Verordening van de Raad betreffende de grensoverschrijdende erkenning van adoptiebeschikkingen

DE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE,

Gezien het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, en met name artikel 67, lid 4, en artikel 81, lid 3,

Gezien het verzoek van het Europees Parlement aan de Europese Commissie,

Gezien het voorstel van de Europese Commissie,

Na toezending van het ontwerp van wetgevingshandeling aan de nationale parlementen,

Gezien het advies van het Europees Parlement,

Gezien het advies van het Europees Economisch en Sociaal Comité,

Handelend volgens een bijzondere wetgevingsprocedure,

Overwegende hetgeen volgt:

1)

De Unie heeft zich tot doel gesteld een ruimte van vrijheid, veiligheid en recht te handhaven en te ontwikkelen, waarin het vrije verkeer van personen is gewaarborgd. Met het oog op de geleidelijke totstandbrenging van deze ruimte dient de Unie maatregelen vast te stellen op het gebied van de justitiële samenwerking in burgerlijke zaken met grensoverschrijdende gevolgen, waaronder op het gebied van het familierecht.

2)	Overeenkomstig de artikelen 67 en 81 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) omvatten deze maatregelen ook maatregelen bedoeld om de wederzijdse erkenning van rechterlijke beslissingen en van beslissingen in buitengerechtelijke zaken te waarborgen.

3)	Om het recht op vrij verkeer van gezinnen die een kind hebben geadopteerd te waarborgen, is het noodzakelijk en passend de regels inzake de bevoegdheid en de erkenning van adoptiebeschikkingen in een bindend en rechtstreeks toepasselijk rechtsinstrument van de Unie neer te leggen.

4)

Deze verordening moet een duidelijk en omvattend rechtskader bieden op het gebied van de grensoverschrijdende erkenning van adoptiebeschikkingen, gezinnen meer rechtszekerheid, voorspelbaarheid en flexibiliteit bieden en voorkomen dat de situatie ontstaat dat een op rechtmatige wijze in een lidstaat genomen adoptiebeschikking in een andere lidstaat niet wordt erkend.

5)

Deze verordening dient van toepassing te zijn op de erkenning van adoptiebeschikkingen die in een lidstaat zijn genomen of erkend. De verordening is echter niet van toepassing op de erkenning van interlandelijke adopties die hebben plaatsgevonden in overeenstemming met het Verdrag van Den Haag van 29 mei 1993 inzake de bescherming van kinderen en de samenwerking op het gebied van interlandelijke adoptie, aangezien dat verdrag reeds voorziet in de automatische erkenning van dergelijke adopties. Deze verordening dient derhalve uitsluitend van toepassing te zijn op de erkenning van nationale adopties en internationale adopties die niet hebben plaatsgevonden overeenkomstig dat verdrag.

6)	Er moet een verband bestaan tussen een adoptie en het grondgebied van de lidstaat die de adoptiebeschikking heeft genomen of heeft erkend. Dienovereenkomstig moet de erkenning voldoen aan de gemeenschappelijke regels inzake bevoegdheid.

7)

De voorschriften inzake bevoegdheid moeten in hoge mate voorspelbaar zijn, waarbij als beginsel dient te gelden dat de bevoegdheid in het algemeen wordt gegrond op de gewone verblijfplaats van de adoptieouders, of de gewone verblijfplaats van één van hen of van het kind. De bevoegdheid moet altijd op die grond kunnen worden gevestigd, behalve in situaties waarin een derde land een rol speelt en de lidstaat van nationaliteit een aanknopingspunt kan vormen.

8)	Aangezien adoptie over het algemeen betrekking heeft op minderjarigen, is het niet passend om de ouders of het kind enige flexibiliteit te bieden bij het kiezen van de autoriteiten die een besluit zullen nemen over de adoptie.

9)

Het wederzijds vertrouwen in de rechtsbedeling in de Unie rechtvaardigt het beginsel dat in een lidstaat genomen of door een lidstaat erkende adoptiebeschikkingen in alle andere lidstaten moeten worden erkend, zonder dat daarvoor een speciale procedure hoeft te worden gevolgd. Bijgevolg moet een in een lidstaat genomen adoptiebeschikking behandeld worden alsof deze in de aangezochte lidstaat is genomen.

