EUR-Lex Access to European Union law

Back to EUR-Lex homepage

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 52016SC0028

WERKDOCUMENT VAN DE DIENSTEN VAN DE COMMISSIE SAMENVATTING VAN DE EFFECTBEOORDELING bij Voorstel voor een besluit van het Europees Parlement en de Raad tot instelling van een mechanisme voor informatie-uitwisseling met betrekking tot intergouvernementele overeenkomsten en niet-bindende instrumenten tussen lidstaten en derde landen op energiegebied en tot intrekking van Besluit nr. 994/2012/EU

SWD/2016/028 final - 2016/031 (COD)

Brussel, 16.2.2016

SWD(2016) 28 final

WERKDOCUMENT VAN DE DIENSTEN VAN DE COMMISSIE

SAMENVATTING VAN DE EFFECTBEOORDELING

bij

Voorstel voor een besluit van het Europees Parlement en de Raad

tot instelling van een mechanisme voor informatie-uitwisseling met betrekking tot intergouvernementele overeenkomsten en niet-bindende instrumenten tussen lidstaten en derde landen op energiegebied en tot intrekking van Besluit nr. 994/2012/EU

{COM(2016) 53 final}
{SWD(2016) 27 final}


Samenvatting

Effectbeoordeling betreffende het voorstel tot herziening van het besluit tot instelling van een mechanisme voor informatie-uitwisseling met betrekking tot intergouvernementele overeenkomsten tussen lidstaten en derde landen op energiegebied

Besluit nr. 994/2012/EU.

A. Maatregelen zijn nodig

Waarom? Wat is het probleem? Maximaal 11 regels

Bij het besluit betreffende intergouvernementele overeenkomsten tussen lidstaten van 25 oktober 2012 is een mechanisme opgezet voor de uitwisseling van informatie tussen de lidstaten en de Commissie over intergouvernementele overeenkomsten (hierna IGO's genoemd) op het gebied van energie. Uit de analyse in het evaluatieverslag dat als bijlage bij de effectbeoordeling is gevoegd, is gebleken dat het huidige IGO-besluit niet beantwoord aan een van zijn voornaamste doelstellingen, namelijk garanderen dat de IGO's aan het recht van de Unie voldoen. Meer in het bijzonder is dat besluit niet doeltreffend gebleken om te bevorderen dat IGO's waarvan achteraf wordt ontdekt dat zij niet aan de EU-wetgeving voldoen, worden omgezet in IGO's die daar wel aan voldoen. Voor dit probleem zijn de drie belangrijkste onderliggende oorzaken:

het ontbreken van een voorafgaande kennisgeving van de IGO's aan de Commissie, waardoor het risico bestaat dat IGO's tot stand worden gebracht die niet aan de EU-wetgeving voldoen;

het gebrek aan passende juridische mechanismen in sommige IGO’s om deze te wijzigen of te beëindigen;

het gebrek aan transparantie in lopende onderhandelingen over IGO's/substitutie-effect.

Wat is het doel van dit initiatief? Maximaal 8 regels

De herziening van het IGO-besluit vindt plaats in het kader van de strategie voor de energie-unie, dat tot doel heeft om de consumenten in de EU — huishoudens en bedrijven — een betrouwbare, duurzame, concurrerende en betaalbare energievoorziening te bieden. De twee voornaamste doelstellingen van de herziening zijn:

ervoor zorgen dat de IGO's beter aan de EU-wetgeving voldoen, zodat de interne markt goed werkt en de concurrentie wordt gestimuleerd;

zorgen voor meer transparantie van de IGO's om de kostenefficiëntie van de energievoorziening van de EU en de solidariteit tussen de lidstaten te vergroten.

Wat is de meerwaarde van maatregelen op EU-niveau? Maximaal 7 regels 

In de eerste plaats zijn de lidstaten op grond van de EU-wetgeving verplicht om elke onverenigbaarheid tussen het recht van de Unie en hun IGO's met derde landen te voorkomen of ongedaan te maken. Op grond van artikel 194 VWEU is het een doelstelling van de EU om te zorgen voor de goede werking van de interne energiemarkt, en dit vereist dat de invoer van energie in de Europese Unie volledig in overeenstemming is met de regels van die interne energiemarkt. Ten tweede wordt de behoefte aan coördinatie op supranationaal niveau versterkt door de geleidelijke integratie van de energie-infrastructuur en –markten op EU-niveau, de gemeenschappelijke afhankelijkheid van externe leveranciers en de ambitie van de EU en haar lidstaten om een energie-unie tot stand te brengen.

