Voorlopige editie

CONCLUSIE VAN ADVOCAAT-GENERAAL

J. RICHARD DE LA TOUR

van 13 juni 2024 (1)

Zaak C‑80/23

Strafrechtelijke procedure

tegen

V.S.,

in tegenwoordigheid van:

Ministerstvo na vatreshnite raboti, Glavna direktsia za borba s organiziranata prestapnost

[verzoek van de Sofiyski gradski sad (rechter voor de stad Sofia, Bulgarije) om een prejudiciële beslissing]

„Prejudiciële verwijzing – Bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens – Richtlijn (EU) 2016/680 – In verdenking gestelde persoon – Politiële registratie van persoonsgegevens – Gevoelige gegevens – Biometrische en genetische gegevens – Gegevensverzameling onder dwang – Doelstellingen van voorkoming en opsporing van strafbare feiten – Afronding van het lopende onderzoek – Vergelijking met tijdens eerdere onderzoeken verzamelde persoonsgegevens – Arrest van 26 januari 2023, Ministerstvo na vatreshnite raboti (Registratie van biometrische en genetische gegevens door de politie) (C‑205/21, EU:C:2023:49) – Uitlegging van het arrest van het Hof – Verplichting tot conforme uitlegging – Artikel 10 – Artikel 6, onder a) – Beoordeling van de ‚strikte noodzakelijkheid’ van de verwerking van gevoelige gegevens door de bevoegde autoriteiten – Voorwaarden – Toetsing”

I.      Inleiding

1.        De dialoog tussen rechters eindigt niet altijd na de eerste uitwisseling tussen de betrokken partijen. Er kan een langer gesprek plaatsvinden tussen het Hof en de nationale rechter die de zaak al eerder bij het Hof aanhangig heeft gemaakt, wanneer deze rechter, na kennis te hebben genomen van de prejudiciële beslissing van het Hof, van oordeel is dat hij nog steeds niet over de informatie beschikt die hij onontbeerlijk acht voor de beslechting van het bij hem aanhangige geding. Dat is het geval in de onderhavige zaak.

2.        Het verzoek om een prejudiciële beslissing, ingediend door de Sofiyski gradski sad (rechter voor de stad Sofia, Bulgarije), betreft artikel 6, onder a), en artikel 10 van richtlijn (EU) 2016/680 van het Europees Parlement en de Raad van 27 april 2016 betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens door bevoegde autoriteiten met het oog op de voorkoming, het onderzoek, de opsporing en de vervolging van strafbare feiten of de tenuitvoerlegging van straffen, en betreffende het vrije verkeer van die gegevens en tot intrekking van kaderbesluit 2008/977/JBZ van de Raad(2), zoals uitgelegd door het Hof in zijn arrest van 26 januari 2023, Ministerstvo na vatreshnite raboti (Registratie van biometrische en genetische gegevens door de politie)(3).

3.        Dit is het tweede verzoek dat deze rechter in het kader van hetzelfde hoofdgeding bij het Hof indient.(4) Dit geding betreft een verzoek van de Bulgaarse politiediensten om over te gaan tot de verzameling onder dwang van fotografische, vingerafdruk- en genetische gegevens(5) van V.S. met het oog op de registratie ervan. Naar aanleiding van haar inverdenkingstelling wegens een als opzettelijk aangemerkt en als zodanig ambtshalve vervolgbaar strafbaar feit, werd V.S. verzocht deze gegevensregistratie te ondergaan, hetgeen zij weigerde. De politiediensten verzochten de verwijzende rechter derhalve om de gedwongen tenuitvoerlegging van de politiële registratie te gelasten.

4.        De politiediensten hebben in hun bij deze rechter ingediende verzoekschrift aangegeven dat er voldoende bewijs van de schuld van V.S. was verzameld. Zij verklaarden dat V.S. formeel werd vervolgd wegens een ambtshalve vervolgbaar en opzettelijk gepleegd strafbaar feit en dat zij had geweigerd in te stemmen met het verzamelen van haar gegevens. Bij dit verzoekschrift waren alleen kopieën gevoegd van de akte van inverdenkingstelling van V.S. en de verklaring waarin zij had geweigerd toestemming te geven voor de politiële registratie. Alleen al op basis van deze elementen had de rechter naar nationaal recht moeten gelasten dat de gegevens van V.S. onder dwang zouden worden geregistreerd door de politie.

5.        Bij de behandeling van het verzoek had de verwijzende rechter echter twijfels over de verenigbaarheid van een dergelijke situatie met de vereisten van richtlijn 2016/680 op het gebied van met name de verzameling en verwerking van gevoelige gegevens. Het Hof heeft de vragen van die rechter beantwoord in het arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I.

6.        De verwijzende rechter legt het Hof twee nieuwe prejudiciële vragen voor en verklaart daarbij dat hij er nog steeds niet in is geslaagd vast te stellen of hij, zonder het Unierecht te schenden, een dergelijke politiële registratie onder dwang kan gelasten.

7.        Met deze vragen wordt het Hof verzocht om, ten eerste, de bewoordingen van zijn arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I te verduidelijken wat betreft het in artikel 10 van richtlijn 2016/680 gestelde vereiste van „strikte noodzakelijkheid” voor de verwerking van bijzondere categorieën persoonsgegevens, die als gevoelige gegevens worden beschouwd(6), en ten tweede, aan te geven wat van de verwijzende rechter wordt verwacht om de onverenigbaarheid van de Bulgaarse wettelijke regeling inzake politiële registratie met deze richtlijn te verhelpen.

II.    Toepasselijke bepalingen

8.        Wat de toepasselijke bepalingen betreft, verwijs ik naar de punten 3 tot en met 34 van het arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I.

III. Feiten van het hoofdgeding en prejudiciële vragen

9.        De verwijzende rechter verklaart dat hij op 26 januari 2023 kennis heeft genomen van voornoemd arrest. Hij is echter van mening dat bepaalde omstandigheden niet zijn opgehelderd en dat hij nog steeds niet in staat is om te bepalen of hij al dan niet toestemming moet verlenen om de biometrische en genetische gegevens van V.S. te verzamelen.

10.      In de eerste plaats is de verwijzende rechter van mening dat hij voor de beslissing op het door de politiediensten bij hem ingediende verzoek om toestemming voor gegevensverzameling onder dwang niet de in punt 133 van het arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I bedoelde toetsingen kan verrichten, aangezien hij niet over de daartoe noodzakelijke documentatie beschikt. Het Bulgaarse recht bepaalt namelijk dat de verwijzende rechter uitsluitend uitspraak doet op basis van het verzoekschrift(7) – waarin wordt verwezen naar de tegen V.S. aanhangige strafrechtelijke procedure, wordt verklaard dat voldoende bewijs van haar schuld is verzameld en haar inverdenkingstelling wordt bevestigd – waaraan de akte van inverdenkingstelling en de schriftelijke weigering van V.S. om zich aan politiële registratie te onderwerpen, zijn gehecht. Het Bulgaarse recht bepaalt niet dat andere stukken van het dossier aan de verwijzende rechter ter beschikking moeten worden gesteld.

11.      De verwijzende rechter verklaart dat hij het nationale recht Unierechtconform zou kunnen uitleggen door gebruik te maken van de algemene regels van de Nakazatelno-protsesualen kodeks (wetboek van strafvordering; hierna: „NPK”), met name artikel 158 daarvan(8), in plaats van de bijzondere regel van artikel 68 ZMVR. Hierdoor zou hij toegang krijgen tot het volledige dossier. Onderzoeksmaatregelen die in het kader van een strafrechtelijk vooronderzoek worden genomen(9) en een inbreuk op de persoonlijke levenssfeer inhouden, zoals de verzameling van verbindingsgegevens of het onderzoek van de persoon, worden immers door de met het onderzoek belaste autoriteiten uitgevoerd na voorafgaande toestemming van een rechter. Het dossier van de procedure wordt vervolgens overgedragen aan deze rechter, die alle documenten kan bestuderen om te beoordelen of het verzoek om voorafgaande toestemming(10) gegrond is. De verwijzende rechter omschrijft de redenen voor dit verschil in wettelijke regeling als volgt: ten eerste wordt de verzameling van biometrische en genetische gegevens aangevraagd door de politie en niet door het openbaar ministerie, en ten tweede worden de gegevens alleen verzameld met het oog op eventueel gebruik ervan in de toekomst, mocht dat nodig zijn.

