Brussel, 23.4.2024

COM(2024) 188 final

MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET COMITÉ VAN DE REGIO'S

De belangen van kinderen vooropstellen: een mededeling bij de aanbeveling van de Commissie over geïntegreerde systemen voor kinderbescherming


“De stem van kinderen moet vaker gehoord worden, dat moedigt ook andere kinderen aan om hun problemen niet te verbergen.” (Bijdrage van een kind uit Litouwen 1 ) 

DE BESCHERMING VAN KINDEREN IN EUROPA EN DAARBUITEN ALS EU-PRIORITEIT

Het leven van kinderen in de Europese Unie en de rest van de wereld is de afgelopen decennia in veel opzichten verbeterd. Dit is onder andere te danken aan meer welvaart, betere gezondheidszorg en betere toegang tot onderwijs. Nu we te maken hebben met een wereld die snel verandert – denk maar aan de negatieve gevolgen die kinderen ondervinden van de pandemie, ongelijkheden, discriminatie, conflicten, klimaatverandering en in de virtuele wereld – hebben we actie ondernomen om de rechten en de levenskwaliteit van kinderen in de EU en daarbuiten te blijven beschermen en verder te verbeteren. De EU, haar Europese en internationale partners en maatschappelijke organisaties hebben de handen ineengeslagen om geen enkel kind aan zijn lot over te laten terwijl we deze uitdagingen aangaan en de kansen benutten die de groene, digitale en demografische transities met zich meebrengen.

De afgelopen jaren heeft de Commissie een robuust en alomvattend juridisch, beleids- en ondersteuningskader opgezet met duidelijke toezeggingen voor een betere bescherming, bevordering en naleving van de rechten van het kind, met name door de vaststelling van de alomvattende EU-strategie voor de rechten van het kind 2 (“EU-strategie”) en de Europese kindergarantie 3 in maart 2021. In het kader van de EU-strategie wordt samen met de lidstaten een aantal maatregelen uitgevoerd, waaronder maatregelen tegen online en offline seksueel misbruik en seksuele uitbuiting van kinderen 4 en acties om kinderarmoede en sociaal-economische uitsluiting van kinderen in nood aan te pakken, met inbegrip van kinderen met een handicap of met een minderheids- of migratieachtergrond. Er zijn ook maatregelen genomen om de rechtsstelsels beter af te stemmen op de behoeften van kinderen als slachtoffer, verdachte, beklaagde of veroordeelde persoon, getuige of andere partij in een gerechtelijke procedure. Bovendien heeft de Commissie maatregelen ontwikkeld ter verbetering van hun geestelijke gezondheid en welzijn. Betekenisvolle participatie en raadpleging van kinderen, onder meer via het platform voor de participatie van kinderen 5 , is kenmerkend voor de EU-strategie en wordt in de EU en daarbuiten steeds gebruikelijker.

De EU-strategie omvat ook een sterke externe dimensie: de EU intensiveert haar werkzaamheden om de rechten van het kind wereldwijd te bevorderen, te beschermen, na te komen en te eerbiedigen, kinderarbeid uit te bannen, kinderhuwelijken tegen te gaan, aanzienlijk te investeren in onderwijs over de hele wereld en bescherming te bieden tegen alle vormen van geweld, misbruik en verwaarlozing, ook in een humanitaire context. De EU bevordert ook de participatie van kinderen en jongeren op mondiaal niveau via het jongerenactieplan in het externe optreden 6 . De richtsnoeren van de EU over kinderen en gewapende conflicten 7 worden herzien om schadelijke praktijken ten aanzien van kinderen in gewapende conflicten te voorkomen, tegen te gaan en uit te bannen.

Hoewel er aanzienlijke vooruitgang is geboekt, blijft geweld tegen kinderen op vele niveaus een probleem, zowel binnen als buiten de EU. Een einde maken aan alle vormen van geweld tegen kinderen, onder meer door geïntegreerde systemen voor kinderbescherming te ontwikkelen en te versterken, is zowel een morele als een wettelijke verplichting. Het is bovendien een strategische investering in de toekomst van onze samenleving.

KINDEREN BESCHERMEN: EEN VERPLICHTING EN EEN STRATEGISCHE INVESTERING IN DE SAMENLEVING

Geweld kan vele vormen aannemen. Hieronder vallen onder andere fysiek of geestelijk geweld, letsel of misbruik, verwaarlozing of nalatige behandeling, mishandeling of uitbuiting, met inbegrip van seksueel misbruik, fysiek, online of in virtuele werelden. Dergelijk geweld omvat ook huiselijk geweld, mensenhandel, seksueel misbruik, gendergerelateerd geweld, met inbegrip van vrouwelijke genitale verminking en kinderhuwelijken, alsook alle vormen van pesten en lijfstraffen. Kinderen kunnen bovendien te maken krijgen met discriminatie en onverdraagzaamheid, ook in hun digitale leven 8 . In 2021 werden 114 kinderen in de EU het slachtoffer van moord 9 . Naar schatting heeft 20 % van de kinderen in Europa tijdens hun kindertijd te maken met een vorm van seksueel misbruik 10 . In een recente enquête over geweld tegen vrouwen gaf op nationaal niveau 13,7 % van de volwassen vrouwen aan dat zij te maken hebben gehad met seksueel geweld in hun kindertijd 11 . Dit percentage zou zelfs hoger kunnen liggen, aangezien lang niet alle gevallen worden gemeld. Naar schatting lopen 190 000 meisjes in de hele EU het risico om onder dwang genitale verminking te ondergaan 12 . Zelfdoding is de op één na belangrijkste doodsoorzaak onder jongeren (15-19 jaar) 13 . 13 % tot 29 % van de kinderen (15-jarigen) uit verschillende lidstaten geeft aan te worden gepest 14 . 

