Preferentiestelsel 2006-2015 - Richtlijnen

Het stelsel van algemene preferenties (SAP) helpt ontwikkelingslanden hun armoede te verminderen door tariefpreferenties te hanteren waarmee zij internationale handelsinkomsten kunnen verwerven. In de mededeling heeft de Commissie de beginselen uiteengezet die de regelgeving tussen 2006 en 2015 moeten ondersteunen om deze doelstelling te verwezenlijken.

BESLUIT

Mededeling van 7 juli 2004 van de Commissie aan de Raad, het Europees Parlement en het Europees Economisch en Sociaal Comité over Ontwikkelingslanden, internationale handel en duurzame ontwikkeling: de rol van het schema van algemene preferenties (SAP) van de Gemeenschap voor de periode 2006-2015 (COM (2004) 461 def. - Publicatieblad C 242 van 29.9.2004)

SAMENVATTING

Op basis van ervaring uit eerdere stelsels stelt de Europese Commissie in deze mededeling richtlijnen op voor het stelsel van algemene preferenties voor de periode 2006-2015. Het pleit voor:

Handhaving van een genereus tariefaanbod

Er zijn verschillende manieren om de tariefpreferenties te handhaven en zelfs te verbeteren. De Commissie stelt onder andere voor om het SAP uit te breiden naar enkele producten die niet onder het huidige stelsel vallen, waarvan bijna een tiende van de onder het douanetarief belastbare producten zijn uitgesloten.

Sommige als gevoelig geklasseerde producten kunnen ook verhuizen naar de categorie van niet-gevoelige producten.

Preferentiële marges (momenteel 3,5 % voor gevoelige producten en 100 % voor niet-gevoelige producten) worden gehandhaafd en waar mogelijk verhoogd.

De uitbreiding van de Europese Unie (EU) met tien nieuwe lidstaten in 2004 en de daaropvolgende uitbreidingen naar Bulgarije, Roemenië en Kroatië hebben het aanbod van de Gemeenschap helpen verbeteren, omdat het de EU-markt openstelde voor nog eens 100 miljoen potentiële consumenten.

Concentreren van het SAP op landen die hieraan het meest behoefte hebben

De Commissie stelt voor dat het SAP zich op de landen richt die er het meest behoefte aan hebben, zoals de minst ontwikkelde landen (MOL's) en de meest kwetsbare onder de andere ontwikkelingslanden (kleine economieën, door land ingesloten landen en lage-inkomenslanden) om hen te helpen een belangrijkere rol te spelen in de internationale handel.

Het SAP moet ook een mechanisme bevatten voor de geleidelijke terugtrekking van een land uit het speciale SAP, het alles-behalve-wapens-plan, dat belastingvrije en quotavrije toegang geeft tot alle producten uit de vijftig armste landen (behalve wapens en munitie).

Een eenvoudiger en toegankelijker SAP

Het vereenvoudigingsproces, dat reeds van start is gegaan met het huidige SAP, moet worden versterkt. De Commissie heeft voorgesteld om de vijf SAP-regelingen te vervangen door drie: de algemene regeling, de speciale regeling voor de minst ontwikkelde landen en een nieuwe speciale regeling (SAP+) om duurzame ontwikkeling en goed bestuur aan te moedigen.

Transparantere graduatie die meer gericht is op de voornaamste begunstigden

De Commissie stelt voor om de graduatie transparanter te maken door de meest concurrerende productgroepen van bepaalde landen uit het SAP terug te trekken.

Dit betekent dat de begunstigden het SAP niet meer nodig hebben om de uitvoer van deze producten naar de EU te verhogen. De kleinere begunstigden worden niet gegradueerd en kunnen dus genieten van een groter deel van de voordelen van het SAP.

De huidige terugtrekkingscriteria (aandeel van de preferentiële invoer, ontwikkelingsindex en exportspecialisatie-index) worden vervangen door een enkel eenvoudig criterium: het aandeel van de communautaire markt, uitgedrukt als aandeel van preferentiële invoer.

Vaststelling van een nieuwe stimuleringsregeling voor duurzame ontwikkeling en goed bestuur

Zoals reeds vermeld, stelt de Commissie voor om een nieuwe stimuleringsregeling in te voeren voor duurzame ontwikkeling en goed beheer van openbare aangelegenheden door de aparte speciale regelingen drugs, sociaal en milieu te vervangen door een enkele nieuwe categorie: SAP+.

SAP+ moet speciale stimulansen bieden voor landen die hebben getekend voor de belangrijkste internationale overeenkomsten inzake sociale rechten, milieubescherming, goed bestuur en de productie van en de handel in illegale drugs.

De Commissie zal rekening houden met de evaluaties van de voor de respectievelijke internationale overeenkomsten verantwoordelijke internationale organisaties, alvorens te beslissen welk van de kandidaat-landen in aanmerking komen voor SAP+. Deze regeling zal een geloofwaardige schorsingsclausule bevatten die snel kan worden ingeschakeld indien een land zijn verplichtingen krachtens de overeenkomsten niet nakomt.

Verbetering van de oorsprongsregels

De Commissie stelt voor om de oorsprongsregels te verbeteren door hun vorm (vereenvoudigen), inhoud (hun originele criteria en cumulatieregels aanpassen) en procedures (formaliteiten en controles) te wijzigen.

De nieuwe oorsprongsregels moeten ook flexibel zijn om ontwikkeling te stimuleren. Een van de doelen is het gemakkelijker achterhalen van de oorsprong om de preferentiële voordelen te optimaliseren.

