3.12.2013   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 322/31

(1)

W dniu 17 maja 2011 r. Rada przyznała Portugalii, na jej wniosek, pomoc finansową w drodze decyzji wykonawczej 2011/344/UE (2). Taka pomoc została przyznana w celu wsparcia programu istotnych reform gospodarczych i finansowych („program”), który jest ukierunkowany na przywrócenie zaufania, umożliwienie powrotu gospodarki na ścieżkę trwałego wzrostu oraz zapewnienie stabilności finansowej w Portugalii, w strefie euro i w Unii.

(2)

Zgodnie z art. 3 ust. 10 decyzji wykonawczej 2011/344/UE Komisja, wraz z Międzynarodowym Funduszem Walutowym (MFW) i we współpracy z Europejskim Bankiem Centralnym (EBC), w dniach od 16 września do 3 października 2013 r. dokonała połączonego ósmego i dziewiątego przeglądu postępów poczynionych przez władze portugalskie we wdrażaniu uzgodnionych środków w ramach tego programu.

(3)

Wzrost realnego produktu krajowego brutto (PKB) w ujęciu kwartalnym ponownie osiągnął wartości dodatnie w drugim kwartale bieżącego roku, również wskaźniki krótkoterminowe świadczą o stopniowym wychodzeniu z recesji. Przewiduje się, że w bieżącym roku realny PKB obniży się o 1,8 %, a następnie wzrośnie o 0,8 % i 1,5 % odpowiednio w latach 2014 i 2015. W pewnym stopniu mają się zmniejszyć napięcia na rynku pracy. Oczekuje się jednak, że stopa bezrobocia w przyszłym roku wzrośnie do 17,7 %, a następnie zacznie się stopniowo obniżać. Panuje duża niepewność co do perspektyw makroekonomicznych, ponieważ trwałość zakładanego ożywienia w latach 2014 i 2015 jest uzależniona od korzystnego rozwoju sytuacji handlowej i na rynkach finansowych, czego w dalszym ciągu nie można być pewnym.

(4)

Do sierpnia 2013 r. odnotowano poprawę deficytu kasowego sektora instytucji rządowych i samorządowych o 0,6 punktu procentowego PKB (nie uwzględniając czynników nadzwyczajnych) w porównaniu z tym samym okresem w roku ubiegłym. Stały poziom wpływów podatkowych oraz rygorystyczne przestrzeganie wysokości większości wydatków pomagają w wykonaniu zakładanego budżetu. Stwierdzono jednak pewne odstępstwa od prognoz budżetowych zawartych w siódmym przeglądzie postępu władz portugalskich we wdrażaniu uzgodnionych środków w ramach tego programu („siódmy przegląd”). Do odstępstw tych należą niedobory związane z przeprogramowaniem funduszy unijnych oraz odroczenie sprzedaży koncesji na eksploatację portu (środki jednorazowe) oraz inne czynniki, takie jak wyższy od przewidywanego wkład do budżetu Unii, nieosiągnięcie zakładanych dochodów pozapodatkowych, przeniesienie do Grecji dywidend z obligacji rządu greckiego w portfelu inwestycyjnym Banco de Portugal, niższe niż przewidywano wpływy ze składek na zabezpieczenie społeczne do systemu emerytalno-rentowego pracowników sektora publicznego, a także przekroczenie poziomu wynagrodzeń i zużycia pośredniego. Po wykorzystaniu tymczasowych środków budżetowych (0,3 % PKB) zakłada się, że efekt netto tych odstępstw doprowadzi do zwiększenia deficytu budżetowego w 2013 r. do 0,5 % PKB. Ponadto dokapitalizowanie BANIF – Banco Internacional do Funchal, SA w wysokości 0,4 % PKB również zwiększyło lukę budżetową, chociaż ta operacja nie powinna być brana pod uwagę do celów programu.

(5)

Rząd podejmuje środki naprawcze w celu zapewnienia osiągnięcia przewidzianego w programie deficytu docelowego na poziomie 5,5 % PKB, w szczególności poprzez ograniczenie funduszy dostępnych na inwestycje i wzmocnienie kontroli zużycia pośredniego poszczególnych ministerstw (0,1 % PKB). Ponadto rząd ogłosił jednorazowy program ściągania wierzytelności z tytułu podatków i składek na zabezpieczenie społeczne, który ma umożliwić odzyskanie dochodów w wysokości około 0,4 % PKB i którego uzupełnieniem jest zaostrzenie kar dla przestępców podatkowych.

