Samenvatting van het besluit van de Commissie

van 27 januari 2022

waarbij een concentratie verenigbaar wordt verklaard met de interne markt en de werking van de EER-Overeenkomst

(Zaak M.10262 - META (FORMERLY FACEBOOK) / KUSTOMER) (kennisgeving geschied onder documentnummer C(2022) 409)

(Slechts de tekst in de Engelse taal is authentiek)

(Voor de EER relevante tekst)

(2022/C 417/06)

Op 27 januari 2022 heeft de Commissie een besluit vastgesteld met betrekking tot een concentratiezaak op grond van Verordening (EG) nr. 139/2004 van de Raad van 20 januari 2004 betreffende de controle op concentraties van ondernemingen (1) , en met name artikel 8, lid 2, van die verordening. Een niet--vertrouwelijke versie van de volledige tekst van het besluit is in de authentieke taal van de zaak te vinden op de website van het directoraat-generaal Concurrentie op het volgende adres: http://ec.europa.eu/competition/elojade/isef/index.cfm?clear=1&policy_area_id=2

1.   INLEIDING

(1)

Op 25 juni 2021 heeft de Commissie een aanmelding van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 4 van de concentratieverordening ontvangen, op grond waarvan Meta Platforms, Inc., voorheen Facebook, Inc. (“Meta” of “Facebook” of de “aanmeldende partij”, Verenigde Staten), in de zin van artikel 3, lid 1, punt b), van de concentratieverordening uitsluitende zeggenschap verkrijgt over Kustomer, Inc. (“Kustomer”, Verenigde Staten) (gezamenlijk de “partijen”) (de “transactie”).

(2)

Bij besluit van 2 augustus 2021 stelde de Commissie vast dat de voorgenomen transactie ernstige twijfels deed rijzen over de verenigbaarheid ervan met de interne markt en leidde zij een procedure in overeenkomstig artikel 6, lid 1, punt c), van de concentratieverordening (het “besluit overeenkomstig artikel 6, lid 1, punt c)”).

(3)

Op 18 oktober 2021 heeft de Commissie een mededeling van punten van bezwaar vastgesteld waarin zij tot het voorlopige standpunt kwam dat het waarschijnlijk is, en dat het zelfs zeer waarschijnlijk is, dat de transactie de daadwerkelijke concurrentie op een wezenlijk deel van de interne markt op significante wijze zou belemmeren (de “mededeling van punten van bezwaar”).

(4)

Op 24 november 2021 heeft de aanmeldende partij verbintenissen ingediend om de door de Commissie vastgestelde concurrentiebezwaren weg te nemen (de “initiële verbintenissen”). Naar aanleiding van het marktonderzoek heeft de aanmeldende partij op 20 december 2021 een definitieve reeks verbintenissen (hierna: “de definitieve verbintenissen”) ingediend.

(5)

Over het besluit vond op 14 januari 2022 overleg plaats met de lidstaten tijdens een bijeenkomst van het Adviescomité voor concentraties, dat een gunstig advies uitbracht. De raadadviseur gaf zijn gunstig advies over de procedure in zijn verslag dat op 17 januari 2022 werd ingediend.

2.   SAMENVATTING

(6)

Uit het marktonderzoek in fase II is gebleken dat de transactie de daadwerkelijke concurrentie op de interne markt op significante wijze zou belemmeren wat betreft de EER-markt, zo niet de wereldmarkt, voor CRM-software (of een potentieel segment daarvan).

(7)

Om de door de Commissie geuite concurrentiebezwaren op de markt voor CRM-software weg te nemen, heeft de aanmeldende partij verbintenissen ingediend. De definitieve verbintenissen komen tegemoet aan de bezwaren van de Commissie.

(8)

Op voorwaarde dat de in de definitieve verbintenissen opgenomen voorwaarden en verplichtingen volledig worden nagekomen, wordt de transactie verenigbaar verklaard met de interne markt en met de EER-Overeenkomst en derhalve werd op 27 januari 2022 een goedkeuringsbesluit vastgesteld overeenkomstig artikel 8, lid 2, van de concentratieverordening en artikel 57 van de EER-Overeenkomst.