12.      De verwijzende rechter wijst er ook op dat de terbeschikkingstelling van het dossier met het oog op de afgifte van een voorafgaande toestemming naar Bulgaars recht niet wordt geacht het verloop van het strafrechtelijk onderzoek te belemmeren. Het feit dat de rechter bij wie een verzoek om toestemming voor politiële registratie onder dwang aanhangig is, geen beschikking krijgt over het dossier van de procedure, zou dus niet kunnen worden gerechtvaardigd op de in punt 100 van het arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I genoemde grond, namelijk het risico dat het goede verloop van het strafrechtelijk onderzoek wordt belemmerd.

13.      Hoewel uit dat arrest volgt dat het in overeenstemming is met artikel 47 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie(11) dat het dossier niet ter beschikking wordt gesteld aan de rechter bij wie een verzoek om toestemming voor politiële registratie onder dwang aanhangig is, vraagt de verwijzende rechter zich nu af hoe hij de uit de punten 132 en 133 van dit arrest voortvloeiende toetsingen zou kunnen verrichten om de „strikte noodzakelijkheid” in de zin van artikel 10 van richtlijn 2016/680 van de verwerking van de biometrische en genetische gegevens van V.S. te beoordelen en om na te gaan of de aard en de ernst van het strafbare feit waarvan zij in de strafrechtelijke procedure wordt verdacht, dan wel andere relevante factoren, zoals de bijzondere omstandigheden van het strafbare feit, het mogelijke verband van dat strafbare feit met andere lopende procedures, de gerechtelijke antecedenten of het persoonlijke profiel van V.S., een dergelijke noodzaak kunnen aantonen.

14.      De verwijzende rechter wenst dus te vernemen of artikel 10 van richtlijn 2016/680 aldus moet worden uitgelegd dat de toetsing van de „strikte noodzakelijkheid” kan worden verricht, ook al heeft de rechter geen toegang tot het volledige dossier, of dat een dergelijke toetsing integendeel vereist dat hij toegang heeft tot het volledige dossier, ook al lijkt het Hof te hebben geoordeeld dat het legitiem is dat de rechter geen toegang heeft tot het dossier.(12)

15.      In de tweede plaats is de verwijzende rechter van mening dat, indien richtlijn 2016/680 de terbeschikkingstelling van het volledige dossier zou vereisen, hij zou moeten beoordelen of de inverdenkingstelling gegrond is. Een dergelijke beoordeling zou vereist zijn omdat uit de punten 130 en 131 van het arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I volgt dat de enkele omstandigheid dat een persoon in verdenking is gesteld, niet volstaat om aan te tonen dat de verzameling „strikt noodzakelijk” is, en dat er gegronde vermoedens moeten bestaan dat de betrokkene het strafbare feit heeft gepleegd.

16.      Dat hij moet kunnen beoordelen of de inverdenkingstelling voldoende steun vindt in het bewijs, leidt de verwijzende rechter ook af uit het feit dat, ten eerste, dit een vereiste is krachtens artikel 6, onder a), van richtlijn 2016/680; ten tweede, deze beoordeling in elk geval moet worden verricht in het kader van de procedures van artikel 158 NPK, die het dichtst bij de procedure van artikel 68, lid 5, ZMVR staan; ten derde, de mogelijkheid dat een dergelijke beoordeling in een later stadium wordt verricht, niet uitsluit dat op het tijdstip waarop de rechterlijke toestemming voor de verzameling onder dwang van de biometrische en genetische gegevens wordt verleend, de inverdenkingstelling niet feitelijk is gestaafd; ten vierde, richtlijn 2016/680 juist tot doel heeft om een mechanisme in te stellen om te voorkomen dat persoonsgegevens, met name biometrische en genetische gegevens, worden verzameld zonder dat daarvoor een rechtsgrond bestaat, hetgeen onmiddellijk zou moeten worden getoetst, en ten vijfde, ten minste een deel van de vereiste toetsingen van de punten 132 en 133 van het arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I juist een beoordeling van het verzamelde bewijs inhoudt, aangezien uit deze punten volgt dat de aard en de ernst van het strafbare feit en de omstandigheden waarin het is gepleegd, moeten worden beoordeeld. Om deze omstandigheden te kunnen beoordelen, moet immers worden vastgesteld dat er gegronde vermoedens bestaan dat de betrokkene het strafbare feit heeft gepleegd, voor welke beoordeling is vereist dat er reeds voldoende bewijsmateriaal is verzameld.

17.      Om te beoordelen of het „strikt noodzakelijk” is om gegevens te verzamelen, moet dus worden nagegaan op welk bewijs de inverdenkingstelling is gebaseerd en of er sprake is van gegronde vermoedens dat de betrokkene een strafbaar feit heeft gepleegd.

18.      De verwijzende rechter vraagt zich af of hij, aangezien hij toegang tot het dossier zal hebben, verplicht zal zijn om de rechtmatigheid van de verzameling onder dwang volledig te toetsen, ook wat de gegrondheid van de inverdenkingstelling betreft, dan wel of hij zich moet beperken tot een toetsing van de andere in de punten 132 en 133 van het arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I genoemde omstandigheden, die niet relevant zijn voor deze kwestie (zoals de gerechtelijke antecedenten of het profiel van de in verdenking gestelde persoon), zonder de inverdenkingstelling te toetsen.

19.      In die omstandigheden heeft de Sofiyski gradski sad de behandeling van de zaak geschorst en het Hof verzocht om een prejudiciële beslissing over de volgende vragen:

„1)      Is voldaan aan het vereiste van toetsing van de ‚strikte noodzakelijkheid’ in de zin van artikel 10 van richtlijn [2016/680], zoals uitgelegd door het Hof in punt 133 van het arrest [Registratie van biometrische en genetische gegevens I], wanneer die toetsing uitsluitend wordt verricht op basis van de ten aanzien van de betrokkene opgestelde akte van inverdenkingstelling en diens schriftelijke weigering om zijn biometrische en genetische gegevens te laten verzamelen, of is het noodzakelijk dat de rechter beschikt over alle stukken van het dossier die hem naar nationaal recht ter beschikking worden gesteld bij een verzoek om toestemming tot uitvoering van onderzoeksmaatregelen die inbreuk maken op de persoonlijke levenssfeer van natuurlijke personen, wanneer dat verzoek in het kader van een strafzaak wordt gedaan?

2)      Indien de eerste vraag bevestigend wordt beantwoord: kan de rechter, nadat het dossier hem ter beschikking is gesteld, in het kader van de toetsing van de ‚strikte noodzakelijkheid’ in de zin van artikel 10 juncto artikel 6, onder a), van richtlijn 2016/680 ook beoordelen of er gegronde vermoedens bestaan dat de betrokkene het strafbare feit heeft gepleegd waarvan hij is beschuldigd?”

20.      De Hongaarse regering en de Europese Commissie hebben schriftelijke opmerkingen ingediend. De Bulgaarse en Hongaarse regering en de Commissie hebben deelgenomen aan de terechtzitting van 20 maart 2024, tijdens welke zij ook de mondelinge vragen van het Hof hebben beantwoord.

IV.    Analyse

21.      Om de dialoog waar ik het eerder over had(13) te laten slagen en beide betrokkenen in staat te stellen elkaar te horen en te begrijpen, moeten ze ervoor zorgen dat ze zich uitdrukken in een taal die voor beiden begrijpelijk is.

