA I śREDNIOTERMINOWE PROGNOZY

Od 1975/1976 r. problem nadprodukcji w Europie znalazł wyraz w polityce polegającej na ograniczeniu potencjału produkcyjnego oraz zachęcaniu do trwałego odłogowania obszarów przeznaczonych pod produkcję. W wyniku tej polityki nastąpiło zmniejszenie tych obszarów z 4,5 miliona ha w 1976 r. do 3,2 miliona ha w 2005 r. Niemniej jednak, począwszy od 1996 r., fakultatywne wdrożenie programu karczowania winorośli przez państwa członkowskie doprowadziło do zmniejszenia chłonności rynku, co, wraz z przyznawaniem nowo powstałych praw do sadzenia, praktycznie zniweczyło nasze poprzednie osiągnięcia. Produkcja w ciągu ostatnich pięciu lat[8] wahała się od 166 do 196 milionów hl dla UE-25. Udział wina gatunkowego psr w ogólnej produkcji wina w UE wzrastał i obecnie wielkość tej produkcji kształtuje się niemal na poziomie produkcji wina stołowego.

W ciągu ostatnich dziesięcioleci odnotowano równomierny spadek spożycia wina w UE. Ta tendencja szczególnie zaznaczyła się w wypadku wina stołowego, natomiast spożycie wina gatunkowego psr rośnie, tak więc obecnie oba rodzaje wina mają w nim niemal jednakowy udział.

Od 1996 r. ilość wina pochodzącego z przywozu do UE-25 wzrastała o 10 % rocznie, i w 2005 r. osiągnęła poziom 11,8 miliona hl. Tak zwane „wina nowego świata” zdobyły sobie znaczny udział w rynku kosztem win z UE. Ilość wina wywożonego ze Wspólnoty wzrastała od 1996 r., jednak w znacznie wolniejszym tempie od ilości wina przywożonego i w 2005 r. osiągnęła 13,2 milionów hl. Reasumując, w ogólnym rozrachunku UE jest eksporterem netto wina.

Średnioterminowe perspektywy dla sektora wina UE do roku 2010/2011, przy założeniu, że wspólna organizacja rynku wina pozostanie bez zmian i na podstawie spodziewanych tendencji w produkcji oraz dynamiki konsumpcji i handlu, są takie, że nadprodukcja wina wzrośnie do 27 milionów hl (15 % produkcji), lub do 15 milionów hl (8,4 % produkcji), jeżeli ilości poddawane destylacji objętej pomocą do spożywczego nie będą zaliczane do nadwyżek. Wprawdzie nadwyżki są szczególnie poważnym problemem w wypadku wina stołowego, jednak sytuacja w segmencie wina gatunkowego psr także uległa pogorszeniu. Bilans wina w UE-27 został przedstawiony w ocenie wpływu.

OBECNA WSPÓLNA ORGANIZACJA RYNKU WINA

Wspólna organizacja rynku wina opiera się na zrozumiałych, lecz dość złożonych narzędziach polityki. Trzy środki służące zarządzaniu potencjałem produkcji, poprzez ograniczanie praw do sadzenia i wspieranie strukturalnych udoskonaleń w drodze (a) trwałego karczowania winorośli i (b) restrukturyzacji/przekształcania programów koncentrujących się na dostosowywaniu jakości i ilości do wymogów wynikających z popytu konsumenckiego. Ograniczanie praw do sadzenia, w tym także zakaz nowych nasadzeń, obowiązuje do 31 lipca 2010 r.

Środki rynku wewnętrznego obejmują środki tradycyjne, takie jak destylacja w sytuacji kryzysowej nadwyżek wina i destylacja nadwyżek wina z winogron podwójnego przeznaczenia. Celem tych środków jest ograniczenie spadku cen. Obok nich jest także środek obowiązkowej destylacji osadów i wytłoków, produktów ubocznych powstających przy wytwarzaniu wina, w celu zapobiegania nadmiernemu tłoczeniu winogron i osiągnięcia poprawy jakości wina. I wreszcie, destylacja wina stołowego do alkoholu spożywczego wykorzystywanego w branży produkcji napojów spirytusowych, która ma na celu utrzymanie niektórych części sektora alkoholu spożywczego jako tradycyjnego odbiorcy wina.

Dla uniknięcia zakłóceń na rynku i ich konsekwencji, wypłaca się pomoc na czasowe prywatne składowanie wina i moszczu gronowego. Ponadto, pomoc jest dostępna w celu zachęcania do wykorzystywania moszczu gronowego w inny sposób, przede wszystkim do wzbogacania wina i produkcji soku winogronowego. Wspólna organizacja rynku wina również obejmuje tradycyjne mechanizmy handlu takie jak cła, refundacje i licencje. Zostały również zawarte umowy z państwami spoza UE.