3.   DE RELEVANTE MARKTEN

(9)

In het besluit worden de volgende relevante markten geïdentificeerd: (a) CRM-software, en het potentiële segment van CRM-software voor klantenservice en ondersteuning, die beide verder kunnen worden gesegmenteerd op basis van (i) de wijze van invoering, (ii) de grootte van de zakelijke klanten en (iii) de bedrijfstak waarin de zakelijke klanten actief zijn. De Commissie kwam tot de bevinding dat de transactie de daadwerkelijke concurrentie op deze markt op significante wijze zou belemmeren, ongeacht een dergelijke potentiële segmentatie. De geografische omvang is in elk geval EER-breed, zo niet wereldwijd; (b) Business-to-consumer (“B2C”)-communicatiediensten, eventueel verder gesegmenteerd naar de markt voor asynchrone B2C-communicatiediensten en de nog engere markt voor over-the-top (“OTT”) B2C-berichtendiensten. De geografische omvang is in elk geval EER-breed, zo niet wereldwijd; (c) Online display-advertenties, eventueel verder gesegmenteerd naar i) sociale netwerken, ii) video-/non-video-advertenties en iii) mobiel/desktop (of mogelijke combinaties van deze segmenten). De geografische omvang is ofwel nationaal, ofwel volgt zij de taalgrenzen binnen de EER.

4.   BEOORDELING VANUIT HET OOGPUNT VAN CONCURRENTIE

(10)

De Commissie beoordeelde de verticale effecten van de transactie wat betreft mogelijke afscherming van de toegang tot API’s van de berichtenkanalen van Meta (voorheen Facebook) upstream, ten nadele van concurrerende aanbieders van CRM-software downstream.

(11)

Voorts heeft de Commissie de horizontale effecten van de transactie op databanken (en capaciteiten voor gegevensverzameling) beoordeeld, namelijk Meta (voorheen Facebook) als bron van gebruikersgegevens voor mogelijk gebruik in onlinediensten voor display-advertenties. Voor het overige zijn er geen horizontaal betrokken markten die voortvloeien uit de transactie.

(12)

Ten slotte heeft de Commissie de conglomeraateffecten van de transactie beoordeeld wat betreft het hefboomeffect van de positie van Meta (voorheen Facebook) op de markt voor online display-advertenties op de CRM-markt.

4.1.   Verticale effecten

4.1.1.   Afscherming van de toegang tot API’s van de berichtenkanalen van Meta (voorheen Facebook) ten nadele van concurrerende aanbieders van CRM-software (afscherming van de input)

(13)

De Commissie is op basis van de resultaten van het marktonderzoek van mening dat Meta (voorheen Facebook) waarschijnlijk de mogelijkheid zou hebben om over te gaan tot afscherming van de input van haar kanalen voor B2C-berichten ten opzichte van concurrerende aanbieders van CRM-software. Ten eerste is API-toegang tot OTT-kanalen voor B2C-berichten een belangrijke input voor aanbieders van CRM-software (en hun zakelijke klanten). Ten tweede heeft Meta (voorheen Facebook) marktmacht op de markt voor B2C-communicatie (en potentiële segmenten daarvan). Ten derde heeft Meta (voorheen Facebook) de mogelijkheid — zowel technisch als contractueel — om API-toegang tot haar berichtenkanalen te beperken of te degraderen, met inbegrip van de mogelijkheid om een dergelijke afschermingsstrategie te richten tegen de naaste rivalen van Kustomer.

(14)

Voorts is de Commissie op basis van de resultaten van het marktonderzoek van mening dat de fusieonderneming waarschijnlijk de prikkel zou hebben om over te gaan tot een gerichte afscherming van de input, door de API-toegang tot haar kanalen voor B2C-berichten te beperken voor bepaalde aanbieders van CRM-software. Ten eerste lijken de voordelen voor de fusieonderneming van een afschermingsstrategie talrijk, uiteenlopend en aanzienlijk. Ten tweede kunnen de verliezen voor de fusieonderneming ten gevolge van een afschermingsstrategie voldoende worden beperkt door de fusieonderneming, door zich te richten op de naaste concurrenten van Kustomer en door verdere verzwarende factoren.

