52006DC0040

[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH |

Bruksela, dnia 08.02.2006

COM(2006) 40 wersja ostateczna

KOMUNIKAT KOMISJI

CZWARTE KRAJOWE SPRAWOZDANIE WSP ÓLNOTY EUROPEJSKIEJ DOTYCZąCE RAMOWEJ KONWENCJI NARODÓW ZJEDNOCZONYCH W SPRAWIE ZMIAN KLIMATU

(sprawozdanie zgodnie z wymogiem art. 12 Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu){SEC(2006) 138}

Spis treści

1. Streszczenie 3

1.1. Uwarunkowania krajowe 4

1.2. Wykaz gazów cieplarnianych 4

1.3. Polityki i działania 5

1.4. Prognozy 5

1.5. Ocena podatności, wpływ zmian klimatycznych oraz środki dostosowawcze 6

1.6. Badania i systematyczne obserwacje 7

1.7. środki finansowe i transfer technologii 7

1.8. Kształcenie, szkolenie i kształtowanie świadomości społecznej 7

STRESZCZENIE

Czwarte krajowe sprawozdanie Wspólnoty Europejskiej jest przygotowywane zgodnie z wymogiem art. 12 Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC)[1].

Unia Europejska wraz z 25 Państwami Członkowskimi już od wielu lat podejmuje znaczne wysiłki na rzecz zmniejszenia skutków zmian klimatu pomimo, że jest odpowiedzialna jedynie za 14 % ogólnej emisji gazów cieplarnianych. Dynamiczny proces tworzenia polityki krajowej wspiera rolę odgrywaną przez UE, która jest dla innych przykładem dzięki kompleksowemu pakietowi środków politycznych i prawnych na szczeblu UE wprowadzonych w ramach Europejskiego Programu dotyczącego Zmian Klimatycznych (ECCP). Każde Państwo Członkowskie podejmuje szereg dalszych działań na szczeblu krajowym, które są przedstawione w ich własnych sprawozdaniach. ECCP dociera do wszystkich dziedzin gospodarki, określając właściwą politykę dla sektora gospodarstw domowych, przemysłu, handlu i transportu.

Polityka klimatyczna UE nie kończy się na roku 2012. Wiele funkcjonujących już strategii politycznych UE będzie wywierać istotny wpływ po zakończeniu pierwszego okresu zobowiązań w ramach Protokołu z Kioto. Wspólnotowy system handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych będzie nadal obowiązywał po 2012 r. Drugi etap Europejskiego Programu dotyczącego Zmian Klimatycznych rozpoczął się w październiku 2005 r. i obejmuje on wychwytywanie i sekwestrację dwutlenku węgla, pasażerski transport drogowy, transport lotniczy oraz strategie na rzecz przystosowania do skutków zmian klimatu. Strategie te wysyłają silne i długoterminowe sygnały do sektora przemysłu, rządów Państw Członkowskich i szerokiej społeczności międzynarodowej, które świadczą o zaangażowaniu UE na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu oraz o oczekiwaniu czynnej współpracy w tej dziedzinie ze strony instytucji, przedsiębiorstw i obywateli.

Komisja Europejska podejmuje się wdrożenia wspomnianych środków na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu zwracając przy tym uwagę na wpływ, jaki mają one na rozwój gospodarczy UE i dobrobyt jej obywateli. Komisja zbada w szczególności postępy i rozważy podjęcie nowych działań mających na celu systematyczne wykorzystywanie opłacalnych możliwości redukcji emisji w powiązaniu ze strategią lizbońską[2].

Komisja Europejska zaproponowała strategię dotyczącą przyszłych działań na okres po 2012 r., w której podkreśliła potrzebę szerszego uczestnictwa krajów i sektorów, opracowania technologii niskowęglowych, ciągłego i poszerzonego stosowania mechanizmów rynkowych, oraz potrzebę przystosowania się do nieuniknionego wpływu zmian klimatu.