Przepisy dotyczące wspólnej organizacji rynku wina, w przeciwieństwie do przepisów regulujących organizację większości innych rynków, zawierają definicje wszystkich pojęć: wina gatunkowego produkowanego w określonym regionie (psr), wina stołowego posiadającego oznaczenie geograficzne (GI), praktyk enologicznych i etykietowania, zapewniając konsumentom rzetelne i przejrzyste standardy jakości.

PROBLEMY DOTYCZąCE OBECNEJ WSPÓLNEJ ORGANIZACJI RYNKU WINA I WYNIKAJąCE ZE ZMIENIAJąCEJ SIę SYTUACJI

Sytuacja na rynku

- Spożycie wina pochodzącego z UE zmniejsza się rocznie o około 750 000 hl czyli 0,65 %.

- Ogólnie rzecz biorąc wzorce konsumpcyjne, w szczególności w wypadku wina, zmieniają się wraz ze zmianą stylu życia.

- Ocenia się, że nadwyżki strukturalne wynoszą w przybliżeniu 15 milionów hl wina, co stanowi około 8,4 % produkcji wina w UE 27.

- Interwencja w formie destylacji jest konieczna, w celu zagospodarowania około 15 % produkcji wina rocznie.

- Zapasy wina, które przekraczają wielkość jego rocznej produkcji rosną, przy niewielkich możliwościach ich upłynnienia. Taka sytuacja wywołuje presję na ceny, które spadają a wraz z nim zmniejszają się dochody producentów.

- Przywóz rośnie szybciej niż wywóz, zmniejsza się różnica między nimi i wkrótce przywóz może przeważać nad wywozem. Światowy handel winem jest już wysoce zliberalizowany, a cło w przywozie wina pochodzącego z UE jest bardzo niskie.

- Gwałtowny wzrost produkcji i sprzedaży „wina nowego świata” najlepiej świadczy o konieczności zwiększenia konkurencyjności przez producentów wina w UE.

Regulowanie potencjału produkcyjnego

- Skuteczność zakazu udzielania praw do sadzenia w zmniejszaniu potencjału produkcji jest ograniczona z powodu przyznawania dodatkowych nowo powstałych praw do sadzenia i zwiększenia produkcji w niektórych państwach członkowskich.

- Prawa do sadzenia przyczyniają się do zwiększenia kosztów produkcji i mają hamujący wpływ na racjonalizację struktur gospodarstw, co prowadzi do zmniejszenia konkurencyjności.

- W państwach nienależących do UE nie stosuje się takich ograniczeń odnośnie do sadzenia.

- Program restrukturyzacji i przekształcenia stworzył producentom możliwości przejścia na produkcję „wina gatunkowego”, jednakże może również doprowadzić do wzrostu produkcji. Może on czasem obejmować zwykłą modernizację, co jest sprzeczne z jego celem.

- Począwszy od 1996 r. w zasadzie wstrzymano stosowanie programu karczowania winorośli.

- Po wielu latach niektóre państwa członkowskie w dalszym ciągu nie rozwiązały problemu tak zwanych nielegalnych winnic (nasadzonych przed dniem 1 września 1998 r.) czy karczowania niektórych tak zwanych niedozwolonych winnic (nasadzonych od dnia 1 września 1998 r.). Powierzchnia obszarów, w odniesieniu do których odmówiono uregulowania i które w dalszym ciągu są poddawane badaniu wynosi 68 100 ha, co dopowiada 2 % całkowitej powierzchni gruntów przeznaczonych w UE 25 pod uprawę winorośli.

Środki wspierania rynku

- Środki wspierania rynku, mające formę destylacji nie są szczególnie skuteczne pod względem zabezpieczenia dochodów plantatorów winorośli i spełniają rolę stałego zagospodarowania niezbywalnych nadwyżek.

- Destylacja w sytuacjach kryzysowych, przewidziana jako środek rozwiązania problemu nadwyżek koniunkturalnych, jest wykorzystywana jako środek strukturalny i obecnie obejmuje także „wina gatunkowe”.

- Program pomocy na prywatne składowanie stał się środkiem strukturalnym. Koszty składowania wina powinien ponosić przemysł.

Praktyki enologiczne, oznaczenie geograficzne i etykietowanie

- Brak elastyczności procedur przyjmowania i dostosowywania praktyk i procesów enologicznych ogranicza konkurencyjność.

- Przepisy UE są zbyt złożone, zwłaszcza w wypadku definicji, praktyk i procesów enologicznych i klasyfikacji, tzn. wina gatunkowego psr, wina stołowego posiadającego oznaczenie geograficzne i wina stołowego.

