Conclusies van de Advocaat-Generaal Karl Roemer

van 19 januari 1965 ( 1 )

Mijnheer de President, mijne heren Rechters,

Bij de feiten in de heden te behandelen zaak behoeven wij niet lang stil te staan. Zij zijn het Hof uit vroegere gedingen bekend en met name uit de zaak 31-58 die eertijds buitengerechtelijk werd afgedaan doordat de Hoge Autoriteit de bestreden beschikking introk, alsmede uit de zaak 18-62, welke eindigde met de uitspraak van het Hof van 16 december 1963. In laatstgenoemde zaak ging het om een beschikking van 23 mei 1962, waarbij het schrootverbruik van de onderneming Acciaierie Ingegnere A. Leone over de verschillende afrekeningstijdvakken voor de verevening ambtshalve werd vastgesteld en een andere beschikking, van dezelfde datum, waarbij dienovereenkomstig de door genoemde onderneming verschuldigde bijdrage werd vastgesteld. Beide beschikkingen werden door het Hof nietig verklaard — wij zullen nader onderzoeken in hoeverre —, daar de door de Hoge Autoriteit gegeven schatting van het schrootverbruik hetwelk als grondslag voor de vaststelling van de bijdrageverplichting dient, gezien de door de betrokken onderneming aangevoerde argumenten en het door haar bijgebrachte bewijs, niet in stand kon blijven.

De Hoge Autoriteit gaf vervolgens op 18 maart 1964 een nieuwe beschikking, waarbij de zoeven genoemde beschikkingen van 23 mei 1962 ten dele werden gewijzigd. Zij bepaalde daarin — naar zij beweert met inachtneming van de gronden waarop het Hof de nietigverklaring deed steunen — de door voormelde onderneming verbruikte hoeveelheden schroot nader, en stelde op grond daarvan de verschuldigde bijdrage opnieuw vast.

Het onderhavige beroep is tegen deze nieuwe beschikking gericht.

I — Beoordeling rechtens

Allereerst dienen twee door de Hoge Autoriteit voorgedragen middelen van niet-ontvankelijkheid te worden behandeld. De eerste betreft de door de advocaat van verzoekster overgelegde procesvolmacht en de tweede het gezag van gewijsde van 's Hofs arrest in de zaak 18-62.

1. De overgelegde procesvolmacht

Vast staat dat te zamen met het verzoekschrift een procesvolmacht werd overgelegd, waarbij verzoekster haar advocaat niet machtigde tot een geding tegen de beschikking van 18 maart 1964, doch tot een beroep tegen de beschikkingen welke het voorwerp vormden van de zaak 18-62. De advocaat van verzoekster merkt hiertoe op dat zulks te wijten is aan een te zijnen kantore begane vergissing. Bij repliek legde hij een andere volmacht over, strekkende tot vertegenwoordiging en verdediging van verzoekster in het algemeen bij het Europese Hof van Justitie. Deze volmacht draagt de dagtekening 16 maart 1964 en werd volgens verzoekster vóór de instelling van het beroep (27 april 1964) opgemaakt.

De Hoge Autoriteit neemt er evenwel geen genoegen mee dat het door haar gewraakte vormverzuim op deze wijze wordt gedekt. Zij betwijfelt de juistheid van de dagtekening der later overgelegde volmacht, daar de notariële legalisatie slechts de echtheid van de handtekening en niet de dagtekening betreft. Naar haar oordeel moet een procesvolmacht in ieder geval vóór het aanhangig maken van het beroep worden afgegeven en tegelijk met het verzoekschrift binnen de beroepstermijn worden gedeponeerd.

Op grond van ons procesrecht dient ten aanzien van dit punt het volgende te worden opgemerkt. De overlegging van een schriftelijke procesvolmacht wordt noch in het Statuut van het Hof, noch in zijn Reglement voor de procesvoering uitdrukkelijk voorgeschreven. Weliswaar wordt er in de praktijk op toegezien dat tegelijk met het verzoekschrift zodanige volmacht wordt overgelegd en aan dit gebruik dient in het belang van een deugdelijk procesverloop te worden vast gehouden. Wanneer echter in voorkomend geval het overleggen van een correcte volmacht binnen de beroepstermijn achterwege blijft, dan mag hieruit naar mijn mening nog niet tot niet-ontvankelijkheid van het beroep worden besloten, indien althans later nog een geldige volmacht wordt geproduceerd.