UE współpracuje także na arenie międzynarodowej na rzecz wspierania krajów spoza Unii w ich wysiłkach zmierzających do redukcji emisji gazów cieplarnianych. Współpracuje ona obecnie z krajami w różnych regionach świata, udzielając im wsparcia we wprowadzaniu odnawialnych źródeł energii oraz w dziedzinie efektywnego wykorzystania energii na rzecz poprawy jakości życia oraz zrównoważonego rozwoju. UE udziela wsparcia finansowego takim programom jak na przykład wykorzystanie energii słonecznej do pozyskiwania wody pitnej w Sahelu, podniesienie efektywności wykorzystania energii oraz stosowanie paliw odnawialnych w Chinach, projekty sadzenia lasów w celu osiągania dochodów w ramach mechanizmu czystego rozwoju w Ameryce Południowej czy też wzmacnianie ram instytucjonalnych w dziedzinie zmian klimatu w Indiach.

Jak dotąd UE osiągnęła w tym zakresie znaczne postępy. Dalsze postępy zależą od tempa i dokładności wdrażania prawodawstwa wspólnotowego i przepisów krajowych przez Państwa Członkowskie. Ogół prognoz dla Państw Członkowskich UE-15 wskazuje na to, że cele postawione w Kioto są możliwe do osiągnięcia pod warunkiem stosowania przez Państwa Członkowskie, zgodnie z planem, dodatkowych przepisów na szczeblu krajowym oraz korzystania z elastycznych mechanizmów.

Wypełnienie zobowiązań z Kioto nie oznacza końca wysiłków UE w tej dziedzinie. UE opowiada się za bardziej radykalnym obniżeniem poziomu emisji gazów cieplarnianych w najbliższych dziesięcioleciach, co położyłoby kres zmianom klimatu na świecie. UE zobowiązuje się w stosownym zakresie uczestniczyć w ogólnoświatowych staraniach na rzecz zmniejszenia wpływu człowieka na system klimatyczny.

Uwarunkowania krajowe

- System instytucjonalny Unii Europejskiej, obejmujący 25 Państw Członkowskich, które zrzekają się suwerenności w niektórych kwestiach na korzyść niezależnych instytucji, jest jedyny w swoim rodzaju.

- Produkt krajowy brutto (PKB) UE-15 wzrósł w latach 1995 – 2002 o 18 % w ujęciu realnym (przy średnim rocznym wzroście wynoszącym ponad 2 %), co spowodowało wzrost emisji gazów cieplarnianych.

- Energochłonność zmniejszyła się znacząco od 1990 r.

- Udział odnawialnej energii w ogólnym zaopatrzeniu w energię wynosi 6 % i w najbliższych latach spodziewany jest jego znaczny wzrost.

- Obszar użytków rolnych stale się zmniejsza, natomiast obszary leśne powiększają się.

Wykaz gazów cieplarnianych

- Całkowity poziom emisji gazów cieplarnianych w UE-25 (bez uwzględnienia zmian dotyczących użytków rolnych i obszarów leśnych) zmniejszył się o ponad 5 % w latach 1990 – 2003. W tym samym okresie ich poziom w UE-15 zmniejszył się o prawie 2 %.

- W okresie ostatnich pięciu lat poziom emisji w UE-15 wynosił średnio 3 % poniżej poziomu z 1990 r.

- W porównaniu z 2002 r. poziom emisji dwutlenku węgla (CO2) i innych gazów cieplarnianych wzrósł w 2003 r. w UE-15 o 1,3 %. Było to spowodowane przede wszystkim wzrostem zużycia węgla do produkcji energii elektrycznej w 2003 r.

Polityki i działania

- W 2005 r. w UE zaczęto stosować pierwszy na świecie międzynarodowy system handlu uprawnieniami do emisji CO2.

- Obecnie wdrożono już zdecydowaną większość polityk i działań określonych przez Komisję jako priorytetowe dla UE, w wyniku prac podjętych w ramach Europejskiego Programu dotyczącego Zmian Klimatycznych (ECCP) I.