(15)

Ten slotte is de Commissie van mening dat het waarschijnlijk is dat een gerichte afschermingsstrategie voor input, waarbij de API-toegang wordt beperkt of gedegradeerd, aanzienlijke negatieve gevolgen zou hebben voor de concurrentie op de markt voor CRM-software (of potentiële segmenten), met name in het licht van het belang van de berichtenkanalen van Meta (voorheen Facebook) als input voor CRM-software. De gevolgen kunnen bijzonder acuut zijn omdat potentieel afgeschermde ondernemingen een voldoende belangrijke rol spelen in het concurrentieproces (vooral als drijvende kracht achter innovatie). Deze vermindering van de concurrentie kan leiden tot hogere prijzen, lagere kwaliteit en minder innovatie voor zakelijke klanten, wat weer kan worden doorberekend aan de consumenten.

(16)

In het licht van de resultaten van het marktonderzoek en van al het bewijsmateriaal waarover zij beschikt, is de Commissie dan ook tot de conclusie gekomen dat het waarschijnlijk is, en zelfs zeer waarschijnlijk is, dat de transactie de daadwerkelijke concurrentie op significante wijze zou belemmeren als gevolg van verticale niet-gecoördineerde effecten die voortvloeien uit verticale banden tussen de upstreammarkt voor B2C-communicatiediensten (en potentiële segmenten daarvan) en de downstreammarkt voor CRM-software (en potentiële segmenten daarvan).

4.2.   Horizontale effecten

4.2.1.   Hogere drempels voor toegang en expansie ten gevolge van gegevensaccumulatie

(17)

Hoewel de transactie geen aanleiding geeft tot horizontaal betrokken markten in traditionele zin, is de Commissie van oordeel dat Meta (voorheen Facebook) na de transactie over meer commercieel exploiteerbare gegevens zou kunnen beschikken, die kunnen worden verkregen uit de activiteiten van Kustomer.

(18)

De Commissie heeft onderzocht of deze gegevensaccumulatie zou kunnen leiden tot hogere drempels voor toegang tot en de expansie op de markt voor online display-advertenties of een segment daarvan.

(19)

Op basis van de aanpak die in Apple/Shazam (2) en Google/Fitbit (3) is gevolgd, merkt de Commissie op dat er bepaalde wettelijke beperkingen bestaan om het combineren van gegevensverzamelingen te voorkomen, zoals de toepasselijke EU-regels inzake gegevensbescherming, en met name Verordening (EU) 2016/679 van het Europees Parlement en de Raad (de “AVG”) en de Unieregels inzake privacy en de bescherming van de vertrouwelijkheid van communicatie, met name Richtlijn 2002/58/EC van het Europees Parlement en de Raad (de “e-privacyrichtlijn”).

(20)

Wat de markt voor onlinediensten voor display-advertenties betreft, blijft de Commissie bij haar conclusie, zoals uiteengezet in het besluit overeenkomstig artikel 6, lid 1, punt c, dat Meta (voorheen Facebook) ten minste aanzienlijke marktmacht bezit en zij is van mening dat Meta (voorheen Facebook) reeds vóór de transactie beschikt over capaciteiten voor gegevensverzameling die een aanzienlijk gegevensvoordeel opleveren.

(21)

De Commissie merkt op dat de overname van Kustomer niet rechtstreeks leidt tot een groter marktaandeel van Meta (voorheen Facebook) op de markt voor onlinediensten voor display-advertenties of een segment daarvan, aangezien Kustomer zelf niet actief is op deze markt of een segment daarvan. Kustomer is in het algemeen bovendien geen eigenaar van of heeft geen zeggenschap over de op de systemen van Kustomer opgeslagen gegevens. Een aanbieder van CRM-software zou derhalve toestemming/instructies van zijn zakelijke klanten moeten krijgen voordat hij gebruik kan maken van zijn gegevens.

(22)

Wat de potentiële gegevensaccumulatie betreft, is de Commissie van mening dat Meta (voorheen Facebook) de mogelijkheid heeft om zakelijke klanten aan te moedigen in te stemmen met het delen van gegevens. Gezien het volume, de waarde, de verscheidenheid en de snelheid ervan, zijn deze gegevens van groot belang voor de verbetering van de targeting-capaciteiten van Meta (voorheen Facebook) voor de door haar aangeboden onlinediensten voor display-advertenties. Hoewel Meta (voorheen Facebook) reeds toegang zou kunnen hebben tot veel, zo niet de meeste soorten gegevens die zij door de overname van Kustomer zou kunnen verkrijgen, is de Commissie van mening dat zij toch toegang zou kunnen krijgen tot bepaalde nieuwe soorten gegevens.