22.      De Commissie heeft voorgesteld de dialoog enigszins abrupt te beëindigen door het Hof te verzoeken de prejudiciële vragen niet-ontvankelijk te verklaren op grond dat zij berusten op een onjuiste uitlegging van het arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I. Ik ben integendeel van mening dat een meer didactische benadering moet prevaleren en dat deze vragen in elk geval ontvankelijk zijn.(14)

23.      Aangezien de lezing van het arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I voor de verwijzende rechter nieuwe vragen heeft doen rijzen, moet worden gewaarborgd dat dit arrest goed is begrepen. Dit lijkt niet het geval te zijn.

24.      De verwijzende rechter gaat uit van de mijns inziens onjuiste veronderstelling dat het Hof hem heeft opgedragen de tekortkomingen van zijn nationale recht zelf te verhelpen door een ad-hoctoetsing te improviseren. Bovendien lijkt de bij richtlijn 2016/680 aan de bevoegde autoriteiten toebedeelde rol met betrekking tot de beoordeling van de „strikte noodzakelijkheid”, een essentiële voorwaarde voor de verwerking van gevoelige gegevens, niet goed te zijn begrepen. Ten slotte was het uit de lezing door de verwijzende rechter van het arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I niet duidelijk wat de juiste verhouding is tussen de toetsing van deze „strikte noodzakelijkheid” en de toetsing van de gegrondheid van de inverdenkingstelling.

25.      Het staat bijgevolg aan het Hof om in het kader van deze nieuwe samenwerkingsprocedure die tussen het Hof en de verwijzende rechter is ingeleid, deze laatste een zinvol antwoord te geven dat hem in staat stelt uitspraak te doen in het bij hem aanhangige geding. Daartoe moet het Hof antwoorden op een vraag die hem eigenlijk niet wordt gesteld en waarvan het antwoord gedeeltelijk afhangt van de uitlegging van het nationale recht. Het gaat dus om een enigszins ongebruikelijke onderneming voor het Hof.

26.      Voor het vervolg van de analyse is het dus essentieel om te benadrukken dat de verwijzende rechter niet is aangezocht voor een toetsing van de beoordeling door de bevoegde autoriteiten in de zin van artikel 3, punt 7, van richtlijn 2016/680 (in dit geval de politiediensten) van de „strikte noodzakelijkheid” van het verzamelen en verwerken van de gevoelige gegevens van V.S. En terecht: het Bulgaarse recht voorziet niet in een dergelijke beoordeling door die diensten.

27.      In die omstandigheden werpen de prejudiciële vragen de volgende voorafgaande fundamentele vraag op: kan de verwijzende rechter met uitsluitend zijn op artikel 158 NPK(15) – dat voorziet in onderzoeksmaatregelen in het kader van de gemeenrechtelijke strafrechtelijke procedures en met name in het nemen van monsters met het oog op het opstellen van een DNA-profiel – gebaseerde toetsing de volle nuttige werking van artikel 10 van richtlijn 2016/680 waarborgen?

28.      Ik zal voorstellen te concluderen dat met de voorgestelde conforme uitlegging de situatie in het hoofdgeding niet in overeenstemming kan worden gebracht met de vereisten van artikel 10 van richtlijn 2016/680 (A). Een antwoord op de twee gestelde vragen zou slechts nuttig zijn voor de beslechting van het hoofdgeding indien het Hof voor een andere benadering kiest. Ik zal dan ook slechts subsidiair en op basis van een snellere analyse elementen van een antwoord op die vragen verstrekken (B).

A.      Arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I, verplichting tot conforme uitlegging en bepaling van de rol van de verwijzende rechter

29.      In de eerste plaats moet worden nagegaan welke lessen moeten worden getrokken uit het arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I, alvorens in de tweede plaats het resultaat van de door de verwijzende rechter voorgestelde uitlegging te onderzoeken, om ten slotte te kunnen beoordelen of het Bulgaarse recht daadwerkelijk aan de hand van deze uitlegging in overeenstemming kan worden gebracht met de vereisten van artikel 10 van richtlijn 2016/680, zoals deze uit dat arrest volgen.

1.      Lessen uit het arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I

30.      In dit arrest werd het Hof met name gevraagd of artikel 10 van richtlijn 2016/680, gelezen in samenhang met artikel 4, lid 1, onder a) tot en met c), en artikel 8 van die richtlijn, aldus moest worden uitgelegd dat het zich verzet tegen een nationale wettelijke regeling op grond waarvan de biometrische en genetische gegevens van elke persoon die in verdenking is gesteld van een ambtshalve vervolgbaar en opzettelijk gepleegd strafbaar feit systematisch worden verzameld met het oog op de registratie ervan, zonder dat de bevoegde autoriteit hoeft vast te stellen of aan te tonen dat deze gegevensverzameling noodzakelijk is voor de verwezenlijking van de nagestreefde specifieke doelstellingen en dat deze doelstellingen niet kunnen worden bereikt door slechts een deel van de betrokken gegevens te verzamelen.(16)

31.      Aangezien de verwerking van bijzondere categorieën gegevens, zoals biometrische en genetische gegevens, „slechts” toegelaten is „wanneer de verwerking strikt noodzakelijk is”(17), heeft het Hof geoordeeld dat een dergelijke verwerking alleen in een beperkt aantal gevallen noodzakelijk kan worden geacht en dat die noodzaak bijzonder streng moet worden beoordeeld(18), aangezien artikel 10 van richtlijn 2016/680 tot doel heeft om personen beter te beschermen tegen de verwerking van gevoelige gegevens.(19)

32.      Met betrekking tot politiële registratie heeft het Hof derhalve aangegeven dat de „strikte noodzakelijkheid” van de verzameling van biometrische en genetische gegevens van in verdenking gestelde personen met het oog op de registratie ervan wordt bepaald aan de hand van de doeleinden van die gegevensverzameling, en dat deze doelstellingen welbepaald, uitdrukkelijk omschreven en legitiem moeten zijn. Voorts moeten de verzamelde gegevens toereikend, ter zake dienend en beperkt zijn tot wat noodzakelijk is voor de doeleinden waarvoor zij worden verwerkt.(20) De bepalingen van nationaal recht moeten ervoor zorgen dat verwerking alleen rechtmatig is indien en voor zover die verwerking noodzakelijk is voor de uitvoering door een bevoegde autoriteit van een taak voor de in artikel 1, lid 1, van de in richtlijn 2016/680 bedoelde doeleinden, en moeten op zijn minst de verwerkingsdoeleinden, de te verwerken persoonsgegevens en de doeleinden van de verwerking specificeren.(21) Laatstbedoelde doeleinden moeten voldoende nauwkeurig en concreet worden omschreven teneinde te kunnen beoordelen of die verwerking „strikt noodzakelijk” is.(22)

33.      De naleving van het beginsel van minimale gegevenswerking wordt ook bijzonder streng gecontroleerd. Ten eerste mag het nagestreefde doel niet redelijkerwijs even doeltreffend kunnen worden bereikt op een andere wijze, die minder inbreuk maakt op de grondrechten van de betrokkenen. De verwerkingsverantwoordelijke moet zich er met name van vergewissen dat deze doelstelling niet kan worden bereikt aan de hand van andere dan de in artikel 10 van richtlijn 2016/680 opgesomde gegevenscategorieën.(23) Ten tweede impliceert het vereiste van „strikte noodzakelijkheid” dat er rekening wordt gehouden met het bijzondere belang van het met die verwerking te bereiken doel.(24)

