Deze bekendmaking verleent het recht om op grond van artikel 51 van Verordening (EU) nr. 1151/2012 van het Europees Parlement en de Raad (1) binnen drie maanden na de datum van deze bekendmaking bezwaar aan te tekenen tegen de aanvraag.

ENIG DOCUMENT

“Safranbolu Safranı”

EU-nr.: PDO-TR-02860 – 10.8.2022

BGA ( ) BOB (X)

1.   Naam/namen [van de BOB of de BGA]

“Safranbolu Safranı”

2.   Lidstaat of derde land

Republiek Turkije

3.   Beschrijving van het landbouwproduct of levensmiddel

3.1.   Productcategorie [zie bijlage XI]

Categorie 1.8. Andere in bijlage I bij het Verdrag genoemde producten (specerijen enz.)

3.2.   Beschrijving van het product waarvoor de in punt 1 vermelde naam van toepassing is

“Safranbolu Safranı” is een in het najaar bloeiend bolvormig cultuurgewas van de saffraansoort Crocus sativus L. Karaarslan, uit de Iridaceae-familie, met een enkelvormig bovengronds deel en een meerjarig ondergronds deel. “Safranbolu Safranı” is een aromatische plant uit de regio Safranbolu en is vers minimaal 2 cm en gedroogd minimaal 1 cm lang, heeft een sterke jodoformgeur en een opvallende karmozijnrode kleur in deeltjes die wat betreft kleurintensiteit de normen voor eersteklas saffraan overtreft. Saffraan wordt niet fijngemaakt of vermalen, maar slechts gedroogd in zijn oorspronkelijke vorm met behoud van zijn karmozijnrode kleur.

De bloemen van de plant bestaan uit zes kroonbladen en zijn paars. De bloem heeft drie meeldraden. De rode, ronde stempel boven op het vrouwelijke deel (stamper) van de bloem heeft de grootste economische waarde. Hoewel de marktwaarde van de gele mannelijke delen (meeldraden) laag is, vormen ze een bron van neveninkomsten voor de telers. Aangezien meeldraden een overvloedige bron van stuifmeel zijn, kan saffraan worden beschouwd als een stuifmeelplant. Er is maar één stamper, die bestaat uit stijl, zaadknop en stempel. In een volgroeide plant is de stempel verdeeld in drie delen, ook wel filamenten genoemd, die lijken op draden en een lengte hebben van 2,5-3 cm. De stempel heeft een opvallende karmozijnrode kleur. De saffraan wordt verkregen uit de driedelige stempel van de stamper. De stempel van de stamper wordt gebruikt om saffraan te verkrijgen, en de actieve bestanddelen zijn verbindingen zoals etherische olie, carotenen en picrocrocine. Van deze verbindingen zijn het de carotenen (vooral crocine) die saffraan zijn kleurend vermogen geven, en zorgen picrocrocine en safranal voor de bittere smaak en het aroma. Het belangrijkste bestanddeel dat de handelswaarde van saffraan verhoogt, is een natuurlijke verbinding genaamd crocine, die een goudgele/roodachtige, bijna oranje kleur geeft.

“Safranbolu Safranı” heeft wat betreft aroma, kleur en kleurend vermogen een hogere kwaliteit dan saffraan die elders ter wereld wordt geproduceerd en kan water met een gewicht van 100 000 keer het eigen gewicht geel kleuren.

Chemische eigenschappen van “Safranbolu Safranı” in de droge stof van de filamenten:

	Maximaal
— vochtgehalte en vluchtige bestanddelen	(%) 9,6
— as	(%) 4,9
— in zuur onoplosbare as	(%) 0,1
— hoeveelheid in koud water opgeloste droge stof	(%) 62,0
— totaal stikstof	(%) 2,77
— ruwe cellulose	(%) 4,0
— bitterheid (picrocrocine)	(%) 83,0
— safranal	(%) 29,0
— kleurintensiteit crocine	(%) 231,0

De onderscheidende kenmerken van “Safranbolu Safranı” zijn: picrocrocine (bitterheid) (in de droge stof): minimaal 70 %, safranal (in de droge stof): tussen 20 % en 50 %, en crocine (kleurintensiteit) (in de droge stof): minimaal 190 %.