- W odniesieniu do wina gatunkowego psr, na poziomie międzynarodowym nie stosuje się pojęcia „ gatunkowe ” i nie ma odniesienia w prawodawstwie Wspólnoty odniesienia do koncepcji „oznaczenia geograficznego” zdefiniowanego w Porozumieniu o handlowych aspektach własności intelektualnej WTO (TRIPS). Poza tym, w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat zwiększyła się liczba rodzajów wina gatunkowego psr oraz wina stołowego posiadającego oznaczenie geograficzne, co powoduje dezorientację konsumentów, osłabia politykę Wspólnoty w zakresie oznaczania geograficznego w UE i za granicą, a także przyczynia się do pogorszenia sytuacji na rynku.

- Etykietowanie:

- konsumenci są zdezorientowani z powodu informacji podawanych na etykietach wina, wynikających ze złożonego systemu prawnego, który tworzą rozmaite instrumenty prawne regulujące w różny sposób poszczególne kategorie wina, oraz niektórymi szczegółowymi danymi podawanymi w zależności od rodzaju produktu;

- niektóre sztywne zasady etykietowania utrudniają handel europejskim winem. Najpoważniejszą przeszkodą jest zakaz podawania rocznika zbioru i gatunku winorośli na winie stołowym nieposiadającym oznaczenia geograficznego;

- Państwa nienależące do UE regularnie krytykują europejską politykę w zakresie etykietowania, w części, w której dotyczy ona oznaczeń stosowanych do celów sprzedaży (na przykład: wina gatunkowego psr, wina stołowego posiadającego oznaczenie geograficzne i wina stołowego), stosowania fakultatywnych oznaczeń, zastrzeżonych kształtów butelek i polityki w zakresie tradycyjnych terminów W tym względzie, podczas dokonywania przeglądu zasad etykietowania, należy wziąć pod uwagę ich wpływ na przywóz z państw trzecich oraz międzynarodowe zobowiązania WE.

- Wyniki niezależnych analiz sugerują, że odpowiednia liberalizacja praktyk wytwarzania wina, zgodnie z zasadami Międzynarodowe Biuro ds. Winorośli i Wina (OIV), i bardziej zorientowany na klienta sposób etykietowania umożliwiłyby unijnym producentom wina rozszerzenie rynków zbytu wpłynęły korzystnie na ich obroty, przyczyniając się w ten sposób do zwiększenia ich konkurencyjności i ograniczenia strukturalnej nierównowagi.

Zdrowie i styl życia

W ciągu ostatnich lat rośnie zaniepokojenie z powodu nasilającej się tendencji do groźnego spożycia alkoholu wśród młodzieży. Niemniej jednak, odnotowuje się także pewien korzystny wpływ spożycia alkoholu na zdrowie ludzi starszych. Informacje na temat korzyści płynących z umiarkowanej i odpowiedzialnej konsumpcji wina oraz informacje dotyczące szkodliwego działania alkoholu muszą być udostępniane wszystkim zainteresowanym. Te aspekty powinny znaleźć swoje odzwierciedlenie w polityce Wspólnoty.

CELE NOWEJ POLITYKI UE DOTYCZąCEJ WINA

W świetle przedstawionej wyżej sytuacji, przyszły system powinien zapewniać stabilne warunki dla producentów, ustanawiać przepisy odnoszące się do harmonijnego przebiegu integracji Bułgarii i Rumunii i w pełni respektować nasze zobowiązania międzynarodowe. Sektor wina UE produkuje najlepsze wina na świecie i dysponuje ogromnymi możliwościami, które należy dalej rozwijać w zrównoważony sposób. Polityka musi również reagować na zmieniające się okoliczności w celu:

- zwiększenia konkurencyjności unijnych producentów wina; ugruntowania reputacji wina gatunkowego wytwarzanego w UE jako najlepszego wina na świecie; odbudowania dawnych rynków i pozyskania nowych w UE i na całym świecie;

- stworzenia systemu funkcjonowania rynku wina, na którym obowiązują jasne i proste zasady skutecznie zapewniające równowagę między podażą a popytem;

- stworzenia systemu funkcjonowania rynku wina, który pozwala zachować najlepsze tradycje w produkcji wina UE, przyczynia się do wzmocnienia tkanki społecznej wielu obszarów wiejskich i zapewnia, że każda produkcja odbywa się w poszanowaniu środowiska naturalnego.

W nowej polityce UE w zakresie wina powinny również znaleźć odzwierciedlenie obawy społeczeństwa związane z ochroną zdrowia i konsumentów.

OPCJE POLITYKI PODDANE ANALIZIE W OCENIE WPłYWU, KTÓRE NIE PRZYNOSZą ODPOWIEDNICH ROZWIąZAń

Biorąc pod uwagę sytuację w sektorze i cele polityki, które mają zostać osiągnięte, Komisja rozważyła cztery możliwe opcje reformy wspólnej organizacji rynku wina. Trzy spośród nich – zachowanie status quo, przeprowadzenie reformy wspólnej organizacji rynku wina według modelu reformy WPR i przeprowadzenie całkowitej deregulacji – nie zapewniają odpowiednich rozwiązań problemów, nie gwarantują zaspokojenia potrzeb ani nie uwzględniają szczególnego charakteru sektora wina.

