Choose the experimental features you want to try

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 62017CJ0462

    Arrest van het Hof (Negende kamer) van 25 oktober 2018.
    Tänzer & Trasper GmbH tegen Altenweddinger Geflügelhof KG.
    Verzoek van het Landgericht Hamburg om een prejudiciële beslissing.
    Prejudiciële verwijzing – Harmonisatie van de wetgevingen – Verordening (EG) nr. 110/2008 – Gedistilleerde dranken – Definitie, aanduiding, presentatie, etikettering en bescherming van geografische aanduidingen – Punt 41 van bijlage II – Eierlikeur – Definitie – Uitputtend karakter van de toegelaten ingrediënten.
    Zaak C-462/17.

    Court reports – general – 'Information on unpublished decisions' section

    ECLI identifier: ECLI:EU:C:2018:866

    ARREST VAN HET HOF (Negende kamer)

    25 oktober 2018 ( *1 )

    „Prejudiciële verwijzing – Harmonisatie van de wetgevingen – Verordening (EG) nr. 110/2008 – Gedistilleerde dranken – Definitie, aanduiding, presentatie, etikettering en bescherming van geografische aanduidingen – Punt 41 van bijlage II – Eierlikeur – Definitie – Uitputtend karakter van de toegelaten ingrediënten”

    In zaak C‑462/17,

    betreffende een verzoek om een prejudiciële beslissing krachtens artikel 267 VWEU, ingediend door het Landgericht Hamburg (rechter in eerste aanleg Hamburg, Duitsland) bij beslissing van 27 juni 2017, ingekomen bij het Hof op 1 augustus 2017, in de procedure

    Tänzer & Trasper GmbH

    tegen

    Altenweddinger Geflügelhof KG,

    wijst

    HET HOF (Negende kamer),

    samengesteld als volgt: C. Lycourgos, president van de Tiende kamer, waarnemend voor de president van de Negende kamer, E. Juhász en C. Vajda (rapporteur), rechters,

    advocaat-generaal: H. Saugmandsgaard Øe,

    griffier: A. Calot Escobar,

    gezien de stukken,

    gelet op de opmerkingen van:

    Tänzer & Trasper GmbH, vertegenwoordigd door K. Krietsch, Rechtsanwältin,

    Altenweddinger Geflügelhof KG, vertegenwoordigd door H. J. Omsels, Rechtsanwalt,

    de Griekse regering, vertegenwoordigd door G. Kanellopoulos, M. Tassopoulou en A. Vasilopoulou als gemachtigden,

    de Europese Commissie, vertegenwoordigd door B. Eggers en B. Hofstötter als gemachtigden,

    gelet op de beslissing, de advocaat-generaal gehoord, om de zaak zonder conclusie te berechten,

    het navolgende

    Arrest

    1

    Het verzoek om een prejudiciële beslissing betreft de uitlegging van punt 41 van bijlage II bij verordening (EG) nr. 110/2008 van het Europees Parlement en de Raad van 15 januari 2008 betreffende de definitie, de aanduiding, de presentatie, de etikettering en de bescherming van geografische aanduidingen van gedistilleerde dranken en tot intrekking van verordening (EEG) nr. 1576/89 van de Raad (PB 2008, L 39, blz. 16, met rectificatie in PB 2018, L 123, blz. 138), zoals gewijzigd bij verordening (EG) nr. 1334/2008 van het Europees Parlement en de Raad van 16 december 2008 (PB 2008, L 354, blz. 34) (hierna: „verordening nr. 110/2008”).

    2

    Dit verzoek is ingediend in het kader van een geschil tussen Tänzer & Trasper GmbH en Altenweddinger Geflügelhof KG betreffende de verkoopbenaming „eierlikeur” van bepaalde producten van Altenweddinger Geflügelhof.

    Toepasselijke bepalingen

    3

    De overwegingen 2, 4 en 9 van verordening nr. 110/2008 luiden:

    „(2)

    De sector gedistilleerde dranken is belangrijk voor de consumenten, de producenten en de landbouwsector in de [Unie]. De voor de sector gedistilleerde dranken geldende maatregelen moeten bijdragen tot het bereiken van een hoog niveau van consumentenbescherming, het voorkomen van bedrog, en het verwezenlijken van doorzichtigheid van de markt en eerlijke mededinging. In het kader van die maatregelen dient de reputatie die gedistilleerde dranken uit de [Unie] in de [Unie] zelf en op de wereldmarkt genieten, te worden hoog gehouden door rekening te blijven houden met de traditionele methoden die bij de productie van gedistilleerde dranken worden gebruikt en met de toegenomen behoefte aan bescherming en voorlichting van de consument. […]

    […]

    (4)

    Ter waarborging van een systematischer regelgeving voor gedistilleerde dranken, moet deze verordening duidelijk omschreven criteria bevatten voor de productie, de aanduiding, de presentatie en de etikettering van gedistilleerde dranken, alsmede voor de bescherming van geografische aanduidingen.