10)

De automatische erkenning in de aangezochte lidstaat van een adoptiebeschikking die is genomen in een andere lidstaat mag de eerbiediging van de rechten van de verdediging niet in gevaar brengen. Daarom moet een belanghebbende partij om weigering van de erkenning van een adoptiebeschikking kunnen verzoeken als hij of zij van mening is dat één van de gronden voor weigering van de erkenning van toepassing is.

11)

De erkenning van nationale adoptiebeschikkingen moet automatisch plaatsvinden, tenzij de lidstaat waar de adoptie heeft plaatsgevonden niet bevoegd was of de erkenning kennelijk strijdig is met het openbaar belang van de erkennende lidstaat, zoals uitgelegd overeenkomstig artikel 21 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie.

12)

Deze verordening mag niet van invloed zijn op het materiële familierecht, waaronder het adoptierecht, van de lidstaten. Voorts mag de erkenning van een adoptiebeschikking uit hoofde van deze verordening niet de automatische erkenning inhouden van een rechtsbetrekking tussen de adoptieouders als voortvloeisel uit de erkenning van de adoptiebeschikking. Daarnaast mag echter de rechtsbetrekking tussen de adoptieouders niet van invloed zijn op het besluit tot erkenning van een adoptiebeschikking.

13)	Procedurekwesties die niet in deze verordening aan de orde komen, moeten worden geregeld overeenkomstig het nationale recht.

14)

Indien een adoptiebeschikking een rechtsbetrekking impliceert die in het recht van de aangezochte lidstaat onbekend is, moet die rechtsbetrekking, met inbegrip van daaruit voortvloeiende rechten of verplichtingen, zoveel als mogelijk worden aangepast aan een rechtsbetrekking die overeenkomstig het recht van die lidstaat dezelfde rechtsgevolgen heeft en dezelfde doelstellingen beoogt. Hoe en door wie de aanpassing dient te worden uitgevoerd, moet door elke lidstaat zelf worden bepaald.

15)

Om de automatische erkenning waarin deze verordening voorziet eenvoudiger te maken, moet een model worden opgesteld voor de overdracht van adoptiebeschikkingen, het Europees adoptiecertificaat. Te dien einde moet overeenkomstig artikel 290 VWEU aan de Commissie de bevoegdheid worden overgedragen handelingen vast te stellen inzake de opstelling en wijziging van dat modelcertificaat. Het is van bijzonder belang dat de Commissie bij haar voorbereidende werkzaamheden tot passende raadpleging overgaat, onder meer op deskundigenniveau. Bij het voorbereiden en opstellen van gedelegeerde handelingen moet de Commissie ervoor zorgen dat de relevante documenten tijdig en op passende wijze worden doorgestuurd naar het Europees Parlement en de Raad.

16)

Aangezien de doelstelling van deze verordening niet voldoende door de lidstaten kan worden verwezenlijkt, maar beter op het niveau van de Unie kan worden bereikt, kan de Unie overeenkomstig het in artikel 5 van het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU) neergelegde subsidiariteitsbeginsel maatregelen vaststellen. Overeenkomstig het in hetzelfde artikel neergelegde evenredigheidsbeginsel gaat deze verordening niet verder dan nodig is om die doelstelling te verwezenlijken.

17)

Overeenkomstig de artikelen 1 en 2 van Protocol nr. 21 betreffende de positie van het Verenigd Koninkrijk en Ierland met betrekking tot de ruimte van vrijheid, veiligheid en recht, gehecht aan het VEU en het VWEU, [hebben het Verenigd Koninkrijk en Ierland laten weten dat zij wensen deel te nemen aan de aanneming en toepassing van deze verordening]/[nemen het Verenigd Koninkrijk en Ierland, onverminderd artikel 4 van dat protocol, niet deel aan de aanneming van deze verordening; deze is dan ook niet bindend voor noch van toepassing in deze landen].

18)

Overeenkomstig de artikelen 1 en 2 van Protocol nr. 22 betreffende de positie van Denemarken, gehecht aan het Verdrag betreffende de Europese Unie en het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, neemt Denemarken niet deel aan de aanneming van deze verordening; deze is dan ook niet bindend voor noch van toepassing in Denemarken,

HEEFT DE VOLGENDE VERORDENING VASTGESTELD:

Artikel 1

Toepassingsgebied

1.   Deze verordening is van toepassing op de erkenning van adoptiebeschikkingen.

2.   Deze verordening is niet van toepassing op en doet geen afbreuk aan:

a)	het recht van de lidstaten betreffende het recht om te adopteren of betreffende andere familierechtelijke aangelegenheden;

b)	interlandelijke adopties overeenkomstig het Verdrag van Den Haag van 29 mei 1993 inzake de bescherming van kinderen en de samenwerking op het gebied van interlandelijke adoptie (het Verdrag van Den Haag).