Zachowanie status quo ewentualnie z pewnymi, ograniczonymi dostosowaniami

W związku z poważnymi problemami istniejącymi w ramach obecnej wspólnej organizacji rynku wina z :

- osiągnięciem lepszej równowagi rynkowej,

- prawidłowym stosowaniem zasad w niektórych państwach członkowskich, przede wszystkim ograniczeń dotyczących sadzenia, oraz

- dostosowaniem do zreformowanej WPR,

jedynie kosmetyczne zmiany nie będą trwałe pod względem ekonomicznym ani politycznym.

W ramach obecnej wspólnej organizacji rynku wina nie udało się wyeliminować nadwyżek, ani znaleźć rozwiązania innych problemów, w szczególności utraty konkurencyjności, o czym świadczą wnioski o destylację w sytuacji kryzysowej i rosnący udział w rynkach UE win pochodzących z krajów pozaeuropejskich. Wśród różnych zainteresowanych stron panuje powszechne przekonanie, że zasadnicze zmiany są konieczne.

Reforma według modelu reformy WPR

Najważniejszą zmianą wprowadzoną do WPR jest oddzielenie płatności bezpośrednich od rodzaju produkcji i wprowadzenie systemu jednolitej płatności (SPS). Do znaczących korzyści z tych zmian zaliczają się elastyczność działalności rolniczej, zorientowanie na rynek oraz spójność z zasadami WTO poprzez kwalifikację do zielonej skrzynki. Jednym z możliwych przedsięwzięć w ramach reformy byłoby przesunięcie wszystkich lub części środków budżetowych przeznaczonych na finansowanie wspólnej organizacji rynku wina na finansowanie bezpośrednich płatności dla winnic, które mogłyby zostać włączone do systemu jednolitej płatności. Dodatkowymi korzyściami byłyby znaczne uproszczenie procedur i wprowadzenie zasady współzależności ( cross-compliance ) dla wszystkich plantatorów winorośli. Niemniej jednak, w przeciwieństwie do innych sektorów, nie byłoby oczywistego i sprawiedliwego sposobu przyznawania uprawnień do korzystania z systemu jednolitej płatności.

Przy dostępnych środkach budżetowych, ewentualne kwoty płatności oddzielonych od produkcji byłyby bardzo niskie w odniesieniu do upraw wieloletnich i prawdopodobnie wielu plantatorom nie rekompensowałyby utraty środków wspierania rynku.

Zniesienie środków rynkowych przy równoczesnym wspieraniu dochodów w sposób uniezależniony od produkcji powoduje przeniesienie pełnej odpowiedzialności za dostosowanie się do zmienionej sytuacji na rynku na producentów. Jeżeli następnie system zostanie wprowadzony w życie jako jedyny środek, równowaga rynkowa powinna zostać osiągnięta, jednakże jedynie w perspektywie średnio i długoterminowej, i przypuszczalnie po poważnych kryzysach w sektorze, prowadzących do konieczności podjęcia intensywnego procesu dostosowań.

Deregulacja rynku wina

Opcja polegająca na całkowitej deregulacji zakładałaby zniesienie wszystkich instrumentów polityki służących do zarządzania potencjałem produkcyjnym i rynkiem. Narzędzia takie jak zakaz nowych nasadzeń i karczowanie winorośli, polityka restrukturyzacji i przekształcenia oraz wszystkie środki rynkowe zostałyby zniesione, co doprowadziłoby do całkowitej liberalizacji sektora. Środki budżetowe zostałyby albo zniesione albo przekazane do drugiego filaru, generalnie rzecz polityki dotyczącej obszarów wiejskich.

Pilna konieczność dostosowania, wymuszona przez szybkie wprowadzenie w życie tej polityki, oraz brak towarzyszących temu działaniu środków strukturalnych wywołałyby w krótkim czasie poważne negatywne skutki ekonomiczne i społeczne w przedmiotowych regionach.

GRUNTOWNA REFORMA WSPÓLNEJ ORGANIZACJI RYNKU WINA

Po rozpoznaniu problemów i możliwości sektora, oraz jego szczególnych cech charakterystycznych, oraz po dokonaniu dogłębnej analizy podczas przeprowadzania oceny wpływu, należy stwierdzić, że istnieje potrzeba utrzymania specjalnej wspólnej organizacji rynku wina, która bez wątpienia musi być poddana gruntownej reformie.