34.      Op basis van deze overwegingen heeft het Hof uitdrukkelijk geoordeeld dat „een nationale wettelijke regeling die voorziet in het systematisch verzamelen van biometrische en genetische gegevens van eenieder die in verdenking is gesteld van een ambtshalve vervolgbaar en opzettelijk gepleegd strafbaar feit, in beginsel in strijd is met het vereiste van artikel 10 van richtlijn 2016/680”.(25) Een dergelijke regeling kan ertoe leiden dat „op ongedifferentieerde en algemene wijze biometrische en genetische gegevens van de meeste in verdenking gestelde personen worden verzameld, aangezien het begrip ‚ambtshalve vervolgbaar en opzettelijk gepleegd strafbaar feit’ bijzonder algemeen is en van toepassing kan zijn op een groot aantal strafbare feiten, ongeacht de aard en de ernst ervan.”(26) In het bijzonder kan „[d]e enkele omstandigheid dat een persoon in verdenking is gesteld van een ambtshalve vervolgbaar en opzettelijk gepleegd strafbaar feit [...] op zich echter niet de aanname wettigen dat het verzamelen van de biometrische en genetische gegevens van die persoon strikt noodzakelijk is in het licht van de met die gegevensverzameling nagestreefde doelstellingen en rekening houdend met de daaruit voortvloeiende inbreuken op de grondrechten, in het bijzonder het recht op eerbiediging van het privéleven en de bescherming van persoonsgegevens, zoals die worden gewaarborgd door de artikelen 7 en 8 van het Handvest.”(27)

35.      Het Hof heeft verder gepreciseerd dat zelfs indien er gegronde vermoedens bestaan dat de betrokkene een strafbaar feit heeft gepleegd dat zijn inverdenkingstelling rechtvaardigt – hetgeen veronderstelt dat reeds voldoende bewijs is verzameld dat die persoon betrokken is bij het strafbare feit – er gevallen kunnen zijn waarin het verzamelen van zowel biometrische gegevens als genetische gegevens niet specifiek noodzakelijk is voor de lopende strafrechtelijke procedure.(28) De waarschijnlijkheid dat het verzamelen van dergelijke gegevens strikt noodzakelijk is in het kader van andere procedures kan niet worden verondersteld, maar moet worden bepaald in het licht van andere relevante factoren, zoals met name de aard en de ernst van het aan de betrokken persoon ten laste gelegde strafbare feit, de bijzondere omstandigheden van dat strafbare feit, het mogelijke verband van dat strafbare feit met andere lopende procedures, en de gerechtelijke antecedenten of het persoonlijke profiel van die persoon.(29)

36.      Na al deze aanwijzingen te hebben gegeven, heeft het Hof geoordeeld dat het aan de verwijzende rechter stond „om na te gaan of het, met het oog op het waarborgen van de doeltreffende toepassing van artikel 10 van richtlijn 2016/680, mogelijk is om de nationale wettelijke regeling die voorziet in [de politiële registratie onder dwang], conform het Unierecht uit te leggen. In het bijzonder dient de verwijzende rechter na te gaan of het nationale recht toestaat dat wordt beoordeeld of het ‚strikt noodzakelijk’ is om zowel biometrische als genetische gegevens van de betrokkene te verzamelen met het oog op de registratie ervan. Daartoe moet met name kunnen worden nagegaan of de aard en de ernst van het strafbare feit waarvan de betrokkene in de strafrechtelijke procedure in het hoofdgeding wordt verdacht, of andere relevante factoren, zoals [de bijzondere omstandigheden van dat strafbare feit, het mogelijke verband van dat strafbare feit met andere lopende procedures, en de gerechtelijke antecedenten of het persoonlijke profiel van die persoon], omstandigheden kunnen vormen waaruit blijkt dat die gegevensverzameling ‚strikt noodzakelijk’ is. Bovendien moet worden verzekerd dat het verzamelen van gegevens van de burgerlijke stand [...] niet reeds volstaat om de nagestreefde doelstellingen te bereiken.”(30)

37.      Ten slotte heeft het Hof zeer duidelijk aangegeven dat „[i]ndien het nationale recht een dergelijke controle op de maatregel van verzameling van biometrische en genetische gegevens niet waarborgt, het aan de verwijzende rechter [staat] om de volle werking van artikel 10 te verzekeren door het verzoek van de politiediensten om toestemming voor de verzameling onder dwang van die gegevens af te wijzen.”(31)

2.      Redenen voor de onverenigbaarheid van de Bulgaarse wettelijke regeling met artikel 10 van richtlijn 2016/680 en tekortkomingen van de voorgestelde conforme uitlegging

38.      De conclusie(32) van het Hof in het arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I is, zij het met de gebruikelijke voorzichtigheid(33), duidelijk: het politiële registratiesysteem, waarvan de gegevensverzameling onder dwang een onderdeel is, is niet verenigbaar met de vereisten van artikel 10 van richtlijn 2016/680, gelezen in samenhang met artikel 4, lid 1, onder a) tot en met c), en artikel 8, leden 1 en 2, van die richtlijn.

39.      De vertegenwoordiger van de Bulgaarse regering heeft tijdens zijn pleidooi in de onderhavige zaak niet anders betoogd, toen hij erkende dat het voor de bevoegde autoriteiten onmogelijk is om de „strikte noodzakelijkheid” van de politiële registratie te beoordelen en hij het Hof meedeelde dat hij door het ministerie van Binnenlandse Zaken op de hoogte was gebracht van een in de maak zijnde wijziging van artikel 68 ZMVR, op grond waarvan de bevoegde autoriteiten van geval tot geval zullen moeten nagaan of het „strikt noodzakelijk” is om biometrische en genetische gegevens van in verdenking gestelde personen te verzamelen.

40.      Het Hof heeft zich inderdaad niet beperkt tot deze vaststelling van onverenigbaarheid en heeft de verwijzende rechter opgedragen om na te gaan of het mogelijk is om de nationale wettelijke regeling die voorziet in de politiële registratie onder dwang, conform het Unierecht uit te leggen. Daartoe heeft het Hof de verwijzende rechter met name opgedragen om na te gaan of het nationale recht toestaat dat wordt beoordeeld of het „strikt noodzakelijk” is om de gegevens te verzamelen met het oog op de registratie ervan.(34)

41.      Teneinde artikel 68 ZMVR uit te leggen op een wijze die verenigbaar is met artikel 10 van richtlijn 2016/680, overweegt de verwijzende rechter om bij de beslissing over het verzoek om toestemming voor politiële registratie onder dwang de waarborgen toe te passen die zijn neergelegd in artikel 158 NPK, waaruit lijkt te volgen dat het verzamelen van bewijsmateriaal in de vorm van biometrische en genetische gegevens in het kader van het strafrechtelijk onderzoek in beginsel moet worden onderworpen aan de voorafgaande toestemming van de rechter, die aan de hand van alle stukken van het dossier van de procedure waarover hij moet beschikken, zal kunnen nagaan of dit bewijsmateriaal noodzakelijk is voor het strafrechtelijk onderzoek.

42.      Zoals de Commissie terecht heeft opgemerkt, kan punt 133 van het arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I echter niet aldus worden uitgelegd dat het Hof daar zou hebben geoordeeld dat een door de verwijzende rechter zelf verrichte beoordeling van de „strikte noodzakelijkheid” van de verzameling van de gegevens zou kunnen voldoen aan de vereisten van artikel 10 van richtlijn 2016/680. Ik ben van mening dat het ontbreken van een door artikel 10 vereiste beoordeling van de „strikte noodzakelijkheid” van de verzameling van de biometrische en genetische gegevens van V.S. door de bevoegde autoriteiten zelf, niet door de nationale rechter kan worden gecompenseerd, gelet op de centrale rol van deze autoriteiten in het bij deze richtlijn ingevoerde systeem.(35) De kwestie van de rechterlijke toetsing van de „strikte noodzakelijkheid” van het verzamelen van de gevoelige gegevens in het kader van een strafrechtelijke procedure is dus een andere – en mogelijk latere – kwestie dan die van de beoordeling van die noodzakelijkheid door de bevoegde autoriteiten.

43.      De conforme uitlegging die de verwijzende rechter voorstelt, zal er mijns inziens dus niet toe leiden dat alle elementen van onverenigbaarheid met artikel 10 van richtlijn 2016/680 die de Bulgaarse rechtsorde bevat, uit deze rechtsorde verdwijnen.