3.   Niets in deze verordening verplicht een lidstaat om:

a)	een bepaalde rechtsbetrekking tussen de ouders van een geadopteerd kind te erkennen als voortvloeisel uit de erkenning van een adoptiebeschikking;

b)	adoptiebeschikkingen te nemen in omstandigheden waarin de nationale wetgeving op dit gebied dat niet toestaat.

Artikel 2

Definitie

Voor de toepassing van deze verordening wordt onder „adoptiebeschikking” verstaan: een rechterlijke uitspraak of beslissing waarbij een permanente, juridische ouder-kindrelatie wordt gevormd of erkend tussen een minderjarig kind en een nieuwe ouder of nieuwe ouders die niet de biologische ouders van dat kind zijn, ongeacht hoe die rechtsbetrekking in het nationale recht wordt genoemd.

Artikel 3

Automatische erkenning van adoptiebeschikkingen

1.   Een adoptiebeschikking die in een lidstaat is genomen wordt in de andere lidstaten erkend zonder dat daarvoor een speciale procedure hoeft te worden doorlopen, mits de lidstaat die de beschikking heeft genomen bevoegd is overeenkomstig artikel 4.

2.   Iedere belanghebbende partij kan overeenkomstig de procedure als voorzien in artikel 7 om een beslissing verzoeken dat er geen gronden voor weigering van de erkenning als bedoeld in artikel 6 zijn.

3.   Wordt voor een gerecht van een lidstaat de weigering van erkenning bij wege van tussenvordering gevraagd, dan is dit gerecht bevoegd om van de vordering kennis te nemen.

Artikel 4

Bevoegdheid inzake adoptiebeschikkingen

1.   De autoriteiten van een lidstaat kunnen uitsluitend een adoptiebeschikking nemen als de adoptieouder of -ouders of het geadopteerde kind hun gewone verblijfplaats in die lidstaat hebben.

2.   De autoriteiten van een lidstaat kunnen, als met betrekking tot een kind een adoptiebeschikking is genomen door de autoriteiten van een derde land, ook een dergelijke beschikking nemen of, overeenkomstig het nationale recht, een besluit nemen over de erkenning van de door het derde land genomen beschikking als de adoptieouder of adoptieouders niet hun gewone verblijfplaats hebben in die lidstaat, maar daar wel staatsburger van zijn.

Artikel 5

Voor de erkenning vereiste documentatie

Een partij die zich in een lidstaat op een in een andere lidstaat genomen adoptiebeschikking wenst te beroepen, legt de volgende stukken over:

a)	een afschrift van de adoptiebeschikking aan de hand waarvan de echtheid van de beschikking kan worden vastgesteld; en

b)	het overeenkomstig artikel 11 verstrekte Europees adoptiecertificaat.

Artikel 6

Weigering van erkenning

Op verzoek van een belanghebbende partij mag de erkenning van een adoptiebeschikking die is genomen in een lidstaat uitsluitend worden geweigerd:

a)	als die erkenning kennelijk in strijd is met de openbare orde (ordre public) van de aangezochte lidstaat;

b)	als de lidstaat die de beschikking heeft genomen niet bevoegd was overeenkomstig artikel 4.

Artikel 7

Verzoek om weigering van erkenning

1.   Op verzoek van een belanghebbende partij in de zin van het nationale recht wordt de erkenning van een adoptiebeschikking geweigerd wanneer wordt vastgesteld dat één van de in artikel 6 bedoelde gronden van toepassing is.

2.   Het verzoek tot weigering van de erkenning wordt ingediend bij het gerecht dat de desbetreffende lidstaat overeenkomstig artikel 13, onder a), tegenover de Commissie heeft aangewezen als het gerecht waarbij het verzoek dient te worden ingediend.

3.   De procedure inzake de weigering van erkenning wordt, voor zover deze niet onder de onderhavige verordening valt, beheerst door het recht van de aangezochte lidstaat.

4.   De verzoeker legt aan het gerecht een afschrift van het besluit en, indien nodig, een vertaling of transliteratie ervan over.