Wyzwaniem będzie dostosowanie ram prawnych i struktury produkcji w celu stworzenia zrównoważonego i konkurencyjnego europejskiego przemysłu winiarskiego o długoterminowych perspektywach przy jednoczesnym zapewnieniu wykorzystania środków budżetowych w sposób najbardziej efektywny pod względem kosztów.

Komisja uważa tę opcję za najbardziej odpowiednią reakcję na istniejące problemy. Zostały wypracowane dwa warianty. Pierwszy z nich dostarczy sposobów szybkiego pokonania obecnych trudności, lecz wymaga niezwłocznych i trudnych dostosowań sektora. Drugi pozwoli osiągnąć taki sam efekt, lecz w sposób stopniowy i rozłożony w czasie, dzięki czemu można będzie bardziej płynnie dostosować gospodarkę i przygotować tkankę społeczną obszarów wiejskich.

Gruntowna reforma wspólnej organizacji rynku wina – wariant A – jednoetapowy

Zniesienie systemu praw do sadzenia oraz karczowania winorośli

System polegający na ograniczaniu praw do sadzenia albo zostałby utrzymany do upływu terminu jego obowiązywania w dniu 1 sierpnia 2010 r., albo zniesiony od razu. Niemniej jednak, zasady dotyczące dostępu do oznaczeń geograficznych ograniczyłyby de facto liczbę hektarów.

Obecny system karczowania winorośli zostałby także zniesiony w tym samym terminie.

Każdy hektar winnicy wykarczowany na koszt plantatora zostałby zaliczony do obszaru uprawnionego do korzystania z systemu jednolitej płatności.

Gruntowna reforma wspólnej organizacji rynku wina – wariant B – dwuetapowy

To podejście jest analogiczne do przyjętego w sektorze cukru – pierwsza faza polegałaby na odbudowaniu równowagi rynkowej, druga – na poprawie konkurencyjności, w tym także zniesieniu praw do sadzenia. Zasadniczą cechą wariantu B byłoby dostosowanie strukturalne tzn. okresowe reaktywowanie systemu karczowania winorośli. Okres obowiązywania sytemu ograniczeń praw do sadzenia zostałby przedłużony do 2013 r., i wtedy zniesiony. Najmniej konkurencyjni producenci wina mieliby silną zachętę do zbycia swoich praw do sadzenia. Można oczekiwać, że konkurencyjni producenci w krótkim czasie bardziej skoncentrują się na zwiększeniu konkurencyjności swoich przedsiębiorstw, ponieważ koszty praw do sadzenia nie będą już ograniczać rozwoju W perspektywie średnio i długoterminowej, co znajdzie swój wyraz w obniżeniu ich stałych kosztów produkcji.

Premie z tytułu karczowania zostałyby ustalone na atrakcyjnym poziomie. W celu zachęcenia do korzystania z nich w roku 1, wprowadzono by premie według malejącej skali dla na pozostałą część okresu obowiązywania praw do sadzenia. Celem jest wykarczowanie 400 000 ha winorośli w UE w ciągu pięcioletniego okresu przy maksymalnej, całkowitej kwocie pomocy wynoszącej w przybliżeniu 2 400 milionów EUR.

Plantatorzy winorośli powinni mieć możliwość wyboru czy przeprowadzać karczowanie, czy nie.

Obszary rolnicze, poprzednio wykorzystywane pod uprawę winorośli, z chwilą wykarczowania kwalifikowałyby się do obszarów objętych systemem jednolitej płatności i otrzymałyby płatność bezpośrednią oddzieloną od produkcji w wysokości odpowiadającej średniej dla regionu.

Środki finansowe państwa członkowskiego mogłyby zostać uzupełnione pewną kwotą za wykarczowany hektar winorośli.

Minimalne wymogi środowiskowe byłyby powiązane z premią za karczowanie, w celu niedopuszczenia do degradacji gruntów.

WSPÓLNE CECHY WARIANTÓW A I B

Oba warianty przewidują wspólne środki, takie jak:

Zniesienie środków zarządzania rynkiem i wprowadzenie środków o charakterze bardziej perspektywicznym

Od pierwszego dnia obowiązywania reformy zostałyby zniesione narzędzia zarządzania rynkiem, a mianowicie:

- wsparcie dla produktów ubocznych destylacji,

- destylacja do alkoholu spożywczego i destylacja winogron podwójnego przeznaczenia,

- wsparcie na rzecz prywatnego składowania,

- pomoc dla moszczu gronowego w związku z wykorzystaniem go do celów wzbogacania wina i na produkcję oku winogronowego.

Środek destylacji w sytuacji kryzysowej zostałby zniesiony lub zastąpiony innym bezpiecznym mechanizmem netto finansowanym z zasobów krajowej koperty.

