Fair trade

De bedoeling van deze mededeling is het op gang brengen van het proces van de uitwerking van het standpunt van de Gemeenschap ten aanzien van fair trade.

BESLUIT

Mededeling van de Commissie aan de Raad van 29 november 1999 over "fair trade" [COM (99) 619 definitief - Niet bekendgemaakt in het Publicatieblad].

SAMENVATTING

Context De bevordering van fair trade past in de bredere doelstellingen van de Gemeenschap op het gebied van de ontwikkelingssamenwerking, namelijk de strijd tegen de armoede, economische en sociale ontwikkeling en vooral de geleidelijke integratie van de ontwikkelingslanden in de wereldeconomie.

De handel speelt een fundamentele rol in het ontstaan van welvaart, en dus in de ontwikkeling. De genoemde mededeling bevat eerste uitgangspunten voor de uitwerking van het standpunt van de Gemeenschap ten aanzien van dit thema.

Het begrip "fair trade" De term "fair trade" wordt gewoonlijk gebruikt om eerlijke handelspraktijken aan te duiden waarmee de economische positie van kleine producenten en grondeigenaren wordt versterkt om te voorkomen dat zij in de wereldeconomie gemarginaliseerd raken. Het betreft voornamelijk de ontwikkelingslanden en in de genoemde mededeling worden twee belangrijke aspecten onderscheiden:

• ervoor zorgen dat de producenten, met inbegrip van de werknemers, in de totale winsten delen in evenredigheid met hun inbreng;
• de sociale omstandigheden verbeteren, vooral voor de werknemers, in het licht van het feit dat goede maatregelen op het gebied van sociale voorzieningen, vertegenwoordiging van de werknemers (bijvoorbeeld via vakbonden), enz. ontbreken.

Het gaat bij fair trade om de ontwikkeling op lange termijn. Zowel de verkopers als de consumenten nemen op vrijwillige basis aan initiatieven op dit gebied deel.

Fair trade is niet hetzelfde als ethische handel. Deze laatste term wordt vooral gebruikt in verband met de activiteiten die multinationals in ontwikkelingslanden ontplooien (en waarvoor bijvoorbeeld gedragscodes worden overeengekomen).

Hoe functioneert fair trade in de praktijk? "Fair trade"- goederen bereiken de consument altijd via kanalen die te danken zijn aan privé-initiatieven. De praktische gang van zaken bij fair trade is in de loop der jaren sterk veranderd.

De traditionele "fair trade"-beweging Het idee van fair trade is aanvankelijk afkomstig van niet-gouvernementele organisaties (NGO's). In het begin werd fair trade beoefend door alternatieve handelsorganisaties, die vaak waren opgericht door kerken, liefdadigheidsorganisaties, enz. Er is bemoeienis met alle aspecten van de productie (plaats, toegepaste methode, enz.). Winsten worden vaak weer geïnvesteerd in ontwikkelingsprojecten. Er zit niet altijd een specifiek etiket op de producten.

Etiketteringinitiatieven Sinds het begin van de jaren 80 doen steeds meer gewone handelszaken (supermarkten) mee aan "fair trade"-initiatieven. Zij brengen de betrokken producten via de normale distributiekanalen op de markt.

Om ook in dat geval de echtheid van die producten te garanderen, zijn etiketteringsystemen opgezet. Er bestaan verscheidene "fair trade"-labels ("Fairtrade Mark" enz.). Voor elk label is een certificeringsbureau verantwoordelijk, dat erop toeziet dat in alle fasen van het productieproces volgens de beginselen van fair trade wordt gewerkt. De certificeringsbureaus bepalen ook de criteria waaraan een product moet voldoen om het "fair trade"-label te mogen dragen. Deze criteria zijn op internationaal niveau geharmoniseerd. Alle certificeringsbureaus zijn lid van de FLO (Fair Trade Labelling Organisations International) (EN), die de certificering op communautair en internationaal niveau coördineert.

Producenten en importeurs voor wie is bevestigd dat zij aan de "fair trade"-criteria voldoen, worden opgenomen in internationale "fair trade"-registers. Programma's voor de toekenning van "fair trade"-labels worden gefinancierd via bijdragen voor vergunningen, betaald door de importeurs en de handelaars die "fair trade"-producten op de markt brengen. Deze bijdragen hangen af van de omzet en de verkochte hoeveelheden.

Fair trade in de Europese Unie Fair trade neemt een vrij belangrijk deel van het verbruik in Europa voor zijn rekening. De totale omzet van "fair trade"-producten in de EU in 1997 wordt geraamd op 200 à 250 miljoen euro. Van de Europeanen koopt 11 % dergelijke producten en onderzoek wijst uit dat er veel vraag naar bestaat.

De EU heeft reeds initiatieven ontplooid ten behoeve van fair trade. Het betreft onder meer resoluties van het Europees Parlement en de toekenning van financiële steun aan NGO's, aan etiketteringsorganisaties en voor projecten in ontwikkelingslanden. Wat de regelgeving betreft, hanteert de Unie tal van instrumenten om de betrokken beginselen toe te passen, waaronder met name maatregelen in het kader van de EU-regeling inzake algemene tariefpreferenties. Sommige verordeningen inzake de handel met derde landen bevoordelen "fair trade"-goederen door de toegang ervan tot de communautaire markt te vergemakkelijken.

Internationale fora In internationale fora is de belangrijke rol van fair trade in de ontwikkeling van de armste landen erkend. De Wereldhandelsorganisatie (WTO) (EN) (FR) heeft geconcludeerd dat initiatieven op dit gebied de liberalisering van de markten niet belemmeren, omdat zij niet tot invoerbeperkingen of andere vormen van protectionisme leiden. Zij zijn dus verenigbaar met de algemene beginselen van de wereldeconomie.

Overwegingen inzake het verdere beleid De Commissie geeft bepaalde problemen aan die moeten worden aangepakt om het succes van "fair trade"-initiatieven in de toekomst te kunnen garanderen. Er dient voor een betere beleidscoördinatie tussen de betrokken partijen op de verschillende niveaus te worden gezorgd en ook moeten een juridische definitie van en gemeenschappelijke criteria voor fair trade worden vastgesteld. Voorts moet de controle op "fair trade"-producten worden verbeterd, zodat de consumenten gefundeerde keuzes kunnen maken. De consumenten moeten ook beter worden voorgelicht over fair trade. Ten slotte moet de dialoog met de "fair trade"-beweging worden voortgezet, waartoe bijvoorbeeld een speciaal orgaan zou kunnen worden ingesteld.

Laatste wijziging: 22.04.2008