EUR-Lex - 01971R1408-20050505 - EN

ROZPORZĄDZENIE RADY (EWG) NR 1408/71

z dnia 14 czerwca 1971 r.

w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych i ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie

( Tekst skonsolidowany — Dz.U. L 28, 30.1.1997, str. 1 ( 2 ))

RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 51 i 235,

uwzględniając wniosek Komisji,

uwzględniając opinię Parlamentu Europejskiego,

uwzględniając opinię Komitetu Ekonomiczno-Społecznego,

a także mając na uwadze, co następuje:

przepisy w celu koordynacji ustawodawstw krajowych dotyczących zabezpieczenia społecznego wpisują się w ramy swobodnego przepływu pracowników będących obywatelami Państw Członkowskich i powinny przyczynić się do polepszenia ich poziomu życia i warunków zatrudnienia;

swobodny przepływ osób, będący jednym z kamieni węgielnych Wspólnoty, dotyczy nie tylko pracowników najemnych, lecz również osób prowadzących działalność na własny rachunek w ramach swobody przedsiębiorczości i swobody świadczenia usług;

istnieją poważne różnice między ustawodawstwami krajowymi w odniesieniu do osób, których dotyczą, wskazane jest więc przyjęcie zasady, zgodnie z którą rozporządzenie dotyczy wszystkich osób ubezpieczonych w ramach systemu zabezpieczenia społecznego pracowników najemnych i osób prowadzących działalność na własny rachunek bądź na podstawie wykonywania pracy najemnej lub na własny rachunek;

niezbędne jest poszanowanie szczególnych cech krajowych ustawodawstw dotyczących zabezpieczenia społecznego i opracowanie jedynie systemu koordynacji;

niezbędne jest, w ramach tej koordynacji, zagwarantowanie we Wspólnocie równości traktowania przez różne ustawodawstwa krajowe pracowników zamieszkujących w Państwach Członkowskich oraz osobom pozostającym na ich utrzymaniu, jak również osobom pozostałym przy życiu po ich śmierci;

przepisy w celu koordynacji muszą gwarantować pracownikom przemieszczającym się we Wspólnocie, osobom pozostającym na ich utrzymaniu oraz osobom pozostałym przy życiu po ich śmierci utrzymanie nabytych lub będących w trakcie nabywania praw i korzyści;

cele te muszą zostać osiągnięte w szczególności poprzez sumowanie wszystkich okresów, uwzględnianych przez różne krajowe ustawodawstwa do celów powstania i zachowania prawa do świadczeń, podobnie jak i w celu obliczenia ich wysokości, jak i w celu udzielania świadczeń różnym grupom osób objętych rozporządzeniem, bez względu na miejsce ich zamieszkania we Wspólnocie;

pracownicy najemni i osoby prowadzące działalność na własny rachunek przemieszczające się we Wspólnocie powinni być objęci systemem zabezpieczenia społecznego tylko jednego Państwa Członkowskiego w celu uniknięcia zbiegu właściwych ustawodawstw i wynikających z tego komplikacji;

należy jak najbardziej ograniczyć liczbę i zakres przypadków stanowiących wyjątki od zasad ogólnych, w których jedna osoba powinna podlegać równocześnie ustawodawstwu dwóch Państw Członkowskich;

w celu jak najlepszego zagwarantowania równego traktowania pracowników zatrudnionych na terytorium jednego Państwa Członkowskiego należy przyjąć jako zasadę ogólną, że stosuje się ustawodawstwo tego Państwa Członkowskiego, na którego terytorium dana osoba jest zatrudniona lub prowadzi działalność na własny rachunek;

w niektórych sytuacjach, w których stosowanie innych kryteriów jest uzasadnione, możliwe jest odstąpienie od tej zasady ogólnej;

niektóre świadczenia przewidziane w prawie krajowym mogą wynikać jednocześnie z zabezpieczenia społecznego, jak i z pomocy społecznej ze względu na zakres podmiotowy ich stosowania, wyznaczone cele i sposób stosowania, niezbędne jest ustanowienie systemu koordynacji uwzględniającego szczególny charakter tych świadczeń, który powinien zostać włączony do rozporządzenia w celu ochrony interesów pracowników migrujących, zgodnie z przepisami Traktatu;

świadczenia takie powinny być przyznawane w odniesieniu do osób, których dotyczą przepisy niniejszego rozporządzenia, wyłącznie zgodnie z ustawodawstwem państwa miejsca zamieszkania danej osoby lub członków jej rodziny; w razie potrzeby sumuje się okresy zamieszkania na terytorium jakiegokolwiek innego Państwa Członkowskiego, bez jakiejkolwiek dyskryminacji ze względu na obywatelstwo;

należy ustanowić szczególne zasady w szczególności w zakresie choroby i bezrobocia, dla pracowników przygranicznych i dla pracowników sezonowych, uwzględniając szczególny charakter ich sytuacji;

w zakresie świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa niezbędne jest zapewnienie ochrony osobom mieszkającym lub przebywającym na terytorium Państwa Członkowskiego innego niż właściwe Państwo Członkowskie;

szczególna sytuacja osób ubiegających się o emerytury lub renty lub będących emerytami lub rencistami i członków ich rodzin wymaga określenia przepisów dotyczących ubezpieczeń na wypadek choroby dostosowanych do ich sytuacji;

w odniesieniu do świadczeń z tytułu inwalidztwa należy opracować system koordynacji z poszanowaniem szczególnych cech krajowych ustawodawstw, przy czym niezbędne jest uwzględnienie różnicy między ustawodawstwami nieprzewidującymi uzależnienia wysokości świadczenia od długości okresu ubezpieczenia a ustawodawstwami, które takie uzależnienie przewidują;

zróżnicowanie systemów w Państwach Członkowskich wymaga przyjęcia zasad koordynacji stosowanych w przypadku pogłębienia się stanu inwalidztwa;

należy opracować system przyznawania świadczeń z tytułu starości i dla osób pozostałych przy życiu w przypadku, gdy pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek podlegała ustawodawstwu jednego lub kilku Państw Członkowskich;

istnieje potrzeba określenia wysokości renty ustalanej zgodnie z metodą wykorzystywaną do obliczenia sumy i do obliczeń proporcjonalnych, zagwarantowanej w prawie wspólnotowym w przypadkach, gdy krajowe ustawodawstwo, łącznie z przepisami dotyczącymi zmniejszenia, zawieszenia lub zniesienie świadczeń, jest mniej korzystne niż wyżej wymieniona metoda;

w celu zapewnienia ochrony pracownikom migrującym i osobom pozostałym przy życiu po ich śmierci przed zbyt rygorystycznym stosowaniem krajowych przepisów dotyczących zmniejszenia, zawieszenia lub zniesienia uprawnień, konieczne jest wprowadzenie przepisów ustanawiających ścisłe zasady stosowania tych przepisów;

w odniesieniu do świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych konieczne jest, w celu zapewnienia ochrony, ustanowienie zasad dotyczących sytuacji osób zamieszkujących lub przebywających w Państwie Członkowskim innym niż właściwe Państwo Członkowskie;

konieczne jest określenie szczególnych przepisów dotyczących świadczeń z tytułu śmierci;

w celu zapewnienia mobilności siły roboczej w najlepszych warunkach należy w przyszłości zapewnić pełniejszą koordynację między systemami ubezpieczeń i systemami pomocy w razie bezrobocia we wszystkich Państwach Członkowskich;

w celu ułatwienia poszukiwania zatrudnienia w różnych Państwach Członkowskich należy, w szczególności, przyznać pracownikowi pozbawionemu zatrudnienia możliwość korzystania przez określony okres z zasiłków dla bezrobotnych, przewidzianych przez ustawodawstwo Państwa Członkowskiego, któremu podlegał ostatnio;

w celu określenia ustawodawstwa właściwego w zakresie świadczeń rodzinnych kryterium zatrudnienia zapewnia równość traktowania wszystkich pracowników podlegających temu samemu ustawodawstwu;

w celu uniknięcia nieuzasadnionego łączenia świadczeń należy przewidzieć zasady pierwszeństwa w przypadku zbiegu prawa do zasiłków rodzinnych w myśl ustawodawstwa właściwego państwa i w myśl ustawodawstwa państwa miejsca zamieszkania członków rodziny;

ze względu na specyficzny charakter i zróżnicowanie ustawodawstw Państw Członkowskich uznaje się za niezbędne określenie szczególnych zasad koordynacji systemów krajowych zapewniających świadczenia dla dzieci pozostających na utrzymaniu emerytów lub rencistów oraz dla sierot;

konieczne jest powołanie Komisji Administracyjnej składającej się z przedstawicieli rządów wszystkich Państw Członkowskich, mającej za zadanie w szczególności rozwiązywanie wszelkich kwestii administracyjnych lub kwestii dotyczących wykładni przepisów niniejszego rozporządzenia oraz wspieranie współpracy między Państwami Członkowskimi;

wskazane jest zebranie, w ramach Komitetu Doradczego, przedstawicieli pracowników i pracodawców w celu przeanalizowania kwestii, którymi zajmuje się Komisja Administracyjna;

konieczne jest ustanowienie szczególnych przepisów odpowiadających charakterystyce krajowych ustawodawstw w celu ułatwienia stosowania zasad koordynacji,

PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

TYTUŁ I:

PRZEPISY OGÓLNE

Artykuł 1 (10) (15)

Definicje

Do celów niniejszego rozporządzenia:

a) określenia „pracownik najemny” i „osoba prowadząca działalność na własny rachunek” oznaczają odpowiednio każdą osobę:

i) osoba ubezpieczona w ramach ubezpieczenia obowiązkowego lub fakultatywnego kontynuowanego w odniesieniu do jednego lub więcej ryzyk w ramach działów systemu zabezpieczenia społecznego dla pracowników najemnych lub osób prowadzących działalność na własny rachunek lub w ramach specjalnego systemu dla urzędników służby cywilnej;

ii) która jest ubezpieczona obowiązkowo na wypadek jednego lub kilku ryzyk, odpowiadających działom systemu zabezpieczenia społecznego, do których stosuje się niniejsze rozporządzenie, w ramach systemu zabezpieczenia społecznego stosowanego do wszystkich mieszkańców albo do ogółu ludności czynnej zawodowo, jeżeli ta osoba:

— może być określona jako pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek ze względu na sposób zarządzania albo finansowania tego systemu, lub

— nie spełniając tych kryteriów, jest ubezpieczona z tytułu ubezpieczenia obowiązkowego lub fakultatywnego kontynuowanego na wypadek innych ryzyk, określonych w załączniku I, w ramach systemu ustanowionego na rzecz pracowników najemnych i osób prowadzących działalność na własny rachunek lub w ramach systemu określonego w iii) lub, w przypadku braku takiego systemu w danym Państwie Członkowskim, jeżeli osoba ta spełnia kryteria definicji podanej w załączniku I;

iii) która jest ubezpieczona obowiązkowo na wypadek kilku ryzyk odpowiadających działom systemu zabezpieczenia społecznego, do których stosuje się niniejsze rozporządzenie, w ramach standardowego systemu zabezpieczenia społecznego dla ogółu ludności wiejskiej, zgodnie z kryteriami określonymi w załączniku I;

iv) która jest ubezpieczona dobrowolnie na wypadek jednego lub kilku ryzyk odpowiadających działom, do których stosuje się niniejsze rozporządzenie, w ramach systemu zabezpieczenia społecznego Państwa Członkowskiego, dla pracowników najemnych i osób prowadzących działalność na własny rachunek lub wszystkich mieszkańców albo niektórych grup mieszkańców:

— jeżeli osoba ta jest zatrudniona lub prowadzi działalność na własny rachunek, lub

— jeżeli osoba ta była uprzednio obowiązkowo ubezpieczona na wypadek tego samego ryzyka w ramach systemu dla pracowników najemnych lub osób prowadzących działalność na własny rachunek w tym samym Państwie Członkowskim;

b) określenie „pracownik przygraniczny” oznacza pracownika najemnego lub osobę prowadzącą działalność na własny rachunek, prowadzącą swoją działalność zawodową na terytorium jednego Państwa Członkowskiego i zamieszkującą na terytorium innego Państwa Członkowskiego, do którego powraca każdego dnia lub przynajmniej raz w tygodniu; jednakże pracownik przygraniczny oddelegowany do jakiegokolwiek miejsca na terytorium tego samego lub innego Państwa Członkowskiego przez przedsiębiorstwo, w którym jest zwykle zatrudniony, lub który świadczy usługi na terytorium tego samego lub innego Państwa Członkowskiego, utrzymuje status pracownika przygranicznego przez okres nieprzekraczający czterech miesięcy, nawet jeżeli w tym czasie nie może powracać każdego dnia lub co najmniej raz w tygodniu do miejsca swojego zamieszkania;

c) określenie „pracownik sezonowy” oznacza pracownika najemnego udającego się na terytorium Państwa Członkowskiego innego niż to, w którym zamieszkuje, w celu wykonywania tam, na rzecz przedsiębiorstwa lub pracodawcy z tego państwa pracy o charakterze sezonowym, której okres wykonywania nie może przekraczać w żadnym przypadku ośmiu miesięcy, jeżeli przebywa on na terytorium tego państwa podczas wykonywania swojej pracy; przez pracę o charakterze sezonowym rozumie się pracę zależną od następstwa pór roku i powtarzającą się automatycznie każdego roku;

ca) „student”; oznacza każdą osobę inną niż pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek lub członka jego rodziny, lub osobę pozostałą przy życiu w rozumieniu niniejszego rozporządzenia, która odbywa studia lub kształcenie zawodowe, prowadzące do uzyskania kwalifikacji urzędowo uznawanych przez władze Państwa Członkowskiego i która ubezpieczona jest w ramach powszechnego systemu zabezpieczenia społecznego lub szczególnego systemu zabezpieczenia społecznego, stosowanego w odniesieniu do studentów;

d) określenie „uchodźca” ma znaczenie nadane mu w art. 1 Konwencji dotyczącej statusu uchodźców, sporządzonej w Genewie, dnia 28 lipca 1951 r.;

e) określenie bezpaństwowiec ma znaczenie nadane mu w art. 1 Konwencji dotyczącej statusu bezpaństwowców, sporządzonej w Nowym Jorku, dnia 28 września 1954 r.;

i) określenie „członek rodziny” oznacza każdą osobę określoną lub uznaną za członka rodziny lub określoną jako członek gospodarstwa domowego przez ustawodawstwo, na mocy którego udzielane są świadczenia, lub w przypadkach określonych w art. 22 ust. 1 lit. a) i w art. 31, przez ustawodawstwo Państwa Członkowskiego, na którego terytorium ta osoba zamieszkuje; jednakże, jeżeli to ustawodawstwo uznaje za członka rodziny lub członka gospodarstwa domowego jedynie osoby wspólnie zamieszkujące i gospodarujące z ►M4 pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek, lub student ◄ , warunek ten uważa się za ukończony, jeżeli osoba, o której mowa, pozostaje głównie na utrzymaniu tej osoby. ►M1 W przypadku gdy ustawodawstwo Państwa Członkowskiego nie umożliwia odróżnienia członków rodziny od innych osób, do których się ono odnosi, termin „członek rodziny” rozumie się zgodnie ze znaczeniem nadanym mu w załączniku I; ◄

ii) jednakże w przypadku świadczeń dla osób niepełnosprawnych, przyznanych zgodnie z ustawodawstwem Państwa Członkowskiego wszystkim obywatelom tego państwa, spełniającym wymagane warunki, określenie „członek rodziny” obejmuje przynajmniej małżonka, dzieci niepełnoletnie lub pozostające na utrzymaniu ►M4 pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek, lub student ◄ ;

g) określenie „pozostały przy życiu” oznacza każdą osobę określoną lub uznaną za pozostałą przy życiu przez ustawodawstwo, na podstawie którego przyznawane są świadczenia; jednakże jeżeli to ustawodawstwo uznaje za pozostałą przy życiu jedynie osobę wspólnie zamieszkującą i gospodarującą ze zmarłym, warunek ten jest uznany za spełniony, gdy osoba, o której mowa, pozostawała głównie na utrzymaniu zmarłego;

h) określenie „zamieszkanie” oznacza zwykły pobyt;

i) określenie „pobyt” oznacza pobyt czasowy;

j) określenie „ustawodawstwo” oznacza w odniesieniu do każdego Państwa Członkowskiego ustawy, rozporządzenia i inne przepisy oraz wszelkie obowiązujące lub przyszłe środki wykonawcze, odnoszące się do działów i systemów zabezpieczenia społecznego określonych w art. 4 ust. 1 i 2 lub do specjalnych świadczeń o charakterze nieskładkowym, określonych w art. 4 ust. 2a.

Określenie to nie obejmuje postanowień obowiązujących lub przyszłych umów, niezależnie od tego, czy władze nadadzą im charakter obligatoryjny lub rozszerzą ich zakres. Jednakże w przypadku takich postanowień:

i) służących wprowadzeniu w życie ubezpieczenia obowiązkowego, wynikającego z przepisów ustawowych i wykonawczych, określonych w akapicie poprzednim;

lub

ii) ustanawiających system zarządzany przez tę samą instytucję, która kieruje systemem ustanowionym na podstawie przepisów ustawowych i wykonawczych, określonych w akapicie poprzednim,

to ograniczenie może w każdej chwili być zniesione w drodze oświadczenia złożonego przez zainteresowane Państwo Członkowskie, w którym wymienione zostaną systemy tego rodzaju, do których stosuje się niniejsze rozporządzenie. Oświadczenie to jest notyfikowane i publikowane zgodnie z przepisami art. 97.

Przepisy akapitu poprzedniego nie spowodują wyłączenia z zakresu stosowania niniejszego rozporządzenia systemów, do których stosowano rozporządzenie nr 3.

Określenie „ustawodawstwo” nie obejmuje również przepisów dotyczących systemów szczególnych dla osób prowadzących działalność na własny rachunek, których tworzenie pozostawiono do inicjatywy osób zainteresowanych lub których stosowanie jest ograniczone do określonej części terytorium danego Państwa Członkowskiego, niezależnie od tego, czy władze określiły je jako obowiązkowe lub rozszerzyły ich zakres. Te szczególne systemy, o których mowa, określone są w załączniku II;

(ja) „specjalny system dla urzędników służby cywilnej” oznacza każdy system zabezpieczenia społecznego, który różni się od powszechnego systemu zabezpieczenia społecznego stosowanego do pracowników najemnych w danych Państwach Członkowskich i któremu podlegają bezpośrednio wszystkie lub niektóre kategorie urzędników służby cywilnej lub osób traktowanych na równi z nimi;

k) określenie „konwencja o zabezpieczeniu społecznym” oznacza każdy instrument dwustronny lub wielostronny, który wiąże lub będzie wiązać wyłącznie dwa lub więcej Państw Członkowskich oraz każdy dokument wielostronny, który wiąże lub będzie wiązać co najmniej dwa Państwa Członkowskie i jedno lub kilka innych państw w zakresie zabezpieczenia społecznego, dotyczący wszystkich lub niektórych działów i systemów, określonych w art. 4 ust. 1 i 2, wraz z wszelkiego rodzaju porozumieniami zawartymi zgodnie z tymi instrumentami;

l) określenie „właściwa władza” oznacza w odniesieniu do każdego Państwa Członkowskiego, ministra, ministrów lub inną odpowiednią władzę, której podlegają na całym terytorium danego państwa lub jego części, systemy zabezpieczenia społecznego;

m) określenie „Komisja Administracyjna” oznacza Komisję określoną w art. 80;

n) określenie „instytucja” oznacza w odniesieniu do każdego Państwa Członkowskiego organ lub władze powołane do stosowania całości lub części ustawodawstwa;

o) określenie „instytucja właściwa” oznacza:

i) instytucję, w której zainteresowany jest ubezpieczony w chwili składania wniosku o świadczenie;

lub

ii) instytucję, od której zainteresowany ma prawo uzyskać świadczenia lub miałby prawo do uzyskania świadczeń, gdyby on sam lub członkowie jego rodziny zamieszkiwali terytorium Państwa Członkowskiego, w którym znajduje się ta instytucja;

lub

iii) instytucję określoną przez właściwą władzę danego Państwa Członkowskiego;

lub

iv) w przypadku systemu dotyczącego obowiązków pracodawcy w zakresie świadczeń określonych w art. 4 ust. 1 pracodawcę bądź ubezpieczyciela zastępczego, bądź, w przypadku ich braku, organ lub władzę wyznaczoną przez właściwą władzę danego Państwa Członkowskiego;

p) określenia „instytucja miejsca zamieszkania” i „instytucja miejsca pobytu” oznaczają odpowiednio instytucję właściwą do udzielania świadczeń w miejscu zamieszkania zainteresowanego oraz instytucję właściwą do udzielania świadczeń w miejscu pobytu zainteresowanego, zgodnie ze stosowanym przez nią ustawodawstwem, lub, jeżeli taka instytucja nie istnieje, instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę danego Państwa Członkowskiego;

q) określenie „państwo właściwe” oznacza Państwo Członkowskie, na którego terytorium znajduje się instytucja właściwa;

r) określenie „okresy ubezpieczenia” oznacza okresy składkowe lub okresy zatrudnienia albo prowadzenia działalności na własny rachunek, jak je określa lub uznaje za okresy ubezpieczenia ustawodawstwo, w ramach którego zostały ukończone lub uznane za ukończone, jak również wszelkie okresy zrównane, o ile są uznane przez dane ustawodawstwo za równorzędne z okresami ubezpieczenia ►M3 okresy spełnione w ramach specjalnego systemu dla urzędników służby cywilnej traktuje się również jako okresy ubezpieczenia ◄ ;

s) określenia „okresy zatrudnienia” lub „okresy prowadzenia działalności na własny rachunek” oznaczają okresy określone lub uznane za takie przez ustawodawstwo, w ramach którego zostały ukończone, oraz wszelkie okresy z nimi zrównane, o ile są one uznane przez to ustawodawstwo za równorzędne z okresami zatrudnienia lub okresami prowadzenia działalności na własny rachunek ►M3 okresy spełnione w ramach specjalnego systemu dla urzędników służby cywilnej traktuje się również jako okresy zatrudnienia ◄ ;

sa) określenie „okresy zamieszkania” oznacza okresy określone lub uznane za takie przez ustawodawstwo, w ramach którego zostały ukończone lub uznane za ukończone;

t) określenia „świadczenia”, „emerytury” i „renty” oznaczają wszelkie świadczenia, emerytury i renty, w tym wszystkie składniki obciążające fundusze publiczne, podwyżki spowodowane rewaloryzacją lub świadczenia uzupełniające, z zastrzeżeniem przepisów tytułu III oraz świadczenia zryczałtowane, które mogą zastąpić emerytury i renty oraz wypłaty z tytułu zwrotu składek;

i) określenie „świadczenia rodzinne” oznacza wszelkie świadczenia rzeczowe lub pieniężne, wyrównujące koszty utrzymania rodziny zgodnie z ustawodawstwem, określonym w art. 4 ust. 1 lit. h), z wyłączeniem specjalnych zasiłków porodowych lub zasiłków z tytułu przysposobienia, określonych w załączniku II;

ii) określenie „zasiłki rodzinne” oznacza okresowe świadczenia pieniężne przyznawane wyłącznie w zależności od liczby oraz, w danym przypadku, od wieku członków rodziny;

v) określenie „świadczenie z tytułu śmierci” oznacza każdą sumę wypłaconą jednorazowo w razie śmierci, z wyłączeniem świadczeń zryczałtowanych, określonych w lit. t).

Artykuł 2

Zakres podmiotowy

1. Niniejsze rozporządzenie stosuje się do pracowników najemnych lub do osób prowadzących działalność na własny rachunek, lub do studentów, którzy podlegają lub podlegali ustawodawstwu jednego lub kilku Państw Członkowskich i są obywatelami jednego z Państw Członkowskich lub są bezpaństwowcami lub uchodźcami, zamieszkałymi na terytorium jednego z Państw Członkowskich, jak i do członków ich rodzin i do osób pozostałych przy życiu.

2. Niniejsze rozporządzenie stosuje się do osób pozostałych przy życiu po śmierci pracowników najemnych lub osób prowadzących działalność na własny rachunek, lub studentów, którzy podlegali ustawodawstwu jednego lub kilku Państw Członkowskich, niezależnie od obywatelstwa tych osób, o ile osoby pozostałe przy życiu są obywatelami jednego z Państw Członkowskich lub bezpaństwowcami, lub uchodźcami, zamieszkałymi na terytorium jednego z Państw Członkowskich.;

Artykuł 3

Zasada równego traktowania

1. Osoby ►M8 ————— ◄ i do których stosują się przepisy niniejszego rozporządzenia podlegają obowiązkom i korzystają z praw wynikających z ustawodawstwa każdego Państwa Członkowskiego na tych samych warunkach co obywatele tego Państwa, z zastrzeżeniem przepisów szczególnych zawartych w niniejszym rozporządzeniu.

2. Przepisy ust. 1 stosuje się do prawa wybierania członków organów instytucji zabezpieczenia społecznego lub do uczestniczenia w ich mianowaniu, nie naruszając jednak ustawodawstw jakiegokolwiek Państwa Członkowskiego, dotyczących warunków wybieralności i trybu mianowania członków tych organów.

3. Przepisy konwencji o zabezpieczeniu społecznym, które zostały utrzymane w mocy na podstawie art. 7 ust. 2 lit. c), jak również przepisy ►M8 ————— ◄ , obejmują wszystkie osoby, do których stosuje się niniejsze rozporządzenie, o ile nie stanowi inaczej załącznik III.

Artykuł 4 (10)

Zakres przedmiotowy

1. Niniejsze rozporządzenie stosuje się do wszystkich ustawodawstw odnoszących się do działów zabezpieczenia społecznego, które dotyczą:

a) świadczeń w razie choroby i macierzyństwa;

b) świadczeń z tytułu inwalidztwa, łącznie ze świadczeniami służącymi zachowaniu albo zwiększeniu zdolności do zarobkowania;

c) emerytur;

d) świadczeń dla osób pozostałych przy życiu;

e) świadczeń z tytułu wypadku przy pracy i choroby zawodowej;

f) świadczeń z tytułu śmierci;

g) zasiłków dla bezrobotnych;

h) świadczeń rodzinnych.

2. Niniejsze rozporządzenie stosuje się do powszechnych i szczególnych systemów zabezpieczenia społecznego, składkowych i nieskładkowych, jak również do systemów dotyczących obowiązków pracodawcy lub armatora w zakresie świadczeń określonych w ust. 1.

2a. Niniejszy artykuł stosuje się do specjalnych świadczeń pieniężnych o charakterze nieskładkowym, przewidzianych w ramach ustawodawstwa, które z uwagi na jego zakres podmiotowy, cele i/lub warunki nabycia uprawnienia posiada cechy zarówno ustawodawstwa dotyczącego zabezpieczenia społecznego, o którym mowa w ust. 1, jak również pomocy społecznej.

„Specjalne świadczenia pieniężne o charakterze nieskładkowym” oznaczają świadczenia, które:

a) są przeznaczone na zapewnienie:

i) uzupełniającego, zastępczego lub dodatkowego ubezpieczenia od ryzyk objętych działami zabezpieczenia społecznego, o których mowa w ust. 1, które zagwarantują zainteresowanym osobom dochód na poziomie minimum egzystencji, uwzględniający sytuację gospodarczą i społeczną w zainteresowanym Państwie Członkowskim;

albo

ii) wyłącznie szczególnej ochrony niepełnosprawnym, ściśle powiązanej z otoczeniem społecznym takiej osoby w zainteresowanym Państwie Członkowskim;

oraz

b) jeżeli finansowanie pochodzi wyłącznie z obowiązkowego opodatkowania przeznaczonego na pokrycie ogólnych wydatków publicznych, a warunki przyznawania i ustalania wysokości świadczeń nie są uzależnione od jakiegokolwiek składki ze strony beneficjenta. Jednakże świadczeń zapewnianych w celu uzupełnienia świadczenia składkowego nie uważa się wyłącznie z tego powodu za świadczenia składkowe; oraz

c) są wymienione w załączniku IIa.

2b. Niniejszego rozporządzenia nie stosuje się do ustawodawstwa Państwa Członkowskiego dotyczących specjalnych świadczeń nieskładkowych określonych w załączniku II sekcja III, których ważność jest ograniczona do części terytorium tego państwa.

3. Jednakże przepisy tytułu III niniejszego rozporządzenia nie naruszają przepisów ustawodawstwa Państw Członkowskich dotyczących odpowiedzialności armatora.

4. Niniejszego rozporządzenia nie stosuje się do pomocy społecznej i opieki zdrowotnej ani do systemów świadczeń dla ofiar wojny ►M3 ————— ◄ .

Artykuł 5 (10)

Oświadczenia Państw Członkowskich dotyczące zakresu obowiązywania niniejszego rozporządzenia

Państwa Członkowskie wskazują ustawodawstwo i systemy, określone w art. 4 ust. 1 i 2, specjalne świadczenia nieskładkowe określone w art. 4 ust. 2a, świadczenia minimalne, określone w art. 50, jak również świadczenia określone w art. 77 i 78, w oświadczeniach notyfikowanych i opublikowanych zgodnie z art. 97.

Artykuł 6

Konwencje o zabezpieczeniu społecznym zastąpione niniejszym rozporządzeniem

W ramach podmiotowego i przedmiotowego zakresu niniejszego rozporządzenia zastępuje ono, z zastrzeżeniem przepisów art. 7, 8 oraz art. 46 ust. 4, postanowienia każdej konwencji o zabezpieczeniu społecznym wiążącą:

a) wyłącznie dwa lub więcej Państw Członkowskich; lub

b) co najmniej dwa Państwa Członkowskie i jedno lub kilka innych państw, w przypadku których rozporządzenie nie wymaga udziału instytucji jednego z tych ostatnich państw.

Artykuł 7

Postanowienia międzynarodowe, których nie narusza niniejsze rozporządzenie

1. Niniejsze rozporządzenie nie narusza zobowiązań wypływających:

a) z jakiejkolwiek konwencji przyjętej przez Międzynarodową Konferencję Pracy, która weszła w życie po ratyfikacji przez jedno lub kilka Państw Członkowskich;

b) z Europejskich Umów Tymczasowych z dnia 11 grudnia 1953 r., dotyczących zabezpieczenia społecznego, zawartych między Państwami Członkowskimi Rady Europy.