    […]

    (9)

    Wegens het belang en de complexiteit van de sector gedistilleerde dranken dienen voor de aanduiding en de presentatie van deze dranken specifieke maatregelen te worden vastgesteld die verder gaan dan de horizontale voorschriften van richtlijn 2000/13/EG van het Europees Parlement en de Raad van 20 maart 2000 betreffende de onderlinge aanpassing van de wetgeving der lidstaten inzake de etikettering en presentatie van levensmiddelen alsmede inzake de daarvoor gemaakte reclame [(PB 2000, L 109, blz. 29)]. Deze specifieke maatregelen moeten ook voorkomen dat van de term ‚gedistilleerde drank’ of ,gedistilleerd’ en de namen van gedistilleerde dranken misbruik wordt gemaakt voor producten die niet aan de in deze verordening vastgelegde definities voldoen.”

    4

    Artikel 1, lid 1, van verordening nr. 110/2008 bepaalt dat in deze verordening regels worden vastgesteld voor de definitie, de aanduiding, de presentatie en de etikettering van gedistilleerde dranken, alsmede voor de bescherming van de geografische aanduidingen van gedistilleerde dranken.

    5

    Artikel 2, leden 1 en 3, van deze verordening luidt als volgt:

    „1.   Voor de toepassing van deze verordening wordt onder ‚gedistilleerde drank’ verstaan een alcoholhoudende drank die:

    […]

    c)

    een alcoholgehalte van ten minste 15 % vol heeft,

    […]

    3.   Het in lid 1, onder c), genoemde minimumalcoholgehalte laat de definitie van het product in categorie 41 van bijlage II onverlet.”

    6

    In artikel 4 van die verordening is bepaald dat gedistilleerde dranken worden ingedeeld aan de hand van de in bijlage II bij verordening nr. 110/2008 vastgelegde definities.

    7

    Artikel 5, lid 2, onder a), van dezelfde verordening bepaalt:

    „Onverminderd de specifieke regels die in bijlage II voor elk van de categorieën 15 tot en met 46 zijn vastgelegd, geldt dat de aldaar gedefinieerde gedistilleerde dranken:

    a)

    mogen zijn verkregen uit ongeacht welke in bijlage I bij het Verdrag genoemde landbouwgrondstof”.

    8

    Artikel 9, leden 1 en 2, van verordening nr. 110/2008 luidt:

    „1.   Een gedistilleerde drank die voldoet aan de in de categorieën 1 tot en met 46 van bijlage II vastgelegde specificaties voor een product, draagt in de aanduiding, de presentatie en de etikettering ervan de verkoopbenaming die in die specificaties aan dat product is toegekend.

    2.   Een gedistilleerde drank die voldoet aan de definitie van artikel 2, maar niet voldoet aan de vereisten om in de categorieën 1 tot en met 46 van bijlage II te worden opgenomen, draagt in de aanduiding, de presentatie en de etikettering de verkoopbenaming ‚gedistilleerde drank’. Onverminderd lid 5 van dit artikel mag deze verkoopbenaming niet worden vervangen of gewijzigd.”

    9

    Bijlage II bij deze verordening heeft als opschrift „Gedistilleerde dranken”. Punten 41 en 42 van bijlage II, die zijn opgenomen in het deel van deze bijlage dat gewijd is aan „Categorieën gedistilleerde dranken”, luiden als volgt:

    „41.

    Eierlikeur of advocaat of avocat of advokat

    a)

    Eierlikeur of advocaat of avocat of advokat is een al dan niet gearomatiseerde gedistilleerde drank op basis van ethylalcohol uit landbouwproducten, distillaat en/of eau de vie die de ingrediënten kwaliteitseigeel, eiwit en suiker of honing bevat. Het gehalte aan suiker of honing, uitgedrukt in invertsuiker, bedraagt ten minste 150 g per liter. Het gehalte aan kwaliteitseigeel bedraagt ten minste 140 g per liter eindproduct.

    b)

    In afwijking van artikel 2, lid 1, onder c), bedraagt het alcoholvolumegehalte van eierlikeur of advocaat of avocat of advokat ten minste 14 % vol.

    c)

    Bij de bereiding van eierlikeur of advocaat of avocat of advokat mogen aromastoffen zoals gedefinieerd in artikel 3, lid 2, onder b), van verordening […] nr. 1334/2008 en aromatiserende preparaten zoals gedefinieerd in artikel 3, lid 2, onder d), van die verordening worden gebruikt.