Geweld tegen kinderen brengt ook economische kosten met zich mee die naar schatting tot wel 8 % van het mondiale bbp bedragen (wat neerkomt op 6,5 biljoen EUR), aangezien het leidt tot de vertraging van de economische ontwikkeling, de vergroting van de sociaaleconomische ongelijkheid, de belemmering van de economische groei en de verlaging van het inkomen per hoofd van de bevolking 15 . Geld steken in programma’s voor jonge kinderen kan een rendement op investering opleveren dat ten minste vier keer hoger ligt dan de oorspronkelijke uitgaven 16 . Het jaarlijkse verlies aan menselijk kapitaal in Europa als gevolg van geestelijke stoornissen bij kinderen en jongeren wordt geraamd op 54,2 miljard EUR 17 . Een sociaal-economische achterstand bij kinderen brengt ook hoge kosten met zich mee voor de samenleving, die in totaal gemiddeld 3,4 % van het bbp in de EU bedragen 18 . Investeren in kinderbescherming en geweldpreventie levert daarom ook een hoog economisch rendement en kostenbesparingen op de lange termijn op.

Kinderen willen zelf meer te zeggen hebben en praten over hun problemen en hun leven. Zij bezitten rechten en zijn aanjagers van verandering in het hier en nu, en zij weten volwassenen op welbespraakte wijze te vragen om actie te ondernemen, zodat er in hun behoeften wordt voorzien. Als deskundigen op het gebied van de zaken die hen aangaan, eisen kinderen terecht dat er “niets voor ons wordt besloten zonder ons”. Overeenkomstig artikel 12 van het VN-Verdrag inzake de rechten van het kind (“VN-Verdrag”) en het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (“het Handvest”) staan de stem en behoeften van kinderen centraal in de aanbeveling over geïntegreerde kinderbeschermingssystemen. Via het nieuwe EU-platform voor de participatie van kinderen werden meer dan 1 000 kinderen geraadpleegd over hun behoeften aan bescherming.

NAAR GEÏNTEGREERDE SYSTEMEN VOOR KINDERBESCHERMING

De bescherming van kinderen tegen alle vormen van geweld is een kerndoelstelling van de EU. Het is ook onlosmakelijk verbonden met de preventie van geweld, om het welzijn van kinderen en de eerbiediging van hun rechten te waarborgen. In artikel 3, lid 3, van het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU) is bepaald dat de Unie tot doel heeft de bescherming van de rechten van het kind te bevorderen. Artikel 24 van het Handvest bepaalt dat kinderen recht hebben op de bescherming en de zorg die nodig zijn voor hun welzijn, en dat bij alle handelingen betreffende kinderen, ongeacht of deze worden verricht door overheidsinstanties of particuliere instellingen, de belangen van het kind de eerste overweging vormen. Kinderbescherming is ook een belangrijke doelstelling van het VN-Verdrag en de Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling, opdat elk kind een leven zonder angst, verwaarlozing, misbruik en uitbuiting kan leiden. De ontstellende statistieken en bewijzen met betrekking tot de vele verschillende vormen van kindermisbruik, -geweld en -verwaarlozing in de hele EU, met daarbij de tol die de pandemie heeft geëist, de gevolgen van de aanvalsoorlog tegen Oekraïne en een piek in het aantal wereldwijde gewapende conflicten, maken duidelijk dat het tijd is om meer actie te ondernemen.

Daarom presenteert de Commissie een aanbeveling 19 aan de lidstaten om hun systemen voor kinderbescherming verder te ontwikkelen en te versterken en deze beter te integreren, zodat er beter tegemoet kan worden gekomen aan de behoefte van kinderen aan bescherming tegen elke vorm van geweld en kinderbescherming als mondiale prioriteit van de Unie wordt bevorderd.

Kinderbescherming is een kwestie waarbij de hele samenleving en vele sectoren zijn betrokken. Het is een gedeelde verantwoordelijkheid van een groot aantal diverse actoren, waaronder overheidsinstanties, particuliere actoren, internationale en maatschappelijke organisaties. De grote verscheidenheid aan instrumenten waarover de lidstaten en de Unie beschikken (wetgeving, beleid en financiering) op elk bestuursniveau, kan helpen om de systemen voor kinderbescherming beter te integreren en robuuster te maken. Er zijn mechanismen nodig voor coördinatie tussen de lidstaten om voor doeltreffende multidisciplinaire antwoorden bij alle ministeries of op alle bevoegdheidsniveaus te zorgen. Het is van essentieel belang dat alle actoren een duidelijk omschreven rol vervullen en zorgen voor nauwe coördinatie. Er zijn ook problemen met betrekking tot de beschikbaarheid en coördinatie van personele en financiële middelen. Hieruit blijkt duidelijk dat efficiëntere en sterker geïntegreerde systemen voor kinderbescherming nodig zijn.

Een samenlevingsbrede aanpak van kinderbescherming is een concrete en strategische langetermijninvestering, ook in de context van de maatschappij die zich voor onze ogen ontwikkelt waarin veel mensen een hoge levensverwachting hebben. Betere kinderbescherming zal aanzienlijk bijdragen tot eerlijkere, gelijkere en rechtvaardigere samenlevingen, geschraagd door rechtvaardigheid tussen de generaties en solidariteit voor de huidige en toekomstige generaties.

In navolging van de oproepen van het Europees Parlement 20 , de Raad 21 en het Europees Comité van de Regio’s 22 wordt met de aanbeveling van de Commissie aan de lidstaten de toezegging van de Commissie bevestigd om de bescherming van kinderen in de hele EU en daarbuiten te verbeteren. In de aanbeveling worden de lidstaten opgeroepen hun systemen voor kinderbescherming te beoordelen, te versterken en te integreren, op basis van beste praktijken en het gebruik van instrumenten op EU-niveau, zoals wetgeving, beleidsmaatregelen en financiering, en wordt hun daarbij steun aangeboden. De Commissie roept ook het Europees Parlement en de Raad op om bij hun toekomstige beraadslagingen rekening te houden met deze aanbeveling, en verzoekt het Comité van de Regio’s en het Europees Economisch en Sociaal Comité om de dialoog met lokale en regionale overheden en het maatschappelijk middenveld te bevorderen. Bij al deze acties moet het belang van het kind altijd voorop blijven staan.