2. Bez względu na przepisy art. 6 pozostają w mocy:

a) przepisy umów z dnia 27 lipca 1950 r. i z dnia 30 listopada 1979 r. dotyczących zabezpieczenia społecznego przewoźników na Renie;

b) przepisy Europejskiej Konwencji z dnia 9 lipca 1956 r., dotyczącej zabezpieczenia społecznego pracowników zatrudnionych w transporcie międzynarodowym;

c) określone postanowienia konwencji o zabezpieczeniu społecznym, do których Państwa Członkowskie przystąpiły przed datą wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, pod warunkiem że są one korzystniejsze dla beneficjentów lub jeśli wynikają ze szczególnych okoliczności o charakterze historycznym, a ich skutek jest ograniczony w czasie, o ile postanowienia te są wymienione w załączniku III.

Artykuł 8

Zawieranie konwencji między Państwami Członkowskimi

1. Dwa lub więcej Państw Członkowskich może zawrzeć między sobą, o ile jest to niezbędne, konwencje oparte na zasadach i w duchu niniejszego rozporządzenia.

2. Każde Państwo Członkowskie notyfikuje, zgodnie z przepisami art. 97 ust. 1, każdą konwencję zawartą między nim a innym Państwem Członkowskim, zgodnie z przepisami ust. 1.

Artykuł 9

Objęcie ubezpieczeniem dobrowolnym lub fakultatywnym kontynuowanym

1. Ustawodawstwa danego Państwa Członkowskiego, uzależniającego objęcie ubezpieczeniem dobrowolnym lub fakultatywnym kontynuowanym od zamieszkiwania na terytorium tego państwa, nie stosuje się do osób zamieszkujących terytorium innego Państwa Członkowskiego, pod warunkiem że w jakimkolwiek okresie w przebiegu swojej pracy zawodowej podlegały ustawodawstwu pierwszego Państwa Członkowskiego jako pracownicy najemni lub osoby prowadzące działalność na własny rachunek.

2. Jeżeli ustawodawstwo danego Państwa Członkowskiego uzależnia objęcie ubezpieczeniem dobrowolnym lub fakultatywnym kontynuowanym od ukończenia okresów ubezpieczenia, okresy ubezpieczenia lub zamieszkania ukończone z uwzględnieniem ustawodawstwa innego Państwa Członkowskiego zaliczane są w danym zakresie, jak gdyby chodziło o okresy ubezpieczenia ukończone z uwzględnieniem ustawodawstwa pierwszego państwa.

Artykuł 9a

Przedłużenie okresu referencyjnego

Jeżeli ustawodawstwo Państwa Członkowskiego uzależnia uznanie prawa do świadczenia od przebycia minimalnego okresu ubezpieczenia w określonym czasie poprzedzającym zdarzenie objęte ubezpieczeniem (okres referencyjny) oraz stanowi, że okresy wypłacania świadczeń zgodnie z ustawodawstwem tego Państwa Członkowskiego lub okresy poświęcone wychowywaniu dziecka na terytorium tego Państwa Członkowskiego przedłużają ten okres referencyjny, to okresy, w których renty inwalidzkie lub emerytury lub też świadczenia z tytułu choroby, bezrobocia, wypadku przy pracy lub chorób zawodowych wypłacane były zgodnie z ustawodawstwem innego Państwa Członkowskiego oraz okresy poświęcone wychowywaniu dziecka na terytorium innego Państwa Członkowskiego także przedłużają wymieniony okres referencyjny.

Artykuł 10

Uchylenie klauzul zamieszkania – Wpływ ubezpieczenia obowiązkowego na zwrot składek

1. O ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, świadczenia pieniężne z tytułu inwalidztwa, starości lub dla osób pozostałych przy życiu, renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej oraz świadczenia z tytułu śmierci uzyskane na podstawie ustawodawstwa jednego lub kilku Państw Członkowskich nie ulegają zmniejszeniu, zmianie, zawieszeniu, zniesieniu ani przepadkowi z tego tylko powodu, że uprawniony zamieszkuje terytorium innego Państwa Członkowskiego niż to, w którym znajduje się instytucja zobowiązana do wypłaty świadczeń.

Akapit pierwszy stosuje się również do świadczeń zryczałtowanych, przyznawanych w razie ponownego zawarcia małżeństwa przez małżonka pozostałego przy życiu, któremu przysługiwała renta rodzinna.

2. Jeżeli ustawodawstwo danego Państwa Członkowskiego uzależnia zwrot składek od warunku, zgodnie z którym zainteresowany przestał podlegać ubezpieczeniu obowiązkowemu, warunek ten nie jest uważany za spełniony tak długo, jak długo zainteresowany podlega ubezpieczeniu obowiązkowemu ►M4 ————— ◄ na podstawie ustawodawstwa innego Państwa Członkowskiego.

Artykuł 10a (10)

Specjalne świadczenia nieskładkowe

1. Przepisów art. 10 i tytułu III nie stosuje się do specjalnych świadczeń pieniężnych o charakterze nieskładkowym, o których mowa w art. 4 ust. 2a. Osoby, do których stosuje się niniejsze rozporządzenie, otrzymują te świadczenia wyłącznie na terytorium Państwa Członkowskiego, w którym zamieszkują, oraz zgodnie z ustawodawstwem tego Państwa, pod warunkiem że świadczenia te są wymienione w załączniku IIa. Świadczenia wypłacane są przez instytucję miejsca zamieszkania oraz na jej koszt.

2. Instytucja Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo uzależnia prawo do świadczeń, określonych w ust. 1 od ukończenia okresów zatrudnienia, prowadzenia działalności na własny rachunek lub zamieszkania, uwzględnia, w miarę potrzeb, okresy zatrudnienia, prowadzenia działalności na własny rachunek lub zamieszkania na terytorium jakiegokolwiek innego Państwa Członkowskiego tak, jakby były to okresy ukończone na terytorium tego pierwszego Państwa Członkowskiego.

3. W przypadku gdy ustawodawstwo danego Państwa Członkowskiego uzależnia prawo do świadczenia, o którym mowa w ust. 1, lecz przyznawane w formie dodatku, od otrzymania świadczenia, określonego w art. 4 ust. 1 lit. a)–h), i jeżeli żadne świadczenie tego typu nie jest należne w świetle tego ustawodawstwa, jakiekolwiek odpowiednie świadczenie przyznane na podstawie ustawodawstwa innego Państwa Członkowskiego traktowane jest jako świadczenie przyznane zgodnie z ustawodawstwem pierwszego Państwa Członkowskiego do celów prawa do dodatku.

4. W przypadku gdy ustawodawstwo danego Państwa Członkowskiego uzależnia przyznanie świadczeń z tytułu niepełnosprawności lub inwalidztwa, określonych w ust. 1, od warunku postawienia diagnozy o niepełnosprawności lub inwalidztwie po raz pierwszy na terytorium tego Państwa Członkowskiego, to warunek ten uznaje się za spełniony, jeżeli diagnoza ta zostanie postawiona po raz pierwszy na terytorium innego Państwa Członkowskiego.

Artykuł 11

Rewaloryzacja świadczeń

Zasady rewaloryzacji, przewidziane przez ustawodawstwo danego Państwa Członkowskiego stosuje się do świadczeń należnych na podstawie tego ustawodawstwa, z uwzględnieniem przepisów niniejszego rozporządzenia.

Artykuł 12 (9) (11)

Zakaz kumulacji świadczeń

1. Na podstawie niniejszego rozporządzenia nie można przyznać ani zachować prawa do kilku świadczeń tego samego rodzaju za ten sam okres ubezpieczenia obowiązkowego. Jednakże tego przepisu nie stosuje się do świadczeń z tytułu inwalidztwa, starości i śmierci (emerytur i rent) lub świadczeń z tytułu choroby zawodowej, które są przyznawane przez instytucje dwóch lub więcej Państw Członkowskich, zgodnie z przepisami art. 41, art. 43 ust. 2 i 3, art. 46, 50 i 51 lub art. 60 ust. 1 lit. b).

2. Przepisy ustawodawstw Państwa Członkowskiego dotyczące zmniejszenia, zawieszenia lub zniesienia w przypadkach kumulacji jednego świadczenia z innymi świadczeniami z tytułu zabezpieczenia społecznego lub z innymi rodzajami dochodu stosuje się, nawet jeżeli chodzi o świadczenia nabyte na podstawie ustawodawstwa innego Państwa Członkowskiego lub gdy te dochody uzyskano na terytorium innego Państwa Członkowskiego, chyba że niniejsze rozporządzenie stanowi inaczej.

3. Przepisy ustawodawstwa Państwa Członkowskiego dotyczące zmniejszenia, zawieszenia lub zniesienia, w przypadku gdy osoba uprawniona do świadczeń z tytułu inwalidztwa lub do wcześniejszej emerytury prowadzi działalność zawodową lub handlową, stosuje się wobec niej nawet wówczas, gdy wykonuje ona działalność na terytorium innego Państwa Członkowskiego.

4. Renta inwalidzka należna na podstawie niderlandzkiego ustawodawstwa, w przypadku gdy instytucja niderlandzka jest zobowiązana, zgodnie z przepisami art. 57 ust. 5 lub art. 60 ust. 29 lit. b), do udziału w ponoszeniu kosztów świadczenia z tytułu choroby zawodowej, przyznanego na podstawie ustawodawstwa innego Państwa Członkowskiego, ulega zmniejszeniu o kwotę należną od instytucji innego Państwa Członkowskiego, zobowiązanej do wypłaty świadczenia z tytułu choroby zawodowej.

TYTUŁ II

OKREŚLENIE WŁAŚCIWEGO USTAWODAWSTWA

Artykuł 13 (9)

Zasady ogólne

1. Z zastrzeżeniem art. 14c i 14f osoby, do których stosuje się niniejsze rozporządzenie, podlegają ustawodawstwu tylko jednego Państwa Członkowskiego. Ustawodawstwo określa się zgodnie z przepisami niniejszego tytułu.

2. Z zastrzeżeniem przepisów art. 14-17:

a) pracownik najemny zatrudniony na terytorium jednego Państwa Członkowskiego podlega ustawodawstwu tego państwa, nawet jeżeli zamieszkuje na terytorium innego Państwa Członkowskiego lub jeżeli przedsiębiorstwo lub pracodawca, który go zatrudnia, ma swoją zarejestrowaną siedzibę lub miejsce prowadzenia działalności na terytorium innego Państwa Członkowskiego;

b) osoba prowadząca działalność na własny rachunek na terytorium jednego Państwa Członkowskiego podlega ustawodawstwu tego państwa, nawet jeżeli zamieszkuje na terytorium innego Państwa Członkowskiego;

c) osoba, zatrudniona na statku pływającym pod banderą Państwa Członkowskiego, podlega ustawodawstwu tego państwa;

d) urzędnicy służby cywilnej i personel równorzędny podlegają ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, którego administracja ich zatrudnia;

e) osoba powołana do służby w siłach zbrojnych lub służby cywilnej Państwa Członkowskiego podlega ustawodawstwu tego państwa. Jeżeli uprawnienia wynikające z tego ustawodawstwa są uzależnione od ukończenia okresów ubezpieczenia przed rozpoczęciem służby w siłach zbrojnych lub do służby cywilnej, lub po zwolnieniu ze służby w siłach zbrojnych lub ze służby cywilnej, uwzględnia się okresy ubezpieczenia ukończone z uwzględnieniem ustawodawstwa jakiegokolwiek innego Państwa Członkowskiego w niezbędnym zakresie, tak jakby były ukończone z uwzględnieniem ustawodawstwa pierwszego Państwa. Pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek powołani do służby w siłach zbrojnych lub w służbie cywilnej zachowują status pracownika najemnego lub osoby prowadzącej działalność na własny rachunek;

f) osoba, która przestaje podlegać ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, a nie podlega ustawodawstwu innego Państwa Członkowskiego zgodnie z jedną z zasad ustanowionych w akapitach poprzednich lub zgodnie z jednym z wyjątków lub przepisów szczególnych, określonych w art. 14-17, podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, na którego terytorium zamieszkuje, wyłącznie zgodnie przepisami tego ustawodawstwa.

Artykuł 14

Zasady szczególne stosowane do osób, innych niż marynarze, wykonujących pracę za wynagrodzeniem

Artykuł 13 ust. 2 lit. a) stosuje się z uwzględnieniem następujących wyjątków i sytuacji szczególnych:

a) Pracownik najemny zatrudniony na terytorium Państwa Członkowskiego przez przedsiębiorstwo, w którym jest zwykle zatrudniony i przez które został skierowany do wykonywania pracy na terytorium innego Państwa Członkowskiego, podlega nadal ustawodawstwu pierwszego Państwa Członkowskiego, pod warunkiem że przewidywany okres wykonywania tej pracy nie przekracza dwunastu miesięcy i że nie został on skierowany w miejsce innej osoby, której okres skierowania upłynął.

b) Jeżeli praca przedłuża się poza początkowo zakładany okres, z powodu niedających się przewidzieć okoliczności, i przekracza dwanaście miesięcy, ustawodawstwo pierwszego Państwa Członkowskiego stosuje się nadal, aż do zakończenia pracy, pod warunkiem że wyrazi na to zgodę właściwa władza Państwa Członkowskiego, na którego terytorium zainteresowany jest skierowany, lub organ przez tę władzę wyznaczony; o zgodę należy wystąpić przed upływem początkowego okresu dwunastu miesięcy. Jednakże zgody tej nie można udzielić na okres dłuższy niż dwanaście miesięcy.

2. Osoba zwykle zatrudniona na terytorium dwóch lub więcej Państw Członkowskich podlega ustawodawstwu określonemu w następujący sposób:

a) Osoba, która stanowi część personelu drogowego lub latającego, która jest zatrudniona w przedsiębiorstwie wykonującym, na własny lub cudzy rachunek, międzynarodowe przewozy osób i rzeczy koleją, drogą lądową, powietrzną lub wodną śródlądową, mającym swoją zarejestrowaną siedzibę lub miejsce prowadzenia działalności na terytorium Państwa Członkowskiego, podlega ustawodawstwu tego Państwa Członkowskiego, z następującymi ograniczeniami:

i) osoba zatrudniona w oddziale lub w stałym przedstawicielstwie, które przedsiębiorstwo posiada na terytorium Państwa Członkowskiego, innego niż to, w którym ma swoją zarejestrowaną siedzibę lub miejsce prowadzenia działalności, podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, na terytorium którego znajduje się oddział lub stałe przedstawicielstwo;

ii) jeżeli osoba jest zatrudniona w przeważającej mierze na terytorium Państwa Członkowskiego, w którym zamieszkuje, podlega ustawodawstwu tego Państwa, nawet jeżeli zatrudniające ją przedsiębiorstwo nie posiada zarejestrowanej siedziby, miejsca prowadzenia działalności, oddziału ani stałego przedstawicielstwa na tym terytorium;

b) Osoba inna niż określona w lit. a) podlega:

i) ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, na którego terytorium zamieszkuje, jeżeli wykonuje część swojej działalności na tym terytorium lub jeżeli jest związana z kilkoma przedsiębiorstwami lub z kilkoma pracodawcami mającymi zarejestrowaną siedzibę lub miejsca prowadzenia działalności na terytorium różnych Państw Członkowskich;

ii) ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, na terytorium którego przedsiębiorstwo lub pracodawca, który ją zatrudnia, ma zarejestrowaną siedzibę lub miejsce prowadzenia działalności, jeżeli nie zamieszkuje na terytorium jednego z Państw Członkowskich, gdzie wykonuje swoją działalność.

3. Osoba zatrudniona na terytorium Państwa Członkowskiego, w przedsiębiorstwie, które ma zarejestrowaną siedzibę lub miejsce prowadzenia działalności na terytorium innego Państwa Członkowskiego i które znajduje się na terenie leżącym po obu stronach granicy tych Państw, podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, na którego terytorium przedsiębiorstwo ma swoją zarejestrowaną siedzibę lub miejsce prowadzenia działalności.

Artykuł 14a

Specjalne zasady mające zastosowanie do osób prowadzących działalność na własny rachunek innych niż marynarze

Artykuł 13 ust. 2 lit. b) stosuje się z uwzględnieniem następujących wyjątków i okoliczności:

a) Osoba zwykle prowadząca działalność na własny rachunek na terytorium Państwa Członkowskiego i wykonująca pracę na terytorium innego Państwa Członkowskiego w dalszym ciągu podlega ustawodawstwu pierwszego Państwa Członkowskiego, pod warunkiem że przewidywany okres wykonywania pracy nie przekracza 12 miesięcy.

b) Jeżeli praca przedłuża się poza początkowo zakładany okres, z powodu niedających się przewidzieć okoliczności, i przekracza 12 miesięcy, ustawodawstwo pierwszego Państwa Członkowskiego stosuje się nadal, aż do zakończenia pracy, pod warunkiem że wyrazi na to zgodę właściwa władza Państwa Członkowskiego, na którego terytorium zainteresowany rozpoczął wykonywanie pracy, lub organ przez tę władzę wyznaczony; o zgodę należy wystąpić przed upływem początkowego okresu 12 miesięcy. Jednakże zgody tej nie można udzielić na okres dłuższy niż 12 miesięcy.

2. Osoba zwykle prowadząca działalność na własny rachunek na terytorium dwóch lub więcej Państw Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, na którego terytorium zamieszkuje, jeżeli wykonuje jakąkolwiek część swojej działalności na terytorium tego Państwa. Jeżeli nie prowadzi działalności na terytorium Państwa Członkowskiego, które zamieszkuje, podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, na którego terytorium prowadzi swoją główną działalność. Kryteria służące do określenia głównej działalności ustanowione są w rozporządzeniu określonym w art. 98.

3. Osoba prowadząca działalność na własny rachunek w przedsiębiorstwie mającym zarejestrowaną siedzibę lub miejsce prowadzenia działalności na terytorium Państwa Członkowskiego i które znajduje się na terenie leżącym po obu stronach granicy Państw Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym znajduje się zarejestrowana siedziba lub miejsce prowadzenia działalności przedsiębiorstwa.

4. W przypadku gdy ustawodawstwo, któremu dana osoba powinna podlegać zgodnie z ust. 2 lub 3, nie pozwala tej osobie przystąpić, nawet na zasadzie dobrowolności, do systemu emerytalnego, osoba zainteresowana podlega ustawodawstwu innego Państwa Członkowskiego, które stosowałyby się oprócz tych szczególnych przepisów lub, w przypadku gdy ustawodawstwa dwóch lub więcej Państw Członkowskich stosuje się w ten sposób, dana osoba podlega ustawodawstwu, które określonemu za wspólnym porozumieniem tych Państw Członkowskich lub ich właściwych władz.

Artykuł 14b

Zasady szczególne dotyczące marynarzy

Artykuł 13 ust. 2 lit. c) stosuje się z zastrzeżeniem następujących wyjątków i okoliczności:

1. Osoba zatrudniona przez przedsiębiorstwo, z którym jest zwykle związana, zarówno na terytorium Państwa Członkowskiego lub na pokładzie statku, który pływa pod banderą Państwa Członkowskiego, która została skierowana przez to przedsiębiorstwo na pokład statku pływającego pod banderą innego Państwa Członkowskiego w celu wykonywania tam pracy na rzecz tego przedsiębiorstwa, zgodnie z warunkami określonymi w art. 14 ust. 1, podlega ustawodawstwu pierwszego Państwa Członkowskiego.

2. Osoba pracująca zwykle na własny rachunek na terytorium Państwa Członkowskiego bądź na pokładzie statku pływającego pod banderą Państwa Członkowskiego i wykonująca, na własny rachunek, pracę na pokładzie statku pływającego pod banderą innego Państwa Członkowskiego podlega nadal ustawodawstwu pierwszego Państwa Członkowskiego, z zastrzeżeniem warunków określonych w art. 14a ust. 1.

3. Osoba, która nie będąc zwykle zatrudnioną na morzu, jest zatrudniona na wodach terytorialnych lub w porcie Państwa Członkowskiego, na pokładzie statku pływającego pod banderą innego Państwa Członkowskiego znajdującego się na jego wodach terytorialnych lub w jego porcie, ale niebędąca członkiem załogi tego statku, podlega ustawodawstwu pierwszego Państwa Członkowskiego.

4. Osoba zatrudniona na pokładzie statku pływającego pod banderą Państwa Członkowskiego i wynagradzana przez przedsiębiorstwo lub osobę, której zarejestrowana siedziba lub miejsce prowadzenia działalności znajduje się na terytorium innego Państwa Członkowskiego, podlega ustawodawstwu tego ostatniego państwa, o ile jej miejsce zamieszkania znajduje się na terytorium tego państwa; przedsiębiorstwo lub osobę, która wypłaca wynagrodzenie, uważa się za pracodawcę do celów stosowania tego ustawodawstwa.

Artykuł 14c (5)

Zasady szczególne stosowane do osób będących równocześnie pracownikami najemnymi na terytorium jednego Państwa Członkowskiego i prowadzących działalność na własny rachunek na terytorium innego Państwa Członkowskiego

Osoba będąca równocześnie pracownikiem najemnym na terytorium jednego Państwa Członkowskiego i prowadząca działalność na własny rachunek na terytorium innego Państwa Członkowskiego podlega:

a) ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, na którego terytorium wykonuje pracę za wynagrodzeniem lub, jeżeli jest zatrudniona na terytorium dwóch lub więcej Państw Członkowskich, ustawodawstwu określonemu zgodnie z art. 14 ust. 2 lub 3, chyba że lit. b stanowi inaczej;

b) w przypadkach wymienionych w załączniku VII:

— ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, na którego terytorium wykonuje pracę za wynagrodzeniem, przy czym ustawodawstwo to jest ustalane zgodnie z przepisami art. 14 ust. 2 lub 3, jeżeli jest zatrudniona na terytorium dwóch lub więcej Państw Członkowskich,

— oraz

— ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, na którego terytorium prowadzi działalność na własny rachunek, przy czym ustawodawstwo to jest ustalane zgodnie z art. 14a ust. 2, 3 lub 4, jeżeli prowadzi tę działalność na terytorium dwóch lub więcej Państw Członkowskich.

Artykuł 14d (5)

Przepisy różne

1. Osoba określona w art. 14 ust. 2 i 3, art. 14a ust. 2, 3 i 4, art. 14c lit. a) i art. 14e jest do celów stosowania ustawodawstwa określonego zgodnie z tymi przepisami traktowana tak jakby prowadziła swą działalność zawodową na terytorium danego Państwa Członkowskiego.

2. Osobę określoną w art. 14c lit. b) traktuje się, do celów ustalenia wysokości składki od osób prowadzących działalność na własny rachunek zgodnie z ustawodawstwem Państwa Członkowskiego, na którego terytorium prowadzi ona działalność na własny rachunek, tak jak osobę wykonującą pracę za wynagrodzeniem na terytorium tego Państwa Członkowskiego.

3. Przepisy ustawodawstwa Państwa Członkowskiego, które przewidują, że emeryci i renciści wykonujący działalność zawodową lub handlową nie podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu z tytułu takiej działalności, stosuje się również do emerytów i rencistów, którym świadczenia zostały przyznane zgodnie z ustawodawstwem innego Państwa Członkowskiego, chyba że dana osoba złoży wniosek o to, aby podlegać takiemu ubezpieczeniu do instytucji wyznaczonej przez właściwą władzę pierwszego Państwa Członkowskiego określonej w załączniku 10 do rozporządzenia określonego w art. 98.

Artykuł 14e

Szczególne zasady stosowane do osób ubezpieczonych w ramach specjalnego systemu dla urzędników służby cywilnej będących pracownikami najemnymi lub osób prowadzących działalność na własny rachunek jednocześnie na terytorium jednego lub więcej Państw Członkowskich

Osoba będąca jednocześnie pracownikiem najemnym jako urzędnik służby cywilnej lub traktowana na równi z nim i ubezpieczona w ramach specjalnego systemu ubezpieczeń dla urzędników służby cywilnej w jednym z Państw Członkowskich i jednocześnie będąca pracownikiem najemnym i/lub osobą prowadzącą działalność na własny rachunek na terytorium jednego lub większej liczby innych Państw Członkowskich podlega ustawodawstwu tego Państwa Członkowskiego, w którym została ubezpieczona w ramach specjalnego systemu dla urzędników służby cywilnej.

Artykuł 14f

Specjalne zasady stosowane wobec urzędników służby cywilnej będących pracownikami najemnymi jednocześnie w więcej niż jednym Państwie Członkowskim i ubezpieczonych w jednym z tych Państw w ramach specjalnego systemu ubezpieczeń

Osoba będąca pracownikiem najemnym jednocześnie w dwóch lub większej liczbie Państw Członkowskich jako urzędnik służby cywilnej lub traktowana na równi z taką osobą i ubezpieczona w przynajmniej jednym z Państw Członkowskich w ramach specjalnego systemu dla urzędników służby cywilnej podlega ustawodawstwu każdego z tych Państw Członkowskich.

Artykuł 15

Zasady dotyczące ubezpieczenia dobrowolnego lub fakultatywnego kontynuowanego

1. Artykuły 13–14d nie stosuje się do ubezpieczenia dobrowolnego lub fakultatywnego kontynuowanego, chyba że w odniesieniu do jednego z działów określonych w art. 4 w jakimkolwiek Państwie Członkowskim istnieje tylko system ubezpieczenia dobrowolnego.

2. W przypadku gdy stosowanie ustawodawstw dwóch lub więcej Państw Członkowskich powoduje zbieg ubezpieczeń:

— z zakresu systemu ubezpieczenia obowiązkowego oraz jednego lub kilku systemów ubezpieczenia dobrowolnego lub fakultatywnego kontynuowanego zainteresowany podlega wyłącznie systemowi ubezpieczenia obowiązkowego;

— z zakresu dwóch lub więcej systemów ubezpieczenia dobrowolnego lub fakultatywnego kontynuowanego zainteresowany podlega tylko wybranemu przez siebie systemowi ubezpieczenia dobrowolnego lub fakultatywnego kontynuowanego.

3. Jednakże w odniesieniu do inwalidztwa, starości i śmierci (emerytury i renty) zainteresowany może być objęty systemem ubezpieczeń dobrowolnych lub fakultatywnych kontynuowanych Państwa Członkowskiego, nawet jeżeli obowiązkowo podlega ustawodawstwu innego Państwa Członkowskiego, o ile taki zbieg jest w sposób wyraźny lub domniemany dopuszczalny w pierwszym Państwie Członkowskim.

Artykuł 16

Zasady szczególne dotyczące osób zatrudnionych przez placówki dyplomatyczne i konsularne oraz personelu pomocniczego Wspólnot Europejskich

1. Przepisy art. 13 ust. 2 lit. a) stosuje się do osób zatrudnionych przez placówki dyplomatyczne i konsularne oraz do prywatnej służby domowej zatrudnionej przez pracowników tych placówek.

2. Jednakże pracownicy najemni, określeni w ust. 1, którzy są obywatelami Państwa Członkowskiego przyjmującego lub Państwa Członkowskiego wysyłającego, mogą wybrać podleganie ustawodawstwu. Prawo wyboru przysługuje ponownie w końcu każdego roku kalendarzowego i nie ma mocy wstecznej.

3. Pracownicy pomocniczy Wspólnot Europejskich mogą wybrać podleganie ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, na którego terytorium są zatrudnieni, ustawodawstwa Państwa Członkowskiego, któremu ostatnio podlegali, lub ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, którego są obywatelami, w odniesieniu do przepisów innych niż te, które dotyczą zasiłków rodzinnych, których przyznawanie jest regulowane systemem stosowanym do tych pracowników. Prawo wyboru przysługuje tylko jeden raz i staje się skuteczne od chwili podjęcia pracy.

Artykuł 17 (9)

Wyjątki od przepisów art. 13-16

Dwa lub więcej Państw Członkowskich, właściwe władze tych Państw lub organy wyznaczone przez te władze mogą przewidzieć, za wspólnym porozumieniem, w interesie niektórych osób lub niektórych grup osób, wyjątki od przepisów art. 13-16.

Artykuł 17a (9)

Zasady szczególne dotyczące osób uprawnionych do emerytury lub renty należnej na podstawie ustawodawstwa jednego lub więcej Państw Członkowskich

Osoba pobierająca emeryturę lub rentę należną na podstawie ustawodawstwa Państwa Członkowskiego lub emeryturę lub rentę należną na podstawie ustawodawstw kilku Państw Członkowskich, która zamieszkuje na terytorium innego Państwa Członkowskiego, może być wyłączona, na własny wniosek, ze stosowania ustawodawstwa tego ostatniego Państwa, pod warunkiem że nie podlega on temu ustawodawstwu z tytułu wykonywania zawodu.

TYTUŁ III

PRZEPISY SZCZEGÓLNE DOTYCZĄCE RÓŻNYCH GRUP ŚWIADCZEŃ

ROZDZIAŁ 1

CHOROBA I MACIERZYŃSTWO

Sekcja 1

Przepisy wspólne

Artykuł 18

Sumowanie okresów ubezpieczenia, zatrudnienia lub zamieszkania

1. Właściwa instytucja Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo uzależnia nabycie, zachowanie lub odzyskanie prawa do świadczeń od ukończenia okresów ubezpieczenia, zatrudnienia lub zamieszkania, uwzględnia, w niezbędnym zakresie, okresy ubezpieczenia, zatrudnienia lub zamieszkania, ukończone z uwzględnieniem ustawodawstwa innego Państwa Członkowskiego, tak jak gdyby chodziło o okresy ukończone z uwzględnieniem stosowanego przez nią ustawodawstwa.

2. Przepisy ust. 1 stosuje się do pracownika sezonowego, nawet w odniesieniu do okresów poprzedzających przerwę w ubezpieczeniu przekraczającą okres dopuszczalny przez ustawodawstwo właściwego państwa, jednakże pod warunkiem, że zainteresowana osoba nie przestała podlegać ubezpieczeniu przez okres dłuższy niż cztery miesiące.