    42.

    Likeur met ei

    a)

    Likeur met ei is een al dan niet gearomatiseerde gedistilleerde drank op basis van ethylalcohol verkregen uit landbouwproducten, distillaat en/of eau de vie die de kenmerkende ingrediënten kwaliteitseigeel, eiwit en suiker of honing bevat. […]

    […]”

    Hoofdgeding en prejudiciële vraag

    10

    Zowel Tänzer & Trasper als Altenweddinger Geflügelhof produceert likeuren die onder meer eieren als ingrediënt hebben en die worden verkocht onder de verkoopbenaming „eierlikeur”. Tot de likeuren die door Altenweddinger Geflügelhof onder deze benaming worden verkocht, behoort een reeks producten waarbij op het etiket aan de achterkant van de flessen „bevat melk” staat. Tussen partijen staat vast dat deze producten inderdaad melk bevatten.

    11

    Voor de verwijzende rechter, het Landgericht Hamburg (rechter in eerste aanleg Hamburg, Duitsland), verzoekt Tänzer & Trasper op grond van bepalingen van nationaal recht en Unierechtelijke bepalingen, in hun onderling verband beschouwd, dat Altenweddinger Geflügelhof ertoe wordt veroordeeld het gebruik van de verkoopbenaming „eierlikeur” voor die reeks producten te staken. Volgens Tänzer & Trasper mag een product dat melk bevat die verkoopbenaming niet dragen aangezien melk als ingrediënt van eierlikeur in punt 41 van bijlage II bij verordening nr. 110/2008 niet is vermeld.

    12

    Altenweddinger Geflügelhof stelt daarentegen dat de betrokken producten aan de in deze bepaling vervatte specificaties voldoen, aangezien het bij de daarin genoemde ingrediënten louter gaat om minimumvoorwaarden waaraan een product moet voldoen om eierlikeur genoemd te mogen worden.

    13

    Daarop heeft het Landgericht Hamburg de behandeling van de zaak geschorst en het Hof verzocht om een prejudiciële beslissing over de volgende vraag:

    „Gaat het bij de in punt 41 van bijlage II bij verordening nr. 110/2008 opgesomde ingrediënten om de ingrediënten die een gedistilleerde drank ten minste moet bevatten om de verkoopbenaming ‚eierlikeur’ te mogen dragen (minimumspecificatie) of bevat punt 41 van bijlage II bij verordening nr. 110/2008 een uitputtende opsomming van de toegelaten ingrediënten van een product dat de verkoopbenaming ‚eierlikeur’ wil dragen?”

    Beantwoording van de prejudiciële vraag

    14

    Met zijn vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of punt 41 van bijlage II bij verordening nr. 110/2008 aldus moet worden uitgelegd dat een gedistilleerde drank geen andere dan de in deze bepaling genoemde ingrediënten mag bevatten om de verkoopbenaming „eierlikeur” te mogen dragen.

    15

    Volgens artikel 1, lid 1, van verordening nr. 110/2008 worden in deze verordening de regels vastgesteld voor de definitie, de aanduiding, de presentatie en de etikettering van gedistilleerde dranken, alsmede voor de bescherming van de geografische aanduidingen van gedistilleerde dranken. Overeenkomstig artikel 4 van deze verordening worden gedistilleerde dranken aan de hand van de in bijlage II bij die verordening vastgelegde definities ingedeeld in categorieën.

    16

    In casu heeft het hoofdgeding betrekking op de vraag of Altenweddinger Geflügelhof, verwerende partij in dit geding, de benaming „eierlikeur” aan haar producten mag geven, terwijl deze producten naast de in die bepaling genoemde ingrediënten melk bevatten.

    17

    Opgemerkt zij dat uit de wijze waarop de eerste volzin van punt 41, onder a), van bijlage II bij verordening nr. 110/2008 is geformuleerd in de Spaanse, de Engelse en de Franse taalversie, ondubbelzinnig blijkt dat de lijst van de daarin genoemde ingrediënten uitputtend is.

    18

    In de Duitse taalversie van deze volzin is evenwel bepaald dat eierlikeur een gedistilleerde drank is „die” de ingrediënten kwaliteitseigeel, eiwit en suiker of honing „bevat”. Zoals de Europese Commissie in haar schriftelijke opmerkingen duidelijk heeft gemaakt, staan deze bewoordingen niet in de weg aan een uitlegging volgens welke andere dan deze ingrediënten mogen worden toegevoegd.