(1)    Via de raadpleging van het EU-platform voor de participatie van kinderen .
(2)     COM(2021) 142 final.
(3)    Aanbeveling (EU) 2021/1004 van de Raad van 14 juni 2021 tot instelling van een Europese kindergarantie (PB L 223 van 22.6.2021, blz. 14).
(4)    Richtlijn 2011/93/EU van het Europees Parlement en de Raad van 13 december 2011 ter bestrijding van seksueel misbruik en seksuele uitbuiting van kinderen en kinderpornografie, en ter vervanging van Kaderbesluit 2004/68/JBZ van de Raad (richtlijn ter bestrijding van seksueel misbruik van kinderen) ( PB L 335 van 17.12.2011, blz. 1 ), met inbegrip van de herschikking COM(2024) 60 final, de mededeling “Een digitaal decennium voor kinderen en jongeren: de nieuwe Europese strategie voor een beter internet voor kinderen (BIK+) (COM(2022) 212 final), en de verordening tot vaststelling van regels ter voorkoming en bestrijding van seksueel misbruik van kinderen (COM(2022) 209 final).
(5)     EU-platform voor de participatie van kinderen .
(6)    JOIN(2022) 53 final.
(7)     Richtsnoeren van de EU over kinderen en gewapende conflicten .
(8)    Zoals blijkt uit het begeleidende werkdocument van de diensten van de Commissie (SWD(2024) 98 final).
(9)    Eurostat, Intentional homicide victims by age and sex - number and rate for the relevant sex and age groups , 2021.
(10)     Human Rights Channel van de Raad van Europa .
(11)    Eurostat, EU survey on gender-based violence against women and other forms of inter-personal violence (EU-GBV) , 2022.
(12)     Nultolerantie voor vrouwelijke genitale verminking (europa.eu) .
(13)    Unicef, The State of the World’s Children 2021: On My Mind – Promoting, protecting and caring for children’s mental health, Regional brief: Europe , 2021.
(14)     The twin challenge of equity and excellence in basic skills in the EU, An EU comparative analysis of the PISA 2022 results — Bureau voor publicaties van de Europese Unie (europa.eu) , 2024.
(15)     The violence-prevention Dividend, Why Preventing Violence Against Children Makes Economic Sense , 2022.
(16)    The Center for High Impact Philanthropy, High Return on Investment (ROI) , 2015.
(17)    Verslag van Unicef: The State of the World’s Children 2021, Regional brief: Europe .
(18)    C. Clarke, e.a. (2022), The economic costs of childhood socio-economic disadvantage in European OECD countries , OECD Papers on Well-being and Inequalities, nr. 9, OECD Publishing.
(19)    Zie de verwijzingen in de Aanbeveling over geïntegreerde systemen voor kinderbescherming (COM(2024) 2682 final), in de bijlage daarbij over de belangrijkste elementen van het acquis van de Unie, belangrijke beleidsdocumenten en financiering met betrekking tot systemen voor kinderbescherming en in het ondersteunende werkdocument van de diensten van de Commissie (SWD(2024) 98 final).
(20)    Resolutie van het Europees Parlement van 11 maart 2021 over de rechten van het kind in het licht van de EU-strategie voor de rechten van het kind ( 2021/2523(RSP) ).
(21)    Conclusies van de Raad van 9 juni 2022 over de EU-strategie voor de rechten van het kind ( 10024/22 ).
(22)    Advies van het Europees Comité van de Regio's “De lokale en regionale overheden helpen hun rol op te eisen in geïntegreerde systemen voor kinderbescherming”, goedgekeurd op de plenaire zitting van 17-18 april 2024. Zie:  Factsheet over het advies (europa.eu) . 

Brussel, 23.4.2024

COM(2024) 188 final

BIJLAGE

bij

Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal comité en het Comité van de Regio's

De belangen van kinderen vooropstellen: een mededeling bij de aanbeveling van de Commissie over geïntegreerde systemen voor kinderbescherming


BIJLAGE

Belangrijkste elementen van het acquis van de Unie, belangrijke beleidsdocumenten en financiering met betrekking tot systemen voor kinderbescherming

Dit document biedt een overzicht 1 van rechtshandelingen en beleids- en financiële instrumenten van de Unie in verband met systemen voor kinderbescherming.

Voor alle rechtsbesluiten en beleidsinstrumenten wordt een hyperlink aangegeven.

1.Primair recht

Verdrag betreffende de Europese Unie (2016/C 326/13) — met name artikel 3, leden 3 en 5.

Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie  (2016/C202/47) — met name artikel 9 (bestrijding van sociale uitsluiting, een hoog niveau van onderwijs, opleiding en bescherming van de menselijke gezondheid), artikel 10 (non-discriminatie), artikel 79 (migratie), artikel 81 (justitiële samenwerking in burgerlijke zaken), artikelen 82 en 83 (justitiële samenwerking in strafzaken), en het tweede deel (“Non-discriminatie en burgerschap van de Unie”)

Handvest van de grondrechten van de Europese Unie  (2016/C 326/389) — met name artikel 24 (rechten van het kind), artikel 7 (eerbiediging van het privéleven en van het familie- en gezinsleven), artikel 8 (bescherming van persoonsgegevens), artikel 14 (recht op onderwijs), artikel 21 (non-discriminatie), artikel 32 (verbod van kinderarbeid) en artikel 33 (beroeps- en gezinsleven)

2.Horizontale beleidsdocumenten met betrekking tot kinderrechten

Mededeling van de Commissie EU-strategie voor de rechten van het kind  (COM(2021) 142 final)

Mededeling van de Commissie Een EU-agenda voor de rechten van het kind  (COM/2011/60 final)

Mededeling van de Commissie Naar een EU-strategie voor de rechten van het kind  (COM/2006/367 final)

Conclusies van de Raad over de EU-strategie voor de rechten van het kind (10024/22)

Resolutie van het Europees Parlement over de rechten van het kind in het licht van de EU-strategie voor de rechten van het kind  (2021/2523(RSP))

3.Het kind centraal stellen

3.1.Inclusieve systemen voor kinderbescherming

3.1.1.Sociale inclusie

Aanbeveling van de Commissie over de Europese pijler van sociale rechten  (2017/761/EU)

Aanbeveling van de Commissie Investeren in kinderen:   de vicieuze cirkel van achterstand doorbreken (2013/112/EU)