Krajowe środki finansowe

Koperta budżetowa byłaby udostępniona każdemu państwu członkowskiemu będącemu producentem wina, a jej zawartość byłaby wyliczona na podstawie obiektywnych kryteriów. Z zasobów koperty mogłoby ono finansować środki, zgodnie z własnymi preferencjami, wybrane z podanej listy. W ramach wariantu A na początku byłoby dostępnych środków więcej, ponieważ nie ponoszono by wydatków na karczowanie winorośli.

Środki z tej koperty mogłyby być wykorzystywane przez państwa członkowskie na przykład na finansowanie niektórych środków zarządzanie kryzysowego, takich jak ubezpieczenie od szkód powstałych wskutek klęsk żywiołowych, na pokrycie podstawowych potrzeb w razie krytycznej sytuacji w dochodach, na pokrycie kosztów administracyjnych ustanowienia w sektorze funduszu powierniczego[9] i na środki takie jak zielone zbiory. Ich wykorzystanie podlegałoby pewnym wspólnym zasadom (między innymi minimalnym zasadom ochrony środowiska), w celu niedopuszczenia do naruszenia konkurencji. Komisja musiałaby także zatwierdzić szczegółowe krajowe programy.

System restrukturyzacji/przekształcenia winnic byłby utrzymany w ramach krajowych środków finansowych.

Rozwój obszarów wiejskich

Wiele środków może wchodzić w zakres planów dotyczących rozwoju obszarów wiejskich, przyjętych przez państwa członkowskie. Możliwość wcześniejszego przejścia na emeryturę i wsparcie agrośrodowiskowe mogą stanowić ważną zachętę i korzyść dla plantatorów winorośli. Rolnicy, którzy zdecydują się całkowicie i definitywnie zrezygnować z całej działalności rolniczej w celu przekazania gospodarstw innym rolnikom, mogą otrzymywać kwotę w maksymalnej wysokości 18 000 EUR na rok i do 180 000 EUR w ciągu maksymalnie piętnastu lat. Środki agrośrodowiskowe na pokrycie dodatkowych kosztów i dochodów przeznaczonych na zaprowadzenie i utrzymanie upraw winorośli jako atrakcji krajobrazowych/krajobrazów kulturowych mogą wynosić maksymalnie 900 EUR na ha w okresie pięciu do siedmiu lat. Ponieważ proces tworzenia planów dotyczących rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007 2013 jest w toku, konieczne byłoby w celu sprzyjania tym środkom, przesunięcie funduszy między pozycjami budżetowymi (rynek i płatności bezpośrednie z jednej strony i rozwój obszarów wiejskich z drugiej) i przeznaczenie ich dla regionów winiarskich, tak jak ma to miejsce w sektorach tytoniu i bawełny. Takie programy rozwojowe mogą w przyszłości odgrywać ważną rolę w osiąganiu ekonomicznego dobrostanu przez zainteresowane strony w sektorze wina oraz w ochronie środowiska w regionach winiarskich.

Polityka w zakresie jakości/ oznaczeń geograficznych

Polityka w zakresie jakości będzie jaśniejsza, bardziej uproszczona, a co za tym idzie, bardziej skuteczna dzięki:

a) Systematycznej weryfikacji aktualnie obowiązujących ram regulacyjnych dotyczących jakości, w celu poprawy zgodności polityki WE w zakresie jakości z regułami międzynarodowymi. W szczególności musi ona być wyraźnie zgodna z postanowieniami Porozumienia o handlowych aspektach własności intelektualnej WTO (TRIPS). Ponadto, polityka dotycząca jakości wina, uwzględniona w ramach wspólnej organizacji rynku wina, zostanie dostosowana w taki sposób, by była spójna z horyzontalną polityką w zakresie jakości (odnośnie do chronionych oznaczeń geograficznych (PGIs) i chronionych określeń pochodzenia (PDOs)). Komisja proponuje ustanowienie dwóch klas wina: wina nieposiadającego oznaczenia geograficznego i wina posiadającego oznaczenie geograficzne. Wina posiadające oznaczenia geograficzne zostałyby dalej podzielone na wina posiadające chronione oznaczenia geograficzne i wina posiadające chronione określenia pochodzenia. Należałoby ustanowić procedurę rejestracji i przyznawania oznaczeń geograficznych.

b) Utrzymaniu pojęcia win gatunkowych UE, które opiera się na koncepcji pochodzenia geograficznego (wino gatunkowe produkowane w określonych regionach). UE zamierza potwierdzić, przyjąć, propagować i ugruntowywać tę koncepcję na całym świecie.

c) Rozszerzeniu roli organizacji międzybranżowych w celu stworzenia możliwości kontroli jakości i zarządzania jakością wina produkowanego na terytoriach ich działania. Powinny również zostać wzmocnione instrumenty kontroli, w szczególności w odniesieniu do produkcji „vin de cépage”.