Het Reglement voor de procesvoering bevat gronden voor deze ruime opvatting. Zo voorziet artikel 38, paragraaf 7, voor het geval bepaalde stukken niet tegelijk met het verzoekschrift werden overgelegd (bij voorbeeld de statuten van een rechtspersoon en het bewijs dat de door haar gegeven volmacht door een daartoe gerechtigde vertegenwoordiger werd gegeven) dat de Griffier van het Hof de in gebreke zijnde partij zal uitnodigen dit verzuim alsnog te herstellen. Geschiedt zulks niet tijdig, dan beslist het Hof „of het niet inachtnemen van genoemde voorwaarden (vormvoorschriften) tot de formele niet-ontvankelijkheid van het verzoekschrift leidt”. Hieruit kan worden afgeleid dat zelfs niet iedere overtreding van uitdrukkelijke vormvoorschriften van het reglement de niet-ontvankelijkheid van het beroep ten gevolge heeft. Bijgevolg zal dit te minder het geval zijn bij het niet inachtnemen van procesregels welke in bedoeld reglement niet expliciet zijn neergelegd.

Het nationale administratieve procesrecht leidt tot soortgelijke gevolgtrekkingen. Paragraaf 67 van de Deutsche Verwaltungsgerichtsordnung, bepaalt dat de procesvolmacht later kan worden overgelegd en dat de rechter, zo nodig, hiervoor een termijn bepaalt. De volmacht behoeft derhalve niet tegelijk met het verzoekschrift en binnen de beroepstermijn te worden gedeponeerd. De rechtspraak leert zelfs dat wanneer zodanige volmacht eerst later gegeven wordt, een toestemming met terugwerkende kracht voor de zonder volmacht verrichte proceshandelingen moet worden aangenomen. (Schunck-De Clerck, Kommentar zur Verwaltungsgerichtsordnung, 1961, Anm. 4 zu § 67: Köhler, Kommentar zur Verwaltungsgerichtsordnung, 1960, Anm. 7 und 8 zu § 67.) — Zie ik wel, dan geldt hetzelfde voor het Franse recht, waar het herstellen achteraf van zodanige processuele verzuimen mogelijk wordt geacht. (Gabolde, Traité pratique de la Procédure administrative, 1960, Nr. 162, bis, 169.)

Gelet op deze rechtsopvattingen komt het mij niet juist voor de door de Hoge Autoriteit verdedigde strenge beginselen — waarvan het mij niet bekend is of zij voor het Italiaanse recht gelden — op het proces voor ons Hof toe te passen. Het is hier voldoende dat in de loop van het proces — gelijk in casu is geschied — een geldige procesvolmacht wordt overgelegd welke alle sedert de instelling van het beroep verrichte proceshandelingen dekt. Volgt men deze opvatting, dan behoeft niet te worden onderzocht of de datum waarop de volmacht werd gegeven met de werkelijkheid overeenstemt, daar het op dit tijdstip niet aankomt.

2. Exceptie ontleend aan het gezag van gewijsde van het in de zaak 18-62 gewezen arrest.

Deze exceptie stelt ons voor een ingewikkelder probleem. Nauwkeurig moet worden beoordeeld wat in de zaak 18-62 en sedertdien is geschied. Twee beschikkingen van de Hoge Autoriteit werden bestreden waarin het schrootverbruik van de onderneming Leone in de periode 1 oktober 1955 tot 31 januari 1958 werd bepaald en de ter zake daarvan verschuldigde bijdrage vastgesteld. Het Hof heeft deze beschikkingen nietig verklaard, voor zover zij op een schatting berustten van het schrootverbruik voor het tijdvak van 1 oktober 1955 tot 31 januari 1957 (aldus uitdrukkelijk de bewoordingen van het arrest). — Hieruit volgt dat de bestreden beschikkingen voor het overige niet kunnen worden gewraakt en haar regelmatigheid voor het overige niet kan worden betwijfeld. Een andere conclusie is niet mogelijk, daar het arrest van het Hof een einduitspraak is waarbij geen rechtsvragen aan een behandeling in een eventuele verdere instantie werden voorbehouden. Evenmin kan worden gezegd, dat de nietigverklaring van een deel der bestreden beschikkingen noodzakelijk de nietigheid dier beschikkingen in haar geheel medebrengt. Zodanige ondeelbaarheid van de inhoud der beslissing mag op grond van de aard der vereveningsafrekeningen voor schroot niet worden aangenomen; veeleer staat vast dat de vereveningsplicht voor de verschillende afrekeningstijdvakken aan een zelfstandige beoordeling kan worden onderworpen.