Mededeling van de Commissie Het actieplan voor de Europese pijler van sociale rechten (COM/2021/102 final)

Mededeling van de Commissie Oprichting van een Europese pijler van sociale rechten  (COM(2017) 250 final)

Interinstitutionele proclamatie betreffende de Europese pijler van sociale rechten  (2017/C 428/09)

3.1.2.Ras of etnische afstamming, met inbegrip van de Roma

Kaderbesluit van de Raad betreffende de bestrijding van bepaalde vormen en uitingen van racisme en vreemdelingenhaat door middel van het strafrecht  (2008/913/JBZ)

Aanbeveling van de Raad inzake gelijkheid, inclusie en participatie van de Roma  (2021/C 93/01)

Mededeling van de Commissie EU-strategie ter bestrijding van antisemitisme en ter bevordering van het Joodse leven (2021-2030) (COM/2021/615 final)

Mededeling van de Commissie Een Unie van gelijkheid:   EU-actieplan tegen racisme 2020–2025 (COM/2020/565 final)

Mededeling van de Commissie Een Unie van gelijkheid:   strategisch EU-kader voor gelijkheid, integratie en participatie van de Roma (COM(2020) 620 final)

3.1.3.Handicap

Mededeling van de Commissie Unie van gelijkheid:   Strategie inzake de rechten van personen met een handicap 2021-2030 (COM(2021) 101 final)

Besluit 2010/48/EG van de Raad van 26 november 2009 betreffende de sluiting door de Europese Gemeenschap van het Verdrag van de Verenigde Naties inzake de rechten van personen met een handicap  (2010/48/EG)

3.1.4.Lhbtiq

Mededeling van de Commissie Unie van gelijkheid:   strategie voor gelijkheid van lhbtiq’ers 2020–2025  (COM(2020) 698 final)

3.1.5.Gendergelijkheid

Mededeling van de Commissie Unie van gelijkheid:   strategie voor gendergelijkheid 2020 –2025  (COM(2020) 152 final)

3.1.6.Jongeren

Conclusies van de Raad over de uitvoering van de EU-strategie voor jongeren (2019-2021) (14427/21)

Resolutie van de Raad over een kader voor Europese samenwerking in jeugdzaken:   De EU-strategie voor jongeren 2019–2027 (2018/C 456/01)

3.1.7.Geen plaats voor haat

Gezamenlijke mededeling aan het Europees Parlement en de Raad “Geen plaats voor haat:   Europa verenigd tegen haat” (COM(2023) 51 final)

3.2.De veiligheidsbehoeften van kinderen in de fysieke omgeving en online

3.2.1.Veiligheid in de fysieke omgeving

Verordening inzake algemene productveiligheid, tot wijziging van Verordening (EU) nr. 1025/2012 van het Europees Parlement en de Raad en Richtlijn (EU) 2020/1828 van het Europees Parlement en de Raad, en tot intrekking van Richtlijn 2001/95/EG van het Europees Parlement en de Raad en Richtlijn 87/357/EEG van de Raad (2023/988/EU)

betreffende samenwerking tussen de nationale autoriteiten die verantwoordelijk zijn voor handhaving van de wetgeving inzake consumentenbescherming en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 2006/2004 (2017/2394/EU)

Verordening houdende maatregelen tot vaststelling van steun en restituties in het kader van de gemeenschappelijke ordening van de markten voor landbouwproducten  (2013/1370/EU)

Verordening tot vaststelling van een gemeenschappelijke ordening van de markten voor landbouwproducten (2013/1308/EU)

Richtlijn betreffende representatieve vorderingen ter bescherming van de collectieve belangen van consumenten en tot intrekking van Richtlijn 2009/22/EG (2020/1828/EU)

Richtlijn tot wijziging van Richtlijn 93/13/EEG van de Raad en Richtlijnen 98/6/EG, 2005/29/EG en 2011/83/EU van het Europees Parlement en de Raad wat betreft betere handhaving en modernisering van de regels voor consumentenbescherming in de Unie (2019/2161/EU)

Richtlijn betreffende alternatieve beslechting van consumentengeschillen en tot wijziging van Verordening (EG) nr. 2006/2004 en Richtlijn 2009/22/EG (2013/11/EU)

Richtlijn betreffende consumentenrechten, tot wijziging van Richtlijn 93/13/EEG van de Raad en van Richtlijn 1999/44/EG en tot intrekking van Richtlijn 85/577/EEG van de Raad en van Richtlijn 97/7/EG (2011/83/EU)

Richtlijn betreffende oneerlijke handelspraktijken van ondernemingen jegens consumenten op de interne markt en tot wijziging van Richtlijn 84/450/EEG van de Raad, Richtlijnen 97/7/EG, 98/27/EG en 2002/65/EG en van Verordening (EG) nr. 2006/2004  (2005/29/EG)

Richtlijn inzake algemene productveiligheid  (2001/95/EG)

Richtlijn van de Raad betreffende oneerlijke bedingen in consumentenovereenkomsten (93/13/EEG)

Aanbeveling van de Raad betreffende rookvrije ruimten  (2009/C296/02)

Mededeling van de Commissie Een “van boer tot bord”-strategie voor een eerlijk, gezond en milieuvriendelijk voedselsysteem (COM/2020/381 final)

Mededeling van de Commissie Een langetermijnvisie voor de plattelandsgebieden van de EU — Naar sterkere, verbonden, veerkrachtige en welvarende plattelandsgebieden in 2040 (COM/2021/345 final)

Mededeling van de Commissie Nieuwe consumentenagenda De weerbaarheid van de consument versterken met het oog op duurzaam herstel (COM/2020/696 final)

Mededeling van de Commissie Richtsnoeren met betrekking tot de uitlegging en toepassing van Richtlijn 2005/29/EG betreffende oneerlijke handelspraktijken van ondernemingen jegens consumenten op de interne markt (2021/C9320/01)

Mededeling van de Commissie Richtsnoeren met betrekking tot de uitlegging en toepassing van Richtlijn 2011/83/EG betreffende consumentenrechten (2021/C525/01)