44.      Om hiervan te worden overtuigd, hoeven enkel de volgende elementen in overweging te worden genomen.

45.      In de eerste plaats, behoudens vergissing van mijn zijde, beoordeelt de rechter in het kader van het systeem van artikel 158 NPK(36) alleen de noodzaak van de verzameling met het oog op het door deze bepaling nagestreefde doel. De voorafgaande toestemming om over te gaan tot het verzamelen van de gegevens waarop de onderzoeksmaatregel betrekking heeft, zou kunnen worden gegeven door rekening te houden met de reeds verzamelde elementen die leiden tot ernstige twijfel over de deelname van de betrokkene aan het plegen van het strafbare feit en die het nut van deze verzameling voor de afronding van het onderzoek kunnen aantonen.

46.      Van zijn kant vereist artikel 10 van richtlijn 2016/680 dat de bevoegde autoriteiten vaststellen dat er sprake is van een strikte, en dus versterkte, noodzakelijkheid. Voorts lijken de doeleinden van de politiële registratie, onder voorbehoud van toetsing door de verwijzende rechter, ruimer te zijn dan die welke door artikel 158 NPK worden nagestreefd.

47.      Uit punt 99 van het arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I blijkt dat met de politiële registratie twee belangrijke doelstellingen worden nagestreefd, namelijk ten eerste de vergelijking met gegevens die reeds in het kader van andere strafrechtelijke onderzoeken met het oog op de mogelijke afronding daarvan zijn verzameld, en ten tweede het gebruik van die gegevens in het kader van het lopende strafrechtelijke onderzoek.(37) Tijdens de terechtzitting voor het Hof in de onderhavige zaak heeft de Bulgaarse regering verklaard dat het hoofddoel van de politiële registratie was om de verzamelde gegevens in de context van de lopende strafzaak te gebruiken. Het eventuele toekomstige gebruik van die gegevens vormt een secundair doel. De verwijzende rechter heeft echter verklaard dat in het geval van politiële registratie de gegevens alleen worden verzameld voor eventueel toekomstig gebruik, mocht dat noodzakelijk blijken.(38)

48.      Een dergelijke verklaring roept drie reeksen vragen op.(39) Ten eerste, aangezien artikel 68 ZMVR een doel zou nastreven dat identiek is aan het doel van artikel 158 NPK, is het onduidelijk in welke gevallen voor het verzamelen van biometrische en genetische gegevens voorafgaande toestemming van een rechter nodig is en in welke gevallen een dergelijke toestemming niet nodig is. Het lijkt er dus op dat voor hetzelfde doel twee parallelle procedures naast elkaar bestaan, die aanzienlijk verschillende garanties bieden. De politiële registratie zou dus een middel zijn om bewijsmateriaal te verkrijgen dat in de lopende procedure wordt gebruikt. De verwijzende rechter heeft er echter herhaaldelijk op gewezen dat de registratie „[losstaat] van de strafrechtelijke procedure en er geen deel van [uitmaakt]”.(40)

49.      Ten tweede, als, zoals de Bulgaarse regering heeft verklaard, het belangrijkste doel van de politiële registratie het verzamelen van bewijs is in de context van een lopend strafrechtelijk onderzoek, is het op zijn minst verbijsterend dat de wettelijke regeling tot gevolg heeft dat het in beginsel toegestaan is om de biometrische en genetische gegevens te verzamelen van een persoon die „slechts” voor belastingfraude wordt vervolgd.(41)

50.      Bovendien voorziet artikel 158 NPK er niet in dat de rechter in het kader van de door hem af te geven toestemming rekening houdt met de „strikte noodzakelijkheid” van de politiële registratie met het oog op de vergelijking met gegevens die in het kader van andere onderzoeken zijn verzameld, hetgeen nochtans een van de nagestreefde doelstellingen lijkt te zijn van de Bulgaarse wettelijke regeling waarop de politiële registratie is gebaseerd.

51.      Ten derde blijkt uit de overwegingen in punt 47 van deze conclusie dat de doeleinden van de politiële registratie nog steeds niet duidelijk zijn, zelfs bij toepassing van artikel 158 NPK.

52.      In de tweede plaats zou de doeltreffende toepassing van artikel 10 van richtlijn 2016/680 kennelijk worden omzeild indien de vraag naar de „strikte noodzakelijkheid” van de verwerking van de gevoelige gegevens pas voor het eerst aan de orde komt bij de verlening van voorafgaande toestemming door de rechter voor de maatregel van verzameling, op grond van artikel 158 NPK.

53.      Uit een gecombineerde lezing van de artikelen 27 en 68 ZMVR volgt dat de personen van wie wordt gevraagd dat zij zich aan de politiële registratie onderwerpen, een brede categorie vormen(42) en dat van deze personen steeds dezelfde gegevens worden verzameld, zonder dat enig onderscheid wordt gemaakt. Elke in verdenking gestelde persoon zal zich automatisch moeten onderwerpen aan de verzameling van dezelfde categorieën gegevens ten behoeve van de politiële registratie, zonder dat de bevoegde autoriteiten in de zin van artikel 3, punt 7, van richtlijn 2016/680 op enig moment nagaan of de verzameling van de gevoelige gegevens strikt noodzakelijk is met het oog op de afronding van het lopende strafrechtelijke onderzoek of met het oog op de opheldering van andere onderzoeken. Bovendien blijkt uit de punten 113 en 114 van het arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I dat de nationale wettelijke regeling niet vereist dat in het concrete geval wordt vastgesteld dat het verzamelen van alle in de politiële registratie betrokken gegevens noodzakelijk is en dat de bevoegde autoriteit niet hoeft vast te stellen of aan te tonen dat deze gegevensverzameling strikt noodzakelijk is voor de verwezenlijking van de nagestreefde specifieke doelstellingen.

54.      Hieruit volgt dat de voorwaarden waaronder zou kunnen worden geconcludeerd dat de politiële registratie als bedoeld in artikel 68 ZMVR strikt noodzakelijk is, niet in de nationale wettelijke regeling zijn opgenomen en dat de verwerking van biometrische en genetische gegevens door de bevoegde autoriteiten voor doeleinden die binnen de werkingssfeer van richtlijn 2016/680 vallen, niet met passende waarborgen is omkaderd.(43) De toepassing van artikel 158 NPK doet niet af aan deze vaststelling.

55.      Indien de „strikte noodzakelijkheid” van het verzamelen en verwerken van de gevoelige gegevens niet bij wet is omschreven of door de uitoefening van de beoordelingsbevoegdheid van de bevoegde autoriteiten wordt gewaarborgd, kan het niet uitsluitend aan de rechter staan om het ontbreken van deze twee voorafgaande fasen in zijn interne rechtsorde te verhelpen. Op dit punt ben ik het eens met het standpunt dat de Commissie tijdens de terechtzitting heeft ingenomen, namelijk dat de rechterlijke toetsing een secundaire toetsing is, in die zin dat het gaat om een toetsing door de rechter van de beoordeling van de „strikte noodzakelijkheid” door de bevoegde autoriteiten overeenkomstig de wet. Ik voeg daaraan toe dat het gerechtvaardigd is om de vraag te stellen welke criteria de verwijzende rechter bij een dergelijke toetsing zou kunnen toepassen, aangezien het begrip „strikte noodzakelijkheid” niet wettelijk is gedefinieerd.