Sekcja 2

Pracownicy najemni i osoby prowadzące działalność na własny rachunek oraz członkowie ich rodzin

Artykuł 19

Zamieszkanie w Państwie Członkowskim innym niż państwo właściwie – Zasady ogólne

1. Pracownikowi najemnemu lub osobie prowadzącej działalność na własny rachunek, która zamieszkuje na terytorium Państwa Członkowskiego innego niż państwo właściwe i która spełnia warunki przewidziane przez ustawodawstwo państwa właściwego do nabycia prawa do świadczeń, z uwzględnieniem w danym przypadku przepisów art. 18, przysługują w państwie zamieszkania:

a) świadczenia rzeczowe, realizowane przez instytucję miejsca zamieszkania na rachunek instytucji właściwej, zgodnie z przepisami prawa stosowanymi przez nią, tak jakby była w niej ubezpieczona;

b) świadczenia pieniężne wypłacane przez instytucję właściwą, zgodnie z ustawodawstwem stosowanym przez nią. Jednakże na podstawie porozumienia między instytucją właściwą a instytucją miejsca zamieszkania świadczenia te mogą być udzielane przez tę ostatnią instytucję na rachunek pierwszej instytucji, zgodnie z ustawodawstwem państwa właściwego.

2. Przepisy ust. 1 lit. a) stosuje się odpowiednio do członków rodziny, którzy zamieszkują na terytorium Państwa Członkowskiego innego niż państwo właściwe, jeżeli nie mają prawa do tych świadczeń na podstawie ustawodawstwa państwa, którego terytorium zamieszkują.

W przypadku zamieszkiwania członków rodziny na terytorium Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo nie przewiduje uzależnienia prawa do otrzymania świadczeń rzeczowych od warunku ubezpieczenia lub zatrudnienia, uważa się, że udzielenie świadczeń rzeczowych, które otrzymują, odbywa się na rachunek instytucji, w której pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek są ubezpieczeni, chyba że jej małżonek lub osoba opiekująca się dziećmi wykonuje działalność zawodową lub handlową na terytorium wyżej wymienionego Państwa Członkowskiego.

Artykuł 20

Pracownicy przygraniczni i członkowie ich rodzin — Zasady szczególne

Pracownik przygraniczny może również otrzymywać świadczenia na terytorium państwa właściwego. Świadczenia te udzielane są przez instytucję właściwą, zgodnie z ustawodawstwem tego państwa, tak jakby zainteresowany zamieszkiwał na terytorium tego państwa. Członkowie jego rodziny mogą uzyskać świadczenia na tych samych warunkach; jednakże korzystanie z tych świadczeń jest uzależnione, z wyjątkiem przypadków nagłych, od porozumienia między zainteresowanymi państwami lub między właściwymi władzami tych państw lub w przypadku braku takiego porozumienia, uprzedniej zgody instytucji właściwej.

Artykuł 21

Pobyt lub przeniesienie miejsca zamieszkania do państwa właściwego

1. Pracownikom najemnym lub osobom prowadzącym działalność na własny rachunek określonym w art. 19 ust. 1 przebywającym czasowo na terytorium państwa właściwego przysługują świadczenia, zgodnie z ustawodawstwem tego państwa, tak jakby zamieszkiwały w tym państwie, nawet jeżeli korzystały już ze świadczeń w tym samym przypadku choroby lub macierzyństwa przed rozpoczęciem swojego pobytu.

2. Ustęp 1 stosuje się odpowiednio do członków rodziny, określonych w art. 19 ust. 2.

Jednakże w przypadku, gdy ci ostatni zamieszkują na terytorium Państwa Członkowskiego innego niż to, na którego terytorium zamieszkuje pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek, świadczenia rzeczowe udzielane są przez instytucję miejsca pobytu na rachunek instytucji miejsca zamieszkania zainteresowanych.

3. Ustęp 1 i 2 nie stosuje się do pracowników przygranicznych ani do członków ich rodzin.

4. Pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek i członkowie jego rodziny określeni w art. 19, którzy przenoszą swoje miejsce zamieszkania na terytorium Państwa właściwego, korzystają ze świadczeń zgodnie z ustawodawstwem tego Państwa, nawet jeżeli korzystali już ze świadczeń w tym samym przypadku choroby lub macierzyństwa przed przeniesieniem miejsca zamieszkania.

Artykuł 22

Pobyt poza Państwem właściwym — Powrót lub przeniesienie miejsca zamieszkania do innego Państwa Członkowskiego w okresie choroby lub macierzyństwa — Konieczność udania się do innego Państwa Członkowskiego w celu uzyskania tam odpowiedniej opieki

1. Pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek, którzy spełniają warunki wymagane przez ustawodawstwo państwa właściwego w celu uzyskania prawa do świadczeń, z uwzględnieniem, w odpowiednim przypadku, przepisów art. 18 oraz:

a) której warunki wymagają świadczeń niepieniężnych, które stają się niezbędne z przyczyn medycznych podczas pobytu na terytorium innego Państwa Członkowskiego, biorąc pod uwagę charakter świadczeń oraz spodziewaną długość pobytu;

lub

b) która, po uzyskaniu prawa do świadczeń udzielanych na rachunek instytucji właściwej, uzyskała zgodę tej instytucji na powrót na terytorium Państwa Członkowskiego, gdzie zamieszkuje, lub na przeniesienie swojego miejsca zamieszkania na terytorium innego Państwa Członkowskiego;

lub

c) której instytucja właściwa udzieliła zgody na udanie się na terytorium innego Państwa Członkowskiego w celu uzyskania tam odpowiedniej opieki, właściwej w jej stanie;

ma prawo:

i) do świadczeń rzeczowych udzielanych przez instytucję miejsca pobytu lub zamieszkania na rachunek instytucji właściwej, zgodnie ze stosowanym przez nią ustawodawstwem, tak jak gdyby była w niej ubezpieczona, przy czym okres udzielania świadczeń jest określany przez ustawodawstwo państwa właściwego;

ii) do świadczeń pieniężnych wypłacanych przez instytucję właściwą zgodnie ze stosowanym przez nią ustawodawstwem. Jednakże na podstawie porozumienia między instytucją właściwą a instytucją miejsca pobytu lub miejsca zamieszkania świadczenia te mogą być udzielane przez tę ostatnią instytucję na rachunek pierwszej instytucji, zgodnie z przepisami ustawodawstwa państwa właściwego.

1a. Komisja Administracyjna ustanawia wykaz świadczeń niepieniężnych które, w celu zapewnienia ich podczas pobytu w innym Państwie Członkowskim, wymagają, z powodów praktycznych, uprzedniego porozumienia między osobą zainteresowaną oraz instytucją świadczącą te usługi.

2. Udzielenia zgody wymaganej zgodnie z ust. 1 lit. b) można odmówić jedynie w przypadku, gdy zostanie ustalone, że przeniesienie się zainteresowanego może ujemnie wpłynąć na stan jego zdrowia lub przebieg prowadzonego leczenia.

Nie można odmówić udzielenia zgody wymaganej na podstawie ust. 1 lit. c) w przypadku, gdy leczenie, o którym mowa, jest jednym ze świadczeń przewidzianych przez ustawodawstwo Państwa Członkowskiego, którego terytorium zainteresowany zamieszkuje, i jeżeli ta osoba nie może być poddana leczeniu w terminie zwykle niezbędnym dla uzyskania leczenia w Państwie Członkowskim zamieszkania, uwzględniając aktualny stan zdrowia zainteresowanego i prawdopodobny dalszy przebieg choroby.

3. ►M7 Ustępy 1, 1a i 2 stosuje się odpowiednio do członków rodziny osoby zatrudnionej albo osoby prowadzącej działalność na własny rachunek. ◄

Jednakże do celów stosowania ust. 1 lit. a) i c) i) członkom rodziny, określonym w art. 19 ust. 2, którzy zamieszkują na terytorium Państwa Członkowskiego innego niż terytorium, na którym zamieszkuje pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek:

a) świadczeń rzeczowych udziela się na rachunek instytucji Państwa Członkowskiego, na którego terytorium członkowie rodziny zamieszkują przez instytucję miejsca pobytu, zgodnie ze stosowanym przez nią ustawodawstwem, tak jakby pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek byli tam ubezpieczeni. Okres udzielania świadczeń jest jednak ustalany zgodnie z ustawodawstwem Państwa Członkowskiego, na którego terytorium zamieszkują członkowie rodziny;

b) zgoda wymagana na podstawie ust. 1 lit. c) wydawana jest przez instytucję Państwa Członkowskiego, na którego terytorium zamieszkują członkowie rodziny.

4. Fakt, iż przepisy ust. 1 stosuje się do pracownika najemnego lub osoby prowadzącej działalność na własny rachunek, nie wpływa na prawo członków rodziny do świadczeń.

Artykuł 22a

Szczególne zasady dotyczące niektórych grup osób

Bez względu na art. 2, art. 22 ust. 1 lit. a) i c) oraz ar. 22 ust. 1a stosuje się również do osób będących obywatelami jednego z Państw Członkowskich, które są ubezpieczone zgodnie z przepisami prawnymi Państwa Członkowskiego oraz do członków ich rodzin zamieszkujących tam.

▼M7 —————

▼M4 —————

Artykuł 23 (a)

Ustalanie wysokości świadczeń pieniężnych

1. Instytucja właściwa Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo przewiduje ustalanie wysokości świadczeń pieniężnych na podstawie przeciętnego wynagrodzenia lub przeciętnych składek, ustala to średnie wynagrodzenie lub składki wyłącznie na podstawie wynagrodzenia osiąganego lub składek uiszczonych z uwzględnieniem tego ustawodawstwa.

2. Instytucja właściwa Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo przewiduje, że ustalanie wysokości świadczeń pieniężnych opiera się na wynagrodzeniu zryczałtowanym, uwzględnia wyłącznie wynagrodzenie zryczałtowane lub, w odpowiednim przypadku, średnią zryczałtowanych wynagrodzeń, odpowiadającą okresom ubezpieczenia ukończonym z uwzględnieniem tego ustawodawstwa.

2a. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się również w przypadku, gdy ustawodawstwo stosowane przez właściwą instytucję przewiduje szczególny okres referencyjny i okres ten jest zbieżny, w odpowiednim przypadku, z okresami, w pełni lub częściowo, przebytymi przez osobę zainteresowaną zgodnie z ustawodawstwem jednego lub kilku Państw Członkowskich.

3. Instytucja właściwa Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo przewiduje, że wysokość świadczeń pieniężnych jest zależna od liczby członków rodziny, uwzględnia również członków rodziny zainteresowanego, którzy mieszkają na terytorium innego Państwa Członkowskiego, tak jak gdyby mieszkali oni na terytorium państwa właściwego.

Artykuł 24

Świadczenia rzeczowe o znacznej wartości

1. Jeżeli instytucja Państwa Członkowskiego przyznała pracownikowi najemnemu lub osobie prowadzącej działalność na własny rachunek lub członkowi rodziny prawo do protezy, sprzętu dużych rozmiarów lub do innych świadczeń rzeczowych o znacznej wartości, zanim zostali oni objęci ubezpieczeniem w instytucji innego Państwa Członkowskiego, to temu pracownikowi najemnemu lub osobie prowadzącej działalność na własny rachunek przysługują świadczenia na koszt pierwszej instytucji, nawet jeżeli świadczenia te zostały faktycznie udzielone w chwili, kiedy była już ona ubezpieczona w drugiej instytucji.

2. Komisja Administracyjna ustala wykaz świadczeń, do których stosują się przepisy ust. 1.

Sekcja 3

Bezrobotni oraz członkowie ich rodzin

Artykuł 25

1. Osoba bezrobotna, będąca wcześniej pracownikiem najemnym lub osobą prowadzącą działalność na własny rachunek, do której stosuje się przepisy art. 69 ust. 1 lub art. 71 ust. 1 lit. b) ii) zdanie drugie, oraz która spełnia warunki przewidziane przez przepisy prawne państwa właściwego do przyznania prawa do świadczeń niepieniężnych i pieniężnych, z uwzględnieniem, w danym przypadku, przepisów art. 18, otrzymuje przez okres przewidziany w przepisach art. 69 ust. 1 lit. c):

a) świadczenia niepieniężne, które stają się niezbędne z przyczyn medycznych dla tej osoby podczas jej pobytu na terytorium Państwa Członkowskiego, jeżeli poszukuje ona pracy, biorąc pod uwagę charakter świadczeń oraz spodziewaną długość pobytu. Te świadczenia niepieniężne są przyznawane na rachunek instytucji właściwej przez instytucję Państwa Członkowskiego, w którym poszukuje zatrudnienia, zgodnie z przepisami prawnymi stosowanymi przez tę ostatnią instytucję, tak jak gdyby był w niej ubezpieczony;

b) świadczenia pieniężne, wypłacane przez instytucję właściwą, zgodnie ze stosowanymi przez nią przepisami prawnymi. Jednakże na podstawie porozumienia między instytucją właściwą a instytucją Państwa Członkowskiego, w którym osoba bezrobotna poszukuje zatrudnienia, świadczenia mogą być udzielane przez tę instytucję na rachunek instytucji pierwszej, zgodnie z przepisami prawnymi państwa właściwego. Świadczeń w razie bezrobocia, przewidzianych w przepisach art. 69 ust. 1, nie przyznaje się przez okres pobierania świadczeń pieniężnych.

1a. art. 22 ust. 1a stosuje się odpowiednio.

2. Bezrobotnemu w pełnym wymiarze, który był wcześniej pracownikiem najemnym, do którego stosuje się przepisy art. 71 ust. 1 lit. a) ii) lub lit. b) ii) zdanie pierwsze, przysługują świadczenia rzeczowe i pieniężne, zgodnie z ustawodawstwem Państwa Członkowskiego, na terytorium którego zamieszkuje, tak jak gdyby podlegał temu ustawodawstwu w okresie ostatniego zatrudnienia, z uwzględnieniem, w odpowiednim przypadku, przepisów art. 18; świadczenia te udzielane są na rachunek instytucji państwa zamieszkania.

3. W przypadku gdy bezrobotny spełnia warunki wymagane przez ustawodawstwo Państwa Członkowskiego, na którym spoczywa ciężar udzielania zasiłków dla bezrobotnych, do przyznania prawa do świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa, z uwzględnieniem, w odpowiednim przypadku, przepisów art. 18, to członkom rodziny bezrobotnego przysługują te świadczenia niezależnie od tego, na terytorium którego Państwa Członkowskiego zamieszkują lub przebywają. Świadczenia te są udzielane:

i) w odniesieniu do świadczeń rzeczowych, przez instytucję miejsca zamieszkania lub pobytu, zgodnie ze stosowanym przez nią ustawodawstwem na rachunek instytucji właściwej Państwa Członkowskiego, na którym spoczywa ciężar zasiłków dla bezrobotnych;

ii) w odniesieniu do świadczeń pieniężnych, przez właściwą instytucję Państwa Członkowskiego, na której spoczywa ciężar zasiłków dla bezrobotnych zgodnie ze stosowanym przez nią ustawodawstwem.

4. Bez uszczerbku dla przepisów Państwa Członkowskiego zezwalających na przyznawanie świadczeń z tytułu choroby przez okres dłuższy, okres przewidziany w ust. 1 może, w przypadku siły wyższej, zostać przedłużony przez instytucję właściwą, w granicach ustalonych przez stosowane przez nią ustawodawstwo.

Artykuł 25a (12)

Składki obciążające bezrobotnych

Instytucja zobowiązana do udzielania świadczeń rzeczowych i świadczeń pieniężnych dla bezrobotnych określonych w art. 25 ust. 2, należąca do Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo przewiduje pobieranie składek od bezrobotnych na pokrycie świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa, ma prawo pobierania tych składek zgodnie z tym ustawodawstwem.

Sekcja 4

Osoby ubiegające się o emeryturę lub rentę oraz członkowie ich rodzin

Artykuł 26

Prawo do świadczeń rzeczowych w przypadku ustania prawa do świadczeń od instytucji ostatnio właściwej

1. Pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek, członkowie rodziny oraz osoby pozostałe przy życiu po zmarłym pracowniku najemnym lub osobie prowadzącej działalność na własny rachunek, którzy w trakcie rozpatrywania wniosku o przyznanie emerytury lub renty tracą prawo do świadczeń rzeczowych na podstawie ustawodawstwa Państwa Członkowskiego, które było ostatnio właściwe, korzystają jednak z tych świadczeń na podstawie następujących warunków: świadczenia rzeczowe udzielane są zgodnie z ustawodawstwem Państwa Członkowskiego, na którego terytorium zainteresowany lub zainteresowani zamieszkują, o ile mieli do nich prawo na podstawie tego ustawodawstwa lub mieliby to prawo z tytułu ustawodawstwa innego Państwa Członkowskiego, gdyby zamieszkiwali na terytorium tego państwa, z uwzględnieniem, w odpowiednim przypadku, przepisów art. 18.

2. Ubiegający się o emeryturę lub rentę, którego prawo do świadczeń rzeczowych wynika z ustawodawstwa Państwa Członkowskiego, które zobowiązuje zainteresowanego do samodzielnego opłacania składek na ubezpieczenie na wypadek choroby w okresie rozpatrywania wniosku o przyznanie emerytury lub renty, traci prawo do świadczeń rzeczowych po upływie drugiego miesiąca, za który nie uiścił należnych składek.

3. Świadczenia rzeczowe, udzielane na podstawie przepisów ust. 1, ciążą na instytucji, która, zgodnie z przepisami ust. 2, pobrała składki; w przypadku gdy nie są opłacane składki zgodnie z przepisami ust. 2 instytucja, na której ciążą świadczenia rzeczowe, po ustaleniu wysokości emerytury lub renty na podstawie przepisów art. 28, zwraca instytucji miejsca zamieszkania kwotę stanowiącą równowartość udzielonych świadczeń.

Sekcja 5

Emeryci i renciści oraz członkowie ich rodzin

Artykuł 27

Emerytury lub renty należne na podstawie ustawodawstwa kilku Państw Członkowskich, gdy prawo do świadczeń przysługuje w państwie zamieszkania

Emeryt lub rencista, który jest uprawniony do świadczeń na podstawie ustawodawstwa dwóch lub więcej Państw Członkowskich, w tym ustawodawstwa Państwa Członkowskiego, którego terytorium zamieszkuje, i który jest uprawniony na podstawie ustawodawstwa tego ostatniego Państwa Członkowskiego, uwzględniając, w odpowiednim przypadku, przepisy art. 18 oraz załącznika VI, otrzymuje, jak i członkowie jego rodziny, te świadczenia od instytucji miejsca zamieszkania i na rachunek tej instytucji, tak jak gdyby zainteresowany pobierał emeryturę lub rentę należną zgodnie z ustawodawstwem jedynie tego ostatniego Państwa Członkowskiego.

Artykuł 28

Emerytury lub renty należne na podstawie ustawodawstwa jednego lub kilku Państw, gdy prawo do świadczeń nie przysługuje w państwie zamieszkania

1. Emeryt lub rencista, który jest uprawniony do świadczeń na podstawie ustawodawstwa Państwa Członkowskiego lub na podstawie ustawodawstw dwóch lub kilku Państw Członkowskich, który nie ma prawa do świadczeń na podstawie ustawodawstwa Państwa Członkowskiego, na którego terytorium zamieszkuje, otrzymuje jednak te świadczenia dla siebie i dla członków swojej rodziny, o ile miałby do tego prawo na podstawie ustawodawstwa Państwa Członkowskiego lub co najmniej jednego z Państw Członkowskich właściwego w sprawie emerytury lub renty, uwzględniając, w odpowiednim przypadku, przepisy art. 18 i załącznika VI, jeżeli zamieszkiwał na terytorium danego państwa. Udzielanie świadczeń odbywa się na następujących warunkach:

a) świadczenia rzeczowe udzielane są na rachunek instytucji, o której mowa w ust. 2, przez instytucję miejsca zamieszkania, tak jak gdyby zainteresowany otrzymywał emeryturę lub rentę na podstawie przepisów prawa państwa, którego terytorium zamieszkuje, oraz tak jakby miał prawo do świadczeń rzeczowych;

b) świadczenia pieniężne są udzielane, w odpowiednim przypadku, przez właściwą instytucję zgodnie z przepisami ust. 2, na podstawie stosowanego przez nią ustawodawstwa. Jednakże, po uzgodnieniu między właściwą instytucją i instytucją miejsca zamieszkania, świadczenia te mogą być udzielane przez tę ostatnią instytucję na rachunek pierwszej, zgodnie z ustawodawstwem właściwego państwa.

2. W przypadkach określonych w ust. 1 ciężar świadczeń rzeczowych spoczywa na instytucji określonej zgodnie z następującymi zasadami:

a) jeżeli emeryt lub rencista ma prawo do tych świadczeń na podstawie ustawodawstwa jednego Państwa Członkowskiego, koszty ponoszone są przez instytucje właściwe tego państwa;

b) jeżeli emeryt lub rencista ma prawo do tych świadczeń na podstawie ustawodawstwa dwóch lub więcej Państw Członkowskich, koszty ponoszone są przez instytucję właściwą Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwu emeryt lub rencista podlegał najdłużej; w przypadku gdy stosowanie tej zasady spowodowałoby nałożenie ciężaru świadczeń na kilka instytucji, ciężar ten spoczywa na tej z wymienionych instytucji, która stosuje ustawodawstwo, któremu uprawniony podlegał ostatnio.

Artykuł 28a

Emerytury i renty należne na podstawie ustawodawstwa jednego lub kilku Państw Członkowskich innych niż państwo zamieszkania, gdy prawo do świadczeń przysługuje w tym ostatnim państwie

Jeżeli emeryt lub rencista uprawniony do emerytury lub renty należnej na podstawie ustawodawstwa Państwa Członkowskiego lub do emerytur lub rent należnych na podstawie ustawodawstwa dwóch lub więcej Państw Członkowskich zamieszkuje na terytorium Państwa Członkowskiego, zgodnie z ustawodawstwem, którego prawo do świadczeń rzeczowych nie jest uzależnione od warunków ubezpieczenia lub zatrudnienia i zgodnie z ustawodawstwem, którego nie jest należna żadna emerytura ani renta, koszt świadczeń rzeczowych udzielonych emerytowi lub renciście oraz członkom jego rodziny ponosi instytucja jednego z Państw Członkowskich właściwych w odniesieniu do emerytur i rent, określona zgodnie z zasadami ustanowionymi w art. 28 ust. 2, w takim zakresie, w jakim emeryt lub rencista i członkowie jego rodziny mieliby prawo do tych świadczeń zgodnie z ustawodawstwem stosowanym przez tę instytucję, gdyby zamieszkiwali na terytorium Państwa Członkowskiego, na którym znajduje się ta instytucja.

Artykuł 29

Miejsce zamieszkania członków rodziny w państwie innym niż to, w którym zamieszkuje uprawniony — Przeniesienie miejsca zamieszkania do państwa, w którym zamieszkuje uprawniony

1. Członkowie rodziny emeryta lub rencisty, uprawnionego na podstawie ustawodawstwa Państwa Członkowskiego, lub któremu świadczenie przysługuje na podstawie ustawodawstwa dwóch lub więcej Państw Członkowskich, którzy zamieszkują na terytorium innego Państwa Członkowskiego niż to, w którym zamieszkuje uprawniony, korzystają ze świadczeń, tak jak gdyby uprawniony zamieszkiwał na tym samym co oni terytorium, o ile miałby on prawo do tych świadczeń na podstawie ustawodawstwa Państwa Członkowskiego. Udzielanie świadczeń odbywa się na następujących warunkach:

▼M2

a) świadczenia rzeczowe są realizowane przez instytucję miejsca zamieszkania członków rodziny zgodnie z ustawodawstwem stosowanym przez tę instytucję, przy czym koszty ponosi instytucja określona zgodnie z przepisami art. 27 lub art. 28 ust. 2; jeśli miejsce zamieszkania znajduje się we właściwym Państwie Członkowskim, świadczenia rzeczowe są realizowane przez właściwą instytucję, która ponosi ich koszt;

b) świadczenia pieniężne, w odpowiednim przypadku, przez właściwą instytucję określoną zgodnie z przepisami art. 27 lub art. 28 ust. 2, zgodnie ze stosowanym przez nią ustawodawstwem. Jednakże, za porozumieniem między instytucją właściwą i instytucją miejsca zamieszkania członków rodziny, świadczenia te mogą być udzielane przez tę ostatnią instytucję na rachunek pierwszej, zgodnie z ustawodawstwem właściwego państwa.

2. Członkowie rodziny, określeni w ust. 1, przenoszący swoje miejsce zamieszkania na terytorium Państwa Członkowskiego, na którym zamieszkuje uprawniony do świadczeń, otrzymują:

a) świadczenia rzeczowe, zgodnie z ustawodawstwem tego Państwa, nawet jeżeli uzyskiwali już świadczenia z tytułu tego samego przypadku choroby lub macierzyństwa przed przeniesieniem miejsca swojego zamieszkania;

b) świadczenia pieniężne, w odpowiednim przypadku, od instytucji właściwej określonej zgodnie z przepisami art. 27 lub 28 ust. 2, zgodnie ze stosowanym przez nią ustawodawstwem. Jednakże, za porozumieniem między instytucją właściwą i instytucją miejsca zamieszkania uprawnionego, świadczenia te mogą być udzielane przez tę ostatnią instytucję na rachunek pierwszej, zgodnie z ustawodawstwem właściwego Państwa.

Artykuł 30

Świadczenia rzeczowe o znacznej wartości

Przepisy art. 24 stosuje się odpowiednio do emerytów lub rencistów.

Artykuł 31

Pobyt emeryta albo rencisty i/lub członków jego rodziny w państwie innym niż to, w którym zamieszkują

1. Emeryt lub rencista, który jest uprawniony do emerytury lub renty (emerytur lub rent) na podstawie przepisów prawnych Państwa Członkowskiego, lub, któremu emerytury lub renty przysługują zgodnie z przepisami prawnymi dwóch lub kilku Państw Członkowskich, który ma prawo do świadczeń na podstawie przepisów prawnych jednego z tych Państw Członkowskich, jak również i członkowie jego rodziny, którzy przebywają na terytorium Państwa Członkowskiego innego niż to, w którym mieszkają, otrzymują:

a) świadczenia niepieniężne, które stają się niezbędne z przyczyn medycznych podczas jej pobytu na terytorium Państwa Członkowskiego innym niż państwo zamieszkania, biorąc pod uwagę charakter świadczeń oraz spodziewaną długość pobytu. Te świadczenia niepieniężne są przyznawane przez instytucję miejsca pobytu, zgodnie z przepisami prawnymi stosowanymi przez tę instytucję, na rachunek instytucji miejsca zamieszkania emeryta lub rencisty lub członków jego rodziny;

b) świadczenia pieniężne, wypłacane, tam gdzie jest to właściwe, przez instytucję właściwą, określoną zgodnie z przepisami art. 27 lub art. 28 ust. 2, zgodnie ze stosowanymi przez nią przepisami prawnymi. świadczeń pieniężnych, udzielanych, w danym przypadku, przez instytucję właściwą określoną, stosowanymi przez nią przepisami prawnymi. Jednakże za porozumieniem między instytucją właściwą i instytucją miejsca pobytu, świadczenia te mogą być udzielane przez tę ostatnią instytucję na rachunek pierwszej, zgodnie z przepisami prawnymi właściwego Państwa.

2. artykuł 22 ust. 1a stosuje się odpowiednio.

Artykuł 32 (15)

…

Artykuł 33 (7)

Składki obciążające emerytów lub rencistów

1. Instytucja Państwa Członkowskiego zobowiązana do wypłaty emerytury lub renty, która stosuje ustawodawstwo przewidujące potrącanie składek od emerytów lub rencistów, w odniesieniu do świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa, uprawniona jest do dokonywania tych potrąceń, których wysokość ustalana jest zgodnie z wymienionym ustawodawstwem, z emerytury lub renty należnej od niej, o ile świadczenia udzielane zgodnie z art. 27, 28, 28a, 29, 31 i 32 obciążają instytucję wymienionego Państwa Członkowskiego.

2. Jeżeli w przypadkach określonych w art. 28a otrzymanie świadczeń z tytułu choroby lub macierzyństwa uzależnione jest od opłacenia składek lub podobnych opłat na mocy ustawodawstwa Państwa Członkowskiego, na którego terytorium dany emeryt lub rencista zamieszkuje, z uwagi na miejsce zamieszkania składki te nie są należne.

Artykuł 34

Przepisy ogólne

1. Do celów art. 28, 28a, 29 i 31 uprawniony do dwóch lub więcej emerytur lub rent na podstawie ustawodawstwa jednego Państwa Członkowskiego jest uważany za uprawnionego do pobierania emerytury lub renty na mocy ustawodawstwa jednego Państwa Członkowskiego w rozumieniu tych przepisów.

2. Art. 27-33 nie stosuje się do emeryta lub rencisty ani do członków jego rodziny, którzy mają prawo do świadczeń na podstawie ustawodawstwa Państwa Członkowskiego z tytułu wykonywania działalności zawodowej lub handlowej. W takim przypadku, w celu stosowania przepisów niniejszego rozdziału, zainteresowanego uważa się za pracownika najemnego lub osobę prowadzącą działalność na własny rachunek lub członka rodziny pracownika najemnego bądź osoby prowadzącej działalność na własny rachunek.

Sekcja 5a

Osoby, które odbywają studia lub kształcenie zawodowe, i członkowie ich rodzin

Artykuł 34a

Przepisy szczególne dotyczące studentów oraz członków ich rodzin

Artykuł 18, 19, art. 22 ust. 1 lit. a) i c) oraz art. 22 ust. 1a, art. 22 ust. 2, akapit drugi, art. 22 ust. 3, art. 23 i 24 oraz sekcje 6 i 7 stosuje się odpowiednio do studentów oraz członków ich rodzin jak jest to wymagane.