(6)

Według aktualnych prognoz budżetowych na 2013 r. wysiłek fiskalny, mierzony poprawą salda strukturalnego, wyniesie 0,5 % PKB, czyli nieco poniżej poziomu 0,6 % PKB zakładanego w siódmym przeglądzie. Taki gorszy wynik jest głównie spowodowany opóźnieniami w realizacji początkowo planowanego pakietu konsolidacyjnego oraz częściowego zastąpienia tego pakietu środkami jednorazowymi, przy jednoczesnym wywieraniu nieoczekiwanej presji na rezerwy budżetowe. Opóźnienia w realizacji są konsekwencją pewnych przeszkód, takich jak kryzys polityczny w lipcu i późniejsza zmiana w rządzie; wyzwanie, jakim jest reakcja na wydane w dniu 29 sierpnia orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, w którym niektóre przepisy projektu ustawy w sprawie nowego systemu przekwalifikowywania zostały uznane za niezgodne z konstytucją oraz trudności techniczne z wdrażaniem niektórych środków, w szczególności zmienionego – po orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 kwietnia – systemu składek na zabezpieczenie społeczne pobieranych od świadczeń z tytułu bezrobocia i świadczeń chorobowych przekraczających minimalny poziom.

(7)

Rząd ponownie potwierdził swoje zaangażowanie w osiągniecie w 2014 r. deficytu docelowego na poziomie 4 % PKB. W odniesieniu do tej kwestii rząd przyjął działania konsolidacyjne o wartości około 2,3 % PKB, pokrywające także część odchyleń w 2013 r., które zostaną przeniesione na 2014 r. Działania konsolidacyjne zostały w znacznym stopniu uwzględnione w projekcie ustawy budżetowej, choć niektóre działania są wprowadzane w życie poprzez przepisy szczegółowe. Obejmują one przede wszystkim działania o charakterze stałym i polegają głównie na oszczędnościach wydatków. Ogólnie rzecz biorąc, skumulowana wartość pakietu konsolidacyjnego koniecznego do osiągnięcia przewidzianej korekty budżetowej nie zmieniła się w porównaniu z siódmym przeglądem i wynosi w latach 2013–2014 około 4,7 mld EUR w postaci stałych środków oszczędnościowych, czyli 2,8 % PKB. Jednakże część wysiłków na rzecz konsolidacji budżetowej została przeniesiona na 2014 r. wskutek wspomnianych opóźnień w realizacji w 2013 r.

(8)

Większa cześć konsolidacji w 2014 r., około 1,8 % PKB, powinna wynikać z przeglądu wydatków publicznych przeprowadzonego w ciągu ubiegłego roku w celu zwiększenia równego dostępu do transferów socjalnych i usług publicznych oraz ich efektywności. Główne środki podjęte w ramach przeglądu wydatków publicznych mają dotyczyć trzech podstawowych obszarów: 1) ograniczenia wydatków na wynagrodzenia w sektorze publicznym poprzez zmniejszenie liczby pracowników w sektorze publicznym, przy jednoczesnym zwiększeniu udziału pracowników wysoko wykwalifikowanych, dostosowanie zasad pracy sektora publicznego do zasad obowiązujących w sektorze prywatnym oraz sprawienie, że polityka wynagrodzeń będzie bardziej przejrzysta i oparta na zasługach; 2) reformy świadczeń emerytalnych; oraz (3) sektorowych cięć wydatków w poszczególnych ministerstwach i programach.

(9)

By zrównoważyć negatywny efekt przeniesienia z wykonania budżetu w 2013 r. i osiągnąć deficyt docelowy na poziomie 4 %, pakiet w zakresie przeglądu wydatków publicznych zostanie uzupełniony innymi środkami o charakterze stałym mającymi na celu dalszą poprawę efektywności i równości obecnej struktury podatków i świadczeń socjalnych (o wartości 0,4 % PKB). Ponadto wdrożony zostanie szereg jednorazowych środków o wartości 0,2 %, co pozwoli pokryć z nadwyżką koszty wynikające z jednorazowych płatności wynikających z wprowadzenia programu odchodzenia z pracy na zasadzie porozumienia stron w sektorze publicznym, które zostaną wypłacone na początku realizacji programu.