(23)

De Commissie acht het onwaarschijnlijk dat de transactie zal leiden tot een aanzienlijke verhoging van de toetredings- en uitbreidingsdrempels op de markt voor onlinediensten voor display-advertenties of segmenten daarvan, aangezien de omvang van Kustomer een aanzienlijke datatoename onwaarschijnlijk zou maken, zelfs wanneer rekening wordt gehouden met de groeidoelstellingen van Meta (voorheen Facebook). De Commissie concludeert voorts dat concurrenten op de markt voor onlinediensten voor display-advertenties of een segment daarvan nog steeds toegang zouden hebben tot gegevens van zakelijke klanten van Kustomer, of anders toegang zouden kunnen krijgen tot vergelijkbare gegevensverzamelingen via bijvoorbeeld partnerschappen met andere aanbieders van CRM-software.

(24)

De Commissie is derhalve van oordeel dat de transactie de daadwerkelijke concurrentie met betrekking tot het aanbieden van onlinediensten voor display-advertenties of segmenten daarvan niet op significante wijze zou belemmeren.

4.3.   Conglomeraateffecten

4.3.1.   Benutting van de positie van Meta (voorheen Facebook) op de markt voor online display-advertenties op de CRM-markt

(25)

De Commissie is van mening dat de fusieonderneming niet in staat zou zijn een bundelingsstrategie van onlinediensten voor display-advertenties met CRM-software uit te voeren. Ondanks de aanzienlijke marktmacht van Meta (voorheen Facebook) op het gebied van online display-advertenties kennen deze producten verschillende afnamepatronen. In dit verband bleek uit het marktonderzoek dat CRM-softwarediensten en onlinediensten voor display-advertenties gewoonlijk afzonderlijk en waarschijnlijk met zeer verschillende tussenpozen worden afgenomen, namelijk omdat voor de aankoop ervan afzonderlijke en verschillende procedures nodig zijn die gewoonlijk worden afgehandeld door verschillende afdelingen bij dezelfde zakelijke klant.

(26)

Aangezien de Commissie van oordeel is dat Meta (voorheen Facebook) niet de mogelijkheid zou hebben om online display-advertenties te bundelen met CRM-software, kan in het midden worden gelaten of Meta (voorheen Facebook) de prikkel zou hebben om een dergelijke bundelingsstrategie te volgen en of dit een nadelig effect zou hebben op de concurrentie.

(27)

Daarom is de Commissie van oordeel dat de transactie de daadwerkelijke concurrentie niet op significante wijze zou belemmeren als gevolg van het bundelen van online display-advertenties en CRM-software, aangezien Meta (voorheen Facebook) niet de mogelijkheid zou hebben om een dergelijke strategie te volgen.

5.   DOOR DE PARTIJEN INGEDIENDE VERBINTENISSEN

(28)

Om de uit de transactie voortvloeiende concurrentiebezwaren weg te nemen, heeft de aanmeldende partij in fase II verbintenissen ingediend.

5.1.   Initiële verbintenissen

(29)

De initiële verbintenissen, die werden aangeboden voor een periode van vijf jaar vanaf de afsluiting van de transactie, bestonden uit twee hoofdelementen: A) een verbintenis tot publieke API-toegang en B) een kernverbintenis tot pariteit van API-functionaliteit.

5.1.1.   De verbintenis tot publieke API-toegang

(30)

Met de verbintenis tot publieke API-toegang heeft Meta (voorheen Facebook) zich ertoe verbonden derde aanbieders van klantendiensten en CRM-ondersteuning met verkoop in de EER toegang te verlenen tot haar voor het publiek beschikbare API’s voor kanalen voor B2C-berichten (zowel bestaande als toekomstige), op niet-discriminerende basis, met name wat betreft i) criteria om in aanmerking te komen, ii) prijzen voor API-toegang, iii) functionaliteit of iv) prestaties ten opzichte van andere vergelijkbare gebruikers van die API’s.