56.      In de derde plaats, zelfs indien de door artikel 158 NPK geboden waarborgen toereikend zouden zijn – hetgeen niet het geval is –, zouden zij niet ten goede kunnen komen aan personen die in verdenking worden gesteld wegens een ambtshalve vervolgbaar en opzettelijk gepleegd strafbaar feit en die geen bezwaar hebben gemaakt tegen de politiële registratie. De „strikte noodzakelijkheid” van de verwerking zal voor deze personen nooit worden beoordeeld door de bevoegde autoriteiten, zoals de Bulgaarse regering ter terechtzitting heeft bevestigd(44). Dit is een bijzonder zorgwekkende situatie. Het is redelijk om aan te nemen dat het vermogen van een net in verdenking gestelde persoon om zich te verzetten tegen een politiebevel om zich te onderwerpen aan een politiële registratie bijzonder beperkt is. De conformiteit van het nationale recht die zou voortvloeien uit de toepassing van artikel 158 NPK kan derhalve slechts gedeeltelijk zijn, aangezien de politiële registratie zonder onderzoek van de „strikte noodzakelijkheid” ervan door de bevoegde autoriteiten zou kunnen worden voortgezet voor alle personen die onder het – bijzonder ruime – toepassingsgebied ervan vallen en die zich er niet tegen zouden hebben verzet.(45)

3.      Conclusie

57.      Uit de voorgaande overwegingen volgt dat artikel 10 van richtlijn 2016/680, gelezen in samenhang met artikel 4, lid 1, onder a) tot en met c), en artikel 8, leden 1 en 2, van die richtlijn, aldus moet worden uitgelegd dat de beoordeling, onder de voorwaarden beschreven in punt 133 van het arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I, van de „strikte noodzakelijkheid” van de politiële registratie, gelet op alle doeleinden die daarmee zouden worden nagestreefd, op doeltreffende wijze moet worden verricht door de voor die registratie bevoegde autoriteiten, alvorens zij in voorkomend geval kunnen verzoeken om deze registratie onder dwang te verrichten. Daartoe volstaat het niet dat de „strikte noodzakelijkheid” van de politiële registratie pas voor het eerst wordt beoordeeld door de rechter waarbij een verzoek om toestemming voor registratie onder dwang wordt ingediend in het enkele geval dat de in verdenking gestelde persoon weigert om zich aan de registratie te onderwerpen en in het licht van slechts een van de doeleinden die beweerdelijk worden nagestreefd door de nationale wettelijke regeling die de rechtsgrond ervan vormt.

58.      De conforme uitlegging die de verwijzende rechter voorstelt te geven, lijkt dus niet te volstaan om het Bulgaarse recht in overeenstemming te brengen met de zojuist genoemde vereisten. Bijgevolg dient deze rechter, zoals het Hof reeds heeft voorzien in punt 134 van zijn arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I, het verzoek van de politiediensten om toestemming voor de verzameling onder dwang van de gegevens van V.S. af te wijzen.

B.      Prejudiciële vragen

59.      Aangezien de gestelde vragen uitgaan van de veronderstelling dat de verwijzende rechter de tekortkomingen van de Bulgaarse wettelijke regeling inzake de verwerking van persoonsgegevens door de bevoegde autoriteiten, gelet op de vereisten van artikel 10 van richtlijn 2016/680, zou kunnen verhelpen door strafrechtelijke procesregels toe te passen, en ik van mening ben dat dit ontoereikend is om deze wettelijke regeling in overeenstemming met het Unierecht te kunnen achten, zal ik deze vragen subsidiair behandelen voor het geval het Hof een ander standpunt inneemt.

60.      In essentie verzoekt de verwijzende rechter het Hof te verduidelijken of de toetsing van de „strikte noodzakelijkheid” van de verwerking van gevoelige gegevens uitsluitend op basis van de akte van inverdenkingstelling kan worden verricht, dan wel of het noodzakelijk is dat alle stukken van het dossier hem ter beschikking worden gesteld (eerste prejudiciële vraag), zodat hij zelf kan beoordelen of er gegronde vermoedens bestaan dat de betrokkene het strafbare feit waarvan hij wordt beschuldigd, heeft gepleegd (tweede prejudiciële vraag).

61.      Uit het verzoek om een prejudiciële beslissing blijkt dat de verwijzende rechter een zekere spanning lijkt vast te stellen tussen enerzijds de punten 100 en 101 van het arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I en anderzijds de punten 130 tot en met 133 van dat arrest.

62.      In punt 100 van het arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I heeft het Hof geoordeeld dat „het gerechtvaardigd [kan] zijn om de rechter tijdelijk de mogelijkheid te ontnemen om de beoordeling van het bewijsmateriaal waarop de inverdenkingstelling van de betrokkene – en dus het verzamelen van zijn biometrische en genetische gegevens – is gebaseerd, te toetsen. Een dergelijke toetsing in die fase zou namelijk het strafrechtelijk onderzoek tijdens hetwelk deze gegevens worden verzameld, kunnen belemmeren en de mogelijkheden voor de rechercheurs om andere strafbare feiten op te helderen door deze gegevens te vergelijken met gegevens die tijdens andere onderzoeken zijn verzameld, buitensporig beperken. Deze beperking van de doeltreffende voorziening in rechte is dus niet onevenredig, voor zover het nationale recht later een doeltreffende rechterlijke toetsing waarborgt.” Het Hof heeft daaruit geconcludeerd dat artikel 47 van het Handvest zich er niet tegen verzet dat een nationale rechter die uitspraak doet over een verzoek om toestemming voor verzameling onder dwang van gevoelige gegevens van een in verdenking gestelde persoon „niet de mogelijkheid heeft om het bewijsmateriaal te beoordelen waarop die inverdenkingstelling berust, voor zover het nationale recht waarborgt dat later een doeltreffende rechterlijke toetsing wordt verricht van de voorwaarden voor die inverdenkingstelling, waarop de toestemming voor die gegevensverzameling is gebaseerd.”(46)

63.      Het Hof heeft tevens geoordeeld, ditmaal bij de uitlegging van artikel 10 van richtlijn 2016/680, dat „[d]e enkele omstandigheid dat een persoon in verdenking is gesteld van een ambtshalve vervolgbaar en opzettelijk gepleegd strafbaar feit op zich [...] niet de aanname [kan] wettigen dat het verzamelen van de biometrische en genetische gegevens van die persoon strikt noodzakelijk is in het licht van de met die gegevensverzameling nagestreefde doelstellingen en rekening houdend met de daaruit voortvloeiende inbreuken op de grondrechten”.(47) Het Hof heeft verder aangegeven dat „[i]ndien er gegronde vermoedens bestaan dat de betrokkene een strafbaar feit heeft gepleegd dat zijn inverdenkingstelling rechtvaardigt – hetgeen veronderstelt dat reeds voldoende bewijs is verzameld dat die persoon betrokken is bij het strafbare feit – [...] er [...] gevallen [kunnen] zijn waarin het verzamelen van zowel biometrische gegevens als genetische gegevens niet specifiek noodzakelijk is voor de lopende strafrechtelijke procedure”.(48) Voorts „kan de waarschijnlijkheid dat de biometrische en genetische gegevens van een in verdenking gestelde persoon strikt noodzakelijk zijn in het kader van andere procedures dan die waarin die inverdenkingstelling heeft plaatsgevonden, slechts worden bepaald in het licht van alle relevante factoren, zoals met name de aard en de ernst van het hem ten laste gelegde strafbare feit, de bijzondere omstandigheden van dat strafbare feit, het mogelijke verband van dat strafbare feit met andere lopende procedures, en de gerechtelijke antecedenten of het persoonlijke profiel van de betrokkene.”(49)

64.      Het Hof heeft dus aanvaard dat het feit dat de rechter die bevoegd is om toestemming te verlenen voor de politiële registratie onder dwang, geen inhoudelijke toetsing kan verrichten van de voorwaarden voor de inverdenkingstelling waarop deze verzameling is gebaseerd(50), een toelaatbare beperking van het recht op een doeltreffende voorziening in rechte kan vormen wegens het risico dat het goede verloop van het strafrechtelijk onderzoek wordt belemmerd.