▼M7 —————

Sekcja 6

Przepisy różne

Artykuł 35

System właściwy w przypadku istnienia wielu systemów w państwie zamieszkania lub pobytu — Choroba uprzednio istniejąca — Maksymalny okres udzielania świadczeń

1. Z zastrzeżeniem ust. 2, jeżeli ustawodawstwo państwa miejsca pobytu lub zamieszkania przewiduje więcej systemów ubezpieczenia w razie choroby lub macierzyństwa, stosuje się na podstawie przepisów art. 19, art. 21 ust. 1, art. 22, 25, 26, art. 28 ust. 1, art. 29 ust. 1 lub art. 31 przepisy systemu, któremu podlegają pracownicy fizyczni przemysłu stalowego. Jednakże, jeżeli to ustawodawstwo przewiduje szczególny system dla pracowników kopalń i przedsiębiorstw podobnych, przepisy tego systemu stosuje się do tej grupy pracowników i członków ich rodzin, o ile instytucja miejsca pobytu lub miejsca zamieszkania, do której się zwracają, jest instytucją właściwą do stosowania tego systemu.

▼M8 —————

3. Jeżeli ustawodawstwo Państwa Członkowskiego uzależnia przyznanie świadczeń od warunku dotyczącego źródła choroby, warunku tego ►M4 nie stosuje się do osób ◄ , do których stosuje się niniejsze rozporządzenie, niezależnie od tego terytorium, którego Państwa Członkowskiego zamieszkują.

4. Jeżeli ustawodawstwo Państwa Członkowskiego ustala maksymalny okres, w którym udzielane są świadczenia, instytucja stosująca te przepisy może uwzględnić, w odpowiednim przypadku, okres, w którym świadczenia były już udzielane przez instytucję innego Państwa Członkowskiego w tym samym przypadku choroby lub macierzyństwa.

Sekcja 7

Zwroty między instytucjami

Artykuł 36 (15)

1. Świadczenia rzeczowe udzielane przez instytucję Państwa Członkowskiego na rachunek instytucji innego Państwa Członkowskiego, zgodnie z przepisami niniejszego rozdziału, podlegają zwrotowi w całości.

2. Zwroty, określone w ust. 1, są ustalane i dokonywane w trybie przewidzianym przez rozporządzenie wykonawcze, określone w art. 98, bądź na podstawie udokumentowanych rzeczywistych wypłat, bądź na podstawie ryczałtu.

W tym ostatnim przypadku ryczałty te zapewniają zwrot kwot możliwie najbliższych rzeczywiście poniesionym wydatkom.

3. Dwa lub więcej Państw Członkowskich lub właściwe władze tych państw mogą przewidzieć inne sposoby dokonywania zwrotów lub zrezygnować z dokonywania jakichkolwiek zwrotów między instytucjami podlegającymi ich jurysdykcji.

ROZDZIAŁ 2 (11)

INWALIDZTWO

Sekcja 1

Pracownicy najemni lub osoby prowadzące działalność na własny rachunek, podlegające wyłącznie ustawodawstwu, zgodnie z którym wysokość świadczeń z tytułu inwalidztwa nie zależy od długości okresów ubezpieczenia

Artykuł 37 (11)

Przepisy ogólne

1. Pracownicy najemni lub osoby prowadzące działalność na własny rachunek, które podlegały kolejno lub na przemian ustawodawstwu dwóch lub kilku Państw Członkowskich i które ukończyły okresy ubezpieczenia wyłącznie z uwzględnieniem ustawodawstwa, zgodnie z którym kwota świadczeń z tytułu inwalidztwa nie zależy od długości okresów ubezpieczenia, korzystają ze świadczeń zgodnie z przepisami art. 39. art. ten nie dotyczy podwyżek lub dodatków do emerytury lub renty na dzieci, które przyznaje się zgodnie z przepisami rozdziału 8.

2. Załącznik VI część A wskazuje, w odniesieniu do każdego zainteresowanego Państwa Członkowskiego, ustawodawstwo obowiązujące na jego terytorium określone w ust. 1.

Artykuł 38 (11)

Uwzględnianie okresów ubezpieczenia lub zamieszkania ukończonych zgodnie z ustawodawstwem, któremu podlegał pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek dla nabycia, zachowania lub odzyskania prawa do świadczeń

1. Jeżeli ustawodawstwo Państwa Członkowskiego uzależnia nabycie, zachowanie lub odzyskanie prawa do świadczeń, w ramach systemu, który nie jest systemem szczególnym w rozumieniu ust. 2 lub 3, od ukończenia okresów ubezpieczenia lub zamieszkania, właściwa instytucja tego Państwa Członkowskiego uwzględnia, w niezbędnym zakresie, okresy ubezpieczenia lub zamieszkania ukończone zgodnie z ustawodawstwem jakiegokolwiek Państwa Członkowskiego, czy to w ramach systemu powszechnego, czy szczególnego, czy to w odniesieniu do pracowników najemnych, czy też osób prowadzących działalność na własny rachunek. W tym celu uwzględnia te okresy tak, jakby były ukończone zgodnie ze stosowanym przez nią ustawodawstwem.

2. Jeżeli ustawodawstwo Państwa Członkowskiego uzależnia przyznanie niektórych świadczeń od warunku dotyczącego ukończenia okresów ubezpieczenia wyłącznie w zawodzie podlegającym systemowi szczególnemu obejmującemu pracowników najemnych lub, w odpowiednim przypadku, w odniesieniu do szczególnego zatrudnienia, okresy ukończone zgodnie z ustawodawstwem innych Państw Członkowskich są zaliczone, do celów przyznawania tych świadczeń, jedynie w przypadku, gdy zostały ukończone w ramach odpowiedniego systemu, lub w przypadku braku takiego systemu, w tym samym zawodzie, lub w odpowiednim przypadku, w okresie wykonywania takiego samego zatrudnienia.

Jeżeli, uwzględniając tak ukończone okresy, zainteresowany nie spełnia warunków wymaganych do korzystania z wymienionych świadczeń, okresy te są uwzględniane do celów przyznania świadczeń z tytułu systemu powszechnego lub, w przypadku jego braku, z tytułu systemu stosowanego do robotników i urzędników, zależnie od przypadku, pod warunkiem że zainteresowany podlegał któremuś z tych systemów.

3. Jeżeli ustawodawstwo Państwa Członkowskiego uzależnia przyznanie niektórych świadczeń od warunku ukończenia okresów ubezpieczenia wyłącznie w zawodzie objętym systemem szczególnym dla osób prowadzących działalność na własny rachunek, okresy ukończone zgodnie z ustawodawstwem innych Państw Członkowskich uwzględnia się do celów przyznawania tych świadczeń, jedynie w przypadku, gdy zostały ukończone w ramach odpowiedniego systemu, lub w przypadku braku takiego systemu, w tym samym zawodzie. Systemy szczególne dla osób prowadzących działalność na własny rachunek, określonych w niniejszym ustępie, są określone w załączniku IV, część B, dla każdego zainteresowanego Państwa Członkowskiego.

Jeżeli, uwzględniając tak ukończone okresy, zainteresowany nie spełnia warunków wymaganych do korzystania z wyżej wymienionych świadczeń, okresy te są uwzględniane do celów przyznania świadczeń z tytułu systemu powszechnego, lub w przypadku jego braku, z tytułu systemu stosowanego do robotników i urzędników, zależnie od przypadku, pod warunkiem że zainteresowany podlegał któremuś z tych systemów.

Artykuł 39 (11) (14)

Przyznawanie świadczeń

1. Instytucja Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo było właściwe w chwili, gdy wystąpiła niezdolność do pracy, po której nastąpiło inwalidztwo, ustala zgodnie z tym ustawodawstwem, czy zainteresowany spełnia warunki do nabycia prawa do świadczeń, z uwzględnieniem, w odpowiednim przypadku, przepisów art. 38.

2. Osoba, która spełnia warunki określone w ust. 1, uzyskuje świadczenia wyłącznie od wymienionej instytucji, zgodnie ze stosowanym przez nią ustawodawstwem.

3. Osobie, która nie jest uprawniona do świadczeń warunków określonych w ust. 1, przysługują świadczenia, do których jest jeszcze uprawniona na podstawie ustawodawstwa innego Państwa Członkowskiego, z uwzględnieniem, w odpowiednim przypadku, przepisów art. 38.

4. Jeżeli ustawodawstwo, określone w ust. 2 lub 3, przewiduje, że kwota świadczeń ustalana jest z uwzględnieniem istnienia członków rodziny innych niż dzieci, instytucja właściwa uwzględnia również tych członków rodziny zainteresowanego, którzy zamieszkują terytorium innego Państwa Członkowskiego, tak jak gdyby zamieszkiwali oni na terytorium państwa właściwego.

5. Jeżeli ustawodawstwo, określone w ust. 2 lub 3, przewiduje zmniejszenie, zawieszenie lub zniesienie świadczeń w przypadku kumulacji z innymi dochodami lub świadczeniami innego rodzaju w rozumieniu art. 461 ust. 2, art. 46a ust. 3 i art. 46c ust. 5 stosuje się mutatis mutandis.

6. Bezrobotny w pełnym wymiarze, do którego stosuje się art. 71 ust. 1 lit. a) ii) lub lit. b) ii), zdanie pierwsze, korzysta ze świadczeń z tytułu inwalidztwa, udzielanych przez właściwą instytucję Państwa Członkowskiego, na którego terytorium zamieszkuje, zgodnie ze stosowanym przez nią ustawodawstwem, tak jakby był podlegał temu ustawodawstwu podczas ostatniego zatrudnienia, z uwzględnieniem, w odpowiednim przypadku, art. 38 i/lub art. 25 ust. 2. Świadczenia te są realizowane na rachunek instytucji państwa zamieszkania.

Jeżeli ta instytucja stosuje ustawodawstwo przewidujące pobieranie składek od bezrobotnego na pokrycie świadczeń z tytułu inwalidztwa, jest uprawniona do potrącania tych składek zgodnie z tym ustawodawstwem.

Jeżeli ustawodawstwo stosowane przez tę instytucję przewiduje, że naliczanie tych świadczeń opiera się na wynagrodzeniu, instytucja ta uwzględnia wynagrodzenie otrzymane w państwie ostatniego zatrudnienia i w państwie zamieszkania zgodnie ze stosowanym przez nią ustawodawstwem. Jeżeli w państwie zamieszkania nie było pobierane żadne wynagrodzenie, instytucja właściwa uwzględnia, w miarę potrzeby i zgodnie z zasadami określonymi w jej ustawodawstwie, wynagrodzenie otrzymane w państwie ostatniego zatrudnienia.

Sekcja 2

Pracownicy najemni lub osoby prowadzące działalność na własny rachunek, podlegające bądź wyłącznie ustawodawstwu, zgodnie z którym wysokość świadczeń z tytułu inwalidztwa zależy od długości okresów ubezpieczenia lub zamieszkania albo ustawodawstwu podobnego rodzaju i ustawodawstwu rodzaju określonego w sekcji 1

Artykuł 40 (11)

Przepisy ogólne

1. Pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek, którzy podlegali kolejno lub przemiennie ustawodawstwu dwóch lub kilku Państw Członkowskich, z których co najmniej jedno było ustawodawstwem rodzaju określonego w przepisach art. 37 ust. 1, korzystają ze świadczeń zgodnie z przepisami rozdziału 3, które stosuje się odpowiednio, z uwzględnieniem przepisów ust. 4.

2. Jednakże pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek, którą dotknęła niezdolność do pracy, po której nastąpiło inwalidztwo w okresie podlegania ustawodawstwu, określonemu w załączniku IV część A, otrzymują świadczenia, zgodnie z przepisami art. 37 ust. 1, pod następującymi warunkami:

— spełniają warunki wymagane przez to ustawodawstwo lub przez inne ustawodawstwa tego samego rodzaju, z uwzględnieniem, w odpowiednim przypadku, art. 38, ale bez konieczności uwzględniania okresów ubezpieczenia ukończonych z uwzględnieniem ustawodawstw niewymienionych w załączniku IV część A, oraz

— nie spełniają warunków wymaganych do nabycia prawa do świadczenia z tytułu inwalidztwa zgodnie z ustawodawstwem niewymienionym w załączniku IV część A, oraz

— nie dochodzą praw do emerytur, uwzględniając art. 44 ust. 2 zdanie drugie.

a) Do celów określenia prawa do świadczeń zgodnie z ustawodawstwem Państw Członkowskich, wymienionym w załączniku IV część A, które uzależnia przyznanie świadczeń z tytułu inwalidztwa od korzystania przez określony czas przez zainteresowanego ze świadczeń pieniężnych w razie choroby lub pozostawania w stanie niezdolności do pracy, w przypadku gdy pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek, którzy podlegali temu ustawodawstwu, są dotknięci niezdolnością do pracy, po której nastąpiło inwalidztwo w czasie podlegania ustawodawstwu innego Państwa Członkowskiego, uwzględnia się, bez uszczerbku dla przepisów art. 37 ust. 1:

i) wszystkie okresy, w odniesieniu do tej niezdolności do pracy, korzystania, zgodnie z ustawodawstwem drugiego Państwa Członkowskiego, ze świadczeń pieniężnych w razie choroby lub, zamiast tych świadczeń, z wynagrodzenia;

ii) wszystkie okresy, w odniesieniu do inwalidztwa, po którym nastąpiła ta niezdolność do pracy, korzystania ze świadczeń w rozumieniu niniejszego rozdziału 2 i następnego rozdziału 3 z tytułu inwalidztwa, przyznanych z tytułu inwalidztwa zgodnie z ustawodawstwem drugiego Państwa Członkowskiego;

tak jakby chodziło o okres, w czasie którego świadczenia pieniężne w razie choroby były wypłacane osobie zainteresowanej zgodnie z ustawodawstwem pierwszego Państwa Członkowskiego, lub o okres, podczas którego zainteresowany był niezdolny do pracy w rozumieniu tego ustawodawstwa.

c) Prawo do świadczeń z tytułu inwalidztwa zgodnie z ustawodawstwem pierwszego Państwa Członkowskiego nabywane jest bądź po zakończeniu początkowego okresu rekompensaty z tytułu choroby, przewidzianego przez to ustawodawstwo, bądź po zakończeniu początkowego okresu niezdolności do pracy przewidzianego przez to ustawodawstwo I nie wcześniej niż:

ii) w dniu nabycia prawa do świadczeń z tytułu inwalidztwa, określonych w lit. a) ii) zgodnie z ustawodawstwem drugiego Państwa Członkowskiego;

lub

ii) następnego dnia po upływie ostatniego dnia, w którym zainteresowany ma prawo do świadczenia pieniężnego w razie choroby zgodnie z ustawodawstwem drugiego Państwa Członkowskiego.

4. Decyzja podjęta przez instytucję Państwa Członkowskiego dotycząca stopnia inwalidztwa wnioskującego wiąże instytucje innych zainteresowanych Państw Członkowskich, pod warunkiem że zgodność między ustawodawstwem tych Państw w sprawie stopni inwalidztwa jest potwierdzona w załączniku V.

Sekcja 3

Pogłębienie się stanu inwalidztwa

Artykuł 41 (11)

1. W przypadku pogłębienia się stanu inwalidztwa, z powodu którego pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek korzystają ze świadczeń na podstawie ustawodawstwa tylko jednego Państwa Członkowskiego, stosuje się następujące przepisy:

a) jeżeli zainteresowany, od chwili gdy korzysta ze świadczeń, nie podlegał ustawodawstwu innego Państwa Członkowskiego, instytucja właściwa pierwszego państwa przyznaje świadczenia, z uwzględnieniem pogłębienia się stanu inwalidztwa, zgodnie z ustawodawstwem stosowanym przez nią;

b) jeżeli zainteresowany, od chwili gdy korzysta ze świadczeń, podlegał ustawodawstwu jednego lub kilku innych Państw Członkowskich, świadczenia są mu przyznawane z uwzględnieniem pogłębienia się stanu inwalidztwa, zgodnie z art. 37 ust. 1 lub art. 40 ust. 1 lub 2, w zależności od przypadku;

c) jeżeli całkowita kwota świadczenia lub świadczeń należnych zgodnie z lit. b) jest niższa od kwoty świadczenia, które zainteresowany otrzymywał na koszt instytucji wcześniej zobowiązanej do wypłaty świadczeń, to instytucja ta wypłaca mu dodatek stanowiący różnicę między wymienionymi kwotami;

d) jeżeli, w przypadku określonym w lit. b), instytucją właściwą dla rozpatrzenia sprawy początkowej niezdolności do pracy jest instytucja niderlandzka oraz jeżeli:

i) schorzenie, które spowodowało pogłębienie się stanu, jest takie samo jak to, które dało podstawę do przyznania świadczeń na podstawie ustawodawstwa niderlandzkiego;

ii) schorzenie jest chorobą zawodową w rozumieniu ustawodawstwa Państwa Członkowskiego, któremu zainteresowany podlegał ostatnio I które daje prawo do wypłaty dodatku, określonego w art. 60 ust. 1 lit. b); oraz

iii) ustawodawstwo lub ustawodawstwa, którym zainteresowany podlegał od chwili, kiedy korzystał ze świadczeń, są ustawodawstwami określonymi w załączniku IV część A,

instytucja niderlandzka wypłaca nadal, po pogłębieniu się stanu inwalidztwa, świadczenie początkowe, a wysokość świadczenia należnego na podstawie ustawodawstwa ostatniego Państwa Członkowskiego, któremu zainteresowany podlegał, jest pomniejszana o kwotę świadczenia niderlandzkiego;

e) jeżeli w przypadku, określonym pod lit. b), zainteresowany nie jest uprawniony do świadczeń udzielanych na rachunek instytucji innego Państwa Członkowskiego, instytucja właściwa pierwszego państwa przyznaje świadczenia, zgodnie z ustawodawstwem tego państwa, z uwzględnieniem pogłębienia się stanu inwalidztwa oraz, w odpowiednim przypadku, przepisów art. 38.

2. W przypadku pogłębienia się stanu inwalidztwa, z powodu którego pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek korzystają ze świadczeń na podstawie ustawodawstwa dwóch lub więcej Państw Członkowskich, świadczenia są przyznawane, z uwzględnieniem pogłębienia się stanu inwalidztwa, zgodnie z art. 40 ust. 1.

Sekcja 4

Wznowienie wypłaty świadczeń po ich zawieszeniu lub zniesieniu – Zamiana świadczeń z tytułu inwalidztwa na świadczenia z tytułu starości — Ponowne naliczenie świadczeń przyznanych zgodnie z art. 39

Artykuł 42 (11)

Określenie instytucji zobowiązanej do wypłaty świadczeń w przypadku wznowienia udzielania świadczeń z tytułu inwalidztwa

1. Jeżeli po zawieszeniu świadczeń należy wznowić ich udzielanie, obowiązana do ich wypłaty jest instytucja lub instytucje, które były zobowiązane do udzielania tych świadczeń w chwili ich zawieszenia, bez uszczerbku dla przepisów art. 43.

2. Jeżeli po zawieszeniu udzielania świadczeń, stan zainteresowanego uzasadnia przyznanie nowych świadczeń przyznawane są one zgodnie z przepisami określonymi w art. 37 ust. 1 lub w art. 40 ust. 1 lub 2, w zależności od przypadku.

Artykuł 43 (11)

Zamiana świadczeń z tytułu inwalidztwa na świadczenia z tytułu starości — Ponowne naliczenie świadczeń przyznanych zgodnie z art. 39

1. Świadczenia z tytułu inwalidztwa zamienia się, w odpowiednim przypadku, na świadczenia z tytułu starości, na warunkach przewidzianych przez ustawodawstwo, na podstawie którego zostały one przyznane oraz zgodnie z przepisami rozdziału 3.

2. Jeżeli osoba otrzymująca świadczenia z tytułu inwalidztwa jest uprawniona do świadczeń z tytułu starości na podstawie ustawodawstwa jednego lub kilku Państw Członkowskich, zgodnie z art. 49, każda instytucja zobowiązana do wypłaty świadczeń z tytułu inwalidztwa na podstawie ustawodawstwa Państwa Członkowskiego kontynuuje wypłatę świadczeń z tytułu inwalidztwa, do których zainteresowany jest uprawniony zgodnie ze stosowanym przez nią ustawodawstwem aż do momentu, gdy przepisy ust. 1 będą stosowane w odniesieniu do tej instytucji lub tak długo, jak długo zainteresowany będzie spełniał warunki niezbędne do korzystania z tych świadczeń.

3. W przypadku gdy świadczenia z tytułu inwalidztwa przyznane zgodnie z art. 39 na podstawie ustawodawstwa Państwa Członkowskiego są zamieniane na świadczenia z tytułu starości i w przypadku, gdy zainteresowany nie spełnia jeszcze warunków wymaganych przez krajowe ustawodawstwo jednego lub kilku innych Państw Członkowskich do korzystania z tych świadczeń, zainteresowany otrzymuje od tego Państwa Członkowskiego lub tych Państw Członkowskich, od dnia zamiany, świadczenia z tytułu inwalidztwa przyznane zgodnie z przepisami rozdziału 3, tak jakby przepisy tego rozdziału miały do niego zastosowanie w momencie zaistnienia niezdolności do pracy, po której nastąpiło inwalidztwo aż do momentu ukończenia przez zainteresowanego warunków wymaganych przez właściwe krajowe ustawodawstwo do nabycia prawa do świadczeń z tytułu starości lub, jeżeli ta zamiana nie jest przewidziana, tak długo, jak zainteresowany ma prawo do świadczeń z tytułu inwalidztwa zgodnie z właściwym ustawodawstwem.

4. Świadczenia z tytułu inwalidztwa przyznane zgodnie z art. 39 są ponownie naliczone zgodnie z przepisami rozdziału 3 od momentu ukończenia przez beneficjenta warunków wymaganych do nabycia prawa do świadczeń z tytułu inwalidztwa, określonych w przepisach prawnych niewymienionych w załączniku IV część A lub od chwili, gdy zainteresowany korzysta ze świadczeń z tytułu starości na podstawie ustawodawstwa innego Państwa Członkowskiego.

Sekcja 5

Osoby objęte specjalnym systemem dla urzędników służby cywilnej

Artykuł 43a

1. Przepisy art. 37, art. 38 ust. 1, 39 i sekcji 2, 3 i 4 są odpowiednio stosowane w drodze analogii do osób objętych specjalnym systemem dla urzędników służby cywilnej.

2. Jeśli jednak ustawodawstwo jednego z Państw Członkowskich uzależnia nabycie, utratę, zawieszenie lub wznowienie praw do świadczeń w ramach specjalnego systemu dla urzędników służby cywilnej od warunku, że wszystkie okresy ubezpieczenia zostały spełnione w ramach jednego lub więcej specjalnych systemów dla urzędników służby cywilnej w danym Państwie Członkowskim, lub traktowane są przez ustawodawstwo tego Państwa Członkowskiego jako okresy równoważne z takimi okresami, wówczas uznawane są tylko okresy, które mogą być uznane przez ustawodawstwo tego Państwa Członkowskiego.

Jeśli w przypadku uwzględnienia tak spełnionych okresów, dana osoba nie spełnia warunków uprawniających do otrzymania tych świadczeń, okresy te zostają uwzględnione w celu przyznania świadczeń w ramach systemu powszechnego lub w przeciwnym razie, w ramach systemu dla pracowników fizycznych lub biurowych, w zależności od przypadku.

3. W przypadku gdy na mocy ustawodawstwa danego Państwa Członkowskiego świadczenia oblicza się na podstawie ostatniego wynagrodzenia lub wynagrodzeń, otrzymanych w okresie referencyjnym, właściwa instytucja tego państwa uwzględnia do celów obliczenia tych wynagrodzeń, po odpowiedniej rewaloryzacji, jedynie te wynagrodzenia, które zostały wypłacone w okresie lub okresach, w których dana osoba podlegała temu ustawodawstwu.

ROZDZIAŁ 3 (11)

STAROŚĆ I ŚMIERĆ (EMERYTURY I RENTY RODZINNE)

Artykuł 44 (11)

Przepisy ogólne dotyczące przyznawania świadczeń dla pracownika najemnego lub osoby prowadzącej działalność na własny rachunek, którzy podlegali ustawodawstwu dwóch lub kilku Państw Członkowskich

1. Prawa do świadczeń pracownika najemnego lub osoby prowadzącej działalność na własny rachunek, którzy podlegali ustawodawstwu dwóch lub kilku Państw Członkowskich, oraz osób pozostałych przy życiu po ich śmierci są ustalane zgodnie z przepisami niniejszego rozdziału.

2. Z zastrzeżeniem odmiennych przepisów art. 49 ustalanie uprawnień w rozumieniu wszystkich ustawodawstw, którym podlegał pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek z chwilą wniesienia przez zainteresowanego wniosku o nadanie uprawnień. Odstępuje się od tej zasady, jeżeli zainteresowany wyraźnie wystąpi o odroczenie ustalenia prawa do świadczeń z tytułu starości, do których byłby uprawniony na podstawie ustawodawstwa jednego lub kilku Państw Członkowskich.

3. Niniejszy rozdział nie dotyczy wzrostów lub dodatków do rent na dzieci lub rent sierocych, które są przyznawane zgodnie z przepisami rozdziału 8.

Artykuł 45 (11) (14)

Uwzględnianie okresów ubezpieczenia lub zamieszkania, ukończonych z uwzględnieniem ustawodawstwa, któremu podlegał pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek w celu nabycia, zachowania lub odzyskania prawa do świadczeń

1. Jeżeli ustawodawstwo Państwa Członkowskiego uzależnia nabycie, zachowanie lub odzyskanie prawa do świadczeń, na podstawie systemu niebędącego systemem specjalnym w rozumieniu ust. 2 lub 3, od ukończenia okresów ubezpieczenia lub zamieszkania, właściwa instytucja tego Państwa Członkowskiego uwzględnia, w razie potrzeby, okresy ubezpieczenia lub zamieszkania ukończone zgodnie z ustawodawstwem innego Państwa Członkowskiego, w ramach systemu powszechnego lub specjalnego, obejmującego pracowników najemnych lub osoby prowadzące działalność na własny rachunek. W tym celu uwzględnia się te okresy, jak i okresy ukończone zgodnie z ustawodawstwem stosowanym przez tę instytucję.

2. Jeżeli ustawodawstwo Państwa Członkowskiego uzależnia przyznanie niektórych świadczeń od warunku dotyczącego ukończenia okresów ubezpieczenia wyłącznie w zawodzie objętym systemem specjalnym dla pracowników najemnych lub, w odpowiednim przypadku, w określonym rodzaju zatrudnienia, okresy ukończone na podstawie ustawodawstw innych Państw Członkowskich uwzględnione są, do celów przyznania tych świadczeń, jedynie wtedy, gdy zostały ukończone w ramach odpowiedniego systemu, lub w przypadku jego braku, w tym samym zawodzie lub w tym samym rodzaju zatrudnienia. Jeżeli po uwzględnieniu tak ukończonych okresów zainteresowany nie spełnia warunków wymaganych do otrzymania tych świadczeń, okresy te są uwzględniane do celów przyznania świadczeń na podstawie systemu powszechnego lub, w przypadku jego braku, na podstawie systemu stosowanego do robotników lub urzędników, w zależności od przypadku, pod warunkiem że dana osoba była objęta jednym z tych systemów.

3. Jeżeli ustawodawstwo Państwa Członkowskiego uzależnia przyznanie niektórych świadczeń od warunku dotyczącego ukończenia okresów ubezpieczenia wyłącznie w zawodzie objętym systemem specjalnym dla osób prowadzących działalność na własny rachunek, okresy ukończone na podstawie ustawodawstw innych Państw Członkowskich uwzględnione są, do celów przyznania tych świadczeń, jedynie wtedy, gdy zostały ukończone w ramach odpowiedniego systemu lub, w przypadku jego braku, w tym samym zawodzie. Systemy specjalne dla osób prowadzących działalność na własny rachunek, określonych w niniejszym ustępie, są wymienione w załączniku IV część B, w stosunku do każdego zainteresowanego Państwa Członkowskiego. Jeżeli po uwzględnieniu okresów, określonych w niniejszym ustępie, zainteresowany nie spełnia warunków wymaganych do otrzymania tych świadczeń, okresy te są uwzględniane do celów przyznania świadczeń na podstawie systemu powszechnego lub, w przypadku jego braku, na podstawie systemu stosowanego do robotników lub urzędników, w zależności od przypadku, pod warunkiem że dana osoba była objęta jednym z tych systemów.

4. Okresy ubezpieczenia ukończone w systemie specjalnym Państwa Członkowskiego uwzględniane są w systemie powszechnym lub, w razie jego braku, w systemie stosowanym do robotników lub urzędników, w zależności od przypadku, innego Państwa Członkowskiego do celów nabycia, zachowania lub odzyskania prawa do świadczeń, pod warunkiem, że zainteresowany był objęty jednym z tych systemów, nawet jeżeli te okresy zostały już uwzględnione w tym ostatnim państwie w ramach systemu określonego w ust. 2 lub w ust. 3 zdanie pierwsze.

5. Jeżeli ustawodawstwo Państwa Członkowskiego uzależnia nabycie, zachowanie lub odzyskanie prawa do świadczeń od warunku, że zainteresowany jest ubezpieczony w chwili realizacji ryzyka, warunek ten uznawany jest za spełniony w przypadku ubezpieczenia na podstawie ustawodawstwa innego Państwa Członkowskiego, zgodnie z procedurą określoną w załączniku VI w stosunku do każdego Państwa Członkowskiego.

6. Okres pełnego zatrudnienia, w czasie którego pracownik, do którego stosuje się art. 81 ust. 1 lit. a) ii) lub lit. b) ii) zdanie pierwsze, jest uwzględniony przez właściwą instytucję Państwa Członkowskiego, na którego terytorium dany pracownik zamieszkuje, zgodnie ze stosowanym przez tę instytucję ustawodawstwem, tak jakby to ustawodawstwo stosowało się do niego podczas ostatniego zatrudnienia.

Jeżeli ta instytucja stosuje ustawodawstwo przewidujące potrącanie składek należnych od bezrobotnych na pokrycie emerytur i świadczeń z tytułu śmierci, jest uprawniona do potrącania tych składek zgodnie z jej ustawodawstwem.

Jeżeli okres bezrobocia w pełnym wymiarze ukończony w państwie zamieszkania zainteresowanego może być uwzględniony tylko pod warunkiem, że okresy składkowe zostały ukończone w tym samym państwie, warunek ten jest uważany za spełniony, jeżeli okresy składkowe zostały ukończone w innym Państwie Członkowskim.