- ECCP stanowi w dalszym ciągu główne ramy polityczne dla sprostania wyzwaniu, jakim są zmiany klimatu, skupiając się w ramach drugiego etapu w szczególności na sektorze transportu (w tym emisjach lotniczych i pochodzących z pojazdów silnikowych), wychwytywaniu i sekwestracji dwutlenku węgla oraz roli UE w zakresie zmniejszania podatności na zmiany klimatu oraz wspierania przystosowania do nich.

- Wspólnota Europejska podjęła nowe działania w większości sektorów.

- Powiązania z mechanizmami z Kioto zapewnią, że wspólnotowy system handlu uprawnieniami do emisji przyczyni się także do transferu technologii do krajów rozwijających się.

- Działania podejmowane przez Wspólnotę Europejską wzmacniają i wspierają różnorodne krajowe działania mające na celu zredukowanie wpływu zmian klimatycznych.

Prognozy

- W wyniku środków, które zostały już zastosowane, przewidywany poziom emisji gazów cieplarnianych w UE-25 w 2010 r. będzie o 5 % niższy od poziomu z 1990 r.

- W wyniku środków, które zostały już zastosowane przewidywany poziom emisji gazów cieplarnianych w UE-15 w 2010 r., bez uwzględnienia LULUFC, będzie o 1,6 % niższy od poziomu roku referencyjnego. Jeśli doda się do tego redukcję, którą Państwa Członkowskie planują osiągnąć poprzez zastosowanie mechanizmów z Kioto, przewidywany poziom emisji w 2010 r. będzie o 4,1 % niższy od poziomu roku referencyjnego.

- Już zastosowanie istniejących i dodatkowych proponowanych środków przewidywalnie zmniejszy poziom emisji gazów cieplarnianych w UE-25 do 2010 r. do poziomu 9,3 % poniżej poziomu z 1990 r., natomiast w UE-15 do poziomu 6,8 % poniżej poziomu roku referencyjnego. Stosowanie mechanizmów z Kioto spowoduje ostatecznie spadek całkowitego poziomu emisji w UE-15 do 2008-2012 r. do poziomu poniżej -8 % w stosunku do roku referencyjnego, co umożliwi osiągnięcie zbiorowego celu z Kioto.

Wykres 1: Obecne i prognozowane emisje (bez uwzględnienia LULUFC) dla UE-15 oraz UE-25.

[pic]

Uwaga : Wskaźnik na osi y odnosi się do roku referencyjnego. W przypadku większości Państw Członkowskich jest to rok 1990 dla określenia poziomu CO2, metanu (CH4), podtlenku azotu (N2O) ale jest to rok 1995 dla gazów fluorowanych z następującymi wyjątkami: rokiem referencyjnym dla CO2, CH4 i N2O w przypadku Węgier jest średnia z okresu 1985-1987, w przypadku Słowenii jest to rok 1986 i w przypadku Polski jest to rok 1988; rokiem referencyjnym dla gazów fluorowanych w przypadku Francji i Finlandii jest rok 1990. Oznacza to, że dla UE-15 i UE-25 wartość na 1990 r. nie wynosi równo 100. „Działalność bez zmian” oznacza przewidywane emisje bez uwzględnienia odnośnych strategii politycznych ani środków.

Ocena podatności, wpływ zmian klimatycznych oraz środki dostosowawcze

- Przewidywane podnoszenie się poziomu morza może mieć wpływ na życie 68 milionów obywateli UE.

- Spodziewany wzrost temperatury doprowadzi do wzrostu liczby zgonów spowodowanych wysoką temperaturą latem, natomiast zimą do spadku liczby zgonów spowodowanych niską temperaturą.

- Na północy Europy spodziewany jest wzrost opadów, podczas gdy na południu ich spadek i częstsze występowanie susz.

- Komisja Europejska podjęła już szereg działań dostosowawczych wprowadzając wspólnotowy system wczesnego ostrzegania przed powodziami i pożarami lasów.