5.   Het gerecht kan vrijstelling van de overlegging van de in lid 4 bedoelde documenten verlenen, indien het reeds over deze documenten beschikt of het onredelijk acht van de verzoeker overlegging van deze documenten te verlangen. In laatstgenoemd geval kan het gerecht de andere partij gelasten de documenten over te leggen.

6.   De partij die om de weigering van erkenning van een in een andere lidstaat genomen adoptiebeschikking verzoekt, hoeft in de aangezochte lidstaat niet over een postadres te beschikken. Evenmin hoeft zij over een gemachtigde vertegenwoordiger in de aangezochte lidstaat te beschikken, tenzij een dergelijke vertegenwoordiger ongeacht de nationaliteit of de woonplaats van partijen verplicht is.

7.   Het gerecht neemt onverwijld een besluit over het verzoek tot weigering van de erkenning.

Artikel 8

Rechtsmiddelen tegen de beslissing op het verzoek om weigering van erkenning

1.   Elk van de partijen kan beroep instellen tegen de beslissing op het verzoek om weigering van erkenning.

2.   Het beroep wordt ingesteld bij het gerecht dat de betrokken lidstaat overeenkomstig artikel 13, onder b), tegenover de Commissie heeft aangewezen als het gerecht waarbij een dergelijk beroep dient te worden ingesteld.

3.   Tegen de in beroep gegeven beslissing kan slechts hoger beroep worden ingesteld bij de gerechten die de betrokken lidstaat overeenkomstig artikel 13, onder c) tegenover de Commissie heeft aangewezen als de gerechten waarbij hoger beroep kan worden ingesteld.

Artikel 9

Rechtsmiddelen in de lidstaat die de adoptiebeschikking heeft genomen

Het gerecht waarbij een verzoek om weigering van erkenning is ingediend of het gerecht waarbij een rechtsmiddel in de zin van artikel 8, lid 2 of lid 3, is ingesteld, kan de uitspraak aanhouden indien in de lidstaat die de adoptiebeschikking heeft genomen een gewoon rechtsmiddel tegen de adoptiebeschikking is ingesteld of de termijn daarvoor nog niet is verstreken. In laatstgenoemd geval kan het gerecht een termijn vaststellen waarbinnen het rechtsmiddel moet worden ingesteld.

Artikel 10

Verbod van inhoudelijke toetsing

In geen geval wordt in de aangezochte lidstaat overgegaan tot een onderzoek van de juistheid van een in een lidstaat genomen adoptiebeschikking of gegeven beslissing.

Artikel 11

Europees adoptiecertificaat

De autoriteiten van de lidstaat die de adoptiebeschikking heeft genomen, verstrekken op verzoek van een belanghebbende een meertalig Europees adoptiecertificaat dat overeenstemt met het overeenkomstig artikel 15 vastgestelde model.

Artikel 12

Aanpassing van de adoptiebeschikking

1.   Indien een beslissing of uitspraak een maatregelen of bevelen bevat die in het recht van de aangezochte lidstaat onbekend zijn, wordt de maatregel of het bevel zoveel als mogelijk in overeenstemming gebracht met een maatregel die of een bevel dat in het rechtsstelsel van die lidstaat bestaat, gelijkwaardige gevolgen heeft en dezelfde doelstellingen en belangen beoogt. Deze aanpassing heeft geen rechtsgevolgen die verder gaan dan die waarin het recht van de lidstaat van oorsprong voorziet.

2.   Elke belanghebbende partij kan de aanpassing van de maatregel of het bevel voor het gerecht aanvechten.

Artikel 13

Door de lidstaten te verstrekken gegevens

1)   Uiterlijk op 1 juli 2018 stellen de lidstaten in voorkomend geval de Commissie in kennis van hun nationale bepalingen inzake:

a)	de gerechten waarbij overeenkomstig artikel 7, lid 2, het verzoek om weigering van erkenning moet worden ingediend;

b)	de gerechten waarbij overeenkomstig artikel 8, lid 2, een rechtsmiddel tegen de beslissing op het verzoek om een weigering van erkenning moet worden ingesteld, en

c)	de gerechten waarbij een eventuele hogere voorziening overeenkomstig artikel 8, lid 3, moet worden ingesteld.

2.   De Commissie maakt de in lid 1 bedoelde informatie, alsook alle andere relevante informatie over adoptieprocedures en de erkenning daarvan in de lidstaten, openbaar toegankelijk via passende middelen, in het bijzonder via het Europees e-justitieportaal.