Mededeling van de Commissie Richtsnoeren met betrekking tot de uitlegging en toepassing van Richtlijn 93/13/EEG van de Raad betreffende oneerlijke bedingen in consumentenovereenkomsten (2019/C323/04)

Gedragscode voor de bestrijding van illegale haatzaaiende uitlatingen op het internet (2016)

3.2.2.Onlineveiligheid

Verordening betreffende een eengemaakte markt voor digitale diensten (digitaledienstenverordening) (2022/2065/EU)

Verordening betreffende een tijdelijke afwijking van sommige bepalingen van Richtlijn 2002/58/EG ten aanzien van het gebruik van technologieën door aanbieders van nummeronafhankelijke interpersoonlijke communicatiediensten voor de verwerking van persoonsgegevens en andere gegevens ten behoeve van de bestrijding van online seksueel misbruik van kinderen (2021/1232/EU)

Verordening betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens door de instellingen, organen en instanties van de Unie en betreffende het vrije verkeer van die gegevens, en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 45/2001 en Besluit nr. 1247/2002/EG (2018/1725)

Verordening (EU) 2016/679 betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens (2016/679/EU)

Richtlijn tot vaststelling van het Europees wetboek voor elektronische communicatie  (2018/1972/EU)

Richtlijn betreffende de coördinatie van bepaalde wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen in de lidstaten inzake het aanbieden van audiovisuele mediadiensten (2010/13/EU), zoals gewijzigd bij Richtlijn 2018/1808 in het licht van een veranderende marktsituatie (2018/1808/EU)

Mededeling van de Commissie Een digitaal decennium voor kinderen en jongeren:   de nieuwe Europese strategie voor een beter internet voor kinderen (BIK+) (COM/2022/212 final)

3.3.De integriteit en de geestelijke gezondheid van kinderen

Richtlijn ter bestrijding van seksueel misbruik en seksuele uitbuiting van kinderen en kinderpornografie (2011/93/EU)

Richtlijn inzake de voorkoming en bestrijding van mensenhandel en de bescherming van slachtoffers daarvan (2011/36/EU)

Besluit van de Raad over de sluiting, namens de Europese Unie, van het Verdrag van de Raad van Europa inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld, met betrekking tot aangelegenheden die verband houden met justitiële samenwerking in strafzaken en met betrekking tot asiel en non-refoulement (2023/1076/EU)

Besluit van de Raad over de sluiting, namens de Europese Unie, van het Verdrag van de Raad van Europa inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld, met betrekking tot de instellingen en het openbaar bestuur van de Unie (2023/1075/EU)

Besluit van de Raad over de ondertekening, namens de Europese Unie, van het Verdrag van de Raad van Europa inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld, met betrekking tot gendergerelateerd asiel en non-refoulement (2017/866/EU)

Besluit van de Raad over de ondertekening, namens de Europese Unie, van het Verdrag van de Raad van Europa inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld, met betrekking tot aangelegenheden die verband houden met justitiële samenwerking in strafzaken (2017/865/EU)

Aanbeveling van de Raad over betere samenwerking bij de bestrijding van ziektes die door vaccinatie kunnen worden voorkomen (2018/C466/01)

Mededeling van de Commissie betreffende een alomvattende aanpak van geestelijke gezondheid (COM/2023/298 final)

Mededeling van de Commissie over de Europese zorgstrategie (COM/2022/440 final)

Mededeling van de Commissie over de EU-strategie voor de bestrijding van mensenhandel 2021-2025 (COM/2021/171 final)

Mededeling van de Commissie Het Europees kankerbestrijdingsplan (COM/2021/44 final)

Mededeling van de Commissie EU-strategie voor een doeltreffendere bestrijding van seksueel misbruik van kinderen (COM/2020/607 final)

Mededeling van de Commissie Vrouwelijke genitale verminking uitbannen (COM/2013/833 final)

Mededeling van de Commissie Een EU-strategie ter ondersteuning van de lidstaten bij het beperken van aan alcohol gerelateerde schade (COM/2006/625 final)

Een gemeenschappelijk plan tegen mensenhandel om de risico’s van mensenhandel aan te pakken en ondersteuning te bieden aan potentiële slachtoffers onder de mensen die op de vlucht zijn voor de oorlog in Oekraïne (2022)

4.Geïntegreerde systemen voor kinderbescherming

4.1.Continuïteit van alomvattende en gecoördineerde diensten

Aanbeveling van de Raad over trajecten naar succes op school die de aanbeveling van de Raad van 28 juni 2011 inzake beleid ter bestrijding van voortijdig schoolverlaten vervangt (2022/C 469/01)

Aanbeveling van de Raad tot instelling van een Europese kindergarantie (2021/1004/EU)

Aanbeveling van de Raad betreffende stelsels voor kwaliteitsvolle voor- en vroegschoolse educatie en kinderopvang (2019/C189/02)

Aanbeveling van de Raad over voor- en vroegschoolse educatie en opvang:   de doelstellingen van Barcelona voor 2030 (2022/C484/01)

Beschikking van de Commissie inzake het reserveren van de nationale nummerreeks die begint met 116 voor geharmoniseerde nummers voor geharmoniseerde diensten met een maatschappelijke waarde (2007/116/EG), zoals gewijzigd, en  Richtlijn tot vaststelling van het Europees wetboek voor elektronische communicatie (2018/1972/EU)

Aanbeveling van de Raad van 29 november 2021 over blended leren voor hoogwaardig en inclusief basis- en middelbaar onderwijs (2021/C504/03)

Mededeling van de Commissie Opvang en onderwijs voor jonge kinderen:   de beste voorbereiding van al onze kinderen op de wereld van morgen (COM/2011/66 final)

4.2.Kindvriendelijke justitie

Richtlijn betreffende procedurele waarborgen voor kinderen die verdachte of beklaagde zijn in een strafprocedure (2016/800/EU)

Richtlijn betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens door bevoegde autoriteiten met het oog op de voorkoming, het onderzoek, de opsporing en de vervolging van strafbare feiten of de tenuitvoerlegging van straffen, en betreffende het vrije verkeer van die gegevens en tot intrekking van Kaderbesluit 2008/977/JBZ van de Raad (2016/680/EU)