    19

    Voorts benadrukt Altenweddinger Geflügelhof in haar aan het Hof overgelegde opmerkingen dat in de Italiaanse taalversie van die volzin de daarin genoemde ingrediënten worden aangemerkt als „kenmerkend” („elementi caracteristici”). In deze taalversie stemmen de bewoordingen van punt 41 van bijlage II bij verordening nr. 110/2008 dus overeen met die van punt 42 van dezelfde bijlage, waarin gedistilleerde drank met de benaming „likeur met ei” is gedefinieerd.

    20

    In deze context zij eraan herinnerd dat de in een van de taalversies van een Unierechtelijke bepaling gebruikte formulering volgens vaste rechtspraak van het Hof niet als enige grondslag voor de uitlegging van die bepaling kan dienen of voorrang kan hebben boven de andere taalversies. Unierechtelijke bepalingen moeten immers uniform worden uitgelegd en toegepast in het licht van de tekst in alle talen van de Unie. Wanneer er verschillen zijn tussen de taalversies van een Unierechtelijke bepaling, moet bij de uitlegging van de betrokken bepaling worden gelet op de context en de doelstelling van de regeling waarvan zij een onderdeel vormt (zie in die zin arrest van 1 maart 2016, Alo en Osso, C‑443/14 en C‑444/14, EU:C:2016:127, punt 27en aldaar aangehaalde rechtspraak).

    21

    Wat in de eerste plaats de context van de betrokken bepaling betreft, moet worden opgemerkt dat uit artikel 9, lid 1, van verordening nr. 110/2008 blijkt dat een gedistilleerde drank die voldoet aan de in de categorieën van bijlage II bij deze verordening vastgelegde specificaties voor een product, in de aanduiding, de presentatie en de etikettering ervan de verkoopbenaming draagt die in die specificaties aan dat product is toegekend. In artikel 9, lid 2, van die verordening wordt gepreciseerd dat een gedistilleerde drank die voldoet aan de definitie van artikel 2 van dezelfde verordening, maar niet voldoet aan de vereisten om in de categorieën 1 tot en met 46 van die bijlage te worden opgenomen, de verkoopbenaming „gedistilleerde drank” draagt. Uit de samenhang tussen de eerste twee leden van dat artikel 9 volgt dat de definities van de gedistilleerde dranken die in de categorieën van die bijlage II bij verordening nr. 110/2008 zijn vervat, nauwkeurig en uitputtend zijn.

    22

    Wat in de tweede plaats de doelstelling van verordening nr. 110/2008 betreft, blijkt ten eerste uit overweging 4 ervan dat deze verordening beoogt een systematischere regelgeving voor gedistilleerde dranken te waarborgen door middel van duidelijk omschreven criteria voor de productie, de aanduiding, de presentatie en de etikettering van deze dranken, alsmede voor de bescherming van geografische aanduidingen. Voorts vermeldt overweging 9 van deze verordening dat de verordening tevens ertoe strekt voor de aanduiding en de presentatie van gedistilleerde dranken specifieke maatregelen vast te stellen die met name moeten voorkomen dat van de term „gedistilleerde drank” of „gedistilleerd” en de namen van gedistilleerde dranken misbruik wordt gemaakt voor producten die niet aan de in bijlage II bij deze verordening vastgelegde definities voldoen.

    23

    De definities in die bijlage vormen specifieke maatregelen voor de aanduiding en de presentatie van gedistilleerde dranken in de zin van het vorige punt. Aangezien deze definities dus tot de kern van de bij verordening nr. 110/2008 ingevoerde regeling behoren en door hun nauwkeurigheid moeten bijdragen tot de verwezenlijking van het – eveneens in het vorige punt vermelde – doel van het voorkomen dat misbruik wordt gemaakt van de namen van gedistilleerde dranken, moeten zij strikt worden uitgelegd om deze regeling niet te ondermijnen. In deze omstandigheden mogen andere dan de in deze definities opgesomde ingrediënten enkel dan worden toegevoegd als dat in die definities uitdrukkelijk is toegestaan.

    24

    Dat is niet het geval voor wat betreft punt 41 van bijlage II bij verordening nr. 110/2008, waarin niet is bepaald dat andere dan de in punt 41, onder a), van deze bijlage opgesomde ingrediënten mogen worden toegevoegd. Naast deze ingrediënten is alleen uitdrukkelijk vermeld dat bepaalde aromastoffen en aromatiserende preparaten onder de in punt 41, onder c), van die bijlage bepaalde voorwaarden mogen worden gebruikt. Melk kan echter niet worden aangemerkt als een „aromastof” of aromatiserend „preparaat”.