Artykuł 46 (11)

Przyznawanie świadczeń

1. Jeżeli warunki wymagane przez ustawodawstwo Państwa Członkowskiego do prawa do świadczeń zostały ukończone bez konieczności stosowania przepisów art. 45 lub art. 40 ust. 3, stosuje się następujące zasady:

a) właściwa instytucja ustala wysokość świadczenia należnego z tytułu:

i) z jednej strony, tylko na podstawie stosowanego przez nią ustawodawstwa;

ii) z drugiej strony, na mocy ust. 2;

b) właściwa instytucja może jednakże odstąpić od ustalania wysokości zgodnie z lit. a) ii), jeżeli wynik tego naliczenia jest równy lub niższy od wyniku ustalania wysokości zgodnie z lit. a) i), z pominięciem różnic wynikających z zaokrągleń, o ile ta instytucja nie stosuje ustawodawstwa zawierającego zasady zakazujące kumulacji w przypadkach określonych w art. 46b i 46c, lub jeżeli ta instytucja stosuje ustawodawstwo zawierające zasady zakazujące kumulacji w przypadku określonym w art. 46c, pod warunkiem, że to ustawodawstwo przewiduje uwzględnienie świadczeń różnego rodzaju wyłącznie na podstawie stosunku między okresami ubezpieczenia lub zamieszkania, ukończonymi zgodnie z tym ustawodawstwem, a okresami ubezpieczenia lub zamieszkania wymaganymi na podstawie tego ustawodawstwa w celu uzyskania pełnego prawa do świadczenia.

Załącznik IV część C określa w stosunku do każdego Państwa Członkowskiego przypadki, w których te dwa sposoby ustalania wysokości zakończyłyby się takim wynikiem.

2. Jeżeli warunki wymagane przez ustawodawstwo Państwa Członkowskiego do prawa do świadczeń są spełnione dopiero po zastosowaniu art. 45 i/lub art. 40 ust. 3, stosuje się następujące zasady:

a) instytucja właściwa ustala teoretyczną wysokość świadczenia, o które zainteresowany mógłby się ubiegać, gdyby wszystkie okresy ubezpieczenia i/lub zamieszkania ukończone z uwzględnieniem ustawodawstw Państw Członkowskich, którym podlegał pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek, zostały ukończone w danym Państwie Członkowskim z uwzględnieniem ustawodawstwa, które stosuje ona w dniu przyznania świadczenia. Jeżeli zgodnie z tym ustawodawstwem wysokość świadczenia jest niezależna od długości ukończonych okresów, kwota ta zostaje uznana za kwotę teoretyczną, określoną w niniejszej literze;

b) instytucja właściwa ustala następnie rzeczywistą wysokość świadczenia na podstawie kwoty teoretycznej, określonej w poprzedniej literze, proporcjonalnie do długości okresów ubezpieczenia lub zamieszkania, ukończonych przed wystąpieniem ryzyka zgodnie ze stosowanym przez tę instytucję ustawodawstwem, w stosunku do całkowitej długości okresów ubezpieczenia i zamieszkania, ukończonych przed wystąpieniem ryzyka z uwzględnieniem ustawodawstwa wszystkich zainteresowanych Państw Członkowskich.

3. Zainteresowany ma prawo otrzymać od właściwej instytucji każdego Państwa Członkowskiego najwyższą kwotę obliczoną zgodnie z ust. 1 i 2, bez uszczerbku dla stosowania wszelkich przepisów dotyczących zmniejszenia, zawieszenia lub zniesienia, przewidzianych w ustawodawstwie, zgodnie z którym to świadczenie jest należne.

W takim przypadku dokonywane porównanie odnosi się do kwot określonych po zastosowaniu wyżej wymienionych przepisów.

4. O ile w zakresie rent inwalidzkich, emerytur lub rent rodzinnych kwota świadczeń należna od właściwych instytucji dwóch lub kilku Państw Członkowskich, na podstawie przepisów wielostronnej konwencji o zabezpieczeniu społecznym, określonej w przepisach art. 6 lit. b), nie przewyższa kwoty, która byłaby należna od tych Państw Członkowskich na podstawie ust. 1-3, zainteresowany korzysta z przepisów niniejszego rozdziału.

Artykuł 46a (11)

Przepisy ogólne odnoszące się do zmniejszenia, zawieszenia lub zniesienia stosowane do świadczeń z tytułu inwalidztwa, starości lub dla osób pozostałych przy życiu zgodnie z ustawodawstwami Państw Członkowskich

1. Do celów niniejszego rozdziału kumulacja świadczeń tego samego rodzaju oznacza wszelkie skumulowanie świadczeń z tytułu inwalidztwa, starości i dla osób pozostałych przy życiu, obliczone lub wypłacone na podstawie okresów ubezpieczenia i/lub zamieszkania ukończonych przez tę samą osobę.

2. Do celów niniejszego rozdziału kumulacja świadczeń różnego rodzaju oznacza wszelkie skumulowanie świadczeń, które nie mogą być uważane za świadczenia tego samego rodzaju w rozumieniu ust. 1.

3. W celu zastosowania przepisów dotyczących zmniejszenia, zawieszenia lub zniesienia przewidzianych przez ustawodawstwo Państwa Członkowskiego w przypadku kumulacji świadczeń z tytułu inwalidztwa, starości lub dla osób pozostałych przy życiu ze świadczeniami tego samego rodzaju lub ze świadczeniem różnego rodzaju bądź z innymi dochodami stosuje się następujące zasady:

a) uwzględnia się świadczenia uzyskane zgodnie z ustawodawstwem innego Państwa Członkowskiego lub inne dochody osiągnięte w innym Państwie Członkowskim, o ile ustawodawstwo pierwszego Państwa Członkowskiego przewiduje uwzględnianie świadczeń lub dochodów osiągniętych za granicą;

b) uwzględnia się wysokość świadczeń do wypłaty przez inne Państwo Członkowskie przed potrąceniem podatków, składek na ubezpieczenie społeczne oraz innych indywidualnych opłat lub potrąceń;

c) nie uwzględnia się kwoty świadczeń uzyskanych zgodnie z ustawodawstwem innego Państwa Członkowskiego wypłacanych na podstawie ubezpieczenia dobrowolnego lub fakultatywnego kontynuowanego;

d) jeżeli przepisy dotyczące zmniejszenia, zawieszenia lub zniesienia stosuje się zgodnie z ustawodawstwem jednego Państwa Członkowskiego z powodu korzystania przez zainteresowanego ze świadczeń podobnego lub innego rodzaju, należnych zgodnie z ustawodawstwem innych Państw Członkowskich, lub z innych dochodów osiągniętych na terytorium innych Państw Członkowskich, świadczenie należne zgodnie z ustawodawstwem pierwszego Państwa Członkowskiego może być zmniejszone wyłącznie w granicach kwoty świadczeń należnych zgodnie z ustawodawstwem lub dochodów osiągniętych na terytorium innych Państw Członkowskich.

Artykuł 46b (11)

Przepisy szczególne stosowane w przypadku kumulacji świadczeń tego samego rodzaju zgodnie z ustawodawstwem dwóch lub kilku Państw Członkowskich

1. Przepisów dotyczących zmniejszenia, zawieszenia lub zniesienia przewidzianych w ustawodawstwie Państwa Członkowskiego nie stosuje się do świadczeń obliczonych zgodnie z art. 46 ust. 2.

2. Przepisy dotyczące zmniejszenia, zawieszenia lub zniesienia przewidziane w ustawodawstwie Państwa Członkowskiego stosuje się do świadczeń obliczonych zgodnie art. 46 ust. 1 lit. a) i) wyłącznie w przypadku, gdy dotyczy to:

a) świadczenia, którego wysokość nie jest uzależniona od długości ukończonych okresów ubezpieczenia lub zamieszkania, określonych w załączniku IV część D;

lub

b) świadczenia, którego wysokość jest ustalona na podstawie okresu hipotetycznego uznanego za ukończony między datą realizacji ryzyka a datą późniejszą. W tym ostatnim przypadku wyżej wymienione przepisy stosuje się w przypadku kumulacji takiego świadczenia:

i) ze świadczeniem tego samego rodzaju, z wyjątkiem przypadku, gdy zostało zawarte porozumienie między dwoma lub więcej Państwami Członkowskimi w celu unikania uwzględniania dwu lub wielokrotnie tego samego okresu hipotetycznego;

ii) bądź ze świadczeniem rodzaju, określonego w lit. a).

Świadczenia określone w lit. a) i b) oraz porozumienia wymienione są w załączniku IV część D.

Artykuł 46c (11)

Przepisy szczególne stosowane w przypadku kumulacji jednego lub kilku świadczeń określonych w art. 46a ust. 1 z jednym lub wieloma świadczeniami różnego rodzaju lub z innymi przychodami w przypadku dwóch lub więcej Państw Członkowskich

1. Jeżeli korzystanie ze świadczeń różnego rodzaju lub z innych dochodów pociąga za sobą zmniejszenie, zawieszenie lub zniesienie dwóch lub więcej świadczeń, określonych w art. 46 ust. 1 lit. a) i), kwoty, które nie będą wypłacane w przypadku ścisłego zastosowania przepisów dotyczących zmniejszenia, zawieszenia lub zniesienia przewidzianych w ustawodawstwie danych Państw Członkowskich, dzieli się przez liczbę świadczeń podlegających zmniejszeniu, zawieszeniu lub zniesieniu.

2. Jeżeli świadczenia obliczone zgodnie z art. 46 ust. 2, świadczenie lub świadczenia różnego rodzaju należne od innych Państw Członkowskich lub inne dochody i inne składniki przewidziane w ustawodawstwie Państwa Członkowskiego w celu stosowania przepisów dotyczących zmniejszenia, zawieszenia lub zniesienia uwzględniane są proporcjonalnie do okresów ubezpieczenia i/lub zamieszkania, określonych w art. 46 ust. 2 lit. b), i przyjęte do ustalania wysokości wyżej wymienionego świadczenia.

3. Jeżeli otrzymanie świadczeń różnego rodzaju lub z innych dochodów pociąga za sobą zmniejszenie, zawieszenie lub zniesienie jednego lub kilku świadczeń, określonych w art. 46 ust. 1 lit. a) i), i jednego lub kilku świadczeń, określonych w art. 46 ust. 2, stosuje się następujące zasady:

a) w odniesieniu do świadczenia lub świadczeń, określonych w art. 46 ust. 1 lit. a) i), kwoty, które nie zostałyby wypłacone w przypadku ścisłego stosowania przepisów dotyczących zmniejszenia, zawieszenia lub zniesienia przewidzianych w ustawodawstwie danych Państw Członkowskich, dzielone są przez liczbę świadczeń podlegających zmniejszeniu, zawieszeniu lub zniesieniu;

b) w odniesieniu do świadczenia lub świadczeń obliczonych zgodnie z art. 46 ust. 2, zmniejszenia, zawieszenia lub zniesienia dokonuje się zgodnie z ust. 2.

4. Jeżeli w przypadkach określonych w ust. 1 i w ust. 3 lit. a) ustawodawstwo Państwa Członkowskiego przewiduje w celu stosowania przepisów dotyczących zmniejszenia, zawieszenia lub zniesienia uwzględnienie świadczeń różnego rodzaju i/lub innych dochodów jak również innych składników proporcjonalnie do okresów ubezpieczenia określonych w art. 46 ust. 2 lit. b), nie stosuje się w tym Państwie Członkowskim dzielenia, określonego w poprzednich ustępach.

5. Wszystkie wyżej wymienione przepisy stosuje się mutatis mutandis, jeżeli ustawodawstwo jednego lub kilku Państw Członkowskich stanowi, że nie można uzyskać prawa do świadczenia w przypadku korzystania ze świadczenia różnego rodzaju wypłacanego zgodnie z ustawodawstwem innego Państwa Członkowskiego lub z innych dochodów.

Artykuł 47 (11)

Przepisy dodatkowe dotyczące ustalania wysokości świadczeń

1. W celu obliczenia kwoty teoretycznej i procentowej, określonej w art. 46 ust. 2, stosuje się następujące zasady:

a) jeżeli całkowita długość okresów ubezpieczenia i zamieszkania, ukończonych zgodnie z ustawodawstwem wszystkich zainteresowanych Państw Członkowskich, przed realizacją ryzyka jest dłuższa niż maksymalny okres wymagany przez ustawodawstwo jednego z tych Państw Członkowskich w celu otrzymania świadczenia w całości, instytucja właściwa tego państwa uwzględnia ten maksymalny okres zamiast długości całkowitej ukończonych okresów. Ta metoda ustalania wysokości nie może obciążyć wyżej wymienionej instytucji kosztem świadczenia, którego kwota przewyższa kwotę pełnego świadczenia przewidzianego w stosowanym przez nią ustawodawstwie. Niniejsze przepisy nie dotyczą świadczeń, których wysokość nie zależy od długości ubezpieczenia;

b) procedura uwzględniania sumujących się okresów określona jest w rozporządzeniu wykonawczym, określonym w art. 98;

c) instytucja właściwa Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo przewiduje, że ustalanie wysokości świadczeń przeprowadzane jest na podstawie przeciętnego wynagrodzenia, przeciętnej składki lub przeciętnej podwyżki lub na podstawie stosunku istniejącego w okresach ubezpieczenia między wynagrodzeniem brutto zainteresowanego a średnią wynagrodzeń brutto wszystkich ubezpieczonych, z wyjątkiem praktykantów, ustala te średnie lub proporcjonalne wysokości jedynie na podstawie okresów ubezpieczenia ukończonych z uwzględnieniem ustawodawstwa wymienionego państwa lub wynagrodzenia brutto, uzyskanego przez zainteresowanego jedynie w tych okresach;

d) instytucja właściwa Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo przewiduje, że ustalanie wysokości świadczeń przeprowadzane jest na podstawie wysokości wynagrodzenia, składek lub podwyżek, ustala wynagrodzenia, składki lub podwyżki, które należy uwzględnić z tytułu okresów ubezpieczenia lub zamieszkania ukończonych z uwzględnieniem ustawodawstwa innych Państw Członkowskich, na podstawie średniej wynagrodzeń, składek lub podwyżek, stwierdzonej w okresach ubezpieczenia ukończonych z uwzględnieniem ustawodawstwa stosowanego przez tę instytucję;

e) instytucja właściwa Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo przewiduje, że ustalanie wysokości świadczeń przeprowadzane jest na podstawie wynagrodzenia lub kwoty zryczałtowanej, przyjmuje, że wynagrodzenie lub kwota, jakie należy uwzględnić z tytułu okresów ubezpieczenia lub zamieszkania, ukończonych z uwzględnieniem ustawodawstwa innych Państw Członkowskich, równe są wynagrodzeniom lub kwocie zryczałtowanej, w odpowiednim przypadku, równe są średniej wynagrodzeń lub kwot zryczałtowanych, odpowiadających okresom ubezpieczenia, ukończonym z uwzględnieniem ustawodawstwa stosowanego przez tę instytucję;

f) instytucja właściwa Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo przewiduje, że ustalanie wysokości świadczeń przeprowadzane jest, w odniesieniu do pewnych okresów, na podstawie wysokości wynagrodzeń, a w odniesieniu do innych okresów na podstawie wynagrodzeń lub kwoty zryczałtowanej, uwzględnia z tytułu okresów ubezpieczenia lub zamieszkania, ukończonych z uwzględnieniem ustawodawstw innych Państw Członkowskich, wynagrodzenia lub kwoty określone zgodnie z przepisami w lit. d) lub e), lub średnią tych wynagrodzeń i kwot, zależnie od przypadku; jeżeli w odniesieniu do wszystkich okresów ukończonych z uwzględnieniem ustawodawstwa stosowanego przez tę instytucję ustalenie wysokości świadczeń opiera się na wynagrodzeniu lub kwocie zryczałtowanej, instytucja ta przyjmuje, że zarobek, jaki należy uwzględnić z tytułu okresów ubezpieczenia lub zamieszkania, ukończonych z uwzględnieniem ustawodawstw innych Państw Członkowskich, jest równy wynagrodzeniom krajowym, odpowiadającym tym wynagrodzeniom, lub kwocie zryczałtowanej;

g) instytucja właściwa Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo przewiduje obliczenie świadczeń na podstawie średniej składki, określa tę średnią podstawę w odniesieniu tylko do okresów ubezpieczenia ukończonych z uwzględnieniem ustawodawstwa tego Państwa Członkowskiego.

2. Ustawodawstwo danego Państwa Członkowskiego, dotyczące rewaloryzacji składników uwzględnianych w celu obliczenia świadczeń, stosuje się do składników, w danym przypadku, jakie uwzględnia instytucja właściwa tego państwa, zgodnie z przepisami ust. 1, z tytułu okresów ubezpieczenia lub zamieszkania ukończonych z uwzględnieniem ustawodawstwa innych Państw Członkowskich.

3. Jeżeli na podstawie ustawodawstwa danego Państwa Członkowskiego kwotę świadczeń ustala się, uwzględniając istnienie członków rodziny innych niż dzieci, instytucja właściwa tego państwa uwzględnia również tych członków rodziny zainteresowanego, którzy zamieszkują na terytorium innego Państwa Członkowskiego, tak jak gdyby mieszkali na terytorium państwa właściwego.

4. Jeżeli ustawodawstwo stosowane przez instytucję właściwą Państwa Członkowskiego wymaga w celu obliczenia świadczenia uwzględnienia wynagrodzenia w przypadku stosowania art. 45 ust. 6 akapit pierwszy i drugi i jeżeli w tym Państwie Członkowskim w celu przyznania świadczenia uwzględnia się tylko okresy bezrobocia w pełnym wymiarze, za które wypłacane jest świadczenie zgodnie z art. 71 ust. 1 lit. a) ii) lub art. 71 ust. 1 lit. b) ii) zdanie pierwsze, właściwa instytucja tego Państwa Członkowskiego wypłaca świadczenie na podstawie wynagrodzenia służącego za odniesienie dla wypłaty wyżej wymienionego zasiłku dla bezrobotnych zgodnie ze stosowanym przez nią ustawodawstwem.

Artykuł 48 (11)

Okresy ubezpieczenia lub zamieszkania krótsze niż jeden rok

1. Nie naruszając art. 46 ust. 2, instytucja Państwa Członkowskiego nie jest zobowiązana do przyznawania świadczeń z tytułu okresów ukończonych z uwzględnieniem stosowanego przez nią ustawodawstwa, które podlegają uwzględnieniu w momencie realizacji ryzyka, jeżeli:

— długość tych okresów jest krótsza niż jeden rok,

— oraz

— przy uwzględnieniu jedynie tych okresów nie zostało nabyte prawo do świadczeń na podstawie tego ustawodawstwa.

2. Instytucja właściwa każdego z zainteresowanych Państw Członkowskich uwzględnia okresy określone w ust. 1, do celów stosowania przepisów art. 46 ust. 2 z wyjątkiem lit. b).

3. W przypadku gdy stosowanie ust. 1 spowodowałoby zwolnienie z zobowiązań wszystkich instytucji zainteresowanych Państw Członkowskich, świadczenia są przyznawane wyłącznie na podstawie ustawodawstwa ostatniego z tych państw, którego warunki są spełnione, tak jak gdyby wszystkie okresy ubezpieczenia lub zamieszkania, ukończone i uwzględnione zgodnie z art. 45 ust. 1-4, zostały ukończone z uwzględnieniem ustawodawstwa tego państwa.

Artykuł 49 (11) (15)

Ustalanie wysokości świadczeń w przypadku, gdy zainteresowany nie spełnia równocześnie warunków przewidzianych przez ustawodawstwo, z uwzględnieniem którego zostały ukończone okresy ubezpieczenia lub zamieszkania, lub gdy wyraźnie wystąpił o odroczenie wypłaty świadczeń z tytułu starości

1. Jeżeli zainteresowany nie spełnia, w danej chwili, warunków wymaganych w celu udzielenia świadczeń przewidzianych przez wszystkie ustawodawstwa Państw Członkowskich, którym podlegał, z uwzględnieniem, w odpowiednim przypadku, przepisów art. 45 i/lub art. 40 ust. 3, natomiast spełnia jedynie warunki jednego lub kilku spośród tych ustawodawstw, stosuje się następujące przepisy:

a) każda z instytucji właściwych, stosująca ustawodawstwo, którego warunki są spełnione, ustala wysokość należnego świadczenia, zgodnie z art. 46;

b) jednakże:

i) jeżeli zainteresowany spełnia warunki wymagane przez ustawodawstwo co najmniej dwóch państw i nie zachodzi potrzeba sumowania okresów ubezpieczenia lub zamieszkania, ukończonych z uwzględnieniem ustawodawstwa, którego warunki nie są spełnione, okresy te nie są uwzględniane do celów stosowania przepisów art. 46 ust. 2, chyba że uwzględnienie tych okresów umożliwia ustalenie wyższej kwoty świadczenia;

ii) jeżeli zainteresowany spełnia warunki wymagane przez ustawodawstwo tylko jednego z państw i nie zachodzi potrzeba sumowania okresów ubezpieczenia lub zamieszkania, ukończonych z uwzględnieniem ustawodawstwa, którego warunki nie są spełnione, wysokość należnego świadczenia jest ustalana, zgodnie z art. 46 ust. 1 lit. a) i) z uwzględnieniem tylko tych przepisów ustawodawstwa, których warunki są spełnione, i z uwzględnieniem tylko okresów ukończonych z uwzględnieniem tego ustawodawstwa, chyba że uwzględnienie okresów ukończonych z uwzględnieniem ustawodawstwa, którego warunki nie zostały spełnione, pozwala na ustalenie, zgodnie z art. 46 ust. 1 lit. a) ii), wyższej kwoty świadczenia.

Przepisy niniejszego ustępu stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy zainteresowany wyraźnie wystąpi o odroczenie przyznania z tytułu starości, zgodnie z art. 44 ust. 2 zdanie drugie.

2. W przypadku określonym w ust. 1 świadczenie lub świadczenia przyznane z tytułu ustawodawstwa tylko jednego lub kilku państw są automatycznie przeliczane ponownie zgodnie z przepisami art. 46, w miarę jak zostają spełnione warunki wymagane przez ustawodawstwo jednego lub kilku państw, którym podlegał zainteresowany, z uwzględnieniem, w odpowiednim przypadku art. 45 i z uwzględnieniem, w odpowiednim przypadku, ust. 1. Przepisy niniejszego ustępu stosuje się mutatis mutandis w przypadku, gdy zainteresowany wystąpi o przyznanie świadczeń z tytułu starości, nabytych z uwzględnieniem ustawodawstwa jednego lub kilku Państw Członkowskich, a które dotychczas były odroczone zgodnie z art. 44 ust. 2 zdanie drugie.

3. Ponownego ustalenia wysokości świadczeń dokonuje się z urzędu, zgodnie z przepisami ust. 1 i bez uszczerbku dla art. 40 ust. 2, gdy warunki wymagane przez ustawodawstwo jednego lub kilku państw przestają być spełniane.

Artykuł 50 (11)

Przyznanie dodatku, jeżeli kwota świadczeń należnych na podstawie ustawodawstw różnych Państw Członkowskich nie osiąga minimum przewidzianego przez ustawodawstwo Państwa Członkowskiego, na którego terytorium zamieszkuje uprawniony

Uprawniony do świadczeń, wobec którego stosuje się przepisy niniejszego rozdziału, nie może w państwie, na którego terytorium zamieszkuje, i na podstawie ustawodawstwa, zgodnie z którym należne jest mu świadczenie, otrzymać kwoty świadczenia niższej od kwoty minimalnego świadczenia, ustalonej przez to ustawodawstwo za okres ubezpieczenia lub zamieszkania, równe wszystkim okresom ubezpieczenia uwzględnianym w celu przyznawania świadczenia, zgodnie z przepisami art.ów poprzedzających. Instytucja właściwa tego Państwa wypłaca mu ewentualnie przez cały okres pobytu na terytorium tego Państwa dodatek równy różnicy między kwotą świadczeń należnych na podstawie przepisów niniejszego rozdziału a wysokością świadczenia minimalnego.

Artykuł 51 (11)

Rewaloryzacja i ponowne przeliczenie wysokości świadczeń

1. Jeżeli z powodu wzrostu kosztów utrzymania, wahania poziomu wynagrodzeń lub czynników stanowiących przyczynę dostosowań świadczenia należne od zainteresowanych państw ulegają określonej zmianie procentowej lub kwotowej, to procent ten lub kwota ta musi być stosowana bezpośrednio do świadczeń ustalonych, zgodnie z przepisami art. 46, bez dokonywania ponownego przeliczenia wysokości zgodnie z tym art.em.

2. Natomiast w przypadku zmiany sposobu ustalania lub zasad ustalania wysokości świadczeń dokonuje się ponownego przeliczenia zgodnie z przepisami art. 46.

Artykuł 51a

Osoby objęte specjalnym systemem dla urzędników służby cywilnej

1. Przepisy art. 44, art. 45 ust. 1, 5 i 6 i art. 46-51 stosuje się odpowiednio do osób objętych specjalnym systemem dla urzędników służby cywilnej.

2. Jeśli jednak ustawodawstwo Państwa Członkowskiego uzależnia nabycie, utratę, zawieszenie lub wznowienie praw do świadczeń w ramach specjalnego systemu dla urzędników służby cywilnej od warunku, że wszystkie okresy ubezpieczenia zostały spełnione w ramach jednego lub więcej specjalnych systemów dla urzędników służby cywilnej w tym Państwie Członkowskim lub traktowane są przez ustawodawstwo tego Państwa Członkowskiego jako okresy równoważne z takimi okresami, wówczas uznawane są tylko okresy, które mogą być uznane przez ustawodawstwo tego Państwa Członkowskiego.

Jeśli w przypadku uwzględnienia tak spełnionych okresów dana osoba nie spełnia warunków uprawniających do otrzymania tych świadczeń, okresy te zostają uwzględnione w celu przyznania świadczeń w ramach systemu powszechnego lub w przeciwnym razie, w ramach systemu dla pracowników fizycznych lub biurowych, w zależności od przypadku.

3. W przypadku gdy według ustawodawstwa Państwa Członkowskiego, świadczenia oblicza się na podstawie ostatniego wynagrodzenia lub wynagrodzeń otrzymanych w okresie referencyjnym, właściwa instytucja tego państwa uwzględnia do celów obliczenia świadczeń, po odpowiedniej rewaloryzacji, jedynie te wynagrodzenia, które zostały wypłacone w okresie lub okresach, w których dana osoba podlegała temu ustawodawstwu.

ROZDZIAŁ 4

WYPADKI PRZY PRACY I CHOROBY ZAWODOWE

Sekcja 1

Prawo do świadczeń

Artykuł 52

Zamieszkanie w Państwie Członkowskim innym niż państwo właściwe – Zasady ogólne

Pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek, zamieszkujący na terytorium Państwa Członkowskiego innego niż państwo właściwe, którzy ulegli wypadkowi przy pracy lub zapadli na chorobę zawodową, korzystają w państwie swojego miejsca zamieszkania:

a) ze świadczeń rzeczowych, udzielanych na rachunek instytucji właściwej przez instytucję miejsca zamieszkania, zgodnie ze stosowanym przez nią ustawodawstwem, tak jak gdyby był w niej ubezpieczony;

b) ze świadczeń pieniężnych, udzielanych przez instytucję właściwą, zgodnie ze stosowanym przez nią ustawodawstwem. Jednakże, na podstawie porozumienia między instytucją właściwą a instytucją miejsca zamieszkania, świadczenia te mogą być udzielane przez tę ostatnią instytucję na rachunek instytucji pierwszej, zgodnie z ustawodawstwem państwa właściwego.

Artykuł 53

Pracownicy przygraniczni – zasada szczególna

Pracownik przygraniczny może uzyskać świadczenia również na terytorium państwa właściwego. Świadczenia te udzielane są przez instytucję właściwą, zgodnie z ustawodawstwem tego państwa, tak jak gdyby zainteresowany w nim zamieszkiwał.

Artykuł 54

Pobyt lub przeniesienie miejsca zamieszkania do Państwa właściwego

1. Pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek, określeni w art. 52, którzy przebywają na terytorium państwa właściwego, korzystają ze świadczeń, zgodnie z ustawodawstwem tego państwa, nawet jeżeli już z nich korzystali przed swoim pobytem. Niniejszego przepisu nie stosuje się jednakże do pracownika przygranicznego.

2. Pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek, określeni w art. 52, którzy przenoszą miejsce swojego zamieszkania na terytorium państwa właściwego, korzystają ze świadczeń zgodnie z ustawodawstwem tego państwa, nawet jeżeli już z nich korzystali przed przeniesieniem swojego miejsca zamieszkania.

Artykuł 55

Pobyt poza państwem właściwym – Powrót lub przeniesienie miejsca zamieszkania do innego Państwa Członkowskiego po wypadku lub chorobie zawodowej – Konieczność udania się do innego Państwa Członkowskiego w celu uzyskania właściwej opieki

1. Pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek, która ulega wypadkowi przy pracy lub zapada na chorobę zawodową i:

a) która przebywa na terytorium Państwa Członkowskiego innego niż państwo właściwe;

lub

b) która po uzyskaniu prawa do świadczeń udzielanych na rachunek instytucji właściwej uzyska zgodę tej instytucji na powrót na terytorium Państwa Członkowskiego, w którym zamieszkują, lub na przeniesienie swojego miejsca zamieszkania do innego Państwa Członkowskiego;

lub

c) której instytucja właściwa udzieliła zgody na udanie się na terytorium innego Państwa Członkowskiego w celu uzyskania zabiegów leczniczych, właściwych w jego stanie zdrowia;

ma prawo:

i) do świadczeń rzeczowych, udzielanych na rachunek instytucji właściwej przez instytucję miejsca pobytu lub zamieszkania zgodnie ze stosowanym przez nią ustawodawstwem, tak jak gdyby był w niej ubezpieczony; jednakże okres udzielania świadczeń jest określony przez ustawodawstwo państwa właściwego;

ii) do świadczeń pieniężnych udzielanych przez instytucję właściwą, zgodnie ze stosowanym przez nią ustawodawstwem. Jednakże na podstawie porozumienia między instytucją właściwą a instytucją miejsca pobytu lub miejsca zamieszkania świadczenia te mogą być udzielane przez tę ostatnią instytucję na rachunek pierwszej instytucji, zgodnie z ustawodawstwem państwa właściwego.