B. Oplossingen

Welke wetgevende en niet-wetgevende beleidsmaatregelen zijn in overweging genomen? Heeft een bepaalde optie de voorkeur? Waarom? Maximaal 14 regels 

Optie 1: Referentiescenario: Het IGO-besluit blijft ongewijzigd, maar het inbreukbeleid wordt versterkt.

Optie 2: In de IGO's op te nemen standaardclausules, die niet in strijd zijn met het EU-recht/de EU-richtsnoeren:

Er kunnen standaardclausules worden ontwikkeld en de gevolgen van het gebruik ervan in IGO's voor het proces van beoordeling door de Commissie kunnen worden gespecificeerd.

Optie 3: Beoordeling vooraf door de Commissie van de IGO’s zou verplicht kunnen worden gesteld:

De lidstaten zouden kunnen worden verplicht de Commissie in een vroeg stadium in kennis te stellen van lopende onderhandelingen over IGO's en hun ontwerp-IGO’s aan de Commissie voor te leggen voor een evaluatie vooraf.

Optie 4: De Commissie zou het recht kunnen krijgen om als waarnemer deel te nemen aan onderhandelingen over IGO’s:

In het kader van de huidige IGO-besluit kunnen de lidstaten "de Commissie verzoeken [hen] tijdens die onderhandelingen bij te staan". Lidstaten zouden echter kunnen worden verplicht de Commissie uit te nodigen om als waarnemer aan onderhandelingen deel te nemen.

Optie 5: De Commissie zou kunnen onderhandelen over EU-overeenkomsten op het gebied van energie:

Verplichte kennisgeving vooraf zou het mogelijk maken om vooraf te controleren en te bespreken of een (exclusieve of gemengde) EU-overeenkomst een meer geschikte methode zou zijn om een bepaald doel te bereiken.

De conclusie van deze effectbeoordeling was dat optie 3 de meest effectieve, efficiënte en evenredige optie is.

Wie steunt welke optie? Maximaal 7 regels 

Een openbare raadpleging over dit initiatief heeft van 28.7.2015 tot en met 22.10.2015 plaatsgevonden, en de belangrijkste resultaten daarvan waren:

Overheden: Zes lidstaten waren van mening dat het huidige systeem moet worden versterkt. Vijf lidstaten waren van mening dat een herziening van het huidige systeem niet nodig is;

Bedrijfsleven: Een grote meerderheid van de respondenten uit het bedrijfsleven onderstreepte dat het van belang is commerciële contracten buiten de werkingssfeer van het IGO-besluit te houden.

De voorstanders van een versterking van het IGO-besluit waren over het algemeen van mening dat de invoering van een verplicht mechanisme voor verificatie vooraf het belangrijkste middel zou moeten zijn voor het verwezenlijken daarvan.

C. Gevolgen van de voorkeursoptie

Wat zijn de voordelen van de voorkeursoptie (indien van toepassing, anders van de belangrijkste opties)? Maximaal 12 regels

Deze effectbeoordeling is gebaseerd op een kwalitatieve beoordeling van de voorgestelde opties, aangezien het niet mogelijk is de directe en indirecte macro-economische effecten van wijzigingen van het IGO-besluit volledig te kwantificeren. De economische voordelen van optie 3 (verplichte verenigbaarheidscontrole vooraf) zouden het gevolg zijn van het feit dat de IGO's beter aan de EU-wetgeving voldoen en zouden vooral verband houden met:

de grotere rechtszekerheid, die gunstig is voor investeringen. Dit geldt met name voor infrastructuurgerelateerde IGO’s die bedoeld zijn om rechtszekerheid te bieden voor projecten met een hoog investeringsniveau;

een goed functionerende interne energiemarkt zonder segmentatie en met meer concurrentie;

een grotere transparantie met betrekking tot de energievoorzieningzekerheid in alle lidstaten, wat weer kan bijdragen tot het verminderen van het risico van overlappingen van investeringen en/of leemten in de infrastructuur.

De gevolgen van een nieuw IGO-besluit voor het milieu en de maatschappij zouden indirect zijn. Als een dergelijke herziening ervoor zorgt dat de IGO's beter aan de EU-wetgeving voldoen, en daarmee voor een beter ondernemersklimaat zorgt, dan zouden die gevolgen positief zijn.