Richtlijn 2012/29/EU tot vaststelling van minimumnormen voor de rechten, de ondersteuning en de bescherming van slachtoffers van strafbare feiten (2012/29/EU)

Richtlijn betreffende het recht op informatie in strafprocedures (2012/13/EU)

Verordening (EU) 2016/1191 van het Europees Parlement en de Raad van 6 juli 2016 inzake de bevordering van het vrije verkeer van burgers door vereenvoudigde overlegging van bepaalde openbare documenten in de Europese Unie en tot wijziging van Verordening (EU) nr. 1024/2012

Mededeling van de Commissie Zorgen voor gerechtigheid in de EU – een strategie voor de Europese justitiële opleiding 2021-2024  (COM/2020/713 final)

Mededeling van de Commissie EU-strategie inzake de rechten van slachtoffers (2020-2025) (COM/2020/258 final)

5.Kinderen in grensoverschrijdende situaties

5.1.Civiel Recht

Verordening betreffende de digitalisering van de justitiële samenwerking en de toegang tot de rechter in grensoverschrijdende burgerlijke, handels- en strafzaken, en tot wijziging van bepaalde handelingen op het gebied van justitiële samenwerking (2023/2844)

Verordening betreffende de samenwerking tussen de gerechten van de lidstaten op het gebied van bewijsverkrijging in burgerlijke en handelszaken (2020/1783/EU)

Verordening van de Raad betreffende de bevoegdheid, de erkenning en tenuitvoerlegging van beslissingen in huwelijkszaken en inzake de ouderlijke verantwoordelijkheid, en betreffende internationale kinderontvoering (2019/1111/EU)

Verordening tot vaststelling van de criteria en instrumenten om te bepalen welke lidstaat verantwoordelijk is voor de behandeling van een verzoek om internationale bescherming dat door een onderdaan van een derde land of een staatloze bij een van de lidstaten wordt ingediend (herschikking) (2013/604/EU)

Verordening van de Raad betreffende de bevoegdheid, het toepasselijke recht, de erkenning en de tenuitvoerlegging van beslissingen, en de samenwerking op het gebied van onderhoudsverplichtingen (2009/4/EG)

Richtlijn 2002/8/EG van de Raad van 27 januari 2003 tot verbetering van de toegang tot de rechter bij grensoverschrijdende geschillen, door middel van gemeenschappelijke minimumvoorschriften betreffende rechtsbijstand bij die geschillen (2002/8/EG)

5.2.Vrij verkeer

Richtlijn 2004/38/EG betreffende het recht van vrij verkeer en verblijf op het grondgebied van de lidstaten voor de burgers van de Unie en hun familieleden (2004/38/EG)

Richtsnoeren van de Commissie betreffende het recht van vrij verkeer van EU-burgers en hun familieleden (C/2023/8500 final)

5.3.Migratie

Verordening betreffende de Europese grens- en kustwacht (2019/1896/ EU)

Verordening betreffende het gebruik van het Schengeninformatiesysteem voor de terugkeer van illegaal verblijvende onderdanen van derde landen (2018/1860/EU)

Verordening betreffende de instelling, de werking en het gebruik van het Schengeninformatiesysteem (SIS) op het gebied van grenscontroles, tot wijziging van de Overeenkomst ter uitvoering van het Akkoord van Schengen en tot wijziging en intrekking van Verordening (EG) nr. 1987/2006 (2018/1861/EU)

Verordening betreffende de instelling, de werking en het gebruik van het Schengeninformatiesysteem (SIS) op het gebied van politiële en justitiële samenwerking in strafzaken, tot wijziging en intrekking van Besluit 2007/533/JBZ van de Raad en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 1986/2006 en Besluit 2010/261/EU van de Commissie (2018/1862/EU)

Richtlijn tot vaststelling van normen voor de opvang van verzoekers om internationale bescherming (2013/33/EU)

Richtlijn betreffende gemeenschappelijke procedures voor de toekenning en intrekking van de internationale bescherming (herschikking) (2013/32/EU)

Richtlijn over gemeenschappelijke normen en procedures in de lidstaten voor de terugkeer van onderdanen van derde landen die illegaal op hun grondgebied verblijven  (2008/115/EG)

Richtlijn inzake het recht op gezinshereniging  (2003/86/EG)

Mededeling van de Commissie Actieplan voor integratie en inclusie 2021–2027 (COM/2020/758 final)

Mededeling van de Commissie over een nieuw migratie- en asielpact (COM/2020/609 final)

Mededeling  van de Commissie Bescherming van migrerende kinderen (COM/2017/211 Final)

Mededeling van de Commissie betreffende het EU-terugkeerbeleid (COM/2014/199 final)

6.Mondiale prioriteit van de EU

6.1.Kinderarbeid uitbannen

Mededeling van de Commissie over waardig werk wereldwijd voor een mondiale rechtvaardige transitie en een duurzaam herstel (COM/2022/66 final)

6.2.Extern optreden

Gemeenschappelijke verklaring De Europese consensus betreffende humanitaire hulp (2008/C25/01)

EU-richtsnoeren ter bevordering en bescherming van de rechten van het kind (2017) – Geen kind aan zijn lot overlaten

Richtsnoeren van de EU over kinderen en gewapende conflicten (bijgewerkt in 2008) .