2. Zgody wymaganej na podstawie ust. 1 lit. b) można odmówić jedynie w przypadku, gdy zostanie ustalone, że przeniesienie się zainteresowanego może pogorszyć stan jego zdrowia lub stosowane leczenie.

Zgody wymaganej na podstawie ust. 1 lit. c) nie można odmówić, jeżeli udzielenie zabiegów leczniczych, o które chodzi, nie jest możliwe na terytorium Państwa Członkowskiego, które zamieszkuje zainteresowany.

Artykuł 56

Wypadek w drodze do lub z pracy

Wypadek zaistniały w drodze do lub z pracy, który nastąpił na terytorium Państwa Członkowskiego innego niż państwo właściwe, uważa się za wypadek, który nastąpił na terytorium państwa właściwego.

Artykuł 57 (7)

Świadczenia w razie choroby zawodowej, jeżeli zainteresowany narażony był na takie samo ryzyko w kilku Państwach Członkowskich

1. Jeżeli osoba, u której rozpoznano chorobę zawodową, wykonywała z uwzględnieniem ustawodawstwa dwóch lub kilku Państw Członkowskich pracę, która poprzez swój charakter mogła spowodować tę chorobę, świadczenia, o które ta osoba lub osoby pozostałe po niej mogą się ubiegać, przyznawane są wyłącznie na podstawie ustawodawstwa ostatniego z tych państw, którego warunki są spełnione, z uwzględnieniem, w odpowiednim przypadku, ust. 2-5.

2. Jeżeli przyznanie świadczeń z tytułu choroby zawodowej na podstawie ustawodawstwa Państwa Członkowskiego zależy od spełnienia warunku, by dana choroba została po raz pierwszy stwierdzona na terytorium tego państwa, warunek ten uważa się za spełniony, o ile wymieniona choroba została stwierdzona po raz pierwszy na terytorium innego Państwa Członkowskiego.

3. Jeżeli przyznanie świadczeń z tytułu choroby zawodowej na podstawie ustawodawstwa Państwa Członkowskiego zależy od spełnienia warunku, by dana choroba została stwierdzona w określonym terminie po zaprzestaniu wykonywania ostatniej pracy, mogącej spowodować tę chorobę, instytucja właściwa tego państwa, ustalając, kiedy była wykonywana ta ostatnia praca, uwzględnia, w niezbędnym zakresie, prace o podobnym charakterze wykonywane z uwzględnieniem ustawodawstwa każdego innego Państwa Członkowskiego, tak jak gdyby były one wykonywane z uwzględnieniem ustawodawstwa pierwszego państwa.

4. Jeżeli przyznanie świadczeń z tytułu choroby zawodowej na podstawie ustawodawstwa Państwa Członkowskiego zależy od tego, czy praca mogąca spowodować tę chorobę była wykonywana przez pewien określony okres, instytucja właściwa tego państwa uwzględnia, w niezbędnym zakresie, okresy, w trakcie których praca taka była wykonywana z uwzględnieniem ustawodawstwa każdego innego Państwa Członkowskiego, tak jak gdyby była ona wykonywana z uwzględnieniem ustawodawstwa pierwszego państwa.

5. W przypadku sklerogennej pylicy płuc koszt świadczeń pieniężnych, w tym rent, dzielony jest między instytucje właściwe Państw Członkowskich, na terytoriach których chory wykonywał pracę mogącą spowodować tę chorobę. Podział ten dokonywany jest proporcjonalnie do długości okresów ubezpieczenia na wypadek starości lub zamieszkania, określonych w art. 45 ust. 1, ukończonych z uwzględnieniem ustawodawstwa każdego z tych państw, w stosunku do łącznej długości okresów ubezpieczenia na wypadek starości lub zamieszkania, ukończonych z uwzględnieniem ustawodawstwa każdego z tych państw, w chwili, gdy podjęto wypłatę świadczeń.

6. Na wniosek Komisji Rada, stanowiąc jednomyślnie, określa choroby zawodowe, w odniesieniu do których zostaje rozszerzone stosowanie ust. 5.

Artykuł 58

Ustalanie wysokości świadczeń pieniężnych

1. Instytucja właściwa Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo przewiduje ustalanie wysokości świadczeń pieniężnych na podstawie przeciętnego wynagrodzenia, ustala ich wysokość wyłącznie na podstawie wynagrodzenia, którego uzyskanie zostało potwierdzone, w trakcie okresów ukończonych z uwzględnieniem tego ustawodawstwa.

2. Instytucja właściwa Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo przewiduje, że ustalanie wysokości świadczeń pieniężnych opiera się na wynagrodzeniu zryczałtowanym, uwzględnia wyłącznie to wynagrodzenie zryczałtowane lub, w odpowiednim przypadku, średnią zryczałtowanych wynagrodzeń, za okresy ukończone z uwzględnieniem tego ustawodawstwa.

3. Instytucja właściwa Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo przewiduje, że wysokość świadczeń pieniężnych zmienia się w zależności od liczby członków rodziny, uwzględnia również tych członków rodziny zainteresowanego, którzy zamieszkują na terytorium innego Państwa Członkowskiego, tak jak gdyby zamieszkiwali na terytorium państwa właściwego.

Artykuł 59

Koszt przewozu osoby, która uległa wypadkowi przy pracy lub cierpi na chorobę zawodową

1. Instytucja właściwa Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo przewiduje ponoszenie kosztów przewozu osoby, która uległa wypadkowi w pracy lub która cierpi na chorobę zawodową bądź do miejsca zamieszkania, bądź do szpitala, ponosi koszty przewozu do odpowiedniego miejsca na terytorium innego Państwa Członkowskiego, które zamieszkuje poszkodowany, pod warunkiem że instytucja ta wyraziła wstępną zgodę na ten przewóz, uwzględniając uzasadniające go powody. Zgoda ta nie jest wymagana w przypadku pracownika przygranicznego.

2. Instytucja właściwa Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo przewiduje ponoszenie kosztów przewozu zwłok osoby, która zginęła w pracy, do miejsca pochówku, ponosi koszty przewozu do odpowiedniego miejsca na terytorium innego Państwa Członkowskiego, w którym ofiara mieszkała w chwili wypadku, zgodnie ze stosowanym przez nią ustawodawstwem.

Sekcja 2

Pogłębienie się choroby zawodowej, z tytułu której przyznano świadczenie

Artykuł 60 (7) (11)

1. W przypadku pogłębienia się choroby zawodowej, z tytułu której pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek otrzymują lub otrzymali świadczenie na podstawie ustawodawstwa Państwa Członkowskiego, stosuje się następujące zasady:

a) jeżeli zainteresowany od czasu, kiedy korzysta ze świadczeń, nie wykonywał z uwzględnieniem ustawodawstwa innego Państwa Członkowskiego pracy zawodowej, mogącej spowodować lub pogłębić daną chorobę, instytucja właściwa pierwszego Państwa Członkowskiego obowiązana jest ponosić koszty świadczeń, z uwzględnieniem pogłębienia się choroby zawodowej, zgodnie ze stosowanym przez nią ustawodawstwem;

b) jeżeli zainteresowany, od czasu kiedy korzysta ze świadczeń, wykonywał taką pracę z uwzględnieniem ustawodawstwa innego Państwa Członkowskiego, instytucja właściwa pierwszego Państwa Członkowskiego zobowiązana jest ponosić koszty świadczeń, nie uwzględniając pogłębienia się choroby zawodowej, zgodnie ze stosowanym przez nią ustawodawstwem. Instytucja właściwa drugiego Państwa Członkowskiego przyznaje zainteresowanemu dodatek, którego wysokość jest równa różnicy między wysokością świadczeń należnych po pogłębieniu się choroby zawodowej a wysokością tych świadczeń, które należałyby się przed pogłębieniem się choroby zawodowej, zgodnie ze stosowanym przez nią ustawodawstwem, jeżeli dana choroba wystąpiła na terenie tego Państwa Członkowskiego, zgodnie z obowiązującym tam ustawodawstwem;

c) jeżeli, w przypadku określonym w lit. b), pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek cierpiąca na sklerogenną pylicę płuc lub na inną chorobę, określoną, zgodnie z przepisami art. 57 ust. 6, nie mają prawa do świadczeń na podstawie ustawodawstwa drugiego Państwa Członkowskiego, instytucja właściwa pierwszego Państwa Członkowskiego jest zobowiązana do udzielania świadczeń, z uwzględnieniem pogłębienia się choroby zawodowej, zgodnie ze stosowanym przez nią ustawodawstwem. Jednakże instytucja właściwa drugiego Państwa Członkowskiego ponosi ciężar różnicy między wysokością świadczeń pieniężnych, w tym również rent, należnych od instytucji właściwej pierwszego Państwa Członkowskiego, z uwzględnieniem pogłębienia się choroby zawodowej, a wysokością świadczeń, które były należne przed pogłębieniem się choroby zawodowej;

d) ustanowionych w ustawodawstwie Państwa Członkowskiego przepisów dotyczących zmniejszenia, zawieszenia lub zniesienia nie stosuje się do osób otrzymujących świadczenia, przyznane przez instytucje dwóch Państw Członkowskich zgodnie z lit. b).

2. W przypadku pogłębienia się choroby zawodowej, które dało podstawę do stosowania przepisów art. 57 ust. 5, stosuje się następujące przepisy:

a) instytucja właściwa, która przyznała świadczenia na podstawie przepisów art. 57 ust. 1, zobowiązana jest udzielać świadczenia, z uwzględnieniem tego pogłębienia się choroby zawodowej, zgodnie ze stosowanym przez nią ustawodawstwem;

b) koszt świadczeń pieniężnych, w tym rent, podzielony jest między instytucjami, które uczestniczyły w kosztach świadczeń udzielanych poprzednio, zgodnie z przepisami art. 57 ust. 5. Jednakże jeżeli poszkodowany ponownie wykonywał pracę, która mogła spowodować lub pogłębić daną chorobę zawodową, z uwzględnieniem ustawodawstwa jednego z Państw Członkowskich, w którym wykonywał już pracę tego samego rodzaju, albo z uwzględnieniem ustawodawstwa innego Państwa Członkowskiego, instytucja właściwa tego państwa ponosi koszt różnicy między wysokością należnych świadczeń, z uwzględnieniem pogłębienia się choroby zawodowej, a wysokością świadczeń, które były należne przed pogłębieniem się choroby zawodowe.

Sekcja 3

Przepisy różne

Artykuł 61

Zasady dotyczące uwzględniania odrębności poszczególnych ustawodawstw

1. Jeżeli w Państwie Członkowskim, na którego terytorium przebywa zainteresowany, nie istnieje ubezpieczenie wypadków przy pracy lub od chorób zawodowych, lub jeżeli takie ubezpieczenie istnieje, ale nie przewiduje instytucji odpowiedzialnej za udzielanie świadczeń rzeczowych, świadczenia te udzielane są przez instytucję miejsca pobytu lub zamieszkania, odpowiedzialną za udzielanie świadczeń rzeczowych w przypadku choroby.

2. Jeżeli ustawodawstwo państwa właściwego uzależnia całkowicie bezpłatność świadczeń rzeczowych od korzystania z opieki lekarskiej, organizowanej przez pracodawcę, świadczenia rzeczowe udzielane w przypadkach określonych w art. 52 i w art. 55 ust. 1 uważa się za udzielone w ramach takiej opieki lekarskiej.

3. Jeżeli ustawodawstwo państwa właściwego przewiduje system dotyczący obowiązków pracodawcy, świadczenia rzeczowe udzielane w przypadkach określonych w art. 52 i w art. 55 ust. 1 uważa się za udzielone na wniosek instytucji właściwej.

4. Jeżeli system państwa właściwego, dotyczący odszkodowania za wypadki przy pracy, nie ma charakteru ubezpieczenia obowiązkowego, świadczenia rzeczowe udzielane są bezpośrednio przez pracodawcę lub przez ubezpieczyciela zastępczego.

5. Jeżeli ustawodawstwo Państwa Członkowskiego przewiduje, wyraźnie lub w sposób domniemany, że wypadki przy pracy lub choroby zawodowe, które zdarzyły się lub które zostały stwierdzone uprzednio, są uwzględniane w celu dokonania oceny stopnia niezdolności, powstania prawa do świadczeń lub ustalenia wysokości tych świadczeń, instytucja właściwa tego Państwa Członkowskiego uwzględnia również wypadki przy pracy lub choroby zawodowe, które zdarzyły się lub które zostały stwierdzone uprzednio, z uwzględnieniem ustawodawstwa innego Państwa Członkowskiego, tak jak gdyby zdarzyły się lub zostały stwierdzone z uwzględnieniem stosowanego przez nią ustawodawstwa.

6. Jeżeli ustawodawstwo Państwa Członkowskiego przewiduje, wyraźnie lub w sposób domniemany, że wypadki przy pracy lub choroby zawodowe, które zdarzyły się lub które zostały stwierdzone później, są uwzględniane w celu dokonania oceny stopnia niezdolności, powstania prawa do świadczeń lub ustalenia wysokości tych świadczeń, instytucja właściwa tego Państwa Członkowskiego uwzględnia również wypadki przy pracy lub choroby zawodowe, które zdarzyły się lub które zostały stwierdzone później, z uwzględnieniem ustawodawstwa innego Państwa Członkowskiego, tak jak gdyby zdarzyły się lub zostały stwierdzone z uwzględnieniem stosowanego przez nią ustawodawstwa, w przypadku gdy:

1) wypadek przy pracy lub choroba zawodowa, które zdarzyły się lub zostały stwierdzone uprzednio z uwzględnieniem stosowanego przez nią ustawodawstwa, nie stanowią podstawy do odszkodowania;

oraz

2) wypadek przy pracy lub choroba zawodowa, które zdarzyły się lub zostały stwierdzone później, nie stanowią podstawy, z uwzględnieniem przepisów zawartych w ust. 5, w odniesieniu do tego wypadku przy pracy lub tej choroby zawodowej, do odszkodowania zgodnie z ustawodawstwem innego Państwa Członkowskiego.

Artykuł 62

System stosowany w przypadku istnienia wielu systemów w państwie zamieszkania lub pobytu – Maksymalny okres udzielania świadczeń

1. Jeżeli ustawodawstwo państwa pobytu lub zamieszkania przewiduje kilka systemów ubezpieczeniowych, do pracowników najemnych i osób prowadzących działalność na własny rachunek, określonych w art. 52 lub art. 55 ust. 1, stosuje się przepisy systemu, któremu podlegają pracownicy fizyczni przemysłu stalowego. Jeżeli jednak wymienione ustawodawstwo przewiduje system szczególny dla pracowników górnictwa i przedsiębiorstw podobnych, przepisy tego systemu stosuje się do tej grupy pracowników, o ile instytucja miejsca pobytu lub zamieszkania, do której się zwracają, jest właściwa do celów stosowania tego systemu.

2. Jeżeli ustawodawstwo Państwa Członkowskiego określa maksymalny okres, w czasie którego przyznawane są świadczenia, instytucja stosująca to ustawodawstwo może uwzględnić okres, w czasie którego świadczenia były już udzielane przez instytucję innego Państwa Członkowskiego.

Sekcja 4

Zwroty między instytucjami

Artykuł 63

1. Instytucja właściwa zobowiązana jest do zwrotu kosztów świadczeń rzeczowych, udzielonych na jej rachunek na podstawie przepisów art. 52 i art. 55 ust. 1.

2. Zwroty, określone w ust. 1, określane i dokonywane są zgodnie z warunkami przewidzianymi w rozporządzeniu wykonawczym, określonym w art. 98, na podstawie dowodów faktycznie poniesionych wydatków.

3. Dwa lub kilka Państw Członkowskich lub właściwe władze tych państw mogą przewidzieć inne sposoby dokonywania zwrotów lub zaniechać dokonywania wszelkich zwrotów między instytucjami podlegającymi ich właściwości.

Sekcja 5

Studenci

Artykuł 63a

Przepisy sekcji 1-4 stosuje się odpowiednio do studentów.

ROZDZIAŁ 5

ŚWIADCZENIA Z TYTUŁU ŚMIERCI

Artykuł 64

Sumowanie okresów ubezpieczenia lub zamieszkania

Instytucja właściwa Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo uzależnia nabycie, zachowanie lub odzyskanie prawa do świadczeń z tytułu śmierci od ukończenia okresów ubezpieczenia lub zamieszkania, uwzględnia, w niezbędnym zakresie, okresy ubezpieczenia lub zamieszkania ukończone z uwzględnieniem ustawodawstwa innego Państwa Członkowskiego, tak jak gdyby chodziło o okresy ukończone z uwzględnieniem ustawodawstwa stosowanego przez tę instytucję.

Artykuł 65

Prawo do świadczeń w przypadku, gdy śmierć nastąpiła lub gdy uprawniony zamieszkuje w Państwie Członkowskim innym niż państwo właściwe

1. Kiedy pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek, emeryt lub rencista, lub ubiegający się o emeryturę lub o rentę, lub członek jego rodziny umrą na terytorium Państwa Członkowskiego innego niż państwo właściwe, uważa się, że śmierć nastąpiła na terytorium państwa właściwego.

2. Instytucja właściwa zobowiązana jest do przyznania świadczeń w razie śmierci należnych na podstawie stosowanego przez nią ustawodawstwa, nawet jeżeli odbiorca świadczenia mieszka na terytorium Państwa Członkowskiego innego niż państwo właściwe.

3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się również w przypadku, gdy śmierć nastąpiła z powodu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.

Artykuł 66

Udzielanie świadczeń w przypadku śmierci emeryta lub rencisty, który zamieszkiwał w Państwie Członkowskim innym niż to, w którym znajduje się instytucja, na której ciążył obowiązek udzielania świadczeń rzeczowych

W przypadku śmierci emeryta lub rencisty, któremu świadczenie przysługiwało na podstawie ustawodawstwa jednego lub kilku Państw Członkowskich, jeżeli osoba ta zamieszkiwała na terytorium Państwa Członkowskiego innego niż to, w którym znajduje się instytucja, na której ciążył obowiązek udzielania temu emerytowi lub renciście świadczeń rzeczowych na podstawie przepisów art. 28, świadczenia z tytułu śmierci, należne na podstawie stosowanego przez nią ustawodawstwa, udzielane są przez tę instytucję i na jej koszt, tak jak gdyby emeryt lub rencista w chwili śmierci zamieszkiwał na terytorium Państwa Członkowskiego, w którym instytucja się znajduje.

Przepisy poprzedniego ustępu stosuje się odpowiednio do członków rodziny emeryta lub rencisty.

Artykuł 66a

Studenci

Przepisy art. 64-66 stosuje się odpowiednio do studentów i do członków ich rodzin.

ROZDZIAŁ 6

ZASIŁKI DLA BEZROBOTNYCH

Sekcja 1

Przepisy wspólne

Artykuł 67

Sumowanie okresów ubezpieczenia lub zatrudnienia

1. Instytucja właściwa Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo uzależnia nabycie, zachowanie lub odzyskanie prawa do świadczeń od ukończenia okresów ubezpieczenia, uwzględnia, w niezbędnym zakresie, okresy ubezpieczenia lub zatrudnienia ukończone jako pracownik najemny, z uwzględnieniem ustawodawstwa innego Państwa Członkowskiego, tak jak gdyby chodziło o okresy ubezpieczenia ukończone z uwzględnieniem stosowanego przez tę instytucję ustawodawstwa, jednakże pod warunkiem, że okresy zatrudnienia byłyby uznane za okresy ubezpieczenia, jakby zostały ukończone z uwzględnieniem tego ustawodawstwa.

2. Instytucja właściwa Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo uzależnia nabycie, zachowanie lub odzyskanie prawa do świadczeń od ukończenia okresów zatrudnienia, uwzględnia, w niezbędnym zakresie, okresy ubezpieczenia lub zatrudnienia ukończone jako pracownik najemny, z uwzględnieniem ustawodawstwa innego Państwa Członkowskiego, tak jak gdyby chodziło o okresy zatrudnienia ukończone z uwzględnieniem stosowanego przez tę instytucję ustawodawstwa.

3. Z wyjątkiem przypadków, określonych w art. 71 ust. 1 lit. a) ii) oraz lit. b) ii), przepisy ust. 1 i 2 stosuje się pod warunkiem, że zainteresowany ukończył ostatnio:

— w przypadku ust. 1, okresy ubezpieczenia,

— w przypadku ust. 2, okresy zatrudnienia,

zgodnie z ustawodawstwem, na podstawie którego występuje o przyznanie świadczeń.

4. Jeżeli okres, przez który przyznawane są świadczenia, zależy od długości okresów ubezpieczenia lub zatrudnienia, stosuje się odpowiednio przepisy ust. 1 albo 2, w zależności od przypadku.

Artykuł 68

Ustalanie wysokości świadczeń

1. Instytucja właściwa Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo przewiduje ustalanie wysokości świadczeń na podstawie wysokości poprzedniego wynagrodzenia, uwzględnia wyłącznie wynagrodzenie, które zainteresowany otrzymywał w okresie swojego ostatniego zatrudnienia na terytorium tego państwa. Jednakże jeżeli zainteresowany nie był ostatnio zatrudniony co najmniej przez cztery tygodnie na tym terytorium, świadczenie ustalane jest na podstawie zwyczajowego wynagrodzenia w miejscu zamieszkania lub pobytu bezrobotnego, odpowiadającego zatrudnieniu takiemu samemu lub podobnemu do tego, jakie wykonywał ostatnio na terytorium innego Państwa Członkowskiego.

2. Instytucja właściwa Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo przewiduje, że wysokość świadczeń zmienia się w zależności od liczby członków rodziny, uwzględnia członków rodziny zainteresowanego, którzy zamieszkują na terytorium innego Państwa Członkowskiego, tak jak gdyby zamieszkiwali na terytorium państwa właściwego. Niniejszego przepisu się nie stosuje, jeżeli w państwie zamieszkania członków rodziny inna osoba ma prawo do zasiłków dla bezrobotnych, o ile członkowie rodziny są uwzględniani przy ustalaniu wysokości świadczeń.

Sekcja 2

Bezrobotni udający się do Państwa Członkowskiego, innego niż państwo właściwe

Artykuł 69

Warunki i zakres zachowania prawa do świadczeń

1. Bezrobotny w pełnym wymiarze pracownik najemny lub bezrobotna w pełnym wymiarze osoba prowadząca działalność na własny rachunek, którzy spełniają warunki wymagane przez ustawodawstwo Państwa Członkowskiego w celu uzyskania prawa do świadczeń i którzy udają się do jednego lub kilku Państw Członkowskich w celu poszukiwania tam zatrudnienia, zachowują prawo do tych świadczeń, na warunkach i w granicach niżej określonych:

a) Przed wyjazdem zainteresowany musi zarejestrować się jako poszukujący pracy i pozostawać do dyspozycji służb zatrudnienia państwa właściwego co najmniej przez cztery tygodnie od początku okresu bezrobocia. Jednakże właściwe służby lub instytucje mogą zezwolić na jego wyjazd przed upływem tego terminu.

b) Musi zarejestrować się jako poszukujący pracy w służbach zatrudnienia każdego z Państw Członkowskich, do których się udaje, i podporządkować się organizowanej przez nie kontroli. Warunek ten uważa się za spełniony w odniesieniu do okresu poprzedzającego rejestrację, jeżeli zainteresowany dokona jej w ciągu siedmiu dni, licząc od dnia, w którym przestał pozostawać w dyspozycji służb zatrudnienia państwa, z którego wyjechał. W wyjątkowych przypadkach termin ten może być przedłużony przez właściwe służby lub instytucje.

c) Prawo do świadczeń zachowywane jest przez okres najwyżej trzech miesięcy, licząc od chwili, gdy zainteresowany przestał pozostawać w dyspozycji służb zatrudnienia państwa, które opuścił, przy czym łączny okres, przez który przyznawane są świadczenia, nie może przekraczać okresu udzielania świadczeń, do których przysługuje mu prawo na podstawie ustawodawstwa tego państwa. W przypadku pracownika sezonowego okres ten ograniczony jest do czasu, jaki pozostaje do końca sezonu, na jaki został zatrudniony.

2. Jeżeli zainteresowany powraca do państwa właściwego przed upływem okresu, przez który ma prawo do świadczeń na podstawie przepisów ust. 1 lit. c), przysługuje mu nadal prawo do świadczeń zgodnie z ustawodawstwem tego państwa; traci natomiast prawo do świadczeń na podstawie ustawodawstwa państwa właściwego, o ile nie powróci tam przed upływem tego okresu. W wyjątkowych przypadkach okres ten może być przedłużony przez właściwe służby lub instytucje.

3. Z przepisów ust. 1 zainteresowany może skorzystać tylko jeden raz między dwoma okresami zatrudnienia.

▼M8 —————

Artykuł 70

Udzielanie świadczeń i zwroty

1. W przypadkach określonych w przepisach art. 69 ust. 1 świadczenia udzielane są przez instytucję każdego z państw, do którego bezrobotny udaje się w celu poszukiwania pracy.

Instytucja właściwa Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwu podlegali pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek w okresie ostatniego wykonywania pracy, zobowiązana jest do zwrotu kosztów tych świadczeń.

2. Zwroty określone w ust. 1 są ustalane i dokonywane zgodnie z warunkami przewidzianymi w rozporządzeniu określonym w przepisach art. 98 bądź na podstawie udokumentowanych rzeczywistych wydatków, bądź w kwocie zryczałtowanej.

3. Dwa lub kilka Państw Członkowskich bądź właściwe władze tych państw mogą przewidzieć inne sposoby dokonywania zwrotów lub wypłat lub też mogą zrezygnować z dokonywania jakichkolwiek zwrotów między instytucjami podlegającymi ich kompetencji.

Sekcja 3

Bezrobotni, którzy w trakcie ostatniego zatrudnienia zamieszkiwali w Państwie Członkowskim innym niż państwo właściwe

Artykuł 71

1. Bezrobotny pracownik najemny, który w okresie swojego ostatniego zatrudnienia zamieszkiwał na terytorium Państwa Członkowskiego innego niż państwo właściwe, korzysta ze świadczeń zgodnie z następującymi przepisami:

i) Pracownik przygraniczny bezrobotny w niepełnym wymiarze lub w pewnych odstępach czasu, w zatrudniającym go przedsiębiorstwie, korzysta ze świadczeń zgodnie z ustawodawstwem państwa właściwego, tak jak gdyby zamieszkiwał na terytorium tego państwa; świadczenia udzielane są przez instytucję właściwą.

ii) Pracownik przygraniczny bezrobotny w pełnym wymiarze korzysta ze świadczeń zgodnie z ustawodawstwem Państwa Członkowskiego, w którym zamieszkuje, tak jak gdyby podlegał temu ustawodawstwu w okresie swojego ostatniego zatrudnienia; świadczenia te udzielane są przez instytucję miejsca zamieszkania i na jej koszt.

i) Pracownik najemny, niebędący pracownikiem przygranicznym, bezrobotny w niepełnym wymiarze lub w pewnych odstępach czasu lub bezrobotny w pełnym wymiarze, który pozostaje w dyspozycji swojego pracodawcy lub służb zatrudnienia na terytorium państwa właściwego, korzysta ze świadczeń zgodnie z ustawodawstwem tego państwa, tak jak gdyby zamieszkiwał na jego terytorium; świadczenia te udzielane są przez instytucję właściwą.

ii) Pracownik najemny, niebędący pracownikiem przygranicznym, bezrobotny w pełnym wymiarze i który oddaje się do dyspozycji służb zatrudnienia na terytorium Państwa Członkowskiego, gdzie zamieszkuje, lub który powraca na to terytorium, korzysta ze świadczeń zgodnie z ustawodawstwem tego państwa, tak jak gdyby był tam ostatnio zatrudniony; świadczenia te udzielane są przez instytucję miejsca zamieszkania i na jej koszt. Jednakże jeżeli taki pracownik najemny uzyskał prawo do korzystania ze świadczeń udzielanych na koszt instytucji właściwej Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwu ostatnio podlegał, korzysta ze świadczeń zgodnie z przepisami art. 69. Korzystanie ze świadczeń na podstawie ustawodawstwa państwa, w którym zamieszkuje, zostaje zawieszone na okres, przez który bezrobotny może ubiegać się, zgodnie z przepisami art. 69, o świadczenia na podstawie ustawodawstwa, któremu ostatnio podlegał.

2. Tak długo, jak bezrobotny ma prawo do świadczeń na podstawie przepisów ust. 1 lit. a) i) lub lit. b) i), nie może ubiegać się o świadczenia na podstawie ustawodawstwa Państwa Członkowskiego, na którego terytorium zamieszkuje.

Sekcja 4

Osoby objęte specjalnym systemem dla urzędników służby cywilnej

Artykuł 71a

1. Przepisy sekcji 1 i 2 są odpowiednio stosowane do osób objętych specjalnym systemem w razie bezrobocia dla urzędników służby cywilnej.

2. Przepisów sekcji 3 nie stosuje się do osób objętych specjalnym systemem w razie bezrobocia dla urzędników służby cywilnej. Osoba bezrobotna objęta specjalnym systemem na wypadek bezrobocia dla urzędników służby cywilnej, będąca całkowicie lub w niepełnym zakresie bezrobotna, która w trakcie swojego ostatniego zatrudnienia pozostawała na terytorium Państwa Członkowskiego niebędącego państwem właściwym, otrzymuje świadczenia zgodnie z ustawodawstwem państwa właściwego, tak jakby mieszkała na terytorium tego Państwa. Świadczenia te wypłacane są przez odpowiednią instytucję, na jej koszt.

ROZDZIAŁ 7 (8)

ŚWIADCZENIA RODZINNE

Artykuł 72 (8)

Sumowanie okresów ubezpieczenia, zatrudnienia lub prowadzenia działalności na własny rachunek

Instytucja właściwa Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo uzależnia nabycie prawa do świadczeń od ukończenia okresów ubezpieczenia, zatrudnienia lub prowadzenia działalności na własny rachunek, uwzględnia w tym celu, w niezbędnym zakresie, okresy ubezpieczenia, zatrudnienia lub prowadzenia działalności na własny rachunek ukończone na terytorium innych Państw Członkowskich, tak jak gdyby chodziło o okresy ukończone z uwzględnieniem stosowanego przez nią ustawodawstwa.