Het systeem kan bijvoorbeeld worden verbeterd door regionale cumulatie, wat de regionale samenwerking tussen de begunstigde landen moet verbeteren. De Commissie hecht bijzonder belang aan regionale integratie voor zuidelijke landen als een manier om de zuidelijke landen meer te betrekken in de internationale handel.

Het herstellen van de instrumenten voor tijdelijke terugtrekking, vrijwaringsmaatregelen en fraudebestrijding

De Commissie stelt voor om de regelingen voor tijdelijke terugtrekking van het SAP en de vrijwaringsclausule om rekening te houden met de nieuwe terugtrekking die op de meest concurrerende begunstigde landen is gericht opnieuw te formuleren.

Hoewel ze nog steeds enkel voor uitzonderlijke omstandigheden zijn voorbehouden, moeten deze regelingen geloofwaardiger worden gemaakt, wat betekent dat ze vereenvoudigd en versoepeld moeten worden, voornamelijk in gevallen van oneerlijke handelspraktijken. Het is verder ook essentieel dat de Commissie en de lidstaten die verantwoordelijk zijn voor de toepassing van het SAP deze regels resoluut toepassen als er fraude wordt geconstateerd.

Aangezien de begunstigde landen ook verantwoordelijkheden hebben voor het SAP-beheer roept de Commissie hen op om effectieve en passende beheersstructuren te scheppen om de geldigheid van de certificaten van oorsprong te garanderen.

Achtergrond

Het algemene preferentiestelsel geeft vervaardigde producten en bepaalde landbouwproducten uit ontwikkelingslanden geheel of gedeeltelijk tolvrije toegang tot de markt van de Gemeenschap.

Het is dus een instrument van zowel het handels- als ontwikkelingsbeleid van de Europese Gemeenschap. Omdat het een samenwerkingsinstrument is, is het een voorlopig mechanisme waarvan de voordelen worden ingetrokken voor landen die ze niet meer nodig hebben.

De EU is goed voor een vijfde van de export van ontwikkelingslanden. 40 % van de EU-invoer komt uit ontwikkelingslanden. De EU is ook 's werelds grootste importeur van landbouwproducten uit ontwikkelingslanden en overtreft hierin de Verenigde Staten, Canada en Japan samen.

GERELATEERDE BESLUITEN

Mededeling van de Commissie aan de Raad, het Europees Parlement en het Europees Economisch en Sociaal Comité - De oorsprongsregels in de preferentiële handelsregelingen - Oriëntaties voor de toekomst ( COM(2005) 100 def. - niet bekendgemaakt in het Publicatieblad)

Deze mededeling volgt op de raadpleging door het Groenboek van de Commissie over de toekomst van de oorsprongsregels in de preferentiële handelsregelingen. Het toont aan dat de preferentiële oorsprongsregels moeten worden herzien. De herziening is ook belangrijk omwille van het doel om ontwikkelingslanden in de wereldeconomie te integreren. De evaluatie moet ook gepaard gaan met een aanpassing van de procedures voor hun beheer en controle.

De Commissie stelt maatregelen voor op drie terreinen:

• een herziening van de voorwaarden om een product te beschouwen als afkomstig uit een bepaald land;
• een wijziging van de nodige douaneprocedures voor de juiste uitvoering en controle van het gebruik van de preferenties door de marktdeelnemers;
• de ontwikkeling van instrumenten die garanderen dat de begunstigde landen aan hun verplichtingen voldoen.

Verordening (EG) nr. 732/2008 van de Raad van 22 juli 2008 betreffende de toepassing van een schema van algemene tariefpreferenties voor de periode van 1 januari 2009 tot en met 31 december 2011 en tot wijziging van de Verordeningen (EG) nr. 552/97 en (EG) nr. 1933/2006 van de Raad en de Verordeningen (EG) nr. 1100/2006 en (EG) nr. 964/2007 van de Commissie (Publicatieblad L 211 van 6.8.2008)

In deze verordening wordt het schema uiteengezet van algemene tariefpreferenties van de Gemeenschap die van toepassing zijn vanaf 1 januari 2009 tot 31 december 2011.

Het SAP voor 2009-2011 is vooral gericht op het stimuleren van duurzame ontwikkeling en goed bestuur in de landen die dit het meest nodig hebben. Deze update valt binnen het kader van de in 2004 door de Commissie goedgekeurde richtlijnen, waarin de belangrijkste principes van het SAP werden vastgelegd voor 2006-2015.

Verordening (EU) nr. 512/2011 van het Europees Parlement en de Raad van 11 mei 2011 tot wijziging van Verordening (EG) nr. 732/2008 van de Raad betreffende de toepassing van een schema van algemene tariefpreferenties voor de periode van 1 januari 2009 tot en met 31 december 2011 (Publicatieblad L 145 van 31.5.2011)

Deze verordening wijzigt de aspecten van Verordening (EG) nr. 732/2008, die nodig waren voor de verlenging van haar geldigheidsduur tot 31 december 2013.

Verordening (EU) nr. 978/2012 van het Europees Parlement en de Raad van 25 oktober 2012 houdende toepassing van een schema van algemene tariefpreferenties en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 732/2008 van de Raad (Publicatieblad L 303 van 31.10.2012)

Naar aanleiding van een tussentijdse evaluatie van het instrument stemde de EU in 2012 in met nieuwe regels om het SAP te herzien. Dit om ervoor te zorgen dat het systeem zich richt op de landen die er het meest behoefte aan hebben, voornamelijk met het oog op de veranderde internationale handelspatronen in de afgelopen tien jaar. Het hervormde SAP is ook transparanter en beter voorspelbaar voor begunstigde landen en marktdeelnemers. De verordening blijft van kracht tot en met 31 december 2023.

Laatste wijziging: 19.06.2014