Artikel 14

Legalisatie of soortgelijke formaliteit

Geen enkele legalisatie of soortgelijke formaliteit mag worden geëist met betrekking tot documenten die op grond van deze verordening in een lidstaat zijn afgegeven.

Artikel 15

Bevoegdheid om gedelegeerde handelingen vast te stellen

De Commissie is bevoegd om overeenkomstig artikel 16 gedelegeerde handelingen vast te stellen betreffende de vaststelling en wijziging van het model voor het in artikel 11 bedoelde Europees adoptiecertificaat.

Artikel 16

Uitoefening van de bevoegdheidsdelegatie

1.   De bevoegdheid om gedelegeerde handelingen vast te stellen, wordt aan de Commissie toegekend onder de in dit artikel neergelegde voorwaarden.

2.   De in artikel 15 bedoelde bevoegdheid om gedelegeerde handelingen vast te stellen, wordt aan de Commissie toegekend voor onbepaalde tijd met ingang van 1 juli 2018.

3.   De Raad kan de in artikel 15 bedoelde bevoegdheidsdelegatie te allen tijde intrekken. Het besluit tot intrekking beëindigt de delegatie van de in dat besluit genoemde bevoegdheid. Het wordt van kracht op de dag na die van de bekendmaking ervan in het Publicatieblad van de Europese Unie of op een daarin genoemde latere datum. Het laat de geldigheid van de reeds van kracht zijnde gedelegeerde handelingen onverlet.

4.   Een overeenkomstig artikel 15 vastgestelde gedelegeerde handeling treedt alleen in werking indien de Raad daartegen binnen een termijn van twee maanden na de kennisgeving van de handeling aan de Raad bezwaar heeft gemaakt, of indien de Raad voor het verstrijken van de termijn van twee maanden de Commissie heeft medegedeeld daartegen geen bezwaar te zullen maken. Die termijn wordt op initiatief van de Raad met twee maanden verlengd.

5.   De Commissie stelt het Europees Parlement in kennis van de door haar vastgestelde gedelegeerde handelingen, de mogelijke bezwaren die daartegen worden gemaakt en de intrekking van de bevoegdheidsdelegatie door de Raad.

Artikel 17

Overgangsbepalingen

Deze verordening is uitsluitend van toepassing op adoptiebeschikkingen die zijn genomen op of na 1 januari 2019.

Adoptiebeschikkingen die zijn genomen voor 1 januari 2019 worden echter ook vanaf die datum erkend als het desbetreffende kind op die datum nog niet meerderjarig is.

Artikel 18

Verhouding tot bestaande internationale verdragen

1.   Deze verordening is niet van toepassing op adoptiebeschikkingen die zijn genomen in overeenstemming met het Verdrag van Den Haag.

2.   De toepassing van internationale verdragen waarbij één of meer lidstaten op het tijdstip van de inwerkingtreding van deze verordening partij zijn en waarin voorschriften worden vastgesteld met betrekking tot de erkenning van adopties, wordt door deze verordening onverlet gelaten, onverminderd de verplichtingen van de lidstaten uit hoofde van artikel 351 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie.

3.   Deze verordening heeft echter tussen de lidstaten voorrang op uitsluitend tussen twee of meer lidstaten gesloten verdragen, voor zover deze betrekking hebben op aangelegenheden die onder het toepassingsgebied van deze verordening vallen.

Artikel 19

Herzieningsclausule

1.   Uiterlijk op 31 december 2024 en vervolgens om de vijf jaar dient de Commissie bij het Europees Parlement, de Raad en het Europees Economisch en Sociaal Comité een verslag in over de toepassing van deze verordening. Het verslag gaat zo nodig vergezeld van voorstellen tot aanpassing van deze verordening.

2.   Te dien einde delen de lidstaten aan de Commissie de nodige informatie mee betreffende de toepassing van deze verordening door hun rechtbanken.

Artikel 20

Inwerkingtreding en toepassingsdatum

Deze verordening treedt in werking op de twintigste dag volgende op die van haar bekendmaking in het Publicatieblad van de Europese Unie.

Deze verordening is van toepassing met ingang van 1 januari 2019, met uitzondering van de artikelen 13, 15 en 16, die van toepassing zijn met ingang van 1 juli 2018.