15.4.2014   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 114/48

1.

beschouwt het Solidariteitsfonds van de Europese Unie (hieronder het „Fonds”) als het belangrijkste instrument waarmee de Unie kan reageren op omvangrijke rampen in lidstaten of kandidaat-lidstaten en zo blijk kan geven van de solidariteit van de Unie met de getroffen landen, regio's en gemeenten (artikel 222 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie).

2.

In het algemeen is het Fonds doeltreffend gebleken. Het zou echter nog beter kunnen functioneren, vooral wat betreft de vereenvoudiging van de administratieve procedures om middelen uit het Fonds te gebruiken en aldus de tijd tussen de ramp en de hulpverlening aanzienlijk in te korten. De regels van het Fonds zouden helderder kunnen zijn en het Fonds zou meer op de behoeften van de getroffen landen kunnen worden gericht.

3.

Het CvdR betreurt dat de jaarlijkse maximumbijdrage voor het Fonds sinds 2002 op het niveau van 500 miljoen euro (prijzen van 2011) is gebleven, waardoor het risico bestaat dat de beschikbaarheid van hulp bij alle omvangrijke rampen op de helling komt te staan, zeker aangezien omvangrijke rampen steeds vaker voorkomen.

4.

In de bestaande verordening en de voorgestelde wijzigingen worden het subsidiariteits- en het evenredigheidsbeginsel in acht genomen.

5.

Grote natuurrampen hebben vooral op de getroffen gemeenten en regio's een verwoestende impact. Erg vaak worden in de getroffen gebieden de basisinfrastructuur en het natuurlijke en culturele erfgoed aanzienlijk beschadigd.

6.

Meestal is de beschadigde infrastructuur eigendom van lokale en regionale instanties, die dan ook verantwoordelijk zijn voor het herstel ervan. Bovendien zijn ze verantwoordelijk voor de hulpverlening, het verzekeren van tijdelijke huisvesting voor de geëvacueerde bevolking en het schoonmaken van het getroffen gebied.

7.

Het CvdR is bijgevolg van mening dat, hoewel de eerste begunstigden van de steun uit het Fonds de lidstaten of kandidaat-lidstaten zijn, steun uit het Fonds uiteindelijk op de financiering van maatregelen op regionaal en lokaal niveau is gericht.

8.

Voor regionale en lokale instanties is het vooral van belang dat het Fonds snel kan reageren en dat beschikbare middelen zó worden ingezet dat ze maximaal aan de bestaande behoeften tegemoetkomen.

9.

Het CvdR is dan ook uiterst ingenomen met de Commissievoorstellen die bijdragen tot snellere en beter gerichte hulp uit het Fonds. Het doet dan ook een aantal aanbevelingen, die vooral voor lokale en regionale instanties van belang zijn.

10.

Er moet rekening worden gehouden met de bijzondere situatie van ultraperifere regio's, die kwetsbaarder zijn door hun blootstelling aan extreme weersverschijnselen.

11.

Het is goed dat het toepassingsgebied van het Fonds wordt verduidelijkt, waardoor een einde wordt gemaakt aan de tot dusver heersende rechtsonzekerheid, en dat aanvragen die niet aan de voorwaarden voldoen, worden uitgesloten.

12.

Positief zijn de inspanningen van de Commissie om de definitie van regionale rampen te verduidelijken aan de hand van een duidelijk op het bbp gebaseerd criterium. Deze nieuwe definitie laat de Commissie toe aanvragen eenvoudiger te beoordelen en draagt bij tot een transparanter en doeltreffender Fonds. Voor potentiële aanvragers zal het eenvoudiger zijn op voorhand te bepalen of ze bij een gegeven ramp hulp kunnen aanvragen.

13.

Het CvdR stelt voor om het criterium inzake natuurrampen voor NUTS2-regio's op 1,0 % van het regionale bbp te brengen. Dit zou beter sporen met de doelstelling bij regionale natuurrampen vaker hulp van gedifferentieerde omvang te bieden.

14.

Wat natuurrampen betreft die op één van de eilanden binnen archipelregio's (NUTS2) plaatsvinden, dienen de vermelde indicatoren te worden aangepast om te vermijden dat het door een louter regionale benadering onmogelijk wordt om het Fonds in de bedoelde omstandigheden in te zetten.

15.

Steeds vaker komen rampen voor in gebieden die in aanzienlijke mate verschillen van NUTS2-regio's (die in sommige landen louter administratief zijn afgebakend). Ze overschrijden ook de grenzen van een aantal aldus afgebakende regio's. Het regionale criterium dreigt dan ook niet objectief te zijn indien het enkel op basis van NUTS2-regio's wordt gedefinieerd.

16.

Het CvdR stelt voor om criteria inzake regionale rampen op NUTS3-niveau vast te stellen voor het geval dat een aantal rechtstreeks aan elkaar grenzende NUTS3-regio's door een ramp worden getroffen en samen een gebied vormen dat even groot is als een NUTS2-gebied (minstens 800 000 inwoners). In dit geval wordt het bbp-percentage berekend op basis van het gewogen gemiddelde van de percentages in de afzonderlijke NUTS3-regio's.

17.

Veel rampen hebben een grensoverschrijdend karakter. In dergelijke gevallen heeft EU-optreden een grote toegevoegde waarde en vormt het een duidelijk positief signaal naar de burgers toe.

18.

Voor de definitie van uitzonderlijke grensoverschrijdende natuurrampen zou het hierboven bepaalde NUTS3-criterium kunnen worden gebruikt, waarbij de aanpalende NUTS3-regio's tot verschillende landen kunnen behoren.

19.