Artykuł 72a (9) (14)

Pracownicy najemni bezrobotni w pełnym wymiarze

Pracownik najemny bezrobotny w pełnym wymiarze, do którego stosuje się art. 71 ust. 1 lit. a) ii) lub lit. b) ii), zdanie pierwsze, otrzymuje, dla członków swojej rodziny, zamieszkujących na terytorium tego samego co on Państwa Członkowskiego, świadczenia rodzinne zgodnie z ustawodawstwem tego państwa, tak jakby podlegał temu ustawodawstwu w czasie swojego ostatniego zatrudnienia, uwzględniając, w odpowiednim przypadku, przepisy art. 72. Świadczenia te są udzielane przez instytucję miejsca zamieszkania i na jej koszt.

W przypadku gdy instytucja ta stosuje ustawodawstwo przewidujące potrącenia składki płaconej przez bezrobotnych na pokrycie świadczeń rodzinnych, zezwala się, aby te potrącenia były dokonywane zgodnie z ustawodawstwem stosowanym przez tę instytucję.

Artykuł 73 (8)

Pracownicy najemni lub osoby prowadzące działalność na własny rachunek, których członkowie rodziny zamieszkują w Państwie Członkowskim innym niż państwo właściwe

Pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek podlegający ustawodawstwu Państwa Członkowskiego są uprawnieni, w odniesieniu do członków swojej rodziny, którzy zamieszkują terytorium innego Państwa Członkowskiego, do świadczeń rodzinnych przewidzianych przez ustawodawstwo pierwszego państwa, tak jakby zamieszkiwali oni terytorium tego państwa, z zastrzeżeniem przepisów załącznika VI.

Artykuł 74 (8)

Bezrobotni, których członkowie rodziny mieszkają w Państwie Członkowskim innym niż państwo właściwe

Bezrobotny będący uprzednio pracownikiem najemnym lub osobą prowadzącą działalność na własny rachunek, korzystający z zasiłków dla bezrobotnych zgodnie z ustawodawstwem danego Państwa Członkowskiego, są uprawnione, w odniesieniu do członków swojej rodziny, którzy zamieszkują na terytorium innego Państwa Członkowskiego, do świadczeń rodzinnych przewidzianych zgodnie z ustawodawstwem pierwszego państwa, tak jakby zamieszkiwali na terytorium tego państwa, z zastrzeżeniem przepisów załącznika VI.

Artykuł 75 (8)

Udzielanie świadczeń

1. Świadczenia rodzinne udzielane są w przypadkach określonych w art. 73 przez instytucję właściwą państwa, którego ustawodawstwu podlega pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek i, w przypadkach określonych art. 74, przez instytucję właściwą państwa, zgodnie z ustawodawstwem, na podstawie którego bezrobotny będący uprzednio pracownikiem najemnym lub osobą prowadzącą działalność na własny rachunek otrzymuje zasiłek dla bezrobotnych. Świadczenia udzielane są zgodnie z przepisami stosowanymi przez te instytucje, niezależnie od tego, czy osoba fizyczna lub prawna, której mają być wypłacane świadczenia, zamieszkuje lub przebywa na terytorium państwa właściwego lub innego Państwa Członkowskiego.

2. Jednakże jeżeli świadczenia rodzinne nie są przeznaczone na utrzymanie członków rodziny przez osobę, której powinny być udzielane, instytucja właściwa zwalnia się ze swoich zobowiązań poprzez udzielenie wspomnianych świadczeń osobie fizycznej lub prawnej, która rzeczywiście utrzymuje członków rodziny, na wniosek i za pośrednictwem instytucji miejsca ich zamieszkania lub instytucji określonej, lub organu wskazanego w tym celu przez właściwą władzę państwa ich zamieszkania.

3. Dwa lub kilka Państw Członkowskich mogą uzgodnić między sobą, zgodnie z przepisami art. 8, że instytucja właściwa udzielać będzie świadczeń rodzinnych należnych na podstawie ustawodawstwa tych państw lub jednego z tych państw osobie fizycznej lub prawnej, która rzeczywiście utrzymuje członków rodziny, bezpośrednio lub za pośrednictwem instytucji miejsca ich zamieszkania.

Artykuł 76 (8)

Zasady pierwszeństwa w przypadku zbiegu praw do świadczeń rodzinnych zgodnie z ustawodawstwem państwa właściwego i zgodnie z ustawodawstwem Państwa Członkowskiego miejsca zamieszkania członków rodziny

1. W przypadku gdy w tym samym okresie, dla tego samego członka rodziny i z tytułu wykonywania działalności zawodowej, świadczenia rodzinne są przewidziane w ustawodawstwie Państwa Członkowskiego, na którego terytorium zamieszkują członkowie rodziny, prawo do świadczeń rodzinnych, należnych zgodnie z ustawodawstwem innego Państwa Członkowskiego, w danym wypadku na podstawie art. 73 lub 74, jest zawieszane do wysokości przewidzianej w ustawodawstwie pierwszego Państwa Członkowskiego.

2. Jeżeli wniosek o świadczenia nie jest złożony w Państwie Członkowskim, na którego terytorium zamieszkują członkowie rodziny, instytucja właściwa innego Państwa Członkowskiego może stosować przepisy ust. 1 tak, jakby świadczenia były przyznane w pierwszym Państwie Członkowskim.

Artykuł 76a

Studenci

Przepisy art. 72 stosuje się odpowiednio do studentów.

ROZDZIAŁ 8

ŚWIADCZENIA DLA DZIECI POZOSTAJĄCYCH NA UTRZYMANIU EMERYTÓW LUB RENCISTÓW ORAZ DLA SIEROT

Artykuł 77

Dzieci pozostające na utrzymaniu emerytów lub rencistów

1. Określenie „świadczenia”, w rozumieniu niniejszego art., oznacza zasiłki rodzinne przewidziane dla osób otrzymujących emerytury, renty inwalidzkie, renty z tytułu wypadku przy pracy lub z tytułu choroby zawodowej, jak i podwyżki lub dodatki do emerytur lub rent na dzieci emeryta lub rencisty, z wyjątkiem dodatków przyznawanych z tytułu systemów ubezpieczenia w razie wypadków przy pracy lub chorób zawodowych.

2. Świadczenia przyznawane są zgodnie z niżej podanymi zasadami, niezależnie od tego, na terytorium którego Państwa Członkowskiego zamieszkuje emeryt bądź rencista lub zamieszkują jego dzieci:

a) emerytowi lub renciście, któremu świadczenie przysługuje na podstawie ustawodawstwa tylko jednego Państwa Członkowskiego, zgodnie z ustawodawstwem państwa właściwego do celów przyznania emerytury lub renty;

b) emerytowi lub renciście, któremu świadczenie przysługuje na podstawie ustawodawstw kilku Państw Członkowskich:

i) zgodnie z ustawodawstwem państwa, na którego terytorium zamieszkuje emeryt lub rencista, jeżeli prawo do jednego ze świadczeń określonych w ust. 1 przysługuje na podstawie ustawodawstwa tego państwa, uwzględniając w odpowiednim przypadku, przepisy art. 79 ust. 1 lit. a); lub

ii) w innych przypadkach, zgodnie z ustawodawstwem tego z Państw Członkowskich, któremu zainteresowany podlegał najdłużej, jeżeli prawo do jednego ze świadczeń, określonych w ust. 1, przysługuje na podstawie tego ustawodawstwa, uwzględniając, w odpowiednim przypadku, przepisy art. 79 ust. 1 lit. a); jeżeli żadne prawo nie przysługuje na podstawie tego ustawodawstwa, warunki przyznania prawa są rozpatrywane w świetle ustawodawstw innych zainteresowanych Państw Członkowskich, w porządku malejącej długości okresów ubezpieczenia lub zamieszkania ukończonych zgodnie z ustawodawstwem tych Państw Członkowskich.

Artykuł 78

Sieroty

1. Świadczeniami w znaczeniu niniejszego artykułu są zasiłki rodzinne i w odpowiednim przypadku uzupełniające lub specjalne zasiłki dla sierot.

2. Świadczenia dla sierot przyznawane są zgodnie z niżej podanymi zasadami, niezależnie od tego, na terytorium którego Państwa Członkowskiego zamieszkuje sierota lub osoba fizyczna bądź prawna, która rzeczywiście ją utrzymuje:

a) dla sieroty po zmarłym pracowniku najemnym lub osobie prowadzącej działalność na własny rachunek, którzy podlegali ustawodawstwu jednego Państwa Członkowskiego, zgodnie z ustawodawstwem tego Państwa;

b) dla sieroty po zmarłym pracowniku najemnym lub osobie prowadzącej działalność na własny rachunek, którzy podlegali ustawodawstwu kilku Państw Członkowskich:

i) zgodnie z ustawodawstwem tego Państwa Członkowskiego, na którego terytorium zamieszkuje sierota, jeżeli prawo do jednego ze świadczeń określonych w ust. 1 przysługuje na podstawie ustawodawstwa tego państwa, z uwzględnieniem, w odpowiednim przypadku, przepisów art. 79 ust. 1 lit. a);

ii) w innych przypadkach, zgodnie z ustawodawstwem tego Państwa Członkowskiego, któremu zmarły pracownik podlegał najdłużej, jeżeli prawo do jednego ze świadczeń, określonych w ust. 1, przysługuje na podstawie ustawodawstwa, z uwzględnieniem, w odpowiednim przypadku, przepisów art. 79 ust. 1 lit. a), jeżeli żadne prawo nie przysługuje na podstawie tego ustawodawstwa, warunki przyznawania prawa są rozpatrywane w świetle ustawodawstwa innych zainteresowanych Państw Członkowskich, w porządku malejącej długości okresów ubezpieczenia lub zamieszkania ukończonych z uwzględnieniem ustawodawstwa tych Państw Członkowskich.

Jednakże ustawodawstwo Państwa Członkowskiego stosowane w celu udzielania świadczeń określonych w przepisach art. 77, na rzecz dzieci emeryta lub rencisty, stosuje się nadal po śmierci wymienionego emeryta lub rencisty, do celów udzielania świadczeń dla pozostałych po nim sierot.

Artykuł 78a

Renty sieroce, z wyjątkiem rent przyznanych na podstawie systemów ubezpieczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych są traktowane jako „świadczenia” w zakresie art. 78 ust. 1, jeżeli zmarły w jakimkolwiek czasie podlegał systemowi, zgodnie z którym udziela się wyłącznie zasiłków rodzinnych lub dodatkowych lub specjalnych zasiłków dla sierot. Te systemy są wymienione w załączniku VIII.

Artykuł 79 (7)

Przepisy wspólne dotyczące świadczeń na dzieci pozostające na utrzymaniu emeryta lub rencisty oraz świadczeń na rzecz sierot

1. Świadczenia, w rozumieniu art. ►M5 77, 78 i 78a ◄ , udzielane są zgodnie z ustawodawstwem określonym zgodnie z przepisami wyżej wymienionych art.ów, przez instytucję zobowiązaną do jego stosowania i na jej koszt, tak jak gdyby emeryt lub rencista, lub zmarły pracownik podlegali wyłącznie ustawodawstwu państwa właściwego.

Jednakże:

a) jeżeli ustawodawstwo przewiduje, że nabycie, zachowanie lub przywrócenie prawa do świadczeń zależy od długości okresów ubezpieczenia, zatrudnienia, prowadzenia działalności na własny rachunek lub zamieszkania, okres ten jest określany z uwzględnieniem, w odpowiednim przypadku, przepisów art. 45 lub 72, w zależności od przypadku;

b) jeżeli ustawodawstwo przewiduje, że kwota świadczeń jest ustalana w zależności od wysokości emerytury lub renty lub zależy od długości okresów ubezpieczenia, wysokość tych świadczeń jest ustalana w zależności od wysokości teoretycznej, ustalonej zgodnie z przepisami art. 46 ust. 2.

2. W przypadku gdy zastosowanie zasady ustalonej w art. 77 ust. 2 lit. b) ii) i art. 78 ust. 2 lit. b) ii) spowodowałoby, iż kilka Państw Członkowskich okaże się właściwymi, przy jednakowej długości okresów ubezpieczenia, świadczenia w rozumieniu art. ►M5 zgodnie z art. 77, 78 lub 78a ◄ , zależnie od przypadku, przyznawane są zgodnie z ustawodawstwem tych Państw Członkowskich, którym uprawniony lub zmarły podlegał ostatnio.

3. Prawo do świadczeń należnych wyłącznie na podstawie krajowego ustawodawstwa bądź na podstawie przepisów ust. 2 oraz art. ►M5 77, 78 i 78a ◄ zostaje zawieszone, jeżeli dzieci otrzymują prawo do świadczeń lub zasiłków rodzinnych na podstawie ustawodawstwa Państwa Członkowskiego, z tytułu wykonywania pracy zawodowej. W takim przypadku zainteresowani są uważani za członków rodziny pracownika najemnego lub osoby prowadzącej działalność na własny rachunek.

Artykuł 79a

Przepisy odnoszące się do świadczeń dla sierot uprawnionych do świadczeń w ramach specjalnego systemu dla urzędników służby cywilnej

1. Nie naruszając przepisów ►M5 Artykuł 78a ◄ , renty sieroce otrzymywane w ramach specjalnego systemu dla urzędników służby cywilnej są obliczane zgodnie z przepisami rozdziału 3.

2. W przypadku gdy przewidziane w ust. 1, okresy ubezpieczenia, zatrudnienia, pracy na własny rachunek lub zamieszkania zostały także spełnione w ramach systemu powszechnego, należne świadczenia w ramach systemu powszechnego wypłaca się zgodnie z przepisami rozdziału 8 ►M5 o ile art. 44 ust. 3 nie przewiduje inaczej ◄ . Okresy ubezpieczenia, pracy na własny rachunek lub zatrudnienia spełnione zgodnie z ustawodawstwem specjalnego systemu dla urzędników służby cywilnej lub okresy traktowane przez ustawodawstwo tego Państwa Członkowskiego jako równoważne z takimi okresami, tam gdzie jest to stosowne, są uwzględniane przy nabywaniu, zawieszaniu lub odzyskaniu praw do świadczeń zgodnie z ustawodawstwem systemu powszechnego.

TYTUŁ IV

KOMISJA ADMINISTRACYJNA DO SPRAW ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO PRACOWNIKÓW MIGRUJĄCYCH

Artykuł 80

Skład i funkcjonowanie

1. W skład Komisji Administracyjnej ds. Zabezpieczenia Społecznego Pracowników Migrujących (zwanej dalej „Komisją Administracyjną”), utworzonej przy Komisji, wchodzą przedstawiciele rządów każdego z Państw Członkowskich, którym towarzyszą, w razie konieczności, doradcy techniczni. W posiedzeniach Komisji Administracyjnej bierze udział w charakterze doradczym przedstawiciel Komisji.

2. Komisja Administracyjna korzysta z pomocy technicznej Międzynarodowego Biura Pracy, w ramach porozumień zawartych w tym celu między Wspólnotą Europejską a Międzynarodową Organizacją Pracy.

3. Statut Komisji Administracyjnej uchwalają za wspólnym porozumieniem jej członkowie.

Decyzje dotyczące spraw wykładni, określonych w art. 81 lit. a), mogą być podejmowane wyłącznie jednomyślnie. Decyzje stanowią przedmiot koniecznego ogłoszenia.

4. Obsługę sekretariatu Komisji Administracyjnej zapewnia Komisja.

Artykuł 81

Zadania Komisji Administracyjnej

Zadania Komisji Administracyjnej są następujące:

a) rozpatrywanie wszelkich spraw administracyjnych lub dotyczących wykładni, wynikających z przepisów niniejszego rozporządzenia oraz rozporządzeń późniejszych, jak i każdej umowy lub uzgodnień, zawartych w ramach tych rozporządzeń, bez uszczerbku dla uprawnień władz, instytucji i osób zainteresowanych do korzystania z procedur i sądownictwa przewidzianych przez ustawodawstwo Państw Członkowskich, przez niniejsze rozporządzenie i przez Traktat;

b) zlecanie dokonywania na wniosek właściwych władz, instytucji i sądów Państw Członkowskich wszelkich tłumaczeń dokumentów dotyczących stosowania niniejszego rozporządzenia, w szczególności tłumaczeń wniosków wnoszonych przez osoby, które mogą być uprawnione do świadczeń na podstawie niniejszego rozporządzenia;

c) wspieranie i rozwijanie współpracy między Państwami Członkowskimi w zakresie zabezpieczenia społecznego, w szczególności w celu prowadzenia działań na rzecz ochrony zdrowia lub ochrony socjalnej, stanowiącej przedmiot wspólnego zainteresowania;

▼M1

d) w celu ustanowienia i rozwoju współpracy między Państwami Członkowskimi przez unowocześnianie procedur wymiany informacji, w szczególności poprzez dostosowanie przepływu informacji między instytucjami w celu wymiany telematycznej, uwzględniając rozwój przetwarzania danych w każdym z Państw Członkowskich. Głównym celem takiego unowocześnienia jest przyspieszenie przyznawania świadczeń;

e) zbieranie danych, które należy uwzględnić w celu sporządzania rachunków dotyczących kosztów przypadających na instytucje Państw Członkowskich na podstawie przepisów niniejszego rozporządzenia oraz przyjmowanie dorocznych rozliczeń między tymi instytucjami;

f) wykonywanie wszelkich innych czynności zgodnie ze swoimi kompetencjami na podstawie przepisów niniejszego rozporządzenia i rozporządzeń późniejszych oraz umów lub uzgodnień zawartych w ich ramach;

g) przedstawianie Komisji wniosków w celu opracowywania późniejszych rozporządzeń oraz zmiany niniejszego i późniejszych rozporządzeń.

TYTUŁ V

KOMITET DORADCZY DO SPRAW ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO PRACOWNIKÓW MIGRUJĄCYCH

Artykuł 82 (B)

Utworzenie, skład i działanie

1. Ustanawia się Komitet Doradczy do spraw Zabezpieczenia Społecznego Pracowników Migrujących (zwany dalej „Komitetem Doradczym”), składający się z ►A1 150 ◄ członków zwykłych, wśród których każde Państwo Członkowskie jest reprezentowane przez:

a) dwóch przedstawicieli rządu, z których co najmniej jeden musi być członkiem Komisji Administracyjnej;

b) dwóch przedstawicieli pracowniczych związków zawodowych;

c) dwóch przedstawicieli organizacji pracodawców.

W odniesieniu do każdej z wymienionych grup mianuje się po jednym zastępcy członka w stosunku do każdego Państwa Członkowskiego.

2. Członkowie zwykli Komitetu Doradczego oraz ich zastępcy mianowani są przez Radę, która dąży do tego, by, w odniesieniu do przedstawicieli organizacji związków zawodowych pracowników i pracodawców, w składzie Komitetu znalazła się odpowiednia reprezentacja różnych sektorów.

Rada ogłasza listę członków zwykłych oraz ich zastępców w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich.

3. Mandat członków zwykłych oraz ich zastępców trwa dwa lata. Mandat jest odnawialny. Z chwilą wygaśnięcia kadencji członkowie oraz ich zastępcy pełnią nadal swoje funkcje do chwili, kiedy zostaną zastąpieni członkami nowo mianowanymi lub do chwili odnowienia ich mandatu.

4. Komitetowi Doradczemu przewodniczy przedstawiciel Komisji. Przewodniczący nie bierze udziału w głosowaniu.

5. Komitet Doradczy zbiera się co najmniej raz w roku. Posiedzenie Komitetu zwołuje jego przewodniczący z własnej inicjatywy lub na wniosek pisemny skierowany do niego co najmniej przez jedną trzecią członków. Wniosek musi zawierać konkretne propozycje dotyczące porządku dziennego.

6. Na podstawie propozycji przewodniczącego Komitet Doradczy może w drodze wyjątku podjąć decyzję w sprawie wysłuchania wszelkich osób lub wszelkich przedstawicieli organizacji posiadających rozległe doświadczenie w zakresie zabezpieczenia społecznego. Ponadto Komitet korzysta na tych samych warunkach, co Komisja Administracyjna, z pomocy technicznej Międzynarodowego Biura Pracy, w ramach porozumień zawartych między Wspólnotą Europejską a Międzynarodową Organizacją Pracy.

7. Opinie i propozycje Komitetu Doradczego wymagają uzasadnienia. Opinie i propozycje są uchwalane absolutną większością ważnie oddanych głosów.

Komitet uchwala, większością głosów członków, swój regulamin wewnętrzny, który jest zatwierdzany przez Radę, po zapoznaniu się z opinią Komisji.

8. Obsługę Sekretariatu Komitetu Doradczego zapewnia Komisja.

Artykuł 83

Zadania Komitetu Doradczego

Na wniosek Komisji Wspólnot Europejskich, Komisji Administracyjnej lub z własnej inicjatywy Komitet Doradczy jest uprawniony:

a) do badania spraw ogólnych lub zasadniczych oraz problemów związanych ze stosowaniem rozporządzenia wynikających ze stosowania postanowień art. 51 Traktatu;

b) do zgłaszania Komisji Administracyjnej opinii w tym zakresie, jak i propozycji zmierzających do ewentualnych zmian rozporządzeń.

TYTUŁ VI

PRZEPISY RÓŻNE

Artykuł 84 (7)

Współpraca właściwych władz

1. Właściwe władze Państw Członkowskich przekazują sobie wszystkie informacje dotyczące:

a) środków podjętych w celu realizacji niniejszego rozporządzenia:

b) zmian w ich ustawodawstwach, które mogą mieć wpływ na stosowanie niniejszego rozporządzenia.

2. Do celów wykonania niniejszego rozporządzenia władze i instytucje Państw Członkowskich współpracują, tak jak gdyby chodziło o stosowanie ich własnego ustawodawstwa. Pomoc administracyjna tych władz jest co do zasady wolna od opłat. Jednakże właściwe władze Państw Członkowskich mogą postanowić o zwrocie niektórych kosztów.

3. Do celów wykonania niniejszego rozporządzenia władze i instytucje Państw Członkowskich mogą porozumiewać się między sobą bezpośrednio, jak i z osobami zainteresowanymi lub z ich pełnomocnikami.

4. Władze, instytucje i sądy Państwa Członkowskiego nie mogą odrzucić wniosków lub innych dokumentów skierowanych do nich z powodu tego, że są sporządzone w urzędowym języku innego Państwa Członkowskiego. W odpowiednim przypadku stosuje się przepisy art. 81 lit. b).

a) Jeżeli na podstawie niniejszego rozporządzenia lub zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym określonym w art. 98 władze lub instytucje Państwa Członkowskiego przekazują dane osobowe władzom lub instytucjom innego Państwa Członkowskiego, to przekazanie następuje z uwzględnieniem przepisów dotyczących ochrony danych, przewidzianych przez Państwo Członkowskie przekazujące dane.

Każdy późniejszy przekaz, jak i przechowywanie, zmiana i niszczenie danych następuje z uwzględnieniem przepisów, dotyczących ochrony danych, przewidzianych w przepisach ustawodawstwa Państwa Członkowskiego otrzymującego dane.

b) Wykorzystanie danych osobowych do celów innych niż cele zabezpieczenia społecznego wymaga zgody osoby, której dotyczy, lub następuje zgodnie z innymi gwarancjami przewidzianymi w krajowych przepisach prawnych.

Artykuł 84a

Stosunki między instytucjami i osobami objętymi zakresem niniejszego rozporządzenia

1. Instytucje i osoby objęte zakresem niniejszego rozporządzenia mają obowiązek wzajemnego informowania i współpracy w celu zapewnienia właściwego wprowadzenia w życie niniejszego rozporządzenia.

Instytucje, zgodnie z zasadą dobrej administracji, odpowiadają na wszelkie zapytania w odpowiednim czasie i w związku z tym zapewniają osobom zainteresowanym wszelkie informacje wymagane do wykonywania praw powierzonych im przez niniejsze rozporządzenie.

Zainteresowane osoby informują instytucje państwa właściwego oraz państwa zamieszkania tak szybko, jak to jest możliwe, o wszelkich ewentualnych zmianach w ich sytuacji osobistej lub rodzinnej, które wpływają na ich prawo do świadczeń na podstawie niniejszego rozporządzenia.

2. Niespełnienie zobowiązań dotyczących informacji, określonych w ust. 1, akapit trzeci, mogą skutkować zastosowaniem proporcjonalnych środków zgodnie z prawem krajowym. Jednakże te środki są równe środkom stosowanym w podobnych sytuacjach zgodnie z prawem krajowym oraz nie czynią niemożliwym lub bardzo trudnym w praktyce w odniesieniu do wnioskodawców wykonywanie prawa powierzonego im przez niniejsze rozporządzenie.

3. W przypadku trudności w interpretacji lub zastosowaniu niniejszego rozporządzenia, które mogą zagrozić prawom osób objętych przez niniejsze rozporządzenie, instytucja państwa właściwego lub państwa zamieszkania zainteresowanej osoby nawiązuje kontakt z instytucją(-ami) zainteresowanego Państwa Członkowskiego (zainteresowanych Państw Członkowskich). Jeżeli nie można znaleźć rozwiązania w odpowiednim czasie, zainteresowane władze mogą zachęcać do interwencji Komisję Administracyjną.

Artykuł 85

Zwolnienia od opłat lub ich obniżenie – Zwolnienia z obowiązku uwierzytelniania

1. Przywilej zwolnienia lub obniżenia opłat, opłat skarbowych, notarialnych lub opłat rejestracyjnych, przewidzianych przez ustawodawstwo Państwa Członkowskiego w odniesieniu do pism i dokumentów, które należy przedstawić zgodnie z ustawodawstwem tego państwa, rozciąga się na podobne dokumenty, które należy przedstawić zgodnie z ustawodawstwem innego Państwa Członkowskiego lub zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.

2. Wszelkie oświadczenia, dokumenty i pisma, jakie należy przedstawić w celu zastosowania niniejszego rozporządzenia, zwolnione są z obowiązku uwierzytelniania przez władze dyplomatyczne i konsularne.

▼M1

3. Wiadomość elektroniczna przesłana przez instytucję zgodnie z przepisami niniejszego rozporządzenia i rozporządzenia wykonawczego nie może być odrzucona przez żadne władze lub instytucję innego Państwa Członkowskiego przez powołanie się na fakt, że została otrzymana drogą elektroniczną, po tym jak instytucja otrzymująca oświadczyła, że jest w stanie otrzymywać wiadomości drogą elektroniczną. Przy kopiowaniu i zapisywaniu takich wiadomości przyjmuje się, że są one prawidłową i dokładną kopią dokumentu oryginalnego lub zapisu informacji, do których się odnosi, chyba że istnieje dowód, że jest inaczej.

Wiadomość elektroniczna uważana jest za ważną, jeśli system komputerowy, w którym wiadomość została zapisana, zawiera środki zabezpieczające, niezbędne do uniknięcia jakichkolwiek zmian, ujawnienia lub dostępu do zapisu. W każdym momencie istnieje możliwość kopiowania zapisanej informacji w czytelnej formie. Gdy wiadomość elektroniczna jest przekazywana z jednej instytucji zabezpieczenia społecznego do innej, zostają podjęte odpowiednie środki bezpieczeństwa, zgodnie z odpowiednimi przepisami wspólnotowymi.

Artykuł 86 (14)

Wnioski, oświadczenia i odwołania przedkładane władzom, instytucjom lub sądom Państw Członkowskich innych niż państwo właściwe

1. Wszelkie wnioski, oświadczenia lub odwołania, które zgodnie z ustawodawstwem Państwa Członkowskiego, powinny zostać wniesione w określonym terminie do władz, instytucji lub sądu tego państwa, są dopuszczalne, jeżeli zostaną wniesione w tym samym terminie do odpowiednich władz, instytucji lub sądu innego Państwa Członkowskiego. W takim przypadku władza, instytucja lub sąd, do których zostały wniesione przekazuje bezzwłocznie te wnioski, oświadczenia lub odwołania właściwym władzom, instytucji lub sądowi tego pierwszego państwa, bądź bezpośrednio, bądź za pośrednictwem właściwych władz zainteresowanego Państwa Członkowskiego. Data wniesienia wniosków, oświadczeń lub odwołań do władz, instytucji lub sądu drugiego państwa przyjmowana jest za datę wniesienia do właściwych władz, instytucji lub sądu.

2. Jeżeli osoba uprawniona do wykonania tego zgodnie z ustawodawstwem Państwa Członkowskiego przedłożyła temu państwu wniosek o świadczenia rodzinne, nawet jeśli to Państwo Członkowskie nie jest właściwe zgodnie z prawem pierwszeństwa, datę złożenia pierwszego wniosku uznaje się za datę przedłożenia właściwym władzom, instytucji lub sądowi, o ile nowy wniosek zostanie wniesiony w Państwie Członkowskim, które jest właściwe zgodnie z prawem pierwszeństwa przez osobę uprawnioną do wykonania tego zgodnie z ustawodawstwem tego państwa. Drugi wniosek musi zostać wniesiony w ciągu jednego roku od powiadomienia o odrzuceniu pierwszego wniosku lub od wstrzymania wypłaty świadczeń w pierwszym Państwie Członkowskim.

Artykuł 87

Badania lekarskie

1. Badania lekarskie przewidziane przez ustawodawstwo Państwa Członkowskiego mogą być przeprowadzane na wniosek instytucji właściwej na terytorium innego Państwa Członkowskiego przez instytucję miejsca pobytu lub zamieszkania osoby korzystającej ze świadczeń, na warunkach ustanowionych przez rozporządzenie wykonawcze określone w art. 98 lub zamiast tego w sposób uzgodniony przez właściwe władze zainteresowanych Państw Członkowskich.

2. Badania lekarskie przeprowadzone na warunkach określonych w ust. 1 uważa się za przeprowadzone na terytorium państwa właściwego.

Artykuł 88

Przekazywanie z jednego Państwa Członkowskiego do drugiego kwot należnych z tytułu stosowania niniejszego rozporządzenia

W odpowiednim przypadku przekazywanie kwot wynikających ze stosowania niniejszego rozporządzenia dokonywane jest zgodnie z umowami obowiązującymi w tym zakresie między Państwami Członkowskimi w chwili dokonywania przekazu. W przypadku gdy nie obowiązują takie umowy między dwoma Państwami Członkowskimi, właściwe władze tych państw lub władze, którym podlegają wypłaty międzynarodowe, ustalają za wzajemnym porozumieniem niezbędne środki, jakie podejmą w celu dokonywania tych przekazów.