(10)

Przewiduje się, że relacja długu do PKB osiągnie wartość szczytową na poziomie 127,8 % w 2013 r., a następnie obniży się. Wzrost zadłużenia w porównaniu z przewidywaniami zawartymi w siódmym przeglądzie wynika z korekty danych dotyczących zadłużenia z 2012 r., które w chwili obecnej są nieco wyższe, oraz z niezrealizowania niektórych krótkoterminowych operacji mających na celu obniżenie zadłużenia. W szczególności przewiduje się obecnie, że Fundusz Stabilizacji Zabezpieczenia Społecznego będzie bardziej stopniowo zwiększał liczbę posiadanych przez siebie obligacji emitowanych przez rząd Portugalii, a zobowiązania administracji publicznej wobec Parpublica będą wyższe niż wcześniej prognozowane do czasu wejścia w życie nowego systemu ESA 2010 r. i określenia statusu firmy. Ponadto według szacunków środki pieniężne skarbu państwa pod koniec roku mają być wyższe niż zakładano pierwotnie (o około 4 mld EUR).

(11)

Procedura korekty budżetowej wsparta jest szeregiem środków strukturalnych mających na celu ulepszenie kontroli nad wydatkami publicznymi oraz usprawnienie poboru dochodów. W szczególności kompleksowa reforma dostosowuje ramy budżetowe, w tym na szczeblu centralnym, regionalnym i lokalnym, do najlepszych praktyk zarządzania finansami publicznymi. Nowy system kontroli zobowiązań przynosi efekty, ale jego wdrażanie musi być ściśle monitorowane w celu zagwarantowania, że zobowiązania mają pokrycie w dostępnych środkach finansowych. Reformy administracji publicznej są kontynuowane w celu modernizacji i racjonalizacji zatrudnienia w sektorze i podmiotach publicznych. Postęp w realizacji reformy administracji podatkowej poprawia monitorowanie zgodności dochodów i wzmacniają tę zgodność. Poczyniono już znaczne postępy w zakresie renegocjowania umów partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP), a w 2013 r. i w kolejnych latach przewiduje się osiągnięcie znacznych oszczędności. Przedsiębiorstwa państwowe osiągnęły równowagę operacyjną średnio do końca 2012 r., a w celu uniknięcia ponownego pogorszenia ich wyników przewiduje się wprowadzenie dodatkowych reform. Reformy w sektorze służby zdrowia przynoszą znaczne oszczędności, a ich wdrażanie nadal następuje zasadniczo zgodnie z wyznaczonymi celami.

(12)

W ubiegłym roku znacznie wzrosły współczynniki kapitałowe banków, co umożliwiło im spełnienie regulacyjnych wymogów Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego dotyczących buforów kapitałowych oraz osiągnięcie przewidzianego w programie docelowego współczynnika kapitału podstawowego Tier I w wysokości 10 %. Ten bufor kapitałowy pozostaje na odpowiednim poziomie w całym sektorze przy zastosowaniu nowych przepisów zmienionej dyrektywy w sprawie wymogów kapitałowych (CRD IV) w odniesieniu do oceny funduszy własnych banków. Te nowe przepisy dotyczące kapitału będą obowiązywać od stycznia 2014 r. Banco de Portugal opracowuje obecnie podejście do wprowadzenia CRD IV. Wskaźnik relacji kredytów do depozytów zostanie prawdopodobnie obniżony do docelowego orientacyjnego poziomu około 120 % do 2014 r., a niektóre banki już osiągnęły wyniki poniżej tego pułapu. Podejmowane są wzmożone wysiłki na rzecz dywersyfikacji źródeł finansowania sektora prywatnego. W oparciu o wyniki niedawnego audytu zewnętrznego istniejących finansowanych przez państwo linii kredytowych i na podstawie zestawu zaleceń dotyczących polityki władze przedłożyły plan obejmujący środki mające na celu poprawę skuteczności działania i ładu administracyjnego tych instrumentów. Dobiegają końca prace nad narzędziami zarządzania w sytuacjach kryzysowych. Działa fundusz na cele restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banku, zostały wprowadzone uprawnienia do wczesnej interwencji i ustawa w sprawie dokapitalizowania została zmieniona tak, aby uwzględnić komunikat Komisji w sprawie stosowania od dnia 1 sierpnia 2013 r. reguł pomocy państwa w odniesieniu do środków wsparcia na rzecz banków w kontekście kryzysu finansowego (3).