Wat zijn de kosten van de voorkeursoptie (indien van toepassing, anders van de belangrijkste opties)? Maximaal 12 regels

De voorkeursoptie, optie 3, zou administratieve kosten met zich mee kunnen brengen, zowel voor de Commissie als voor de lidstaten

Op het niveau van de EU zouden waarschijnlijk twee ambtenaren van DG ENER zich twee volledige werkdagen moeten bezighouden met het eerste onderzoek vooraf voor elke nieuwe IGO of wijziging daarvan. De Juridische dienst van de Commissie en andere betrokken DG’s zouden ook moeten worden geraadpleegd, en één of twee juridische functionarissen zouden hier naar schatting één tot twee dagen aan moeten besteden.

Op nationaal niveau zouden de voornaamste juridische beoordelingen en redactionele werkzaamheden die noodzakelijk zijn voor het sluiten van een IGO met een derde land in ieder geval worden verricht, of er nu sprake is van een verplichte kennisgeving vooraf of niet. Daarom zouden de extra kosten van deze optie op nationaal niveau samenhangen met de indiening van documenten bij de Commissie voor beoordeling vooraf. Wanneer gevallen van niet-naleving van het EU-recht zouden worden vastgesteld, zouden meer juridische deskundigen moeten worden geraadpleegd. Afhankelijk van de complexiteit van de IGO, zouden wel eens verschillende overlegrondes met nationale autoriteiten noodzakelijk kunnen zijn, wat ook zou betekenen dat meer ambtenaren, op meer hiërarchische niveaus in de nationale overheid extra uren zouden moeten besteden in de fase vóór de ondertekening.

Wat zijn de gevolgen voor bedrijven, het mkb en micro-ondernemingen? Maximaal 8 regels

Aangezien commerciële overeenkomsten buiten de werkingssfeer van het herziene IGO-besluit zouden blijven, zou de voorgestelde optie, optie 3, geen extra rechtstreekse gevolgen hebben voor het bedrijfsleven in vergelijking met de huidige regeling. De verplichte evaluatie vooraf van ontwerp-IGO's door de Commissie zou echter kunnen betekenen dat de ondertekening van de IGO wordt uitgesteld, en zou daarmee indirect van invloed zijn op de plannings- en investeringsbesluiten van commerciële entiteiten die betrokken zijn bij de levering van energie of de bijbehorende infrastructuur. Bij optie 3 zou echter ook het algemene ondernemingsklimaat verbeteren doordat de rechtszekerheid wordt vergroot, waardoor ondernemingen die betrokken zijn bij investeringen en hun onderaannemers, onder meer uit het midden- en kleinbedrijf, geld uitsparen.

Zijn er significante gevolgen voor de nationale begrotingen en overheden? Maximaal 4 regels

Afgezien van de bovengenoemde administratieve kosten, zou de voorgestelde optie geen extra gevolgen hebben voor de nationale begrotingen.

Zijn er nog andere significante gevolgen? Maximaal 6 regels

De invoering van de verplichte beoordeling vooraf door de Commissie zou tot gevolg kunnen hebben dat een voorgenomen IGO met een derde land niet wordt ondertekend, of dat deze zo zou worden ontworpen of aangepast dat deze aan de EU-wetgeving voldoet. Dit zou gevolgen kunnen hebben voor de betrekkingen met het betrokken derde land. Deze beoordeling vooraf zou echter wel rechtszekerheid en stabiliteit brengen in de contractuele relaties tussen de lidstaten en derde landen. Een andere kwestie is dat de leden van de EER of de verdragsluitende partijen van de energie-unie ook kunnen besluiten om het herziene IGO-besluit toe te passen.

D. Follow-up

Wanneer wordt dit beleid geëvalueerd? Maximaal 4 regels 

In artikel 8 van het IGO-besluit is een herzieningsclausule opgenomen, op grond waarvan de Commissie uiterlijk op 1 januari 2016 en vervolgens om de drie jaar een verslag moet opstellen. Daarom zal het voorstel voor een herziening van het IGO-besluit behalve van het evaluatieverslag dat als bijlage bij deze effectbeoordeling is gevoegd, eveneens vergezeld gaan van een eerste verslag aan het Europees Parlement en de Raad. De Commissie is voornemens om op 1 januari 2020 een volgend verslag uit te brengen.

Top