- Nowe działania dostosowawcze planowane są w ramach kolejnego etapu Europejskiego Programu dotyczącego Zmian Klimatycznych.

Badania i systematyczne obserwacje

- Wysokość budżetu przeznaczonego na obszar tematyczny dotyczący zmian klimatu w ramach szóstego programu ramowego wynosi 2,12 mld EUR. W ramach siódmego programu ramowego przewiduje się podwyższenie tego budżetu.

- Współpraca międzynarodowa jest integralną częścią priorytetowych obszarów tematycznych.

- Unia Europejska wspiera szereg różnorodnych projektów związanych z dziedzinami nauki, których przedmiotem jest klimat, jego wpływ, dostosowanie się do zmian klimatu oraz łagodzenie jego negatywnego wpływu.

- Wspólne Centrum Badawcze Komisji Europejskiej (JRC) skoncentrowało swoją działalność badawczą na głównych obszarach polityki, w tym kwestii zmian klimatu.

- UE, będąc członkiem Grupy ds. Obserwacji Ziemi (GEO), pracuje nad osiągnięciem bezprecedensowego poziomu koordynacji i harmonizacji systemów obserwacji Ziemi, którego celem jest utworzenie Globalnej Sieci Systemów Obserwacji Ziemi (GEOSS).

środki finansowe i transfer technologii

- Unia Europejska jest znaczącym donatorem w zakresie współpracy na rzecz rozwoju.

- W celu wspierania partnerskich krajów rozwijających się w sprostaniu wyzwaniom związanym ze zmianami klimatu, na poziomie UE zaproponowano specjalną strategię oraz realizowany jest plan działań.

- Blisko 200 projektów, których ogólny budżet wynosi 300 mln EUR, określono jako projekty posiadające związek z problemem zmian klimatu.

- Badania oraz współpraca naukowo-technologiczna z krajami rozwijającymi się są kluczowymi instrumentami służącymi realizacji wspólnotowej strategii dotyczącej zmian klimatu i rozwoju. Wszystkie kraje partnerskie mogą uczestniczyć we wspólnotowym programie badawczym (szósty program ramowy).

Kształcenie, szkolenie i kształtowanie świadomości społecznej

- Komisja Europejska uznaje zasady otwartego zarządzania, zatem udostępnia ona społeczeństwu szeroki zakres informacji przy pomocy różnych środków.

- Strona internetowa Komisji Europejskiej jest bogatym źródłem informacji na temat działań i obaw Wspólnoty dotyczących zmian klimatu.

- Europejskie Nagrody dla Przedsiębiorstw Dbających o Środowisko, przyznawane przez Komisję Europejską, mają na celu wyrażenie uznania dla przedsiębiorstw, które w wyjątkowy sposób przyczyniają się do zrównoważonego rozwoju.

- W ramach inicjatywy „Zielony tydzień 2005” (Green Week), która w całości poświęcona była kwestii zmian klimatu, zainteresowane strony reprezentujące kręgi ekologiczne zaproszono do zastanowienia się i dyskusji nad zmianą naszego zachowania w tym zakresie.

- Państwa Członkowskie UE wspierają działania prowadzone przez ONZ na mocy art. 6 Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (UNFCCC), który dotyczy edukacji, szkolenia i świadomości społecznej. Działania te objęły od 2002 r. zorganizowanie szeregu regionalnych warsztatów oraz wstępne opracowanie przez ONZ internetowego systemu wymiany informacji, jak również działania podejmowane na poziomie krajowym przez poszczególne Państwa Członkowskie.

[1] Na podstawie decyzji Rady 94/69/WE z dnia 15 grudnia 1993 r. dotyczącej zawarcia Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (Dz.U. L 33 z 7.2.1994)

[2] COM(2005)35 wersja ostateczna z 9.2.2005 - Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów: „Powstrzymywanie zmian klimatycznych na świecie” http://europa.eu.int/comm/environment/climat/pdf/comm_en_050209.pdf