(13)

Poczyniono dalsze postępy we wdrażaniu reform strukturalnych służących zwiększeniu wzrostu gospodarczego i konkurencyjności. W dniu 1 października 2013 r. weszły w życie przepisy dalej ograniczające wysokość odpraw oraz utworzono dwa fundusze kompensacyjne w celu częściowego finansowania odpraw. Podjęto dodatkowe działania na rzecz wzmocnienia aktywnej polityki rynku pracy. Przyjęto dodatkowe środki w obszarze edukacji, gdzie postępy są ogólnie zadowalające.

(14)

Wdrażanie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/123/WE (4), która ma na celu zmniejszenie barier dla wejścia na rynek oraz zwiększenie konkurencji i działalności gospodarczej poprzez ułatwienie dostępu do rynku dla nowych podmiotów w różnych sektorach gospodarki przeprowadzane jest w dobrym tempie, a transpozycja dyrektywy jest niemal zakończona. Przyjęto ustawę ramową w celu poprawy funkcjonowania zawodów regulowanych z udziałem organu zawodowego, a kolejnym etapem, który ma zakończyć przeprowadzanie tej reformy, jest przegląd statutów osiemnastu zawodów, których ona dotyczy. Ustawa ramowa mająca na celu określenie głównych zasad funkcjonowania najważniejszych krajowych organów regulacyjnych, w tym zapewnienie im znacznej niezależności i autonomii weszła już w życie, a wkrótce zostaną przyjęte rozporządzenia wykonawcze rożnych regulatorów sektorowych. Wdrożenie środków mających na celu zmniejszenie długu taryfowego związanego z energią elektryczną zostało opóźnione, chociaż rząd przedstawił niedawno nową opłatę, która ma częściowo rozwiązać tę kwestię. Przyjęto przepisy prawne, które mają na celu uproszczenie procedur wydawania zezwoleń oraz realizacji innych obciążeń administracyjnych, takie jak projekt ustawy o gruntach, planowaniu przestrzennym i gospodarce miejskiej.

(15)

Nadal konieczne są dalsze postępy, aby sektor transportu był bardziej zgodny z wymogami zrównoważonego rozwoju i otwarty na konkurencję. Odnotowano pewną poprawę pod względem sytuacji finansowej zarządcy infrastruktury kolejowej, jednakże konieczne jest podjęcie znacznych dodatkowych wysiłków w celu doprowadzenia do równowagi operacyjnej do 2015 r. Reformy w portach powinny zostać zintensyfikowane.

(16)

Przyjęto pewne dodatkowe środki w celu poprawy płynności sektora przedsiębiorstw, w szczególności małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP).

(17)

Niemal zakończono już reformę systemu sądownictwa. Odnotowano postępy w zakresie zmniejszenia liczby zaległych spraw, a istotne reformy, takie jak geograficzna reorganizacja sądów rejonowych i reforma kodeksu postępowania cywilnego, zbliżają się do końca. Konieczna jest jednak dalsza poprawa funkcjonowania systemu sądownictwa, co ma zasadnicze znaczenie dla właściwego i sprawiedliwego funkcjonowania gospodarki, poprzez: (i) zapewnienie skutecznego i terminowego wykonywania umów i egzekwowania reguł konkurencji; (ii) podnoszenie wydajności poprzez restrukturyzację systemu sądownictwa oraz przyjęcie nowych modeli zarządzania pracą sądów; (iii) dalsze zmniejszenie opóźnień w rozstrzyganiu spraw sądowych (w tym spraw podatkowych).

(18)

W związku z powyższym decyzja wykonawcza 2011/344/UE powinna zostać zmieniona,