De conclusies welke de Hoge Autoriteit uit het arrest heeft getrokken stemmen hiermee overeen. Het was niet haar bedoeling een nieuwe beschikking te geven voor het gehele tijdvak waarover verzoekster bijdragen verschuldigd was. Immers zij spreekt in de beschikking van 18 maart 1964 uitdrukkelijk van een gedeeltelijke nieuwe regeling der in de beschikkingen van 23 mei 1962 behandelde vragen. Dit kan, gezien de inhoud en de motivering der nieuwe beschikking — vergeleken met de vroegere beschikkingen — slechts aldus worden verstaan, dat de nieuwe regeling uitsluitend ziet op de door de nietigverklaring getroffen gedeelten der beschikkingen, terwijl voor het overige de nieuwe beschikking zich ertoe beperkt de niet nietig verklaarde gedeelten, zonder verandering van de inhoud en zelfs zonder een nieuw onderzoek der feiten te „reproduceren”, dat wil zeggen opnieuw bekend te maken.

Wat de vaststelling betreft van het schrootverbruik en de in verband daarmee verschuldigde bijdragen over de periode van 1 februari 1957 tot 31 januari 1958, komt het inderdaad juist voor het door de Hoge Autoriteit ingeroepen gezag van gewijsde van het arrest 18-62 toe te passen. Dit heeft ten gevolge, dat alle vorderingen en argumenten van verzoekster met betrekking tot de schatting van het schrootverbruik en de omvang harer bijdrageplicht voor genoemde periode als zijnde niet ontvankelijk buiten beschouwing moeten blijven. Dit geldt met name voor het hoofdargument van verzoekster dat zij haar bedrijf op 1 mei 1957 heeft gestaakt, het personeel ontslagen en de overeenkomst tot stroomlevering opgezegd, waaruit dan zou volgen dat zij sedert genoemd tijdstip bij gebreke van produktie en schrootverbruik niet meer aan de verevening onderworpen was.

Daarentegen kan het beroep op gezag van gewijsde niet slagen ten aanzien van dat deel van de beschikking van 18 maart 1964 hetwelk op grond van de door het Hof uitgesproken nietigverklaring met inachtneming van de rechtsoverwegingen opnieuw werd geredigeerd. Het gezag van gewijsde ener nietigverklaring volgt uit de inhoud van de uitspraak, gelijk die uit de beslissende overwegingen kan worden afgeleid. In dit opzicht kan op grond van het arrest 18-62 duidelijk en overtuigend worden vastgesteld, dat de nietigverklaring steunt op de bevinding dat de Hoge Autoriteit bij de schatting van het schrootverbruik aan de hand van het stroomverbruik van onjuiste gegevens is uitgegaan. Het gezag van gewijsde der nietigverklaring geldt alleen voor deze motivering en heeft tot gevolg, dat het bestuur zijn beschikking niet — wederom voorzien van de door het Hof gewraakte motivering — mag herhalen. Alle andere overwegingen van het arrest 18-62 vormen, hoewel de daarin door verzoekster voorgedragen argumenten gelden voor het gehele tijdvak, waarover zij heffing verschuldigd is, procesrechtelijk gezien slechts obiter dicta van de nietigverklaring. Dat zij voor de beoordeling der in casu bestreden beschikking een zekere betekenis hebben, staat buiten twijfel. Procesrechtelijk is het evenwel niet mogelijk deze overwegingen met een beroep op het beginsel van het gezag van gewijsde geldend te maken en het beroep niet ontvankelijk te achten, voor zover het is gericht tegen de na de gedeeltelijke nietigverklaring der vroegere beschikkingen — met een nieuwe inhoud — gegeven beschikking. Hoogstens kan hier van een prejudiciërende werking van het arrest 18-62 worden gesproken, welker betekenis bij het onderzoek naar de gegrondheid van het onderhavige beroep zal blijken.