Praktyki enologiczne

Odnośnie do praktyk enologicznych, Komisja zaproponowałaby:

- przesunięcie odpowiedzialności za zatwierdzanie nowych lub modyfikacji istniejących praktyk i procesów enologicznych z Rady na Komisję, w tym także przejęcie acquis ;

- uznanie praktyk i procesów enologicznych, opracowanych przez Międzynarodowe Biuro ds. Winorośli i Wina (OIV) i selekcjonowanie ich na poziomie Komisji, w celu włączenia do rozporządzenia Komisji;

- zatwierdzenie do stosowania w UE praktyk wytwarzania wina już uzgodnionych na poziomie międzynarodowym w odniesieniu do wytwarzania wina w celu wywozu do tych miejsc przeznaczenia;

- zniesienie wymogu minimalnej zawartości alkoholu naturalnego w winie, który staje się zbędny wobec proponowanego ograniczenia dotyczącego wzbogacania; ponadto, obowiązuje ustanowione prawnie minimum stężenia alkoholu na objętość wina wprowadzanego do obrotu;

- zapewnienie akceptowalnego minimalnego poziomu troski o środowisko naturalne w procesie wytwarzania wina.

Wzbogacanie

Reforma w sektorze cukru zaostrza problem wykorzystywania cukru zamiast moszczu w procesie podnoszenia zawartości alkoholu w winie. Istnieją trzy możliwości: zwiększenie pomocy dla moszczu gronowego, zrekompensowanie zmniejszenia ceny cukru, pozostawienie pomocy na niezmienionym poziomie, co może doprowadzić do zakłócenia równowagi, lub zniesienie pomocy i wprowadzenie zakazu wykorzystywania cukru. Komisja ostatecznie rozważa ewentualność przyjęcia tego ostatniego rozwiązania, które uważa za najbardziej korzystne, ponieważ przyniesie znaczne oszczędności w budżecie i przyczyni się do zwiększenia możliwości zbytu moszczu gronowego.

Ponadto, Komisja proponuje zmniejszenie maksymalnego poziomu wzbogacania wina (moszczem gronowym) do 2 %, z wyłączeniem obszaru C uprawy winorośli (to znaczy niektórych części Francji, Hiszpanii, Portugalii, Słowacji, Włoch, Węgier, Słowenii, Grecji, Cypru i Malta), gdzie maksymalny poziom powinien wynosić 1 %.

Etykietowanie

Komisja proponuje uproszczenie przepisów dotyczących etykietowania poprzez ustanowienie jednych ram prawnych mających zastosowanie do wszystkich zróżnicowanych kategorii wina i ich szczegółowej charakterystyki. Zostałyby one dostosowane do wyraźnych potrzeb konsumentów i byłyby bardziej spójne z polityką w zakresie jakości wina. W szczególności, uproszczenie polegałoby na :

- przeniesieniu kompetencji z Rady na Komisję;

- zastosowaniu jednego narzędzia prawnego w odniesieniu do wszystkich rodzajów wina, w uzupełnieniu zasad ustanowionych w horyzontalnej dyrektywie 2000/13/WE dotyczącej etykietowania, w celu uwzględnienia szczególnych cech charakterystycznych sektora wina w odniesieniu do potrzeb wynikających z obowiązkowego i fakultatywnego etykietowania;

- poprawie elastyczności polityki w zakresie etykietowania, przy uwzględnianiu polityk WTO, poprzez: 1) zniesienie różnic między zasadami etykietowania win posiadających i nieposiadających oznaczenia geograficzne, co najważniejsze wprowadzenie uproszczonego oznaczania odmian winorośli i rocznika win nieposiadających oznaczenia geograficznego, w celu umożliwienia producentom z UE handlu winami „nowego świata” (tzn. z jednej odmiany winorośli), i w ten sposób postawienie producentów wina z UE na równi z zewnętrznymi konkurentami, 2) utrzymanie i udoskonalenie systemu tradycyjnych terminów, 3) przyjęcie polityki w zakresie znaków towarowych, 4) zmianę zasad dotyczących stosowania w sektorze wina opisów w różnych językach, w celu zwiększenia elastyczności w tym zakresie, 5) zapewnienie informacji dotyczących zdrowia oraz informacji dla konsumentów i ochrony konsumentów, 6) dostarczanie konsumentom pełnych informacji o pochodzeniu produktu poprzez stosowanie odpowiednich zasad etykietowania umożliwiających identyfikację jego pochodzenia oraz 7) stwarzanie możliwości informowania konsumentów o aspektach ochrony środowiska naturalnego uwzględnianych w praktykach produkcyjnych.