5.1.2.   De kernverbintenis tot pariteit van API-functionaliteit

(31)

Met de kernverbintenis tot pariteit van API-functionaliteit heeft Meta (voorheen Facebook) zich ertoe verbonden ervoor te zorgen dat alle kern-API-functionaliteiten van de kanalen voor B2C-berichten (en alle toekomstige verbeteringen van die functionaliteiten) die aan Kustomer ter beschikking worden gesteld, ook op gelijkwaardige basis ter beschikking worden gesteld aan derde aanbieders van klantendiensten en CRM-ondersteuning, zelfs indien die functionaliteiten niet onder de verbintenis tot publieke API-toegang vielen. In deze initiële verbintenissen zijn de volgende functionaliteiten van de Messenger-, Instagram Messaging- en de WhatsApp Business-platforms gedefinieerd als kern-API-functionaliteiten van kanalen voor B2C-berichten: het sturen/ontvangen van i) tekstberichten, ii) beeldbijlagen en iii) URL’s.

5.2.   Definitieve verbintenissen

(32)

Na het marktonderzoek stelde de aanmeldende partij definitieve verbintenissen voor die verscheidene belangrijke verbeteringen bevatten ten opzichte van de initiële verbintenissen, met name de volgende.

(33)

Ten eerste werd de looptijd verlengd van vijf tot tien jaar.

(34)

Ten tweede is, wat de publieke API-toegang betreft, in de definitieve verbintenissen een duidelijke verbintenis opgenomen dat Meta (voorheen Facebook) aan derde aanbieders van klantendiensten en CRM-ondersteuning geen kosten in rekening zal brengen voor toegang tot haar voor het publiek beschikbare API’s voor de kanalen voor B2C-berichten, die vóór de transactie gratis toegankelijk waren, terwijl zij zich het recht voorbehoudt om commercieel redelijke gebruiks- of volumeprijzen in rekening te brengen.

(35)

Ten derde, met betrekking tot de kernverbintenis tot pariteit van API-functionaliteit, is in de definitieve verbintenissen de lijst van kern-API-functionaliteiten van kanalen voor B2C-berichten op significante wijze uitgebreid, namelijk alle API-functionaliteiten van kanalen voor B2C-berichten die vóór de transactie waren geïntegreerd in de CRM-software van Kustomer. In de definitieve verbintenissen is ook een mechanisme opgenomen om in de toekomst nieuwe functionaliteiten toe te voegen aan de definitie kern-API-functionaliteiten van kanalen voor B2C-berichten, op basis van gebruik (ook voor testen) door een kritische massa van de zakelijke gebruikers van de CRM-tool van Kustomer.

(36)

Ten vierde kunnen niet alleen derde aanbieders van klantendiensten en CRM-ondersteuning die reeds in de EER verkopen, zich beroepen op de definitieve verbintenissen, maar ook nieuwkomers op de markt, mits zij zich actief richten op klanten in de EER.

5.3.   Beoordeling van de ingediende verbintenissen

(37)

De Commissie is van mening dat om aanvaardbaar te zijn, de aangeboden verbintenissen in staat moeten zijn een concentratie verenigbaar met de interne markt te maken, doordat ze een significante belemmering van de daadwerkelijke concurrentie in alle relevante markten waarin concurrentiebezwaren zijn vastgesteld, verhinderen. In dit geval moesten de verbintenissen de door de Commissie vastgestelde concurrentiebezwaren wegnemen, namelijk met betrekking tot de downstreammarkt voor CRM-software (of potentiële segmenten daarvan) die de hele EER, zo niet de hele wereld, bestrijkt.

(38)

De Commissie heeft geconcludeerd dat de definitieve verbintenissen de door de transactie gerezen ontstane concurrentiebezwaren in hun geheel wegnemen. De Commissie heeft ook geconcludeerd dat de definitieve verbintenissen op korte termijn op doeltreffende wijze kunnen worden uitgevoerd.

6.   CONCLUSIE

Om de hierboven vermelde redenen is de Commissie tot de conclusie gekomen dat de transactie de daadwerkelijke concurrentie op de interne markt of een wezenlijk deel ervan niet op significante wijze zal belemmeren, mits de door de aanmeldende partij aangeboden verbintenissen worden nagekomen. Bijgevolg wordt de concentratie verenigbaar verklaard met de interne markt, overeenkomstig artikel 2, lid 2, en artikel 8, lid 2, van de concentratieverordening en artikel 57 van de EER-Overeenkomst.

---

(1)  PB L 24 van 29.1.2004, blz. 1.

(2)  Besluit van de Commissie van 6 september 2018 in zaak M.8788 – Apple/Shazam, overwegingen 225-235.

(3)  Besluit van de Commissie van 17 december 2020 in zaak M.9660 – Google/Fitbit, overwegingen 403-413.