II — Ten principale

Bezien wij thans de door verzoekster tegen de nieuwe beschikking van de Hoge Autoriteit voorgedragen middelen van beroep.

III —

Een enkel woord moet nog worden gewijd aan de door verzoekster in de loop van de schriftelijke behandeling ingestelde incidentele procedure en met name aan de vraag wie van de partijen de kosten daarvan zal moeten dragen.

De aanleiding tot dit incident was het feit dat de Hoge Autoriteit bij haar antwoord enige stukken heeft overgelegd die niet in de procestaal, doch in het Frans waren gesteld. Binnen de termijn voor repliek — welke overigens werd verlengd — heeft verzoekster zich hierover bij afzonderlijke akte beklaagd. De Griffier van het Hof heeft de Hoge Autoriteit toen uitgenodgid om vóór 22 juli 1964 een Italiaanse vertaling van de bijlagen 2 en 3 tot het verweerschrift over te leggen. Nadat dit was geschied, verkreeg verzoekster een nieuwe termijn voor repliek en hernam het proces zijn normaal verloop.

Volgens het Reglement voor de procesvoering staat het buiten twijfel vast dat de Hoge Autoriteit door het produceren van Franse teksten in strijd heeft gehandeld met artikel 29 van bedoeld Reglement. Hiermede is echter nog geenszins gezegd dat deze omstandigheid het aanhangig maken van een incidentele vordering rechtvaardigde. Voor de kostenveroordeling is namelijk beslissend, of verzoekster — naar zij beweert — door dit verzuim in haar verdediging noemenswaardig werd belemmerd. De Hoge Autoriteit heeft onbetwist gesteld dat bedoelde stukken in deze vorm (derhalve in het Frans) eertijds door verzoekster zelf aan de Hoge Autoriteit waren toegezonden. Zij wijst er verder op dat zij voor het overgrote deel uit cijfermateriaal bestaan en in het geheel niet meer dan 12 regels geschreven tekst bevatten. Derhalve kan niet worden aangenomen dat de raadsman van verzoekster bij het gebruik van deze stukken op moeilijkheden zou zijn gestuit, en dit te minder, daar hij in een ander geval (zaak 33-59) een geheel proces voor het Hof in het Frans heeft gevoerd.

Inderdaad moet op al deze elementen bij de kostenbeslissing acht worden geslagen. Bedenkt men verder dat de raadsman van verzoekster voor zijn conclusie van repliek over een termijn beschikte die op 27 mei 1964 aanving en, na verlenging, op 21 juli 1964 eindigde, doch dat hij eerst op 15 juli 1964 besloot het incident aanhangig te maken, dan zal men de Hoge Autoriteit moeten volgen in haar opvatting dat de met deze incidentele procedure verbonden kosten nodeloos zijn gemaakt. Ik ben dan ook met de Hoge Autoriteit van oordeel dat het Hof krachtens artikel 69, paragraaf 3, tweede lid, van het Reglement voor de procesvoering verzoekster in de kosten van het incident zal moeten verwijzen.

IV — Samenvatting en conclusie

Ik acht het niet nodig, dat de Hoge Autoriteit wordt uitgenodigd alsnog bepaalde stukken over te leggen — gelijk verzoekster heeft gevorderd — en zulks met name, daar niet valt in te zien hoe deze stukken tot weerlegging van de door de Hoge Autoriteit verrichte schatting zouden kunnen dienen; ik stel Uw Hof dan ook voor het beroep niet ontvankelijk te verklaren voor zover het betrekking heeft op de in de bestreden beschikking vermelde heffingsperiode van 1 februari 1957 tot 31 januari 1958 en het beroep voor het overige als ongegrond af te wijzen.

Ik concludeer voorts dat verzoekster in de proceskosten zal worden veroordeeld met inbegrip van de kosten van bovenbedoeld incident.

( 1 ) Vertaald uit het Duits.