Positief is dat het Fonds niet enkel kan worden aangesproken voor „ogenblikkelijke” maatregelen, maar ook voor maatregelen die weliswaar rechtstreeks met een ramp samenhangen, maar door hun aard een aanpak op langere termijn vereisen.

20.

Na een ramp bestaan er op lokaal en regionaal niveau reële behoeften aan nieuwe infrastructuur die in de toekomst beter tegen rampen bestand is. Soms is het zelfs nodig deze infrastructuur naar een meer geschikte locatie te verplaatsen.

21.

Het CvdR stelt voor om de maatregelen die voor financiering door het Fonds in aanmerking komen uit te breiden, zodat ze niet enkel het herstel van infrastructuur in de oorspronkelijke toestand betreffen, maar ook het herstel in een toestand die het beter mogelijk maakt om toekomstige natuurrampen het hoofd te bieden. Het stelt eveneens voor dat de subsidiabele maatregelen in het Fonds ook de verplaatsing omvatten van infrastructuur die zich op een plaats bevindt die in de toekomst ook door natuurrampen wordt bedreigd.

22.

Sommige lokale en regionale instanties kunnen vaak niet zonder externe technische bijstand als ze rampen het hoofd moeten bieden en stappen moeten ondernemen om de getroffen gebieden opnieuw in een goede staat te brengen.

23.

Het CvdR stelt dan ook voor het aandeel externe technische bijstand dat voor financiering door het Fonds in aanmerking komt, te verhogen tot maximum 2 % van de totale uit het Fonds toegekende subsidie.

24.

Het indienen van een verzoek vergt veel tijd van de betrokken overheidsinstanties, vooral wat betreft het schatten van de schade en het verzamelen van ondersteunend bewijs, terwijl eigenlijk op de ramp moet worden gereageerd. Dit is nog meer het geval bij rampen die zich langzaam voltrekken. Hierbij valt te denken aan droogte, maar ook aan overstromingen, die wel eens weken of zelfs maanden kunnen duren en waarbij de schade pas kan worden geschat nadat het water is teruggetrokken. De omvang van de ramp kan dus pas later worden vastgesteld.

25.

Het CvdR is ingenomen dat de Commissie in haar voorstel rekening houdt met de specifieke kenmerken van rampen die zich traag ontwikkelen.

26.

Wat de andere natuurrampen betreft, blijven in het wetgevingsvoorstel de bestaande bepalingen behouden, zodat de moeilijkheden rond het voorbereiden van een verzoek bij langdurige overstromingen onopgelost blijven.

27.

Het CvdR stelt bijgevolg voor bij langdurige overstromingen te voorzien in de mogelijkheid het verzoek in te dienen tot tien weken na het verdwijnen van de dreiging van de natuurramp (bv. bij het opheffen van de noodtoestand die door een lidstaat of regionale overheid was afgekondigd).

28.

Het CvdR is het met de Commissie eens dat op het vlak van natuurrampen het nemen van de nodige preventiemaatregelen onontbeerlijk is en dat er steeds naar moet worden gestreefd deze maatregelen te verbeteren.

29.

Het valt te vrezen dat de vereiste om bij een verzoek informatie te voegen over risicopreventie inzake rampen voor de aanvrager een extra administratieve last betekent en de voorbereiding en verwerking van de verzoeken vertraagt. Dit zou in tegenspraak zijn met de oorspronkelijke doelstelling de administratieve procedures voor het inzetten van de middelen uit het Fonds te vereenvoudigen.

30.

Het CvdR stelt voor dat tijdens de verwerking van het verzoek van de aanvrager een korte beschrijving van de tenuitvoerlegging van de Europese wetgeving wordt verlangd (artikel 4, lid 1, onder e)), maar dat de vereiste betreffende andere informatie (artikel 4, lid 1, onder f)) wordt geschrapt. Deze gegevens moeten immers worden opgenomen in het verslag over het gebruik van de middelen uit het Fonds.

31.

Het CvdR juicht toe dat in het Commissievoorstel wordt voorzien in de mogelijkheid voorafgaande betalingen te verrichten, waardoor het Fonds snel kan worden ingezet. Toch stelt het voor dat het systeem van voorschotten buiten het meerjarig financieel kader en de concreet voorgestelde structuurfondsen zou opereren.

32.

Positief is het voornemen van de Commissie om het proces van de administratieve goedkeuring van bijstand uit het Fonds te versnellen en de getroffen regio's zo sneller te bereiken, al wordt de daadwerkelijke termijn om de subsidies te gebruiken hierdoor korter.

33.

Het CvdR stelt voor dat de termijn om subsidies uit het Fonds te gebruiken tot twee jaar wordt opgetrokken, vooral gelet op de tijd die nodig is om basisinfrastructuur te herstellen (gezien de noodzaak om hierbij de vereiste documenten voor te leggen en de regelgeving inzake overheidsopdrachten in acht te nemen) en om opnieuw basisdiensten en -bevoorrading in te richten.

34.

Zoals de Europese instellingen en de nationale, regionale en lokale overheden bij verschillende gelegenheden hebben aangegeven, is het nodig om via vereenvoudiging van het beheer een zo groot mogelijk rendement na te streven (1). Deze vereenvoudiging is des te belangrijker in het geval van het Solidariteitsfonds, dat in gevallen van extreme nood wordt ingezet en dat onder meer voorziet in de kosten voor het verlenen van bijstand m.b.t. onmiddellijke persoonlijke behoeften. Het zou dan ook aangewezen zijn toe te laten eenheidskosten te gebruiken voor uitgaven die verband houden met de behoeften van de getroffen bevolking, los van het herstel van infrastructuur.