    25

    Zoals Tänzer & Trasper en de Commissie in wezen opmerken, komt een uitlegging van de in punt 41 van bijlage II bij verordening nr. 110/2008 vervatte definitie volgens welke het bij de daarin opgesomde ingrediënten gaat om de ingrediënten die een gedistilleerde drank ten minste moet bevatten, erop neer dat niet alleen melk, maar om het even welk ander product mag worden toegevoegd, waardoor afbreuk zou worden gedaan aan de doelstelling dat deze verordening duidelijk omschreven criteria moet bevatten voor de productie, de aanduiding, de presentatie en de etikettering van de in deze bijlage gedefinieerde gedistilleerde dranken.

    26

    Wat betreft de stelling van Altenweddinger Geflügelhof dat melk wordt gebruikt bij de traditionele productie van eierlikeur, zodat dit gebruik aan de verwachtingen van de consument voldoet, moet erop worden gewezen dat de mogelijkheid om traditionele productiemethoden te gebruiken, waarin voor bepaalde categorieën gedistilleerde dranken in bijlage II bij verordening nr. 110/2008 uitdrukkelijk is voorzien, in punt 41 van deze bijlage niet wordt vermeld.

    27

    Aangaande het argument van Altenweddinger Geflügelhof dat de in bijlage II bij deze verordening gedefinieerde gedistilleerde dranken overeenkomstig artikel 5, lid 2, onder a), ervan mogen zijn verkregen uit ongeacht welke in bijlage I bij het VWEU genoemde landbouwgrondstof, waaronder dus ook melk, volstaat het op te merken dat deze speelruimte volgens deze bepaling bestaat „[o]nverminderd de specifieke regels die in bijlage II [bij verordening nr. 110/2008] voor elk van de categorieën 15 tot en met 46 zijn vastgelegd”.

    28

    In de tweede plaats blijkt uit overweging 2 van verordening nr. 110/2008 dat die verordening in het algemeen strekt tot het bereiken van een hoog niveau van consumentenbescherming, het voorkomen van bedrog, het verwezenlijken van doorzichtigheid van de markt en eerlijke mededinging en het hoog houden van de reputatie die gedistilleerde dranken uit de Unie in de Unie zelf en op de wereldmarkt genieten.

    29

    De uitlegging volgens welke de in punt 41 van bijlage II bij verordening nr. 110/2008 opgenomen lijst van ingrediënten niet uitputtend is, dreigt deze doelstellingen evenwel in het gedrang te brengen. De mogelijkheid om andere dan de limitatief in deze lijst opgesomde ingrediënten aan eierlikeur toe te voegen zou immers afbreuk doen aan de doorzichtigheid en zou de producenten ertoe kunnen aanzetten om goedkopere elementen toe te voegen, wat ten koste zou gaan van de eerlijke mededinging en de bescherming van de consument.

    30

    Gelet op het voorgaande moet op de prejudiciële vraag worden geantwoord dat punt 41 van bijlage II bij verordening nr. 110/2008 aldus moet worden uitgelegd dat een gedistilleerde drank met de verkoopbenaming „eierlikeur” geen andere dan de in deze bepaling genoemde ingrediënten mag bevatten.

    Kosten

    31

    Ten aanzien van de partijen in het hoofdgeding is de procedure als een aldaar gerezen incident te beschouwen, zodat de verwijzende rechterlijke instantie over de kosten heeft te beslissen. De door anderen wegens indiening van hun opmerkingen bij het Hof gemaakte kosten komen niet voor vergoeding in aanmerking.

     

    Het Hof (Negende kamer) verklaart voor recht:

     

    Punt 41 van bijlage II bij verordening (EG) nr. 110/2008 van het Europees Parlement en de Raad van 15 januari 2008 betreffende de definitie, de aanduiding, de presentatie, de etikettering en de bescherming van geografische aanduidingen van gedistilleerde dranken en tot intrekking van verordening (EEG) nr. 1576/89 van de Raad, zoals gewijzigd bij verordening (EG) nr. 1334/2008 van het Europees Parlement en de Raad van 16 december 2008, moet aldus worden uitgelegd dat een gedistilleerde drank met de verkoopbenaming „eierlikeur” geen andere dan de in deze bepaling genoemde ingrediënten mag bevatten.

     

    ondertekeningen


    ( *1 ) Procestaal: Duits.

    Top