3.3.   Diervoeders (alleen voor producten van dierlijke oorsprong) en grondstoffen (alleen voor verwerkte producten)

—

3.4.   Specifieke onderdelen van het productieproces die in het afgebakende geografische gebied moeten plaatsvinden

Alle werkzaamheden met betrekking tot het planten, bemesten, oogsten en drogen van stengelknollen moeten plaatsvinden in het in artikel 4 afgebakende geografische gebied.

3.5.   Specifieke voorschriften betreffende het in plakken snijden, het raspen, het verpakken enz. van het product waarnaar de geregistreerde naam verwijst

Producten met een gewicht van 1 g tot 5 kg mogen in voor levensmiddelen geschikte verpakkingen worden afgevuld.

3.6.   Specifieke voorschriften betreffende de etikettering van het product waarnaar de geregistreerde naam verwijst

Naast de verplicht te vermelden informatie over de aanbiedingsvorm en etikettering van levensmiddelen moet op het etiket de volgende informatie worden vermeld:

—	de handelsnaam en het adres, de korte naam en het adres of het geregistreerd handelsmerk van het bedrijf;

—	nummer van de partij;

—	productnaam — “Safranbolu Safranı”;

—	onderstaand logo:

—	het officiële echtheidshologram.

4.   Beknopte beschrijving van het afgebakende geografische gebied

“Safranbolu Safranı” wordt geproduceerd, geteeld, bemest, geoogst en gedroogd binnen de grenzen van het district Safranbolu in de provincie Karabük:

a)

in de volgende wijken van de gemeente Safranbolu: 15 Temmuz, Akçasu, Aşağı Tokatlı, Atatürk, Babasultan, Bağlarbaşı, Barış, Camikebir, Cemalcaymaz, Çavuş, Çeşme, Emek, Esentepe, Hacıhalil, Hüseyinçelebi, İsmetpaşa, İzzetpaşa, Karaali, Kirkille, Musalla en Yenimahalle. Alle buurten in deze wijken maken ook deel uit van het productiegebied;

b)

in de volgende dorpen van het district Safranbolu: Agaçkese, Akkışla, Akören, Alören, Aşağıçiftlik, Aşağıdana, Bağzığaz, Bostanbükü, Cabbar, Cücahlı, Çatak, Çavuşlar, Çerçen, Çıraklar, Danişment, Davutobası, Değirmencik, Dere, Düzce, Gayza, Geren, Gökpınar, Gündoğan, Hacıhasan, Hacılarobası, Harmancık, İnceçay, Kadıbükü, Karacatepe, Karapınar, Karıt, Kehler, Kırıklar, Konarı, Kuzyakahacılar, Kuzyakaköseler, Kuzyakaöte, Nacsaklar, Nebioğlu, Oğulören, Ovacuma, Ovaköseler, Örencik, Pelitören, Sakaralan, Sarıahmetli, Sat, Sırçalı, Sine, Tayyip, Tintin, Tokatlı, Toprakcuma, Üçbölük, Yazıköy, Yolbaşı, Yörük, Yukarıçiftlik en Yukarıdana. De stad Safranbolu ligt op 41° 16' noorderbreedte en 32° 41' oosterlengte.

5.   Verband met het geografische gebied

Natuurlijke factoren

De klimatologische eigenschappen en de teeltomstandigheden zijn de belangrijkste factoren die van invloed zijn op “Safranbolu Safranı”. Deze factoren beïnvloeden de hoeveelheid picrocrocine (bitterheid), de verhouding safranal (organische verbinding) en crocine (kleurintensiteit) van saffraan naast de grootte van de stengelknollen en bloemen en hun aantal. Vanwege de klimatologische eigenschappen in Safranbolu wat betreft temperatuur en neerslag zijn de stengelknollen groter en de bloemen langer dan dezelfde knollen die zijn geplant in naburige steden of andere steden in Turkije, die kleiner zijn, minder knollen hebben en een latere bloeiperiode kennen. Bovendien is de concentratie van de componenten van de etherische olie (safranal, picrocrocine en crocine) lager en de geur van saffraan minder sterk dan die van de saffraan uit Safranbolu.