Richtsnoeren van de EU inzake geweld tegen vrouwen en de bestrijding van alle vormen van discriminatie van vrouwen (2008)

Mededeling van de Commissie over het humanitaire optreden van de EU: nieuwe uitdagingen, zelfde beginselen (COM/2021/110 final)

Mededeling van de Commissie over onderwijs in noodsituaties en aanhoudende crises  (COM/2018/304 final)

Mededeling van de Commissie Mededeling De kracht van handelspartnerschappen:   samen voor groene en rechtvaardige economische groei (COM/2022/409 final)

Gezamenlijke mededeling Het EU-actieplan inzake mensenrechten en democratie 2020–2024 (JOIN/2020/5 final)

Gezamenlijke mededeling Jongerenactieplan in het externe optreden van de EU 2022-2027 — Het stimuleren van zinvolle participatie en empowerment van jongeren in het externe optreden van de EU voor duurzame ontwikkeling, gelijkheid en vrede (JOIN/2022/53 final)

Werkdocument van de diensten van de Commissie “Education in emergencies in EU-funded Humanitarian Aid Operations” (SWD/2019/150 final)

Werkdocument van de diensten van de Commissie “Humanitarian Protection: Improving protection outcomes to reduce risks for people in humanitarian crises” (SWD/2016/183 final)

Werkdocument van de diensten van de Commissie “Gender in Humanitarian Aid: Different Needs, Adapted Assistance” (SWD/2013/290 final)

Werkdocument van de diensten van de Commissie “Addressing Undernutrition in Emergencies” (SWD/2013/72 final)

2014 DG ECHO Gender-Age Marker

Technische richtsnoeren van DG ECHO voor het “Protection Mainstreaming Key Outcome Indicator and Monitoring Tool” (februari 2021)

Thematisch beleidsdocument van DG ECHO over “Improving Protection Outcomes to Reduce Risks for People in Humanitarian Crises”, 2016

Mededeling van de Commissie over onderwijs in noodsituaties en aanhoudende crises (COM/2018/304 final)

Leidraad voor rampenparaatheid, DG ECHO (2021)

6.3.Klimaatverandering en milieurisico’s

Mededeling van de Commissie De Europese Green Deal (COM/2019/640 final)

Mededeling van de Commissie Europees klimaatverandering (COM/2020/788 final)

Mededeling van de Commissie Een klimaatveerkrachtig Europa tot stand brengen - de nieuwe EU-strategie voor aanpassing aan de klimaatverandering (COM/2021/82 final)

Mededeling van de Commissie Richtsnoeren voor de aanpassingsstrategieën en -plannen van de lidstaten (2023/C 264/01)

Verordening tot vaststelling van een kader voor de verwezenlijking van klimaatneutraliteit (2021/1119/EU)

7.EU-steun

Programma Burgers, gelijkheid, rechten en waarden (CERV) 2

·Gelijkheid, rechten en gendergelijkheid, met inbegrip van de oproep in verband met de rechten van het kind

·Daphne-oproep

Programma Justitie 3 , met inbegrip van de oproep om transnationale projecten te ondersteunen inzake justitiële opleiding met betrekking tot burgerlijk recht, strafrecht of grondrechten (JUST-JTRA)

Programma voor de interne markt (SMP) 4

Consumentenprogramma 5

Fonds voor interne veiligheid , met inbegrip van de oproep inzake seksueel misbruik van kinderen 6 (ISF-2021-TF1-AG-CYBER)

Fonds voor asiel, migratie en integratie 7  

Instrument voor financiële steun voor grensbeheer en visumbeleid 8  

Europees Sociaal Fonds Plus 9  

Europees Fonds voor regionale ontwikkeling 10

Cohesiefonds 11  

Fonds voor een rechtvaardige transitie 12

Europees Fonds voor maritieme zaken, visserij en aquacultuur 13  

EU-monitoringkader voor de Europese kindergarantie 14

Instrument voor technische ondersteuning 15 , met inbegrip van:

· Vlaggenschipinitiatief voor de versterking van de democratie en de rechtsstaat 16  

· Vlaggenschipinitiatief voor de uitvoering van de Europese kindergarantie (Vlaggenschipinitiatief “Youth first”)

·Vlaggenschipinitiatief “Enhancing reception and accommodation capacity for migrants”

EU4Health-programma 17

Programma Digitaal Europa 18 : financieel verslag voor het Netwerk van centra voor veiliger internet en het platform “Een beter internet voor kinderen” (BIK)

Pogramma “Erasmus+” 19 , met inbegrip van:

· Oproep tot het indienen van projecten inzake beleidsexperimenten 2024

· Partnerschappen voor samenwerking in het kader van kernactie 2 (KA2)

De kaderprogramma’s voor onderzoek en innovatie 20 — Horizon 2020 (2014 – 2020) en Horizon Europa (2021-2027), met inbegrip van:

·Horizon 2020: Maatschappelijke uitdaging 1 – gezondheid, demografische ontwikkelingen en welzijn 21  

·Horizon 2020: Maatschappelijke uitdaging 6 — inclusieve, innovatieve en reflexieve samenlevingen 22

·Horizon Europa (2021-2027) Cluster 2 — Cultuur, creativiteit en inclusieve samenleving 23

·Horizon Europa (2021-2027) Cluster 3 — Civiele veiligheid voor de samenleving 24

·Europese Onderzoeksraad (ERC) 25

InvestEU -programma 26

8.Relevante internationale verdragen op het gebied van kinderrechten

8.1.Internationale Arbeidsorganisatie

Verdrag betreffende de minimumleeftijd voor toelating tot het arbeidsproces, nr. 138 (1973)  

Verdrag betreffende het verbod op en de onmiddellijke actie voor de uitbanning van de ergste vormen van kinderarbeid, nr. 182 (1999)

8.2.Haagse Conferentie voor Internationaal Privaatrecht

Verdrag van 25 oktober 1980 inzake de burgerrechtelijke aspecten van internationale ontvoering van kinderen  

Verdrag van 19 oktober 1996 inzake de bevoegdheid, het toepasselijke recht, de erkenning, de tenuitvoerlegging en de samenwerking op het gebied van ouderlijke verantwoordelijkheid en maatregelen ter bescherming van kinderen

Verdrag van 23 november 2007 inzake de internationale inning van levensonderhoud voor kinderen en andere familieleden

Haagse Conferentie voor Internationaal Privaatrecht, Protocol inzake het recht dat van toepassing is op onderhoudsverplichtingen, 2007.

