Samenvatting van het advies van de Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming over het voorstel voor een wet inzake digitale markten

(De volledige tekst van dit advies is beschikbaar in het Engels, Frans en Duits op de EDPS-website www.edps.europa.eu)

(2021/C 147/04)

De Commissie heeft op 15 december 2020 een voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad over betwistbare en eerlijke markten in de digitale sector (wet inzake digitale markten) bekendgemaakt. Het voorstel volgt op de mededeling “De digitale toekomst van Europa vormgeven”, waarin staat dat er wellicht aanvullende regels nodig zijn om te zorgen voor concurrentiedruk, billijkheid en innovatie en de mogelijkheid van toetreding tot de markt, alsmede voor publieke belangen die verder gaan dan concurrentie of economische overwegingen. In het voorstel worden ex-anteregels vastgesteld om ervoor te zorgen dat markten die worden gekenmerkt door grote platforms met significante netwerkeffecten (“poortwachters”) eerlijk en toegankelijk blijven.

Hiervoor worden in het voorstel bepalingen uiteengezet met betrekking tot de aanwijzing van poortwachters, waarbij rekening wordt gehouden met de gegevensgestuurde voordelen die onder meer verband houden met de toegang van de aanbieder tot en de verzameling door de aanbieder van persoonsgegevens; verplichtingen en verbodsbepalingen die op poortwachters van toepassing zijn; regels voor de uitvoering van marktonderzoeken; en bepalingen betreffende de uitvoering en handhaving van het voorstel.

In dit advies geeft de EDPS aan ingenomen te zijn met het voorstel, aangezien het streeft naar de bevordering van eerlijke en open markten en de eerlijke verwerking van persoonsgegevens. Al in 2014 heeft de EDPS aangegeven hoe wetgeving over concurrentie, consumentenbescherming en gegevensbescherming drie onlosmakelijk verbonden beleidsgebieden zijn in het kader van de onlineplatformeconomie. De EDPS is van mening dat de verhouding tussen deze drie gebieden aanvullend van aard zou moeten zijn, en geen verhouding waarbij het ene gebied het andere vervangt of zorgt voor spanningen tussen de gebieden.

De EDPS benadrukt in dit advies de bepalingen van het voorstel die tot effect hebben dat de concurrentiedruk van de markt wederkerig wordt versterkt en uiteindelijk ook leidt tot de controle van de betrokkene over diens persoonsgegevens. Dit is bijvoorbeeld het geval in artikel 5, onder f), dat het verbiedt om eindgebruikers te verplichten zich te abonneren op andere door de poortwachter aangeboden kernplatformdiensten; artikel 6, lid 1, onder b), waarin het eindgebruikers wordt toegelaten voorgeïnstalleerde softwaretoepassingen op de kernplatformdienst te verwijderen; artikel 6, lid 1, onder e), dat voorzit in een verbod voor de poortwachter om het vermogen van eindgebruikers om over te stappen naar andere softwaretoepassingen en diensten te beperken; en artikel 13 dat voorziet in de verplichting voor de poortwachter om bij de Commissie een door een onafhankelijke instantie gecontroleerde beschrijving in te dienen van alle technieken voor de profilering van consumenten die de poortwachter toepast op of tussen zijn kernplatformdiensten.

Tegelijkertijd doet de EDPS specifieke aanbevelingen om te helpen waarborgen dat het voorstel de AVG op doeltreffende wijze aanvult door de bescherming van de grondrechten en fundamentele vrijheden van de betrokken te vergroten en spanningen met de huidige gegevensbeschermingsregels te voorkomen. In dit verband beveelt de EDPS in het bijzonder aan om in artikel 5, onder a), van het voorstel te specificeren dat de poortwachter eindgebruikers een oplossing biedt voor eenvoudige en onmiddellijke toegankelijkheid voor toestemmingsbeheer; om het toepassingsgebied van de in artikel 6, lid 1, onder h), van het voorstel beoogde gegevensportabiliteit te verduidelijken; en om artikel 6, lid 1, onder i), van het voorstel opnieuw te formuleren zodat deze volledig overeenstemt met de AVG; en hij wijst op de noodzaak voor daadwerkelijke anonimisering en her-identificatietests bij het delen van gegevens over zoekopdrachten, clicks en weergaven in verband met gratis en betaalde zoekopdrachten die door eindgebruikers worden gegenereerd op de online zoekmachines van de poortwachter.

Daarnaast nodigt de EDPS de medewetgevers uit om te overwegen voor poortwachters minimumeisen inzake interoperabiliteit in te voeren en de ontwikkeling van technische normen op Europees niveau te bevorderen in overeenstemming met de geldende wetgeving van de Unie inzake Europese normering.

Tot slot beveelt de EDPS aan, onder andere voortbouwend op de ervaring met het Digital Clearinghouse, om in artikel 32, lid 1, te specificeren dat het raadgevend comité digitale markten ook vertegenwoordigers omvat van het EDPB, en roept hij in bredere zin op tot een geïnstitutionaliseerde en gestructureerde samenwerking tussen de relevante bevoegde toezichthoudende autoriteiten, waaronder de gegevensbeschermingsautoriteiten. Deze samenwerking moet in het bijzonder waarborgen dat alle relevante informatie kan worden uitgewisseld met de relevante autoriteiten, zodat zij aan hun aanvullende rol kunnen voldoen, terwijl zij optreden in overeenstemming met hun respectieve institutionele mandaten.

1.   INLEIDING EN ACHTERGROND

2.   CONCLUSIES

In het licht van het voorgaande formuleert de EDPS de volgende aanbevelingen:

(1)  COM(2020) 842 final.

(2)  COM(2020) 67 final.

(3)  COM(2020) 842 final, blz. 1.

(4)  COM(2020) 842 final, blz. 2.