Klimaat

De teelt van saffraan in Safranbolu is nauw verbonden met de klimatologische eigenschappen van de regio. Safranbolu is een overgangsgebied tussen het Zwarte Zeeklimaat en het Centraal-Anatolische klimaat. Deze geografische ligging zorgt voor een microklimaat in Safranbolu. De gemiddelde jaartemperatuur in Safranbolu bedraagt 12,3 °C. Volgens de meteorologische gegevens liggen de temperaturen in april zeer dicht bij het jaargemiddelde en liggen de temperaturen tot november boven het jaargemiddelde.

Safranbolu heeft een halfdroog klimaat met een lage luchtvochtigheid. Deze eigenschappen zorgen ervoor dat het gebied de ideale omstandigheden biedt voor saffraan, dat gevoelig is voor overmatige koude in de winter maar juist gedijt bij koele winters en droge zomers.

De temperatuur in Safranbolu sluit aan bij de temperatuurbehoefte van de saffraanplant. Dat geldt ook voor het heersende neerslagpatroon. Wat betreft de behoefte van de plant aan vochtig en koel weer tijdens de bloeiperiode, is de neerslag in de regio zelfs optimaal. De heersende temperatuur in de regio bevordert de bloei en de opbrengst en zorgt ook voor een groter aandeel vluchtige en bioactieve stoffen.

70 % van de bestanddelen van etherische olie die uit saffraan worden gehaald, is safranal (organische verbinding), die de geur van saffraan bepaalt. Zij ontstaat door de hydrolyse van picrocrocine (bitterheid) onder invloed van de temperatuur tijdens opslag nadat de saffraan is geoogst.

Luchtvochtigheid

De gemiddelde relatieve luchtvochtigheid per jaar in Safranbolu bedraagt ongeveer 61 %. De relatieve luchtvochtigheid is het hele jaar door hoog in de winter en laag in de zomer. Tijdens de groeiperiode heeft “Safranbolu Safranı” 50-60 % vocht nodig; een hogere luchtvochtigheid is schadelijk voor de saffraanbloem. De relatieve luchtvochtigheid in Safranbolu tijdens de groeiperiode van saffraan is precies goed voor het telen van saffraan. De juiste luchtvochtigheid zorgt ervoor dat de saffraan bestand is tegen ziekten en plagen.

Bodem

De pH-waarde van de bodem waarin saffraan wordt geteeld, moet rond de 6,0-8,0 liggen, wat overeenkomt met de pH-waarde van de grond in de Safranbolu-regio, die tussen 5,5 en 8,5 ligt. Deze geschikte bodemeigenschappen zorgen voor optimale bloei en een hogere opbrengst.

Menselijke factoren

De menselijke factor is belangrijk, want het planten, schoffelen en vooral het oogsten van “Safranbolu Safranı” moet met de hand en zorgvuldig gebeuren. Na de eerste aanplant blijven de knollen zich in het tweede en derde jaar onder de grond voortplanten. Na de oogst aan het einde van het derde jaar worden de knollen met de hand uit de grond gehaald om de afstand tussen de plantenrijen groter te maken, zodat de opbrengst nog groter wordt. Omdat saffraanzaadjes steriel zijn, spelen ze geen rol bij de voortplanting van deze plant. Voor het vermeerderen van de saffraanbloem wordt de bolvormige wortel gebruikt. Deze wortel blijft onder de grond. Een knol overleeft maar één seizoen en brengt uiteindelijk nieuwe planten voort die “broedknollen” worden genoemd. Aan het einde van het derde jaar worden de met de hand gerooide knollen opnieuw geplant. Daarom is de menselijke factor onmisbaar voor de vermeerdering van “Safranbolu Safranı”.