Promowanie i informowanie

Wiele zainteresowanych stron podkreślało, w szczególności podczas seminarium, które odbyło się w dniu 16 lutego, potrzebę poświęcenia większej uwagi działaniom marketingowym dotyczącym wina. Komisja zamierza intensywnie prowadzić odpowiedzialną politykę w zakresie promowania i informowania. Wszelkie możliwości przewidziane w istniejącym prawodawstwie Wspólnoty powinny być wykorzystane w celu realizacji ambitnych projektów promocyjnych poza UE.

Możliwe jest rozważenie ewentualności prowadzenia w UE kampanii informacyjnych poświęconych odpowiedzialnemu/umiarkowanemu spożywaniu wina.

Środowisko naturalne

Komisja zamierza zapewnić, że reforma w sektora wina przyczyni się do zmiany na lepsze sytuacji w zakresie wpływu uprawy winorośli i wytwarzania wina na środowisko. W szczególności, zamierza ona uwzględnić minimalne wymagania w dziedzinie ochrony środowiska naturalnego dla sektora wina, obejmujące główne presje ze strony sektora (zwłaszcza erozje i zatruwanie gleby, stosowanie środków ochrony roślin i gospodarowanie odpadami).

Światowa Organizacja Handlu (WTO)

Ważną cechą gruntownej reformy będzie przystosowanie nowej wspólnej organizacji rynku wina w taki w sposób, by uwzględniała ona porozumienia WTO. W związku z tym obecne środki interwencyjne, mające zakłócający wpływ na handel (zaliczane do „bursztynowej skrzynki”), zostaną wyeliminowane, a tam, gdzie środki wewnętrznego wsparcia się utrzyma, preferencyjnie będzie się traktować środki zaliczane do „zielonej skrzynki”. Obecnie obowiązujący zakaz winifikacji moszczu gronowego, pochodzącego z przywozu, i kupażowania win wspólnotowych z winami z państw nienależących do UE zostanie potraktowany w tym samym duchu.

TAK ZWANE NIELEGALNE I NIEDOZWOLONE NASADZENIA

Niezależnie od zniesienia zakazu sadzenia, podmioty gospodarcze i państwa członkowskie muszą przestrzegać obecnie obowiązujących przepisów prawa wspólnotowego w odniesieniu do tak zwanych nielegalnych i niedozwolonych winnic. Podporządkowanie się tym zasadom mam podstawowe znaczenie dla funkcjonowania obecnej wspólnej organizacji rynku wina. Jeżeli zasady nie będą przestrzegane, Komisja będzie (w dalszym ciągu) podejmować właściwe środki w ramach procedur rozliczania rachunków lub, w razie konieczności, rozpocznie postępowanie w związku z niewypełnieniem zobowiązań na mocy art. 226 Traktatu.

WPłYW NA BUDżET

Dokładne oszacowanie wpływu środków scharakteryzowanych powyżej na budżet zostanie dokonane po przedłożeniu formalnego wniosku legislacyjnego. Niemniej jednak ich finansowy wpływ nie będzie przekraczał poziomu wydatków poniesionych w ostatnich latach.

UWAGI KOńCOWE

Komisja stoi na stanowisku, że gruntowna reforma wspólnej organizacji rynku wina jest konieczna.

Wprowadzenie w życie tych zmian powinno ostatecznie przyczynić się do uproszczenia i ustanowienia lepszych uregulowań, z pozytywnym skutkiem dla ograniczenia kosztów zarządzania i statystycznego monitorowania, łatwiejszego wdrażania i kontroli, a w rezultacie ograniczenia ryzyka sprzeniewierzenia i niewłaściwego wykorzystania funduszy publicznych. Ponadto przyczyni się ono do zwiększenia efektywności zarządzania, dzięki większemu poziomowi pomocniczości, z którego będą mogły skorzystać państwa członkowskie przy ustalaniu rodzajów środków niezbędnych im do reagowania w określonej sytuacji. Wreszcie jeśli reforma będzie przeprowadzana według tych zasad, w znacznym stopniu przyczyni się do zwiększenia możliwości obrony przez Komisję jej polityki na wszystkich międzynarodowych forach, którą zamierza ona aktywnie podejmować.

Za pośrednictwem niniejszego komunikatu, Komisja zaprasza wszystkie zainteresowane strony do udziału w otwartej debacie na temat przyszłego kształtu wspólnej organizacji rynku wina. Taka debata pomoże Komisji w opracowaniu projektu wniosku przed końcem bieżącego roku.

[1] Ogólna reforma WPR.

[2] Bawełna, chmiel, oliwa z oliwek, tytoń.

[3] Cukier.

[4] Konkluzje Prezydencji, 15-16 czerwca 2001 r.

[5] COM (2005)24 final.

[6] COM (2005)509 final.

[7] Na stronie internetowej http://europa.eu.int/comm/agriculture/capreform/wine/index_en.htm.

[8] Ogólna produkcja wina = produkcja wina + produkcja moszczu gronowego i soków.

[9] COM (2005)74 final.