65.      Wat de toetsing van de „strikte noodzakelijkheid” van de verzameling betreft, volgt uit de punten 130 tot en met 133 van het arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I niet dat het Hof een toetsing van de gegrondheid van de inverdenkingstelling vereist. Het Hof heeft enkel aangegeven dat de inverdenkingstelling in het kader van het hoofdgeding een noodzakelijke, maar geen voldoende voorwaarde vormt voor de vaststelling dat het verzamelen van de gevoelige gegevens van de betrokkene „strikt noodzakelijk” is. Bovendien zijn de in punt 132 van dat arrest genoemde factoren, zoals de aard en de ernst van het strafbare feit, de bijzondere omstandigheden van dat strafbare feit, het mogelijke verband van dat strafbare feit met andere lopende procedures, de gerechtelijke antecedenten of het persoonlijke profiel van de betrokkene, criteria die verschillen van die waarop de inverdenkingstelling is gebaseerd, namelijk in beginsel de aanwezigheid van ernstige en overeenstemmende aanwijzingen dat de betrokkene een strafbaar feit heeft gepleegd.

66.      In deze omstandigheden vereist de toetsing door de rechter van de „strikte noodzakelijkheid” van de verzameling van biometrische en genetische gegevens geen toetsing van de gegrondheid van de inverdenkingstelling. Artikel 10 van richtlijn 2016/680 vereist evenmin, maar sluit niet uit, dat het volledige dossier ter beschikking wordt gesteld, op voorwaarde dat de beoordeling van de „strikte noodzakelijkheid” op de door het Hof in punt 133 van het arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I aangegeven wijze, uitsluitend op basis van de akte van inverdenkingstelling doeltreffend kan worden verricht.

67.      Aangezien de tweede prejudiciële vraag ook verwijst naar artikel 6, onder a), van richtlijn 2016/680, beperk ik mij er tot slot toe om volledigheidshalve erop te wijzen dat dit artikel de lidstaten in beginsel verplicht om ervoor te zorgen dat een duidelijk onderscheid wordt gemaakt tussen de persoonsgegevens betreffende de verschillende categorieën betrokkenen, zodat zij niet zonder onderscheid in dezelfde mate worden geraakt in hun grondrecht op bescherming van persoonsgegevens, ongeacht de categorie waartoe zij behoren.(51) Volgens dit artikel vormen „personen ten aanzien van wie gegronde vermoedens bestaan dat zij een strafbaar feit hebben gepleegd of zullen plegen” een van deze categorieën.

68.      Het Hof heeft geoordeeld dat het bestaan van voldoende bewijzen van de schuld van een persoon in beginsel een gegrond vermoeden vormt dat hij het betrokken strafbare feit heeft gepleegd en dat artikel 6, onder a), van richtlijn 2016/680 zich niet verzet tegen een nationale wettelijke regeling die voorziet in de verzameling onder dwang van biometrische en genetische gegevens met het oog op de registratie ervan, waarbij deze gegevens betrekking hebben op personen ten aanzien van wie er voldoende bewijs is verzameld dat zij opzettelijk een ambtshalve vervolgbaar strafbaar feit hebben gepleegd, en die op die grond in verdenking zijn gesteld.(52) Anders dan de verwijzende rechter uitlegt, kan deze bepaling niet vereisen dat de rechter die belast is met de toetsing van de „strikte noodzakelijkheid” van de verzameling van gevoelige gegevens, zich ervan vergewist dat de inverdenkingstelling gegrond is door zelf de bewijzen te beoordelen waarop deze berust.

69.      Uit deze overwegingen volgt dat artikel 6, onder a), en artikel 10 van richtlijn 2016/680 aldus moeten worden uitgelegd dat de toetsing door de rechter van de „strikte noodzakelijkheid” van de verzameling van biometrische en genetische gegevens geen toetsing van de gegrondheid van de inverdenkingstelling vereist. Zij vereisen evenmin, maar sluiten niet uit, dat het volledige dossier ter beschikking wordt gesteld, op voorwaarde dat de beoordeling van de „strikte noodzakelijkheid” op de door het Hof in punt 133 van het arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I aangegeven wijze, uitsluitend op basis van de akte van inverdenkingstelling doeltreffend kan worden verricht.

V.      Conclusie

70.      Gelet op een en ander geef ik het Hof in overweging om de prejudiciële vragen van de Sofiyski gradski sad te beantwoorden als volgt:

Primair:

Artikel 10 van richtlijn (EU) 2016/680 van het Europees Parlement en de Raad van 27 april 2016 betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens door bevoegde autoriteiten met het oog op de voorkoming, het onderzoek, de opsporing en de vervolging van strafbare feiten of de tenuitvoerlegging van straffen, en betreffende het vrije verkeer van die gegevens en tot intrekking van Kaderbesluit 2008/977/JBZ van de Raad, gelezen in samenhang met artikel 4, lid 1, onder a) tot en met c), en artikel 8, leden 1 en 2, van die richtlijn,

moet aldus worden uitgelegd dat

–        de beoordeling, onder de voorwaarden beschreven in punt 133 van het arrest van 26 januari 2023, Ministerstvo na vatreshnite raboti (Registratie van biometrische en genetische gegevens door de politie) (C‑205/21, EU:C:2023:49), van de „strikte noodzakelijkheid” van de politiële registratie, gelet op alle doeleinden die daarmee zouden worden nagestreefd, op doeltreffende wijze moet worden verricht door de voor die registratie bevoegde autoriteiten, alvorens zij in voorkomend geval kunnen verzoeken om deze registratie onder dwang te verrichten

Daartoe volstaat het niet dat de „strikte noodzakelijkheid” van de politiële registratie pas voor het eerst wordt beoordeeld door de rechter waarbij een verzoek om toestemming voor registratie onder dwang wordt ingediend in het enkele geval dat de in verdenking gestelde persoon weigert om zich aan de registratie te onderwerpen en in het licht van slechts een van de doeleinden die beweerdelijk worden nagestreefd door de nationale wettelijke regeling die de rechtsgrond ervan vormt.

Subsidiair:

Artikel 6, onder a), en artikel 10 van richtlijn 2016/680

moeten aldus worden uitgelegd dat

de toetsing door de rechter van de „strikte noodzakelijkheid” van de verzameling van biometrische en genetische gegevens geen toetsing van de gegrondheid van de inverdenkingstelling vereist. Zij vereisen evenmin, maar sluiten niet uit, dat het volledige dossier ter beschikking wordt gesteld, op voorwaarde dat de beoordeling van de „strikte noodzakelijkheid” op de door het Hof in punt 133 van het arrest van 26 januari 2023, Ministerstvo na vatreshnite raboti (Registratie van biometrische en genetische gegevens door de politie) (C‑205/21, EU:C:2023:49) aangegeven wijze, uitsluitend op basis van de akte van inverdenkingstelling doeltreffend kan worden verricht.

1      Oorspronkelijke taal: Frans.

2      PB 2016, L 119, blz. 89.

3      C‑205/21, EU:C:2023:49; hierna: „arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I”.

4      Zaak C‑205/21 was bij het Hof aanhangig gemaakt door de Spetsializiran nakazatelen sad (bijzondere strafrechter, Bulgarije), maar deze rechtbank werd in de loop van de procedure ontbonden, waarna het hoofdgeding in de loop van het geding werd overgedragen aan de Sofiyski gradski sad: zie arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 51).

5      Een monster dat wordt genomen om het DNA-profiel van de in verdenking gestelde persoon op te stellen, maakt deel uit van de gegevens die tijdens deze politiële registratie worden verzameld.

6      Zie arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 63).

7      In het verzoekschrift in het hoofdgeding wordt de rechtsgrondslag voor de politiële registratie aangegeven, namelijk artikel 68, lid 1, van de zakon za Ministerstvoto na vatreshnite raboti (wet op het ministerie van Binnenlandse Zaken) (DV nr. 53 van 27 juni 2014; hierna: „ZMVR”) en artikel 11, lid 4, van de naredba za reda za izvarshvane i snemane na politseyska registratsia (verordening tot vaststelling van de wijze waarop de politiële registratie wordt verricht) (DV nr. 90 van 31 oktober 2014).