Om onkruid te bestrijden en ervoor te zorgen dat de knollen zich goed kunnen ontwikkelen, moet een saffraanveld handmatig en voorzichtig worden geschoffeld om de knollen niet te beschadigen.

Voor een hoge kwaliteit saffraan moeten de planten vlot en met de nodige deskundigheid worden geoogst in de korte periode vóór zonsopkomst. Na zonsopkomst begint de saffraan aan kwaliteit in te boeten als gevolg van blootstelling aan de zonnestralen. Tussen het rijpen en oogsten van saffraan liggen bijna twee dagen. Bovendien zijn na de oogst het verzamelen van de stempels en de opslagomstandigheden van groot belang voor de kwaliteit van de saffraan.

Voor het handmatig verzamelen van de saffraandraden en het verwijderen van de zich onderaan bevindende witte delen is specifieke vaardigheid nodig, omdat het aroma, de bitterheid en het kleurend vermogen, waaraan saffraan zijn waarde ontleent, van belang zijn. Als deze stappen niet met de nodige voorzichtigheid worden uitgevoerd, wordt de verkoopwaarde van de saffraan ernstig tenietgedaan.

Oogst

Het oogsten van de saffraanbloem gebeurt met de hand in de vroege ochtend, wanneer de bloemen in knopvorm verkeren. Dat de bloemen in de vroege uren worden geoogst terwijl ze nog in knopvorm verkeren, is om de etherische oliën te beschermen. Deze oliën maken een actief bestanddeel uit van de saffraanplant en bevinden zich in de stempel in de stamper en zijn van invloed op de hoeveelheid safranal.

De bloemen van “Safranbolu Safranı” worden vroeg in de ochtend met de hand geplukt wanneer de bloemen veel vluchtige bestanddelen hebben. Vervolgens wordt het trosje met zijn driedelige filamenten (vrouwelijke deel) met stijl en konj voorzichtig met de hand uit de bloem verwijderd voordat de bloemen uitdrogen en de bloemblaadjes zich sluiten. Het belangrijkste proces van de saffraanproductie is dat het trosje als één geheel met de hand uit de stengel wordt getrokken. Ervaren mensen die de trosjes verwijderen, zijn gespecialiseerd in de manier waarop ze de trosjes eruit trekken zonder de filamenten te breken en in hoeveel kracht ze moeten uitoefenen om elk trosje als één geheel te verwijderen. De stijl en de konj van de stempel vertonen een duidelijke kleurverandering van karmozijnrood naar saffraangeel, en het is de tweede belangrijke stap om de stengel van het tere trosje precies daar af te snijden waar karmozijnrood overgaat in saffraangeel, om zo het pushaldeel van de stempel te verkrijgen. Alle aroma’s en bioactieve stoffen naast de kleur van de “Safranbolu Safranı” zijn geconcentreerd in het pushaldeel, dat wordt gedroogd voor verder gebruik.

Het pushaldeel, dat zijn oorspronkelijke vorm behoudt, wordt gedurende één tot twee weken op een schone kaasdoek gedroogd in een gesloten omgeving met natuurlijk licht, op kamertemperatuur (20-22 °C). Tijdens het drogen worden er geen chemische stoffen, stromende lucht of rechtstreeks zonlicht gebruikt. Het volledig gedroogde pushaldeel wordt bewaard in luchtdichte glazen potten of houten kisten in de halve schaduw, om verkleuring, ongewenste smaakveranderingen en verlies van geur en aroma als gevolg van vochtige lucht en rechtstreeks zonlicht tegen te gaan.

Saffraan wordt niet fijngemaakt of vermalen, maar slechts gedroogd in zijn oorspronkelijke vorm met behoud van zijn karmozijnrode kleur. Dit gedroogde product wordt als saffraan gebruikt.

Verwijzing naar de bekendmaking van het productdossier

—

---

(1)   PB L 343 van 14.12.2012, blz. 1.