Artykuł 89

Szczególne warunki wykonywania niektórych ustawodawstw

Szczególne warunki stosowania ustawodawstw niektórych Państw Członkowskich wymienione są w załączniku VI.

Artykuł 90 (8)

…

Artykuł 91

Składki obciążające pracodawców lub przedsiębiorstwa nieustanowione w państwie właściwym

Pracodawca nie jest zobowiązany do opłacania podwyższonych składek z tego tylko tytułu, że jego miejsce prowadzenia działalności lub zarejestrowana siedziba jego przedsiębiorstwa znajduje się na terytorium państwa innego niż państwo właściwe.

Artykuł 92

Ściąganie składek

1. Składki należne instytucji Państwa Członkowskiego mogą być ściągane na terytorium innego Państwa Członkowskiego, zgodnie z procedurą administracyjną oraz z zachowaniem gwarancji i przywilejów dotyczących ściągania składek należnych odpowiedniej instytucji tego ostatniego państwa.

2. Sposoby stosowania przepisów ust. 1 zostaną określone, jeżeli zajdzie taka potrzeba, przez rozporządzenie wykonawcze określone w art. 98, lub w drodze porozumień między Państwami Członkowskimi. Te sposoby stosowania mogą dotyczyć również procedury przymusowego ściągania składek.

Artykuł 93

Prawa instytucji zobowiązanych do wypłaty w stosunku do osób trzecich, ponoszących odpowiedzialność

1. Jeżeli osoba korzysta ze świadczeń na podstawie ustawodawstwa Państwa Członkowskiego, z tytułu wynagrodzenia szkody powstałej na skutek zdarzeń zaistniałych na terytorium innego Państwa Członkowskiego, wszelkie prawa instytucji zobowiązanej do wypłaty w stosunku do osoby trzeciej, zobowiązanej do wynagrodzenia szkody, uregulowane są następująco:

a) jeżeli instytucja zobowiązana do wypłaty uzyskała, na podstawie stosowanego przez nią ustawodawstwa, prawa, jakie przysługują świadczeniobiorcy w stosunku do osób trzecich, podstawienie uznaje każde Państwo Członkowskie;

b) jeżeli instytucja zobowiązana do wypłaty ma bezpośrednie roszczenie wobec osoby trzeciej, roszczenie to jest uznawane przez każde Państwo Członkowskie.

2. Jeżeli osoba korzysta ze świadczeń na podstawie ustawodawstwa Państwa Członkowskiego z tytułu wynagrodzenia szkody powstałej na skutek zdarzeń zaistniałych na terytorium innego Państwa Członkowskiego, ustawodawstwo, określające przypadki, w których wyłączona jest odpowiedzialność cywilna pracodawców lub zatrudnianych przez nich pracowników, stosuje się wobec wymienionej osoby lub instytucji właściwej.

Przepisy ust. 1 stosuje się również do wszelkich praw instytucji zobowiązanej do wypłaty w stosunku do pracodawcy lub zatrudnianych przez niego pracowników w przypadku, gdy odpowiedzialność ich nie jest wyłączona.

3. W przypadku gdy, zgodnie z przepisami art. 36 ust. 3 i/lub art. 63 ust. 3, dwa lub więcej Państw Członkowskich lub właściwe władze tych państw zawarły porozumienie w sprawie zaniechania zwrotu między instytucjami im podległymi, ewentualne prawa w stosunku do osób trzecich regulują następujące zasady:

a) W przypadku gdy instytucja Państwa Członkowskiego miejsca pobytu lub miejsca zamieszkania przyznaje świadczenia z tytułu szkody powstałej na jego terytorium, ta instytucja, zgodnie ze stosowanym przez nią ustawodawstwem, wykonuje prawo podstawienia lub podejmuje działania bezpośrednie w stosunku do osoby trzeciej, zobowiązanej do naprawienia szkody.

b) Do celów wykonania przepisów lit. a):

i) osoba otrzymująca świadczenia uważana jest za ubezpieczoną w instytucji miejsca pobytu lub miejsca zamieszkania;

oraz

ii) instytucja ta uważana jest za zobowiązaną do świadczeń.

c) Przepisy ust. 1 i 2 są nadal stosowane w odniesieniu do świadczeń nieobjętych porozumieniem w sprawie zaniechania określonym w niniejszym ustępie.

TYTUŁ VII

PRZEPISY PRZEJŚCIOWE I KOŃCOWE

Artykuł 94 (7) (8) (11) (12)

Przepisy przejściowe odnoszące się do pracowników najemnych

1. Niniejsze rozporządzenie nie daje podstawy do nabycia jakichkolwiek praw za okres poprzedzający dzień 1 października 1972 r. lub datę jego stosowania na terytorium danego Państwa Członkowskiego lub na części terytorium tego państwa.

2. Każdy okres ubezpieczenia oraz, w odpowiednim przypadku, każdy okres zatrudnienia lub zamieszkania, ukończony zgodnie z ustawodawstwem Państwa Członkowskiego przed dniem 1 października 1972 r. lub przed datą stosowania niniejszego rozporządzenia na terytorium tego Państwa Członkowskiego lub na części terytorium tego państwa, jest uwzględniany dla celów ustalenia praw nabytych na podstawie przepisów niniejszego rozporządzenia.

3. Z zastrzeżeniem przepisów ust. 1 prawo nabywa się na podstawie niniejszego rozporządzenia, nawet jeżeli odnosi się ono do zdarzenia, które nastąpiło przed dniem 1 października 1972 r. lub przed datą jego stosowania na terytorium danego Państwa Członkowskiego lub na części terytorium tego państwa.

4. Każde świadczenie, które nie zostało ustalone lub którego udzielanie zostało zawieszone ze względu na obywatelstwo lub miejsce zamieszkania zainteresowanego, zostaje na jego wniosek ustalone lub przywrócone od dnia 1 października 1972 r. lub od daty stosowania niniejszego rozporządzenia na terytorium danego Państwa Członkowskiego lub na części terytorium tego państwa, o ile uprzednio ustalone świadczenia nie zostały wypłacone w formie zryczałtowanej.

5. Prawa osób, które przed dniem 1 października 1972 r. lub przed datą zastosowania niniejszego rozporządzenia na terytorium danego Państwa Członkowskiego lub na części terytorium tego państwa uzyskały emeryturę lub rentę, mogą zostać zmienione na ich wniosek, z uwzględnieniem przepisów niniejszego rozporządzenia. Przepis ten stosuje się również do innych świadczeń określonych w art. 78.

6. Jeżeli wniosek określony w ust. 4 lub 5 zostaje przedłożony w terminie dwóch lat od dnia 1 października 1972 r. lub od daty stosowania niniejszego rozporządzenia na terytorium danego Państwa Członkowskiego, prawa nabyte na podstawie niniejszego rozporządzenia nabywa się, począwszy od tej daty, przy czym przepisy ustawodawstwa każdego Państwa Członkowskiego dotyczące utraty praw lub przedawnienia roszczeń nie mogą być powoływane wobec zainteresowanych.

Te same przepisy stosuje się w odniesieniu do stosowania niniejszego rozporządzenia na terytoriach, które zostały włączone do Republiki Federalnej Niemiec w dniu 3 października 1990 r., o ile wniosek określony w ust. 4 lub 5 jest przedłożony w ciągu dwóch lat, począwszy od dnia 1 czerwca 1992 r.

7. Jeżeli wniosek określony w ust. 4 lub 5 jest wniesiony po upływie terminu dwóch lat, począwszy od dnia 1 października 1972 r. lub począwszy od daty stosowania niniejszego rozporządzenia na terytorium danego Państwa Członkowskiego, prawa nieutracone lub prawa nieprzedawnione są nabywane, począwszy od daty przedłożenia wniosku, z wyjątkiem sytuacji, gdy stosuje się korzystniejsze przepisy ustawodawstwa któregokolwiek Państwa Członkowskiego.

Te same przepisy stosuje się w odniesieniu do stosowania niniejszego rozporządzenia na terytoriach, które zostały włączone do Republiki Federalnej Niemiec w dniu 3 października 1990 r., o ile wniosek określony w ust. 4 lub 5 jest wniesiony po upływie dwóch lat, począwszy od dnia 1 czerwca 1992 r.

8. W przypadku sklerogennej pylicy płuc przepisy art. 57 ust. 5 stosuje się do świadczeń pieniężnych z tytułu choroby zawodowej, których koszt, w przypadku braku umowy między zainteresowanymi instytucjami, nie mógł zostać podzielony między te instytucje przed dniem 1 października 1972 r.

9. Zasiłki rodzinne pobierane przez pracowników najemnych, zatrudnionych we Francji, lub przez bezrobotnych otrzymujących zasiłek dla bezrobotnych, zgodnie z francuskim ustawodawstwem, na członków swoich rodzin mieszkających w innym Państwie Członkowskim w dniu 15 listopada 1989 r., są nadal wypłacane według stawek, w granicach i zgodnie z procedurą stosowaną w tym dniu, o ile ich wysokość jest wyższa niż wysokość świadczeń, które byłyby należne, począwszy od dnia 16 listopada 1989 r., o ile osoby zainteresowane podlegałyby francuskiemu ustawodawstwu. Nie uwzględnia się przerw krótszych niż jeden miesiąc i okresów pobierania świadczenia w razie choroby lub zasiłku dla bezrobotnych.

Zasady wykonania niniejszego ustępu, a w szczególności podział kosztu tych zasiłków są ustalone za wzajemnym porozumieniem zainteresowanych Państw Członkowskich lub przez ich właściwe władze, na podstawie opinii wydanej przez Komisję Administracyjną.

10. Prawa osób, którym przed wejściem w życie przepisów art. 45 ust. 6 przyznano emeryturę lub rentę, mogą zostać ponownie rozpatrzone, na ich wniosek, z zastrzeżeniem przepisów art. 45 ust. 6.

Artykuł 95 (6) (12)

Przepisy przejściowe w odniesieniu do osób prowadzących działalność na własny rachunek

1. Niniejsze rozporządzenie nie daje podstawy do nabycia jakichkolwiek praw za okres poprzedzający dzień 1 lipca 1982 r. lub datę jego stosowania na terytorium danego Państwa Członkowskiego lub na części terytorium tego Państwa.

2. Każdy okres ubezpieczenia, jak również, w odpowiednim przypadku, każdy okres zatrudnienia, prowadzenia działalności na własny rachunek lub zamieszkania, ukończony zgodnie z ustawodawstwem Państwa Członkowskiego przed dniem 1 lipca 1982 r. lub przed datą wykonania niniejszego rozporządzenia na terytorium tego Państwa Członkowskiego lub na części terytorium tego Państwa, jest uwzględniany do celów ustalenia praw nabytych na podstawie przepisów niniejszego rozporządzenia.

3. Z zastrzeżeniem przepisów ust. 1 prawo nabywa się na podstawie niniejszego rozporządzenia, nawet jeżeli odnosi się ono do zdarzenia, które nastąpiło przed dniem 1 lipca 1982 r. lub przed datą wykonania tego rozporządzenia na terytorium danego Państwa Członkowskiego lub na części terytorium tego państwa.

4. Każde świadczenie, które nie zostało ustalone, lub którego udzielanie zostało zawieszone ze względu na obywatelstwo lub miejsce zamieszkania zainteresowanego, zostaje na jego wniosek ustalone lub przywrócone od dnia 1 lipca 1982 r. lub od daty wykonania niniejszego rozporządzenia na terytorium danego Państwa Członkowskiego lub na części terytorium tego państwa, o ile uprzednio ustalone świadczenia nie zostały wypłacone w formie zryczałtowanej.

5. Prawa osób, które przed dniem 1 lipca 1982 r. lub przed datą wykonania niniejszego rozporządzenia na terytorium danego Państwa Członkowskiego lub na części terytorium tego państwa uzyskały emeryturę lub rentę, mogą zostać zmienione na ich wniosek, z uwzględnieniem przepisów niniejszego rozporządzenia. Przepis ten stosuje się również do innych świadczeń określonych w art. 78.

6. Jeżeli wniosek określony w ust. 4 lub 5 zostaje przedłożony w terminie dwóch lat od dnia 1 lipca 1982 r. lub od daty wykonania niniejszego rozporządzenia na terytorium danego Państwa Członkowskiego, prawa nabyte na podstawie niniejszego rozporządzenia nabywa się, począwszy od tej daty, przy czym ustawodawstwo każdego Państwa Członkowskiego dotyczące utraty praw lub przedawnienia roszczeń nie mogą być powoływane wobec zainteresowanych.

Te same przepisy stosuje się w odniesieniu do wykonania niniejszego rozporządzenia na terytoriach, które zostały włączone do Republiki Federalnej Niemiec dnia 4 października 1990 r., o ile wniosek określony w ust. 4 lub 5 jest przedłożony w ciągu dwóch lat, począwszy od dnia 1 czerwca 1992 r.

7. Jeżeli wniosek określony w ust. 4 lub 5 zostaje wniesiony po upływie terminu dwóch lat, począwszy od dnia 1 lipca 1982 r. lub począwszy od daty wykonania niniejszego rozporządzenia na terytorium danego Państwa Członkowskiego, prawa nieutracone lub prawa nieprzedawnione są nabywanel, począwszy od daty przedłożenia wniosku, z wyjątkiem sytuacji, gdy stosuje się korzystniejsze przepisy ustawodawstwa któregokolwiek Państwa Członkowskiego.

Te same przepisy stosuje się w odniesieniu do stosowania niniejszego rozporządzenia na terytoriach, które zostały włączone do Republiki Federalnej Niemiec w dniu 3 października 1990 r., o ile wniosek określony w ust. 4 lub 5 zostaje wniesiony po upływie dwóch lat, począwszy od dnia 1 czerwca 1992 r.

Artykuł 95a (11)

Przepisy przejściowe w celu stosowania rozporządzenia (EWG) nr 1248/92 ( 3 )

1. Rozporządzenie (EWG) nr 1248/92 nie daje podstawy do jakichkolwiek praw za okres poprzedzający dzień 1 czerwca 1992 r.

2. Wszystkie okresy ubezpieczenia lub zamieszkania, ukończone zgodnie z ustawodawstwem Państwa Członkowskiego przed dniem 1 czerwca 1992 r., są uwzględniane dla celów ustalenia praw do świadczeń na podstawie rozporządzenia (EWG) nr 1248/92.

3. Z zastrzeżeniem przepisów ust. 1 prawo zostaje nabyte na podstawie rozporządzenia (EWG) nr 1248/92, nawet jeżeli odnosi się ono do zdarzenia, które nastąpiło przed dniem 1 czerwca 1992 r.

4. Prawa osób zainteresowanych, które przed dniem 1 czerwca 1992 r. uzyskały emeryturę lub rentę, mogą zostać zmienione na ich wniosek, z uwzględnieniem przepisów rozporządzenia (EWG) nr 1248/92.

5. Jeżeli wniosek określony w ust. 4 zostaje przedłożony w terminie dwóch lat od dnia 1 czerwca 1992 r., prawa nabyte na podstawie rozporządzenia (EWG) nr 1248/92 nabywa się, począwszy od tej daty, przy czym ustawodawstwo każdego Państwa Członkowskiego dotyczące utraty praw lub przedawnienia roszczeń nie mogą być powoływane wobec zainteresowanych.

6. Jeżeli wniosek określony w ust. 4 zostaje wniesiony po upływie terminu dwóch lat, począwszy od dnia 1 czerwca 1992 r., prawa nieutracone lub prawa nieprzedawnione są nabywane, począwszy od daty przedłożenia wniosku, z wyjątkiem sytuacji, gdy stosuje się korzystniejsze przepisy ustawodawstwa któregokolwiek Państwa Członkowskiego.

Artykuł 95b (14)

Przepisy przejściowe w celu stosowania rozporządzenia (EWG) nr 1247/92 ( 4 )

1. Rozporządzenie (EWG) nr 1247/92 nie przyznaje żadnych praw w stosunku do okresu poprzedzającego dzień 1 czerwca 1992 r.

2. Okresy zamieszkania, zatrudnienia lub prowadzenia działalności na własny rachunek ukończone na terytorium Państwa Członkowskiego przed dniem 1 czerwca 1992 r. są uwzględniane dla celów ustalenia praw nabytych na podstawie przepisów rozporządzenia (EWG) nr 1247/92.

3. Z zastrzeżeniem przepisów ust. 1 prawo nabywa się na podstawie rozporządzenia (EWG) nr 1247/92, nawet jeżeli odnosi się ono do zdarzenia, które nastąpiło przed dniem 1 czerwca 1992 r.

4. Każde specjalne świadczenie nieskładkowe, które nie zostało ustalone lub którego udzielanie zostało zawieszone ze względu na przynależność państwową zainteresowanego, zostaje na jego wniosek ustalone lub przywrócone od dnia 1 czerwca 1992 r., o ile uprzednio ustalone świadczenia nie zostały wypłacone w formie zryczałtowanej.

5. Prawa osób, które przed dniem 1 czerwca 1992 r. uzyskały emeryturę lub rentę, mogą zostać zmienione na ich wniosek, z uwzględnieniem przepisów rozporządzenia (EWG) nr 1247/92.

6. Jeżeli wniosek, określony w ust. 4 lub 5, zostaje przedłożony w terminie dwóch lat od dnia 1 czerwca 1992 r., prawa powstałe na podstawie rozporządzenia (EWG) nr 1247/92 nabywa się począwszy od tej daty, przy czym ustawodawstwo każdego Państwa Członkowskiego dotyczące utraty praw lub przedawnienia roszczeń nie mogą być powoływane wobec zainteresowanych.

7. Jeżeli wniosek określony w ust. 4 lub 5 zostaje wniesiony po upływie terminu dwóch lat, począwszy od dnia 1 czerwca 1992 r., prawa nieutracone lub prawa nieprzedawnione są nabywane, począwszy od daty przedłożenia wniosku, z wyjątkiem sytuacji, gdy stosuje się korzystniejsze przepisy ustawodawstwa któregokolwiek Państwa Członkowskiego.

8. Stosowanie art. 1 rozporządzenia (EWG) nr 1247/92 nie może spowodować cofnięcia świadczeń, które zostały przyznane przed dniem 1 czerwca 1992 r. przez właściwe instytucje Państwa Członkowskiego zgodnie z tytułem III rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 i do których stosuje się art. 10 tego ostatniego rozporządzenia.

9. Stosowanie art. 1 rozporządzenia (EWG) nr 1247/92 nie może spowodować odrzucenia wniosku o przyznanie specjalnego świadczenia nieskładkowego, przyznanego jako dodatek do renty lub emerytury, który został złożony przez osobę zainteresowaną, która spełniała warunki przyznania tego świadczenia przed dniem 1 czerwca 1992 r., nawet gdy zainteresowany zamieszkuje na terytorium Państwa Członkowskiego innego niż właściwe Państwo Członkowskie, o ile wniosek o przyznanie świadczenia został złożony w ciągu pięciu lat, począwszy od dnia 1 czerwca 1992 r.

10. Nie naruszając przepisów ust. 1, każde specjalne świadczenie nieskładkowe, przyznane jako dodatek do renty lub emerytury, które nie zostało ustalone lub które zostało zawieszone z tego względu, że zainteresowany mieszka na terytorium Państwa Członkowskiego innego niż właściwe Państwo Członkowskie, jest na wniosek zainteresowanego ustalane lub przywrócone, począwszy od dnia 1 czerwca 1992 r., w pierwszym przypadku, od dnia, kiedy świadczenie powinno być ustalone, a w drugim przypadku, od daty zawieszenia świadczenia.

11. W przypadku gdy specjalne świadczenia nieskładkowe, określone w art. 4 ust. 2a rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 mogą, w tym samym okresie i w odniesieniu do tej samej osoby, być przyznane na podstawie art. 10a tego rozporządzenia przez instytucję właściwą Państwa Członkowskiego, na którego terytorium zainteresowany zamieszkuje, i zgodnie z ust. 1-10 niniejszego art.u przez właściwą instytucję innego Państwa Członkowskiego, zainteresowany może łączyć te świadczenia do wysokości najwyższego świadczenia specjalnego, o które mógłby się ubiegać zgodnie z danym ustawodawstwem.

12. Szczegółowe zasady stosowania ust. 11, w szczególności zastosowanie, w odniesieniu do świadczeń określonych w tym ustępie, warunków zmniejszenia, zawieszenia lub uchylenia przewidzianych w ustawodawstwie jednego lub kilku Państw Członkowskich i przyznania dodatków wyrównawczych, są określone na mocy decyzji Komisji Administracyjnej ds. Zabezpieczenia Społecznego Pracowników Migrujących i, w danym wypadku, przez wspólne porozumienie zainteresowanych Państw Członkowskich lub ich właściwych władz.

Artykuł 95c

Przepisy przejściowe w celu zastosowania rozporządzenia (WE) nr 1606/98

1. Żadne prawa nie zostają nabyte na mocy rozporządzenia (WE) nr 1606/98 ( 5 ) za okres poprzedzający dzień 25 października 1998 r.

2. Wszelkie okresy ubezpieczenia oraz tam gdzie jest to właściwe, wszelkie okresy zatrudnienia, pracy na własny rachunek lub zamieszkania spełnione w ramach ustawodawstwa jednego z Państw Członkowskich przed dniem 25 października 1998 r., zostaną uwzględnione w celu określenia praw nabytych, zgodnie z przepisami rozporządzenia (WE) nr 1606/98.

3. Z zastrzeżeniem przepisów ust. 1, zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1606/98 prawo do świadczeń zostaje nabyte nawet w przypadku gdy dotyczy ono ryzyka zaistniałego przed 25 października 1998 r.

4. Wszelkie świadczenia, które nie zostały przyznane lub zostały zawieszone z powodu obywatelstwa lub miejsca zamieszkania danej osoby, są na wniosek zainteresowanego przyznawane lub przywracane, począwszy od 25 października 1998 r., pod warunkiem że prawa, na podstawie których świadczenia te zostały wcześniej przyznane, nie umożliwiają otrzymania świadczenia w kwocie zryczałtowanej.

5. Prawa osób, którym przed dniem 25 października 1998 r. przyznano emeryturę lub rentę mogą zostać na ich wniosek zrewidowane, z uwzględnieniem przepisów rozporządzenia (WE) nr 1606/98. Przepis stosuje się również do innych świadczeń, określonych w art. 78 i 79, w zakresie, w jakim stosuje się go do art. 78 i 79a.

6. Jeśli wniosek, określony w ust. 4 lub 5, zostanie zgłoszony w ciągu dwóch lat od dnia 25 października 1998 r., prawa wynikające z rozporządzenia (WE) nr 1606/98 zostaną nabyte od tej daty i przepisy ustawodawstwa jakiegokolwiek Państwa Członkowskiego dotyczące przepadku i utraty praw nie mogą być stosowane do danych osób.

7. Jeśli wniosek, określony w ust. 4 lub 5 zostanie zgłoszony po upływie okresu dwóch lat od 25 października 1998 r., prawa, które nie zostały utracone i nie wygasły, nabywa się z dniem złożenia takiego wniosku, z zastrzeżeniem możliwości skorzystania z bardziej korzystnego ustawodawstwa któregokolwiek z Państw Członkowskich.

Artykuł 95d

Przepisy przejściowe dotyczące studentów

1. Na podstawie niniejszego rozporządzenie studenci, członkowie ich rodzin i osoby pozostałe przy życiu po ich śmierci nie nabywają żadnego prawa za okres przed 1 maja 1999 r.

2. Każdy okres ubezpieczenia i, w odpowiednim przypadku, każdy okres zatrudnienia, prowadzenia działalności na własny rachunek lub zamieszkania, ukończony zgodnie z ustawodawstwem Państwa Członkowskiego przed dniem 1 maja 1999 r., jest uwzględniany do celów ustalenia praw nabytych zgodnie z przepisami niniejszego rozporządzenia.

3. Z zastrzeżeniem przepisów ust. 1 na podstawie niniejszego rozporządzenia prawo zostaje nabyte, nawet jeżeli odnosi się ono do zdarzenia, które nastąpiło przed 1 maja 1999 r.

4. Każde świadczenie, które nie zostało przyznane lub którego udzielanie zostało zawieszone ze względu na obywatelstwo lub miejsce zamieszkania zainteresowanego, zostaje, na jego wniosek, ustalone lub przywrócone, począwszy od 1 maja 1999 r., pod warunkiem że przyznane świadczenia na podstawie uprawnienia nie spowodowały powstania płatności ryczałtowych.

5. Jeżeli wniosek, określony w ust. 4, zostaje wniesiony w terminie dwóch lat, począwszy od 1 maja 1999 r., prawa studentów, członków ich rodzin lub osób pozostałych przy życiu po ich śmierci, wynikające z niniejszego rozporządzenia, nabywane są, począwszy od tej daty, przy czym ustawodawstwa każdego Państwa Członkowskiego dotyczącego utraty lub przedawnienia praw nie można powoływać wobec zainteresowanych.

6. Jeżeli wniosek, określony w ust. 4, zostaje wniesiony po upływie dwóch lat, począwszy od dnia 1 maja 1999 r., prawa niewygasłe lub prawa nieprzedawnione przysługują, począwszy od daty wniesienia wniosku, z zastrzeżeniem korzystniejszych przepisów prawnych każdego Państwa Członkowskiego.

Artykuł 95e

Przepisy przejściowe w celu stosowania rozporządzenia (WE) nr 1399/1999 ( 6 )

1. Rozporządzenia (WE) nr 1399/1999 jest stosowane do praw sierot, których jedno z rodziców, po którym są uprawnione, zmarło po dniu 1 września 1999 r.

2. Wszystkie okresy ubezpieczenia lub zamieszkania, spełnione zgodnie z ustawodawstwem Państwa Członkowskiego przed dniem 1 września 1999 r. uwzględnia się w celu określenia praw nabytych zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1399/1999.

3. Prawa sierot, których jedno z rodziców, po którym nabyły uprawnienia, zmarło przed dniem 1 września 1999 r., mogą zostać zweryfikowane na podstawie ich wniosku zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1399/1999.

4. Jeżeli wniosek określony w ust. 3 jest złożony w okresie dwóch lat po dniu 1 września 1999 r., wówczas nabycie praw następuje na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1399/1999 od tej daty, przy czym nie można stosować wobec danej osoby przepisów dotyczących przedawnienia i wygaśnięcia Państwa Członkowskiego.

5. Jeżeli wniosek określony w ust. 3 jest złożony dopiero po upływie dwóch lat po dniu 1 września 1999 r., wówczas nabycie praw, które nie uległy przedawnieniu lub wygaśnięciu, następuje w dniu złożenia wniosku, z zastrzeżeniem ewentualnych bardziej korzystnych przepisów ustawodawstwa Państwa Członkowskiego.

Artykuł 95f

Przepisy przejściowe dotyczące sekcji I załącznika II, w rubrykach „D. NIEMCY” i „R. AUSTRIA”.

1. Sekcja I załącznika II, w rubrykach „D. NIEMCY” i „R. AUSTRIA”, zmieniona rozporządzeniem (WE) nr 647/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 kwietnia 2005 r. zmieniającym rozporządzenie Rady (EWG) nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek oraz do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie oraz (EWG) nr 574/72 w sprawie wykonywania rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 ( 7 ), nie powoduje nabycia uprawnienia za okres przed dniem 1 stycznia 2005 r.

2. Każdy okres ubezpieczenia oraz, w odpowiednim przypadku, każdy okres zatrudnienia, prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub zamieszkania, przebyty zgodnie z ustawodawstwem Państwa Członkowskiego przed dniem 1 stycznia 2005 r., jest uwzględniany przy określaniu praw nabytych zgodnie z postanowieniami niniejszego rozporządzenia.

3. Z zastrzeżeniem przepisów ust. 1, prawo nabywa się na mocy niniejszego rozporządzenia także w przypadku, gdy odnosi się ono do zdarzenia, które nastąpiło przed dniem 1 stycznia 2005 r.

4. Każde świadczenie, które nie zostało przyznane lub zostało zawieszone ze względu na obywatelstwo lub miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej, zostaje przyznane lub przywrócone, na jej wniosek, od dnia 1 stycznia 2005 r., pod warunkiem że prawa do świadczeń przyznanych uprzednio nie spowodowały wypłaty świadczeń w formie zryczałtowanej.

5. Prawa osób, którym przyznano emeryturę lub rentę przed dniem 1 stycznia 2005 r., mogą, na ich wniosek, zostać ponownie rozpatrzone, z uwzględnieniem postanowień niniejszego rozporządzenia. Przepis ten stosuje się również do innych świadczeń określonych w art. 78.

6. W przypadku złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 4 lub w ust. 5, w terminie dwóch lat od dnia 1 stycznia 2005 r. prawa nabyte na mocy niniejszego rozporządzenia stają się skuteczne począwszy od tej daty i nie można powoływać się wobec osób zainteresowanych na przepisy ustawodawstw któregokolwiek Państwa Członkowskiego, dotyczące utraty lub przedawnienia praw.

7. W przypadku złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 4 lub 5, po upływie dwuletniego terminu rozpoczynającego się po dniu 1 stycznia 2005 r. prawa, które nie zostały utracone lub nie uległy przedawnieniu, stają się skuteczne od daty złożenia wniosku, z wyjątkiem sytuacji, gdy zastosowanie mają korzystniejsze przepisy ustawodawstwa któregokolwiek Państwa Członkowskiego.

Artykuł 95 g

Przepisy przejściowe dotyczące usunięcia z załącznika IIa pozycji o austriackim zasiłku opiekuńczym (Pflegegeld).

W przypadku wniosków dotyczących zasiłków opiekuńczych zgodnie z austriacką ustawą federalną (Bundespflegegeldgesetz) złożonych nie później niż dnia 8 marca 2001 r. na podstawie art. 10a ust. 3 niniejszego rozporządzenia przepis ten stosuje się, dopóki osoba uprawniona do zasiłku opiekuńczego zamieszkuje w Austrii po dniu 8 marca 2001 r.