8.3.Overige

Protocol inzake de voorkoming, bestrijding en bestraffing van mensenhandel, in het bijzonder vrouwenhandel en kinderhandel, ter aanvulling van het Verdrag van de Verenigde Naties tegen grensoverschrijdende georganiseerde misdaad

9.Relevante documenten van het Bureau van de Europese Unie voor de grondrechten (FRA)

“Mapping Child Protection Systems in the EU – Update 2023”

“Guardianship for unaccompanied children - A manual for trainers of guardians”

“EUAA-FRA Practical Tool for Guardians - Introduction to international protection”

“EUAA-FRA Practical Tool for Guardians - The asylum procedure”

Praktisch instrument voor voogden — Tijdelijke bescherming voor niet-begeleide kinderen die Oekraïne ontvluchten

“Children in migration: fundamental rights at European borders”

“Handbook on European law relating to the rights of the child - 2022 edition”

“Practical guidance for protecting unaccompanied children in the relocation process”

Kinderen zonder ouderlijke zorg die in een andere dan hun eigen EU-lidstaat worden aangetroffen

“Mapping minimum age requirements concerning the rights of the child in the EU”

Voogdij over kinderen die van ouderlijke zorg verstoken zijn

Handboek Europees recht op het gebied van asiel, grenzen en immigratie

“Child Trafficking in the EU - Challenges, perspectives and good practices”

Kindvriendelijke justitie — Checklist voor beroepsbeoefenaars

(1)    Deze lijst is niet uitputtend.
(2)     Verordening tot vaststelling van het programma “Burgers, gelijkheid, rechten en waarden” (2021/692/EU)
(3)     Verordening tot vaststelling van het programma “Justitie” (2021/693/EU)
(4)     Verordening tot vaststelling van een programma voor de interne markt, het concurrentievermogen van ondernemingen, met inbegrip van kleine en middelgrote ondernemingen, het gebied van planten, dieren, levensmiddelen en diervoeders, en Europese statistieken (programma voor de interne markt) (2021/690/EU)
(5)     Verordening tot vaststelling van een programma voor de interne markt, het concurrentievermogen van ondernemingen, met inbegrip van kleine en middelgrote ondernemingen, het gebied van planten, dieren, levensmiddelen en diervoeders, en Europese statistieken (programma voor de interne markt) (2021/690/EU)
(6)     Verordening tot oprichting van het Fonds voor interne veiligheid (2021/1149/EU)
(7)     Verordening tot oprichting van het Fonds voor asiel, migratie en integratie (2021/1147/EU)
(8)     Verordening tot oprichting, in het kader van het Fonds voor geïntegreerd grensbeheer, van het Instrument voor financiële steun voor grensbeheer en visumbeleid (2021/1148/EU)
(9)     Verordening tot oprichting van het Europees Sociaal Fonds Plus (ESF+) (2021/1057/EU)
(10)     Verordening inzake het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling en het Cohesiefonds (2021/1058/EU)
(11)     Verordening inzake het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling en het Cohesiefonds (2021/1058/EU)
(12)     Verordening tot oprichting van het Fonds voor een rechtvaardige transitie (2021/1056/EU)
(13)     Verordening tot oprichting van het Europees Fonds voor maritieme zaken, visserij en aquacultuur (2021/1139/EU)
(14)     Aanbeveling van de Raad tot instelling van een Europese kindergarantie (2021/1004/EU)
(15)     Verordening tot oprichting van het Fonds voor een rechtvaardige transitie (2021/240/EU)
(16)    Zie bijvoorbeeld het project voor geïntegreerde systemen voor kinderbescherming en de oprichting van kinderhuizen (Barnahus) als onderdeel van het Vlaggenschipinitiatief voor de versterking van de democratie en de rechtsstaat.
(17)     Verordening tot vaststelling van een actieprogramma voor de Unie op het gebied van gezondheid (“EU4Health-programma”) voor de periode 2021-2027 (2021/522/EU). Zie bijvoorbeeld twee projecten voor de toepassing van beste praktijken ter ondersteuning van kwetsbare kinderen die begin 2023 van start zijn gegaan; het project inzake psychologische eerste hulp aan ontheemden/kinderen uit Oekraïne is in 2023 van start gegaan; de aanbesteding voor multidisciplinaire opleidingen en uitwisselingen voor gezondheidswerkers en andere professionals die in de gemeenschap werkzaam zijn met specifieke bevolkingsgroepen, waaronder leerkrachten op scholen, en de oproep voor beste en veelbelovende praktijken op het gebied van geestelijke gezondheid, onder meer op het gebied van kinderen en jongeren, het Europese kankerbestrijdingsplan, het vlaggenschipinitiatief voor kinderen met kanker
(18)     Verordening tot oprichting van het programma Digitaal Europa (2021/694/EU)
(19)     tot vaststelling van “Erasmus+”: het programma van de Unie voor onderwijs en opleiding, jeugd en sport (2021/817/EU)
(20)     Verordening tot vaststelling van Horizon Europa — het kaderprogramma voor onderzoek en innovatie, tot vaststelling van de regels voor deelname en verspreiding (2021/695/EU)
(21)     Zie bijvoorbeeld de projecten: “RefugeesWellSchool —Preventive school-based interventions to promote the mental well-being of refugee and migrant adolescents”; “Equal-Life — Early Environmental quality and life-course mental health effects”; en “ATHLETE — Advancing Tools for Human Early Lifecourse Exposome Research and Translation”
(22)    Zie bijvoorbeeld het project “REFUGE-ED — Effective practices in education, mental health and psychosocial support for the integration of refugee children”.
(23)     Zie bijvoorbeeld de projecten: “SCIREARLY — Policies and practices based on scientific research for reducing underachievement and early school leaving in Europe”; “LETSCARE - Lets Care: Building safe and caring schools to foster educational inclusion and school achievement”; “CLEAR - Constructing learning outcomes in Europe: A multi-level analysis of (under)achievement in the life course”.
(24)     Zie bijvoorbeeld de projecten: “2PS — Prevent & Protect Through Support”; “ISEDA: Innovative Solutions to Eliminate Domestic Abuse”; “IMPROVE: Improving Access to Services for Victims of Domestic Violence by Accelerating Change in Frontline Responder Organisations”.
(25)     Zie bijvoorbeeld de projecten: “MAD2bully — Motivations at the Automatic and Deliberate level to bully”; “CHALLENGE — Persistent bullying cases: towards tailored intervention approaches to maximize efficiency”; “Outside-in – How Bullying in Adolescence Gets Into the Mind and Under the Skin”.
(26)     Verordening tot vaststelling van het InvestEU-programma (2021/523/EU): InvestEU-fonds — Europese Unie (europa.eu)