8      Uit de aan het Hof voorgelegde stukken blijkt dat artikel 158 NPK betrekking heeft op het onderzoek van een persoon als onderzoeksmaatregel in het kader van een vooronderzoek. Dit onderzoek kan aanleiding geven tot het verzamelen van biometrische en genetische gegevens. Het onderzoek van de persoon wordt uitgevoerd met diens schriftelijke toestemming. Als er geen toestemming is, moet de openbare aanklager voorafgaande toestemming vragen aan de rechter van de bevoegde rechtbank van eerste aanleg of de rechtbank van eerste aanleg van de regio waar de zaak wordt behandeld (artikel 158, lid 3, NPK). In dringende gevallen wordt het onderzoek uitgevoerd zonder toestemming, maar op voorwaarde dat een verzoek om goedkeuring achteraf wordt ingediend (artikel 158, lid 4, NPK). Volgens de informatie die de verwijzende rechter aan het Hof heeft verstrekt, wordt het dossier ter beschikking gesteld aan de rechtbank, die alle documenten kan bestuderen om te beoordelen of het verzoek om voorafgaande toestemming of goedkeuring achteraf gegrond is.

9      Kennelijk op verzoek van het openbaar ministerie: zie punten 16 en 24 van het verzoek om een prejudiciële beslissing.

10      Of het verzoek om goedkeuring achteraf, naargelang het geval.

11      Hierna: „Handvest”.

12      Volgens de conclusie die de verwijzende rechter heeft getrokken uit de punten 100 en 101 van het arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I.

13      Zie punt 1 van deze conclusie.

14      Uit de rechtspraak van het Hof blijkt immers duidelijk dat, zelfs wanneer er rechtspraak bestaat waarin de betrokken rechtsvraag is opgelost, het de nationale rechters volledig vrij blijft staan om zich tot het Hof te wenden indien zij dit wenselijk achten. Het feit dat het Hof dezelfde bepaling van het Unierecht reeds heeft uitgelegd in het licht van dezelfde nationale regeling, kan niet leiden tot de niet-ontvankelijkheid van de vragen [zie arrest van 6 november 2018, Bauer en Willmeroth (C‑569/16 en C‑570/16, EU:C:2018:871, punt 21 en aldaar aangehaalde rechtspraak, en punt 22)]. Voorts blijkt uit het verzoek om een prejudiciële beslissing dat de gestelde vragen rechtstreeks verband houden met het geschil in het hoofdgeding en relevant zijn om de verwijzende rechter in staat te stellen dat geschil te beslechten. Bovendien bevat dit verzoek voldoende elementen om de strekking van die vragen te bepalen en om daarop een zinvol antwoord te geven. Zij moeten dus ontvankelijk worden verklaard [zie naar analogie arrest van 20 december 2017, Schweppes (C‑291/16, EU:C:2017:990, punt 25)].

15      Zie voetnoot 8 van deze conclusie.

16      Zie arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 114).

17      Ik wijs erop dat uit de rechtspraak blijkt dat artikel 10 van richtlijn 2016/680 tot doel heeft om een hogere bescherming te waarborgen tegen dergelijke verwerkingen die, wegens de bijzondere gevoeligheid van de betrokken gegevens en de context waarin zij worden verwerkt en zoals uit overweging 37 van die richtlijn naar voren komt, aanzienlijke risico’s kunnen meebrengen voor de grondrechten en de fundamentele vrijheden, zoals het recht op eerbiediging van het privéleven en het recht op bescherming van persoonsgegevens, die door de artikelen 7 en 8 van het Handvest zijn gewaarborgd [zie Arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 116 en aldaar aangehaalde rechtspraak)].

18      Zie arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 118).

19      Zie arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 120).

20      Zie arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 122).

21      Zie arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 123).

22      Zie arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 124).

23      Zie arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punten 125 en 126).

24      Zie arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 127).

25      Arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 128). Cursivering van mij.

26      Arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 129).

27      Arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 130).

28      Zie arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 131).

29      Zie arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 132).

30      Arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 133).

31      Arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 134). Daarmee lijkt het Hof de rechtstreekse werking van artikel 10 van richtlijn 2016/680 te hebben erkend. Een nationale rechter is immers niet verplicht om louter op grond van het Unierecht een bepaling van nationaal recht die in strijd is met een Unierechtelijke bepaling buiten toepassing te laten indien deze laatste bepaling geen rechtstreekse werking heeft [zie arrest van 20 februari 2024, X (Geen motivering van de beëindiging) (C‑715/20, EU:C:2024:139, punt 74)].

32      Opgenomen in punt 3 van het dictum van het arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I.

33      Aangezien de procedure van artikel 267 VWEU gebaseerd is op een duidelijke afbakening van de taken van de nationale rechterlijke instanties en van het Hof, is de nationale rechter bij uitsluiting bevoegd om de feiten van het hoofdgeding vast te stellen en te beoordelen en om het nationale recht uit te leggen en toe te passen: zie, als onderdeel van een vaste rechtspraak van het Hof, arrest van 9 april 2024, Profi Credit Polska (Heropening van een procedure die is afgesloten met een definitieve rechterlijke beslissing) (C‑582/21, EU:C:2024:282, punt 31).

34      Zie arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 133).

35      Ik herinner eraan dat het toepassingsgebied van richtlijn 2016/680 precies wordt afgebakend door te verwijzen naar deze autoriteiten, aangezien uit artikel 2, lid 1, van deze richtlijn volgt dat zij „van toepassing [is] op de verwerking van persoonsgegevens door bevoegde autoriteiten met het oog op de doeleinden van artikel 1, lid 1”.

36      Zie voetnoot 8 van deze conclusie.

37      Artikel 27 ZMVR bepaalt dat de door de politie op grond van artikel 68 ZMVR geregistreerde gegevens uitsluitend worden gebruikt voor de bescherming van de nationale veiligheid, de bestrijding van criminaliteit en de handhaving van de openbare orde.

38      Zie punt 25 van het verzoek om een prejudiciële beslissing.

39      Ik herinner eraan dat de nauwkeurige en concrete omschrijving van deze doeleinden een essentiële voorwaarde is voor de beoordeling van de „stikte noodzakelijkheid” van de verwerking: zie arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 124).

40      Punt 21 van het verzoek om een prejudiciële beslissing. Zie ook punt 6 van dat verzoek.

41      Uit de aan het Hof overgelegde stukken blijkt niet dat de toepassing, in het kader van het hoofdgeding, van artikel 158 NPK de rechter zou toestaan om de kwantiteit en de kwaliteit van de te verzamelen gegevens, met name gevoelige gegevens, te moduleren.

42      Zie ook arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 78).

43      Volgens de aanwijzingen van het Hof in het arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 63).

44      In dit verband herinner ik eraan dat in overweging 37 van richtlijn 2016/680 staat dat „de toestemming van de betrokkene op zich evenwel geen rechtsgrond [mag] vormen voor de verwerking van die gevoelige persoonsgegevens door bevoegde autoriteiten”. In ieder geval vormt de toestemming van de betrokkene geen vrijstelling van de verplichting om de „strikte noodzakelijkheid” van de verzameling te beoordelen en moet deze noodzaak worden getoetst, zelfs voordat toestemming wordt gegeven.

45      De aan het Hof voorgelegde stukken bevatten geen informatie over de vraag of deze personen beroep kunnen instellen overeenkomstig artikel 54 van richtlijn 2016/680. Zowel de verwijzende rechter in zijn verzoek om een prejudiciële beslissing (zie punt 25 van dat verzoek) als de Bulgaarse regering ter terechtzitting voor het Hof lijken echter van mening te zijn dat er in een dergelijk geval geen rechtsmiddel openstaat.

46      Arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 101).

47      Arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 130).

48      Arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 131).

49      Arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 132).

50      Zie arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 88).

51      Zie arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punt 83).

52      Zie arrest Registratie van biometrische en genetische gegevens I (punten 85 en 86).